| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मपदपाळि • Dhammapadapāḷi |
२६. ब्राह्मणवग्गो
26. Brāhmaṇavaggo
३८३.
383.
छिन्द सोतं परक्कम्म, कामे पनुद ब्राह्मण।
Chinda sotaṃ parakkamma, kāme panuda brāhmaṇa;
सङ्खारानं खयं ञत्वा, अकतञ्ञूसि ब्राह्मण॥
Saṅkhārānaṃ khayaṃ ñatvā, akataññūsi brāhmaṇa.
३८४.
384.
यदा द्वयेसु धम्मेसु, पारगू होति ब्राह्मणो।
Yadā dvayesu dhammesu, pāragū hoti brāhmaṇo;
अथस्स सब्बे संयोगा, अत्थं गच्छन्ति जानतो॥
Athassa sabbe saṃyogā, atthaṃ gacchanti jānato.
३८५.
385.
यस्स पारं अपारं वा, पारापारं न विज्जति।
Yassa pāraṃ apāraṃ vā, pārāpāraṃ na vijjati;
वीतद्दरं विसंयुत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Vītaddaraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
३८६.
386.
झायिं विरजमासीनं, कतकिच्चमनासवं।
Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ, katakiccamanāsavaṃ;
उत्तमत्थमनुप्पत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
३८७.
387.
दिवा तपति आदिच्चो, रत्तिमाभाति चन्दिमा।
Divā tapati ādicco, rattimābhāti candimā;
सन्नद्धो खत्तियो तपति, झायी तपति ब्राह्मणो।
Sannaddho khattiyo tapati, jhāyī tapati brāhmaṇo;
३८८.
388.
बाहितपापोति ब्राह्मणो, समचरिया समणोति वुच्चति।
Bāhitapāpoti brāhmaṇo, samacariyā samaṇoti vuccati;
पब्बाजयमत्तनो मलं, तस्मा ‘‘पब्बजितो’’ति वुच्चति॥
Pabbājayamattano malaṃ, tasmā ‘‘pabbajito’’ti vuccati.
३८९.
389.
न ब्राह्मणस्स पहरेय्य, नास्स मुञ्चेथ ब्राह्मणो।
Na brāhmaṇassa pahareyya, nāssa muñcetha brāhmaṇo;
३९०.
390.
न ब्राह्मणस्सेतदकिञ्चि सेय्यो, यदा निसेधो मनसो पियेहि।
Na brāhmaṇassetadakiñci seyyo, yadā nisedho manaso piyehi;
यतो यतो हिंसमनो निवत्तति, ततो ततो सम्मतिमेव दुक्खं॥
Yato yato hiṃsamano nivattati, tato tato sammatimeva dukkhaṃ.
३९१.
391.
यस्स कायेन वाचाय, मनसा नत्थि दुक्कटं।
Yassa kāyena vācāya, manasā natthi dukkaṭaṃ;
संवुतं तीहि ठानेहि, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Saṃvutaṃ tīhi ṭhānehi, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
३९२.
392.
यम्हा धम्मं विजानेय्य, सम्मासम्बुद्धदेसितं।
Yamhā dhammaṃ vijāneyya, sammāsambuddhadesitaṃ;
सक्कच्चं तं नमस्सेय्य, अग्गिहुत्तंव ब्राह्मणो॥
Sakkaccaṃ taṃ namasseyya, aggihuttaṃva brāhmaṇo.
३९३.
393.
न जटाहि न गोत्तेन, न जच्चा होति ब्राह्मणो।
Na jaṭāhi na gottena, na jaccā hoti brāhmaṇo;
यम्हि सच्चञ्च धम्मो च, सो सुची सो च ब्राह्मणो॥
Yamhi saccañca dhammo ca, so sucī so ca brāhmaṇo.
३९४.
394.
किं ते जटाहि दुम्मेध, किं ते अजिनसाटिया।
Kiṃ te jaṭāhi dummedha, kiṃ te ajinasāṭiyā;
अब्भन्तरं ते गहनं, बाहिरं परिमज्जसि॥
Abbhantaraṃ te gahanaṃ, bāhiraṃ parimajjasi.
३९५.
395.
पंसुकूलधरं जन्तुं, किसं धमनिसन्थतं।
Paṃsukūladharaṃ jantuṃ, kisaṃ dhamanisanthataṃ;
एकं वनस्मिं झायन्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Ekaṃ vanasmiṃ jhāyantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
३९६.
396.
न चाहं ब्राह्मणं ब्रूमि, योनिजं मत्तिसम्भवं।
Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi, yonijaṃ mattisambhavaṃ;
भोवादि नाम सो होति, सचे होति सकिञ्चनो।
Bhovādi nāma so hoti, sace hoti sakiñcano;
अकिञ्चनं अनादानं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
३९७.
397.
सब्बसंयोजनं छेत्वा, यो वे न परितस्सति।
Sabbasaṃyojanaṃ chetvā, yo ve na paritassati;
सङ्गातिगं विसंयुत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Saṅgātigaṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
३९८.
398.
उक्खित्तपलिघं बुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
३९९.
399.
अक्कोसं वधबन्धञ्च, अदुट्ठो यो तितिक्खति।
Akkosaṃ vadhabandhañca, aduṭṭho yo titikkhati;
खन्तीबलं बलानीकं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Khantībalaṃ balānīkaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४००.
400.
अक्कोधनं वतवन्तं, सीलवन्तं अनुस्सदं।
Akkodhanaṃ vatavantaṃ, sīlavantaṃ anussadaṃ;
दन्तं अन्तिमसारीरं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Dantaṃ antimasārīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४०१.
401.
वारि पोक्खरपत्तेव, आरग्गेरिव सासपो।
Vāri pokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;
४०२.
402.
यो दुक्खस्स पजानाति, इधेव खयमत्तनो।
Yo dukkhassa pajānāti, idheva khayamattano;
पन्नभारं विसंयुत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४०३.
403.
गम्भीरपञ्ञं मेधाविं, मग्गामग्गस्स कोविदं।
Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ, maggāmaggassa kovidaṃ;
उत्तमत्थमनुप्पत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४०४.
404.
असंसट्ठं गहट्ठेहि, अनागारेहि चूभयं।
Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
अनोकसारिमप्पिच्छं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४०५.
405.
निधाय दण्डं भूतेसु, तसेसु थावरेसु च।
Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu, tasesu thāvaresu ca;
यो न हन्ति न घातेति, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Yo na hanti na ghāteti, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४०६.
406.
अविरुद्धं विरुद्धेसु, अत्तदण्डेसु निब्बुतं।
Aviruddhaṃ viruddhesu, attadaṇḍesu nibbutaṃ;
सादानेसु अनादानं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sādānesu anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४०७.
407.
यस्स रागो च दोसो च, मानो मक्खो च पातितो।
Yassa rāgo ca doso ca, māno makkho ca pātito;
४०८.
408.
अकक्कसं विञ्ञापनिं, गिरं सच्चमुदीरये।
Akakkasaṃ viññāpaniṃ, giraṃ saccamudīraye;
४०९.
409.
योध दीघं व रस्सं वा, अणुं थूलं सुभासुभं।
Yodha dīghaṃ va rassaṃ vā, aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;
४१०.
410.
आसा यस्स न विज्जन्ति, अस्मिं लोके परम्हि च।
Āsā yassa na vijjanti, asmiṃ loke paramhi ca;
४११.
411.
यस्सालया न विज्जन्ति, अञ्ञाय अकथंकथी।
Yassālayā na vijjanti, aññāya akathaṃkathī;
अमतोगधमनुप्पत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Amatogadhamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४१२.
412.
योध पुञ्ञञ्च पापञ्च, उभो सङ्गमुपच्चगा।
Yodha puññañca pāpañca, ubho saṅgamupaccagā;
असोकं विरजं सुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४१३.
413.
चन्दंव विमलं सुद्धं, विप्पसन्नमनाविलं।
Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
नन्दीभवपरिक्खीणं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४१४.
414.
अनुपादाय निब्बुतो, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४१५.
415.
४१६.
416.
योध तण्हं पहन्त्वान, अनागारो परिब्बजे।
Yodha taṇhaṃ pahantvāna, anāgāro paribbaje;
तण्हाभवपरिक्खीणं , तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ , tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४१७.
417.
हित्वा मानुसकं योगं, दिब्बं योगं उपच्चगा।
Hitvā mānusakaṃ yogaṃ, dibbaṃ yogaṃ upaccagā;
सब्बयोगविसंयुत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sabbayogavisaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४१८.
418.
हित्वा रतिञ्च अरतिञ्च, सीतिभूतं निरूपधिं।
Hitvā ratiñca aratiñca, sītibhūtaṃ nirūpadhiṃ;
सब्बलोकाभिभुं वीरं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४१९.
419.
चुतिं यो वेदि सत्तानं, उपपत्तिञ्च सब्बसो।
Cutiṃ yo vedi sattānaṃ, upapattiñca sabbaso;
असत्तं सुगतं बुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४२०.
420.
यस्स गतिं न जानन्ति, देवा गन्धब्बमानुसा।
Yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā;
खीणासवं अरहन्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Khīṇāsavaṃ arahantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४२१.
421.
यस्स पुरे च पच्छा च, मज्झे च नत्थि किञ्चनं।
Yassa pure ca pacchā ca, majjhe ca natthi kiñcanaṃ;
अकिञ्चनं अनादानं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४२२.
422.
उसभं पवरं वीरं, महेसिं विजिताविनं।
Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, mahesiṃ vijitāvinaṃ;
अनेजं न्हातकं 29 बुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Anejaṃ nhātakaṃ 30 buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
४२३.
423.
पुब्बेनिवासं यो वेदि, सग्गापायञ्च पस्सति,
Pubbenivāsaṃ yo vedi, saggāpāyañca passati,
अथो जातिक्खयं पत्तो, अभिञ्ञावोसितो मुनि।
Atho jātikkhayaṃ patto, abhiññāvosito muni;
सब्बवोसितवोसानं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sabbavositavosānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
ब्राह्मणवग्गो छब्बीसतिमो निट्ठितो।
Brāhmaṇavaggo chabbīsatimo niṭṭhito.
(एत्तावता सब्बपठमे यमकवग्गे चुद्दस वत्थूनि, अप्पमादवग्गे नव, चित्तवग्गे नव, पुप्फवग्गे द्वादस, बालवग्गे पन्नरस, पण्डितवग्गे एकादस, अरहन्तवग्गे दस, सहस्सवग्गे चुद्दस, पापवग्गे द्वादस, दण्डवग्गे एकादस, जरावग्गे नव, अत्तवग्गे दस, लोकवग्गे एकादस, बुद्धवग्गे नव 31, सुखवग्गे अट्ठ, पियवग्गे नव, कोधवग्गे अट्ठ, मलवग्गे द्वादस, धम्मट्ठवग्गे दस, मग्गवग्गे द्वादस, पकिण्णकवग्गे नव, निरयवग्गे नव, नागवग्गे अट्ठ, तण्हावग्गे द्वादस, भिक्खुवग्गे द्वादस, ब्राह्मणवग्गे चत्तालीसाति पञ्चाधिकानि तीणि वत्थुसतानि।
(Ettāvatā sabbapaṭhame yamakavagge cuddasa vatthūni, appamādavagge nava, cittavagge nava, pupphavagge dvādasa, bālavagge pannarasa, paṇḍitavagge ekādasa, arahantavagge dasa, sahassavagge cuddasa, pāpavagge dvādasa, daṇḍavagge ekādasa, jarāvagge nava, attavagge dasa, lokavagge ekādasa, buddhavagge nava 32, sukhavagge aṭṭha, piyavagge nava, kodhavagge aṭṭha, malavagge dvādasa, dhammaṭṭhavagge dasa, maggavagge dvādasa, pakiṇṇakavagge nava, nirayavagge nava, nāgavagge aṭṭha, taṇhāvagge dvādasa, bhikkhuvagge dvādasa, brāhmaṇavagge cattālīsāti pañcādhikāni tīṇi vatthusatāni.
सतेवीसचतुस्सता, चतुसच्चविभाविना।
Satevīsacatussatā, catusaccavibhāvinā;
सतत्तयञ्च वत्थूनं, पञ्चाधिकं समुट्ठिताति) 33॥
Satattayañca vatthūnaṃ, pañcādhikaṃ samuṭṭhitāti) 34.
धम्मपदे वग्गानमुद्दानं –
Dhammapade vaggānamuddānaṃ –
यमकप्पमादो चित्तं, पुप्फं बालेन पण्डितो।
Yamakappamādo cittaṃ, pupphaṃ bālena paṇḍito;
अरहन्तो सहस्सञ्च, पापं दण्डेन ते दस॥
Arahanto sahassañca, pāpaṃ daṇḍena te dasa.
जरा अत्ता च लोको च, बुद्धो सुखं पियेन च।
Jarā attā ca loko ca, buddho sukhaṃ piyena ca;
कोधो मलञ्च धम्मट्ठो, मग्गवग्गेन वीसति॥
Kodho malañca dhammaṭṭho, maggavaggena vīsati.
पकिण्णं निरयो नागो, तण्हा भिक्खु च ब्राह्मणो।
Pakiṇṇaṃ nirayo nāgo, taṇhā bhikkhu ca brāhmaṇo;
एते छब्बीसति वग्गा, देसितादिच्चबन्धुना॥
Ete chabbīsati vaggā, desitādiccabandhunā.
गाथानमुद्दानं –
Gāthānamuddānaṃ –
यमके वीसति गाथा, अप्पमादम्हि द्वादस।
Yamake vīsati gāthā, appamādamhi dvādasa;
एकादस चित्तवग्गे, पुप्फवग्गम्हि सोळस॥
Ekādasa cittavagge, pupphavaggamhi soḷasa.
बाले च सोळस गाथा, पण्डितम्हि चतुद्दस।
Bāle ca soḷasa gāthā, paṇḍitamhi catuddasa;
अरहन्ते दस गाथा, सहस्से होन्ति सोळस॥
Arahante dasa gāthā, sahasse honti soḷasa.
तेरस पापवग्गम्हि, दण्डम्हि दस सत्त च।
Terasa pāpavaggamhi, daṇḍamhi dasa satta ca;
एकादस जरा वग्गे, अत्तवग्गम्हि ता दस॥
Ekādasa jarā vagge, attavaggamhi tā dasa.
सुखे च पियवग्गे च, गाथायो होन्ति द्वादस॥
Sukhe ca piyavagge ca, gāthāyo honti dvādasa.
चुद्दस कोधवग्गम्हि, मलवग्गेकवीसति।
Cuddasa kodhavaggamhi, malavaggekavīsati;
सत्तरस च धम्मट्ठे, मग्गवग्गे सत्तरस॥
Sattarasa ca dhammaṭṭhe, maggavagge sattarasa.
पकिण्णे सोळस गाथा, निरये नागे च चुद्दस।
Pakiṇṇe soḷasa gāthā, niraye nāge ca cuddasa;
छब्बीस तण्हावग्गम्हि, तेवीस भिक्खुवग्गिका॥
Chabbīsa taṇhāvaggamhi, tevīsa bhikkhuvaggikā.
एकतालीसगाथायो, ब्राह्मणे वग्गमुत्तमे।
Ekatālīsagāthāyo, brāhmaṇe vaggamuttame;
गाथासतानि चत्तारि, तेवीस च पुनापरे।
Gāthāsatāni cattāri, tevīsa ca punāpare;
धम्मपदे निपातम्हि, देसितादिच्चबन्धुनाति॥
Dhammapade nipātamhi, desitādiccabandhunāti.
धम्मपदपाळि निट्ठिता।
Dhammapadapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / धम्मपद-अट्ठकथा • Dhammapada-aṭṭhakathā / २६. ब्राह्मणवग्गो • 26. Brāhmaṇavaggo
