Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi

    ౭. చక్ఖువిఞ్ఞాణాదిపఞ్హో

    7. Cakkhuviññāṇādipañho

    . రాజా ఆహ ‘‘భన్తే నాగసేన, యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతీ’’తి? ‘‘ఆమ, మహారాజ, యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతీ’’తి.

    7. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjatī’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjatī’’ti.

    ‘‘కిం ను ఖో, భన్తే నాగసేన, పఠమం చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా మనోవిఞ్ఞాణం, ఉదాహు మనోవిఞ్ఞాణం పఠమం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా చక్ఖువిఞ్ఞాణ’’న్తి? ‘‘పఠమం, మహారాజ, చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా మనోవిఞ్ఞాణ’’న్తి.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, paṭhamaṃ cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, pacchā manoviññāṇaṃ, udāhu manoviññāṇaṃ paṭhamaṃ uppajjati, pacchā cakkhuviññāṇa’’nti? ‘‘Paṭhamaṃ, mahārāja, cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, pacchā manoviññāṇa’’nti.

    ‘‘కిం ను ఖో, భన్తే నాగసేన, చక్ఖువిఞ్ఞాణం మనోవిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థాహం ఉప్పజ్జామి, త్వమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జాహీ’తి, ఉదాహు మనోవిఞ్ఞాణం చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థ త్వం ఉప్పజ్జిస్ససి, అహమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జిస్సామీ’’’తి? ‘‘న హి, మహారాజ, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహీ’’తి.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, cakkhuviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yatthāhaṃ uppajjāmi, tvampi tattha uppajjāhī’ti, udāhu manoviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yattha tvaṃ uppajjissasi, ahampi tattha uppajjissāmī’’’ti? ‘‘Na hi, mahārāja, anālāpo tesaṃ aññamaññehī’’ti.

    ‘‘కథం , భన్తే నాగసేన, యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతీ’’తి? ‘‘నిన్నత్తా చ, మహారాజ, ద్వారత్తా చ చిణ్ణత్తా చ సముదాచరితత్తా చా’’తి.

    ‘‘Kathaṃ , bhante nāgasena, yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjatī’’ti? ‘‘Ninnattā ca, mahārāja, dvārattā ca ciṇṇattā ca samudācaritattā cā’’ti.

    ‘‘కథం, భన్తే నాగసేన, నిన్నత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి? ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, మహారాజ, దేవే వస్సన్తే కతమేన ఉదకం గచ్ఛేయ్యా’’తి? ‘‘యేన, భన్తే, నిన్నం, తేన గచ్ఛేయ్యా’’తి. ‘‘అథాపరేన సమయేన దేవో వస్సేయ్య, కతమేన తం ఉదకం గచ్ఛేయ్యా’’తి. ‘‘యేన, భన్తే, పురిమం ఉదకం గతం, తమ్పి తేన గచ్ఛేయ్యా’’తి.

    ‘‘Kathaṃ, bhante nāgasena, ninnattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati? Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, deve vassante katamena udakaṃ gaccheyyā’’ti? ‘‘Yena, bhante, ninnaṃ, tena gaccheyyā’’ti. ‘‘Athāparena samayena devo vasseyya, katamena taṃ udakaṃ gaccheyyā’’ti. ‘‘Yena, bhante, purimaṃ udakaṃ gataṃ, tampi tena gaccheyyā’’ti.

    ‘‘కిం నుం ఖో, మహారాజ, పురిమం ఉదకం పచ్ఛిమం ఉదకం ఆణాపేతి ‘యేనాహం గచ్ఛామి, త్వమ్పి తేన గచ్ఛాహీ’తి, పచ్ఛిమం వా ఉదకం పురిమం ఉదకం ఆణాపేతి ‘యేన త్వం గచ్ఛిస్ససి, అహమ్పి తేన గచ్ఛిస్సామీ’’’తి. ‘‘న హి, భన్తే, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, నిన్నత్తా గచ్ఛన్తీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, నిన్నత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి, న చక్ఖువిఞ్ఞాణం మనోవిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థాహం ఉప్పజ్జామి, త్వమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జాహీ’తి, నాపి మనోవిఞ్ఞాణం చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థ త్వం ఉప్పజ్జిస్ససి, అహమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జిస్సామీ’తి, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, నిన్నత్తా ఉప్పజ్జన్తీ’’’తి.

    ‘‘Kiṃ nuṃ kho, mahārāja, purimaṃ udakaṃ pacchimaṃ udakaṃ āṇāpeti ‘yenāhaṃ gacchāmi, tvampi tena gacchāhī’ti, pacchimaṃ vā udakaṃ purimaṃ udakaṃ āṇāpeti ‘yena tvaṃ gacchissasi, ahampi tena gacchissāmī’’’ti. ‘‘Na hi, bhante, anālāpo tesaṃ aññamaññehi, ninnattā gacchantī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ninnattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati, na cakkhuviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yatthāhaṃ uppajjāmi, tvampi tattha uppajjāhī’ti, nāpi manoviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yattha tvaṃ uppajjissasi, ahampi tattha uppajjissāmī’ti, anālāpo tesaṃ aññamaññehi, ninnattā uppajjantī’’’ti.

    ‘‘కథం, భన్తే నాగసేన, ద్వారత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి? అపేపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, మహారాజ, రఞ్ఞో పచ్చన్తిమం నగరం అస్స దళ్హపాకారతోరణం ఏకద్వారం, తతో పురిసో నిక్ఖమితుకామో భవేయ్య, కతమేన నిక్ఖమేయ్యా’’తి? ‘‘ద్వారేన, భన్తే, నిక్ఖమేయ్యా’’తి. ‘‘అథాపరో పురిసో నిక్ఖమితుకామో భవేయ్య, కతమేన సో నిక్ఖమేయ్యా’’తి? ‘‘యేన, భన్తే, పురిమో పురిసో నిక్ఖన్తో, సోపి తేన నిక్ఖమేయ్యా’’తి.

    ‘‘Kathaṃ, bhante nāgasena, dvārattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati? Apepammaṃ karohī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, rañño paccantimaṃ nagaraṃ assa daḷhapākāratoraṇaṃ ekadvāraṃ, tato puriso nikkhamitukāmo bhaveyya, katamena nikkhameyyā’’ti? ‘‘Dvārena, bhante, nikkhameyyā’’ti. ‘‘Athāparo puriso nikkhamitukāmo bhaveyya, katamena so nikkhameyyā’’ti? ‘‘Yena, bhante, purimo puriso nikkhanto, sopi tena nikkhameyyā’’ti.

    ‘‘కిం ను ఖో, మహారాజ, పురిమో పురిసో పచ్ఛిమం పురిసం ఆణాపేతి ‘యేనాహం గచ్ఛామి, త్వమ్పి తేన గచ్ఛాహీ’తి, పచ్ఛిమో వా పురిసో పురిమం పురిసం ఆణాపేతి ‘యేన త్వం గచ్ఛిస్ససి, అహమ్పి తేన గచ్ఛిస్సామీ’తి. ‘‘న హి, భన్తే, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, ద్వారత్తా గచ్ఛన్తీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, ద్వారత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి, న చక్ఖువిఞ్ఞాణం మనోవిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థాహం ఉప్పజ్జామి , త్వమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జాహీ’తి, నాపి మనోవిఞ్ఞాణం చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థ త్వం ఉప్పజ్జిస్ససి, అహమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జిస్సామీ’తి, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, ద్వారత్తా ఉప్పజ్జన్తీ’’తి.

    ‘‘Kiṃ nu kho, mahārāja, purimo puriso pacchimaṃ purisaṃ āṇāpeti ‘yenāhaṃ gacchāmi, tvampi tena gacchāhī’ti, pacchimo vā puriso purimaṃ purisaṃ āṇāpeti ‘yena tvaṃ gacchissasi, ahampi tena gacchissāmī’ti. ‘‘Na hi, bhante, anālāpo tesaṃ aññamaññehi, dvārattā gacchantī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, dvārattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati, na cakkhuviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yatthāhaṃ uppajjāmi , tvampi tattha uppajjāhī’ti, nāpi manoviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yattha tvaṃ uppajjissasi, ahampi tattha uppajjissāmī’ti, anālāpo tesaṃ aññamaññehi, dvārattā uppajjantī’’ti.

    ‘‘కథం, భన్తే నాగసేన, చిణ్ణత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి?ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, మహారాజ, పఠమం ఏకం సకటం గచ్ఛేయ్య, అథ దుతియం సకటం కతమేన గచ్ఛేయ్యా’’తి? ‘‘యేన, భన్తే, పురిమం సకటం గతం, తమ్పి తేన గచ్ఛేయ్యా’’తి.

    ‘‘Kathaṃ, bhante nāgasena, ciṇṇattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati?Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, paṭhamaṃ ekaṃ sakaṭaṃ gaccheyya, atha dutiyaṃ sakaṭaṃ katamena gaccheyyā’’ti? ‘‘Yena, bhante, purimaṃ sakaṭaṃ gataṃ, tampi tena gaccheyyā’’ti.

    ‘‘కిం ను ఖో, మహారాజ, పురిమం సకటం పచ్ఛిమం సకటం ఆణాపేతి ‘యేనాహం గచ్ఛామి, త్వమ్పి తేన గచ్ఛాహీ’తి, పచ్ఛిమం వా సకటం పురిమం సకటం ఆణాపేతి ‘యేన త్వం గచ్ఛిస్ససి, అహమ్పి తేన గచ్ఛిస్సామీ’’’తి. ‘‘న హి, భన్తే, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, చిణ్ణత్తా గచ్ఛన్తీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, చిణ్ణత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి, న చక్ఖువిఞ్ఞాణం మనోవిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థాహం ఉప్పజ్జామి, త్వమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జాహీ’తి, నాపి మనోవిఞ్ఞాణం చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థ త్వం ఉప్పజ్జిస్ససి, అహమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జిస్సామీ’తి, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, చిణ్ణత్తా ఉప్పజ్జన్తీ’’తి.

    ‘‘Kiṃ nu kho, mahārāja, purimaṃ sakaṭaṃ pacchimaṃ sakaṭaṃ āṇāpeti ‘yenāhaṃ gacchāmi, tvampi tena gacchāhī’ti, pacchimaṃ vā sakaṭaṃ purimaṃ sakaṭaṃ āṇāpeti ‘yena tvaṃ gacchissasi, ahampi tena gacchissāmī’’’ti. ‘‘Na hi, bhante, anālāpo tesaṃ aññamaññehi, ciṇṇattā gacchantī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ciṇṇattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati, na cakkhuviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yatthāhaṃ uppajjāmi, tvampi tattha uppajjāhī’ti, nāpi manoviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yattha tvaṃ uppajjissasi, ahampi tattha uppajjissāmī’ti, anālāpo tesaṃ aññamaññehi, ciṇṇattā uppajjantī’’ti.

    ‘‘కథం, భన్తే నాగసేన, సముదాచరితత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి? ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, ముద్దాగణనాసఙ్ఖ్యాలేఖాసిప్పట్ఠానేసు ఆదికమ్మికస్స దన్ధాయనా భవతి, అథాపరేన సమయేన నిసమ్మకిరియాయ సముదాచరితత్తా అదన్ధాయనా భవతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, సముదాచరితత్తా యత్థ చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతి, న చక్ఖువిఞ్ఞాణం మనోవిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థాహం ఉప్పజ్జామి, త్వమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జాహీ’తి, నాపి మనోవిఞ్ఞాణం చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఆణాపేతి ‘యత్థ త్వం ఉప్పజ్జిస్ససి, అహమ్పి తత్థ ఉప్పజ్జిస్సామీ’తి, అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, సముదాచరితత్తా ఉప్పజ్జన్తీ’’తి.

    ‘‘Kathaṃ, bhante nāgasena, samudācaritattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati? Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, muddāgaṇanāsaṅkhyālekhāsippaṭṭhānesu ādikammikassa dandhāyanā bhavati, athāparena samayena nisammakiriyāya samudācaritattā adandhāyanā bhavati. Evameva kho, mahārāja, samudācaritattā yattha cakkhuviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjati, na cakkhuviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yatthāhaṃ uppajjāmi, tvampi tattha uppajjāhī’ti, nāpi manoviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaṃ āṇāpeti ‘yattha tvaṃ uppajjissasi, ahampi tattha uppajjissāmī’ti, anālāpo tesaṃ aññamaññehi, samudācaritattā uppajjantī’’ti.

    ‘‘భన్తే నాగసేన, యత్థ సోతవిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతీతి…పే॰… యత్థ ఘానవిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి…పే॰… యత్థ జివ్హావిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి …పే॰… యత్థ కాయవిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతీ’’తి? ‘‘ఆమ, మహారాజ, యత్థ కాయవిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, తత్థ మనోవిఞ్ఞాణమ్పి ఉప్పజ్జతీ’’తి.

    ‘‘Bhante nāgasena, yattha sotaviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjatīti…pe… yattha ghānaviññāṇaṃ uppajjati…pe… yattha jivhāviññāṇaṃ uppajjati …pe… yattha kāyaviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjatī’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, yattha kāyaviññāṇaṃ uppajjati, tattha manoviññāṇampi uppajjatī’’ti.

    ‘‘కిం ను ఖో, భన్తే నాగసేన, పఠమం కాయవిఞ్ఞాణం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా మనోవిఞ్ఞాణం, ఉదాహు మనోవిఞ్ఞాణం పఠమం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా కాయవిఞ్ఞాణ’’న్తి? ‘‘కాయవిఞ్ఞాణం, మహారాజ, పఠమం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా మనోవిఞ్ఞాణ’’న్తి.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, paṭhamaṃ kāyaviññāṇaṃ uppajjati, pacchā manoviññāṇaṃ, udāhu manoviññāṇaṃ paṭhamaṃ uppajjati, pacchā kāyaviññāṇa’’nti? ‘‘Kāyaviññāṇaṃ, mahārāja, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā manoviññāṇa’’nti.

    ‘‘కిం ను ఖో, భన్తే నాగసేన,…పే॰… అనాలాపో తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞేహి, సముదాచరితత్తా ఉప్పజ్జన్తీ’’తి.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bhante nāgasena,…pe… anālāpo tesaṃ aññamaññehi, samudācaritattā uppajjantī’’ti.

    ‘‘కల్లోసి, భన్తే నాగసేనా’’తి.

    ‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.

    చక్ఖువిఞ్ఞాణాదిపఞ్హో సత్తమో.

    Cakkhuviññāṇādipañho sattamo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact