Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya |
၃. စက္ကဝတ္တိသုတ္တံ
3. Cakkavattisuttaṃ
အတ္တဒီပသရဏတာ
Attadīpasaraṇatā
၈၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ မဂဓေသု ဝိဟရတိ မာတုလာယံ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘အတ္တဒီပာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ, ဓမ္မဒီပာ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ။ ကထဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပော ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော, ဓမ္မဒီပော ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ။ပေ.။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပော ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော, ဓမ္မဒီပော ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော။
80. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati mātulāyaṃ. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhaddante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā. Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo.
‘‘ဂောစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ။ ဂောစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရတံ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ န လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ, န လစ္ဆတိ မာရော အာရမ္မဏံ 1။ ကုသလာနံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ သမာဒာနဟေတု ဧဝမိဒံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတိ။
‘‘Gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye. Gocare, bhikkhave, carataṃ sake pettike visaye na lacchati māro otāraṃ, na lacchati māro ārammaṇaṃ 2. Kusalānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ samādānahetu evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.
ဒဠ္ဟနေမိစက္ကဝတ္တိရာဇာ
Daḷhanemicakkavattirājā
၈၁. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဒဠ္ဟနေမိ နာမ အဟောသိ စက္ကဝတ္တီ 3 ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တသ္သိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ အဟေသုံ သေယ္ယထိဒံ – စက္ကရတနံဥ ဟတ္ထိရတနံ အသ္သရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟသ္သံ ခော ပနသ္သ ပုတ္တာ အဟေသုံ သူရာ ဝီရင္ဂရူပာ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန 4 အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသိ။
81. ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhikkhave, rājā daḷhanemi nāma ahosi cakkavattī 5 dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni ahesuṃ seyyathidaṃ – cakkaratanaṃu hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā ahesuṃ sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena 6 abhivijiya ajjhāvasi.
၈၂. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဒဠ္ဟနေမိ ဗဟုန္နံ ဝသ္သာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘ယဒာ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ပသ္သေယ္ယာသိ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ ဌာနာ စုတံ, အထ မေ အာရောစေယ္ယာသီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ရညော ဒဠ္ဟနေမိသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ဗဟုန္နံ ဝသ္သာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ ဌာနာ စုတံ, ဒိသ္ဝာန ယေန ရာဇာ ဒဠ္ဟနေမိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ ဒဠ္ဟနေမိံ ဧတဒဝောစ – ‘ယဂ္ဃေ, ဒေဝ, ဇာနေယ္ယာသိ, ဒိဗ္ဗံ တေ စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ ဌာနာ စုတ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဒဠ္ဟနေမိ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ အာမန္တာပေတ္ဝာ 7 ဧတဒဝောစ – ‘ဒိဗ္ဗံ ကိရ မေ, တာတ ကုမာရ, စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ ဌာနာ စုတံ။ သုတံ ခော ပန မေတံ – ယသ္သ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ဩသက္ကတိ ဌာနာ စဝတိ, န ဒာနိ တေန ရညာ စိရံ ဇီဝိတဗ္ဗံ ဟောတီတိ။ ဘုတ္တာ ခော ပန မေ မာနုသကာ ကာမာ, သမယော ဒာနိ မေ ဒိဗ္ဗေ ကာမေ ပရိယေသိတုံ။ ဧဟိ တ္ဝံ, တာတ ကုမာရ, ဣမံ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ ပဋိပဇ္ဇ။ အဟံ ပန ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’တိ။
82. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā daḷhanemi bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘yadā tvaṃ, ambho purisa, passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño daḷhanemissa paccassosi. Addasā kho, bhikkhave, so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, disvāna yena rājā daḷhanemi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ daḷhanemiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ te cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cuta’nti. Atha kho, bhikkhave, rājā daḷhanemi jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā 8 etadavoca – ‘dibbaṃ kira me, tāta kumāra, cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ. Sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati ṭhānā cavati, na dāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti. Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dāni me dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti.
၈၃. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ဒဠ္ဟနေမိ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ သတ္တာဟပဗ္ဗဇိတေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ရာဇိသိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ အန္တရဓာယိ။
83. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā daḷhanemi jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. Sattāhapabbajite kho pana, bhikkhave, rājisimhi dibbaṃ cakkaratanaṃ antaradhāyi.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, အညတရော ပုရိသော ယေန ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော 9 တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ ခတ္တိယံ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘ယဂ္ဃေ, ဒေဝ, ဇာနေယ္ယာသိ, ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ အန္တရဟိတ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော ဒိဗ္ဗေ စက္ကရတနေ အန္တရဟိတေ အနတ္တမနော အဟောသိ, အနတ္တမနတဉ္စ ပဋိသံဝေဒေသိ။ သော ယေန ရာဇိသိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇိသိံ ဧတဒဝောစ – ‘ယဂ္ဃေ, ဒေဝ, ဇာနေယ္ယာသိ, ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ အန္တရဟိတ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇိသိ ရာဇာနံ ခတ္တိယံ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘မာ ခော တ္ဝံ, တာတ, ဒိဗ္ဗေ စက္ကရတနေ အန္တရဟိတေ အနတ္တမနော အဟောသိ, မာ အနတ္တမနတဉ္စ ပဋိသံဝေဒေသိ, န ဟိ တေ, တာတ, ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပေတ္တိကံ ဒာယဇ္ဇံ။ ဣင္ဃ တ္ဝံ, တာတ, အရိယေ စက္ကဝတ္တိဝတ္တေ ဝတ္တာဟိ။ ဌာနံ ခော ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ, ယံ တေ အရိယေ စက္ကဝတ္တိဝတ္တေ ဝတ္တမာနသ္သ တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ သီသံန္ဟာတသ္သ 10 ဥပောသထိကသ္သ ဥပရိပာသာဒဝရဂတသ္သ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပာတုဘဝိသ္သတိ သဟသ္သာရံ သနေမိကံ သနာဘိကံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရ’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso yena rājā khattiyo muddhābhisitto 11 tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti. Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, anattamanatañca paṭisaṃvedesi. So yena rājisi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājisiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, rājisi rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘mā kho tvaṃ, tāta, dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, mā anattamanatañca paṭisaṃvedesi, na hi te, tāta, dibbaṃ cakkaratanaṃ pettikaṃ dāyajjaṃ. Iṅgha tvaṃ, tāta, ariye cakkavattivatte vattāhi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ te ariye cakkavattivatte vattamānassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa 12 uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavissati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūra’nti.
စက္ကဝတ္တိအရိယဝတ္တံ
Cakkavattiariyavattaṃ
၈၄. ‘‘‘ကတမံ ပန တံ, ဒေဝ, အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တ’န္တိ ? ‘တေန ဟိ တ္ဝံ, တာတ, ဓမ္မံယေဝ နိသ္သာယ ဓမ္မံ သက္ကရောန္တော ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော 13 ဓမ္မံ မာနေန္တော ဓမ္မံ ပူဇေန္တော ဓမ္မံ အပစာယမာနော ဓမ္မဒ္ဓဇော ဓမ္မကေတု ဓမ္မာဓိပတေယ္ယော ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟသ္သု အန္တောဇနသ္မိံ ဗလကာယသ္မိံ ခတ္တိယေသု အနုယန္တေသု 14 ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေသု နေဂမဇာနပဒေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု မိဂပက္ခီသု။ မာ စ တေ, တာတ, ဝိဇိတေ အဓမ္မကာရော ပဝတ္တိတ္ထ။ ယေ စ တေ, တာတ, ဝိဇိတေ အဓနာ အသ္သု, တေသဉ္စ ဓနမနုပ္ပဒေယ္ယာသိ 15။ ယေ စ တေ, တာတ, ဝိဇိတေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ မဒပ္ပမာဒာ ပဋိဝိရတာ ခန္တိသောရစ္စေ နိဝိဋ္ဌာ ဧကမတ္တာနံ ဒမေန္တိ, ဧကမတ္တာနံ သမေန္တိ, ဧကမတ္တာနံ ပရိနိဗ္ဗာပေန္တိ, တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပရိပုစ္ဆေယ္ယာသိ ပရိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယာသိ – ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, ကုသလံ, ကိံ အကုသလံ, ကိံ သာဝဇ္ဇံ, ကိံ အနဝဇ္ဇံ, ကိံ သေဝိတဗ္ဗံ, ကိံ န သေဝိတဗ္ဗံ, ကိံ မေ ကရီယမာနံ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အသ္သ, ကိံ ဝာ ပန မေ ကရီယမာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ အသ္သာ’’တိ? တေသံ သုတ္ဝာ ယံ အကုသလံ တံ အဘိနိဝဇ္ဇေယ္ယာသိ, ယံ ကုသလံ တံ သမာဒာယ ဝတ္တေယ္ယာသိ။ ဣဒံ ခော, တာတ, တံ အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တ’န္တိ။
84. ‘‘‘Katamaṃ pana taṃ, deva, ariyaṃ cakkavattivatta’nti ? ‘Tena hi tvaṃ, tāta, dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto 16 dhammaṃ mānento dhammaṃ pūjento dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahassu antojanasmiṃ balakāyasmiṃ khattiyesu anuyantesu 17 brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu. Mā ca te, tāta, vijite adhammakāro pavattittha. Ye ca te, tāta, vijite adhanā assu, tesañca dhanamanuppadeyyāsi 18. Ye ca te, tāta, vijite samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti, ekamattānaṃ samenti, ekamattānaṃ parinibbāpenti, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripuccheyyāsi pariggaṇheyyāsi – ‘‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ, kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ, kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya assa, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya assā’’ti? Tesaṃ sutvā yaṃ akusalaṃ taṃ abhinivajjeyyāsi, yaṃ kusalaṃ taṃ samādāya vatteyyāsi. Idaṃ kho, tāta, taṃ ariyaṃ cakkavattivatta’nti.
စက္ကရတနပာတုဘာဝော
Cakkaratanapātubhāvo
၈၅. ‘‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော ရာဇိသိသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ အရိယေ စက္ကဝတ္တိဝတ္တေ 19 ဝတ္တိ။ တသ္သ အရိယေ စက္ကဝတ္တိဝတ္တေ ဝတ္တမာနသ္သ တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ သီသံန္ဟာတသ္သ ဥပောသထိကသ္သ ဥပရိပာသာဒဝရဂတသ္သ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပာတုရဟောသိ သဟသ္သာရံ သနေမိကံ သနာဘိကံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရံ။ ဒိသ္ဝာန ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘သုတံ ခော ပန မေတံ – ယသ္သ ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ သီသံန္ဟာတသ္သ ဥပောသထိကသ္သ ဥပရိပာသာဒဝရဂတသ္သ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပာတုဘဝတိ သဟသ္သာရံ သနေမိကံ သနာဘိကံ သဗ္ဗာကာရပရိပူရံ , သော ဟောတိ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ’တိ။ အသ္သံ နု ခော အဟံ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီတိ။
85. ‘‘‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto rājisissa paṭissutvā ariye cakkavattivatte 20 vatti. Tassa ariye cakkavattivatte vattamānassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pāturahosi sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ. Disvāna rañño khattiyassa muddhābhisittassa etadahosi – ‘sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño khattiyassa muddhābhisittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ , so hoti rājā cakkavattī’ti. Assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattīti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ဝာမေန ဟတ္ထေန ဘိင္ကာရံ ဂဟေတ္ဝာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန စက္ကရတနံ အဗ္ဘုက္ကိရိ – ‘ပဝတ္တတု ဘဝံ စက္ကရတနံ, အဘိဝိဇိနာတု ဘဝံ စက္ကရတန’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ utarāsaṅgaṃ karitvā vāmena hatthena bhiṅkāraṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena cakkaratanaṃ abbhukkiri – ‘pavattatu bhavaṃ cakkaratanaṃ, abhivijinātu bhavaṃ cakkaratana’nti.
‘‘အထ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကရတနံ ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ပဝတ္တိ, အန္ဝဒေဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သဒ္ဓိံ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယသ္မိံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ပဒေသေ စက္ကရတနံ ပတိဋ္ဌာသိ, တတ္ထ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဝာသံ ဥပဂစ္ဆိ သဒ္ဓိံ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော, တေ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဧဟိ ခော, မဟာရာဇ, သ္ဝာဂတံ တေ 21 မဟာရာဇ, သကံ တေ, မဟာရာဇ, အနုသာသ, မဟာရာဇာ’တိ။ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဧဝမာဟ – ‘ပာဏော န ဟန္တဗ္ဗော, အဒိန္နံ နာဒာတဗ္ဗံ, ကာမေသုမိစ္ဆာ န စရိတဗ္ဗာ, မုသာ န ဘာသိတဗ္ဗာ, မဇ္ဇံ န ပာတဗ္ဗံ, ယထာဘုတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇထာ’တိ။ ယေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော, တေ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ အနုယန္တာ 22 အဟေသုံ။
‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te 23 mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā 24 ahesuṃ.
၈၆. ‘‘အထ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကရတနံ ပုရတ္ထိမံ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ 25 ပစ္စုတ္တရိတ္ဝာ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပဝတ္တိ။ပေ.။ ဒက္ခိဏံ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ပစ္စုတ္တရိတ္ဝာ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ပဝတ္တိ, အန္ဝဒေဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သဒ္ဓိံ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယသ္မိံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ပဒေသေ စက္ကရတနံ ပတိဋ္ဌာသိ, တတ္ထ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဝာသံ ဥပဂစ္ဆိ သဒ္ဓိံ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော, တေ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဧဟိ ခော, မဟာရာဇ, သ္ဝာဂတံ တေ, မဟာရာဇ, သကံ တေ, မဟာရာဇ, အနုသာသ, မဟာရာဇာ’တိ။ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဧဝမာဟ – ‘ပာဏော န ဟန္တဗ္ဗော, အဒိန္နံ နာဒာတဗ္ဗံ, ကာမေသုမိစ္ဆာ န စရိတဗ္ဗာ, မုသာ န ဘာသိတဗ္ဗာ, မဇ္ဇံ န ပာတဗ္ဗံ, ယထာဘုတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇထာ’တိ။ ယေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော, တေ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ အနုယန္တာ အဟေသုံ။
86. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā 26 paccuttaritvā dakkhiṇaṃ disaṃ pavatti…pe… dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā pacchimaṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Ye kho pana, bhikkhave, pacchimāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te, mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, pacchimāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
၈၇. ‘‘အထ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကရတနံ ပစ္ဆိမံ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ပစ္စုတ္တရိတ္ဝာ ဥတ္တရံ ဒိသံ ပဝတ္တိ, အန္ဝဒေဝ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ သဒ္ဓိံ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယသ္မိံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ပဒေသေ စက္ကရတနံ ပတိဋ္ဌာသိ, တတ္ထ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဝာသံ ဥပဂစ္ဆိ သဒ္ဓိံ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ။ ယေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော, တေ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘ဧဟိ ခော, မဟာရာဇ, သ္ဝာဂတံ တေ, မဟာရာဇ , သကံ တေ, မဟာရာဇ, အနုသာသ, မဟာရာဇာ’တိ။ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဧဝမာဟ – ‘ပာဏော န ဟန္တဗ္ဗော, အဒိန္နံ နာဒာတဗ္ဗံ, ကာမေသုမိစ္ဆာ န စရိတဗ္ဗာ, မုသာ န ဘာသိတဗ္ဗာ, မဇ္ဇံ န ပာတဗ္ဗံ, ယထာဘုတ္တဉ္စ ဘုဉ္ဇထာ’တိ။ ယေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ပဋိရာဇာနော, တေ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ အနုယန္တာ အဟေသုံ။
87. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā uttaraṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te, mahārāja , sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti. Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti. Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
‘‘အထ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, စက္ကရတနံ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ အဘိဝိဇိနိတ္ဝာ တမေဝ ရာဇဓာနိံ ပစ္စာဂန္တ္ဝာ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ အန္တေပုရဒ္ဝာရေ အတ္ထကရဏပမုခေ 27 အက္ခာဟတံ မညေ အဋ္ဌာသိ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ အန္တေပုရံ ဥပသောဘယမာနံ။
‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ abhivijinitvā tameva rājadhāniṃ paccāgantvā rañño cakkavattissa antepuradvāre atthakaraṇapamukhe 28 akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsi rañño cakkavattissa antepuraṃ upasobhayamānaṃ.
ဒုတိယာဒိစက္ကဝတ္တိကထာ
Dutiyādicakkavattikathā
၈၈. ‘‘ဒုတိယောပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ။ပေ.။ တတိယောပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ။ စတုတ္ထောပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ။ ပဉ္စမောပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ။ ဆဋ္ဌောပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ။ သတ္တမောပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဗဟုန္နံ ဝသ္သာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘ယဒာ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ပသ္သေယ္ယာသိ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ ဌာနာ စုတံ, အထ မေ အာရောစေယ္ယာသီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အဒ္ဒသာ ခော , ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ဗဟုန္နံ ဝသ္သာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသတာနံ ဗဟုန္နံ ဝသ္သသဟသ္သာနံ အစ္စယေန ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ ဌာနာ စုတံ။ ဒိသ္ဝာန ယေန ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ ဧတဒဝောစ – ‘ယဂ္ဃေ , ဒေဝ, ဇာနေယ္ယာသိ, ဒိဗ္ဗံ တေ စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ ဌာနာ စုတ’န္တိ?
88. ‘‘Dutiyopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī…pe… tatiyopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… catutthopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… pañcamopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… chaṭṭhopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… sattamopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘yadā tvaṃ, ambho purisa, passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño cakkavattissa paccassosi. Addasā kho , bhikkhave, so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ. Disvāna yena rājā cakkavattī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ cakkavattiṃ etadavoca – ‘yagghe , deva, jāneyyāsi, dibbaṃ te cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cuta’nti?
၈၉. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ အာမန္တာပေတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘ဒိဗ္ဗံ ကိရ မေ, တာတ ကုမာရ, စက္ကရတနံ ဩသက္ကိတံ, ဌာနာ စုတံ, သုတံ ခော ပန မေတံ – ယသ္သ ရညော စက္ကဝတ္တိသ္သ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ဩသက္ကတိ, ဌာနာ စဝတိ, န ဒာနိ တေန ရညာ စိရံ ဇီဝိတဗ္ဗံ ဟောတီတိ။ ဘုတ္တာ ခော ပန မေ မာနုသကာ ကာမာ, သမယော ဒာနိ မေ ဒိဗ္ဗေ ကာမေ ပရိယေသိတုံ, ဧဟိ တ္ဝံ, တာတ ကုမာရ, ဣမံ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ ပဋိပဇ္ဇ ။ အဟံ ပန ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’တိ။
89. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā cakkavattī jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘dibbaṃ kira me, tāta kumāra, cakkaratanaṃ osakkitaṃ, ṭhānā cutaṃ, sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati, ṭhānā cavati, na dāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti. Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dāni me dibbe kāme pariyesituṃ, ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ paṭipajja . Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ကုမာရံ သာဓုကံ ရဇ္ဇေ သမနုသာသိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိ။ သတ္တာဟပဗ္ဗဇိတေ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ရာဇိသိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ အန္တရဓာယိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā cakkavattī jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. Sattāhapabbajite kho pana, bhikkhave, rājisimhi dibbaṃ cakkaratanaṃ antaradhāyi.
၉၀. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, အညတရော ပုရိသော ယေန ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ ခတ္တိယံ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘ယဂ္ဃေ, ဒေဝ, ဇာနေယ္ယာသိ, ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ အန္တရဟိတ’န္တိ? အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော ဒိဗ္ဗေ စက္ကရတနေ အန္တရဟိတေ အနတ္တမနော အဟောသိ။ အနတ္တမနတဉ္စ ပဋိသံဝေဒေသိ; နော စ ခော ရာဇိသိံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ ပုစ္ဆိ။ သော သမတေနေဝ သုဒံ ဇနပဒံ ပသာသတိ။ တသ္သ သမတေန ဇနပဒံ ပသာသတော ပုဗ္ဗေနာပရံ ဇနပဒာ န ပဗ္ဗန္တိ, ယထာ တံ ပုဗ္ဗကာနံ ရာဇူနံ အရိယေ စက္ကဝတ္တိဝတ္တေ ဝတ္တမာနာနံ။
90. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso yena rājā khattiyo muddhābhisitto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti? Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi. Anattamanatañca paṭisaṃvedesi; no ca kho rājisiṃ upasaṅkamitvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi. So samateneva sudaṃ janapadaṃ pasāsati. Tassa samatena janapadaṃ pasāsato pubbenāparaṃ janapadā na pabbanti, yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, အမစ္စာ ပာရိသဇ္ဇာ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒောဝာရိကာ မန္တသ္သာဇီဝိနော သန္နိပတိတ္ဝာ ရာဇာနံ ခတ္တိယံ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘န ခော တေ, ဒေဝ, သမတေန (သုဒံ) ဇနပဒံ ပသာသတော ပုဗ္ဗေနာပရံ ဇနပဒာ ပဗ္ဗန္တိ, ယထာ တံ ပုဗ္ဗကာနံ ရာဇူနံ အရိယေ စက္ကဝတ္တိဝတ္တေ ဝတ္တမာနာနံ။ သံဝိဇ္ဇန္တိ ခော တေ, ဒေဝ, ဝိဇိတေ အမစ္စာ ပာရိသဇ္ဇာ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒောဝာရိကာ မန္တသ္သာဇီဝိနော မယဉ္စေဝ အညေ စ 29 ယေ မယံ အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ ဓာရေမ။ ဣင္ဃ တ္ဝံ, ဒေဝ, အမ္ဟေ အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ ပုစ္ဆ။ တသ္သ တေ မယံ အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ ပုဋ္ဌာ ဗ္ယာကရိသ္သာမာ’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino sannipatitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavocuṃ – ‘na kho te, deva, samatena (sudaṃ) janapadaṃ pasāsato pubbenāparaṃ janapadā pabbanti, yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ. Saṃvijjanti kho te, deva, vijite amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino mayañceva aññe ca 30 ye mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ dhārema. Iṅgha tvaṃ, deva, amhe ariyaṃ cakkavattivattaṃ puccha. Tassa te mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākarissāmā’ti.
အာယုဝဏ္ဏာဒိပရိယာနိကထာ
Āyuvaṇṇādipariyānikathā
၉၁. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော အမစ္စေ ပာရိသဇ္ဇေ ဂဏကမဟာမတ္တေ အနီကဋ္ဌေ ဒောဝာရိကေ မန္တသ္သာဇီဝိနော သန္နိပာတေတ္ဝာ အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ ပုစ္ဆိ။ တသ္သ တေ အရိယံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ ပုဋ္ဌာ ဗ္ယာကရိံသု။ တေသံ သုတ္ဝာ ဓမ္မိကဉ္ဟိ ခော ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟိ, နော စ ခော အဓနာနံ ဓနမနုပ္ပဒာသိ။ အဓနာနံ ဓနေ အနနုပ္ပဒိယမာနေ ဒာလိဒ္ဒိယံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ဒာလိဒ္ဒိယေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ အညတရော ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိ။ တမေနံ အဂ္ဂဟေသုံ။ ဂဟေတ္ဝာ ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ဒသ္သေသုံ – ‘အယံ, ဒေဝ, ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော တံ ပုရိသံ ဧတဒဝောစ – ‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ 31? ‘သစ္စံ, ဒေဝာ’တိ။ ‘ကိံ ကာရဏာ’တိ? ‘န ဟိ, ဒေဝ, ဇီဝာမီ’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော တသ္သ ပုရိသသ္သ ဓနမနုပ္ပဒာသိ – ‘ဣမိနာ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ဓနေန အတ္တနာ စ ဇီဝာဟိ, မာတာပိတရော စ ပောသေဟိ, ပုတ္တဒာရဉ္စ ပောသေဟိ, ကမ္မန္တေ စ ပယောဇေဟိ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု 32 ဥဒ္ဓဂ္ဂိကံ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌာပေဟိ သောဝဂ္ဂိကံ သုခဝိပာကံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိက’န္တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။
91. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto amacce pārisajje gaṇakamahāmatte anīkaṭṭhe dovārike mantassājīvino sannipātetvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi. Tassa te ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākariṃsu. Tesaṃ sutvā dhammikañhi kho rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahi, no ca kho adhanānaṃ dhanamanuppadāsi. Adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi. Dāliddiye vepullaṃ gate aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi. Tamenaṃ aggahesuṃ. Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti. Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti 33? ‘Saccaṃ, devā’ti. ‘Kiṃ kāraṇā’ti? ‘Na hi, deva, jīvāmī’ti. Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi – ‘iminā tvaṃ, ambho purisa, dhanena attanā ca jīvāhi, mātāpitaro ca posehi, puttadārañca posehi, kammante ca payojehi, samaṇabrāhmaṇesu 34 uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’nti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño khattiyassa muddhābhisittassa paccassosi.
‘‘အညတရောပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိ။ တမေနံ အဂ္ဂဟေသုံ။ ဂဟေတ္ဝာ ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ဒသ္သေသုံ – ‘အယံ, ဒေဝ, ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော တံ ပုရိသံ ဧတဒဝောစ – ‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ? ‘သစ္စံ, ဒေဝာ’တိ။ ‘ကိံ ကာရဏာ’တိ? ‘န ဟိ, ဒေဝ, ဇီဝာမီ’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော တသ္သ ပုရိသသ္သ ဓနမနုပ္ပဒာသိ – ‘ဣမိနာ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ဓနေန အတ္တနာ စ ဇီဝာဟိ, မာတာပိတရော စ ပောသေဟိ, ပုတ္တဒာရဉ္စ ပောသေဟိ, ကမ္မန္တေ စ ပယောဇေဟိ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဥဒ္ဓဂ္ဂိကံ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌာပေဟိ သောဝဂ္ဂိကံ သုခဝိပာကံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိက’န္တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ပစ္စသ္သောသိ ။
‘‘Aññataropi kho, bhikkhave, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi. Tamenaṃ aggahesuṃ. Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti. Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti? ‘Saccaṃ, devā’ti. ‘Kiṃ kāraṇā’ti? ‘Na hi, deva, jīvāmī’ti. Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi – ‘iminā tvaṃ, ambho purisa, dhanena attanā ca jīvāhi, mātāpitaro ca posehi, puttadārañca posehi, kammante ca payojehi, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’nti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño khattiyassa muddhābhisittassa paccassosi .
၉၂. ‘‘အသ္သောသုံ ခော, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သာ – ‘ယေ ကိရ, ဘော, ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယန္တိ, တေသံ ရာဇာ ဓနမနုပ္ပဒေတီ’တိ။ သုတ္ဝာန တေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူန မယမ္ပိ ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယေယ္ယာမာ’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, အညတရော ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိ။ တမေနံ အဂ္ဂဟေသုံ။ ဂဟေတ္ဝာ ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ဒသ္သေသုံ – ‘အယံ, ဒေဝ, ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော တံ ပုရိသံ ဧတဒဝောစ – ‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ? ‘သစ္စံ, ဒေဝာ’တိ။ ‘ကိံ ကာရဏာ’တိ? ‘န ဟိ, ဒေဝ, ဇီဝာမီ’တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘သစေ ခော အဟံ ယော ယော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိသ္သတိ, တသ္သ တသ္သ ဓနမနုပ္ပဒသ္သာမိ, ဧဝမိဒံ အဒိန္နာဒာနံ ပဝဍ္ဎိသ္သတိ။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ပုရိသံ သုနိသေဓံ နိသေဓေယ္ယံ, မူလဃစ္စံ 35 ကရေယ္ယံ, သီသမသ္သ ဆိန္ဒေယ္ယ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော ပုရိသေ အာဏာပေသိ – ‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဣမံ ပုရိသံ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ 36 ဂာဠ္ဟဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတ္ဝာ ခရသ္သရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတ္ဝာ ဒက္ခိဏေန ဒ္ဝာရေန နိက္ခမိတ္ဝာ ဒက္ခိဏတော နဂရသ္သ သုနိသေဓံ နိသေဓေထ, မူလဃစ္စံ ကရောထ, သီသမသ္သ ဆိန္ဒထာ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဒေဝာ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တေ ပုရိသာ ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ တံ ပုရိသံ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂာဠ္ဟဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတ္ဝာ ခရသ္သရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတ္ဝာ ဒက္ခိဏေန ဒ္ဝာရေန နိက္ခမိတ္ဝာ ဒက္ခိဏတော နဂရသ္သ သုနိသေဓံ နိသေဓေသုံ, မူလဃစ္စံ အကံသု, သီသမသ္သ ဆိန္ဒိံသု။
92. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, manussā – ‘ye kira, bho, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, tesaṃ rājā dhanamanuppadetī’ti. Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘yaṃnūna mayampi paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyāmā’ti. Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi. Tamenaṃ aggahesuṃ. Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti. Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti? ‘Saccaṃ, devā’ti. ‘Kiṃ kāraṇā’ti? ‘Na hi, deva, jīvāmī’ti. Atha kho, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhābhisittassa etadahosi – ‘sace kho ahaṃ yo yo paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissati, tassa tassa dhanamanuppadassāmi, evamidaṃ adinnādānaṃ pavaḍḍhissati. Yaṃnūnāhaṃ imaṃ purisaṃ sunisedhaṃ nisedheyyaṃ, mūlaghaccaṃ 37 kareyyaṃ, sīsamassa chindeyya’nti. Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto purise āṇāpesi – ‘tena hi, bhaṇe, imaṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ 38 gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhetha, mūlaghaccaṃ karotha, sīsamassa chindathā’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, te purisā rañño khattiyassa muddhābhisittassa paṭissutvā taṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhesuṃ, mūlaghaccaṃ akaṃsu, sīsamassa chindiṃsu.
၉၃. ‘‘အသ္သောသုံ ခော, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သာ – ‘ယေ ကိရ, ဘော, ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယန္တိ, တေ ရာဇာ သုနိသေဓံ နိသေဓေတိ, မူလဃစ္စံ ကရောတိ, သီသာနိ တေသံ ဆိန္ဒတီ’တိ။ သုတ္ဝာန တေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူန မယမ္ပိ တိဏ္ဟာနိ သတ္ထာနိ ကာရာပေသ္သာမ 39, တိဏ္ဟာနိ သတ္ထာနိ ကာရာပေတ္ဝာ ယေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိသ္သာမ, တေ သုနိသေဓံ နိသေဓေသ္သာမ, မူလဃစ္စံ ကရိသ္သာမ, သီသာနိ တေသံ ဆိန္ဒိသ္သာမာ’တိ။ တေ တိဏ္ဟာနိ သတ္ထာနိ ကာရာပေသုံ, တိဏ္ဟာနိ သတ္ထာနိ ကာရာပေတ္ဝာ ဂာမဃာတမ္ပိ ဥပက္ကမိံသု ကာတုံ, နိဂမဃာတမ္ပိ ဥပက္ကမိံသု ကာတုံ, နဂရဃာတမ္ပိ ဥပက္ကမိံသု ကာတုံ, ပန္ထဒုဟနမ္ပိ 40 ဥပက္ကမိံသု ကာတုံ။ ယေသံ တေ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယန္တိ, တေ သုနိသေဓံ နိသေဓေန္တိ, မူလဃစ္စံ ကရောန္တိ, သီသာနိ တေသံ ဆိန္ဒန္တိ။
93. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, manussā – ‘ye kira, bho, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, te rājā sunisedhaṃ nisedheti, mūlaghaccaṃ karoti, sīsāni tesaṃ chindatī’ti. Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘yaṃnūna mayampi tiṇhāni satthāni kārāpessāma 41, tiṇhāni satthāni kārāpetvā yesaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissāma, te sunisedhaṃ nisedhessāma, mūlaghaccaṃ karissāma, sīsāni tesaṃ chindissāmā’ti. Te tiṇhāni satthāni kārāpesuṃ, tiṇhāni satthāni kārāpetvā gāmaghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, nigamaghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, nagaraghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, panthaduhanampi 42 upakkamiṃsu kātuṃ. Yesaṃ te adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, te sunisedhaṃ nisedhenti, mūlaghaccaṃ karonti, sīsāni tesaṃ chindanti.
၉၄. ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဓနာနံ ဓနေ အနနုပ္ပဒိယမာနေ ဒာလိဒ္ဒိယံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ, ဒာလိဒ္ဒိယေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ အဒိန္နာဒာနံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ, အဒိန္နာဒာနေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ သတ္ထံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ, သတ္ထေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ ပာဏာတိပာတော ဝေပုလ္လမဂမာသိ, ပာဏာတိပာတေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ စတ္တာရီသဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
94. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi, dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi, satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ asītivassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
‘‘စတ္တာရီသဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု အညတရော ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိ။ တမေနံ အဂ္ဂဟေသုံ။ ဂဟေတ္ဝာ ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ ဒသ္သေသုံ – ‘အယံ, ဒေဝ, ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော တံ ပုရိသံ ဧတဒဝောစ – ‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ? ‘န ဟိ, ဒေဝာ’တိ သမ္ပဇာနမုသာ အဘာသိ။
‘‘Cattārīsavassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi. Tamenaṃ aggahesuṃ. Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti. Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti? ‘Na hi, devā’ti sampajānamusā abhāsi.
၉၅. ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဓနာနံ ဓနေ အနနုပ္ပဒိယမာနေ ဒာလိဒ္ဒိယံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ဒာလိဒ္ဒိယေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ အဒိန္နာဒာနံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ, အဒိန္နာဒာနေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ သတ္ထံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ သတ္ထေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ ပာဏာတိပာတော ဝေပုလ္လမဂမာသိ, ပာဏာတိပာတေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ မုသာဝာဒော ဝေပုလ္လမဂမာသိ , မုသာဝာဒေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ စတ္တာရီသဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဝီသတိဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
95. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi. Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi. Satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi , musāvāde vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ cattārīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
‘‘ဝီသတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု , ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု အညတရော ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိ။ တမေနံ အညတရော ပုရိသော ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဘိသိတ္တသ္သ အာရောစေသိ – ‘ဣတ္ထန္နာမော, ဒေဝ, ပုရိသော ပရေသံ အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယီ’တိ ပေသုညမကာသိ။
‘‘Vīsativassasahassāyukesu , bhikkhave, manussesu aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi. Tamenaṃ aññataro puriso rañño khattiyassa muddhābhisittassa ārocesi – ‘itthannāmo, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti pesuññamakāsi.
၉၆. ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဓနာနံ ဓနေ အနနုပ္ပဒိယမာနေ ဒာလိဒ္ဒိယံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ဒာလိဒ္ဒိယေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ အဒိန္နာဒာနံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ, အဒိန္နာဒာနေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ သတ္ထံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ, သတ္ထေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ ပာဏာတိပာတော ဝေပုလ္လမဂမာသိ, ပာဏာတိပာတေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ မုသာဝာဒော ဝေပုလ္လမဂမာသိ, မုသာဝာဒေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ ပိသုဏာ ဝာစာ ဝေပုလ္လမဂမာသိ, ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေပုလ္လံ ဂတာယ တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝီသတိဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဒသဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
96. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi. Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi, satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi, musāvāde vepullaṃ gate pisuṇā vācā vepullamagamāsi, pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ vīsativassasahassāyukānaṃ manussānaṃ dasavassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
‘‘ဒသဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ဧကိဒံ သတ္တာ ဝဏ္ဏဝန္တော ဟောန္တိ, ဧကိဒံ သတ္တာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ။ တတ္ထ ယေ တေ သတ္တာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, တေ ဝဏ္ဏဝန္တေ သတ္တေ အဘိဇ္ဈာယန္တာ ပရေသံ ဒာရေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇိံသု။
‘‘Dasavassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ekidaṃ sattā vaṇṇavanto honti, ekidaṃ sattā dubbaṇṇā. Tattha ye te sattā dubbaṇṇā, te vaṇṇavante satte abhijjhāyantā paresaṃ dāresu cārittaṃ āpajjiṃsu.
၉၇. ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဓနာနံ ဓနေ အနနုပ္ပဒိယမာနေ ဒာလိဒ္ဒိယံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ဒာလိဒ္ဒိယေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ။ပေ.။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော ဝေပုလ္လမဂမာသိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဒသဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ပဉ္စဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
97. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi. Dāliddiye vepullaṃ gate…pe… kāmesumicchācāro vepullamagamāsi, kāmesumicchācāre vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ dasavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ pañcavassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
၉၈. ‘‘ပဉ္စဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ , မနုသ္သေသု ဒ္ဝေ ဓမ္မာ ဝေပုလ္လမဂမံသု – ဖရုသာဝာစာ သမ္ဖပ္ပလာပော စ။ ဒ္ဝီသု ဓမ္မေသု ဝေပုလ္လံ ဂတေသု တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ ပဉ္စဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ အပ္ပေကစ္စေ အဍ္ဎတေယ္ယဝသ္သသဟသ္သာယုကာ, အပ္ပေကစ္စေ ဒ္ဝေဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
98. ‘‘Pañcavassasahassāyukesu, bhikkhave , manussesu dve dhammā vepullamagamaṃsu – pharusāvācā samphappalāpo ca. Dvīsu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ pañcavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ appekacce aḍḍhateyyavassasahassāyukā, appekacce dvevassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
၉၉. ‘‘အဍ္ဎတေယ္ယဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု အဘိဇ္ဈာဗ္ယာပာဒာ ဝေပုလ္လမဂမံသု။ အဘိဇ္ဈာဗ္ယာပာဒေသု ဝေပုလ္လံ ဂတေသု တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ အဍ္ဎတေယ္ယဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
99. ‘‘Aḍḍhateyyavassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu abhijjhābyāpādā vepullamagamaṃsu. Abhijjhābyāpādesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ aḍḍhateyyavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
၁၀၀. ‘‘ဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ဝေပုလ္လံ ဂတာယ တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ပဉ္စဝသ္သသတာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
100. ‘‘Vassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu micchādiṭṭhi vepullamagamāsi. Micchādiṭṭhiyā vepullaṃ gatāya tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ vassasahassāyukānaṃ manussānaṃ pañcavassasatāyukā puttā ahesuṃ.
၁၀၁. ‘‘ပဉ္စဝသ္သသတာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု တယော ဓမ္မာ ဝေပုလ္လမဂမံသု။ အဓမ္မရာဂော ဝိသမလောဘော မိစ္ဆာဓမ္မော။ တီသု ဓမ္မေသု ဝေပုလ္လံ ဂတေသု တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ ပဉ္စဝသ္သသတာယုကာနံ မနုသ္သာနံ အပ္ပေကစ္စေ အဍ္ဎတေယ္ယဝသ္သသတာယုကာ, အပ္ပေကစ္စေ ဒ္ဝေဝသ္သသတာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
101. ‘‘Pañcavassasatāyukesu, bhikkhave, manussesu tayo dhammā vepullamagamaṃsu. Adhammarāgo visamalobho micchādhammo. Tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ pañcavassasatāyukānaṃ manussānaṃ appekacce aḍḍhateyyavassasatāyukā, appekacce dvevassasatāyukā puttā ahesuṃ.
‘‘အဍ္ဎတေယ္ယဝသ္သသတာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ , မနုသ္သေသု ဣမေ ဓမ္မာ ဝေပုလ္လမဂမံသု။ အမတ္တေယ္ယတာ အပေတ္တေယ္ယတာ အသာမညတာ အဗ္ရဟ္မညတာ န ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိတာ။
‘‘Aḍḍhateyyavassasatāyukesu, bhikkhave , manussesu ime dhammā vepullamagamaṃsu. Amatteyyatā apetteyyatā asāmaññatā abrahmaññatā na kule jeṭṭhāpacāyitā.
၁၀၂. ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဓနာနံ ဓနေ အနနုပ္ပဒိယမာနေ ဒာလိဒ္ဒိယံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ဒာလိဒ္ဒိယေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ အဒိန္နာဒာနံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ အဒိန္နာဒာနေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ သတ္ထံ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ သတ္ထေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ ပာဏာတိပာတော ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ပာဏာတိပာတေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ မုသာဝာဒော ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ မုသာဝာဒေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ ပိသုဏာ ဝာစာ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေပုလ္လံ ဂတာယ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရေ ဝေပုလ္လံ ဂတေ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ ဝေပုလ္လမဂမံသု, ဖရုသာ ဝာစာ သမ္ဖပ္ပလာပော စ။ ဒ္ဝီသု ဓမ္မေသု ဝေပုလ္လံ ဂတေသု အဘိဇ္ဈာဗ္ယာပာဒာ ဝေပုလ္လမဂမံသု။ အဘိဇ္ဈာဗ္ယာပာဒေသု ဝေပုလ္လံ ဂတေသု မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဝေပုလ္လမဂမာသိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ဝေပုလ္လံ ဂတာယ တယော ဓမ္မာ ဝေပုလ္လမဂမံသု, အဓမ္မရာဂော ဝိသမလောဘော မိစ္ဆာဓမ္မော။ တီသု ဓမ္မေသု ဝေပုလ္လံ ဂတေသု ဣမေ ဓမ္မာ ဝေပုလ္လမဂမံသု, အမတ္တေယ္ယတာ အပေတ္တေယ္ယတာ အသာမညတာ အဗ္ရဟ္မညတာ န ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိတာ။ ဣမေသု ဓမ္မေသု ဝေပုလ္လံ ဂတေသု တေသံ သတ္တာနံ အာယုပိ ပရိဟာယိ, ဝဏ္ဏောပိ ပရိဟာယိ။ တေသံ အာယုနာပိ ပရိဟာယမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ပရိဟာယမာနာနံ အဍ္ဎတေယ္ယဝသ္သသတာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဝသ္သသတာယုကာ ပုတ္တာ အဟေသုံ။
102. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi. Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi. Adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi. Satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi. Pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi. Musāvāde vepullaṃ gate pisuṇā vācā vepullamagamāsi. Pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya kāmesumicchācāro vepullamagamāsi. Kāmesumicchācāre vepullaṃ gate dve dhammā vepullamagamaṃsu, pharusā vācā samphappalāpo ca. Dvīsu dhammesu vepullaṃ gatesu abhijjhābyāpādā vepullamagamaṃsu. Abhijjhābyāpādesu vepullaṃ gatesu micchādiṭṭhi vepullamagamāsi. Micchādiṭṭhiyā vepullaṃ gatāya tayo dhammā vepullamagamaṃsu, adhammarāgo visamalobho micchādhammo. Tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu ime dhammā vepullamagamaṃsu, amatteyyatā apetteyyatā asāmaññatā abrahmaññatā na kule jeṭṭhāpacāyitā. Imesu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi. Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ aḍḍhateyyavassasatāyukānaṃ manussānaṃ vassasatāyukā puttā ahesuṃ.
ဒသဝသ္သာယုကသမယော
Dasavassāyukasamayo
၁၀၃. ‘‘ဘဝိသ္သတိ , ဘိက္ခဝေ, သော သမယော, ယံ ဣမေသံ မနုသ္သာနံ ဒသဝသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဒသဝသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ပဉ္စဝသ္သိကာ 43 ကုမာရိကာ အလံပတေယ္ယာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဒသဝသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ဣမာနိ ရသာနိ အန္တရဓာယိသ္သန္တိ, သေယ္ယထိဒံ, သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ လောဏံ။ ဒသဝသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ကုဒ္ရူသကော အဂ္ဂံ ဘောဇနာနံ 44 ဘဝိသ္သတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သာလိမံသောဒနော အဂ္ဂံ ဘောဇနာနံ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒသဝသ္သာယုကေသု မနုသ္သေသု ကုဒ္ရူသကော အဂ္ဂံ ဘောဇနာနံ ဘဝိသ္သတိ။
103. ‘‘Bhavissati , bhikkhave, so samayo, yaṃ imesaṃ manussānaṃ dasavassāyukā puttā bhavissanti. Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu pañcavassikā 45 kumārikā alaṃpateyyā bhavissanti. Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu imāni rasāni antaradhāyissanti, seyyathidaṃ, sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ loṇaṃ. Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu kudrūsako aggaṃ bhojanānaṃ 46 bhavissati. Seyyathāpi, bhikkhave, etarahi sālimaṃsodano aggaṃ bhojanānaṃ; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu kudrūsako aggaṃ bhojanānaṃ bhavissati.
‘‘ဒသဝသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ဒသ ကုသလကမ္မပထာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အန္တရဓာယိသ္သန္တိ, ဒသ အကုသလကမ္မပထာ အတိဗ္ယာဒိပ္ပိသ္သန္တိ 47။ ဒသဝသ္သာယုကေသု , ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ကုသလန္တိပိ န ဘဝိသ္သတိ, ကုတော ပန ကုသလသ္သ ကာရကော။ ဒသဝသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ယေ တေ ဘဝိသ္သန္တိ အမတ္တေယ္ယာ အပေတ္တေယ္ယာ အသာမညာ အဗ္ရဟ္မညာ န ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော, တေ ပုဇ္ဇာ စ ဘဝိသ္သန္တိ ပာသံသာ စ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ မတ္တေယ္ယာ ပေတ္တေယ္ယာ သာမညာ ဗ္ရဟ္မညာ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော ပုဇ္ဇာ စ ပာသံသာ စ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒသဝသ္သာယုကေသု မနုသ္သေသု ယေ တေ ဘဝိသ္သန္တိ အမတ္တေယ္ယာ အပေတ္တေယ္ယာ အသာမညာ အဗ္ရဟ္မညာ န ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော, တေ ပုဇ္ဇာ စ ဘဝိသ္သန္တိ ပာသံသာ စ။
‘‘Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu dasa kusalakammapathā sabbena sabbaṃ antaradhāyissanti, dasa akusalakammapathā atibyādippissanti 48. Dasavassāyukesu , bhikkhave, manussesu kusalantipi na bhavissati, kuto pana kusalassa kārako. Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā na kule jeṭṭhāpacāyino, te pujjā ca bhavissanti pāsaṃsā ca. Seyyathāpi, bhikkhave, etarahi matteyyā petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino pujjā ca pāsaṃsā ca; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā na kule jeṭṭhāpacāyino, te pujjā ca bhavissanti pāsaṃsā ca.
‘‘ဒသဝသ္သာယုကေသု , ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု န ဘဝိသ္သတိ မာတာတိ ဝာ မာတုစ္ဆာတိ ဝာ မာတုလာနီတိ ဝာ အာစရိယဘရိယာတိ ဝာ ဂရူနံ ဒာရာတိ ဝာ။ သမ္ဘေဒံ လောကော ဂမိသ္သတိ ယထာ အဇေဠကာ ကုက္ကုဋသူကရာ သောဏသိင္ဂာလာ 49။
‘‘Dasavassāyukesu , bhikkhave, manussesu na bhavissati mātāti vā mātucchāti vā mātulānīti vā ācariyabhariyāti vā garūnaṃ dārāti vā. Sambhedaṃ loko gamissati yathā ajeḷakā kukkuṭasūkarā soṇasiṅgālā 50.
‘‘ဒသဝသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု တေသံ သတ္တာနံ အညမညမ္ဟိ တိဗ္ဗော အာဃာတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဘဝိသ္သတိ တိဗ္ဗော ဗ္ယာပာဒော တိဗ္ဗော မနောပဒောသော တိဗ္ဗံ ဝဓကစိတ္တံ။ မာတုပိ ပုတ္တမ္ဟိ ပုတ္တသ္သပိ မာတရိ; ပိတုပိ ပုတ္တမ္ဟိ ပုတ္တသ္သပိ ပိတရိ; ဘာတုပိ ဘဂိနိယာ ဘဂိနိယာပိ ဘာတရိ တိဗ္ဗော အာဃာတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဘဝိသ္သတိ တိဗ္ဗော ဗ္ယာပာဒော တိဗ္ဗော မနောပဒောသော တိဗ္ဗံ ဝဓကစိတ္တံ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မာဂဝိကသ္သ မိဂံ ဒိသ္ဝာ တိဗ္ဗော အာဃာတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ တိဗ္ဗော ဗ္ယာပာဒော တိဗ္ဗော မနောပဒောသော တိဗ္ဗံ ဝဓကစိတ္တံ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဒသဝသ္သာယုကေသု မနုသ္သေသု တေသံ သတ္တာနံ အညမညမ္ဟိ တိဗ္ဗော အာဃာတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဘဝိသ္သတိ တိဗ္ဗော ဗ္ယာပာဒော တိဗ္ဗော မနောပဒောသော တိဗ္ဗံ ဝဓကစိတ္တံ။ မာတုပိ ပုတ္တမ္ဟိ ပုတ္တသ္သပိ မာတရိ; ပိတုပိ ပုတ္တမ္ဟိ ပုတ္တသ္သပိ ပိတရိ; ဘာတုပိ ဘဂိနိယာ ဘဂိနိယာပိ ဘာတရိ တိဗ္ဗော အာဃာတော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဘဝိသ္သတိ တိဗ္ဗော ဗ္ယာပာဒော တိဗ္ဗော မနောပဒောသော တိဗ္ဗံ ဝဓကစိတ္တံ။
‘‘Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ. Mātupi puttamhi puttassapi mātari; pitupi puttamhi puttassapi pitari; bhātupi bhaginiyā bhaginiyāpi bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, māgavikassa migaṃ disvā tibbo āghāto paccupaṭṭhito hoti tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ. Mātupi puttamhi puttassapi mātari; pitupi puttamhi puttassapi pitari; bhātupi bhaginiyā bhaginiyāpi bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
၁၀၄. ‘‘ဒသဝသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု သတ္တာဟံ သတ္ထန္တရကပ္ပော ဘဝိသ္သတိ။ တေ အညမညမ္ဟိ မိဂသညံ ပဋိလဘိသ္သန္တိ။ တေသံ တိဏ္ဟာနိ သတ္ထာနိ ဟတ္ထေသု ပာတုဘဝိသ္သန္တိ။ တေ တိဏ္ဟေန သတ္ထေန ‘ဧသ မိဂော ဧသ မိဂော’တိ အညမညံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသ္သန္တိ။
104. ‘‘Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu sattāhaṃ satthantarakappo bhavissati. Te aññamaññamhi migasaññaṃ paṭilabhissanti. Tesaṃ tiṇhāni satthāni hatthesu pātubhavissanti. Te tiṇhena satthena ‘esa migo esa migo’ti aññamaññaṃ jīvitā voropessanti.
‘‘အထ ခော တေသံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ဧကစ္စာနံ ဧဝံ ဘဝိသ္သတိ – ‘မာ စ မယံ ကဉ္စိ 51, မာ စ အမ္ဟေ ကောစိ, ယံနူန မယံ တိဏဂဟနံ ဝာ ဝနဂဟနံ ဝာ ရုက္ခဂဟနံ ဝာ နဒီဝိဒုဂ္ဂံ ဝာ ပဗ္ဗတဝိသမံ ဝာ ပဝိသိတ္ဝာ ဝနမူလဖလာဟာရာ ယာပေယ္ယာမာ’တိ။ တေ တိဏဂဟနံ ဝာ ဝနဂဟနံ ဝာ ရုက္ခဂဟနံ ဝာ နဒီဝိဒုဂ္ဂံ ဝာ ပဗ္ဗတဝိသမံ ဝာ 52 ပဝိသိတ္ဝာ သတ္တာဟံ ဝနမူလဖလာဟာရာ ယာပေသ္သန္တိ။ တေ တသ္သ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန တိဏဂဟနာ ဝနဂဟနာ ရုက္ခဂဟနာ နဒီဝိဒုဂ္ဂာ ပဗ္ဗတဝိသမာ နိက္ခမိတ္ဝာ အညမညံ အာလိင္ဂိတ္ဝာ သဘာဂာယိသ္သန္တိ သမသ္သာသိသ္သန္တိ – ‘ဒိဋ္ဌာ, ဘော, သတ္တာ ဇီဝသိ, ဒိဋ္ဌာ, ဘော, သတ္တာ ဇီဝသီ’တိ။
‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ ekaccānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mā ca mayaṃ kañci 53, mā ca amhe koci, yaṃnūna mayaṃ tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā rukkhagahanaṃ vā nadīviduggaṃ vā pabbatavisamaṃ vā pavisitvā vanamūlaphalāhārā yāpeyyāmā’ti. Te tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā rukkhagahanaṃ vā nadīviduggaṃ vā pabbatavisamaṃ vā 54 pavisitvā sattāhaṃ vanamūlaphalāhārā yāpessanti. Te tassa sattāhassa accayena tiṇagahanā vanagahanā rukkhagahanā nadīviduggā pabbatavisamā nikkhamitvā aññamaññaṃ āliṅgitvā sabhāgāyissanti samassāsissanti – ‘diṭṭhā, bho, sattā jīvasi, diṭṭhā, bho, sattā jīvasī’ti.
အာယုဝဏ္ဏာဒိဝဍ္ဎနကထာ
Āyuvaṇṇādivaḍḍhanakathā
၁၀၅. ‘‘အထ ခော တေသံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ဧဝံ ဘဝိသ္သတိ – ‘မယံ ခော အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာဒာနဟေတု ဧဝရူပံ အာယတံ ဉာတိက္ခယံ ပတ္တာ။ ယံနူန မယံ ကုသလံ ကရေယ္ယာမ။ ကိံ ကုသလံ ကရေယ္ယာမ? ယံနူန မယံ ပာဏာတိပာတာ ဝိရမေယ္ယာမ, ဣဒံ ကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒာယ ဝတ္တေယ္ယာမာ’တိ။ တေ ပာဏာတိပာတာ ဝိရမိသ္သန္တိ, ဣဒံ ကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒာယ ဝတ္တိသ္သန္တိ။ တေ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာဒာနဟေတု အာယုနာပိ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ, ဝဏ္ဏေနပိ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ ။ တေသံ အာယုနာပိ ဝဍ္ဎမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ဝဍ္ဎမာနာနံ ဒသဝသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဝီသတိဝသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။
105. ‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mayaṃ kho akusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu evarūpaṃ āyataṃ ñātikkhayaṃ pattā. Yaṃnūna mayaṃ kusalaṃ kareyyāma. Kiṃ kusalaṃ kareyyāma? Yaṃnūna mayaṃ pāṇātipātā virameyyāma, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmā’ti. Te pāṇātipātā viramissanti, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti. Te kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti, vaṇṇenapi vaḍḍhissanti . Tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ dasavassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassāyukā puttā bhavissanti.
‘‘အထ ခော တေသံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ဧဝံ ဘဝိသ္သတိ – ‘မယံ ခော ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာဒာနဟေတု အာယုနာပိ ဝဍ္ဎာမ, ဝဏ္ဏေနပိ ဝဍ္ဎာမ။ ယံနူန မယံ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ကုသလံ ကရေယ္ယာမ။ ကိံ ကုသလံ ကရေယ္ယာမ? ယံနူန မယံ အဒိန္နာဒာနာ ဝိရမေယ္ယာမ။ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝိရမေယ္ယာမ။ မုသာဝာဒာ ဝိရမေယ္ယာမ။ ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝိရမေယ္ယာမ။ ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝိရမေယ္ယာမ။ သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝိရမေယ္ယာမ။ အဘိဇ္ဈံ ပဇဟေယ္ယာမ။ ဗ္ယာပာဒံ ပဇဟေယ္ယာမ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပဇဟေယ္ယာမ။ တယော ဓမ္မေ ပဇဟေယ္ယာမ – အဓမ္မရာဂံ ဝိသမလောဘံ မိစ္ဆာဓမ္မံ။ ယံနူန မယံ မတ္တေယ္ယာ အသ္သာမ ပေတ္တေယ္ယာ သာမညာ ဗ္ရဟ္မညာ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော, ဣဒံ ကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒာယ ဝတ္တေယ္ယာမာ’တိ။ တေ မတ္တေယ္ယာ ဘဝိသ္သန္တိ ပေတ္တေယ္ယာ သာမညာ ဗ္ရဟ္မညာ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော, ဣဒံ ကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒာယ ဝတ္တိသ္သန္တိ။
‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mayaṃ kho kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhāma, vaṇṇenapi vaḍḍhāma. Yaṃnūna mayaṃ bhiyyosomattāya kusalaṃ kareyyāma. Kiṃ kusalaṃ kareyyāma? Yaṃnūna mayaṃ adinnādānā virameyyāma… kāmesumicchācārā virameyyāma… musāvādā virameyyāma… pisuṇāya vācāya virameyyāma… pharusāya vācāya virameyyāma… samphappalāpā virameyyāma… abhijjhaṃ pajaheyyāma… byāpādaṃ pajaheyyāma… micchādiṭṭhiṃ pajaheyyāma… tayo dhamme pajaheyyāma – adhammarāgaṃ visamalobhaṃ micchādhammaṃ… yaṃnūna mayaṃ matteyyā assāma petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmā’ti. Te matteyyā bhavissanti petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti.
‘‘တေ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာဒာနဟေတု အာယုနာပိ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ, ဝဏ္ဏေနပိ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ။ တေသံ အာယုနာပိ ဝဍ္ဎမာနာနံ ဝဏ္ဏေနပိ ဝဍ္ဎမာနာနံ ဝီသတိဝသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ စတ္တာရီသဝသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ စတ္တာရီသဝသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ အသီတိဝသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ အသီတိဝသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ သဋ္ဌိဝသ္သသတာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ သဋ္ဌိဝသ္သသတာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဝီသတိတိဝသ္သသတာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဝီသတိတိဝသ္သသတာယုကာနံ မနုသ္သာနံ စတ္တာရီသဆဗ္ဗသ္သသတာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ စတ္တာရီသဆဗ္ဗသ္သသတာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဒ္ဝေဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဒ္ဝေဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ စတ္တာရိဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ စတ္တာရိဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ အဋ္ဌဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ အဋ္ဌဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ ဝီသတိဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဝီသတိဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ စတ္တာရီသဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ စတ္တာရီသဝသ္သသဟသ္သာယုကာနံ မနုသ္သာနံ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကာ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ။ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ပဉ္စဝသ္သသတိကာ ကုမာရိကာ အလံပတေယ္ယာ ဘဝိသ္သန္တိ။
‘‘Te kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti, vaṇṇenapi vaḍḍhissanti. Tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ vīsativassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassāyukā puttā bhavissanti… cattārīsavassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassāyukā puttā bhavissanti… asītivassāyukānaṃ manussānaṃ saṭṭhivassasatāyukā puttā bhavissanti… saṭṭhivassasatāyukānaṃ manussānaṃ vīsatitivassasatāyukā puttā bhavissanti… vīsatitivassasatāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsachabbassasatāyukā puttā bhavissanti. Cattārīsachabbassasatāyukānaṃ manussānaṃ dvevassasahassāyukā puttā bhavissanti… dvevassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārivassasahassāyukā puttā bhavissanti… cattārivassasahassāyukānaṃ manussānaṃ aṭṭhavassasahassāyukā puttā bhavissanti… aṭṭhavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā bhavissanti… vīsativassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassasahassāyukā puttā bhavissanti… cattārīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassasahassāyukā puttā bhavissanti… asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu pañcavassasatikā kumārikā alaṃpateyyā bhavissanti.
သင္ခရာဇဥပ္ပတ္တိ
Saṅkharājauppatti
၁၀၆. ‘‘အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု တယော အာဗာဓာ ဘဝိသ္သန္တိ, ဣစ္ဆာ, အနသနံ, ဇရာ။ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု အယံ ဇမ္ဗုဒီပော ဣဒ္ဓော စေဝ ဘဝိသ္သတိ ဖီတော စ, ကုက္ကုဋသမ္ပာတိကာ ဂာမနိဂမရာဇဓာနိယော 55။ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု အယံ ဇမ္ဗုဒီပော အဝီစိ မညေ ဖုဋော ဘဝိသ္သတိ မနုသ္သေဟိ, သေယ္ယထာပိ နဠဝနံ ဝာ သရဝနံ 56 ဝာ။ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု အယံ ဗာရာဏသီ ကေတုမတီ နာမ ရာဇဓာနီ ဘဝိသ္သတိ ဣဒ္ဓာ စေဝ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ စ အာကိဏ္ဏမနုသ္သာ စ သုဘိက္ခာ စ။ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ဣမသ္မိံ ဇမ္ဗုဒီပေ စတုရာသီတိနဂရသဟသ္သာနိ ဘဝိသ္သန္တိ ကေတုမတီရာဇဓာနီပမုခာနိ။ အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု ကေတုမတိယာ ရာဇဓာနိယာ သင္ခော နာမ ရာဇာ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တသ္သိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝိသ္သန္တိ, သေယ္ယထိဒံ, စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အသ္သရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟသ္သံ ခော ပနသ္သ ပုတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ သူရာ ဝီရင္ဂရူပာ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသိသ္သတိ။
106. ‘‘Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu tayo ābādhā bhavissanti, icchā, anasanaṃ, jarā. Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ jambudīpo iddho ceva bhavissati phīto ca, kukkuṭasampātikā gāmanigamarājadhāniyo 57. Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ jambudīpo avīci maññe phuṭo bhavissati manussehi, seyyathāpi naḷavanaṃ vā saravanaṃ 58 vā. Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ bārāṇasī ketumatī nāma rājadhānī bhavissati iddhā ceva phītā ca bahujanā ca ākiṇṇamanussā ca subhikkhā ca. Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu imasmiṃ jambudīpe caturāsītinagarasahassāni bhavissanti ketumatīrājadhānīpamukhāni. Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ketumatiyā rājadhāniyā saṅkho nāma rājā uppajjissati cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavissanti, seyyathidaṃ, cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavissanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasissati.
မေတ္တေယ္ယဗုဒ္ဓုပ္ပာဒော
Metteyyabuddhuppādo
၁၀၇. ‘‘အသီတိဝသ္သသဟသ္သာယုကေသု, ဘိက္ခဝေ, မနုသ္သေသု မေတ္တေယ္ယော နာမ ဘဂဝာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ သေယ္ယထာပာဟမေတရဟိ လောကေ ဥပ္ပန္နော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေသ္သတိ, သေယ္ယထာပာဟမေတရဟိ ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေမိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေသ္သတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေသ္သတိ; သေယ္ယထာပာဟမေတရဟိ ဓမ္မံ ဒေသေမိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေမိ။ သော အနေကသဟသ္သံ 59 ဘိက္ခုသံဃံ ပရိဟရိသ္သတိ, သေယ္ယထာပာဟမေတရဟိ အနေကသတံ ဘိက္ခုသံဃံ ပရိဟရာမိ။
107. ‘‘Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu metteyyo nāma bhagavā loke uppajjissati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. Seyyathāpāhametarahi loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedessati, seyyathāpāhametarahi imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedemi. So dhammaṃ desessati ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessati; seyyathāpāhametarahi dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsemi. So anekasahassaṃ 60 bhikkhusaṃghaṃ pariharissati, seyyathāpāhametarahi anekasataṃ bhikkhusaṃghaṃ pariharāmi.
၁၀၈. ‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, သင္ခော နာမ ရာဇာ ယော သော ယူပော ရညာ မဟာပနာဒေန ကာရာပိတော။ တံ ယူပံ ဥသ္သာပေတ္ဝာ အဇ္ဈာဝသိတ္ဝာ တံ ဒတ္ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝဏိဗ္ဗကယာစကာနံ ဒာနံ ဒတ္ဝာ မေတ္တေယ္ယသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကေ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သတိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရသ္သေဝ ယသ္သတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ, တဒနုတ္တရံ ဗ္ရဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သတိ။
108. ‘‘Atha kho, bhikkhave, saṅkho nāma rājā yo so yūpo raññā mahāpanādena kārāpito. Taṃ yūpaṃ ussāpetvā ajjhāvasitvā taṃ datvā vissajjitvā samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavaṇibbakayācakānaṃ dānaṃ datvā metteyyassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati. So evaṃ pabbajito samāno eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati.
၁၀၉. ‘‘အတ္တဒီပာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထ အတ္တသရဏာ အနညသရဏာ, ဓမ္မဒီပာ ဓမ္မသရဏာ အနညသရဏာ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပော ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော ဓမ္မဒီပော ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ။ပေ.။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္တဒီပော ဝိဟရတိ အတ္တသရဏော အနညသရဏော ဓမ္မဒီပော ဓမ္မသရဏော အနညသရဏော။
109. ‘‘Attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo.
ဘိက္ခုနောအာယုဝဏ္ဏာဒိဝဍ္ဎနကထာ
Bhikkhunoāyuvaṇṇādivaḍḍhanakathā
၁၁၀. ‘‘ဂောစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ။ ဂောစရေ, ဘိက္ခဝေ, စရန္တာ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ အာယုနာပိ ဝဍ္ဎိသ္သထ, ဝဏ္ဏေနပိ ဝဍ္ဎိသ္သထ, သုခေနပိ ဝဍ္ဎိသ္သထ, ဘောဂေနပိ ဝဍ္ဎိသ္သထ, ဗလေနပိ ဝဍ္ဎိသ္သထ။
110. ‘‘Gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye. Gocare, bhikkhave, carantā sake pettike visaye āyunāpi vaḍḍhissatha, vaṇṇenapi vaḍḍhissatha, sukhenapi vaḍḍhissatha, bhogenapi vaḍḍhissatha, balenapi vaḍḍhissatha.
‘‘ကိဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာယုသ္မိံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ, စိတ္တသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ, ဝီမံသာသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ။ သော ဣမေသံ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပာဒာနံ ဘာဝိတတ္တာ ဗဟုလီကတတ္တာ အာကင္ခမာနော ကပ္ပံ ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ ကပ္ပာဝသေသံ ဝာ။ ဣဒံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာယုသ္မိံ။
‘‘Kiñca , bhikkhave, bhikkhuno āyusmiṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno āyusmiṃ.
‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဝဏ္ဏသ္မိံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သီလဝာ ဟောတိ, ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ဣဒံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဝဏ္ဏသ္မိံ။
‘‘Kiñca, bhikkhave, bhikkhuno vaṇṇasmiṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno vaṇṇasmiṃ.
‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သုခသ္မိံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော, သုခသ္မိံ။
‘‘Kiñca, bhikkhave, bhikkhuno sukhasmiṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno, sukhasmiṃ.
‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘောဂသ္မိံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ တထာ ဒုတိယံ။ တထာ တတိယံ။ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ တထာ ဒုတိယံ။ တထာ တတိယံ။ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဘောဂသ္မိံ။
‘‘Kiñca, bhikkhave, bhikkhuno bhogasmiṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno bhogasmiṃ.
‘‘ကိဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဗလသ္မိံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဗလသ္မိံ။
‘‘Kiñca , bhikkhave, bhikkhuno balasmiṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno balasmiṃ.
‘‘နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အညံ ဧကဗလမ္ပိ သမနုပသ္သာမိ ယံ ဧဝံ ဒုပ္ပသဟံ, ယထယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, မာရဗလံ။ ကုသလာနံ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ သမာဒာနဟေတု ဧဝမိဒံ ပုညံ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekabalampi samanupassāmi yaṃ evaṃ duppasahaṃ, yathayidaṃ, bhikkhave, mārabalaṃ. Kusalānaṃ , bhikkhave, dhammānaṃ samādānahetu evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
စက္ကဝတ္တိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။
Cakkavattisuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၃. စက္ကဝတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Cakkavattisuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၃. စက္ကဝတ္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Cakkavattisuttavaṇṇanā