Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૪. ચક્કવગ્ગો
4. Cakkavaggo
૧. ચક્કસુત્તવણ્ણના
1. Cakkasuttavaṇṇanā
૩૧. ચતુત્થસ્સ પઠમે ચત્તારિ ચક્કાનીતિ એત્થ ચક્કં નામ દારુચક્કં, રતનચક્કં, ધમ્મચક્કં, ઇરિયાપથચક્કં, સમ્પત્તિચક્કન્તિ પઞ્ચવિધં. તત્થ ‘‘યં પનિદં, સમ્મ, રથકારચક્કં છહિ માસેહિ નિટ્ઠિતં છારત્તૂનેહી’’તિ (અ॰ નિ॰ ૩.૧૫) ઇદં દારુચક્કં. ‘‘પિતરા પવત્તિતં ચક્કં અનુવત્તેતી’’તિ (સં॰ નિ॰ ૧.૨૧૫) ઇદં રતનચક્કં. ‘‘મયા પવત્તિતં ચક્ક’’ન્તિ (સુ॰ નિ॰ ૫૬૨; બુ॰ વં॰ ૨૭.૧૭; જા॰ ૧.૧.૧૦૪; ૧.૫.૧૦૦, ૧૦૩) ઇદં ધમ્મચક્કં. ‘‘ચતુચક્કં નવદ્વાર’’ન્તિ (સં॰ નિ॰ ૧.૨૯, ૧૦૯) ઇદં ઇરિયાપથચક્કં. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, ચક્કાનિ યેહિ સમન્નાગતાનં દેવમનુસ્સાનં ચતુચક્કં પવત્તતી’’તિ (અ॰ નિ॰ ૪.૩૧) ઇદં સમ્પત્તિચક્કં. ઇધાપિ એતદેવ અધિપ્પેતન્તિ આહ ‘‘ચત્તારિ સમ્પત્તિચક્કાનિ વત્તન્તી’’તિ. અનુચ્છવિકે દેસેતિ પુઞ્ઞકિરિયાય સમ્માપટિપત્તિયા અનુરૂપદેસે. સેવનં કાલેન કાલં ઉપસઙ્કમનં. ભજનં ભત્તિવસેન પયિરુપાસનં. અત્તનો સમ્મા ઠપનન્તિ અત્તનો ચિત્તસન્તાનસ્સ યોનિસો ઠપનં. સદ્ધાદીસુ નિવેસનન્તિ આહ ‘‘સચે’’તિઆદિ. ઇદમેવ ચેત્થ પમાણન્તિ ઇદમેવ પુબ્બેકતપુઞ્ઞતાસઙ્ખાતં સમ્પત્તિચક્કં એવ એતેસુ સમ્પત્તિચક્કેસુ પમાણભૂતં ઇતરેસં કારણભાવતો . તેનાહ ‘‘યેન હી’’તિઆદિ. સો એવ ચ કતપુઞ્ઞો પુગ્ગલો અત્તાનં સમ્મા ઠપેતિ અકતપુઞ્ઞસ્સ તદભાવતો.
31. Catutthassa paṭhame cattāri cakkānīti ettha cakkaṃ nāma dārucakkaṃ, ratanacakkaṃ, dhammacakkaṃ, iriyāpathacakkaṃ, sampatticakkanti pañcavidhaṃ. Tattha ‘‘yaṃ panidaṃ, samma, rathakāracakkaṃ chahi māsehi niṭṭhitaṃ chārattūnehī’’ti (a. ni. 3.15) idaṃ dārucakkaṃ. ‘‘Pitarā pavattitaṃ cakkaṃ anuvattetī’’ti (saṃ. ni. 1.215) idaṃ ratanacakkaṃ. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562; bu. vaṃ. 27.17; jā. 1.1.104; 1.5.100, 103) idaṃ dhammacakkaṃ. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29, 109) idaṃ iriyāpathacakkaṃ. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ pavattatī’’ti (a. ni. 4.31) idaṃ sampatticakkaṃ. Idhāpi etadeva adhippetanti āha ‘‘cattāri sampatticakkāni vattantī’’ti. Anucchavike deseti puññakiriyāya sammāpaṭipattiyā anurūpadese. Sevanaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanaṃ. Bhajanaṃ bhattivasena payirupāsanaṃ. Attano sammā ṭhapananti attano cittasantānassa yoniso ṭhapanaṃ. Saddhādīsu nivesananti āha ‘‘sace’’tiādi. Idameva cettha pamāṇanti idameva pubbekatapuññatāsaṅkhātaṃ sampatticakkaṃ eva etesu sampatticakkesu pamāṇabhūtaṃ itaresaṃ kāraṇabhāvato . Tenāha ‘‘yena hī’’tiādi. So eva ca katapuñño puggalo attānaṃ sammā ṭhapeti akatapuññassa tadabhāvato.
ચક્કસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Cakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૧. ચક્કસુત્તં • 1. Cakkasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧. ચક્કસુત્તવણ્ણના • 1. Cakkasuttavaṇṇanā