Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૯. બ્રહ્મનિમન્તનિકસુત્તં
9. Brahmanimantanikasuttaṃ
૫૦૧. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ભિક્ખવો’’તિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –
501. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘એકમિદાહં, ભિક્ખવે, સમયં ઉક્કટ્ઠાયં વિહરામિ સુભગવને સાલરાજમૂલે. તેન ખો પન, ભિક્ખવે, સમયેન બકસ્સ બ્રહ્મુનો એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ – ‘ઇદં નિચ્ચં, ઇદં ધુવં, ઇદં સસ્સતં, ઇદં કેવલં, ઇદં અચવનધમ્મં, ઇદઞ્હિ ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ ન ચવતિ ન ઉપપજ્જતિ, ઇતો ચ પનઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણં નત્થી’તિ. અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, બકસ્સ બ્રહ્મુનો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – ઉક્કટ્ઠાયં સુભગવને સાલરાજમૂલે અન્તરહિતો તસ્મિં બ્રહ્મલોકે પાતુરહોસિં. અદ્દસા ખો મં, ભિક્ખવે, બકો બ્રહ્મા દૂરતોવ આગચ્છન્તં; દિસ્વાન મં એતદવોચ – ‘એહિ ખો, મારિસ, સ્વાગતં, મારિસ! ચિરસ્સં ખો, મારિસ, ઇમં પરિયાયમકાસિ યદિદં ઇધાગમનાય. ઇદઞ્હિ, મારિસ, નિચ્ચં, ઇદં ધુવં, ઇદં સસ્સતં, ઇદં કેવલં, ઇદં અચવનધમ્મં, ઇદઞ્હિ ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ ન ચવતિ ન ઉપપજ્જતિ. ઇતો ચ પનઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણં નત્થી’’’તિ.
‘‘Ekamidāhaṃ, bhikkhave, samayaṃ ukkaṭṭhāyaṃ viharāmi subhagavane sālarājamūle. Tena kho pana, bhikkhave, samayena bakassa brahmuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘idaṃ niccaṃ, idaṃ dhuvaṃ, idaṃ sassataṃ, idaṃ kevalaṃ, idaṃ acavanadhammaṃ, idañhi na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjati, ito ca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ natthī’ti. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, bakassa brahmuno cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – ukkaṭṭhāyaṃ subhagavane sālarājamūle antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosiṃ. Addasā kho maṃ, bhikkhave, bako brahmā dūratova āgacchantaṃ; disvāna maṃ etadavoca – ‘ehi kho, mārisa, svāgataṃ, mārisa! Cirassaṃ kho, mārisa, imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Idañhi, mārisa, niccaṃ, idaṃ dhuvaṃ, idaṃ sassataṃ, idaṃ kevalaṃ, idaṃ acavanadhammaṃ, idañhi na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjati. Ito ca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ natthī’’’ti.
એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, બકં બ્રહ્માનં એતદવોચં – ‘‘અવિજ્જાગતો વત, ભો, બકો બ્રહ્મા; અવિજ્જાગતો વત, ભો, બકો બ્રહ્મા; યત્ર હિ નામ અનિચ્ચંયેવ સમાનં નિચ્ચન્તિ વક્ખતિ, અદ્ધુવંયેવ સમાનં ધુવન્તિ વક્ખતિ, અસસ્સતંયેવ સમાનં સસ્સતન્તિ વક્ખતિ, અકેવલંયેવ સમાનં કેવલન્તિ વક્ખતિ, ચવનધમ્મંયેવ સમાનં અચવનધમ્મન્તિ વક્ખતિ; યત્થ ચ પન જાયતિ જીયતિ મીયતિ ચવતિ ઉપપજ્જતિ તઞ્ચ વક્ખતિ – ‘ઇદઞ્હિ ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ ન ચવતિ ન ઉપપજ્જતી’તિ; સન્તઞ્ચ પનઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણં ‘નત્થઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણ’ન્તિ વક્ખતી’’તિ.
Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, bakaṃ brahmānaṃ etadavocaṃ – ‘‘avijjāgato vata, bho, bako brahmā; avijjāgato vata, bho, bako brahmā; yatra hi nāma aniccaṃyeva samānaṃ niccanti vakkhati, addhuvaṃyeva samānaṃ dhuvanti vakkhati, asassataṃyeva samānaṃ sassatanti vakkhati, akevalaṃyeva samānaṃ kevalanti vakkhati, cavanadhammaṃyeva samānaṃ acavanadhammanti vakkhati; yattha ca pana jāyati jīyati mīyati cavati upapajjati tañca vakkhati – ‘idañhi na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjatī’ti; santañca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ ‘natthaññaṃ uttari nissaraṇa’nti vakkhatī’’ti.
૫૦૨. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, મારો પાપિમા અઞ્ઞતરં બ્રહ્મપારિસજ્જં અન્વાવિસિત્વા મં એતદવોચ – ‘ભિક્ખુ, ભિક્ખુ, મેતમાસદો મેતમાસદો, એસો હિ, ભિક્ખુ, બ્રહ્મા મહાબ્રહ્મા અભિભૂ અનભિભૂતો અઞ્ઞદત્થુદસો વસવત્તી ઇસ્સરો કત્તા નિમ્માતા સેટ્ઠો સજિતા 1 વસી પિતા ભૂતભબ્યાનં. અહેસું ખો યે, ભિક્ખુ, તયા પુબ્બે સમણબ્રાહ્મણા લોકસ્મિં પથવીગરહકા પથવીજિગુચ્છકા, આપગરહકા આપજિગુચ્છકા, તેજગરહકા તેજજિગુચ્છકા, વાયગરહકા વાયજિગુચ્છકા, ભૂતગરહકા ભૂતજિગુચ્છકા, દેવગરહકા દેવજિગુચ્છકા, પજાપતિગરહકા પજાપતિજિગુચ્છકા, બ્રહ્મગરહકા બ્રહ્મજિગુચ્છકા – તે કાયસ્સ ભેદા પાણુપચ્છેદા હીને કાયે પતિટ્ઠિતા અહેસું. યે પન, ભિક્ખુ, તયા પુબ્બે સમણબ્રાહ્મણા લોકસ્મિં પથવીપસંસકા પથવાભિનન્દિનો, આપપસંસકા આપાભિનન્દિનો, તેજપસંસકા તેજાભિનન્દિનો, વાયપસંસકા વાયાભિનન્દિનો, ભૂતપસંસકા ભૂતાભિનન્દિનો, દેવપસંસકા દેવાભિનન્દિનો, પજાપતિપસંસકા પજાપતાભિનન્દિનો, બ્રહ્મપસંસકા બ્રહ્માભિનન્દિનો – તે કાયસ્સ ભેદા પાણુપચ્છેદા પણીતે કાયે પતિટ્ઠિતા. તં તાહં, ભિક્ખુ, એવં વદામિ – ‘ઇઙ્ઘ ત્વં, મારિસ, યદેવ તે બ્રહ્મા આહ તદેવ ત્વં કરોહિ, મા ત્વં બ્રહ્મુનો વચનં ઉપાતિવત્તિત્થો’. સચે ખો ત્વં, ભિક્ખુ, બ્રહ્મુનો વચનં ઉપાતિવત્તિસ્સસિ, સેય્યથાપિ નામ પુરિસો સિરિં આગચ્છન્તિં દણ્ડેન પટિપ્પણામેય્ય, સેય્યથાપિ વા પન, ભિક્ખુ, પુરિસો નરકપ્પપાતે પપતન્તો હત્થેહિ ચ પાદેહિ ચ પથવિં વિરાધેય્ય, એવં સમ્પદમિદં, ભિક્ખુ, તુય્હં ભવિસ્સતિ. ‘ઇઙ્ઘં ત્વં, મારિસ, યદેવ તે બ્રહ્મા આહ તદેવ ત્વં કરોહિ, મા ત્વં બ્રહ્મુનો વચનં ઉપાતિવત્તિત્થો. નનુ ત્વં, ભિક્ખુ, પસ્સસિ બ્રહ્મપરિસં સન્નિપતિત’ન્તિ? ઇતિ ખો મં, ભિક્ખવે, મારો પાપિમા બ્રહ્મપરિસં ઉપનેસિ.
502. ‘‘Atha kho, bhikkhave, māro pāpimā aññataraṃ brahmapārisajjaṃ anvāvisitvā maṃ etadavoca – ‘bhikkhu, bhikkhu, metamāsado metamāsado, eso hi, bhikkhu, brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā 2 vasī pitā bhūtabhabyānaṃ. Ahesuṃ kho ye, bhikkhu, tayā pubbe samaṇabrāhmaṇā lokasmiṃ pathavīgarahakā pathavījigucchakā, āpagarahakā āpajigucchakā, tejagarahakā tejajigucchakā, vāyagarahakā vāyajigucchakā, bhūtagarahakā bhūtajigucchakā, devagarahakā devajigucchakā, pajāpatigarahakā pajāpatijigucchakā, brahmagarahakā brahmajigucchakā – te kāyassa bhedā pāṇupacchedā hīne kāye patiṭṭhitā ahesuṃ. Ye pana, bhikkhu, tayā pubbe samaṇabrāhmaṇā lokasmiṃ pathavīpasaṃsakā pathavābhinandino, āpapasaṃsakā āpābhinandino, tejapasaṃsakā tejābhinandino, vāyapasaṃsakā vāyābhinandino, bhūtapasaṃsakā bhūtābhinandino, devapasaṃsakā devābhinandino, pajāpatipasaṃsakā pajāpatābhinandino, brahmapasaṃsakā brahmābhinandino – te kāyassa bhedā pāṇupacchedā paṇīte kāye patiṭṭhitā. Taṃ tāhaṃ, bhikkhu, evaṃ vadāmi – ‘iṅgha tvaṃ, mārisa, yadeva te brahmā āha tadeva tvaṃ karohi, mā tvaṃ brahmuno vacanaṃ upātivattittho’. Sace kho tvaṃ, bhikkhu, brahmuno vacanaṃ upātivattissasi, seyyathāpi nāma puriso siriṃ āgacchantiṃ daṇḍena paṭippaṇāmeyya, seyyathāpi vā pana, bhikkhu, puriso narakappapāte papatanto hatthehi ca pādehi ca pathaviṃ virādheyya, evaṃ sampadamidaṃ, bhikkhu, tuyhaṃ bhavissati. ‘Iṅghaṃ tvaṃ, mārisa, yadeva te brahmā āha tadeva tvaṃ karohi, mā tvaṃ brahmuno vacanaṃ upātivattittho. Nanu tvaṃ, bhikkhu, passasi brahmaparisaṃ sannipatita’nti? Iti kho maṃ, bhikkhave, māro pāpimā brahmaparisaṃ upanesi.
‘‘એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, મારં પાપિમન્તં એતદવોચં – ‘જાનામિ ખો તાહં, પાપિમ; મા ત્વં મઞ્ઞિત્થો – ન મં જાનાતી’તિ. મારો ત્વમસિ, પાપિમ. યો ચેવ, પાપિમ, બ્રહ્મા, યા ચ બ્રહ્મપરિસા, યે ચ બ્રહ્મપારિસજ્જા, સબ્બેવ તવ હત્થગતા સબ્બેવ તવ વસંગતા. તુય્હઞ્હિ, પાપિમ, એવં હોતિ – ‘એસોપિ મે અસ્સ હત્થગતો, એસોપિ મે અસ્સ વસંગતો’તિ. અહં ખો પન, પાપિમ, નેવ તવ હત્થગતો નેવ તવ વસંગતો’’તિ.
‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, māraṃ pāpimantaṃ etadavocaṃ – ‘jānāmi kho tāhaṃ, pāpima; mā tvaṃ maññittho – na maṃ jānātī’ti. Māro tvamasi, pāpima. Yo ceva, pāpima, brahmā, yā ca brahmaparisā, ye ca brahmapārisajjā, sabbeva tava hatthagatā sabbeva tava vasaṃgatā. Tuyhañhi, pāpima, evaṃ hoti – ‘esopi me assa hatthagato, esopi me assa vasaṃgato’ti. Ahaṃ kho pana, pāpima, neva tava hatthagato neva tava vasaṃgato’’ti.
૫૦૩. ‘‘એવં વુત્તે, ભિક્ખવે, બકો બ્રહ્મા મં એતદવોચ – ‘અહઞ્હિ, મારિસ, નિચ્ચંયેવ સમાનં નિચ્ચન્તિ વદામિ, ધુવંયેવ સમાનં ધુવન્તિ વદામિ, સસ્સતંયેવ સમાનં સસ્સતન્તિ વદામિ, કેવલંયેવ સમાનં કેવલન્તિ વદામિ, અચવનધમ્મંયેવ સમાનં અચવનધમ્મ’ન્તિ વદામિ, યત્થ ચ પન ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ ન ચવતિ ન ઉપપજ્જતિ તદેવાહં વદામિ – ‘ઇદઞ્હિ ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ ન ચવતિ ન ઉપપજ્જતી’તિ. અસન્તઞ્ચ પનઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણં ‘નત્થઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણ’ન્તિ વદામિ. અહેસું ખો, ભિક્ખુ, તયા પુબ્બે સમણબ્રાહ્મણા લોકસ્મિં યાવતકં તુય્હં કસિણં આયુ તાવતકં તેસં તપોકમ્મમેવ અહોસિ. તે ખો એવં જાનેય્યું – ‘સન્તઞ્ચ પનઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણં અત્થઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણન્તિ, અસન્તં વા અઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણં નત્થઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણ’ન્તિ. તં તાહં, ભિક્ખુ, એવં વદામિ – ‘ન ચેવઞ્ઞં ઉત્તરિ નિસ્સરણં દક્ખિસ્સસિ, યાવદેવ ચ પન કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી ભવિસ્સસિ. સચે ખો ત્વં, ભિક્ખુ, પથવિં અજ્ઝોસિસ્સસિ, ઓપસાયિકો મે ભવિસ્સસિ વત્થુસાયિકો, યથાકામકરણીયો બાહિતેય્યો. સચે આપં… તેજં… વાયં… ભૂતે… દેવે… પજાપતિં… બ્રહ્મં અજ્ઝોસિસ્સસિ, ઓપસાયિકો મે ભવિસ્સસિ વત્થુસાયિકો, યથાકામકરણીયો બાહિતેય્યો’તિ.
503. ‘‘Evaṃ vutte, bhikkhave, bako brahmā maṃ etadavoca – ‘ahañhi, mārisa, niccaṃyeva samānaṃ niccanti vadāmi, dhuvaṃyeva samānaṃ dhuvanti vadāmi, sassataṃyeva samānaṃ sassatanti vadāmi, kevalaṃyeva samānaṃ kevalanti vadāmi, acavanadhammaṃyeva samānaṃ acavanadhamma’nti vadāmi, yattha ca pana na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjati tadevāhaṃ vadāmi – ‘idañhi na jāyati na jīyati na mīyati na cavati na upapajjatī’ti. Asantañca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ ‘natthaññaṃ uttari nissaraṇa’nti vadāmi. Ahesuṃ kho, bhikkhu, tayā pubbe samaṇabrāhmaṇā lokasmiṃ yāvatakaṃ tuyhaṃ kasiṇaṃ āyu tāvatakaṃ tesaṃ tapokammameva ahosi. Te kho evaṃ jāneyyuṃ – ‘santañca panaññaṃ uttari nissaraṇaṃ atthaññaṃ uttari nissaraṇanti, asantaṃ vā aññaṃ uttari nissaraṇaṃ natthaññaṃ uttari nissaraṇa’nti. Taṃ tāhaṃ, bhikkhu, evaṃ vadāmi – ‘na cevaññaṃ uttari nissaraṇaṃ dakkhissasi, yāvadeva ca pana kilamathassa vighātassa bhāgī bhavissasi. Sace kho tvaṃ, bhikkhu, pathaviṃ ajjhosissasi, opasāyiko me bhavissasi vatthusāyiko, yathākāmakaraṇīyo bāhiteyyo. Sace āpaṃ… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ ajjhosissasi, opasāyiko me bhavissasi vatthusāyiko, yathākāmakaraṇīyo bāhiteyyo’ti.
‘‘અહમ્પિ ખો એવં, બ્રહ્મે, જાનામિ – સચે પથવિં અજ્ઝોસિસ્સામિ, ઓપસાયિકો તે ભવિસ્સામિ વત્થુસાયિકો, યથાકામકરણીયો બાહિતેય્યો. ‘સચે આપં… તેજં… વાયં… ભૂતે… દેવે… પજાપતિં… બ્રહ્મં અજ્ઝોસિસ્સામિ, ઓપસાયિકો તે ભવિસ્સામિ વત્થુસાયિકો, યથાકામકરણીયો બાહિતેય્યો’તિ અપિ ચ તે અહં, બ્રહ્મે, ગતિઞ્ચ પજાનામિ, જુતિઞ્ચ પજાનામિ – એવં મહિદ્ધિકો બકો બ્રહ્મા, એવં મહાનુભાવો બકો બ્રહ્મા, એવં મહેસક્ખો બકો બ્રહ્મા’’તિ.
‘‘Ahampi kho evaṃ, brahme, jānāmi – sace pathaviṃ ajjhosissāmi, opasāyiko te bhavissāmi vatthusāyiko, yathākāmakaraṇīyo bāhiteyyo. ‘Sace āpaṃ… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ ajjhosissāmi, opasāyiko te bhavissāmi vatthusāyiko, yathākāmakaraṇīyo bāhiteyyo’ti api ca te ahaṃ, brahme, gatiñca pajānāmi, jutiñca pajānāmi – evaṃ mahiddhiko bako brahmā, evaṃ mahānubhāvo bako brahmā, evaṃ mahesakkho bako brahmā’’ti.
‘‘યથાકથં પન મે ત્વં, મારિસ, ગતિઞ્ચ પજાનાસિ, જુતિઞ્ચ પજાનાસિ – ‘એવં મહિદ્ધિકો બકો બ્રહ્મા, એવં મહાનુભાવો બકો બ્રહ્મા, એવં મહેસક્ખો બકો બ્રહ્મા’તિ?
‘‘Yathākathaṃ pana me tvaṃ, mārisa, gatiñca pajānāsi, jutiñca pajānāsi – ‘evaṃ mahiddhiko bako brahmā, evaṃ mahānubhāvo bako brahmā, evaṃ mahesakkho bako brahmā’ti?
‘‘યાવતા ચન્દિમસૂરિયા, પરિહરન્તિ દિસા ભન્તિ વિરોચના;
‘‘Yāvatā candimasūriyā, pariharanti disā bhanti virocanā;
ઇત્થભાવઞ્ઞથાભાવં, સત્તાનં આગતિં ગતિ’’ન્તિ.
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, sattānaṃ āgatiṃ gati’’nti.
‘‘એવં ખો તે અહં, બ્રહ્મે, ગતિઞ્ચ પજાનામિ જુતિઞ્ચ પજાનામિ – ‘એવં મહિદ્ધિકો બકો બ્રહ્મા, એવં મહાનુભાવો બકો બ્રહ્મા, એવં મહેસક્ખો બકો બ્રહ્મા’તિ.
‘‘Evaṃ kho te ahaṃ, brahme, gatiñca pajānāmi jutiñca pajānāmi – ‘evaṃ mahiddhiko bako brahmā, evaṃ mahānubhāvo bako brahmā, evaṃ mahesakkho bako brahmā’ti.
૫૦૪. ‘‘અત્થિ ખો, બ્રહ્મે, અઞ્ઞો કાયો, તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ; તમહં જાનામિ પસ્સામિ. અત્થિ ખો, બ્રહ્મે, આભસ્સરા નામ કાયો યતો ત્વં ચુતો ઇધૂપપન્નો. તસ્સ તે અતિચિરનિવાસેન સા સતિ પમુટ્ઠા, તેન તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ; તમહં જાનામિ પસ્સામિ. એવમ્પિ ખો અહં, બ્રહ્મે, નેવ તે સમસમો અભિઞ્ઞાય, કુતો નીચેય્યં? અથ ખો અહમેવ તયા ભિય્યો. અત્થિ ખો, બ્રહ્મે, સુભકિણ્હો નામ કાયો, વેહપ્ફલો નામ કાયો, અભિભૂ નામ કાયો, તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ; તમહં જાનામિ પસ્સામિ. એવમ્પિ ખો અહં, બ્રહ્મે, નેવ તે સમસમો અભિઞ્ઞાય, કુતો નીચેય્યં? અથ ખો અહમેવ તયા ભિય્યો. પથવિં ખો અહં, બ્રહ્મે, પથવિતો અભિઞ્ઞાય યાવતા પથવિયા પથવત્તેન અનનુભૂતં તદભિઞ્ઞાય પથવિં નાપહોસિં, પથવિયા નાપહોસિં, પથવિતો નાપહોસિં, પથવિં મેતિ નાપહોસિં, પથવિં નાભિવદિં. એવમ્પિ ખો અહં, બ્રહ્મે, નેવ તે સમસમો અભિઞ્ઞાય, કુતો નીચેય્યં? અથ ખો અહમેવ તયા ભિય્યો. આપં ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… તેજં ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… વાયં ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… ભૂતે ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… દેવે ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… પજાપતિં ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… બ્રહ્મં ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… આભસ્સરે ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… સુભકિણ્હે ખો અહં, બ્રહ્મે… …પે॰… વેહપ્ફલે ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… અભિભું ખો અહં, બ્રહ્મે…પે॰… સબ્બં ખો અહં, બ્રહ્મે, સબ્બતો અભિઞ્ઞાય યાવતા સબ્બસ્સ સબ્બત્તેન અનનુભૂતં તદભિઞ્ઞાય સબ્બં નાપહોસિં સબ્બસ્મિં નાપહોસિં સબ્બતો નાપહોસિં સબ્બં મેતિ નાપહોસિં, સબ્બં નાભિવદિં. એવમ્પિ ખો અહં, બ્રહ્મે, નેવ તે સમસમો અભિઞ્ઞાય, કુતો નીચેય્યં? અથ ખો અહમેવ તયા ભિય્યો’’તિ.
504. ‘‘Atthi kho, brahme, añño kāyo, taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi; tamahaṃ jānāmi passāmi. Atthi kho, brahme, ābhassarā nāma kāyo yato tvaṃ cuto idhūpapanno. Tassa te aticiranivāsena sā sati pamuṭṭhā, tena taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi; tamahaṃ jānāmi passāmi. Evampi kho ahaṃ, brahme, neva te samasamo abhiññāya, kuto nīceyyaṃ? Atha kho ahameva tayā bhiyyo. Atthi kho, brahme, subhakiṇho nāma kāyo, vehapphalo nāma kāyo, abhibhū nāma kāyo, taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi; tamahaṃ jānāmi passāmi. Evampi kho ahaṃ, brahme, neva te samasamo abhiññāya, kuto nīceyyaṃ? Atha kho ahameva tayā bhiyyo. Pathaviṃ kho ahaṃ, brahme, pathavito abhiññāya yāvatā pathaviyā pathavattena ananubhūtaṃ tadabhiññāya pathaviṃ nāpahosiṃ, pathaviyā nāpahosiṃ, pathavito nāpahosiṃ, pathaviṃ meti nāpahosiṃ, pathaviṃ nābhivadiṃ. Evampi kho ahaṃ, brahme, neva te samasamo abhiññāya, kuto nīceyyaṃ? Atha kho ahameva tayā bhiyyo. Āpaṃ kho ahaṃ, brahme…pe… tejaṃ kho ahaṃ, brahme…pe… vāyaṃ kho ahaṃ, brahme…pe… bhūte kho ahaṃ, brahme…pe… deve kho ahaṃ, brahme…pe… pajāpatiṃ kho ahaṃ, brahme…pe… brahmaṃ kho ahaṃ, brahme…pe… ābhassare kho ahaṃ, brahme…pe… subhakiṇhe kho ahaṃ, brahme… …pe… vehapphale kho ahaṃ, brahme…pe… abhibhuṃ kho ahaṃ, brahme…pe… sabbaṃ kho ahaṃ, brahme, sabbato abhiññāya yāvatā sabbassa sabbattena ananubhūtaṃ tadabhiññāya sabbaṃ nāpahosiṃ sabbasmiṃ nāpahosiṃ sabbato nāpahosiṃ sabbaṃ meti nāpahosiṃ, sabbaṃ nābhivadiṃ. Evampi kho ahaṃ, brahme, neva te samasamo abhiññāya, kuto nīceyyaṃ? Atha kho ahameva tayā bhiyyo’’ti.
‘‘સચે ખો, મારિસ, સબ્બસ્સ સબ્બત્તેન અનનુભૂતં, તદભિઞ્ઞાય મા હેવ તે રિત્તકમેવ અહોસિ, તુચ્છકમેવ અહોસી’’તિ .
‘‘Sace kho, mārisa, sabbassa sabbattena ananubhūtaṃ, tadabhiññāya mā heva te rittakameva ahosi, tucchakameva ahosī’’ti .
‘‘‘વિઞ્ઞાણં અનિદસ્સનં અનન્તં સબ્બતો પભં’, તં પથવિયા પથવત્તેન અનનુભૂતં, આપસ્સ આપત્તેન અનનુભૂતં, તેજસ્સ તેજત્તેન અનનુભૂતં, વાયસ્સ વાયત્તેન અનનુભૂતં, ભૂતાનં ભૂતત્તેન અનનુભૂતં, દેવાનં દેવત્તેન અનનુભૂતં, પજાપતિસ્સ પજાપતિત્તેન અનનુભૂતં, બ્રહ્માનં બ્રહ્મત્તેન અનનુભૂતં, આભસ્સરાનં આભસ્સરત્તેન અનનુભૂતં, સુભકિણ્હાનં સુભકિણ્હત્તેન અનનુભૂતં, વેહપ્ફલાનં વેહપ્ફલત્તે અનનુભૂતં, અભિભુસ્સ અભિભુત્તેન અનનુભૂતં, સબ્બસ્સ સબ્બત્તેન અનનુભૂતં’’.
‘‘‘Viññāṇaṃ anidassanaṃ anantaṃ sabbato pabhaṃ’, taṃ pathaviyā pathavattena ananubhūtaṃ, āpassa āpattena ananubhūtaṃ, tejassa tejattena ananubhūtaṃ, vāyassa vāyattena ananubhūtaṃ, bhūtānaṃ bhūtattena ananubhūtaṃ, devānaṃ devattena ananubhūtaṃ, pajāpatissa pajāpatittena ananubhūtaṃ, brahmānaṃ brahmattena ananubhūtaṃ, ābhassarānaṃ ābhassarattena ananubhūtaṃ, subhakiṇhānaṃ subhakiṇhattena ananubhūtaṃ, vehapphalānaṃ vehapphalatte ananubhūtaṃ, abhibhussa abhibhuttena ananubhūtaṃ, sabbassa sabbattena ananubhūtaṃ’’.
‘‘હન્દ ચરહિ 7 તે, મારિસ, પસ્સ અન્તરધાયામી’’તિ. ‘હન્દ ચરહિ મે ત્વં, બ્રહ્મે, અન્તરધાયસ્સુ, સચે વિસહસી’તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, બકો બ્રહ્મા ‘અન્તરધાયિસ્સામિ સમણસ્સ ગોતમસ્સ, અન્તરધાયિસ્સામિ સમણસ્સ ગોતમસ્સા’તિ નેવસ્સુ મે સક્કોતિ અન્તરધાયિતું.
‘‘Handa carahi 8 te, mārisa, passa antaradhāyāmī’’ti. ‘Handa carahi me tvaṃ, brahme, antaradhāyassu, sace visahasī’ti. Atha kho, bhikkhave, bako brahmā ‘antaradhāyissāmi samaṇassa gotamassa, antaradhāyissāmi samaṇassa gotamassā’ti nevassu me sakkoti antaradhāyituṃ.
‘‘એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, બકં બ્રહ્માનં એતદવોચં – ‘હન્દ ચરહિ તે બ્રહ્મે અન્તરધાયામી’તિ. ‘હન્દ ચરહિ મે ત્વં, મારિસ, અન્તરધાયસ્સુ સચે વિસહસી’તિ. અથ ખો અહં, ભિક્ખવે, તથારૂપં ઇદ્ધાભિસઙ્ખારં અભિસઙ્ખાસિં – ‘એત્તાવતા બ્રહ્મા ચ બ્રહ્મપરિસા ચ બ્રહ્મપારિસજ્જા ચ સદ્દઞ્ચ મે સોસ્સન્તિ 9, ન ચ મં દક્ખન્તી’તિ. અન્તરહિતો ઇમં ગાથં અભાસિં –
‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, bakaṃ brahmānaṃ etadavocaṃ – ‘handa carahi te brahme antaradhāyāmī’ti. ‘Handa carahi me tvaṃ, mārisa, antaradhāyassu sace visahasī’ti. Atha kho ahaṃ, bhikkhave, tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsiṃ – ‘ettāvatā brahmā ca brahmaparisā ca brahmapārisajjā ca saddañca me sossanti 10, na ca maṃ dakkhantī’ti. Antarahito imaṃ gāthaṃ abhāsiṃ –
‘‘ભવેવાહં ભયં દિસ્વા, ભવઞ્ચ વિભવેસિનં;
‘‘Bhavevāhaṃ bhayaṃ disvā, bhavañca vibhavesinaṃ;
ભવં નાભિવદિં કિઞ્ચિ, નન્દિઞ્ચ ન ઉપાદિયિ’’ન્તિ.
Bhavaṃ nābhivadiṃ kiñci, nandiñca na upādiyi’’nti.
‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા ચ બ્રહ્મપરિસા ચ બ્રહ્મપારિસજ્જા ચ અચ્છરિયબ્ભુતચિત્તજાતા અહેસું – ‘અચ્છરિયં વત ભો, અબ્ભુતં વત ભો! સમણસ્સ ગોતમસ્સ મહિદ્ધિકતા મહાનુભાવતા, ન ચ વત નો ઇતો પુબ્બે દિટ્ઠો વા, સુતો વા, અઞ્ઞો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવં મહિદ્ધિકો એવં મહાનુભાવો યથાયં સમણો ગોતમો સક્યપુત્તો સક્યકુલા પબ્બજિતો. ભવરામાય વત, ભો, પજાય ભવરતાય ભવસમ્મુદિતાય સમૂલં ભવં ઉદબ્બહી’તિ.
‘‘Atha kho, bhikkhave, brahmā ca brahmaparisā ca brahmapārisajjā ca acchariyabbhutacittajātā ahesuṃ – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho! Samaṇassa gotamassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, na ca vata no ito pubbe diṭṭho vā, suto vā, añño samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ mahiddhiko evaṃ mahānubhāvo yathāyaṃ samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito. Bhavarāmāya vata, bho, pajāya bhavaratāya bhavasammuditāya samūlaṃ bhavaṃ udabbahī’ti.
૫૦૫. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, મારો પાપિમા અઞ્ઞતરં બ્રહ્મપારિસજ્જં અન્વાવિસિત્વા મં એતદવોચ – ‘સચે ખો ત્વં, મારિસ, એવં પજાનાસિ, સચે ત્વં એવં અનુબુદ્ધો, મા સાવકે ઉપનેસિ, મા પબ્બજિતે; મા સાવકાનં ધમ્મં દેસેસિ, મા પબ્બજિતાનં; મા સાવકેસુ ગેધિમકાસિ, મા પબ્બજિતેસુ. અહેસું ખો, ભિક્ખુ, તયા પુબ્બે સમણબ્રાહ્મણા લોકસ્મિં અરહન્તો સમ્માસમ્બુદ્ધા પટિજાનમાના . તે સાવકે ઉપનેસું પબ્બજિતે, સાવકાનં ધમ્મં દેસેસું પબ્બજિતાનં, સાવકેસુ ગેધિમકંસુ પબ્બજિતેસુ, તે સાવકે ઉપનેત્વા પબ્બજિતે, સાવકાનં ધમ્મં દેસેત્વા પબ્બજિતાનં, સાવકેસુ ગેધિતચિત્તા પબ્બજિતેસુ, કાયસ્સ ભેદા પાણુપચ્છેદા હીને કાયે પતિટ્ઠિતા. અહેસું યે પન, ભિક્ખુ, તયા પુબ્બે સમણબ્રાહ્મણા લોકસ્મિં અરહન્તો સમ્માસમ્બુદ્ધા પટિજાનમાના. તે ન સાવકે ઉપનેસું ન પબ્બજિતે, ન સાવકાનં ધમ્મં દેસેસું ન પબ્બજિતાનં, ન સાવકેસુ ગેધિમકંસુ ન પબ્બજિતેસુ, તે ન સાવકે ઉપનેત્વા ન પબ્બજિતે, ન સાવકાનં ધમ્મં દેસેત્વા ન પબ્બજિતાનં, ન સાવકેસુ ગેધિતચિત્તા ન પબ્બજિતેસુ, કાયસ્સ ભેદા પાણુપચ્છેદા પણીતે કાયે પતિટ્ઠિતા. તં તાહં, ભિક્ખુ, એવં વદામિ – ઇઙ્ઘ ત્વં, મારિસ, અપ્પોસ્સુક્કો દિટ્ઠધમ્મસુખવિહારમનુયુત્તો વિહરસ્સુ, અનક્ખાતં કુસલઞ્હિ, મારિસ, મા પરં ઓવદાહી’તિ.
505. ‘‘Atha kho, bhikkhave, māro pāpimā aññataraṃ brahmapārisajjaṃ anvāvisitvā maṃ etadavoca – ‘sace kho tvaṃ, mārisa, evaṃ pajānāsi, sace tvaṃ evaṃ anubuddho, mā sāvake upanesi, mā pabbajite; mā sāvakānaṃ dhammaṃ desesi, mā pabbajitānaṃ; mā sāvakesu gedhimakāsi, mā pabbajitesu. Ahesuṃ kho, bhikkhu, tayā pubbe samaṇabrāhmaṇā lokasmiṃ arahanto sammāsambuddhā paṭijānamānā . Te sāvake upanesuṃ pabbajite, sāvakānaṃ dhammaṃ desesuṃ pabbajitānaṃ, sāvakesu gedhimakaṃsu pabbajitesu, te sāvake upanetvā pabbajite, sāvakānaṃ dhammaṃ desetvā pabbajitānaṃ, sāvakesu gedhitacittā pabbajitesu, kāyassa bhedā pāṇupacchedā hīne kāye patiṭṭhitā. Ahesuṃ ye pana, bhikkhu, tayā pubbe samaṇabrāhmaṇā lokasmiṃ arahanto sammāsambuddhā paṭijānamānā. Te na sāvake upanesuṃ na pabbajite, na sāvakānaṃ dhammaṃ desesuṃ na pabbajitānaṃ, na sāvakesu gedhimakaṃsu na pabbajitesu, te na sāvake upanetvā na pabbajite, na sāvakānaṃ dhammaṃ desetvā na pabbajitānaṃ, na sāvakesu gedhitacittā na pabbajitesu, kāyassa bhedā pāṇupacchedā paṇīte kāye patiṭṭhitā. Taṃ tāhaṃ, bhikkhu, evaṃ vadāmi – iṅgha tvaṃ, mārisa, appossukko diṭṭhadhammasukhavihāramanuyutto viharassu, anakkhātaṃ kusalañhi, mārisa, mā paraṃ ovadāhī’ti.
‘‘એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, મારં પાપિમન્તં એતદવોચં – ‘જાનામિ ખો તાહં, પાપિમ, મા ત્વં મઞ્ઞિત્થો – ન મં જાનાતી’તિ. મારો ત્વમસિ, પાપિમ. ન મં ત્વં, પાપિમ, હિતાનુકમ્પી એવં વદેસિ; અહિતાનુકમ્પી મં ત્વં, પાપિમ, એવં વદેસિ. તુય્હઞ્હિ, પાપિમ, એવં હોતિ – ‘યેસં સમણો ગોતમો ધમ્મં દેસેસ્સતિ, તે મે વિસયં ઉપાતિવત્તિસ્સન્તી’તિ. અસમ્માસમ્બુદ્ધાવ પન તે , પાપિમ, સમાના સમ્માસમ્બુદ્ધામ્હાતિ પટિજાનિંસુ. અહં ખો પન, પાપિમ, સમ્માસમ્બુદ્ધોવ સમાનો સમ્માસમ્બુદ્ધોમ્હીતિ પટિજાનામિ. દેસેન્તોપિ હિ, પાપિમ, તથાગતો સાવકાનં ધમ્મં તાદિસોવ અદેસેન્તોપિ હિ, પાપિમ, તથાગતો સાવકાનં ધમ્મં તાદિસોવ. ઉપનેન્તોપિ હિ, પાપિમ, તથાગતો સાવકે તાદિસોવ, અનુપનેન્તોપિ હિ, પાપિમ, તથાગતો સાવકે તાદિસોવ. તં કિસ્સ હેતુ? તથાગતસ્સ, પાપિમ, યે આસવા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા – તે પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. સેય્યથાપિ, પાપિમ, તાલો મત્થકચ્છિન્નો અભબ્બો પુન વિરૂળ્હિયા; એવમેવ ખો, પાપિમ, તથાગતસ્સ યે આસવા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા – તે પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્માતિ.
‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, māraṃ pāpimantaṃ etadavocaṃ – ‘jānāmi kho tāhaṃ, pāpima, mā tvaṃ maññittho – na maṃ jānātī’ti. Māro tvamasi, pāpima. Na maṃ tvaṃ, pāpima, hitānukampī evaṃ vadesi; ahitānukampī maṃ tvaṃ, pāpima, evaṃ vadesi. Tuyhañhi, pāpima, evaṃ hoti – ‘yesaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ desessati, te me visayaṃ upātivattissantī’ti. Asammāsambuddhāva pana te , pāpima, samānā sammāsambuddhāmhāti paṭijāniṃsu. Ahaṃ kho pana, pāpima, sammāsambuddhova samāno sammāsambuddhomhīti paṭijānāmi. Desentopi hi, pāpima, tathāgato sāvakānaṃ dhammaṃ tādisova adesentopi hi, pāpima, tathāgato sāvakānaṃ dhammaṃ tādisova. Upanentopi hi, pāpima, tathāgato sāvake tādisova, anupanentopi hi, pāpima, tathāgato sāvake tādisova. Taṃ kissa hetu? Tathāgatassa, pāpima, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā – te pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Seyyathāpi, pāpima, tālo matthakacchinno abhabbo puna virūḷhiyā; evameva kho, pāpima, tathāgatassa ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā – te pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammāti.
‘‘ઇતિ હિદં મારસ્સ ચ અનાલપનતાય બ્રહ્મુનો ચ અભિનિમન્તનતાય, તસ્મા ઇમસ્સ વેય્યાકરણસ્સ બ્રહ્મનિમન્તનિકંતેવ અધિવચન’’ન્તિ.
‘‘Iti hidaṃ mārassa ca anālapanatāya brahmuno ca abhinimantanatāya, tasmā imassa veyyākaraṇassa brahmanimantanikaṃteva adhivacana’’nti.
બ્રહ્મનિમન્તનિકસુત્તં નિટ્ઠિતં નવમં.
Brahmanimantanikasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૯. બ્રહ્મનિમન્તનિકસુત્તવણ્ણના • 9. Brahmanimantanikasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૯. બ્રહ્મનિમન્તનિકસુત્તવણ્ણના • 9. Brahmanimantanikasuttavaṇṇanā