Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൫. ബ്രാഹ്മണവഗ്ഗോ

    5. Brāhmaṇavaggo

    ൧. ബ്രഹ്മായുസുത്തം

    1. Brahmāyusuttaṃ

    ൩൮൩. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ വിദേഹേസു ചാരികം ചരതി മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം പഞ്ചമത്തേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി. തേന ഖോ പന സമയേന ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ മിഥിലായം പടിവസതി ജിണ്ണോ വുഡ്ഢോ മഹല്ലകോ അദ്ധഗതോ വയോഅനുപ്പത്തോ, വീസവസ്സസതികോ ജാതിയാ, തിണ്ണം വേദാനം 1 പാരഗൂ സനിഘണ്ഡുകേടുഭാനം സാക്ഖരപ്പഭേദാനം ഇതിഹാസപഞ്ചമാനം, പദകോ, വേയ്യാകരണോ, ലോകായതമഹാപുരിസലക്ഖണേസു അനവയോ. അസ്സോസി ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ – ‘‘സമണോ ഖലു ഭോ, ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ വിദേഹേസു ചാരികം ചരതി മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം പഞ്ചമത്തേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി. തം ഖോ പന ഭവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാതി. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി. സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം, കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി. സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീ’’’തി.

    383. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena brahmāyu brāhmaṇo mithilāyaṃ paṭivasati jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ 2 pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Assosi kho brahmāyu brāhmaṇo – ‘‘samaṇo khalu bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.

    ൩൮൪. തേന ഖോ പന സമയേന ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഉത്തരോ നാമ മാണവോ അന്തേവാസീ ഹോതി തിണ്ണം വേദാനം പാരഗൂ സനിഘണ്ഡുകേടുഭാനം സാക്ഖരപ്പഭേദാനം ഇതിഹാസപഞ്ചമാനം, പദകോ, വേയ്യാകരണോ, ലോകായതമഹാപുരിസലക്ഖണേസു അനവയോ. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഉത്തരം മാണവം ആമന്തേസി – ‘‘അയം, താത ഉത്തര, സമണോ ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ വിദേഹേസു ചാരികം ചരതി മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം പഞ്ചമത്തേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി. തം ഖോ പന ഭവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ…പേ॰… സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീ’തി. ഏഹി ത്വം, താത ഉത്തര, യേന സമണോ ഗോതമോ തേനുപസങ്കമ; ഉപസങ്കമിത്വാ സമണം ഗോതമം ജാനാഹി യദി വാ തം ഭവന്തം ഗോതമം തഥാ സന്തംയേവ സദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ, യദി വാ നോ തഥാ; യദി വാ സോ ഭവം ഗോതമോ താദിസോ, യദി വാ ന താദിസോ. തഥാ മയം തം ഭവന്തം ഗോതമം വേദിസ്സാമാ’’തി. ‘‘യഥാ കഥം പനാഹം, ഭോ, തം ഭവന്തം ഗോതമം ജാനിസ്സാമി യദി വാ തം ഭവന്തം ഗോതമം തഥാ സന്തംയേവ സദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ, യദി വാ നോ തഥാ; യദി വാ സോ ഭവം ഗോതമോ താദിസോ, യദി വാ ന താദിസോ’’തി. ‘‘ആഗതാനി ഖോ, താത ഉത്തര, അമ്ഹാകം മന്തേസു ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി, യേഹി സമന്നാഗതസ്സ മഹാപുരിസസ്സ ദ്വേയേവ ഗതിയോ ഭവന്തി അനഞ്ഞാ . സചേ അഗാരം അജ്ഝാവസതി, രാജാ ഹോതി ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ ജനപദത്ഥാവരിയപ്പത്തോ സത്തരതനസമന്നാഗതോ. തസ്സിമാനി സത്ത രതനാനി ഭവന്തി, സേയ്യഥിദം – ചക്കരതനം, ഹത്ഥിരതനം, അസ്സരതനം, മണിരതനം, ഇത്ഥിരതനം, ഗഹപതിരതനം, പരിണായകരതനമേവ സത്തമം. പരോസഹസ്സം ഖോ പനസ്സ പുത്താ ഭവന്തി സൂരാ വീരങ്ഗരൂപാ പരസേനപ്പമദ്ദനാ. സോ ഇമം പഥവിം സാഗരപരിയന്തം അദണ്ഡേന അസത്ഥേന ധമ്മേന 3 അഭിവിജിയ അജ്ഝാവസതി. സചേ ഖോ പന അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, അരഹം ഹോതി സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ലോകേ വിവട്ടച്ഛദോ. അഹം ഖോ പന, താത ഉത്തര, മന്താനം ദാതാ; ത്വം മന്താനം പടിഗ്ഗഹേതാ’’തി.

    384. Tena kho pana samayena brahmāyussa brāhmaṇassa uttaro nāma māṇavo antevāsī hoti tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uttaraṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ayaṃ, tāta uttara, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho…pe… sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’ti. Ehi tvaṃ, tāta uttara, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ jānāhi yadi vā taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā; yadi vā so bhavaṃ gotamo tādiso, yadi vā na tādiso. Tathā mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ vedissāmā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ panāhaṃ, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ jānissāmi yadi vā taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā; yadi vā so bhavaṃ gotamo tādiso, yadi vā na tādiso’’ti. ‘‘Āgatāni kho, tāta uttara, amhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo bhavanti anaññā . Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena 4 abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado. Ahaṃ kho pana, tāta uttara, mantānaṃ dātā; tvaṃ mantānaṃ paṭiggahetā’’ti.

    ൩൮൫. ‘‘ഏവം, ഭോ’’തി ഖോ ഉത്തരോ മാണവോ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ പടിസ്സുത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ വിദേഹേസു യേന ഭഗവാ തേന ചാരികം പക്കാമി. അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ കായേ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി സമന്നേസി. അദ്ദസാ ഖോ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ കായേ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി, യേഭുയ്യേന ഥപേത്വാ ദ്വേ. ദ്വീസു മഹാപുരിസലക്ഖണേസു കങ്ഖതി വിചികിച്ഛതി നാധിമുച്ചതി ന സമ്പസീദതി – കോസോഹിതേ ച വത്ഥഗുയ്ഹേ, പഹൂതജിവ്ഹതായ ച. അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘പസ്സതി ഖോ മേ അയം ഉത്തരോ മാണവോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി , യേഭുയ്യേന ഥപേത്വാ ദ്വേ. ദ്വീസു മഹാപുരിസലക്ഖണേസു കങ്ഖതി വിചികിച്ഛതി നാധിമുച്ചതി ന സമ്പസീദതി – കോസോഹിതേ ച വത്ഥഗുയ്ഹേ, പഹൂതജിവ്ഹതായ ചാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ തഥാരൂപം ഇദ്ധാഭിസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖാസി യഥാ അദ്ദസ ഉത്തരോ മാണവോ ഭഗവതോ കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം. അഥ ഖോ ഭഗവാ ജിവ്ഹം നിന്നാമേത്വാ ഉഭോപി കണ്ണസോതാനി അനുമസി പടിമസി 5; ഉഭോപി നാസികസോതാനി 6 അനുമസി പടിമസി; കേവലമ്പി നലാടമണ്ഡലം ജിവ്ഹായ ഛാദേസി. അഥ ഖോ ഉത്തരസ്സ മാണവസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘സമന്നാഗതോ ഖോ സമണോ ഗോതമോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി. യംനൂനാഹം സമണം ഗോതമം അനുബന്ധേയ്യം, ഇരിയാപഥമസ്സ പസ്സേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ഉത്തരോ മാണവോ സത്തമാസാനി ഭഗവന്തം അനുബന്ധി ഛായാവ അനപായിനീ 7.

    385. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho uttaro māṇavo brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā videhesu yena bhagavā tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uttaro māṇavo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi. Addasā kho uttaro māṇavo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena thapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ uttaro māṇavo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni , yebhuyyena thapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi yathā addasa uttaro māṇavo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi 8; ubhopi nāsikasotāni 9 anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho uttarassa māṇavassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ anubandheyyaṃ, iriyāpathamassa passeyya’’nti. Atha kho uttaro māṇavo sattamāsāni bhagavantaṃ anubandhi chāyāva anapāyinī 10.

    ൩൮൬. അഥ ഖോ ഉത്തരോ മാണവോ സത്തന്നം മാസാനം അച്ചയേന വിദേഹേസു യേന മിഥിലാ തേന ചാരികം പക്കാമി. അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന മിഥിലാ യേന ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ ഉത്തരം മാണവം ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഏതദവോച – ‘‘കച്ചി, താത ഉത്തര, തം ഭവന്തം ഗോതമം തഥാ സന്തംയേവ സദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ , നോ അഞ്ഞഥാ? കച്ചി പന സോ ഭവം ഗോതമോ താദിസോ, നോ അഞ്ഞാദിസോ’’തി? ‘‘തഥാ സന്തംയേവ, ഭോ, തം ഭവന്തം ഗോതമം സദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ, നോ അഞ്ഞഥാ; താദിസോവ 11 സോ ഭവം ഗോതമോ, നോ അഞ്ഞാദിസോ. സമന്നാഗതോ ച 12 സോ ഭവം ഗോതമോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി.

    386. Atha kho uttaro māṇavo sattannaṃ māsānaṃ accayena videhesu yena mithilā tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā yena brahmāyu brāhmaṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uttaraṃ māṇavaṃ brahmāyu brāhmaṇo etadavoca – ‘‘kacci, tāta uttara, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃyeva saddo abbhuggato , no aññathā? Kacci pana so bhavaṃ gotamo tādiso, no aññādiso’’ti? ‘‘Tathā santaṃyeva, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saddo abbhuggato, no aññathā; tādisova 13 so bhavaṃ gotamo, no aññādiso. Samannāgato ca 14 so bhavaṃ gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi.

    ‘‘സുപ്പതിട്ഠിതപാദോ ഖോ പന ഭവം ഗോതമോ; ഇദമ്പി തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ മഹാപുരിസസ്സ മഹാപുരിസലക്ഖണം ഭവതി.

    ‘‘Suppatiṭṭhitapādo kho pana bhavaṃ gotamo; idampi tassa bhoto gotamassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘‘ഹേട്ഠാ ഖോ പന തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ പാദതലേസു ചക്കാനി ജാതാനി സഹസ്സാരാനി സനേമികാനി സനാഭികാനി സബ്ബാകാരപരിപൂരാനി…

    ‘‘Heṭṭhā kho pana tassa bhoto gotamassa pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni…

    ‘‘ആയതപണ്ഹി ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Āyatapaṇhi kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ദീഘങ്ഗുലി ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Dīghaṅguli kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘മുദുതലുനഹത്ഥപാദോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Mudutalunahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ജാലഹത്ഥപാദോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Jālahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ഉസ്സങ്ഖപാദോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Ussaṅkhapādo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ഏണിജങ്ഘോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Eṇijaṅgho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ഠിതകോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ അനോനമന്തോ ഉഭോഹി പാണിതലേഹി ജണ്ണുകാനി പരിമസതി പരിമജ്ജതി…

    ‘‘Ṭhitako kho pana so bhavaṃ gotamo anonamanto ubhohi pāṇitalehi jaṇṇukāni parimasati parimajjati…

    ‘‘കോസോഹിതവത്ഥഗുയ്ഹോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Kosohitavatthaguyho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘സുവണ്ണവണ്ണോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ കഞ്ചനസന്നിഭത്തചോ…

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇo kho pana so bhavaṃ gotamo kañcanasannibhattaco…

    ‘‘സുഖുമച്ഛവി ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ. സുഖുമത്താ ഛവിയാ രജോജല്ലം കായേ ന ഉപലിമ്പതി…

    ‘‘Sukhumacchavi kho pana so bhavaṃ gotamo. Sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalimpati…

    ‘‘ഏകേകലോമോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ; ഏകേകാനി ലോമാനി ലോമകൂപേസു ജാതാനി…

    ‘‘Ekekalomo kho pana so bhavaṃ gotamo; ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni…

    ‘‘ഉദ്ധഗ്ഗലോമോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ; ഉദ്ധഗ്ഗാനി ലോമാനി ജാതാനി നീലാനി അഞ്ജനവണ്ണാനി കുണ്ഡലാവട്ടാനി ദക്ഖിണാവട്ടകജാതാനി…

    ‘‘Uddhaggalomo kho pana so bhavaṃ gotamo; uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvaṭṭāni dakkhiṇāvaṭṭakajātāni…

    ‘‘ബ്രഹ്മുജുഗത്തോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Brahmujugatto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘സത്തുസ്സദോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Sattussado kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘സീഹപുബ്ബദ്ധകായോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Sīhapubbaddhakāyo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ചിതന്തരംസോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Citantaraṃso kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘നിഗ്രോധപരിമണ്ഡലോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ; യാവതക്വസ്സ കായോ താവതക്വസ്സ ബ്യാമോ, യാവതക്വസ്സ ബ്യാമോ താവതക്വസ്സ കായോ…

    ‘‘Nigrodhaparimaṇḍalo kho pana so bhavaṃ gotamo; yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa byāmo, yāvatakvassa byāmo tāvatakvassa kāyo…

    ‘‘സമവട്ടക്ഖന്ധോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Samavaṭṭakkhandho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘രസഗ്ഗസഗ്ഗീ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Rasaggasaggī kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘സീഹഹനു ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Sīhahanu kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ചത്താലീസദന്തോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Cattālīsadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘സമദന്തോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Samadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘അവിരളദന്തോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Aviraḷadanto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘സുസുക്കദാഠോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Susukkadāṭho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘പഹൂതജിവ്ഹോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Pahūtajivho kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ബ്രഹ്മസ്സരോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ കരവികഭാണീ…

    ‘‘Brahmassaro kho pana so bhavaṃ gotamo karavikabhāṇī…

    ‘‘അഭിനീലനേത്തോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Abhinīlanetto kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ഗോപഖുമോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ…

    ‘‘Gopakhumo kho pana so bhavaṃ gotamo…

    ‘‘ഉണ്ണാ ഖോ പനസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ ഭമുകന്തരേ ജാതാ ഓദാതാ മുദുതൂലസന്നിഭാ…

    ‘‘Uṇṇā kho panassa bhoto gotamassa bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā…

    ‘‘ഉണ്ഹീസസീസോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ; ഇദമ്പി തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ മഹാപുരിസസ്സ മഹാപുരിസലക്ഖണം ഭവതി.

    ‘‘Uṇhīsasīso kho pana so bhavaṃ gotamo; idampi tassa bhoto gotamassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘‘ഇമേഹി ഖോ, ഭോ, സോ ഭവം ഗോതമോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതോ.

    ‘‘Imehi kho, bho, so bhavaṃ gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato.

    ൩൮൭. ‘‘ഗച്ഛന്തോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ ദക്ഖിണേനേവ പാദേന പഠമം പക്കമതി. സോ നാതിദൂരേ പാദം ഉദ്ധരതി, നാച്ചാസന്നേ പാദം നിക്ഖിപതി; സോ നാതിസീഘം ഗച്ഛതി, നാതിസണികം ഗച്ഛതി; ന ച അദ്ദുവേന അദ്ദുവം സങ്ഘട്ടേന്തോ ഗച്ഛതി, ന ച ഗോപ്ഫകേന ഗോപ്ഫകം സങ്ഘട്ടേന്തോ ഗച്ഛതി. സോ ഗച്ഛന്തോ ന സത്ഥിം ഉന്നാമേതി, ന സത്ഥിം ഓനാമേതി; ന സത്ഥിം സന്നാമേതി, ന സത്ഥിം വിനാമേതി. ഗച്ഛതോ ഖോ പന തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ അധരകായോവ 15 ഇഞ്ജതി, ന ച കായബലേന ഗച്ഛതി. അപലോകേന്തോ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ സബ്ബകായേനേവ അപലോകേതി; സോ ന ഉദ്ധം ഉല്ലോകേതി, ന അധോ ഓലോകേതി; ന ച വിപേക്ഖമാനോ ഗച്ഛതി, യുഗമത്തഞ്ച പേക്ഖതി; തതോ ചസ്സ ഉത്തരി അനാവടം ഞാണദസ്സനം ഭവതി. സോ അന്തരഘരം പവിസന്തോ ന കായം ഉന്നാമേതി , ന കായം ഓനാമേതി; ന കായം സന്നാമേതി, ന കായം വിനാമേതി. സോ നാതിദൂരേ നാച്ചാസന്നേ ആസനസ്സ പരിവത്തതി, ന ച പാണിനാ ആലമ്ബിത്വാ ആസനേ നിസീദതി, ന ച ആസനസ്മിം കായം പക്ഖിപതി. സോ അന്തരഘരേ നിസിന്നോ സമാനോ ന ഹത്ഥകുക്കുച്ചം ആപജ്ജതി, ന പാദകുക്കുച്ചം ആപജ്ജതി; ന അദ്ദുവേന അദ്ദുവം ആരോപേത്വാ നിസീദതി; ന ച ഗോപ്ഫകേന ഗോപ്ഫകം ആരോപേത്വാ നിസീദതി; ന ച പാണിനാ ഹനുകം ഉപദഹിത്വാ 16 നിസീദതി. സോ അന്തരഘരേ നിസിന്നോ സമാനോ ന ഛമ്ഭതി ന കമ്പതി ന വേധതി ന പരിതസ്സതി. സോ അഛമ്ഭീ അകമ്പീ അവേധീ അപരിതസ്സീ വിഗതലോമഹംസോ. വിവേകവത്തോ ച സോ ഭവം ഗോതമോ അന്തരഘരേ നിസിന്നോ ഹോതി. സോ പത്തോദകം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ന പത്തം ഉന്നാമേതി, ന പത്തം ഓനാമേതി; ന പത്തം സന്നാമേതി, ന പത്തം വിനാമേതി. സോ പത്തോദകം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി നാതിഥോകം നാതിബഹും. സോ ന ഖുലുഖുലുകാരകം 17 പത്തം ധോവതി, ന സമ്പരിവത്തകം പത്തം ധോവതി, ന പത്തം ഭൂമിയം നിക്ഖിപിത്വാ ഹത്ഥേ ധോവതി; ഹത്ഥേസു ധോതേസു പത്തോ ധോതോ ഹോതി, പത്തേ ധോതേ ഹത്ഥാ ധോതാ ഹോന്തി. സോ പത്തോദകം ഛഡ്ഡേതി നാതിദൂരേ നാച്ചാസന്നേ, ന ച വിച്ഛഡ്ഡയമാനോ. സോ ഓദനം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ന പത്തം ഉന്നാമേതി, ന പത്തം ഓനാമേതി; ന പത്തം സന്നാമേതി, ന പത്തം വിനാമേതി. സോ ഓദനം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി നാതിഥോകം നാതിബഹും. ബ്യഞ്ജനം ഖോ പന ഭവം ഗോതമോ ബ്യഞ്ജനമത്തായ ആഹാരേതി, ന ച ബ്യഞ്ജനേന ആലോപം അതിനാമേതി. ദ്വത്തിക്ഖത്തും ഖോ ഭവം ഗോതമോ മുഖേ ആലോപം സമ്പരിവത്തേത്വാ അജ്ഝോഹരതി; ന ചസ്സ കാചി ഓദനമിഞ്ജാ അസമ്ഭിന്നാ കായം പവിസതി, ന ചസ്സ കാചി ഓദനമിഞ്ജാ മുഖേ അവസിട്ഠാ ഹോതി; അഥാപരം ആലോപം ഉപനാമേതി. രസപടിസംവേദീ ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ ആഹാരം ആഹാരേതി, നോ ച രസരാഗപടിസംവേദീ.

    387. ‘‘Gacchanto kho pana so bhavaṃ gotamo dakkhiṇeneva pādena paṭhamaṃ pakkamati. So nātidūre pādaṃ uddharati, nāccāsanne pādaṃ nikkhipati; so nātisīghaṃ gacchati, nātisaṇikaṃ gacchati; na ca adduvena adduvaṃ saṅghaṭṭento gacchati, na ca gopphakena gopphakaṃ saṅghaṭṭento gacchati. So gacchanto na satthiṃ unnāmeti, na satthiṃ onāmeti; na satthiṃ sannāmeti, na satthiṃ vināmeti. Gacchato kho pana tassa bhoto gotamassa adharakāyova 18 iñjati, na ca kāyabalena gacchati. Apalokento kho pana so bhavaṃ gotamo sabbakāyeneva apaloketi; so na uddhaṃ ulloketi, na adho oloketi; na ca vipekkhamāno gacchati, yugamattañca pekkhati; tato cassa uttari anāvaṭaṃ ñāṇadassanaṃ bhavati. So antaragharaṃ pavisanto na kāyaṃ unnāmeti , na kāyaṃ onāmeti; na kāyaṃ sannāmeti, na kāyaṃ vināmeti. So nātidūre nāccāsanne āsanassa parivattati, na ca pāṇinā ālambitvā āsane nisīdati, na ca āsanasmiṃ kāyaṃ pakkhipati. So antaraghare nisinno samāno na hatthakukkuccaṃ āpajjati, na pādakukkuccaṃ āpajjati; na adduvena adduvaṃ āropetvā nisīdati; na ca gopphakena gopphakaṃ āropetvā nisīdati; na ca pāṇinā hanukaṃ upadahitvā 19 nisīdati. So antaraghare nisinno samāno na chambhati na kampati na vedhati na paritassati. So achambhī akampī avedhī aparitassī vigatalomahaṃso. Vivekavatto ca so bhavaṃ gotamo antaraghare nisinno hoti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na khulukhulukārakaṃ 20 pattaṃ dhovati, na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati, na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipitvā hatthe dhovati; hatthesu dhotesu patto dhoto hoti, patte dhote hatthā dhotā honti. So pattodakaṃ chaḍḍeti nātidūre nāccāsanne, na ca vicchaḍḍayamāno. So odanaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So odanaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. Byañjanaṃ kho pana bhavaṃ gotamo byañjanamattāya āhāreti, na ca byañjanena ālopaṃ atināmeti. Dvattikkhattuṃ kho bhavaṃ gotamo mukhe ālopaṃ samparivattetvā ajjhoharati; na cassa kāci odanamiñjā asambhinnā kāyaṃ pavisati, na cassa kāci odanamiñjā mukhe avasiṭṭhā hoti; athāparaṃ ālopaṃ upanāmeti. Rasapaṭisaṃvedī kho pana so bhavaṃ gotamo āhāraṃ āhāreti, no ca rasarāgapaṭisaṃvedī.

    ‘‘അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതം 21 ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ ആഹാരം ആഹാരേതി – നേവ ദവായ, ന മദായ ന മണ്ഡനായ ന വിഭൂസനായ, യാവദേവ ഇമസ്സ കായസ്സ ഠിതിയാ യാപനായ, വിഹിംസൂപരതിയാ ബ്രഹ്മചരിയാനുഗ്ഗഹായ – ‘ഇതി പുരാണഞ്ച വേദനം പടിഹങ്ഖാമി നവഞ്ച വേദനം ന ഉപ്പാദേസ്സാമി, യാത്രാ ച മേ ഭവിസ്സതി അനവജ്ജതാ ച ഫാസുവിഹാരോ ചാ’തി . സോ ഭുത്താവീ പത്തോദകം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ന പത്തം ഉന്നാമേതി, ന പത്തം ഓനാമേതി; ന പത്തം സന്നാമേതി, ന പത്തം വിനാമേതി. സോ പത്തോദകം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി നാതിഥോകം നാതിബഹും. സോ ന ഖുലുഖുലുകാരകം പത്തം ധോവതി, ന സമ്പരിവത്തകം പത്തം ധോവതി, ന പത്തം ഭൂമിയം നിക്ഖിപിത്വാ ഹത്ഥേ ധോവതി; ഹത്ഥേസു ധോതേസു പത്തോ ധോതോ ഹോതി, പത്തേ ധോതേ ഹത്ഥാ ധോതാ ഹോന്തി. സോ പത്തോദകം ഛഡ്ഡേതി നാതിദൂരേ നാച്ചാസന്നേ, ന ച വിച്ഛഡ്ഡയമാനോ. സോ ഭുത്താവീ ന പത്തം ഭൂമിയം നിക്ഖിപതി നാതിദൂരേ നാച്ചാസന്നേ, ന ച അനത്ഥികോ പത്തേന ഹോതി, ന ച അതിവേലാനുരക്ഖീ പത്തസ്മിം. സോ ഭുത്താവീ മുഹുത്തം തുണ്ഹീ നിസീദതി, ന ച അനുമോദനസ്സ കാലമതിനാമേതി. സോ ഭുത്താവീ അനുമോദതി, ന തം ഭത്തം ഗരഹതി, ന അഞ്ഞം ഭത്തം പടികങ്ഖതി; അഞ്ഞദത്ഥു ധമ്മിയാ കഥായ തം പരിസം സന്ദസ്സേതി സമാദപേതി സമുത്തേജേതി സമ്പഹംസേതി. സോ തം പരിസം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കമതി. സോ നാതിസീഘം ഗച്ഛതി, നാതിസണികം ഗച്ഛതി, ന ച മുച്ചിതുകാമോ ഗച്ഛതി; ന ച തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ കായേ ചീവരം അച്ചുക്കട്ഠം ഹോതി ന ച അച്ചോക്കട്ഠം, ന ച കായസ്മിം അല്ലീനം ന ച കായസ്മാ അപകട്ഠം; ന ച തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ കായമ്ഹാ വാതോ ചീവരം അപവഹതി; ന ച തസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ കായേ രജോജല്ലം ഉപലിമ്പതി . സോ ആരാമഗതോ നിസീദതി പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. നിസജ്ജ പാദേ പക്ഖാലേതി; ന ച സോ ഭവം ഗോതമോ പാദമണ്ഡനാനുയോഗമനുയുത്തോ വിഹരതി. സോ പാദേ പക്ഖാലേത്വാ നിസീദതി പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ ഉജും കായം പണിധായ പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ. സോ നേവ അത്തബ്യാബാധായ ചേതേതി, ന പരബ്യാബാധായ ചേതേതി, ന ഉഭയബ്യാബാധായ ചേതേതി; അത്തഹിതപരഹിതഉഭയഹിതസബ്ബലോകഹിതമേവ സോ ഭവം ഗോതമോ ചിന്തേന്തോ നിസിന്നോ ഹോതി. സോ ആരാമഗതോ പരിസതി ധമ്മം ദേസേതി, ന തം പരിസം ഉസ്സാദേതി, ന തം പരിസം അപസാദേതി; അഞ്ഞദത്ഥു ധമ്മിയാ കഥായ തം പരിസം സന്ദസ്സേതി സമാദപേതി സമുത്തേജേതി സമ്പഹംസേതി.

    ‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgataṃ 22 kho pana so bhavaṃ gotamo āhāraṃ āhāreti – neva davāya, na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya, vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya – ‘iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti . So bhuttāvī pattodakaṃ paṭiggaṇhanto na pattaṃ unnāmeti, na pattaṃ onāmeti; na pattaṃ sannāmeti, na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ paṭiggaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na khulukhulukārakaṃ pattaṃ dhovati, na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati, na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipitvā hatthe dhovati; hatthesu dhotesu patto dhoto hoti, patte dhote hatthā dhotā honti. So pattodakaṃ chaḍḍeti nātidūre nāccāsanne, na ca vicchaḍḍayamāno. So bhuttāvī na pattaṃ bhūmiyaṃ nikkhipati nātidūre nāccāsanne, na ca anatthiko pattena hoti, na ca ativelānurakkhī pattasmiṃ. So bhuttāvī muhuttaṃ tuṇhī nisīdati, na ca anumodanassa kālamatināmeti. So bhuttāvī anumodati, na taṃ bhattaṃ garahati, na aññaṃ bhattaṃ paṭikaṅkhati; aññadatthu dhammiyā kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. So taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkamati. So nātisīghaṃ gacchati, nātisaṇikaṃ gacchati, na ca muccitukāmo gacchati; na ca tassa bhoto gotamassa kāye cīvaraṃ accukkaṭṭhaṃ hoti na ca accokkaṭṭhaṃ, na ca kāyasmiṃ allīnaṃ na ca kāyasmā apakaṭṭhaṃ; na ca tassa bhoto gotamassa kāyamhā vāto cīvaraṃ apavahati; na ca tassa bhoto gotamassa kāye rajojallaṃ upalimpati . So ārāmagato nisīdati paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhāleti; na ca so bhavaṃ gotamo pādamaṇḍanānuyogamanuyutto viharati. So pāde pakkhāletvā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So neva attabyābādhāya ceteti, na parabyābādhāya ceteti, na ubhayabyābādhāya ceteti; attahitaparahitaubhayahitasabbalokahitameva so bhavaṃ gotamo cintento nisinno hoti. So ārāmagato parisati dhammaṃ deseti, na taṃ parisaṃ ussādeti, na taṃ parisaṃ apasādeti; aññadatthu dhammiyā kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti.

    ‘‘അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതോ ഖോ പനസ്സ ഭോതോ ഗോതമസ്സ മുഖതോ ഘോസോ നിച്ഛരതി – വിസ്സട്ഠോ ച, വിഞ്ഞേയ്യോ ച, മഞ്ജു ച, സവനീയോ ച, ബിന്ദു ച, അവിസാരീ ച, ഗമ്ഭീരോ ച, നിന്നാദീ ച. യഥാപരിസം ഖോ പന സോ ഭവം ഗോതമോ സരേന വിഞ്ഞാപേതി, ന ചസ്സ ബഹിദ്ധാ പരിസായ ഘോസോ നിച്ഛരതി. തേ തേന ഭോതാ ഗോതമേന ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സിതാ സമാദപിതാ സമുത്തേജിതാ സമ്പഹംസിതാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കമന്തി അവലോകയമാനായേവ 23 അവിജഹിതത്താ 24. അദ്ദസാമ ഖോ മയം, ഭോ, തം ഭവന്തം ഗോതമം ഗച്ഛന്തം, അദ്ദസാമ ഠിതം, അദ്ദസാമ അന്തരഘരം പവിസന്തം, അദ്ദസാമ അന്തരഘരേ നിസിന്നം തുണ്ഹീഭൂതം, അദ്ദസാമ അന്തരഘരേ ഭുഞ്ജന്തം, അദ്ദസാമ ഭുത്താവിം നിസിന്നം തുണ്ഹീഭൂതം, അദ്ദസാമ ഭുത്താവിം അനുമോദന്തം, അദ്ദസാമ ആരാമം ഗച്ഛന്തം, അദ്ദസാമ ആരാമഗതം നിസിന്നം തുണ്ഹീഭൂതം, അദ്ദസാമ ആരാമഗതം പരിസതി ധമ്മം ദേസേന്തം. ഏദിസോ ച ഏദിസോ ച സോ ഭവം ഗോതമോ, തതോ ച ഭിയ്യോ’’തി.

    ‘‘Aṭṭhaṅgasamannāgato kho panassa bhoto gotamassa mukhato ghoso niccharati – vissaṭṭho ca, viññeyyo ca, mañju ca, savanīyo ca, bindu ca, avisārī ca, gambhīro ca, ninnādī ca. Yathāparisaṃ kho pana so bhavaṃ gotamo sarena viññāpeti, na cassa bahiddhā parisāya ghoso niccharati. Te tena bhotā gotamena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā pakkamanti avalokayamānāyeva 25 avijahitattā 26. Addasāma kho mayaṃ, bho, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ gacchantaṃ, addasāma ṭhitaṃ, addasāma antaragharaṃ pavisantaṃ, addasāma antaraghare nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma antaraghare bhuñjantaṃ, addasāma bhuttāviṃ nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma bhuttāviṃ anumodantaṃ, addasāma ārāmaṃ gacchantaṃ, addasāma ārāmagataṃ nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ, addasāma ārāmagataṃ parisati dhammaṃ desentaṃ. Ediso ca ediso ca so bhavaṃ gotamo, tato ca bhiyyo’’ti.

    ൩൮൮. ഏവം വുത്തേ, ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ തിക്ഖത്തും ഉദാനം ഉദാനേതി –

    388. Evaṃ vutte, brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udāneti –

    ‘‘നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ.

    ‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

    ‘‘നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ.

    ‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

    ‘‘നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സാ’’തി.

    ‘‘Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.

    ‘‘അപ്പേവ നാമ മയം കദാചി കരഹചി തേന ഭോതാ ഗോതമേന സമാഗച്ഛേയ്യാമ? അപ്പേവ നാമ സിയാ കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ’’തി!

    ‘‘Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā gotamena samāgaccheyyāma? Appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo’’ti!

    ൩൮൯. അഥ ഖോ ഭഗവാ വിദേഹേസു അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന മിഥിലാ തദവസരി. തത്ര സുദം ഭഗവാ മിഥിലായം വിഹരതി മഘദേവമ്ബവനേ. അസ്സോസും ഖോ മിഥിലേയ്യകാ 27 ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ – ‘‘സമണോ ഖലു, ഭോ, ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ വിദേഹേസു ചാരികം ചരമാനോ മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം പഞ്ചമത്തേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി മിഥിലം അനുപ്പത്തോ, മിഥിലായം വിഹരതി മഘദേവമ്ബവനേ. തം ഖോ പന ഭവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാതി. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി . സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം, കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി. സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീ’’’തി.

    389. Atha kho bhagavā videhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati maghadevambavane. Assosuṃ kho mithileyyakā 28 brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi mithilaṃ anuppatto, mithilāyaṃ viharati maghadevambavane. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti . So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’’ti.

    അഥ ഖോ മിഥിലേയ്യകാ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ അപ്പേകച്ചേ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു; അപ്പേകച്ചേ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദിംസു, സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു; അപ്പേകച്ചേ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു; അപ്പേകച്ചേ ഭഗവതോ സന്തികേ നാമഗോത്തം സാവേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു; അപ്പേകച്ചേ തുണ്ഹീഭൂതാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു.

    Atha kho mithileyyakā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ൩൯൦. അസ്സോസി ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ – ‘‘സമണോ ഖലു, ഭോ, ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ മിഥിലം അനുപ്പത്തോ, മിഥിലായം വിഹരതി മഘദേവമ്ബവനേ’’തി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ സമ്ബഹുലേഹി സാവകേഹി സദ്ധിം യേന മഘദേവമ്ബവനം തേനുപസങ്കമി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായുനോ ബ്രാഹ്മണസ്സ അവിദൂരേ അമ്ബവനസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ന ഖോ മേതം പതിരൂപം യോഹം പുബ്ബേ അപ്പടിസംവിദിതോ സമണം ഗോതമം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ അഞ്ഞതരം മാണവകം ആമന്തേസി – ‘‘ഏഹി ത്വം, മാണവക, യേന സമണോ ഗോതമോ തേനുപസങ്കമ; ഉപസങ്കമിത്വാ മമ വചനേന സമണം ഗോതമം അപ്പാബാധം അപ്പാതങ്കം ലഹുട്ഠാനം ബലം ഫാസുവിഹാരം പുച്ഛ – ‘ബ്രഹ്മായു, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണോ ഭവന്തം ഗോതമം അപ്പാബാധം അപ്പാതങ്കം ലഹുട്ഠാനം ബലം ഫാസുവിഹാരം പുച്ഛതീ’തി. ഏവഞ്ച വദേഹി – ‘ബ്രഹ്മായു, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണോ ജിണ്ണോ വുഡ്ഢോ മഹല്ലകോ അദ്ധഗതോ വയോഅനുപ്പത്തോ, വീസവസ്സസതികോ ജാതിയാ, തിണ്ണം വേദാനം പാരഗൂ സനിഘണ്ഡുകേടുഭാനം സാക്ഖരപ്പഭേദാനം ഇതിഹാസപഞ്ചമാനം, പദകോ, വേയ്യാകരണോ, ലോകായതമഹാപുരിസലക്ഖണേസു അനവയോ. യാവതാ, ഭോ, ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ മിഥിലായം പടിവസന്തി, ബ്രഹ്മായു തേസം ബ്രാഹ്മണോ അഗ്ഗമക്ഖായതി – യദിദം ഭോഗേഹി; ബ്രഹ്മായു തേസം ബ്രാഹ്മണോ അഗ്ഗമക്ഖായതി – യദിദം മന്തേഹി; ബ്രഹ്മായു തേസം ബ്രാഹ്മണോ അഗ്ഗമക്ഖായതി – യദിദം ആയുനാ ചേവ യസസാ ച. സോ ഭോതോ ഗോതമസ്സ ദസ്സനകാമോ’’’തി.

    390. Assosi kho brahmāyu brāhmaṇo – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito mithilaṃ anuppatto, mithilāyaṃ viharati maghadevambavane’’ti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo sambahulehi sāvakehi saddhiṃ yena maghadevambavanaṃ tenupasaṅkami. Atha kho brahmāyuno brāhmaṇassa avidūre ambavanassa etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ yohaṃ pubbe appaṭisaṃvidito samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkameyya’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo aññataraṃ māṇavakaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, māṇavaka, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena samaṇaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo bhavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā, bho, brāhmaṇagahapatikā mithilāyaṃ paṭivasanti, brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ bhogehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ mantehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa dassanakāmo’’’ti.

    ‘‘ഏവം , ഭോ’’തി ഖോ സോ മാണവകോ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ സോ മാണവകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ബ്രഹ്മായു, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണോ ഭവന്തം ഗോതമം അപ്പാബാധം അപ്പാതങ്കം ലഹുട്ഠാനം ബലം ഫാസുവിഹാരം പുച്ഛതി; ഏവഞ്ച വദേതി – ‘ബ്രഹ്മായു, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണോ ജിണ്ണോ വുഡ്ഢോ മഹല്ലകോ അദ്ധഗതോ വയോഅനുപ്പത്തോ, വീസവസ്സസതികോ ജാതിയാ, തിണ്ണം വേദാനം പാരഗൂ സനിഘണ്ഡുകേടുഭാനം സാക്ഖരപ്പഭേദാനം ഇതിഹാസപഞ്ചമാനം, പദകോ, വേയ്യാകരണോ, ലോകായതമഹാപുരിസലക്ഖണേസു അനവയോ. യാവതാ, ഭോ, ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ മിഥിലായം പടിവസന്തി, ബ്രഹ്മായു തേസം ബ്രാഹ്മണോ അഗ്ഗമക്ഖായതി – യദിദം ഭോഗേഹി; ബ്രഹ്മായു തേസം ബ്രാഹ്മണോ അഗ്ഗമക്ഖായതി – യദിദം മന്തേഹി; ബ്രഹ്മായു തേസം ബ്രാഹ്മണോ അഗ്ഗമക്ഖായതി – യദിദം ആയുനാ ചേവ യസസാ ച. സോ ഭോതോ ഗോതമസ്സ ദസ്സനകാമോ’’’തി. ‘‘യസ്സദാനി, മാണവ, ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ കാലം മഞ്ഞതീ’’തി. അഥ ഖോ സോ മാണവകോ യേന ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘‘കതാവകാസോ ഖോമ്ഹി ഭവതാ സമണേന ഗോതമേന. യസ്സദാനി ഭവം കാലം മഞ്ഞതീ’’തി.

    ‘‘Evaṃ , bho’’ti kho so māṇavako brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so māṇavako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo bhavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘brahmāyu, bho gotama, brāhmaṇo jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto, vīsavassasatiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako, veyyākaraṇo, lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā, bho, brāhmaṇagahapatikā mithilāyaṃ paṭivasanti, brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ bhogehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ mantehi; brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati – yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa dassanakāmo’’’ti. ‘‘Yassadāni, māṇava, brahmāyu brāhmaṇo kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho so māṇavako yena brahmāyu brāhmaṇo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘katāvakāso khomhi bhavatā samaṇena gotamena. Yassadāni bhavaṃ kālaṃ maññatī’’ti.

    ൩൯൧. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസാ ഖോ സാ പരിസാ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന ഓരമിയ 29 ഓകാസമകാസി യഥാ തം ഞാതസ്സ യസസ്സിനോ. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ തം പരിസം ഏതദവോച – ‘‘അലം, ഭോ! നിസീദഥ തുമ്ഹേ സകേ ആസനേ. ഇധാഹം സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സന്തികേ നിസീദിസ്സാമീ’’തി.

    391. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Addasā kho sā parisā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna oramiya 30 okāsamakāsi yathā taṃ ñātassa yasassino. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo taṃ parisaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, bho! Nisīdatha tumhe sake āsane. Idhāhaṃ samaṇassa gotamassa santike nisīdissāmī’’ti.

    അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ കായേ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി സമന്നേസി. അദ്ദസാ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ കായേ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി, യേഭുയ്യേന ഠപേത്വാ ദ്വേ. ദ്വീസു മഹാപുരിസലക്ഖണേസു കങ്ഖതി വിചികിച്ഛതി നാധിമുച്ചതി ന സമ്പസീദതി – കോസോഹിതേ ച വത്ഥഗുയ്ഹേ, പഹൂതജിവ്ഹതായ ച. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഗാഥാഹി അജ്ഝഭാസി –

    Atha kho brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi. Addasā kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya ca. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –

    ‘‘യേ മേ ദ്വത്തിംസാതി സുതാ, മഹാപുരിസലക്ഖണാ;

    ‘‘Ye me dvattiṃsāti sutā, mahāpurisalakkhaṇā;

    ദുവേ തേസം ന പസ്സാമി, ഭോതോ കായസ്മിം ഗോതമ.

    Duve tesaṃ na passāmi, bhoto kāyasmiṃ gotama.

    ‘‘കച്ചി കോസോഹിതം ഭോതോ, വത്ഥഗുയ്ഹം നരുത്തമ;

    ‘‘Kacci kosohitaṃ bhoto, vatthaguyhaṃ naruttama;

    നാരീസമാനസവ്ഹയാ, കച്ചി ജിവ്ഹാ ന ദസ്സകാ 31.

    Nārīsamānasavhayā, kacci jivhā na dassakā 32.

    ‘‘കച്ചി പഹൂതജിവ്ഹോസി, യഥാ തം ജാനിയാമസേ;

    ‘‘Kacci pahūtajivhosi, yathā taṃ jāniyāmase;

    നിന്നാമയേതം പഹൂതം, കങ്ഖം വിനയ നോ ഇസേ.

    Ninnāmayetaṃ pahūtaṃ, kaṅkhaṃ vinaya no ise.

    ‘‘ദിട്ഠധമ്മഹിതത്ഥായ, സമ്പരായസുഖായ ച;

    ‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;

    കതാവകാസാ പുച്ഛാമ, യം കിഞ്ചി അഭിപത്ഥിത’’ന്തി.

    Katāvakāsā pucchāma, yaṃ kiñci abhipatthita’’nti.

    ൩൯൨. അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘പസ്സതി ഖോ മേ അയം ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ദ്വത്തിംസമഹാപുരിസലക്ഖണാനി, യേഭുയ്യേന ഠപേത്വാ ദ്വേ. ദ്വീസു മഹാപുരിസലക്ഖണേസു കങ്ഖതി വിചികിച്ഛതി നാധിമുച്ചതി ന സമ്പസീദതി – കോസോഹിതേ ച വത്ഥഗുയ്ഹേ, പഹൂതജിവ്ഹതായ ചാ’’തി . അഥ ഖോ ഭഗവാ തഥാരൂപം ഇദ്ധാഭിസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖാസി യഥാ അദ്ദസ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം. അഥ ഖോ ഭഗവാ ജിവ്ഹം നിന്നാമേത്വാ ഉഭോപി കണ്ണസോതാനി അനുമസി പടിമസി; ഉഭോപി നാസികസോതാനി അനുമസി പടിമസി; കേവലമ്പി നലാടമണ്ഡലം ജിവ്ഹായ ഛാദേസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം ഗാഥാഹി പച്ചഭാസി –

    392. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ brahmāyu brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti . Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi yathā addasa brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi; ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi; kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi paccabhāsi –

    ‘‘യേ തേ ദ്വത്തിംസാതി സുതാ, മഹാപുരിസലക്ഖണാ;

    ‘‘Ye te dvattiṃsāti sutā, mahāpurisalakkhaṇā;

    സബ്ബേ തേ മമ കായസ്മിം, മാ തേ 33 കങ്ഖാഹു ബ്രാഹ്മണ.

    Sabbe te mama kāyasmiṃ, mā te 34 kaṅkhāhu brāhmaṇa.

    ‘‘അഭിഞ്ഞേയ്യം അഭിഞ്ഞാതം, ഭാവേതബ്ബഞ്ച ഭാവിതം;

    ‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;

    പഹാതബ്ബം പഹീനം മേ, തസ്മാ ബുദ്ധോസ്മി ബ്രാഹ്മണ.

    Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.

    ‘‘ദിട്ഠധമ്മഹിതത്ഥായ , സമ്പരായസുഖായ ച;

    ‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya , samparāyasukhāya ca;

    കതാവകാസോ പുച്ഛസ്സു, യം കിഞ്ചി അഭിപത്ഥിത’’ന്തി.

    Katāvakāso pucchassu, yaṃ kiñci abhipatthita’’nti.

    ൩൯൩. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘കതാവകാസോ ഖോമ്ഹി സമണേന ഗോതമേന. കിം നു ഖോ അഹം സമണം ഗോതമം പുച്ഛേയ്യം – ‘ദിട്ഠധമ്മികം വാ അത്ഥം സമ്പരായികം വാ’’’തി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘കുസലോ ഖോ അഹം ദിട്ഠധമ്മികാനം അത്ഥാനം. അഞ്ഞേപി മം ദിട്ഠധമ്മികം അത്ഥം പുച്ഛന്തി. യംനൂനാഹം സമണം ഗോതമം സമ്പരായികംയേവ അത്ഥം പുച്ഛേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവന്തം ഗാഥാഹി അജ്ഝഭാസി –

    393. Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘katāvakāso khomhi samaṇena gotamena. Kiṃ nu kho ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ puccheyyaṃ – ‘diṭṭhadhammikaṃ vā atthaṃ samparāyikaṃ vā’’’ti. Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘kusalo kho ahaṃ diṭṭhadhammikānaṃ atthānaṃ. Aññepi maṃ diṭṭhadhammikaṃ atthaṃ pucchanti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ samparāyikaṃyeva atthaṃ puccheyya’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –

    ‘‘കഥം ഖോ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതി, കഥം ഭവതി വേദഗൂ;

    ‘‘Kathaṃ kho brāhmaṇo hoti, kathaṃ bhavati vedagū;

    തേവിജ്ജോ ഭോ കഥം ഹോതി, സോത്ഥിയോ കിന്തി വുച്ചതി.

    Tevijjo bho kathaṃ hoti, sotthiyo kinti vuccati.

    ‘‘അരഹം ഭോ കഥം ഹോതി, കഥം ഭവതി കേവലീ;

    ‘‘Arahaṃ bho kathaṃ hoti, kathaṃ bhavati kevalī;

    മുനി ച ഭോ കഥം ഹോതി, ബുദ്ധോ കിന്തി പവുച്ചതീ’’തി.

    Muni ca bho kathaṃ hoti, buddho kinti pavuccatī’’ti.

    ൩൯൪. അഥ ഖോ ഭഗവാ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം ഗാഥാഹി പച്ചഭാസി –

    394. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi paccabhāsi –

    ‘‘പുബ്ബേനിവാസം യോ വേദി, സഗ്ഗാപായഞ്ച പസ്സതി;

    ‘‘Pubbenivāsaṃ yo vedi, saggāpāyañca passati;

    അഥോ ജാതിക്ഖയം പത്തോ, അഭിഞ്ഞാ വോസിതോ മുനി.

    Atho jātikkhayaṃ patto, abhiññā vosito muni.

    ‘‘ചിത്തം വിസുദ്ധം ജാനാതി, മുത്തം രാഗേഹി സബ്ബസോ;

    ‘‘Cittaṃ visuddhaṃ jānāti, muttaṃ rāgehi sabbaso;

    പഹീനജാതിമരണോ, ബ്രഹ്മചരിയസ്സ കേവലീ;

    Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī;

    പാരഗൂ സബ്ബധമ്മാനം, ബുദ്ധോ താദീ പവുച്ചതീ’’തി.

    Pāragū sabbadhammānaṃ, buddho tādī pavuccatī’’ti.

    ഏവം വുത്തേ, ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ഭഗവതോ പാദേസു സിരസാ നിപതിത്വാ ഭഗവതോ പാദാനി മുഖേന ച പരിചുമ്ബതി, പാണീഹി ച പരിസമ്ബാഹതി, നാമഞ്ച സാവേതി – ‘‘ബ്രഹ്മായു അഹം, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണോ; ബ്രഹ്മായു അഹം, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണോ’’തി. അഥ ഖോ സാ പരിസാ അച്ഛരിയബ്ഭുതചിത്തജാതാ അഹോസി – ‘‘അച്ഛരിയം വത, ഭോ, അബ്ഭുതം വത, ഭോ! യത്ര ഹി നാമായം ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഞാതോ യസസ്സീ ഏവരൂപം പരമനിപച്ചകാരം കരിസ്സതീ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം ഏതദവോച – ‘‘അലം, ബ്രാഹ്മണ, ഉട്ഠഹ നിസീദ ത്വം സകേ ആസനേ യതോ തേ മയി ചിത്തം പസന്ന’’ന്തി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഉട്ഠഹിത്വാ സകേ ആസനേ നിസീദി.

    Evaṃ vutte, brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo; brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo’’ti. Atha kho sā parisā acchariyabbhutacittajātā ahosi – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Yatra hi nāmāyaṃ brahmāyu brāhmaṇo ñāto yasassī evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karissatī’’ti. Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, brāhmaṇa, uṭṭhaha nisīda tvaṃ sake āsane yato te mayi cittaṃ pasanna’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhahitvā sake āsane nisīdi.

    ൩൯൫. അഥ ഖോ ഭഗവാ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ അനുപുബ്ബിം കഥം കഥേസി, സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം, സീലകഥം, സഗ്ഗകഥം; കാമാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നേക്ഖമ്മേ ആനിസംസം പകാസേസി. യദാ ഭഗവാ അഞ്ഞാസി ബ്രഹ്മായും ബ്രാഹ്മണം കല്ലചിത്തം മുദുചിത്തം വിനീവരണചിത്തം ഉദഗ്ഗചിത്തം പസന്നചിത്തം, അഥ യാ ബുദ്ധാനം സാമുക്കംസികാ ധമ്മദേസനാ തം പകാസേസി – ദുക്ഖം, സമുദയം, നിരോധം, മഗ്ഗം. സേയ്യഥാപി നാമ സുദ്ധം വത്ഥം അപഗതകാളകം സമ്മദേവ രജനം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, ഏവമേവ ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ തസ്മിംയേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി – ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ദിട്ഠധമ്മോ പത്തധമ്മോ വിദിതധമ്മോ പരിയോഗാള്ഹധമ്മോ തിണ്ണവിചികിച്ഛോ വിഗതകഥംകഥോ വേസാരജ്ജപ്പത്തോ അപരപ്പച്ചയോ സത്ഥുസാസനേ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭോ ഗോതമ, അഭിക്കന്തം, ഭോ ഗോതമ! സേയ്യഥാപി, ഭോ ഗോതമ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ – ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീതി – ഏവമേവം ഭോതാ ഗോതമേന അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം ഭവന്തം ഗോതമം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭവം ഗോതമോ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗതം. അധിവാസേതു ച മേ ഭവം ഗോതമോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി. അധിവാസേസി ഭഗവാ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ ഭഗവതോ അധിവാസനം വിദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി . അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന സകേ നിവേസനേ പണീതം ഖാദനീയം ഭോജനീയം പടിയാദാപേത്വാ ഭഗവതോ കാലം ആരോചാപേസി – ‘‘കാലോ, ഭോ ഗോതമ, നിട്ഠിതം ഭത്ത’’ന്തി.

    395. Atha kho bhagavā brahmāyussa brāhmaṇassa anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ, sīlakathaṃ, saggakathaṃ; kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva brahmāyussa brāhmaṇassa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Adhivāsetu ca me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi . Atha kho brahmāyu brāhmaṇo tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.

    അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന ബ്രഹ്മായുസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ സത്താഹം ബുദ്ധപ്പമുഖം ഭിക്ഖുസങ്ഘം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേസി സമ്പവാരേസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ തസ്സ സത്താഹസ്സ അച്ചയേന വിദേഹേസു ചാരികം പക്കാമി. അഥ ഖോ ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ കാലമകാസി. അഥ ഖോ സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘ബ്രഹ്മായു, ഭന്തേ, ബ്രാഹ്മണോ കാലങ്കതോ. തസ്സ കാ ഗതി, കോ അഭിസമ്പരായോ’’തി? ‘‘പണ്ഡിതോ, ഭിക്ഖവേ, ബ്രഹ്മായു ബ്രാഹ്മണോ പച്ചപാദി ധമ്മസ്സാനുധമ്മം, ന ച മം ധമ്മാധികരണം വിഹേസേസി. ബ്രഹ്മായു, ഭിക്ഖവേ, ബ്രാഹ്മണോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി, തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ, അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ’’തി.

    Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena brahmāyussa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo sattāhaṃ buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena videhesu cārikaṃ pakkāmi. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘brahmāyu, bhante, brāhmaṇo kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, brahmāyu brāhmaṇo paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Brahmāyu, bhikkhave, brāhmaṇo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī, anāvattidhammo tasmā lokā’’ti.

    ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനാ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദുന്തി.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    ബ്രഹ്മായുസുത്തം നിട്ഠിതം പഠമം.

    Brahmāyusuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ബേദാനം (ക॰)
    2. bedānaṃ (ka.)
    3. ധമ്മേന സമേന (ക॰)
    4. dhammena samena (ka.)
    5. പരിമസി (സീ॰ ക॰)
    6. നാസികാസോതാനി (സീ॰)
    7. അനുപായിനീ (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    8. parimasi (sī. ka.)
    9. nāsikāsotāni (sī.)
    10. anupāyinī (syā. kaṃ. ka.)
    11. താദിസോവ ഭോ (സീ॰ പീ॰), താദിസോ ച ഖോ (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    12. സമന്നാഗതോ ച ഭോ (സബ്ബത്ഥ)
    13. tādisova bho (sī. pī.), tādiso ca kho (syā. kaṃ. ka.)
    14. samannāgato ca bho (sabbattha)
    15. അഡ്ഢകായോവ (ക॰), ആരദ്ധകായോവ (സ്യാ॰ കം॰)
    16. ഉപാദിയിത്വാ (സീ॰ പീ॰)
    17. ബുലുബുലുകാരകം (സീ॰)
    18. aḍḍhakāyova (ka.), āraddhakāyova (syā. kaṃ.)
    19. upādiyitvā (sī. pī.)
    20. bulubulukārakaṃ (sī.)
    21. അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതോ (ക॰)
    22. aṭṭhaṅgasamannāgato (ka.)
    23. അപലോകയമാനായേവ (സീ॰ ക॰)
    24. അവിജഹന്താഭാവേന (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    25. apalokayamānāyeva (sī. ka.)
    26. avijahantābhāvena (sī. syā. kaṃ. pī.)
    27. മേഥിലേയ്യകാ (സീ॰ പീ॰)
    28. methileyyakā (sī. pī.)
    29. ഓരമത്ഥ (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰), ഓരമഥ, ഓരമതി (ക॰), അഥ നം (സീ॰), ഓരമിയാതി പന ത്വാപച്ചയന്തതഥസംവണ്ണനാനുരൂപം വിസോധിതപദം
    30. oramattha (syā. kaṃ. pī.), oramatha, oramati (ka.), atha naṃ (sī.), oramiyāti pana tvāpaccayantatathasaṃvaṇṇanānurūpaṃ visodhitapadaṃ
    31. നാരീസഹനാമ സവ്ഹയാ, കച്ചി ജിവ്ഹാ നരസ്സികാ; (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    32. nārīsahanāma savhayā, kacci jivhā narassikā; (sī. syā. kaṃ. pī.)
    33. മാ വോ (ക॰)
    34. mā vo (ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൧. ബ്രഹ്മായുസുത്തവണ്ണനാ • 1. Brahmāyusuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൧. ബ്രഹ്മായുസുത്തവണ്ണനാ • 1. Brahmāyusuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact