Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੩੨੪] ੪. ਚਮ੍ਮਸਾਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[324] 4. Cammasāṭakajātakavaṇṇanā
ਕਲ੍ਯਾਣਰੂਪੋ વਤਯਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚਮ੍ਮਸਾਟਕਂ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਚਮ੍ਮਮੇવ ਨਿવਾਸਨਞ੍ਚ ਪਾਰੁਪਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਏਲ਼ਕਾਨਂ ਯੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਏਲ਼ਕੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਓਸਕ੍ਕਿ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ‘‘ਏਸ ਮਯ੍ਹਂ ਅਪਚਿਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਨ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿ। ਏਲ਼ਕੋ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਊਰੁਮ੍ਹਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਸਨ੍ਤਪਗ੍ਗਹਣਕਾਰਣਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪਾਕਟਂ ਅਹੋਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਚਮ੍ਮਸਾਟਕਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਸਨ੍ਤਪਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ વਿਨਾਸਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਅਸਨ੍ਤਪਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ વਿਨਾਸਂ ਪਤ੍ਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Kalyāṇarūpovatayanti idaṃ satthā jetavane viharanto cammasāṭakaṃ nāma paribbājakaṃ ārabbha kathesi. Tassa kira cammameva nivāsanañca pārupanañca hoti. So ekadivasaṃ paribbājakārāmā nikkhamitvā sāvatthiyaṃ bhikkhāya caranto eḷakānaṃ yujjhanaṭṭhānaṃ sampāpuṇi. Eḷako taṃ disvā paharitukāmo osakki. Paribbājako ‘‘esa mayhaṃ apacitiṃ dassetī’’ti na paṭikkami. Eḷako vegenāgantvā taṃ ūrumhi paharitvā pātesi. Tassa taṃ asantapaggahaṇakāraṇaṃ bhikkhusaṅghe pākaṭaṃ ahosi. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, cammasāṭakaparibbājako asantapaggahaṃ katvā vināsaṃ patto’’ti satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa asantapaggahaṃ katvā vināsaṃ pattoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਾਣਿਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ વਣਿਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਦਾ ਏਕੋ ਚਮ੍ਮਸਾਟਕਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਏਲ਼ਕਾਨਂ ਯੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਏਲ਼ਕਂ ਓਸਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਪਚਿਤਿਂ ਮੇ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਏਤ੍ਤਕਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਯਂ ਏਕੋ ਏਲ਼ਕੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੁਣਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋવ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ vāṇijakule nibbattitvā vayappatto vaṇijjaṃ karoti. Tadā eko cammasāṭakaparibbājako bārāṇasiyaṃ bhikkhāya caranto eḷakānaṃ yujjhanaṭṭhānaṃ patvā eḷakaṃ osakkantaṃ disvā ‘‘apacitiṃ me karotī’’ti saññāya apaṭikkamitvā ‘‘imesaṃ ettakānaṃ manussānaṃ antare ayaṃ eko eḷako amhākaṃ guṇaṃ jānātī’’ti tassa añjaliṃ paggahetvā ṭhitova paṭhamaṃ gāthamāha –
੯੩.
93.
‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਰੂਪੋ વਤਯਂ ਚਤੁਪ੍ਪਦੋ, ਸੁਭਦ੍ਦਕੋ ਚੇવ ਸੁਪੇਸਲੋ ਚ।
‘‘Kalyāṇarūpo vatayaṃ catuppado, subhaddako ceva supesalo ca;
ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਜਾਤਿਮਨ੍ਤੂਪਪਨ੍ਨਂ, ਅਪਚਾਯਤਿ ਮੇਣ੍ਡવਰੋ ਯਸਸ੍ਸੀ’’ਤਿ॥
Yo brāhmaṇaṃ jātimantūpapannaṃ, apacāyati meṇḍavaro yasassī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕਲ੍ਯਾਣਰੂਪੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਜਾਤਿਕੋ। ਸੁਪੇਸਲੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਿਯਸੀਲੋ। ਜਾਤਿਮਨ੍ਤੂਪਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਚ ਮਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਯਸਸ੍ਸੀਤਿ વਣ੍ਣਭਣਨਮੇਤਂ।
Tattha kalyāṇarūpoti kalyāṇajātiko. Supesaloti suṭṭhu piyasīlo. Jātimantūpapannanti jātiyā ca mantehi ca sampannaṃ. Yasassīti vaṇṇabhaṇanametaṃ.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਆਪਣੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤવਾਣਿਜੋ ਤਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਨਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tasmiṃ khaṇe āpaṇe nisinno paṇḍitavāṇijo taṃ paribbājakaṃ nisedhento dutiyaṃ gāthamāha –
੯੪.
94.
‘‘ਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਇਤ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨੇਨ, વਿਸ੍ਸਾਸਮਾਪਜ੍ਜਿ ਚਤੁਪ੍ਪਦਸ੍ਸ।
‘‘Mā brāhmaṇa ittaradassanena, vissāsamāpajji catuppadassa;
ਦਲ਼੍ਹਪ੍ਪਹਾਰਂ ਅਭਿਕਙ੍ਖਮਾਨੋ, ਅવਸਕ੍ਕਤੀ ਦਸ੍ਸਤਿ ਸੁਪ੍ਪਹਾਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
Daḷhappahāraṃ abhikaṅkhamāno, avasakkatī dassati suppahāra’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਖਣਿਕਦਸ੍ਸਨੇਨ।
Tattha ittaradassanenāti khaṇikadassanena.
ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤવਾਣਿਜਸ੍ਸ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਊਰੁਮ੍ਹਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਤਂ ਤਤ੍ਥੇવ વੇਦਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਤੇਸਿ। ਸੋ ਪਰਿਦੇવਮਾਨੋ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tassa paṇḍitavāṇijassa kathentasseva so meṇḍako vegenāgantvā ūrumhi paharitvā taṃ tattheva vedanāppattaṃ katvā pātesi. So paridevamāno nipajji. Satthā taṃ kāraṇaṃ pakāsento tatiyaṃ gāthamāha –
੯੫.
95.
‘‘ਊਰੁਟ੍ਠਿ ਭਗ੍ਗਂ વਟ੍ਟਿਤੋ ਖਾਰਿਭਾਰੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਭਣ੍ਡਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਂ।
‘‘Ūruṭṭhi bhaggaṃ vaṭṭito khāribhāro, sabbañca bhaṇḍaṃ brāhmaṇassa bhinnaṃ;
ਉਭੋਪਿ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਅਤਿਧਾવਥ ਹਞ੍ਞਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ’’ਤਿ॥
Ubhopi bāhā paggayha kandati, atidhāvatha haññate brahmacārī’’ti.
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਊਰੁਟ੍ਠਿਕਂ ਭਗ੍ਗਂ, ਖਾਰਿਭਾਰੋ વਟ੍ਟਿਤੋ ਪવਟ੍ਟਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪવਟ੍ਟਮਾਨੇ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਪਕਰਣਭਣ੍ਡਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਭਿਨ੍ਨਂ, ਸੋਪਿ ਉਭੋ ਬਾਹਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਪਰਿਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਭਿਧਾવਥ, ਹਞ੍ਞਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਕਨ੍ਦਤਿ ਰੋਦਤਿ ਪਰਿਦੇવਤੀਤਿ।
Tassattho – bhikkhave, tassa paribbājakassa ūruṭṭhikaṃ bhaggaṃ, khāribhāro vaṭṭito pavaṭṭito, tasmiṃ pavaṭṭamāne yaṃ tattha tassa brāhmaṇassa upakaraṇabhaṇḍaṃ, tampi sabbaṃ bhinnaṃ, sopi ubho bāhā ukkhipitvā parivāretvā ṭhitaparisaṃ sandhāya ‘‘abhidhāvatha, haññate brahmacārī’’ti vadanto kandati rodati paridevatīti.
ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਂ ਆਹ –
Paribbājako catutthaṃ gāthaṃ āha –
੯੬.
96.
‘‘ਏવਂ ਸੋ ਨਿਹਤੋ ਸੇਤਿ, ਯੋ ਅਪੂਜਂ ਪਸਂਸਤਿ।
‘‘Evaṃ so nihato seti, yo apūjaṃ pasaṃsati;
ਯਥਾਹਮਜ੍ਜ ਪਹਤੋ, ਹਤੋ ਮੇਣ੍ਡੇਨ ਦੁਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ॥
Yathāhamajja pahato, hato meṇḍena dummatī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਪੂਜਨ੍ਤਿ ਅਪੂਜਨੀਯਂ। ਯਥਾਹਮਜ੍ਜਾਤਿ ਯਥਾ ਅਹਂ ਅਜ੍ਜ ਅਸਨ੍ਤਪਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਮੇਣ੍ਡੇਨ ਦਲ਼੍ਹਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਪਹਤੋ ਏਤ੍ਥੇવ ਮਾਰਿਤੋ । ਦੁਮ੍ਮਤੀਤਿ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ। ਏવਂ ਯੋ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਅਸਨ੍ਤਪਗ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਪਿ ਅਹਂ વਿਯ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੋ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ।
Tattha apūjanti apūjanīyaṃ. Yathāhamajjāti yathā ahaṃ ajja asantapaggahaṃ katvā ṭhito meṇḍena daḷhappahārena pahato ettheva mārito . Dummatīti duppañño. Evaṃ yo aññopi asantapaggahaṃ karissati, sopi ahaṃ viya dukkhaṃ anubhavissatīti so paridevanto tattheva jīvitakkhayaṃ pattoti.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਚਮ੍ਮਸਾਟਕੋ ਏਤਰਹਿ ਚਮ੍ਮਸਾਟਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਪਣ੍ਡਿਤવਾਣਿਜੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā cammasāṭako etarahi cammasāṭako ahosi, paṇḍitavāṇijo pana ahameva ahosi’’nti.
ਚਮ੍ਮਸਾਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥਾ।
Cammasāṭakajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੩੨੪. ਚਮ੍ਮਸਾਟਕਜਾਤਕਂ • 324. Cammasāṭakajātakaṃ