| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
೩. ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Cakkavattisuttavaṇṇanā
ಅತ್ತದೀಪಸರಣತಾವಣ್ಣನಾ
Attadīpasaraṇatāvaṇṇanā
೮೦. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಮನುತ್ತಾನಪದವಣ್ಣನಾ – ಮಾತುಲಾಯನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ತಂ ನಗರಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ ಅವಿದೂರೇ ವನಸಣ್ಡೇ ವಿಹರತಿ। ‘‘ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಅಯಮನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ –
80.Evaṃme sutanti cakkavattisuttaṃ. Tatrāyamanuttānapadavaṇṇanā – mātulāyanti evaṃnāmake nagare. Taṃ nagaraṃ gocaragāmaṃ katvā avidūre vanasaṇḍe viharati. ‘‘Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesī’’ti ettha ayamanupubbikathā –
ಭಗವಾ ಕಿರ ಇಮಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಸಮುಟ್ಠಾನಸಮಯೇ ಪಚ್ಚೂಸಕಾಲೇ ಮಹಾಕರುಣಾಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಲೋಕಂ ವೋಲೋಕೇನ್ತೋ ಇಮಾಯ ಅನಾಗತವಂಸದೀಪಿಕಾಯ ಸುತ್ತನ್ತಕಥಾಯ ಮಾತುಲನಗರವಾಸೀನಂ ಚತುರಾಸೀತಿಯಾ ಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಂ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಾತೋವ ವೀಸತಿಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ಮಾತುಲನಗರಂ ಸಮ್ಪತ್ತೋ। ಮಾತುಲನಗರವಾಸಿನೋ ಖತ್ತಿಯಾ ‘‘ಭಗವಾ ಆಗತೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮ್ಮ ದಸಬಲಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರೇನ ನಗರಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನಂ ಸಂವಿಧಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಮಹಾರಹೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಂಸು। ಭಗವಾ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಚಾಹಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಇಮೇಸಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಯಂ ಪದೇಸೋ ಸಮ್ಬಾಧೋ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಠಾತುಂ ವಾ ನಿಸೀದಿತುಂ ವಾ ಓಕಾಸೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮಹತಾ ಖೋ ಪನ ಸಮಾಗಮೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
Bhagavā kira imassa suttassa samuṭṭhānasamaye paccūsakāle mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento imāya anāgatavaṃsadīpikāya suttantakathāya mātulanagaravāsīnaṃ caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayaṃ disvā pātova vīsatibhikkhusahassaparivāro mātulanagaraṃ sampatto. Mātulanagaravāsino khattiyā ‘‘bhagavā āgato’’ti sutvā paccuggamma dasabalaṃ nimantetvā mahāsakkārena nagaraṃ pavesetvā nisajjaṭṭhānaṃ saṃvidhāya bhagavantaṃ mahārahe pallaṅke nisīdāpetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ adaṃsu. Bhagavā bhattakiccaṃ niṭṭhāpetvā cintesi – ‘‘sacāhaṃ imasmiṃ ṭhāne imesaṃ manussānaṃ dhammaṃ desessāmi, ayaṃ padeso sambādho, manussānaṃ ṭhātuṃ vā nisīdituṃ vā okāso na bhavissati, mahatā kho pana samāgamena bhavitabba’’nti.
ಅಥ ರಾಜಕುಲಾನಂ ಭತ್ತಾನುಮೋದನಂ ಅಕತ್ವಾವ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಗರತೋ ನಿಕ್ಖಮಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ಸತ್ಥಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅನುಮೋದನಮ್ಪಿ ಅಕತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಅದ್ಧಾ ಭತ್ತಗ್ಗಂ ಅಮನಾಪಂ ಅಹೋಸಿ, ಬುದ್ಧಾನಂ ನಾಮ ನ ಸಕ್ಕಾ ಚಿತ್ತಂ ಗಹೇತುಂ, ಬುದ್ಧೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸ್ಸಾಸಕರಣಂ ನಾಮ ಸಮುಸ್ಸಿತಫಣಂ ಆಸೀವಿಸಂ ಗೀವಾಯ ಗಹಣಸದಿಸಂ ಹೋತಿ; ಏಥ ಭೋ, ತಥಾಗತಂ ಖಮಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಸಕಲನಗರವಾಸಿನೋ ಭಗವತಾ ಸಹೇವ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ। ಭಗವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋವ ಮಗಧಕ್ಖೇತ್ತೇ ಠಿತಂ ಸಾಖಾವಿಟಪಸಮ್ಪನ್ನಂ ಸನ್ದಚ್ಛಾಯಂ ಕರೀಸಮತ್ತಭೂಮಿಪತ್ಥಟಂ ಏಕಂ ಮಾತುಲರುಕ್ಖಂ ದಿಸ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ ‘‘ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಠಾನನಿಸಜ್ಜನೋಕಾಸೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಂ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಂ ಓಲೋಕೇಸಿ। ಥೇರೋ ಓಲೋಕಿತಸಞ್ಞಾಯ ಏವ ‘‘ಸತ್ಥಾ ನಿಸೀದಿತುಕಾಮೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಸುಗತಮಹಾಚೀವರಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ನಿಸೀದಿ ಭಗವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ। ಅಥಸ್ಸ ಪುರತೋ ಮನುಸ್ಸಾ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ, ಆಕಾಸೇ ದೇವತಾ ಅಟ್ಠಂಸು, ಏವಂ ಮಹಾಪರಿಸಮಜ್ಝಗತೋ ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ।
Atha rājakulānaṃ bhattānumodanaṃ akatvāva pattaṃ gahetvā nagarato nikkhami. Manussā cintayiṃsu – ‘‘satthā amhākaṃ anumodanampi akatvā gacchati, addhā bhattaggaṃ amanāpaṃ ahosi, buddhānaṃ nāma na sakkā cittaṃ gahetuṃ, buddhehi saddhiṃ vissāsakaraṇaṃ nāma samussitaphaṇaṃ āsīvisaṃ gīvāya gahaṇasadisaṃ hoti; etha bho, tathāgataṃ khamāpessāmā’’ti. Sakalanagaravāsino bhagavatā saheva nikkhantā. Bhagavā gacchantova magadhakkhette ṭhitaṃ sākhāviṭapasampannaṃ sandacchāyaṃ karīsamattabhūmipatthaṭaṃ ekaṃ mātularukkhaṃ disvā imasmiṃ rukkhamūle nisīditvā dhamme desiyamāne ‘‘mahājanassa ṭhānanisajjanokāso bhavissatī’’ti. Nivattitvā maggā okkamma rukkhamūlaṃ upasaṅkamitvā dhammabhaṇḍāgārikaṃ ānandattheraṃ olokesi. Thero olokitasaññāya eva ‘‘satthā nisīditukāmo’’ti ñatvā sugatamahācīvaraṃ paññapetvā adāsi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Athassa purato manussā nisīdiṃsu. Ubhosu passesu pacchato ca bhikkhusaṅgho, ākāse devatā aṭṭhaṃsu, evaṃ mahāparisamajjhagato tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi.
ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ತತ್ರ ಉಪವಿಟ್ಠಾ ಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ। ಅತ್ತದೀಪಾತಿ ಅತ್ತಾನಂ ದೀಪಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಗತಿಂ ಪರಾಯಣಂ ಪತಿಟ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ತಸರಣಾತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಅನಞ್ಞಸರಣಾತಿ ಇದಂ ಅಞ್ಞಸರಣಪಟಿಕ್ಖೇಪವಚನಂ। ನ ಹಿ ಅಞ್ಞೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸರಣಂ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಾಯಾಮೇನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅಸುಜ್ಝನತೋ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ಅತ್ತಾ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ನಾಥೋ, ಕೋ ಹಿ ನಾಥೋ ಪರೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೬೦)। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನಞ್ಞಸರಣಾ’’ತಿ। ಕೋ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ತಾ ನಾಮ, ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರೋ ಧಮ್ಮೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಧಮ್ಮದೀಪಾ ಧಮ್ಮಸರಣಾ ಅನಞ್ಞಸರಣಾ’’ತಿ। ‘‘ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ’’ತಿಆದೀನಿ ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾನಿ।
Te bhikkhūti tatra upaviṭṭhā dhammappaṭiggāhakā bhikkhū. Attadīpāti attānaṃ dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gatiṃ parāyaṇaṃ patiṭṭhaṃ katvā viharathāti attho. Attasaraṇāti idaṃ tasseva vevacanaṃ. Anaññasaraṇāti idaṃ aññasaraṇapaṭikkhepavacanaṃ. Na hi añño aññassa saraṇaṃ hoti, aññassa vāyāmena aññassa asujjhanato. Vuttampi cetaṃ ‘‘attā hi attano nātho, ko hi nātho paro siyā’’ti (dha. pa. 160). Tenāha ‘‘anaññasaraṇā’’ti. Ko panettha attā nāma, lokiyalokuttaro dhammo. Tenāha – ‘‘dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā’’ti. ‘‘Kāye kāyānupassī’’tiādīni mahāsatipaṭṭhāne vitthāritāni.
ಗೋಚರೇತಿ ಚರಿತುಂ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇ। ಸಕೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇ। ಪೇತ್ತಿಕೇ ವಿಸಯೇತಿ ಪಿತಿತೋ ಆಗತವಿಸಯೇ। ಚರತನ್ತಿ ಚರನ್ತಾನಂ। ‘‘ಚರನ್ತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಅಯಮೇವತ್ಥೋ। ನ ಲಚ್ಛತೀತಿ ನ ಲಭಿಸ್ಸತಿ ನ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ। ಮಾರೋತಿ ದೇವಪುತ್ತಮಾರೋಪಿ, ಮಚ್ಚುಮಾರೋಪಿ, ಕಿಲೇಸಮಾರೋಪಿ। ಓತಾರನ್ತಿ ರನ್ಧಂ ಛಿದ್ದಂ ವಿವರಂ। ಅಯಂ ಪನತ್ಥೋ ಲೇಡ್ಡುಟ್ಠಾನತೋ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ತೋರಣೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಬಾಲಾತಪಂ ತಪನ್ತಂ ಲಾಪಂ ಸಕುಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ಪಕ್ಖನ್ದಸೇನಸಕುಣವತ್ಥುನಾ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Gocareti carituṃ yuttaṭṭhāne. Saketi attano santake. Pettike visayeti pitito āgatavisaye. Caratanti carantānaṃ. ‘‘Caranta’’ntipi pāṭho, ayamevattho. Na lacchatīti na labhissati na passissati. Māroti devaputtamāropi, maccumāropi, kilesamāropi. Otāranti randhaṃ chiddaṃ vivaraṃ. Ayaṃ panattho leḍḍuṭṭhānato nikkhamma toraṇe nisīditvā bālātapaṃ tapantaṃ lāpaṃ sakuṇaṃ gahetvā. Pakkhandasenasakuṇavatthunā dīpetabbo. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕುಣಗ್ಘಿ ಲಾಪಂ ಸಕುಣಂ ಸಹಸಾ ಅಜ್ಝಪ್ಪತ್ತಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲಾಪೋ ಸಕುಣೋ ಸಕುಣಗ್ಘಿಯಾ ಹರಿಯಮಾನೋ ಏವಂ ಪರಿದೇವಸಿ ‘ಮಯಮೇವಮ್ಹ ಅಲಕ್ಖಿಕಾ, ಮಯಂ ಅಪ್ಪಪುಞ್ಞಾ, ಯೇ ಮಯಂ ಅಗೋಚರೇ ಚರಿಮ್ಹ ಪರವಿಸಯೇ, ಸಚೇಜ್ಜ ಮಯಂ ಗೋಚರೇ ಚರೇಯ್ಯಾಮ ಸಕೇ ಪೇತ್ತಿಕೇ ವಿಸಯೇ, ನ ಮ್ಯಾಯಂ ಸಕುಣಗ್ಘಿ ಅಲಂ ಅಭವಿಸ್ಸ ಯದಿದಂ ಯುದ್ಧಾಯಾ’ತಿ। ಕೋ ಪನ ತೇ ಲಾಪ ಗೋಚರೋ ಸಕೋ ಪೇತ್ತಿಕೋ ವಿಸಯೋತಿ? ಯದಿದಂ ನಙ್ಗಲಕಟ್ಠಕರಣಂ ಲೇಡ್ಡುಟ್ಠಾನನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕುಣಗ್ಘಿ ಸಕೇ ಬಲೇ ಅಪತ್ಥದ್ಧಾ ಸಕೇ ಬಲೇ ಅಸಂವದಮಾನಾ ಲಾಪಂ ಸಕುಣಂ ಪಮುಞ್ಚಿ ಗಚ್ಛ ಖೋ ತ್ವಂ ಲಾಪ, ತತ್ರಪಿ ಗನ್ತ್ವಾ ನ ಮೋಕ್ಖಸೀತಿ।
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, sakuṇagghi lāpaṃ sakuṇaṃ sahasā ajjhappattā aggahesi. Atha kho, bhikkhave, lāpo sakuṇo sakuṇagghiyā hariyamāno evaṃ paridevasi ‘mayamevamha alakkhikā, mayaṃ appapuññā, ye mayaṃ agocare carimha paravisaye, sacejja mayaṃ gocare careyyāma sake pettike visaye, na myāyaṃ sakuṇagghi alaṃ abhavissa yadidaṃ yuddhāyā’ti. Ko pana te lāpa gocaro sako pettiko visayoti? Yadidaṃ naṅgalakaṭṭhakaraṇaṃ leḍḍuṭṭhānanti. Atha kho, bhikkhave, sakuṇagghi sake bale apatthaddhā sake bale asaṃvadamānā lāpaṃ sakuṇaṃ pamuñci gaccha kho tvaṃ lāpa, tatrapi gantvā na mokkhasīti.
ಅಥ ಖೋ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲಾಪೋ ಸಕುಣೋ ನಙ್ಗಲಕಟ್ಠಕರಣಂ ಲೇಡ್ಡುಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಲೇಡ್ಡುಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಸಕುಣಗ್ಘಿಂ ವದಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ ‘‘ಏಹಿ ಖೋ ದಾನಿ ಮೇ ಸಕುಣಗ್ಘಿ, ಏಹಿ ಖೋ ದಾನಿ ಮೇ ಸಕುಣಗ್ಘೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕುಣಗ್ಘಿ ಸಕೇ ಬಲೇ ಅಪತ್ಥದ್ಧಾ ಸಕೇ ಬಲೇ ಅಸಂವದಮಾನಾ ಉಭೋ ಪಕ್ಖೇ ಸನ್ನಯ್ಹ ಲಾಪಂ ಸಕುಣಂ ಸಹಸಾ ಅಜ್ಝಪ್ಪತ್ತಾ। ಯದಾ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಾಸಿ ಲಾಪೋ ಸಕುಣೋ ಬಹುಆಗತಾ ಖೋ ಮ್ಯಾಯಂ ಸಕುಣಗ್ಘೀತಿ, ಅಥ ಖೋ ತಸ್ಸೇವ ಲೇಡ್ಡುಸ್ಸ ಅನ್ತರಂ ಪಚ್ಚುಪಾದಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕುಣಗ್ಘಿ ತತ್ಥೇವ ಉರಂ ಪಚ್ಚತಾಳೇಸಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಹೋತಿ ಯೋ ಅಗೋಚರೇ ಚರತಿ ಪರವಿಸಯೇ।
Atha kho , bhikkhave, lāpo sakuṇo naṅgalakaṭṭhakaraṇaṃ leḍḍuṭṭhānaṃ gantvā mahantaṃ leḍḍuṃ abhiruhitvā sakuṇagghiṃ vadamāno aṭṭhāsi ‘‘ehi kho dāni me sakuṇagghi, ehi kho dāni me sakuṇagghī’’ti. Atha kho sā, bhikkhave, sakuṇagghi sake bale apatthaddhā sake bale asaṃvadamānā ubho pakkhe sannayha lāpaṃ sakuṇaṃ sahasā ajjhappattā. Yadā kho, bhikkhave, aññāsi lāpo sakuṇo bahuāgatā kho myāyaṃ sakuṇagghīti, atha kho tasseva leḍḍussa antaraṃ paccupādi. Atha kho, bhikkhave, sakuṇagghi tattheva uraṃ paccatāḷesi. Evañhi taṃ, bhikkhave, hoti yo agocare carati paravisaye.
ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾ ಅಗೋಚರೇ ಚರಿತ್ಥ ಪರವಿಸಯೇ, ಅಗೋಚರೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರತಂ ಪರವಿಸಯೇ ಲಚ್ಛತಿ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ, ಲಚ್ಛತಿ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಗೋಚರೋ ಪರವಿಸಯೋ, ಯದಿದಂ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಗೋಚರೋ ಪರವಿಸಯೋ।
Tasmātiha, bhikkhave, mā agocare carittha paravisaye, agocare, bhikkhave, carataṃ paravisaye lacchati māro otāraṃ, lacchati māro ārammaṇaṃ. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo, yadidaṃ pañca kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ayaṃ, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo.
ಗೋಚರೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರಥ…ಪೇ॰… ನ ಲಚ್ಛತಿ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗೋಚರೋ ಸಕೋ ಪೇತ್ತಿಕೋ ವಿಸಯೋ, ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ವೇದನಾಸು ವೇದನಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ಚಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ; ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ, ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ – ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗೋಚರೋ ಸಕೋ ಪೇತ್ತಿಕೋ ವಿಸಯೋತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೭೧)।
Gocare, bhikkhave, caratha…pe… na lacchati māro ārammaṇaṃ. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo, yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānā. Katame cattāro? Idha bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ – ayaṃ, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayoti (saṃ. ni. 5.371).
ಕುಸಲಾನನ್ತಿ ಅನವಜ್ಜಲಕ್ಖಣಾನಂ। ಸಮಾದಾನಹೇತೂತಿ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತನಹೇತು। ಏವಮಿದಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪವಡ್ಢತೀತಿ ಏವಂ ಇದಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಫಲಂ ವಡ್ಢತಿ, ಪುಞ್ಞಫಲನ್ತಿ ಚ ಉಪರೂಪರಿ ಪುಞ್ಞಮ್ಪಿ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕೋಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Kusalānanti anavajjalakkhaṇānaṃ. Samādānahetūti samādāya vattanahetu. Evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhatīti evaṃ idaṃ lokiyalokuttaraṃ puññaphalaṃ vaḍḍhati, puññaphalanti ca uparūpari puññampi puññavipākopi veditabbo.
ದಳ್ಹನೇಮಿಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Daḷhanemicakkavattirājakathāvaṇṇanā
೮೧. ತತ್ಥ ದುವಿಧಂ ಕುಸಲಂ ವಟ್ಟಗಾಮೀ ಚ ವಿವಟ್ಟಗಾಮೀ ಚ। ತತ್ಥ ವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಂ ನಾಮ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಪುತ್ತಧೀತಾಸು ಪುತ್ತಧೀತಾನಞ್ಚ ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಸಿನೇಹವಸೇನ ಮುದುಮದ್ದವಚಿತ್ತಂ। ವಿವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಂ ನಾಮ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿಆದಿಭೇದಾ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ। ತೇಸು ವಟ್ಟಗಾಮಿಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸಿರೀವಿಭವೋ। ವಿವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಸ್ಸ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಸಮ್ಪತ್ತಿ। ತತ್ಥ ವಿವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಸುತ್ತಪರಿಯೋಸಾನೇ ದಸ್ಸೇಸ್ಸತಿ।
81. Tattha duvidhaṃ kusalaṃ vaṭṭagāmī ca vivaṭṭagāmī ca. Tattha vaṭṭagāmikusalaṃ nāma mātāpitūnaṃ puttadhītāsu puttadhītānañca mātāpitūsu sinehavasena mudumaddavacittaṃ. Vivaṭṭagāmikusalaṃ nāma ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’tiādibhedā sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā. Tesu vaṭṭagāmipuññassa pariyosānaṃ manussaloke cakkavattisirīvibhavo. Vivaṭṭagāmikusalassa maggaphalanibbānasampatti. Tattha vivaṭṭagāmikusalassa vipākaṃ suttapariyosāne dassessati.
ಇಧ ಪನ ವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕದಸ್ಸನತ್ಥಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯದಾ ಪುತ್ತಧೀತರೋ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಓವಾದೇ ನ ಅಟ್ಠಂಸು, ತದಾ ಆಯುನಾಪಿ ವಣ್ಣೇನಾಪಿ ಇಸ್ಸರಿಯೇನಾಪಿ ಪರಿಹಾಯಿಂಸು। ಯದಾ ಪನ ಅಟ್ಠಂಸು, ತದಾ ವಡ್ಢಿಂಸೂತಿ ವತ್ವಾ ವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿಆದೀನಿ ಮಹಾಪದಾನೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೩೩) ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೇವ।
Idha pana vaṭṭagāmikusalassa vipākadassanatthaṃ, bhikkhave, yadā puttadhītaro mātāpitūnaṃ ovāde na aṭṭhaṃsu, tadā āyunāpi vaṇṇenāpi issariyenāpi parihāyiṃsu. Yadā pana aṭṭhaṃsu, tadā vaḍḍhiṃsūti vatvā vaṭṭagāmikusalānusandhivasena ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave’’ti desanaṃ ārabhi. Tattha cakkavattītiādīni mahāpadāne (dī. ni. aṭṭha. 2.33) vitthāritāneva.
೮೨. ಓಸಕ್ಕಿತನ್ತಿ ಈಸಕಮ್ಪಿ ಅವಸಕ್ಕಿತಂ। ಠಾನಾ ಚುತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಠಾನಾ ಅಪಗತಂ। ತಂ ಕಿರ ಚಕ್ಕರತನಂ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರೇ ಅಕ್ಖಾಹತಂ ವಿಯ ವೇಹಾಸಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ದ್ವೇ ಖದಿರತ್ಥಮ್ಭೇ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ಚಕ್ಕರತನಮತ್ಥಕೇ ನೇಮಿಅಭಿಮುಖಂ ಏಕಂ ಸುತ್ತಕಂ ಬನ್ಧಿಂಸು। ಅಧೋಭಾಗೇಪಿ ನೇಮಿಅಭಿಮುಖಂ ಏಕಂ ಬನ್ಧಿಂಸು। ತೇಸು ಉಪರಿಮಸುತ್ತತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಓಗತಂ ಚಕ್ಕರತನಂ ಓಸಕ್ಕಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಹೇಟ್ಠಾ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಠಾನಂ ಉಪರಿಮಕೋಟಿಯಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಗತಂ ಠಾನಾ ಚುತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತದೇತಂ ಅತಿಬಲವದೋಸೇ ಸತಿ ಏವಂ ಹೋತಿ। ಸುತ್ತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಏಕಙ್ಗುಲದ್ವಙ್ಗುಲಮತ್ತಂ ವಾ ಭಟ್ಠಂ ಠಾನಾ ಚುತಮೇವ ಹೋತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಓಸಕ್ಕಿತಂ ಠಾನಾ ಚುತ’’ನ್ತಿ।
82.Osakkitanti īsakampi avasakkitaṃ. Ṭhānā cutanti sabbaso ṭhānā apagataṃ. Taṃ kira cakkaratanaṃ antepuradvāre akkhāhataṃ viya vehāsaṃ aṭṭhāsi. Athassa ubhosu passesu dve khadiratthambhe nikhaṇitvā cakkaratanamatthake nemiabhimukhaṃ ekaṃ suttakaṃ bandhiṃsu. Adhobhāgepi nemiabhimukhaṃ ekaṃ bandhiṃsu. Tesu uparimasuttato appamattakampi ogataṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ nāma hoti, heṭṭhā suttassa ṭhānaṃ uparimakoṭiyā atikkantagataṃ ṭhānā cutaṃ nāma hoti, tadetaṃ atibalavadose sati evaṃ hoti. Suttamattampi ekaṅguladvaṅgulamattaṃ vā bhaṭṭhaṃ ṭhānā cutameva hoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ ‘‘osakkitaṃ ṭhānā cuta’’nti.
ಅಥ ಮೇ ಆರೋಚೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ತಾತ, ತ್ವಂ ಅಜ್ಜ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ದಿವಸಸ್ಸ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛ, ಏವಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಯದಾ ಚಕ್ಕರತನಂ ಈಸಕಮ್ಪಿ ಓಸಕ್ಕಿತಂ ಠಾನಾ ಚುತಂ ಪಸ್ಸಸಿ, ಅಥ ಮಯ್ಹಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಸಿ। ಜೀವಿತಞ್ಹಿ ಮೇ ತವ ಹತ್ಥೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ। ಅದ್ದಸಾತಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ದಿವಸಸ್ಸ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಅದ್ದಸ।
Atha me āroceyyāsīti tāta, tvaṃ ajja ādiṃ katvā divasassa tikkhattuṃ cakkaratanassa upaṭṭhānaṃ gaccha, evaṃ gacchanto yadā cakkaratanaṃ īsakampi osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ passasi, atha mayhaṃ ācikkheyyāsi. Jīvitañhi me tava hatthe nikkhittanti. Addasāti appamatto divasassa tikkhattuṃ gantvā olokento ekadivasaṃ addasa.
೮೩. ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಥ ರಾಜಾ ದಳ್ಹನೇಮಿ ‘‘ಚಕ್ಕರತನಂ ಓಸಕ್ಕಿತ’’ನ್ತಿ ಸುತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಬಲವದೋಮನಸ್ಸೋ ‘‘ನ ದಾನಿ ಮಯಾ ಚಿರಂ ಜೀವಿತಬ್ಬಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಪ್ಪಾವಸೇಸಂ ಮೇ ಆಯು, ನ ಮೇ ದಾನಿ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನಕಾಲೋ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಕಾಲೋ ಮೇ ಇದಾನೀ’’ತಿ ರೋದಿತ್ವಾ ಪರಿದೇವಿತ್ವಾ ಜೇಟ್ಠಪುತ್ತಂ ಕುಮಾರಂ ಆಮನ್ತಾಪೇತ್ವಾ ಏತದವೋಚ। ಸಮುದ್ದಪರಿಯನ್ತನ್ತಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಏಕಸಮುದ್ದಪರಿಯನ್ತಮೇವ। ಇದಂ ಹಿಸ್ಸ ಕುಲಸನ್ತಕಂ। ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ ಪನ ಪುಞ್ಞಿದ್ಧಿವಸೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ, ನ ತಂ ಸಕ್ಕಾ ದಾತುಂ। ಕುಲಸನ್ತಕಂ ಪನ ನಿಯ್ಯಾತೇನ್ತೋ ‘‘ಸಮುದ್ದಪರಿಯನ್ತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಕೇಸಮಸ್ಸುನ್ತಿ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಾಪಿ ಹಿ ಪಠಮಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇನ್ತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪರೂಳ್ಹಕೇಸೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ’’ತಿ।
83.Athakho, bhikkhaveti bhikkhave, atha rājā daḷhanemi ‘‘cakkaratanaṃ osakkita’’nti sutvā uppannabalavadomanasso ‘‘na dāni mayā ciraṃ jīvitabbaṃ bhavissati, appāvasesaṃ me āyu, na me dāni kāme paribhuñjanakālo, pabbajjākālo me idānī’’ti roditvā paridevitvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca. Samuddapariyantanti parikkhittaekasamuddapariyantameva. Idaṃ hissa kulasantakaṃ. Cakkavāḷapariyantaṃ pana puññiddhivasena nibbattaṃ, na taṃ sakkā dātuṃ. Kulasantakaṃ pana niyyātento ‘‘samuddapariyanta’’nti āha. Kesamassunti tāpasapabbajjaṃ pabbajantāpi hi paṭhamaṃ kesamassuṃ ohārenti. Tato paṭṭhāya parūḷhakese bandhitvā vicaranti. Tena vuttaṃ – ‘‘kesamassuṃ ohāretvā’’ti.
ಕಾಸಾಯಾನೀತಿ ಕಸಾಯರಸಪೀತಾನಿ। ಆದಿತೋ ಏವಂ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಕ್ಕಲಾನಿಪಿ ಧಾರೇನ್ತಿ। ಪಬ್ಬಜೀತಿ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ಮಙ್ಗಲವನುಯ್ಯಾನೇಯೇವ ವಸಿ। ರಾಜಿಸಿಮ್ಹೀತಿ ರಾಜಈಸಿಮ್ಹಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಬ್ಬಜಿತಾ ಹಿ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಸಯೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಪನ ಪಹಾಯ ರಾಜಪಬ್ಬಜಿತಾ ರಾಜಿಸಯೋತಿ। ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ ಅನ್ತರಹಿತಂ ನಿಬ್ಬುತದೀಪಸಿಖಾ ವಿಯ ಅಭಾವಂ ಉಪಗತಂ। ಪಟಿಸಂವೇದೇಸೀತಿ ಕನ್ದನ್ತೋ ಪರಿದೇವನ್ತೋ ಜಾನಾಪೇಸಿ। ಪೇತ್ತಿಕನ್ತಿ ಪಿತಿತೋ ಆಗತಂ ದಾಯಜ್ಜಂ ನ ಹೋತಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಕುಸೀತೇನ ಹೀನವೀರಿಯೇನ ದಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥೇ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತನ್ತೇನ ಪಾಪುಣಿತುಂ। ಅತ್ತನೋ ಪನ ಸುಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ದಸವಿಧಂ ದ್ವಾದಸವಿಧಂ ವಾ ಚಕ್ಕವತ್ತಿವತ್ತಂ ಪೂರೇನ್ತೇನೇವೇತಂ ಪತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ। ಅಥ ನಂ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ಚೋದೇನ್ತೋ ‘‘ಇಙ್ಘ ತ್ವ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅರಿಯೇತಿ ನಿದ್ದೋಸೇ। ಚಕ್ಕವತ್ತಿವತ್ತೇತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀನಂ ವತ್ತೇ।
Kāsāyānīti kasāyarasapītāni. Ādito evaṃ katvā pacchā vakkalānipi dhārenti. Pabbajīti pabbajito. Pabbajitvā ca attano maṅgalavanuyyāneyeva vasi. Rājisimhīti rājaīsimhi. Brāhmaṇapabbajitā hi ‘‘brāhmaṇisayo’’ti vuccanti. Setacchattaṃ pana pahāya rājapabbajitā rājisayoti. Antaradhāyīti antarahitaṃ nibbutadīpasikhā viya abhāvaṃ upagataṃ. Paṭisaṃvedesīti kandanto paridevanto jānāpesi. Pettikanti pitito āgataṃ dāyajjaṃ na hoti, na sakkā kusītena hīnavīriyena dasa akusalakammapathe samādāya vattantena pāpuṇituṃ. Attano pana sukataṃ kammaṃ nissāya dasavidhaṃ dvādasavidhaṃ vā cakkavattivattaṃ pūrentenevetaṃ pattabbanti dīpeti. Atha naṃ vattapaṭipattiyaṃ codento ‘‘iṅgha tva’’ntiādimāha. Tattha ariyeti niddose. Cakkavattivatteti cakkavattīnaṃ vatte.
ಚಕ್ಕವತ್ತಿಅರಿಯವತ್ತವಣ್ಣನಾ
Cakkavattiariyavattavaṇṇanā
೮೪. ಧಮ್ಮನ್ತಿ ದಸಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಧಮ್ಮಂ। ನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ತದಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಚೇತಸಾ ತಮೇವ ನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ। ಧಮ್ಮಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋತಿ ಯಥಾ ಕತೋ ಸೋ ಧಮ್ಮೋ ಸುಟ್ಠು ಕತೋ ಹೋತಿ, ಏವಮೇತಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾರವುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ತಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಧಮ್ಮಂ ಮಾನೇನ್ತೋತಿ ತಮೇವ ಧಮ್ಮಂ ಪಿಯಞ್ಚ ಭಾವನೀಯಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತೋ। ಧಮ್ಮಂ ಪೂಜೇನ್ತೋತಿ ತಂ ಅಪದಿಸಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಪೂಜನೇನಸ್ಸ ಪೂಜಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಯಮಾನೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣಾದೀಹಿ ನೀಚವುತ್ತಿತಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತೂತಿ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಧಜಮಿವ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕೇತುಮಿವ ಚ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿಯಾ ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತು ಚ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋತಿ ಧಮ್ಮಾಧಿಪತಿಭೂತೋ ಆಗತಭಾವೇನ ಧಮ್ಮವಸೇನೇವ ಸಬ್ಬಕಿರಿಯಾನಂ ಕರಣೇನ ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಹುತ್ವಾ। ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹಸ್ಸೂತಿ ಧಮ್ಮೋ ಅಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಧಮ್ಮಿಕಾ, ರಕ್ಖಾ ಚ ಆವರಣಞ್ಚ ಗುತ್ತಿ ಚ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿ । ತತ್ಥ ‘‘ಪರಂ ರಕ್ಖನ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ರಕ್ಖತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೮೫) ವಚನತೋ ಖನ್ತಿಆದಯೋ ರಕ್ಖಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಂ ರಕ್ಖನ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ರಕ್ಖತಿ। ಖನ್ತಿಯಾ ಅವಿಹಿಂಸಾಯ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತತಾ ಅನುದ್ದಯತಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೮೫)। ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಗೇಹಾದೀನಂ ನಿವಾರಣಾ ಆವರಣಂ, ಚೋರಾದಿಉಪದ್ದವನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಗೋಪಾಯನಾ ಗುತ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸುಟ್ಠು ಸಂವಿದಹಸ್ಸು ಪವತ್ತಯ ಠಪೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಾನಿ ಯತ್ಥ ಸಾ ಸಂವಿದಹಿತಬ್ಬಾ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅನ್ತೋಜನಸ್ಮಿನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
84.Dhammanti dasakusalakammapathadhammaṃ. Nissāyāti tadadhiṭṭhānena cetasā tameva nissayaṃ katvā. Dhammaṃ sakkarontoti yathā kato so dhammo suṭṭhu kato hoti, evametaṃ karonto. Dhammaṃ garuṃ karontoti tasmiṃ gāravuppattiyā taṃ garuṃ karonto. Dhammaṃ mānentoti tameva dhammaṃ piyañca bhāvanīyañca katvā viharanto. Dhammaṃ pūjentoti taṃ apadisitvā gandhamālādipūjanenassa pūjaṃ karonto. Dhammaṃapacayamānoti tasseva dhammassa añjalikaraṇādīhi nīcavuttitaṃ karonto. Dhammaddhajodhammaketūti taṃ dhammaṃ dhajamiva purakkhatvā ketumiva ca ukkhipitvā pavattiyā dhammaddhajo dhammaketu ca hutvāti attho. Dhammādhipateyyoti dhammādhipatibhūto āgatabhāvena dhammavaseneva sabbakiriyānaṃ karaṇena dhammādhipateyyo hutvā. Dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahassūti dhammo assā atthīti dhammikā, rakkhā ca āvaraṇañca gutti ca rakkhāvaraṇagutti . Tattha ‘‘paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhatī’’ti (saṃ. ni. 5.385) vacanato khantiādayo rakkhā. Vuttañhetaṃ ‘‘kathañca, bhikkhave, paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhati. Khantiyā avihiṃsāya mettacittatā anuddayatā’’ti (saṃ. ni. 5.385). Nivāsanapārupanagehādīnaṃ nivāraṇā āvaraṇaṃ, corādiupaddavanivāraṇatthaṃ gopāyanā gutti, taṃ sabbampi suṭṭhu saṃvidahassu pavattaya ṭhapehīti attho. Idāni yattha sā saṃvidahitabbā, taṃ dassento antojanasmintiādimāha.
ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಅನ್ತೋಜನಸಙ್ಖಾತಂ ತವ ಪುತ್ತದಾರಂ ಸೀಲಸಂವರೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇಹಿ, ವತ್ಥಗನ್ಧಮಾಲಾದೀನಿ ಚಸ್ಸ ದೇಹಿ, ಸಬ್ಬೋಪದ್ದವೇ ಚಸ್ಸ ನಿವಾರೇಹಿ। ಬಲಕಾಯಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಬಲಕಾಯೋ ಕಾಲಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭತ್ತವೇತನಸಮ್ಪದಾನೇನಪಿ ಅನುಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅಭಿಸಿತ್ತಖತ್ತಿಯಾ ಭದ್ರಸ್ಸಾಜಾನೇಯ್ಯಾದಿರತನಸಮ್ಪದಾನೇನಪಿ ಉಪಸಙ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಾ। ಅನುಯನ್ತಖತ್ತಿಯಾ ತೇಸಂ ಅನುರೂಪಯಾನವಾಹನಸಮ್ಪದಾನೇನಪಿ ಪರಿತೋಸೇತಬ್ಬಾ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅನ್ನಪಾನವತ್ಥಾದಿನಾ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇನ। ಗಹಪತಿಕಾ ಭತ್ತಬೀಜನಙ್ಗಲಫಾಲಬಲಿಬದ್ದಾದಿಸಮ್ಪದಾನೇನ। ತಥಾ ನಿಗಮವಾಸಿನೋ ನೇಗಮಾ, ಜನಪದವಾಸಿನೋ ಚ ಜಾನಪದಾ। ಸಮಿತಪಾಪಬಾಹಿತಪಾಪಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಮಣಪರಿಕ್ಖಾರಸಮ್ಪದಾನೇನ ಸಕ್ಕಾತಬ್ಬಾ। ಮಿಗಪಕ್ಖಿನೋ ಅಭಯದಾನೇನ ಸಮಸ್ಸಾಸೇತಬ್ಬಾ।
Tatrāyaṃ saṅkhepattho – antojanasaṅkhātaṃ tava puttadāraṃ sīlasaṃvare patiṭṭhapehi, vatthagandhamālādīni cassa dehi, sabbopaddave cassa nivārehi. Balakāyādīsupi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso – balakāyo kālaṃ anatikkamitvā bhattavetanasampadānenapi anuggahetabbo. Abhisittakhattiyā bhadrassājāneyyādiratanasampadānenapi upasaṅgaṇhitabbā. Anuyantakhattiyā tesaṃ anurūpayānavāhanasampadānenapi paritosetabbā. Brāhmaṇā annapānavatthādinā deyyadhammena. Gahapatikā bhattabījanaṅgalaphālabalibaddādisampadānena. Tathā nigamavāsino negamā, janapadavāsino ca jānapadā. Samitapāpabāhitapāpā samaṇabrāhmaṇā samaṇaparikkhārasampadānena sakkātabbā. Migapakkhino abhayadānena samassāsetabbā.
ವಿಜಿತೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಣಾಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ। ಅಧಮ್ಮಕಾರೋತಿ ಅಧಮ್ಮಕಿರಿಯಾ। ಮಾ ಪವತ್ತಿತ್ಥಾತಿ ಯಥಾ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ, ತಥಾ ನಂ ಪಟಿಪಾದೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಸಮಿತಪಾಪಬಾಹಿತಪಾಪಾ। ಮದಪ್ಪಮಾದಾ ಪಟಿವಿರತಾತಿ ನವವಿಧಾ ಮಾನಮದಾ, ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಚಿತ್ತವೋಸ್ಸಜ್ಜನಸಙ್ಖಾತಾ ಪಮಾದಾ ಚ ಪಟಿವಿರತಾ। ಖನ್ತಿಸೋರಚ್ಚೇ ನಿವಿಟ್ಠಾತಿ ಅಧಿವಾಸನಖನ್ತಿಯಞ್ಚ ಸುರತಭಾವೇ ಚ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ। ಏಕಮತ್ತಾನನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ರಾಗಾದೀನಂ ದಮನಾದೀಹಿ ಏಕಮತ್ತಾನಂ ದಮೇನ್ತಿ ಸಮೇನ್ತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪೇನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಕಾಲೇನ ಕಾಲನ್ತಿ ಕಾಲೇ ಕಾಲೇ । ಅಭಿನಿವಜ್ಜೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಗೂಥಂ ವಿಯ ವಿಸಂ ವಿಯ ಅಗ್ಗಿಂ ವಿಯ ಚ ಸುಟ್ಠು ವಜ್ಜೇಯ್ಯಾಸಿ। ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಸುರಭಿಕುಸುಮದಾಮಂ ವಿಯ ಅಮತಂ ವಿಯ ಚ ಸಮ್ಮಾ ಆದಾಯ ಪವತ್ತೇಯ್ಯಾಸಿ।
Vijiteti attano āṇāpavattiṭṭhāne. Adhammakāroti adhammakiriyā. Mā pavattitthāti yathā nappavattati, tathā naṃ paṭipādehīti attho. Samaṇabrāhmaṇāti samitapāpabāhitapāpā. Madappamādāpaṭiviratāti navavidhā mānamadā, pañcasu kāmaguṇesu cittavossajjanasaṅkhātā pamādā ca paṭiviratā. Khantisoracce niviṭṭhāti adhivāsanakhantiyañca suratabhāve ca patiṭṭhitā. Ekamattānanti attano rāgādīnaṃ damanādīhi ekamattānaṃ damenti samenti parinibbāpentīti vuccanti. Kālena kālanti kāle kāle . Abhinivajjeyyāsīti gūthaṃ viya visaṃ viya aggiṃ viya ca suṭṭhu vajjeyyāsi. Samādāyāti surabhikusumadāmaṃ viya amataṃ viya ca sammā ādāya pavatteyyāsi.
ಇಧ ಠತ್ವಾ ವತ್ತಂ ಸಮಾನೇತಬ್ಬಂ। ಅನ್ತೋಜನಸ್ಮಿಂ ಬಲಕಾಯೇಪಿ ಏಕಂ, ಖತ್ತಿಯೇಸು ಏಕಂ, ಅನುಯನ್ತೇಸು ಏಕಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಸು ಏಕಂ, ನೇಗಮಜಾನಪದೇಸು ಏಕಂ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಏಕಂ, ಮಿಗಪಕ್ಖೀಸು ಏಕಂ, ಅಧಮ್ಮಕಾರಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಏಕಂ, ಅಧನಾನಂ ಧನಾನುಪ್ಪದಾನಂ ಏಕಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛನಂ ಏಕನ್ತಿ ಏವಮೇತಂ ದಸವಿಧಂ ಹೋತಿ। ಗಹಪತಿಕೇ ಪನ ಪಕ್ಖಿಜಾತೇ ಚ ವಿಸುಂ ಕತ್ವಾ ಗಣೇನ್ತಸ್ಸ ದ್ವಾದಸವಿಧಂ ಹೋತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ಅವುತ್ತಂ ವಾ ಗಣೇನ್ತೇನ ಅಧಮ್ಮರಾಗಸ್ಸ ಚ ವಿಸಮಲೋಭಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನವಸೇನ ದ್ವಾದಸವಿಧಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇದಂ ಖೋ ತಾತ ತನ್ತಿ ಇದಂ ದಸವಿಧಂ ದ್ವಾದಸವಿಧಞ್ಚ ಅರಿಯಚಕ್ಕವತ್ತಿವತ್ತಂ ನಾಮ। ವತ್ತಮಾನಸ್ಸಾತಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ವತ್ತಮಾನಸ್ಸ। ತದಹುಪೋಸಥೇತಿಆದಿ ಮಹಾಸುದಸ್ಸನೇ ವುತ್ತಂ।
Idha ṭhatvā vattaṃ samānetabbaṃ. Antojanasmiṃ balakāyepi ekaṃ, khattiyesu ekaṃ, anuyantesu ekaṃ, brāhmaṇagahapatikesu ekaṃ, negamajānapadesu ekaṃ, samaṇabrāhmaṇesu ekaṃ, migapakkhīsu ekaṃ, adhammakārappaṭikkhepo ekaṃ, adhanānaṃ dhanānuppadānaṃ ekaṃ samaṇabrāhmaṇe upasaṅkamitvā pañhapucchanaṃ ekanti evametaṃ dasavidhaṃ hoti. Gahapatike pana pakkhijāte ca visuṃ katvā gaṇentassa dvādasavidhaṃ hoti. Pubbe avuttaṃ vā gaṇentena adhammarāgassa ca visamalobhassa ca pahānavasena dvādasavidhaṃ veditabbaṃ. Idaṃ kho tāta tanti idaṃ dasavidhaṃ dvādasavidhañca ariyacakkavattivattaṃ nāma. Vattamānassāti pūretvā vattamānassa. Tadahuposathetiādi mahāsudassane vuttaṃ.
೯೦. ಸಮತೇನಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಮತಿಯಾ। ಸುದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಪಸಾಸತೀತಿ ಅನುಸಾಸತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಪೋರಾಣಕಂ ರಾಜವಂಸಂ ರಾಜಪವೇಣಿಂ ರಾಜಧಮ್ಮಂ ಪಹಾಯ ಅತ್ತನೋ ಮತಿಮತ್ತೇ ಠತ್ವಾ ಜನಪದಂ ಅನುಸಾಸತೀತಿ। ಏವಮಯಂ ಮಘದೇವವಂಸಸ್ಸ ಕಳಾರಜನಕೋ ವಿಯ ದಳ್ಹನೇಮಿವಂಸಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛೇದಕೋ ಅನ್ತಿಮಪುರಿಸೋ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ಪುಬ್ಬೇನಾಪರನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಕಾಲೇನ ಸದಿಸಾ ಹುತ್ವಾ ಅಪರಕಾಲಂ। ಜನಪದಾ ನ ಪಬ್ಬನ್ತೀತಿ ನ ವಡ್ಢನ್ತಿ। ಯಥಾ ತಂ ಪುಬ್ಬಕಾನನ್ತಿ ಯಥಾ ಪುಬ್ಬಕಾನಂ ರಾಜೂನಂ ಪುಬ್ಬೇ ಚ ಪಚ್ಛಾ ಚ ಸದಿಸಾಯೇವ ಹುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಿಂಸು, ತಥಾ ನ ಪಬ್ಬನ್ತಿ। ಕತ್ಥಚಿ ಸುಞ್ಞಾ ಹೋನ್ತಿ ಹತವಿಲುತ್ತಾ, ತೇಲಮಧುಫಾಣಿತಾದೀಸು ಚೇವ ಯಾಗುಭತ್ತಾದೀಸು ಚ ಓಜಾಪಿ ಪರಿಹಾಯಿತ್ಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
90.Samatenāti attano matiyā. Sudanti nipātamattaṃ. Pasāsatīti anusāsati. Idaṃ vuttaṃ hoti – porāṇakaṃ rājavaṃsaṃ rājapaveṇiṃ rājadhammaṃ pahāya attano matimatte ṭhatvā janapadaṃ anusāsatīti. Evamayaṃ maghadevavaṃsassa kaḷārajanako viya daḷhanemivaṃsassa upacchedako antimapuriso hutvā uppanno. Pubbenāparanti pubbakālena sadisā hutvā aparakālaṃ. Janapadā na pabbantīti na vaḍḍhanti. Yathā taṃ pubbakānanti yathā pubbakānaṃ rājūnaṃ pubbe ca pacchā ca sadisāyeva hutvā pabbiṃsu, tathā na pabbanti. Katthaci suññā honti hataviluttā, telamadhuphāṇitādīsu ceva yāgubhattādīsu ca ojāpi parihāyitthāti attho.
ಅಮಚ್ಚಾ ಪಾರಿಸಜ್ಜಾತಿ ಅಮಚ್ಚಾ ಚೇವ ಪರಿಸಾವಚರಾ ಚ। ಗಣಕಮಹಾಮತ್ತಾತಿ ಅಚ್ಛಿದ್ದಕಾದಿಪಾಠಗಣಕಾ ಚೇವ ಮಹಾಅಮಚ್ಚಾ ಚ। ಅನೀಕಟ್ಠಾತಿ ಹತ್ಥಿಆಚರಿಯಾದಯೋ। ದೋವಾರಿಕಾತಿ ದ್ವಾರರಕ್ಖಿನೋ। ಮನ್ತಸ್ಸಾಜೀವಿನೋತಿ ಮನ್ತಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ, ತಂ ನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ ಯೇ ಜೀವನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ ಮಹಾಮತ್ತಾ, ತೇಸಂ ಏತಂ ನಾಮಂ।
Amaccā pārisajjāti amaccā ceva parisāvacarā ca. Gaṇakamahāmattāti acchiddakādipāṭhagaṇakā ceva mahāamaccā ca. Anīkaṭṭhāti hatthiācariyādayo. Dovārikāti dvārarakkhino. Mantassājīvinoti mantā vuccati paññā, taṃ nissayaṃ katvā ye jīvanti paṇḍitā mahāmattā, tesaṃ etaṃ nāmaṃ.
ಆಯುವಣ್ಣಾದಿಪರಿಹಾನಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Āyuvaṇṇādiparihānikathāvaṇṇanā
೯೧. ನೋ ಚ ಖೋ ಅಧನಾನನ್ತಿ ಬಲವಲೋಭತ್ತಾ ಪನ ಅಧನಾನಂ ದಲಿದ್ದಮನುಸ್ಸಾನಂ ಧನಂ ನಾನುಪ್ಪದಾಸಿ। ನಾನುಪ್ಪದಿಯಮಾನೇತಿ ಅನನುಪ್ಪದಿಯಮಾನೇ, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ದಾಲಿದ್ದಿಯನ್ತಿ ದಲಿದ್ದಭಾವೋ। ಅತ್ತನಾ ಚ ಜೀವಾಹೀತಿ ಸಯಞ್ಚ ಜೀವಂ ಯಾಪೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕನ್ತಿಆದೀಸು ಉಪರೂಪರಿಭೂಮೀಸು ಫಲದಾನವಸೇನ ಉದ್ಧಮಗ್ಗಮಸ್ಸಾತಿ ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಾ। ಸಗ್ಗಸ್ಸ ಹಿತಾ ತತ್ರುಪಪತ್ತಿಜನನತೋತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಾ। ನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಸುಖೋ ವಿಪಾಕೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸುಖವಿಪಾಕಾ। ಸುಟ್ಠು ಅಗ್ಗಾನಂ ದಿಬ್ಬವಣ್ಣಾದೀನಂ ದಸನ್ನಂ ವಿಸೇಸಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಾ। ಏವರೂಪಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ದಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
91.Noca kho adhanānanti balavalobhattā pana adhanānaṃ daliddamanussānaṃ dhanaṃ nānuppadāsi. Nānuppadiyamāneti ananuppadiyamāne, ayameva vā pāṭho. Dāliddiyanti daliddabhāvo. Attanā ca jīvāhīti sayañca jīvaṃ yāpehīti attho. Uddhaggikantiādīsu uparūparibhūmīsu phaladānavasena uddhamaggamassāti uddhaggikā. Saggassa hitā tatrupapattijananatoti sovaggikā. Nibbattaṭṭhāne sukho vipāko assāti sukhavipākā. Suṭṭhu aggānaṃ dibbavaṇṇādīnaṃ dasannaṃ visesānaṃ nibbattanato saggasaṃvattanikā. Evarūpaṃ dakkhiṇaṃ dānaṃ patiṭṭhapetīti attho.
೯೨. ಪವಡ್ಢಿಸ್ಸತೀತಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸತಿ ಬಹುಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸುನಿಸೇಧಂ ನಿಸೇಧೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ನಿಸಿದ್ಧಂ ನಿಸೇಧೇಯ್ಯಂ। ಮೂಲಘಚ್ಚನ್ತಿ ಮೂಲಹತಂ। ಖರಸ್ಸರೇನಾತಿ ಫರುಸಸದ್ದೇನ। ಪಣವೇನಾತಿ ವಜ್ಝಭೇರಿಯಾ।
92.Pavaḍḍhissatīti vaḍḍhissati bahuṃ bhavissati. Sunisedhaṃ nisedheyyanti suṭṭhu nisiddhaṃ nisedheyyaṃ. Mūlaghaccanti mūlahataṃ. Kharassarenāti pharusasaddena. Paṇavenāti vajjhabheriyā.
೯೩. ಸೀಸಾನಿ ನೇಸಂ ಛಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಯೇಸಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಮೂಲಕಮುಟ್ಠಿಮ್ಪಿ ಹರಿಸ್ಸಾಮ, ತೇಸಂ ತಥೇವ ಸೀಸಾನಿ ಛಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮ, ಯಥಾ ಕೋಚಿ ಹಟಭಾವಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಾನಿ ಕಿಮೇತ್ಥ ರಾಜಾಪಿ ಏವಂ ಉಟ್ಠಾಯ ಪರಂ ಮಾರೇತೀತಿ ಅಯಂ ನೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಉಪಕ್ಕಮಿಂಸೂತಿ ಆರಭಿಂಸು। ಪನ್ಥದುಹನನ್ತಿ ಪನ್ಥಘಾತಂ, ಪನ್ಥೇ ಠತ್ವಾ ಚೋರಕಮ್ಮಂ।
93.Sīsāninesaṃ chindissāmāti yesaṃ antamaso mūlakamuṭṭhimpi harissāma, tesaṃ tatheva sīsāni chindissāma, yathā koci haṭabhāvampi na jānissati, amhākaṃ dāni kimettha rājāpi evaṃ uṭṭhāya paraṃ māretīti ayaṃ nesaṃ adhippāyo. Upakkamiṃsūti ārabhiṃsu. Panthaduhananti panthaghātaṃ, panthe ṭhatvā corakammaṃ.
೯೪. ನ ಹಿ, ದೇವಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ರಾಜಾ ಸಚ್ಚಂ ದೇವಾತಿ ಮುಖಪಟಿಞ್ಞಾಯ ದಿನ್ನಾಯ ಮಾರಾಪೇತಿ, ಹನ್ದಾಹಂ ಮುಸಾವಾದಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ, ಮರಣಭಯಾ ‘‘ನ ಹಿ ದೇವಾ’’ತಿ ಅವೋಚ।
94.Na hi, devāti so kira cintesi – ‘‘ayaṃ rājā saccaṃ devāti mukhapaṭiññāya dinnāya mārāpeti, handāhaṃ musāvādaṃ karomī’’ti, maraṇabhayā ‘‘na hi devā’’ti avoca.
೯೬. ಏಕಿದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಇದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಏಕೇ ಸತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಾರಿತ್ತನ್ತಿ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ। ಅಭಿಜ್ಝಾಬ್ಯಾಪಾದಾತಿ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚ। ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನನ್ತಿಆದಿಕಾ ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾ ಪಚ್ಚನೀಕದಿಟ್ಠಿ।
96.Ekidanti ettha idanti nipātamattaṃ, eke sattāti attho. Cārittanti micchācāraṃ. Abhijjhābyāpādāti abhijjhā ca byāpādo ca. Micchādiṭṭhīti natthi dinnantiādikā antaggāhikā paccanīkadiṭṭhi.
೧೦೧. ಅಧಮ್ಮರಾಗೋತಿ ಮಾತಾ ಮಾತುಚ್ಛಾ ಪಿತುಚ್ಛಾ ಮಾತುಲಾನೀತಿಆದಿಕೇ ಅಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ರಾಗೋ। ವಿಸಮಲೋಭೋತಿ ಪರಿಭೋಗಯುತ್ತೇಸುಪಿ ಠಾನೇಸು ಅತಿಬಲವಲೋಭೋ। ಮಿಚ್ಛಾಧಮ್ಮೋತಿ ಪುರಿಸಾನಂ ಪುರಿಸೇಸು ಇತ್ಥೀನಞ್ಚ ಇತ್ಥೀಸು ಛನ್ದರಾಗೋ।
101.Adhammarāgoti mātā mātucchā pitucchā mātulānītiādike ayuttaṭṭhāne rāgo. Visamalobhoti paribhogayuttesupi ṭhānesu atibalavalobho. Micchādhammoti purisānaṃ purisesu itthīnañca itthīsu chandarāgo.
ಅಮತ್ತೇಯ್ಯತಾತಿಆದೀಸು ಮಾತು ಹಿತೋ ಮತ್ತೇಯ್ಯೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಮತ್ತೇಯ್ಯತಾ, ಮಾತರಿ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಏತಂ ನಾಮಂ। ತಸ್ಸಾ ಅಭಾವೋ ಚೇವ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖತಾ ಚ ಅಮತ್ತೇಯ್ಯತಾ। ಅಪೇತ್ತೇಯ್ಯತಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ನ ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿತಾತಿ ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾನಂ ಅಪಚಿತಿಯಾ ನೀಚವುತ್ತಿಯಾ ಅಕರಣಭಾವೋ।
Amatteyyatātiādīsu mātu hito matteyyo, tassa bhāvo matteyyatā, mātari sammā paṭipattiyā etaṃ nāmaṃ. Tassā abhāvo ceva tappaṭipakkhatā ca amatteyyatā. Apetteyyatādīsupi eseva nayo. Na kule jeṭṭhāpacāyitāti kule jeṭṭhānaṃ apacitiyā nīcavuttiyā akaraṇabhāvo.
ದಸವಸ್ಸಾಯುಕಸಮಯವಣ್ಣನಾ
Dasavassāyukasamayavaṇṇanā
೧೦೩. ಯಂ ಇಮೇಸನ್ತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಇಮೇಸಂ। ಅಲಂಪತೇಯ್ಯಾತಿ ಪತಿನೋ ದಾತುಂ ಯುತ್ತಾ। ಇಮಾನಿ ರಸಾನೀತಿ ಇಮಾನಿ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗರಸಾನಿ। ಅತಿಬ್ಯಾದಿಪ್ಪಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತಿವಿಯ ದಿಪ್ಪಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಕುಸಲನ್ತಿಪಿ ನ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಕುಸಲನ್ತಿ ನಾಮಮ್ಪಿ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಞ್ಞತ್ತಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಜ್ಜಾ ಚ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಾಸಂಸಾ ಚಾತಿ ಪೂಜಾರಹಾ ಚ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಸಂಸಾರಹಾ ಚ। ತದಾ ಕಿರ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಅಸುಕೇನ ನಾಮ ಮಾತಾ ಪಹತಾ, ಪಿತಾ ಪಹತೋ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪಿತಾ, ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾನಂ ಅತ್ಥಿಭಾವಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಹೋ ಪುರಿಸೋ’’ತಿ ತಮೇವ ಪೂಜೇಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಪಸಂಸಿಸ್ಸನ್ತಿ ಚ।
103.Yaṃ imesanti yasmiṃ samaye imesaṃ. Alaṃpateyyāti patino dātuṃ yuttā. Imāni rasānīti imāni loke aggarasāni. Atibyādippissantīti ativiya dippissanti, ayameva vā pāṭho. Kusalantipi na bhavissatīti kusalanti nāmampi na bhavissati, paññattimattampi na paññāyissatīti attho. Pujjā ca bhavissanti pāsaṃsā cāti pūjārahā ca bhavissanti pasaṃsārahā ca. Tadā kira manussā ‘‘asukena nāma mātā pahatā, pitā pahato, samaṇabrāhmaṇā jīvitā voropitā, kule jeṭṭhānaṃ atthibhāvampi na jānāti, aho puriso’’ti tameva pūjessanti ceva pasaṃsissanti ca.
ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಮಾತಾತಿ ವಾತಿ ಅಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಮಾತಾತಿ ಗರುಚಿತ್ತಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಗೇಹೇ ಮಾತುಗಾಮಂ ವಿಯ ನಾನಾವಿಧಂ ಅಸಬ್ಭಿಕಥಂ ಕಥಯಮಾನಾ ಅಗಾರವುಪಚಾರೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಮಾತುಚ್ಛಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಮಾತುಚ್ಛಾತಿ ಮಾತುಭಗಿನೀ। ಮಾತುಲಾನೀತಿ ಮಾತುಲಭರಿಯಾ। ಆಚರಿಯಭರಿಯಾತಿ ಸಿಪ್ಪಾಯತನಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಕಸ್ಸ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಭರಿಯಾ। ಗರೂನಂ ದಾರಾತಿ ಚೂಳಪಿತುಮಹಾಪಿತುಆದೀನಂ ಭರಿಯಾ। ಸಮ್ಭೇದನ್ತಿ ಮಿಸ್ಸೀಭಾವಂ, ಮರಿಯಾದಭೇದಂ ವಾ।
Nabhavissati mātāti vāti ayaṃ mayhaṃ mātāti garucittaṃ na bhavissati. Gehe mātugāmaṃ viya nānāvidhaṃ asabbhikathaṃ kathayamānā agāravupacārena upasaṅkamissanti. Mātucchādīsupi eseva nayo. Ettha ca mātucchāti mātubhaginī. Mātulānīti mātulabhariyā. Ācariyabhariyāti sippāyatanāni sikkhāpakassa ācariyassa bhariyā. Garūnaṃ dārāti cūḷapitumahāpituādīnaṃ bhariyā. Sambhedanti missībhāvaṃ, mariyādabhedaṃ vā.
ತಿಬ್ಬೋ ಆಘಾತೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಬಲವಕೋಪೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಪರಾನಿ ದ್ವೇ ಏತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಾನಿ। ಕೋಪೋ ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಆಘಾತೇತೀತಿ ಆಘಾತೋ। ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ ಹಿತಸುಖಂ ಬ್ಯಾಪಾದೇತೀತಿ ಬ್ಯಾಪಾದೋ। ಮನೋಪದೂಸನತೋ ಮನೋಪದೋಸೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಿಬ್ಬಂ ವಧಕಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಿಯಮಾನಸ್ಸಾಪಿ ಪರಂ ಮಾರಣತ್ಥಾಯ ವಧಕಚಿತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ವತ್ಥುಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಮಾತುಪಿ ಪುತ್ತಮ್ಹೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಮಾಗವಿಕಸ್ಸಾತಿ ಮಿಗಲುದ್ದಕಸ್ಸ।
Tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissatīti balavakopo punappunaṃ uppattivasena paccupaṭṭhito bhavissati. Aparāni dve etasseva vevacanāni. Kopo hi cittaṃ āghātetīti āghāto. Attano ca parassa ca hitasukhaṃ byāpādetīti byāpādo. Manopadūsanato manopadosoti vuccati. Tibbaṃ vadhakacittanti piyamānassāpi paraṃ māraṇatthāya vadhakacittaṃ. Tassa vatthuṃ dassetuṃ mātupi puttamhītiādi vuttaṃ. Māgavikassāti migaluddakassa.
೧೦೪. ಸತ್ಥನ್ತರಕಪ್ಪೋತಿ ಸತ್ಥೇನ ಅನ್ತರಕಪ್ಪೋ। ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಅನ್ತರಾವ ಲೋಕವಿನಾಸೋ। ಅನ್ತರಕಪ್ಪೋ ಚ ನಾಮೇಸ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖನ್ತರಕಪ್ಪೋ ರೋಗನ್ತರಕಪ್ಪೋ ಸತ್ಥನ್ತರಕಪ್ಪೋತಿ ತಿವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಲೋಭುಸ್ಸದಾಯ ಪಜಾಯ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖನ್ತರಕಪ್ಪೋ ಹೋತಿ। ಮೋಹುಸ್ಸದಾಯ ರೋಗನ್ತರಕಪ್ಪೋ। ದೋಸುಸ್ಸದಾಯ ಸತ್ಥನ್ತರಕಪ್ಪೋ। ತತ್ಥ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖನ್ತರಕಪ್ಪೇನ ನಟ್ಠಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೇ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಆಹಾರನಿಕನ್ತಿಯಾ ಬಲವತ್ತಾ। ರೋಗನ್ತರಕಪ್ಪೇನ ನಟ್ಠಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಕಸ್ಮಾ? ತೇಸಞ್ಹಿ ‘‘ಅಹೋ ವತಞ್ಞೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಏವರೂಪೋ ರೋಗೋ ನ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ। ಸತ್ಥನ್ತರಕಪ್ಪೇನ ನಟ್ಠಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ನಿರಯೇ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಬಲವಾಘಾತತಾಯ।
104.Satthantarakappoti satthena antarakappo. Saṃvaṭṭakappaṃ appatvā antarāva lokavināso. Antarakappo ca nāmesa dubbhikkhantarakappo rogantarakappo satthantarakappoti tividho. Tattha lobhussadāya pajāya dubbhikkhantarakappo hoti. Mohussadāya rogantarakappo. Dosussadāya satthantarakappo. Tattha dubbhikkhantarakappena naṭṭhā yebhuyyena pettivisaye upapajjanti. Kasmā? Āhāranikantiyā balavattā. Rogantarakappena naṭṭhā yebhuyyena sagge nibbattanti kasmā? Tesañhi ‘‘aho vataññesaṃ sattānaṃ evarūpo rogo na bhaveyyā’’ti mettacittaṃ uppajjatīti. Satthantarakappena naṭṭhā yebhuyyena niraye upapajjanti. Kasmā? Aññamaññaṃ balavāghātatāya.
ಮಿಗಸಞ್ಞನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ಮಿಗೋ, ಅಯಂ ಮಿಗೋ’’ತಿ ಸಞ್ಞಂ। ತಿಣ್ಹಾನಿ ಸತ್ಥಾನಿ ಹತ್ಥೇಸು ಪಾತುಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ತೇಸಂ ಕಿರ ಹತ್ಥೇನ ಫುಟ್ಠಮತ್ತಂ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಅನ್ತಮಸೋ ತಿಣಪಣ್ಣಂ ಉಪಾದಾಯ ಆವುಧಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಮಾ ಚ ಮಯಂ ಕಞ್ಚೀತಿ ಮಯಂ ಕಞ್ಚಿ ಏಕಪುರಿಸಮ್ಪಿ ಜೀವಿತಾ ಮಾ ವೋರೋಪಯಿಮ್ಹ। ಮಾ ಚ ಅಮ್ಹೇ ಕೋಚೀತಿ ಅಮ್ಹೇಪಿ ಕೋಚಿ ಏಕಪುರಿಸೋ ಜೀವಿತಾ ಮಾ ವೋರೋಪಯಿತ್ಥ। ಯಂನೂನ ಮಯನ್ತಿ ಅಯಂ ಲೋಕವಿನಾಸೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ, ನ ಸಕ್ಕಾ ದ್ವೀಹಿ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಠಿತೇಹಿ ಜೀವಿತಂ ಲದ್ಧುನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಏವಂ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು। ವನಗಹನನ್ತಿ ವನಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ತಿಣಗುಮ್ಬಲತಾದೀಹಿ ಗಹನಂ ದುಪ್ಪವೇಸಟ್ಠಾನಂ। ರುಕ್ಖಗಹನನ್ತಿ ರುಕ್ಖೇಹಿ ಗಹನಂ ದುಪ್ಪವೇಸಟ್ಠಾನಂ। ನದೀವಿದುಗ್ಗನ್ತಿ ನದೀನಂ ಅನ್ತರದೀಪಾದೀಸು ದುಗ್ಗಮನಟ್ಠಾನಂ। ಪಬ್ಬತವಿಸಮನ್ತಿ ಪಬ್ಬತೇಹಿ ವಿಸಮಂ, ಪಬ್ಬತೇಸುಪಿ ವಾ ವಿಸಮಟ್ಠಾನಂ। ಸಭಾಗಾಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಯಥಾ ಅಹಂ ಜೀವಾಮಿ ದಿಟ್ಠಾ ಭೋ ಸತ್ತಾ, ತ್ವಮ್ಪಿ ತಥಾ ಜೀವಸೀತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಮೋದನಕಥಾಯ ಅತ್ತನಾ ಸಭಾಗೇ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ।
Migasaññanti ‘‘ayaṃ migo, ayaṃ migo’’ti saññaṃ. Tiṇhāni satthāni hatthesu pātubhavissantīti tesaṃ kira hatthena phuṭṭhamattaṃ yaṃkiñci antamaso tiṇapaṇṇaṃ upādāya āvudhameva bhavissati. Mā ca mayaṃ kañcīti mayaṃ kañci ekapurisampi jīvitā mā voropayimha. Mā ca amhe kocīti amhepi koci ekapuriso jīvitā mā voropayittha. Yaṃnūna mayanti ayaṃ lokavināso paccupaṭṭhito, na sakkā dvīhi ekaṭṭhāne ṭhitehi jīvitaṃ laddhunti maññamānā evaṃ cintayiṃsu. Vanagahananti vanasaṅkhātehi tiṇagumbalatādīhi gahanaṃ duppavesaṭṭhānaṃ. Rukkhagahananti rukkhehi gahanaṃ duppavesaṭṭhānaṃ. Nadīvidugganti nadīnaṃ antaradīpādīsu duggamanaṭṭhānaṃ. Pabbatavisamanti pabbatehi visamaṃ, pabbatesupi vā visamaṭṭhānaṃ. Sabhāgāyissantīti yathā ahaṃ jīvāmi diṭṭhā bho sattā, tvampi tathā jīvasīti evaṃ sammodanakathāya attanā sabhāge karissanti.
ಆಯುವಣ್ಣಾದಿವಡ್ಢನಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Āyuvaṇṇādivaḍḍhanakathāvaṇṇanā
೧೦೫. ಆಯತನ್ತಿ ಮಹನ್ತಂ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರಮೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತತೋ ಓಸಕ್ಕೇಯ್ಯಾಮ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ವಿರಮೇಯ್ಯಾಮಾತಿಪಿ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಪಜಹೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವೀಸತಿವಸ್ಸಾಯುಕಾತಿ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತಾ, ಪುತ್ತಾ ಕಸ್ಮಾ ವೀಸತಿವಸ್ಸಾಯುಕಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಖೇತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಯಾ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸೀಲವನ್ತೋ ಜಾತಾ। ಇತಿ ಸೀಲಗಬ್ಭೇ ವಡ್ಢಿತತ್ತಾ ಇಮಾಯ ಖೇತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ದೀಘಾಯುಕಾ ಅಹೇಸುಂ। ಯೇ ಪನೇತ್ಥ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ತೇ ಅತ್ತನೋವ ಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ದೀಘಾಯುಕಾ ಅಹೇಸುಂ।
105.Āyatanti mahantaṃ. Pāṇātipātā virameyyāmāti pāṇātipātato osakkeyyāma. Pāṇātipātaṃ virameyyāmātipi sajjhāyanti, tattha pāṇātipātaṃ pajaheyyāmāti attho. Vīsativassāyukāti mātāpitaro pāṇātipātā paṭiviratā, puttā kasmā vīsativassāyukā ahesunti khettavisuddhiyā. Tesañhi mātāpitaro sīlavanto jātā. Iti sīlagabbhe vaḍḍhitattā imāya khettavisuddhiyā dīghāyukā ahesuṃ. Ye panettha kālaṃ katvā tattheva nibbattā, te attanova sīlasampattiyā dīghāyukā ahesuṃ.
ಅಸ್ಸಾಮಾತಿ ಭವೇಯ್ಯಾಮ। ಚತ್ತಾರೀಸವಸ್ಸಾಯುಕಾತಿಆದಯೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾದೀಹಿ ಪಟಿವಿರತಾನಂ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Assāmāti bhaveyyāma. Cattārīsavassāyukātiādayo koṭṭhāsā adinnādānādīhi paṭiviratānaṃ vasena veditabbā.
ಸಙ್ಖರಾಜಉಪ್ಪತ್ತಿವಣ್ಣನಾ
Saṅkharājauppattivaṇṇanā
೧೦೬. ಇಚ್ಛಾತಿ ಮಯ್ಹಂ ಭತ್ತಂ ದೇಥಾತಿ ಏವಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕತಣ್ಹಾ। ಅನಸನನ್ತಿ ನ ಅಸನಂ ಅವಿಪ್ಫಾರಿಕಭಾವೋ ಕಾಯಾಲಸಿಯಂ, ಭತ್ತಂ ಭುತ್ತಾನಂ ಭತ್ತಸಮ್ಮದಪಚ್ಚಯಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಕಾಮತಾಜನಕೋ ಕಾಯದುಬ್ಬಲಭಾವೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಜರಾತಿ ಪಾಕಟಜರಾ। ಕುಕ್ಕುಟಸಮ್ಪಾತಿಕಾತಿ ಏಕಗಾಮಸ್ಸ ಛದನಪಿಟ್ಠತೋ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಇತರಗಾಮಸ್ಸ ಛದನಪಿಟ್ಠೇ ಪತನಸಙ್ಖಾತೋ ಕುಕ್ಕುಟಸಮ್ಪಾತೋ। ಏತಾಸು ಅತ್ಥೀತಿ ಕುಕ್ಕುಟಸಮ್ಪಾತಿಕಾ। ‘‘ಕುಕ್ಕುಟಸಮ್ಪಾದಿಕಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಗಾಮನ್ತರತೋ ಗಾಮನ್ತರಂ ಕುಕ್ಕುಟಾನಂ ಪದಸಾ ಗಮನಸಙ್ಖಾತೋ ಕುಕ್ಕುಟಸಮ್ಪಾದೋ ಏತಾಸು ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಘನನಿವಾಸತಂಯೇವ ದೀಪೇತಿ। ಅವೀಚಿ ಮಞ್ಞೇ ಫುಟೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅವೀಚಿಮಹಾನಿರಯೋ ವಿಯ ನಿರನ್ತರಪೂರಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
106.Icchāti mayhaṃ bhattaṃ dethāti evaṃ uppajjanakataṇhā. Anasananti na asanaṃ avipphārikabhāvo kāyālasiyaṃ, bhattaṃ bhuttānaṃ bhattasammadapaccayā nipajjitukāmatājanako kāyadubbalabhāvoti attho. Jarāti pākaṭajarā. Kukkuṭasampātikāti ekagāmassa chadanapiṭṭhato uppatitvā itaragāmassa chadanapiṭṭhe patanasaṅkhāto kukkuṭasampāto. Etāsu atthīti kukkuṭasampātikā. ‘‘Kukkuṭasampādikā’’tipi pāṭho, gāmantarato gāmantaraṃ kukkuṭānaṃ padasā gamanasaṅkhāto kukkuṭasampādo etāsu atthīti attho. Ubhayampetaṃ ghananivāsataṃyeva dīpeti. Avīci maññe phuṭo bhavissatīti avīcimahānirayo viya nirantarapūrito bhavissati.
೧೦೭. ‘‘ಅಸೀತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾಯುಕೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನುಸ್ಸೇಸು ಮೇತ್ತೇಯ್ಯೋ ನಾಮ ಭಗವಾ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ನ ವಡ್ಢಮಾನಕವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ವಡ್ಢಮಾನೇ ಆಯುಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಹಾಯಮಾನೇ ಪನ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯದಾ ತಂ ಆಯು ವಡ್ಢಿತ್ವಾ ಅಸಙ್ಖೇಯ್ಯತಂ ಪತ್ವಾ ಪುನ ಹಾಯಮಾನಂ ಅಸೀತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಕಾಲೇ ಠಸ್ಸತಿ, ತದಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಿಹರಿಸ್ಸತೀತಿ ಇದಂ ಪನ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಾನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಯೂಪೋತಿ ಪಾಸಾದೋ। ರಞ್ಞಾ ಮಹಾಪನಾದೇನ ಕಾರಾಪಿತೋತಿ ರಞ್ಞಾ ಹೇತುಭೂತೇನ ತಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಸಕ್ಕೇನ ದೇವರಾಜೇನ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮದೇವಪುತ್ತಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಕಾರಾಪಿತೋ। ಪುಬ್ಬೇ ಕಿರ ದ್ವೇ ಪಿತಾಪುತ್ತಾ ನಳಕಾರಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸ್ಸ ನಳೇಹಿ ಚ ಉದುಮ್ಬರೇಹಿ ಚ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ತತ್ಥ ವಾಸಾಪೇತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಹಿಂಸು। ತೇ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ತೇಸು ಪಿತಾ ದೇವಲೋಕೇಯೇವ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಪುತ್ತೋ ದೇವಲೋಕಾ ಚವಿತ್ವಾ ಸುರುಚಿಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ದೇವಿಯಾ ಸುಮೇಧಾಯ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ಮಹಾಪನಾದೋ ನಾಮ ಕುಮಾರೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಛತ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಪನಾದೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಜಾತೋ। ಅಥಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಾನುಭಾವೇನ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮದೇವಪುತ್ತಂ ರಞ್ಞೋ ಪಾಸಾದಂ ಕರೋಹೀತಿ ಪಹಿಣಿ ಸೋ ತಸ್ಸ ಪಾಸಾದಂ ನಿಮ್ಮಿನಿ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯೋಜನುಬ್ಬೇಧಂ ಸತ್ತರತನಮಯಂ ಸತಭೂಮಕಂ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ಜಾತಕೇ ವುತ್ತಂ –
107. ‘‘Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu metteyyo nāma bhagavā loke uppajjissatī’’ti na vaḍḍhamānakavasena vuttaṃ. Na hi buddhā vaḍḍhamāne āyumhi nibbattanti, hāyamāne pana nibbattanti. Tasmā yadā taṃ āyu vaḍḍhitvā asaṅkheyyataṃ patvā puna hāyamānaṃ asītivassasahassakāle ṭhassati, tadā uppajjissatīti attho. Pariharissatīti idaṃ pana parivāretvā vicarantānaṃ vasena vuttaṃ. Yūpoti pāsādo. Raññā mahāpanādena kārāpitoti raññā hetubhūtena tassatthāya sakkena devarājena vissakammadevaputtaṃ pesetvā kārāpito. Pubbe kira dve pitāputtā naḷakārā paccekabuddhassa naḷehi ca udumbarehi ca paṇṇasālaṃ kārāpetvā taṃ tattha vāsāpetvā catūhi paccayehi upaṭṭhahiṃsu. Te kālaṃ katvā devaloke nibbattā. Tesu pitā devalokeyeva aṭṭhāsi. Putto devalokā cavitvā surucissa rañño deviyā sumedhāya kucchismiṃ nibbatto. Mahāpanādo nāma kumāro ahosi. So aparabhāge chattaṃ ussāpetvā mahāpanādo nāma rājā jāto. Athassa puññānubhāvena sakko devarājā vissakammadevaputtaṃ rañño pāsādaṃ karohīti pahiṇi so tassa pāsādaṃ nimmini pañcavīsatiyojanubbedhaṃ sattaratanamayaṃ satabhūmakaṃ. Yaṃ sandhāya jātake vuttaṃ –
‘‘ಪನಾದೋ ನಾಮ ಸೋ ರಾಜಾ, ಯಸ್ಸ ಯೂಪೋ ಸುವಣ್ಣಯೋ।
‘‘Panādo nāma so rājā, yassa yūpo suvaṇṇayo;
ತಿರಿಯಂ ಸೋಳಸುಬ್ಬೇಧೋ, ಉದ್ಧಮಾಹು ಸಹಸ್ಸಧಾ॥
Tiriyaṃ soḷasubbedho, uddhamāhu sahassadhā.
ಸಹಸ್ಸಕಣ್ಡೋ ಸತಗೇಣ್ಡು, ಧಜಾಲು ಹರಿತಾಮಯೋ।
Sahassakaṇḍo satageṇḍu, dhajālu haritāmayo;
ಅನಚ್ಚುಂ ತತ್ಥ ಗನ್ಧಬ್ಬಾ, ಛ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತ್ತಧಾ॥
Anaccuṃ tattha gandhabbā, cha sahassāni sattadhā.
ಏವಮೇತಂ ತದಾ ಆಸಿ, ಯಥಾ ಭಾಸಸಿ ಭದ್ದಜಿ।
Evametaṃ tadā āsi, yathā bhāsasi bhaddaji;
ಸಕ್ಕೋ ಅಹಂ ತದಾ ಆಸಿಂ, ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರೋ ತವಾ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೫.೩.೪೨)।
Sakko ahaṃ tadā āsiṃ, veyyāvaccakaro tavā’’ti. (jā. 5.3.42);
ಸೋ ರಾಜಾ ತತ್ಥ ಯಾವತಾಯುಕಂ ವಸಿತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಸೋ ಪಾಸಾದೋ ಮಹಾಗಙ್ಗಾಯ ಅನುಸೋತಂ ಪತಿ। ತಸ್ಸ ಧುರಸೋಪಾನಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನೇ ಪಯಾಗಪತಿಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಮಾಪಿತಂ। ಥುಪಿಕಾಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನೇ ಕೋಟಿಗಾಮೋ ನಾಮ। ಅಪರಭಾಗೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸೋ ನಳಕಾರದೇವಪುತ್ತೋ ದೇವಲೋಕತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಪಥೇ ಭದ್ದಜಿಸೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಸೋ ನಾವಾಯ ಗಙ್ಗಾತರಣದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ತಂ ಪಾಸಾದಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ವತ್ಥು ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ಪಾಸಾದೋ ನ ಅನ್ತರಹಿತೋತಿ? ಇತರಸ್ಸ ಆನುಭಾವಾ। ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಕುಲಪುತ್ತೋ ಅನಾಗತೇ ಸಙ್ಖೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ತಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಸೋ ಪಾಸಾದೋ ಉಟ್ಠಹಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಅನ್ತರಹಿತೋತಿ।
So rājā tattha yāvatāyukaṃ vasitvā kālaṃ katvā devaloke nibbatti. Tasmiṃ devaloke nibbatte so pāsādo mahāgaṅgāya anusotaṃ pati. Tassa dhurasopānasammukhaṭṭhāne payāgapatiṭṭhānaṃ nāma nagaraṃ māpitaṃ. Thupikāsammukhaṭṭhāne koṭigāmo nāma. Aparabhāge amhākaṃ bhagavato kāle so naḷakāradevaputto devalokato cavitvā manussapathe bhaddajiseṭṭhi nāma hutvā satthu santike pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. So nāvāya gaṅgātaraṇadivase bhikkhusaṅghassa taṃ pāsādaṃ dassetīti vatthu vitthāretabbaṃ. Kasmā panesa pāsādo na antarahitoti? Itarassa ānubhāvā. Tena saddhiṃ puññaṃ katvā devaloke nibbattakulaputto anāgate saṅkho nāma rājā bhavissati. Tassa paribhogatthāya so pāsādo uṭṭhahissati, tasmā na antarahitoti.
೧೦೮. ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾತಿ ತಂ ಪಾಸಾದಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ। ಅಜ್ಝಾವಸಿತ್ವಾತಿ ತತ್ಥ ವಸಿತ್ವಾ। ತಂ ದತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ತಂ ಪಾಸಾದಂ ದಾನವಸೇನ ದತ್ವಾ ನಿರಪೇಕ್ಖೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗವಸೇನ ಚ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ। ಕಸ್ಸ ಚ ಏವಂ ದತ್ವಾತಿ? ಸಮಣಾದೀನಂ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಪಣದ್ಧಿಕವನಿಬ್ಬಕಯಾಚಕಾನಂ ದಾನಂ ದತ್ವಾ’’ತಿ। ಕಥಂ ಪನ ಸೋ ಏಕಂ ಪಾಸಾದಂ ಬಹೂನಂ ದಸ್ಸತೀತಿ? ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ‘‘ಅಯಂ ಪಾಸಾದೋ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಯತೂ’’ತಿ। ಸೋ ಖಣ್ಡಖಣ್ಡಸೋ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಸ್ಸತಿ। ಸೋ ತಂ ಅಲಗ್ಗಮಾನೋವ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ಯತ್ತಕಂ ಇಚ್ಛತಿ, ಸೋ ತತ್ತಕಂ ಗಣ್ಹತೂ’’ತಿ ದಾನವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಮೇತ್ತೇಯ್ಯಸ್ಸ ಭಗವತೋ…ಪೇ॰… ವಿಹರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಏತ್ತಕೇನ ಭಗವಾ ವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಸ್ಸ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
108.Ussāpetvāti taṃ pāsādaṃ uṭṭhāpetvā. Ajjhāvasitvāti tattha vasitvā. Taṃ datvā vissajjitvāti taṃ pāsādaṃ dānavasena datvā nirapekkho pariccāgavasena ca vissajjitvā. Kassa ca evaṃ datvāti? Samaṇādīnaṃ. Tenāha – ‘‘samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavanibbakayācakānaṃ dānaṃ datvā’’ti. Kathaṃ pana so ekaṃ pāsādaṃ bahūnaṃ dassatīti? Evaṃ kirassa cittaṃ uppajjissati ‘‘ayaṃ pāsādo vippakiriyatū’’ti. So khaṇḍakhaṇḍaso vippakirissati. So taṃ alaggamānova hutvā ‘‘yo yattakaṃ icchati, so tattakaṃ gaṇhatū’’ti dānavasena vissajjissati. Tena vuttaṃ – ‘‘dānaṃ datvā metteyyassa bhagavato…pe… viharissatī’’ti. Ettakena bhagavā vaṭṭagāmikusalassa anusandhiṃ dasseti.
೧೦೯. ಇದಾನಿ ವಿವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಸ್ಸ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪುನ ಅತ್ತದೀಪಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹರಥಾತಿಆದಿಮಾಹ।
109. Idāni vivaṭṭagāmikusalassa anusandhiṃ dassento puna attadīpā, bhikkhave, viharathātiādimāha.
ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಯುವಣ್ಣಾದಿವಡ್ಢನಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Bhikkhuno āyuvaṇṇādivaḍḍhanakathāvaṇṇanā
೧೧೦. ಇದಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಯುಸ್ಮಿನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಯಂ ವೋ ಅಹಂ ಆಯುನಾಪಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸಥಾತಿ ಅವೋಚಂ, ತತ್ಥ ಇದಂ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಯುಸ್ಮಿಂ ಇದಂ ಆಯುಕಾರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಆಯುನಾ ವಡ್ಢಿತುಕಾಮೇಹಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
110.Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno āyusminti bhikkhave yaṃ vo ahaṃ āyunāpi vaḍḍhissathāti avocaṃ, tattha idaṃ bhikkhuno āyusmiṃ idaṃ āyukāraṇanti attho. Tasmā tumhehi āyunā vaḍḍhitukāmehi ime cattāro iddhipādā bhāvetabbāti dasseti.
ವಣ್ಣಸ್ಮಿನ್ತಿ ಯಂ ವೋ ಅಹಂ ವಣ್ಣೇನಪಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸಥಾತಿ ಅವೋಚಂ, ಇದಂ ತತ್ಥ ವಣ್ಣಕಾರಣಂ। ಸೀಲವತೋ ಹಿ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾದೀನಂ ವಸೇನ ಸರೀರವಣ್ಣೋಪಿ ಕಿತ್ತಿವಸೇನ ಗುಣವಣ್ಣೋಪಿ ವಡ್ಢತಿ। ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ವಣ್ಣೇನ ವಡ್ಢಿತುಕಾಮೇಹಿ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Vaṇṇasminti yaṃ vo ahaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhissathāti avocaṃ, idaṃ tattha vaṇṇakāraṇaṃ. Sīlavato hi avippaṭisārādīnaṃ vasena sarīravaṇṇopi kittivasena guṇavaṇṇopi vaḍḍhati. Tasmā tumhehi vaṇṇena vaḍḍhitukāmehi sīlasampannehi bhavitabbanti dasseti.
ಸುಖಸ್ಮಿನ್ತಿ ಯಂ ವೋ ಅಹಂ ಸುಖೇನಪಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸಥಾತಿ ಅವೋಚಂ, ಇದಂ ತತ್ಥ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಾದಿನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ಝಾನಸುಖಂ। ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸುಖೇನ ವಡ್ಢಿತುಕಾಮೇಹಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ಭಾವೇತಬ್ಬಾನಿ।
Sukhasminti yaṃ vo ahaṃ sukhenapi vaḍḍhissathāti avocaṃ, idaṃ tattha vivekajaṃ pītisukhādinānappakārakaṃ jhānasukhaṃ. Tasmā tumhehi sukhena vaḍḍhitukāmehi imāni cattāri jhānāni bhāvetabbāni.
ಭೋಗಸ್ಮಿನ್ತಿ ಯಂ ವೋ ಅಹಂ ಭೋಗೇನಪಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸಥಾತಿ ಅವೋಚಂ, ಅಯಂ ಸೋ ಅಪ್ಪಮಾಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲತಾವಹೋ ಸುಖಸಯನಾದಿ ಏಕಾದಸಾನಿಸಂಸೋ ಸಬ್ಬದಿಸಾವಿಪ್ಫಾರಿತಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಭೋಗೋ। ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಭೋಗೇನ ವಡ್ಢಿತುಕಾಮೇಹಿ ಇಮೇ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ।
Bhogasminti yaṃ vo ahaṃ bhogenapi vaḍḍhissathāti avocaṃ, ayaṃ so appamāṇānaṃ sattānaṃ appaṭikūlatāvaho sukhasayanādi ekādasānisaṃso sabbadisāvipphāritabrahmavihārabhogo. Tasmā tumhehi bhogena vaḍḍhitukāmehi ime brahmavihārā bhāvetabbā.
ಬಲಸ್ಮಿನ್ತಿ ಯಂ ವೋ ಅಹಂ ಬಲೇನಪಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸಥಾತಿ ಅವೋಚಂ, ಇದಂ ಆಸವಕ್ಖಯಪರಿಯೋಸಾನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅರಹತ್ತಫಲಸಙ್ಖಾತಂ ಬಲಂ। ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಬಲೇನ ವಡ್ಢಿತುಕಾಮೇಹಿ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಯೋಗೋ ಕರಣೀಯೋ।
Balasminti yaṃ vo ahaṃ balenapi vaḍḍhissathāti avocaṃ, idaṃ āsavakkhayapariyosāne uppannaṃ arahattaphalasaṅkhātaṃ balaṃ. Tasmā tumhehi balena vaḍḍhitukāmehi arahattappattiyā yogo karaṇīyo.
ಯಥಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾರಬಲನ್ತಿ ಯಥಾ ಇದಂ ದೇವಪುತ್ತಮಾರಮಚ್ಚುಮಾರಕಿಲೇಸಮಾರಾನಂ ಬಲಂ ದುಪ್ಪಸಹಂ ದುರಭಿಸಮ್ಭವಂ, ಏವಂ ಅಞ್ಞಂ ಲೋಕೇ ಏಕಬಲಮ್ಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ। ತಮ್ಪಿ ಬಲಂ ಇದಮೇವ ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಪಸಹತಿ ಅಭಿಭವತಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥೇವ ಯೋಗೋ ಕರಣೀಯೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Yathayidaṃ, bhikkhave, mārabalanti yathā idaṃ devaputtamāramaccumārakilesamārānaṃ balaṃ duppasahaṃ durabhisambhavaṃ, evaṃ aññaṃ loke ekabalampi na samanupassāmi. Tampi balaṃ idameva arahattaphalaṃ pasahati abhibhavati ajjhottharati. Tasmā ettheva yogo karaṇīyoti dasseti.
ಏವಮಿದಂ ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಏವಂ ಇದಂ ಲೋಕುತ್ತರಪುಞ್ಞಮ್ಪಿ ಯಾವ ಆಸವಕ್ಖಯಾ ಪವಡ್ಢತೀತಿ ವಿವಟ್ಟಗಾಮಿಕುಸಲಾನುಸನ್ಧಿಂ ನಿಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ। ಸುತ್ತಪರಿಯೋಸಾನೇ ವೀಸತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ಚತುರಾಸೀತಿ ಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಮತಪಾನಂ ಪಿವಿಂಸೂತಿ।
Evamidaṃ puññanti evaṃ idaṃ lokuttarapuññampi yāva āsavakkhayā pavaḍḍhatīti vivaṭṭagāmikusalānusandhiṃ niṭṭhapento arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhapesi. Suttapariyosāne vīsati bhikkhusahassāni arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Caturāsīti pāṇasahassāni amatapānaṃ piviṃsūti.
ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāya
ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cakkavattisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya / ೩. ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತಂ • 3. Cakkavattisuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ೩. ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Cakkavattisuttavaṇṇanā
