Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
౪. చక్కవగ్గో
4. Cakkavaggo
౧. చక్కసుత్తవణ్ణనా
1. Cakkasuttavaṇṇanā
౩౧. చతుత్థస్స పఠమే చత్తారి చక్కానీతి ఏత్థ చక్కం నామ దారుచక్కం, రతనచక్కం, ధమ్మచక్కం, ఇరియాపథచక్కం, సమ్పత్తిచక్కన్తి పఞ్చవిధం. తత్థ ‘‘యం పనిదం, సమ్మ, రథకారచక్కం ఛహి మాసేహి నిట్ఠితం ఛారత్తూనేహీ’’తి (అ॰ ని॰ ౩.౧౫) ఇదం దారుచక్కం. ‘‘పితరా పవత్తితం చక్కం అనువత్తేతీ’’తి (సం॰ ని॰ ౧.౨౧౫) ఇదం రతనచక్కం. ‘‘మయా పవత్తితం చక్క’’న్తి (సు॰ ని॰ ౫౬౨; బు॰ వం॰ ౨౭.౧౭; జా॰ ౧.౧.౧౦౪; ౧.౫.౧౦౦, ౧౦౩) ఇదం ధమ్మచక్కం. ‘‘చతుచక్కం నవద్వార’’న్తి (సం॰ ని॰ ౧.౨౯, ౧౦౯) ఇదం ఇరియాపథచక్కం. ‘‘చత్తారిమాని, భిక్ఖవే, చక్కాని యేహి సమన్నాగతానం దేవమనుస్సానం చతుచక్కం పవత్తతీ’’తి (అ॰ ని॰ ౪.౩౧) ఇదం సమ్పత్తిచక్కం. ఇధాపి ఏతదేవ అధిప్పేతన్తి ఆహ ‘‘చత్తారి సమ్పత్తిచక్కాని వత్తన్తీ’’తి. అనుచ్ఛవికే దేసేతి పుఞ్ఞకిరియాయ సమ్మాపటిపత్తియా అనురూపదేసే. సేవనం కాలేన కాలం ఉపసఙ్కమనం. భజనం భత్తివసేన పయిరుపాసనం. అత్తనో సమ్మా ఠపనన్తి అత్తనో చిత్తసన్తానస్స యోనిసో ఠపనం. సద్ధాదీసు నివేసనన్తి ఆహ ‘‘సచే’’తిఆది. ఇదమేవ చేత్థ పమాణన్తి ఇదమేవ పుబ్బేకతపుఞ్ఞతాసఙ్ఖాతం సమ్పత్తిచక్కం ఏవ ఏతేసు సమ్పత్తిచక్కేసు పమాణభూతం ఇతరేసం కారణభావతో . తేనాహ ‘‘యేన హీ’’తిఆది. సో ఏవ చ కతపుఞ్ఞో పుగ్గలో అత్తానం సమ్మా ఠపేతి అకతపుఞ్ఞస్స తదభావతో.
31. Catutthassa paṭhame cattāri cakkānīti ettha cakkaṃ nāma dārucakkaṃ, ratanacakkaṃ, dhammacakkaṃ, iriyāpathacakkaṃ, sampatticakkanti pañcavidhaṃ. Tattha ‘‘yaṃ panidaṃ, samma, rathakāracakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehī’’ti (a. ni. 3.15) idaṃ dārucakkaṃ. ‘‘Pitarā pavattitaṃ cakkaṃ anuvattetī’’ti (saṃ. ni. 1.215) idaṃ ratanacakkaṃ. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562; bu. vaṃ. 27.17; jā. 1.1.104; 1.5.100, 103) idaṃ dhammacakkaṃ. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29, 109) idaṃ iriyāpathacakkaṃ. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ pavattatī’’ti (a. ni. 4.31) idaṃ sampatticakkaṃ. Idhāpi etadeva adhippetanti āha ‘‘cattāri sampatticakkāni vattantī’’ti. Anucchavike deseti puññakiriyāya sammāpaṭipattiyā anurūpadese. Sevanaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanaṃ. Bhajanaṃ bhattivasena payirupāsanaṃ. Attano sammā ṭhapananti attano cittasantānassa yoniso ṭhapanaṃ. Saddhādīsu nivesananti āha ‘‘sace’’tiādi. Idameva cettha pamāṇanti idameva pubbekatapuññatāsaṅkhātaṃ sampatticakkaṃ eva etesu sampatticakkesu pamāṇabhūtaṃ itaresaṃ kāraṇabhāvato . Tenāha ‘‘yena hī’’tiādi. So eva ca katapuñño puggalo attānaṃ sammā ṭhapeti akatapuññassa tadabhāvato.
చక్కసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Cakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౧. చక్కసుత్తం • 1. Cakkasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧. చక్కసుత్తవణ్ణనా • 1. Cakkasuttavaṇṇanā