Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੫੦੬] ੧੦. ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[506] 10. Campeyyajātakavaṇṇanā
ਕਾ ਨੁ વਿਜ੍ਜੁਰਿવਾਭਾਸੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਾਧੁ વੋ ਕਤਂ ਉਪਾਸਕਾ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੇਹਿ, ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਿਂਸੁਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Kānu vijjurivābhāsīti idaṃ satthā jetavane viharanto uposathakammaṃ ārabbha kathesi. Tadā hi satthā ‘‘sādhu vo kataṃ upāsakā uposathavāsaṃ vasantehi, porāṇakapaṇḍitā nāgasampattiṃ pahāya uposathavāsaṃ vasiṃsuyevā’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਅਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਅਙ੍ਗੇ ਚ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਮਗਧੇ ਚ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਅਙ੍ਗਮਗਧਰਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਚਮ੍ਪਾ ਨਾਮ ਨਦੀ, ਤਤ੍ਥ ਨਾਗਭવਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਕਦਾਚਿ ਮਗਧਰਾਜਾ ਅਙ੍ਗਰਟ੍ਠਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਅਙ੍ਗਰਾਜਾ ਮਗਧਰਟ੍ਠਂ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਮਗਧਰਾਜਾ ਅਙ੍ਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਯੁਦ੍ਧਪਰਾਜਿਤੋ ਅਸ੍ਸਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਪਲਾਯਨ੍ਤੋ ਅਙ੍ਗਰਞ੍ਞੋ ਯੋਧੇਹਿ ਅਨੁਬਦ੍ਧੋ ਪੁਣ੍ਣਂ ਚਮ੍ਪਾਨਦਿਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਪਰਹਤ੍ਥੇ ਮਰਣਤੋ ਨਦਿਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਅਸ੍ਸੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਦਿਂ ਓਤਰਿ। ਤਦਾ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਨ੍ਤੋਦਕੇ ਰਤਨਮਣ੍ਡਪਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਾਪਾਨਂ ਪਿવਤਿ। ਅਸ੍ਸੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਦਕੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਾਗਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰਤੋ ਓਤਰਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਿਨੇਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਆਸਨਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਮਾ ਭਾਯਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗਕਾਰਣਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਰਾਜਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਕਥੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਮਾ ਭਾਯਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਹਂ ਤਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਰਟ੍ਠਾਨਂ ਸਾਮਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਯਸਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਮਗਧਰਾਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਮਗਧਰਾਜਾ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਅਙ੍ਗਰਾਜਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਸੁ ਰਟ੍ਠੇਸੁ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਚ વਿਸ੍ਸਾਸੋ ਥਿਰੋ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਜਾ ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਚਮ੍ਪਾਨਦੀਤੀਰੇ ਰਤਨਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਨਾਗਰਞ੍ਞੋ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਸੋਪਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਨਾਗਰਞ੍ਞੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤਿ।
Atīte aṅgaraṭṭhe aṅge ca magadharaṭṭhe magadhe ca rajjaṃ kārente aṅgamagadharaṭṭhānaṃ antare campā nāma nadī, tattha nāgabhavanaṃ ahosi. Campeyyo nāma nāgarājā rajjaṃ kāresi. Kadāci magadharājā aṅgaraṭṭhaṃ gaṇhāti, kadāci aṅgarājā magadharaṭṭhaṃ. Athekadivasaṃ magadharājā aṅgena saddhiṃ yujjhitvā yuddhaparājito assaṃ āruyha palāyanto aṅgarañño yodhehi anubaddho puṇṇaṃ campānadiṃ patvā ‘‘parahatthe maraṇato nadiṃ pavisitvā mataṃ seyyo’’ti asseneva saddhiṃ nadiṃ otari. Tadā campeyyo nāgarājā antodake ratanamaṇḍapaṃ nimminitvā mahāparivāro mahāpānaṃ pivati. Asso raññā saddhiṃ udake nimujjitvā nāgarañño purato otari. Nāgarājā alaṅkatapaṭiyattaṃ rājānaṃ disvā sinehaṃ uppādetvā āsanā uṭṭhāya ‘‘mā bhāyi, mahārājā’’ti rājānaṃ attano pallaṅke nisīdāpetvā udake nimuggakāraṇaṃ pucchi. Rājā yathābhūtaṃ kathesi. Atha naṃ ‘‘mā bhāyi, mahārāja, ahaṃ taṃ dvinnaṃ raṭṭhānaṃ sāmikaṃ karissāmī’’ti assāsetvā sattāhaṃ mahantaṃ yasaṃ anubhavitvā sattame divase magadharājena saddhiṃ nāgabhavanā nikkhami. Magadharājā nāgarājassānubhāvena aṅgarājānaṃ gahetvā jīvitā voropetvā dvīsu raṭṭhesu rajjaṃ kāresi. Tato paṭṭhāya rañño ca nāgarājassa ca vissāso thiro ahosi. Rājā anusaṃvaccharaṃ campānadītīre ratanamaṇḍapaṃ kāretvā mahantena pariccāgena nāgarañño balikammaṃ karoti. Sopi mahantena parivārena nāgabhavanā nikkhamitvā balikammaṃ sampaṭicchati. Mahājano nāgarañño sampattiṃ oloketi.
ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਦਲਿਦ੍ਦਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਰਾਜਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਦੀਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਲੋਭਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਕਾਲਕਿਰਿਯਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਚવਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਸਨਪਾਸਾਦੇ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ ਸਿਰਿਸਯਨਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ । ਸਰੀਰਂ ਸੁਮਨਦਾਮવਣ੍ਣਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਕਤਕੁਸਲਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਛਸੁ ਕਾਮਸਗ੍ਗੇਸੁ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਕੋਟ੍ਠੇ ਪਟਿਸਾਮਿਤਂ ਧਞ੍ਞਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਸ੍વਾਹਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਕਿਂ ਮੇ ਜੀવਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਮਰਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੁਮਨਾ ਨਾਮ ਨਾਗਮਾਣવਿਕਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਸਤ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸੇਸਨਾਗਮਾਣવਿਕਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਨਾਨਾਤੂਰਿਯਹਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪਹਾਰਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਨਾਗਭવਨਂ ਸਕ੍ਕਭવਨਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ, ਮਰਣਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿ, ਸਪ੍ਪਸਰੀਰਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਸਯਨਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਸੋ ਮਹਾ ਅਹੋਸਿ।
Tadā bodhisatto daliddakule nibbatto rājaparisāya saddhiṃ nadītīraṃ gantvā taṃ nāgarājassa sampattiṃ disvā lobhaṃ uppādetvā taṃ patthayamāno dānaṃ datvā sīlaṃ rakkhitvā campeyyanāgarājassa kālakiriyato sattame divase cavitvā tassa vasanapāsāde sirigabbhe sirisayanapiṭṭhe nibbatti . Sarīraṃ sumanadāmavaṇṇaṃ mahantaṃ ahosi. So taṃ disvā vippaṭisārī hutvā ‘‘mayā katakusalanissandena chasu kāmasaggesu issariyaṃ koṭṭhe paṭisāmitaṃ dhaññaṃ viya ahosi. Svāhaṃ imissā tiracchānayoniyā paṭisandhiṃ gaṇhiṃ, kiṃ me jīvitenā’’ti maraṇāya cittaṃ uppādesi. Atha naṃ sumanā nāma nāgamāṇavikā disvā ‘‘mahānubhāvo satto nibbatto bhavissatī’’ti sesanāgamāṇavikānaṃ saññaṃ adāsi, sabbā nānātūriyahatthā āgantvā tassa upahāraṃ kariṃsu. Tassa taṃ nāgabhavanaṃ sakkabhavanaṃ viya ahosi, maraṇacittaṃ paṭippassambhi, sappasarīraṃ vijahitvā sabbālaṅkārapaṭimaṇḍito sayanapiṭṭhe nisīdi. Athassa tato paṭṭhāya yaso mahā ahosi.
ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨਾਗਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਮਾਯ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਾ , ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਇਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪਥਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਾਸਾਦੇ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਅਲਙ੍ਕਤਨਾਗਮਾਣવਿਕਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਸਾਦਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਾ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਪੋਸਥੋ ਭਿਜ੍ਜਤੇવ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਮਯਾ ਇਤੋ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇਸੁ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਮਹਾਮਗ੍ਗਸਮੀਪੇ વਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ‘‘ਮਮ ਚਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਮਂ ਕੀਲ਼ਾਸਪ੍ਪਂ વਾ ਕਾਤੁਕਾਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਸਰੀਰਂ ਦਾਨਮੁਖੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਤਿ। ਮਹਾਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਚ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਚ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮવਾਸਿਨੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਨਾਗਰਾਜਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਾ વਾਲੁਕਂ ਓਕਿਰਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪੂਜਯਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪੂਜਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ, ਧੀਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ।
So tattha nāgarajjaṃ kārento aparabhāge vippaṭisārī hutvā ‘‘kiṃ me imāya tiracchānayoniyā , uposathavāsaṃ vasitvā ito muccitvā manussapathaṃ gantvā saccāni paṭivijjhitvā dukkhassantaṃ karissāmī’’ti cintetvā tato paṭṭhāya tasmiṃyeva pāsāde uposathakammaṃ karoti. Alaṅkatanāgamāṇavikā tassa santikaṃ gacchanti, yebhuyyenassa sīlaṃ bhijjati. So tato paṭṭhāya pāsādā nikkhamitvā uyyānaṃ gacchati. Tā tatrāpi gacchanti, uposatho bhijjateva. So cintesi ‘‘mayā ito nāgabhavanā nikkhamitvā manussalokaṃ gantvā uposathavāsaṃ vasituṃ vaṭṭatī’’ti. So tato paṭṭhāya uposathadivasesu nāgabhavanā nikkhamitvā ekassa paccantagāmassa avidūre mahāmaggasamīpe vammikamatthake ‘‘mama cammādīhi atthikā gaṇhantu, maṃ kīḷāsappaṃ vā kātukāmā karontū’’ti sarīraṃ dānamukhe vissajjetvā bhoge ābhujitvā nipanno uposathavāsaṃ vasati. Mahāmaggena gacchantā ca āgacchantā ca taṃ disvā gandhādīhi pūjetvā pakkamanti. Paccantagāmavāsino gantvā ‘‘mahānubhāvo nāgarājā’’ti tassa upari maṇḍapaṃ karitvā samantā vālukaṃ okiritvā gandhādīhi pūjayiṃsu. Tato paṭṭhāya manussā mahāsatte pasīditvā pūjaṃ katvā puttaṃ patthenti, dhītaraṃ patthenti.
ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀਪਨ੍ਨਰਸੀਸੁ વਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਾਟਿਪਦੇ ਨਾਗਭવਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਾ વੀਤਿવਤ੍ਤੋ। ਏਕਦਿવਸਂ ਸੁਮਨਾ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ ਆਹ ‘‘ਦੇવ , ਤ੍વਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਂ ਉਪવਸਸਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੋ ਚ ਸਾਸਙ੍ਕੋ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯੋ, ਸਚੇ ਤੇ ਭਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਮਯਂ ਯੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਮ, ਤਂ ਨੋ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਙ੍ਗਲਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਤੀਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਮਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਕੋਚਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਕਿਲਮੇਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਉਦਕਂ ਆવਿਲਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚੇ ਸੁਪਣ੍ਣੋ ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਉਦਕਂ ਪਕ੍ਕੁਥਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚੇ ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕੋ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਉਦਕਂ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏવਂ ਤਸ੍ਸਾ ਤੀਣਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀਉਪੋਸਥਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ ਸਰੀਰਸੋਭਾਯ વਮ੍ਮਿਕਂ ਸੋਭਯਮਾਨੋ। ਸਰੀਰਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਰਜਤਦਾਮਂ વਿਯ ਸੇਤਂ ਅਹੋਸਿ ਮਤ੍ਥਕੋ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਗੇਣ੍ਡੁਕੋ વਿਯ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਜਾਤਕੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਨਙ੍ਗਲਸੀਸਪਮਾਣਂ ਅਹੋਸਿ, ਭੂਰਿਦਤ੍ਤਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੭੮੪ ਆਦਯੋ) ਊਰੁਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਸਙ੍ਖਪਾਲਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੧੭.੧੪੩ ਆਦਯੋ) ਏਕਦੋਣਿਕਨਾવਪਮਾਣਂ।
Mahāsattopi uposathakammaṃ karonto cātuddasīpannarasīsu vammikamatthake nipajjitvā pāṭipade nāgabhavanaṃ gacchati. Tassevaṃ uposathaṃ karontassa addhā vītivatto. Ekadivasaṃ sumanā aggamahesī āha ‘‘deva , tvaṃ manussalokaṃ gantvā uposathaṃ upavasasi, manussaloko ca sāsaṅko sappaṭibhayo, sace te bhayaṃ uppajjeyya, atha mayaṃ yena nimittena jāneyyāma, taṃ no ācikkhāhī’’ti. Atha naṃ mahāsatto maṅgalapokkharaṇiyā tīraṃ netvā ‘‘sace maṃ bhadde, koci paharitvā kilamessati, imissā pokkharaṇiyā udakaṃ āvilaṃ bhavissati, sace supaṇṇo gahessati, udakaṃ pakkuthissati, sace ahituṇḍiko gaṇhissati, udakaṃ lohitavaṇṇaṃ bhavissatī’’ti āha. Evaṃ tassā tīṇi nimittāni ācikkhitvā cātuddasīuposathaṃ adhiṭṭhāya nāgabhavanā nikkhamitvā tattha gantvā vammikamatthake nipajji sarīrasobhāya vammikaṃ sobhayamāno. Sarīrañhissa rajatadāmaṃ viya setaṃ ahosi matthako rattakambalageṇḍuko viya. Imasmiṃ pana jātake bodhisattassa sarīraṃ naṅgalasīsapamāṇaṃ ahosi, bhūridattajātake (jā. 2.22.784 ādayo) ūruppamāṇaṃ, saṅkhapālajātake (jā. 2.17.143 ādayo) ekadoṇikanāvapamāṇaṃ.
ਤਦਾ ਏਕੋ ਬਾਰਾਣਸਿવਾਸੀ ਮਾਣવੋ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿਸਾਪਾਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਲਮ੍ਪਾਯਨਮਨ੍ਤਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਸਪ੍ਪਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਕੀਲ਼ਾਪੇਨ੍ਤੋ ਧਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬੋਸਧਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਮਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਦਿਬ੍ਬਮਨ੍ਤਸੁਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਅਯਸਲਾਕਪવੇਸਨਕਾਲੋ વਿਯ ਜਾਤੋ, ਮਤ੍ਥਕੋ ਸਿਖਰੇਨ ਅਭਿਮਤ੍ਥਿਯਮਾਨੋ વਿਯ ਜਾਤੋ। ਸੋ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਏਸੋ’’ਤਿ ਭੋਗਨ੍ਤਰਤੋ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਮਮ વਿਸਂ ਮਹਨ੍ਤਂ, ਸਚਾਹਂ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਨਾਸવਾਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਭਸ੍ਮਮੁਟ੍ਠਿ વਿਯ વਿਪ੍ਪਕਿਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਮੇ ਸੀਲਂ ਖਣ੍ਡਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਦਾਨਿ ਤਂ ਓਲੋਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਨਿਮ੍ਮੀਲੇਤ੍વਾ ਸੀਸਂ ਭੋਗਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਸਿ।
Tadā eko bārāṇasivāsī māṇavo takkasilaṃ gantvā disāpāmokkhassa ācariyassa santike alampāyanamantaṃ uggaṇhitvā tena maggena attano gehaṃ gacchanto mahāsattaṃ disvā ‘‘imaṃ sappaṃ gahetvā gāmanigamarājadhānīsu kīḷāpento dhanaṃ uppādessāmī’’ti cintetvā dibbosadhāni gahetvā dibbamantaṃ parivattetvā tassa santikaṃ agamāsi. Dibbamantasutakālato paṭṭhāya mahāsattassa kaṇṇesu ayasalākapavesanakālo viya jāto, matthako sikharena abhimatthiyamāno viya jāto. So ‘‘ko nu kho eso’’ti bhogantarato sīsaṃ ukkhipitvā olokento ahituṇḍikaṃ disvā cintesi ‘‘mama visaṃ mahantaṃ, sacāhaṃ kujjhitvā nāsavātaṃ vissajjessāmi, etassa sarīraṃ bhasmamuṭṭhi viya vippakirissati, atha me sīlaṃ khaṇḍaṃ bhavissati, na dāni taṃ olokessāmī’’ti. So akkhīni nimmīletvā sīsaṃ bhogantare ṭhapesi.
ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਓਸਧਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਖੇਲ਼ਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਓਪਿ, ਓਸਧਾਨਞ੍ਚ ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਾਨੁਭਾવੇਨ ਖੇਲ਼ੇਨ ਫੁਟ੍ਠਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਫੋਟਾਨਂ ਉਟ੍ਠਾਨਕਾਲੋ વਿਯ ਜਾਤੋ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਦੀਘਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਅਜਪਦੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸੀਸਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਿ, ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖਂ વਿવਰਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮੁਖੇ ਖੇਲ਼ਂ ਓਪਿਤ੍વਾ ਓਸਧਮਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤੇ ਭਿਨ੍ਦਿ, ਮੁਖਂ ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਪੂਰਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਭੇਦਭਯੇਨ ਏવਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਕਰਿ। ਸੋਪਿ ‘‘ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਚੁਣ੍ਣਯਮਾਨੋ વਿਯ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟ੍ਟਕવੇਠਨਂ ਨਾਮ વੇਠੇਸਿ, ਤਨ੍ਤਮਜ੍ਜਿਤਂ ਨਾਮ ਮਜ੍ਜਿ, ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੁਸ੍ਸਪੋਥਿਮਂ ਨਾਮ ਪੋਥੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਮਹਾવੇਦਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ।
Ahituṇḍiko brāhmaṇo osadhaṃ khāditvā mantaṃ parivattetvā kheḷaṃ mahāsattassa sarīre opi, osadhānañca mantassa cānubhāvena kheḷena phuṭṭhaphuṭṭhaṭṭhāne phoṭānaṃ uṭṭhānakālo viya jāto. Atha naṃ so naṅguṭṭhe gahetvā kaḍḍhitvā dīghaso nipajjāpetvā ajapadena daṇḍena uppīḷento dubbalaṃ katvā sīsaṃ daḷhaṃ gahetvā nippīḷi, mahāsattassa mukhaṃ vivari. Athassa mukhe kheḷaṃ opitvā osadhamantaṃ katvā dante bhindi, mukhaṃ lohitassa pūri. Mahāsatto attano sīlabhedabhayena evarūpaṃ dukkhaṃ adhivāsento akkhīni ummīletvā olokanamattampi nākari. Sopi ‘‘nāgarājānaṃ dubbalaṃ karissāmī’’ti naṅguṭṭhato paṭṭhāyassa aṭṭhīni cuṇṇayamāno viya sakalasarīraṃ madditvā paṭṭakaveṭhanaṃ nāma veṭhesi, tantamajjitaṃ nāma majji, naṅguṭṭhaṃ gahetvā dussapothimaṃ nāma pothesi. Mahāsattassa sakalasarīraṃ lohitamakkhitaṃ ahosi. So mahāvedanaṃ adhivāsesi.
ਅਥਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ વਲ੍ਲੀਹਿ ਪੇਲ਼ਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮਂ ਨੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਮਜ੍ਝੇ ਕੀਲ਼ਾਪੇਸਿ। ਨੀਲਾਦੀਸੁ વਣ੍ਣੇਸੁ વਟ੍ਟਚਤੁਰਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਸਣ੍ਠਾਨੇਸੁ ਅਣੁਂਥੂਲਾਦੀਸੁ ਪਮਾਣੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਂਤਦੇવ ਕਤ੍વਾ ਨਚ੍ਚਤਿ, ਫਣਸਤਂ ਫਣਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿਯੇવ। ਮਹਾਜਨੋ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਏਕਦਿવਸਮੇવ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚੇવ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੇ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਲਭਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਆਦਿਤੋવ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਤਂ ਪਨ ਧਨਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮੇਯੇવ ਤਾવ ਮੇ ਏਤ੍ਤਕਂ ਧਨਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਚ੍ਚਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਕਟਞ੍ਚ ਸੁਖਯਾਨਕਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕਟੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੁਖਯਾਨਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਗਾਮਨਿਗਮਾਦੀਸੁ ਕੀਲ਼ਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਉਗ੍ਗਸੇਨਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕੀਲ਼ਾਪੇਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ਮਣ੍ਡੂਕੇ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਨਾਗਰਞ੍ਞੋ ਦੇਤਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਏਸ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਾਰੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨ ਖਾਦਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਧੁਲਾਜੇ ਅਦਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਭੋਜਨਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਨ੍ਤੋਪੇਲ਼ਾਯ ਏવ ਮਰਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤੇਪਿ ਨ ਖਾਦਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਾਸਮਤ੍ਤੇਨ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਗਾਮੇਸੁ ਕੀਲ਼ਾਪੇਨ੍ਤੋ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਲਭਿ।
Athassa dubbalabhāvaṃ ñatvā vallīhi peḷaṃ karitvā tattha naṃ pakkhipitvā paccantagāmaṃ netvā mahājanamajjhe kīḷāpesi. Nīlādīsu vaṇṇesu vaṭṭacaturassādīsu saṇṭhānesu aṇuṃthūlādīsu pamāṇesu yaṃ yaṃ brāhmaṇo icchati, mahāsatto taṃtadeva katvā naccati, phaṇasataṃ phaṇasahassampi karotiyeva. Mahājano pasīditvā bahuṃ dhanaṃ adāsi. Ekadivasameva kahāpaṇasahassañceva sahassagghanake ca parikkhāre labhi. Brāhmaṇo āditova sahassaṃ labhitvā ‘‘vissajjessāmī’’ti cintesi, taṃ pana dhanaṃ labhitvā ‘‘paccantagāmeyeva tāva me ettakaṃ dhanaṃ laddhaṃ, rājarājamahāmaccānaṃ santike bahuṃ dhanaṃ labhissāmī’’ti sakaṭañca sukhayānakañca gahetvā sakaṭe parikkhāre ṭhapetvā sukhayānake nisinno mahantena parivārena mahāsattaṃ gāmanigamādīsu kīḷāpento ‘‘bārāṇasiyaṃ uggasenarañño santike kīḷāpetvā vissajjessāmī’’ti agamāsi. So maṇḍūke māretvā nāgarañño deti. Nāgarājā ‘‘punappunaṃ esa maṃ nissāya māressatī’’ti na khādati. Athassa madhulāje adāsi. Mahāsatto ‘‘sacāhaṃ bhojanaṃ gaṇhissāmi, antopeḷāya eva maraṇaṃ bhavissatī’’ti tepi na khādati. Brāhmaṇo māsamattena bārāṇasiṃ patvā dvāragāmesu kīḷāpento bahuṃ dhanaṃ labhi.
ਰਾਜਾਪਿ ਨਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੀਲ਼ਾਪੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવ, ਸ੍વੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੀਲ਼ਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਸ੍વੇ ਨਾਗਰਾਜਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਨਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਹਾਜਨੋ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਰਾਜਙ੍ਗਣਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਰਤਨਪੇਲ਼ਾਯ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਨੇਤ੍વਾ વਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰੇ ਪੇਲ਼ਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਰਾਜਾਪਿ ਪਾਸਾਦਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ ਰਾਜਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਨਚ੍ਚਾਪੇਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਸਕਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਚੇਲੁਕ੍ਖੇਪਸਹਸ੍ਸਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਸਤ੍ਤਰਤਨવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਮਾਸੋ ਸਮ੍ਪੂਰਿ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਨਿਰਾਹਾਰੋવ ਅਹੋਸਿ। ਸੁਮਨਾ ‘‘ਅਤਿਚਿਰਾਯਤਿ ਮੇ ਪਿਯਸਾਮਿਕੋ, ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਇਧ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਸੋ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣਂ ਉਦਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕੇਨ ਗਹਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ વਮ੍ਮਿਕਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਕਿਲਮਿਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਆਕਾਸੇ ਰੋਦਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੋવ ਆਕਾਸਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਲਜ੍ਜਿਤੋ ਪੇਲ਼ਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ ਪੇਲ਼ਂ ਪવਿਟ੍ਠਕਾਲੇ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Rājāpi naṃ pakkosāpetvā ‘‘amhākaṃ kīḷāpehī’’ti āha. ‘‘Sādhu, deva, sve pannarase tumhākaṃ kīḷāpessāmī’’ti. Rājā ‘‘sve nāgarājā rājaṅgaṇe naccissati, mahājano sannipatitvā passatū’’ti bheriṃ carāpetvā punadivase rājaṅgaṇaṃ alaṅkārāpetvā brāhmaṇaṃ pakkosāpesi. So ratanapeḷāya mahāsattaṃ netvā vicittatthare peḷaṃ ṭhapetvā nisīdi. Rājāpi pāsādā oruyha mahājanaparivuto rājāsane nisīdi. Brāhmaṇo mahāsattaṃ nīharitvā naccāpesi. Mahājano sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkonto celukkhepasahassaṃ pavatteti. Bodhisattassa upari sattaratanavassaṃ vassati. Tassa gahitassa māso sampūri. Ettakaṃ kālaṃ nirāhārova ahosi. Sumanā ‘‘aticirāyati me piyasāmiko, idānissa idha anāgacchantassa māso sampuṇṇo, kiṃ nu kho kāraṇa’’nti gantvā pokkharaṇiṃ olokentī lohitavaṇṇaṃ udakaṃ disvā ‘‘ahituṇḍikena gahito bhavissatī’’ti ñatvā nāgabhavanā nikkhamitvā vammikasantikaṃ gantvā mahāsattassa gahitaṭṭhānañca kilamitaṭṭhānañca disvā roditvā kanditvā paccantagāmaṃ gantvā pucchitvā taṃ pavattiṃ sutvā bārāṇasiṃ gantvā rājaṅgaṇe parisamajjhe ākāse rodamānā aṭṭhāsi. Mahāsatto naccantova ākāsaṃ oloketvā taṃ disvā lajjito peḷaṃ pavisitvā nipajji. Rājā tassa peḷaṃ paviṭṭhakāle ‘‘kiṃ nu kho kāraṇa’’nti ito cito ca olokento taṃ ākāse ṭhitaṃ disvā paṭhamaṃ gāthamāha –
੨੪੦.
240.
‘‘ਕਾ ਨੁ વਿਜ੍ਜੁਰਿવਾਭਾਸਿ, ਓਸਧੀ વਿਯ ਤਾਰਕਾ।
‘‘Kā nu vijjurivābhāsi, osadhī viya tārakā;
ਦੇવਤਾ ਨੁਸਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੀ, ਨ ਤਂ ਮਞ੍ਞਾਮੀ ਮਾਨੁਸਿ’’ਨ੍ਤਿ॥
Devatā nusi gandhabbī, na taṃ maññāmī mānusi’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਨ ਤਂ ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਮਾਨੁਸਿਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਤਂ ਮਾਨੁਸੀਤਿ ਨ ਮਞ੍ਞਾਮਿ, ਤਯਾ ਏਕਾਯ ਦੇવਤਾਯ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਿਯਾ વਾ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਤਿ।
Tattha na taṃ maññāmi mānusinti ahaṃ taṃ mānusīti na maññāmi, tayā ekāya devatāya gandhabbiyā vā bhavituṃ vaṭṭatīti vadati.
ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ વਚਨਪਟਿવਚਨਗਾਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ –
Idāni tesaṃ vacanapaṭivacanagāthā honti –
੨੪੧.
241.
‘‘ਨਮ੍ਹਿ ਦੇવੀ ਨ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੀ, ਨ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾਨੁਸੀ।
‘‘Namhi devī na gandhabbī, na mahārāja mānusī;
ਨਾਗਕਞ੍ਞਾਸ੍ਮਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਥੇਨਮ੍ਹਿ ਇਧਾਗਤਾ॥
Nāgakaññāsmi bhaddante, atthenamhi idhāgatā.
੨੪੨.
242.
‘‘વਿਬ੍ਭਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਕੁਪਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਸਿ, ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ ਤੇ વਾਰਿਗਣਾ ਸવਨ੍ਤਿ।
‘‘Vibbhantacittā kupitindriyāsi, nettehi te vārigaṇā savanti;
ਕਿਂ ਤੇ ਨਟ੍ਠਂ ਕਿਂ ਪਨ ਪਤ੍ਥਯਾਨਾ, ਇਧਾਗਤਾ ਨਾਰਿ ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹਿ॥
Kiṃ te naṭṭhaṃ kiṃ pana patthayānā, idhāgatā nāri tadiṅgha brūhi.
੨੪੩.
243.
‘‘ਯਮੁਗ੍ਗਤੇਜੋ ਉਰਗੋਤਿ ਚਾਹੁ, ਨਾਗੋਤਿ ਨਂ ਆਹੁ ਜਨਾ ਜਨਿਨ੍ਦ।
‘‘Yamuggatejo uragoti cāhu, nāgoti naṃ āhu janā janinda;
ਤਮਗ੍ਗਹੀ ਪੁਰਿਸੋ ਜੀવਿਕਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਞ੍ਚ ਪਤੀ ਮਮੇਸੋ॥
Tamaggahī puriso jīvikattho, taṃ bandhanā muñca patī mameso.
੨੪੪.
244.
‘‘ਕਥਂ ਨ੍વਯਂ ਬਲવਿਰਿਯੂਪਪਨ੍ਨੋ, ਹਤ੍ਥਤ੍ਤਮਾਗਚ੍ਛਿ વਨਿਬ੍ਬਕਸ੍ਸ।
‘‘Kathaṃ nvayaṃ balaviriyūpapanno, hatthattamāgacchi vanibbakassa;
ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਨਾਗਕਞ੍ਞੇ ਤਮਤ੍ਥਂ, ਕਥਂ વਿਜਾਨੇਮੁ ਗਹੀਤਨਾਗਂ॥
Akkhāhi me nāgakaññe tamatthaṃ, kathaṃ vijānemu gahītanāgaṃ.
੨੪੫.
245.
‘‘ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਨਾਗੋ ਭਸ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਬਲવਿਰਿਯੂਪਪਨ੍ਨੋ।
‘‘Nagarampi nāgo bhasmaṃ kareyya, tathā hi so balaviriyūpapanno;
ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਨਾਗੋ ਅਪਚਾਯਮਾਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮ ਤਪੋ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ॥
Dhammañca nāgo apacāyamāno, tasmā parakkamma tapo karotī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੇਨਮ੍ਹੀਤਿ ਅਹਂ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਇਧਾਗਤਾ। ਕੁਪਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤਿ ਕਿਲਨ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ। વਾਰਿਗਣਾਤਿ ਅਸ੍ਸੁਬਿਨ੍ਦੁਘਟਾ। ਉਰਗੋਤਿ ਚਾਹੂਤਿ ਉਰਗੋਤਿ ਚਾਯਂ ਮਹਾਜਨੋ ਕਥੇਸਿ। ਤਮਗ੍ਗਹੀ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਜੀવਿਕਤ੍ਥਾਯ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। વਨਿਬ੍ਬਕਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ વਨਿਬ੍ਬਕਸ੍ਸ ਕਥਂ ਨੁ ਏਸ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਸਮਾਨੋ ਹਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਆਗਤੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚਸੀਲਧਮ੍ਮਂ ਉਪੋਸਥવਾਸਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਪੁਰਿਸੇਨ ਗਹਿਤੋਪਿ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਨਾਸવਾਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਸ੍ਮਮੁਟ੍ਠਿ વਿਯ વਿਕਿਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਮੇ ਸੀਲਂ ਭਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸੀਲਭੇਦਭਯਾ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਤਪੋ ਕਰੋਤਿ, વੀਰਿਯਮੇવ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਹ।
Tattha atthenamhīti ahaṃ ekaṃ kāraṇaṃ paṭicca idhāgatā. Kupitindriyāti kilantindriyā. Vārigaṇāti assubindughaṭā. Uragoti cāhūti uragoti cāyaṃ mahājano kathesi. Tamaggahī purisoti ayaṃ puriso taṃ nāgarājānaṃ jīvikatthāya aggahesi. Vanibbakassāti imassa vanibbakassa kathaṃ nu esa mahānubhāvo samāno hatthattaṃ āgatoti pucchati. Dhammañcāti pañcasīladhammaṃ uposathavāsadhammañca garuṃ karonto viharati, tasmā iminā purisena gahitopi ‘‘sacāhaṃ imassa upari nāsavātaṃ vissajjessāmi, bhasmamuṭṭhi viya vikirissati, evaṃ me sīlaṃ bhijjissatī’’ti sīlabhedabhayā parakkamma taṃ dukkhaṃ adhivāsetvā tapo karoti, vīriyameva karotīti āha.
ਰਾਜਾ ‘‘ਕਹਂ ਪਨੇਸੋ ਇਮਿਨਾ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ ਗਾਥਮਾਹ –
Rājā ‘‘kahaṃ paneso iminā gahito’’ti pucchi. Athassa sā ācikkhantī gāthamāha –
੨੪੬.
246.
‘‘ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਂ ਪਞ੍ਚਦਸਿਞ੍ਚ ਰਾਜ, ਚਤੁਪ੍ਪਥੇ ਸਮ੍ਮਤਿ ਨਾਗਰਾਜਾ।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiñca rāja, catuppathe sammati nāgarājā;
ਤਮਗ੍ਗਹੀ ਪੁਰਿਸੋ ਜੀવਿਕਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਞ੍ਚ ਪਤੀ ਮਮੇਸੋ’’ਤਿ॥
Tamaggahī puriso jīvikattho, taṃ bandhanā muñca patī mameso’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਪ੍ਪਥੇਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਮ੍ਮਿਕੇ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਬਨ੍ਧਨਾਤਿ ਤਂ ਏવਂ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਗੁਣવਨ੍ਤਂ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪੇਲ਼ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਮੁਞ੍ਚ।
Tattha catuppatheti catukkamaggassa āsannaṭṭhāne ekasmiṃ vammike caturaṅgasamannāgataṃ adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhahitvā uposathavāsaṃ vasanto nipajjatīti attho. Taṃ bandhanāti taṃ evaṃ dhammikaṃ guṇavantaṃ nāgarājānaṃ etassa dhanaṃ datvā peḷabandhanā pamuñca.
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਪੁਨਪਿ ਤਂ ਯਾਚਨ੍ਤੀ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Evañca pana vatvā punapi taṃ yācantī dve gāthā abhāsi –
੨੪੭.
247.
‘‘ਸੋਲ਼ਸਿਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾ।
‘‘Soḷasitthisahassāni, āmuttamaṇikuṇḍalā;
વਾਰਿਗੇਹਸਯਾ ਨਾਰੀ, ਤਾਪਿ ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ॥
Vārigehasayā nārī, tāpi taṃ saraṇaṃ gatā.
੨੪੮.
248.
‘‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਮੋਚੇਹਿ ਅਸਾਹਸੇਨ, ਗਾਮੇਨ ਨਿਕ੍ਖੇਨ ਗવਂ ਸਤੇਨ।
‘‘Dhammena mocehi asāhasena, gāmena nikkhena gavaṃ satena;
ਓਸ੍ਸਟ੍ਠਕਾਯੋ ਉਰਗੋ ਚਰਾਤੁ, ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਮੁਞ੍ਚਤੁ ਬਨ੍ਧਨਸ੍ਮਾ’’ਤਿ॥
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸੋਲ਼ਸਿਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਮਾ ਤ੍વਂ ਏਸ ਯੋ વਾ ਸੋ વਾ ਦਲਿਦ੍ਦਨਾਗੋਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤ੍ਥ। ਏਤਸ੍ਸ ਹਿ ਏਤ੍ਤਕਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋવ, ਸੇਸਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਪਰਿਮਾਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਾਰਿਗੇਹਸਯਾਤਿ ਉਦਕਚ੍ਛਦਨਂ ਉਦਕਗਬ੍ਭਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਯਨਸੀਲਾ। ਓਸ੍ਸਟ੍ਠਕਾਯੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਚਰਾਤੂਤਿ ਚਰਤੁ।
Tattha soḷasitthisahassānīti mā tvaṃ esa yo vā so vā daliddanāgoti maññittha. Etassa hi ettakā sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitā itthiyova, sesā sampatti aparimāṇāti dasseti. Vārigehasayāti udakacchadanaṃ udakagabbhaṃ katvā tattha sayanasīlā. Ossaṭṭhakāyoti nissaṭṭhakāyo hutvā. Carātūti caratu.
ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Atha naṃ rājā tisso gāthā abhāsi –
੨੪੯.
249.
‘‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਮੋਚੇਮਿ ਅਸਾਹਸੇਨ, ਗਾਮੇਨ ਨਿਕ੍ਖੇਨ ਗવਂ ਸਤੇਨ।
‘‘Dhammena mocemi asāhasena, gāmena nikkhena gavaṃ satena;
ਓਸ੍ਸਟ੍ਠਕਾਯੋ ਉਰਗੋ ਚਰਾਤੁ, ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਮੁਞ੍ਚਤੁ ਬਨ੍ਧਨਸ੍ਮਾ॥
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā.
੨੫੦.
250.
‘‘ਦਮ੍ਮਿ ਨਿਕ੍ਖਸਤਂ ਲੁਦ੍ਦ, ਥੂਲਞ੍ਚ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਂ।
‘‘Dammi nikkhasataṃ ludda, thūlañca maṇikuṇḍalaṃ;
ਚਤੁਸ੍ਸਦਞ੍ਚ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ, ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਸਰਿਨ੍ਨਿਭਂ॥
Catussadañca pallaṅkaṃ, umāpupphasarinnibhaṃ.
੨੫੧.
251.
‘‘ਦ੍વੇ ਚ ਸਾਦਿਸਿਯੋ ਭਰਿਯਾ, ਉਸਭਞ੍ਚ ਗવਂ ਸਤਂ।
‘‘Dve ca sādisiyo bhariyā, usabhañca gavaṃ sataṃ;
ਓਸ੍ਸਟ੍ਠਕਾਯੋ ਉਰਗੋ ਚਰਾਤੁ, ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਮੁਞ੍ਚਤੁ ਬਨ੍ਧਨਸ੍ਮਾ’’ਤਿ॥
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਲੁਦ੍ਦਾਤਿ ਰਾਜਾ ਉਰਗਂ ਮੋਚੇਤੁਂ ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਗਾਥਾ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯੇવ।
Tattha luddāti rājā uragaṃ mocetuṃ ahituṇḍikaṃ āmantetvā tassa dātabbaṃ deyyadhammaṃ dassento evamāha. Gāthā pana heṭṭhā vuttatthāyeva.
ਅਥ ਨਂ ਲੁਦ੍ਦੋ ਆਹ –
Atha naṃ luddo āha –
੨੫੨.
252.
‘‘વਿਨਾਪਿ ਦਾਨਾ ਤવ વਚਨਂ ਜਨਿਨ੍ਦ, ਮੁਞ੍ਚੇਮੁ ਨਂ ਉਰਗਂ ਬਨ੍ਧਨਸ੍ਮਾ।
‘‘Vināpi dānā tava vacanaṃ janinda, muñcemu naṃ uragaṃ bandhanasmā;
ਓਸ੍ਸਟ੍ਠਕਾਯੋ ਉਰਗੋ ਚਰਾਤੁ, ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ ਮੁਞ੍ਚਤੁ ਬਨ੍ਧਨਸ੍ਮਾ’’ਤਿ॥
Ossaṭṭhakāyo urago carātu, puññatthiko muñcatu bandhanasmā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਤવ વਚਨਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, વਿਨਾਪਿ ਦਾਨੇਨ ਤવ વਚਨਮੇવ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਰੁ। ਮੁਞ੍ਚੇਮੁ ਨਨ੍ਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮਿ ਏਤਨ੍ਤਿ વਦਤਿ।
Tattha tava vacananti mahārāja, vināpi dānena tava vacanameva amhākaṃ garu. Muñcemu nanti muñcissāmi etanti vadati.
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਪੇਲ਼ਤੋ ਨੀਹਰਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਮਾਣવਕવਣ੍ਣੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਸਰੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੁਮਨਾ ਆਕਾਸਤੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਾ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਰਾਜਾਨਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Evañca pana vatvā mahāsattaṃ peḷato nīhari. Nāgarājā nikkhamitvā pupphantaraṃ pavisitvā taṃ attabhāvaṃ vijahitvā māṇavakavaṇṇena alaṅkatasarīro hutvā pathaviṃ bhindanto viya nikkhanto aṭṭhāsi. Sumanā ākāsato otaritvā tassa santike ṭhitā. Nāgarājā añjaliṃ paggayha rājānaṃ namassamāno aṭṭhāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā dve gāthā abhāsi –
੨੫੩.
253.
‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਕੋ ਨਾਗੋ, ਰਾਜਾਨਂ ਏਤਦਬ੍ਰવਿ।
‘‘Mutto campeyyako nāgo, rājānaṃ etadabravi;
ਨਮੋ ਤੇ ਕਾਸਿਰਾਜਤ੍ਥੁ, ਨਮੋ ਤੇ ਕਾਸਿવਡ੍ਢਨ।
Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;
ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਤੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮਿ, ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ ਮੇ ਨਿવੇਸਨਂ॥
Añjaliṃ te paggaṇhāmi, passeyyaṃ me nivesanaṃ.
੨੫੪.
254.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਦੁਬ੍ਬਿਸ੍ਸਸਮੇਤਮਾਹੁ, ਯਂ ਮਾਨੁਸੋ વਿਸ੍ਸਸੇ ਅਮਾਨੁਸਮ੍ਹਿ।
‘‘Addhā hi dubbissasametamāhu, yaṃ mānuso vissase amānusamhi;
ਸਚੇ ਚ ਮਂ ਯਾਚਸਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ਦਕ੍ਖੇਮੁ ਤੇ ਨਾਗ ਨਿવੇਸਨਾਨੀ’’ਤਿ॥
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, dakkhemu te nāga nivesanānī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ ਮੇ ਨਿવੇਸਨਨ੍ਤਿ ਮਮ ਨਿવੇਸਨਂ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਨਾਗਭવਨਂ ਰਮਣੀਯਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ। ਤਂ ਤੇ ਅਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਂ ਸਬਲવਾਹਨੋ ਤ੍વਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸ, ਨਰਿਨ੍ਦਾਤਿ વਦਤਿ। ਦੁਬ੍ਬਿਸ੍ਸਸਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਸ੍ਸਾਸਨੀਯਂ। ਸਚੇ ਚਾਤਿ ਸਚੇ ਮਂ ਯਾਚਸਿ, ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਮ ਤੇ ਨਿવੇਸਨਾਨਿ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਪਨ ਤਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਾਮੀਤਿ વਦਤਿ।
Tattha passeyyaṃ me nivesananti mama nivesanaṃ campeyyanāgabhavanaṃ ramaṇīyaṃ passitabbayuttakaṃ. Taṃ te ahaṃ dassetukāmo, taṃ sabalavāhano tvaṃ āgantvā passa, narindāti vadati. Dubbissasanti duvissāsanīyaṃ. Sace cāti sace maṃ yācasi, passeyyāma te nivesanāni, api ca kho pana taṃ na saddahāmīti vadati.
ਅਥ ਨਂ ਸਦ੍ਦਹਾਪੇਤੁਂ ਸਪਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Atha naṃ saddahāpetuṃ sapathaṃ karonto mahāsatto dve gāthā abhāsi –
੨੫੫.
255.
‘‘ਸਚੇਪਿ વਾਤੋ ਗਿਰਿਮਾવਹੇਯ੍ਯ, ਚਨ੍ਦੋ ਚ ਸੁਰਿਯੋ ਚ ਛਮਾ ਪਤੇਯ੍ਯੁਂ।
‘‘Sacepi vāto girimāvaheyya, cando ca suriyo ca chamā pateyyuṃ;
ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਨਜ੍ਜੋ ਪਟਿਸੋਤਂ વਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਤ੍વੇવਹਂ ਰਾਜ ਮੁਸਾ ਭਣੇਯ੍ਯਂ॥
Sabbā ca najjo paṭisotaṃ vajeyyuṃ, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ.
੨੫੬.
256.
‘‘ਨਭਂ ਫਲੇਯ੍ਯ ਉਦਧੀਪਿ ਸੁਸ੍ਸੇ, ਸਂવਟ੍ਟਯੇ ਭੂਤਧਰਾ વਸੁਨ੍ਧਰਾ।
‘‘Nabhaṃ phaleyya udadhīpi susse, saṃvaṭṭaye bhūtadharā vasundharā;
ਸਿਲੁਚ੍ਚਯੋ ਮੇਰੁ ਸਮੂਲਮੁਪ੍ਪਤੇ, ਨ ਤ੍વੇવਹਂ ਰਾਜ ਮੁਸਾ ਭਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ॥
Siluccayo meru samūlamuppate, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyya’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਸਂવਟ੍ਟਯੇ ਭੂਤਧਰਾ વਸੁਨ੍ਧਰਾਤਿ ਅਯਂ ਭੂਤਧਰਾਤਿ ਚ વਸੁਨ੍ਧਰਾਤਿ ਚ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਕਿਲਞ੍ਜਂ વਿਯ ਸਂવਟ੍ਟੇਯ੍ਯ। ਸਮੂਲਮੁਪ੍ਪਤੇਤਿ ਏવਂ ਮਹਾਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤੋ ਸਮੂਲੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਂ વਿਯ ਆਕਾਸੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੇਯ੍ਯ।
Tattha saṃvaṭṭaye bhūtadharā vasundharāti ayaṃ bhūtadharāti ca vasundharāti ca saṅkhaṃ gatā mahāpathavī kilañjaṃ viya saṃvaṭṭeyya. Samūlamuppateti evaṃ mahāsinerupabbato samūlo uṭṭhāya purāṇapaṇṇaṃ viya ākāse pakkhandeyya.
ਸੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੋ –
So mahāsattena evaṃ vuttepi asaddahanto –
੨੫੭.
257.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਦੁਬ੍ਬਿਸ੍ਸਸਮੇਤਮਾਹੁ, ਯਂ ਮਾਨੁਸੋ વਿਸ੍ਸਸੇ ਅਮਾਨੁਸਮ੍ਹਿ।
‘‘Addhā hi dubbissasametamāhu, yaṃ mānuso vissase amānusamhi;
ਸਚੇ ਚ ਮਂ ਯਾਚਸਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ਦਕ੍ਖੇਮੁ ਤੇ ਨਾਗ ਨਿવੇਸਨਾਨੀ’’ਤਿ॥ –
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, dakkhemu te nāga nivesanānī’’ti. –
ਪੁਨਪਿ ਤਮੇવ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਕਤਗੁਣਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਅਰਹਸਿ, ਸਦ੍ਦਹਿਤੁਂ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਭਾવਂ વਾ ਅਯੁਤ੍ਤਭਾવਂ વਾ ਅਹਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਇਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Punapi tameva gāthaṃ vatvā ‘‘tvaṃ mayā kataguṇaṃ jānituṃ arahasi, saddahituṃ pana yuttabhāvaṃ vā ayuttabhāvaṃ vā ahaṃ jānissāmī’’ti pakāsento itaraṃ gāthamāha –
੨੫੮.
258.
‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੋਤ੍ਥ ਘੋਰવਿਸਾ ਉਲ਼ਾਰਾ, ਮਹਾਤੇਜਾ ਖਿਪ੍ਪਕੋਪੀ ਚ ਹੋਥ।
‘‘Tumhe khottha ghoravisā uḷārā, mahātejā khippakopī ca hotha;
ਮਂਕਾਰਣਾ ਬਨ੍ਧਨਸ੍ਮਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਰਹਸਿ ਨੋ ਜਾਨਿਤੁਯੇ ਕਤਾਨੀ’’ਤਿ॥
Maṃkāraṇā bandhanasmā pamutto, arahasi no jānituye katānī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਉਲ਼ਾਰਾਤਿ ਉਲ਼ਾਰવਿਸਾ। ਜਾਨਿਤੁਯੇਤਿ ਜਾਨਿਤੁਂ।
Tattha uḷārāti uḷāravisā. Jānituyeti jānituṃ.
ਅਥ ਨਂ ਸਦ੍ਦਹਾਪੇਤੁਂ ਪੁਨ ਸਪਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Atha naṃ saddahāpetuṃ puna sapathaṃ karonto mahāsatto gāthamāha –
੨੫੯.
259.
‘‘ਸੋ ਪਚ੍ਚਤਂ ਨਿਰਯੇ ਘੋਰਰੂਪੇ, ਮਾ ਕਾਯਿਕਂ ਸਾਤਮਲਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ।
‘‘So paccataṃ niraye ghorarūpe, mā kāyikaṃ sātamalattha kiñci;
ਪੇਲ਼ਾਯ ਬਦ੍ਧੋ ਮਰਣਂ ਉਪੇਤੁ, ਯੋ ਤਾਦਿਸਂ ਕਮ੍ਮਕਤਂ ਨ ਜਾਨੇ’’ਤਿ॥
Peḷāya baddho maraṇaṃ upetu, yo tādisaṃ kammakataṃ na jāne’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਤੁ। ਕਮ੍ਮਕਤਨ੍ਤਿ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਏવਂ ਗੁਣਕਾਰਕਂ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਂ ਯੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੋ ਏવਰੂਪੋ ਹੋਤੂਤਿ વਦਤਿ।
Tattha paccatanti paccatu. Kammakatanti katakammaṃ evaṃ guṇakārakaṃ tumhādisaṃ yo na jānāti, so evarūpo hotūti vadati.
ਅਥਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਥੁਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Athassa rājā saddahitvā thutiṃ karonto gāthamāha –
੨੬੦.
260.
‘‘ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾ ਤવ ਮੇਸ ਹੋਤੁ, ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਹੋਹਿ ਅਨੁਪਨਾਹੀ।
‘‘Saccappaṭiññā tava mesa hotu, akkodhano hohi anupanāhī;
ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਤੇ ਨਾਗਕੁਲਂ ਸੁਪਣ੍ਣਾ, ਅਗ੍ਗਿਂવ ਗਿਮ੍ਹੇਸੁ વਿવਜ੍ਜਯਨ੍ਤੂ’’ਤਿ॥
Sabbañca te nāgakulaṃ supaṇṇā, aggiṃva gimhesu vivajjayantū’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਤવ ਮੇਸ ਹੋਤੂਤਿ ਤવ ਏਸਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਚਾ ਹੋਤੁ। ਅਗ੍ਗਿਂવ ਗਿਮ੍ਹੇਸੁ વਿવਜ੍ਜਯਨ੍ਤੂਤਿ ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਗਿਮ੍ਹਕਾਲੇ ਸਨ੍ਤਾਪਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਜਲਮਾਨਂ ਅਗ੍ਗਿਂ વਿવਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ, ਏવਂ વਿવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੁ ਦੂਰਤੋવ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੁ।
Tattha tava mesa hotūti tava esā paṭiññā saccā hotu. Aggiṃva gimhesu vivajjayantūti yathā manussā gimhakāle santāpaṃ anicchantā jalamānaṃ aggiṃ vivajjenti, evaṃ vivajjentu dūratova pariharantu.
ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ਰਞ੍ਞੋ ਥੁਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Mahāsattopi rañño thutiṃ karonto itaraṃ gāthamāha –
੨੬੧.
261.
‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਸੀ ਨਾਗਕੁਲਂ ਜਨਿਨ੍ਦ, ਮਾਤਾ ਯਥਾ ਸੁਪ੍ਪਿਯਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਂ।
‘‘Anukampasī nāgakulaṃ janinda, mātā yathā suppiyaṃ ekaputtaṃ;
ਅਹਞ੍ਚ ਤੇ ਨਾਗਕੁਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਕਾਹਾਮਿ વੇਯ੍ਯਾવਟਿਕਂ ਉਲ਼ਾਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
Ahañca te nāgakulena saddhiṃ, kāhāmi veyyāvaṭikaṃ uḷāra’’nti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਨਾਗਭવਨਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਸੇਨਂ ਗਮਨਸਜ੍ਜਂ ਕਾਤੁਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋ ਗਾਥਮਾਹ –
Taṃ sutvā rājā nāgabhavanaṃ gantukāmo senaṃ gamanasajjaṃ kātuṃ āṇāpento gāthamāha –
੨੬੨.
262.
‘‘ਯੋਜੇਨ੍ਤੁ વੇ ਰਾਜਰਥੇ ਸੁਚਿਤ੍ਤੇ, ਕਮ੍ਬੋਜਕੇ ਅਸ੍ਸਤਰੇ ਸੁਦਨ੍ਤੇ।
‘‘Yojentu ve rājarathe sucitte, kambojake assatare sudante;
ਨਾਗੇ ਚ ਯੋਜੇਨ੍ਤੁ ਸੁવਣ੍ਣਕਪ੍ਪਨੇ, ਦਕ੍ਖੇਮੁ ਨਾਗਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਾਨੀ’’ਤਿ॥
Nāge ca yojentu suvaṇṇakappane, dakkhemu nāgassa nivesanānī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਬੋਜਕੇ ਅਸ੍ਸਤਰੇ ਸੁਦਨ੍ਤੇਤਿ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤੇ ਕਮ੍ਬੋਜਰਟ੍ਠਸਮ੍ਭવੇ ਅਸ੍ਸਤਰੇ ਯੋਜੇਨ੍ਤੁ।
Tattha kambojake assatare sudanteti susikkhite kambojaraṭṭhasambhave assatare yojentu.
ਇਤਰਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ –
Itarā abhisambuddhagāthā –
੨੬੩.
263.
‘‘ਭੇਰੀ ਮੁਦਿਙ੍ਗਾ ਪਣવਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾ, ਅવਜ੍ਜਯਿਂਸੁ ਉਗ੍ਗਸੇਨਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ।
‘‘Bherī mudiṅgā paṇavā ca saṅkhā, avajjayiṃsu uggasenassa rañño;
ਪਾਯਾਸਿ ਰਾਜਾ ਬਹੁ ਸੋਭਮਾਨੋ, ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਨਾਰਿਗਣਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ’’ਤਿ॥
Pāyāsi rājā bahu sobhamāno, purakkhato nārigaṇassa majjhe’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਬਹੁ ਸੋਭਮਾਨੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਰਾਣਸਿਰਾਜਾ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਨਾਰੀਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਰੀਗਣਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਬਾਰਾਣਸਿਤੋ ਨਾਗਭવਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਤਿવਿਯ ਸੋਭਮਾਨੋ ਪਾਯਾਸਿ।
Tattha bahu sobhamānoti bhikkhave, bārāṇasirājā soḷasahi nārīsahassehi purakkhato parivārito tassa nārīgaṇassa majjhe bārāṇasito nāgabhavanaṃ gacchanto ativiya sobhamāno pāyāsi.
ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਕਾਲੇਯੇવ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਨਾਗਭવਨਂ ਸਬ੍ਬਰਤਨਮਯਂ ਪਾਕਾਰਞ੍ਚ ਦ੍વਾਰਟ੍ਟਾਲਕੇ ਚ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਰੂਪੇ ਕਤ੍વਾ ਨਾਗਭવਨਗਾਮਿਂ ਮਗ੍ਗਂ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਮਾਪੇਸਿ । ਰਾਜਾ ਸਪਰਿਸੋ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਨਾਗਭવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਰਮਣੀਯਂ ਭੂਮਿਭਾਗਞ੍ਚ ਪਾਸਾਦੇ ਚ ਅਦ੍ਦਸ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –
Tassa nagarā nikkhantakāleyeva mahāsatto attano ānubhāvena nāgabhavanaṃ sabbaratanamayaṃ pākārañca dvāraṭṭālake ca dissamānarūpe katvā nāgabhavanagāmiṃ maggaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ māpesi . Rājā sapariso tena maggena nāgabhavanaṃ pavisitvā ramaṇīyaṃ bhūmibhāgañca pāsāde ca addasa. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –
੨੬੪.
264.
‘‘ਸੁવਣ੍ਣਚਿਤਕਂ ਭੂਮਿਂ, ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਕਾਸਿવਡ੍ਢਨੋ।
‘‘Suvaṇṇacitakaṃ bhūmiṃ, addakkhi kāsivaḍḍhano;
ਸੋવਣ੍ਣਮਯਪਾਸਾਦੇ, વੇਲ਼ੁਰਿਯਫਲਕਤ੍ਥਤੇ॥
Sovaṇṇamayapāsāde, veḷuriyaphalakatthate.
੨੬੫.
265.
‘‘ਸ ਰਾਜਾ ਪਾવਿਸਿ ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ, ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ।
‘‘Sa rājā pāvisi byamhaṃ, campeyyassa nivesanaṃ;
ਆਦਿਚ੍ਚવਣ੍ਣਸਨ੍ਨਿਭਂ, ਕਂਸવਿਜ੍ਜੁਪਭਸ੍ਸਰਂ॥
Ādiccavaṇṇasannibhaṃ, kaṃsavijjupabhassaraṃ.
੨੬੬.
266.
‘‘ਨਾਨਾਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਨਾਨਾਗਨ੍ਧਸਮੀਰਿਤਂ।
‘‘Nānārukkhehi sañchannaṃ, nānāgandhasamīritaṃ;
ਸੋ ਪਾવੇਕ੍ਖਿ ਕਾਸਿਰਾਜਾ, ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ॥
So pāvekkhi kāsirājā, campeyyassa nivesanaṃ.
੨੬੭.
267.
‘‘ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੇ, ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ।
‘‘Paviṭṭhasmiṃ kāsiraññe, campeyyassa nivesanaṃ;
ਦਿਬ੍ਬਾ ਤੂਰਿਯਾ ਪવਜ੍ਜਿਂਸੁ, ਨਾਗਕਞ੍ਞਾ ਚ ਨਚ੍ਚਿਸੁਂ॥
Dibbā tūriyā pavajjiṃsu, nāgakaññā ca naccisuṃ.
੨੬੮.
268.
‘‘ਤਂ ਨਾਗਕਞ੍ਞਾ ਚਰਿਤਂ ਗਣੇਨ, ਅਨ੍વਾਰੁਹੀ ਕਾਸਿਰਾਜਾ ਪਸਨ੍ਨੋ।
‘‘Taṃ nāgakaññā caritaṃ gaṇena, anvāruhī kāsirājā pasanno;
ਨਿਸੀਦਿ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਮ੍ਹਿ ਪੀਠੇ, ਸਾਪਸ੍ਸਯੇ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰਲਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿ॥
Nisīdi sovaṇṇamayamhi pīṭhe, sāpassaye candanasāralitte’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸੁવਣ੍ਣਚਿਤਕਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣવਾਲੁਕਾਯ ਸਨ੍ਥਤਂ। ਬ੍ਯਮ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਲਙ੍ਕਤਨਾਗਭવਨਂ। ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਗਭવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਪਾવਿਸਿ। ਕਂਸવਿਜ੍ਜੁਪਭਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਮੇਘਮੁਖੇ ਸਞ੍ਚਰਣਸੁવਣ੍ਣવਿਜ੍ਜੁ વਿਯ ਓਭਾਸਮਾਨਂ। ਨਾਨਾਗਨ੍ਧਸਮੀਰਿਤਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾવਿਧੇਹਿ ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧੇਹਿ ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਿਤਂ। ਚਰਿਤਂ ਗਣੇਨਾਤਿ ਤਂ ਨਿવੇਸਨਂ ਨਾਗਕਞ੍ਞਾਗਣੇਨ ਚਰਿਤਂ ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਿਤਂ। ਚਨ੍ਦਨਸਾਰਲਿਤ੍ਤੇਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸਾਰਚਨ੍ਦਨੇਨ ਅਨੁਲਿਤ੍ਤੇ।
Tattha suvaṇṇacitakanti suvaṇṇavālukāya santhataṃ. Byamhanti alaṅkatanāgabhavanaṃ. Campeyyassāti nāgabhavanaṃ pavisitvā campeyyanāgarājassa nivesanaṃ pāvisi. Kaṃsavijjupabhassaranti meghamukhe sañcaraṇasuvaṇṇavijju viya obhāsamānaṃ. Nānāgandhasamīritanti nānāvidhehi dibbagandhehi anusañcaritaṃ. Caritaṃ gaṇenāti taṃ nivesanaṃ nāgakaññāgaṇena caritaṃ anusañcaritaṃ. Candanasāralitteti dibbasāracandanena anulitte.
ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવਸ੍ਸ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਂ ਦਿਬ੍ਬਭੋਜਨਂ ਉਪਨਾਮੇਸੁਂ, ਤਥਾ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸੇਸਰਾਜਪਰਿਸਾਯ ਚ। ਸੋ ਸਤ੍ਤਾਹਮਤ੍ਤਂ ਸਪਰਿਸੋ ਦਿਬ੍ਬਨ੍ਨਪਾਨਾਦੀਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਅਭਿਰਮਿਤ੍વਾ ਸੁਖਸਯਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸਂ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਗਰਾਜ, ਤ੍વਂ ਏવਰੂਪਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ વਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –
Tattha nisinnamattassevassa nānaggarasaṃ dibbabhojanaṃ upanāmesuṃ, tathā soḷasannaṃ itthisahassānaṃ sesarājaparisāya ca. So sattāhamattaṃ sapariso dibbannapānādīni paribhuñjitvā dibbehi kāmaguṇehi abhiramitvā sukhasayane nisinno mahāsattassa yasaṃ vaṇṇetvā ‘‘nāgarāja, tvaṃ evarūpaṃ sampattiṃ pahāya manussaloke vammikamatthake nipajjitvā kasmā uposathavāsaṃ vasī’’ti pucchi. Sopissa kathesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –
੨੬੯.
269.
‘‘ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਭੁਤ੍વਾ ਚ ਅਥੋ ਰਮਿਤ੍વਾ, ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਕਂ ਕਾਸਿਰਾਜਾ ਅવੋਚ।
‘‘So tattha bhutvā ca atho ramitvā, campeyyakaṃ kāsirājā avoca;
વਿਮਾਨਸੇਟ੍ਠਾਨਿ ਇਮਾਨਿ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਆਦਿਚ੍ਚવਣ੍ਣਾਨਿ ਪਭਸ੍ਸਰਾਨਿ।
Vimānaseṭṭhāni imāni tuyhaṃ, ādiccavaṇṇāni pabhassarāni;
ਨੇਤਾਦਿਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਕਿਂ ਪਤ੍ਥਯਂ ਨਾਗ ਤਪੋ ਕਰੋਸਿ॥
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
੨੭੦.
270.
‘‘ਤਾ ਕਮ੍ਬੁਕਾਯੂਰਧਰਾ ਸੁવਤ੍ਥਾ, વਟ੍ਟਙ੍ਗੁਲੀ ਤਮ੍ਬਤਲੂਪਪਨ੍ਨਾ।
‘‘Tā kambukāyūradharā suvatthā, vaṭṭaṅgulī tambatalūpapannā;
ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਾਯੇਨ੍ਤਿ ਅਨੋਮવਣ੍ਣਾ, ਨੇਤਾਦਿਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ।
Paggayha pāyenti anomavaṇṇā, netādisaṃ atthi manussaloke;
ਕਿਂ ਪਤ੍ਥਯਂ ਨਾਗ ਤਪੋ ਕਰੋਸਿ॥
Kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
੨੭੧.
271.
‘‘ਨਜ੍ਜੋ ਚ ਤੇਮਾ ਪੁਥੁਲੋਮਮਚ੍ਛਾ, ਆਟਾਸਕੁਨ੍ਤਾਭਿਰੁਦਾ ਸੁਤਿਤ੍ਥਾ।
‘‘Najjo ca temā puthulomamacchā, āṭāsakuntābhirudā sutitthā;
ਨੇਤਾਦਿਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਕਿਂ ਪਤ੍ਥਯਂ ਨਾਗ ਤਪੋ ਕਰੋਸਿ॥
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
੨੭੨.
272.
‘‘ਕੋਞ੍ਚਾ ਮਯੂਰਾ ਦਿવਿਯਾ ਚ ਹਂਸਾ, વਗ੍ਗੁਸ੍ਸਰਾ ਕੋਕਿਲਾ ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ।
‘‘Koñcā mayūrā diviyā ca haṃsā, vaggussarā kokilā sampatanti;
ਨੇਤਾਦਿਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਕਿਂ ਪਤ੍ਥਯਂ ਨਾਗ ਤਪੋ ਕਰੋਸਿ॥
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
੨੭੩.
273.
‘‘ਅਮ੍ਬਾ ਚ ਸਾਲਾ ਤਿਲਕਾ ਚ ਜਮ੍ਬੁਯੋ, ਉਦ੍ਦਾਲਕਾ ਪਾਟਲਿਯੋ ਚ ਫੁਲ੍ਲਾ।
‘‘Ambā ca sālā tilakā ca jambuyo, uddālakā pāṭaliyo ca phullā;
ਨੇਤਾਦਿਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਕਿਂ ਪਤ੍ਥਯਂ ਨਾਗ ਤਪੋ ਕਰੋਸਿ॥
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
੨੭੪.
274.
‘‘ਇਮਾ ਚ ਤੇ ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ ਗਨ੍ਧਾ ਸਤਤਂ ਪવਾਯਨ੍ਤਿ।
‘‘Imā ca te pokkharañño samantato, dibbā ca gandhā satataṃ pavāyanti;
ਨੇਤਾਦਿਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਕਿਂ ਪਤ੍ਥਯਂ ਨਾਗ ਤਪੋ ਕਰੋਸਿ॥
Netādisaṃ atthi manussaloke, kiṃ patthayaṃ nāga tapo karosi.
੨੭੫.
275.
‘‘ਨ ਪੁਤ੍ਤਹੇਤੁ ਨ ਧਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਨ ਆਯੁਨੋ ਚਾਪਿ ਜਨਿਨ੍ਦ ਹੇਤੁ।
‘‘Na puttahetu na dhanassa hetu, na āyuno cāpi janinda hetu;
ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਂ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਾਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮ ਤਪੋ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ॥
Manussayoniṃ abhipatthayāno, tasmā parakkamma tapo karomī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਤਾਤਿ ਸੋਲ਼ਸਸਹਸ੍ਸਨਾਗਕਞ੍ਞਾਯੋ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਕਮ੍ਬੁਕਾਯੂਰਧਰਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਾਭਰਣਧਰਾ। વਟ੍ਟਙ੍ਗੁਲੀਤਿ ਪવਾਲ਼ਙ੍ਕੁਰਸਦਿਸવਟ੍ਟਙ੍ਗੁਲੀ। ਤਮ੍ਬਤਲੂਪਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਭਿਰਤ੍ਤੇਹਿ ਹਤ੍ਥਪਾਦਤਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਪਾਯੇਨ੍ਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਪਾਨਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਾਯੇਨ੍ਤਿ। ਪੁਥੁਲੋਮਮਚ੍ਛਾਤਿ ਪੁਥੁਲਪਤ੍ਤੇਹਿ ਨਾਨਾਮਚ੍ਛੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਆਟਾਸਕੁਨ੍ਤਾਭਿਰੁਦਾਤਿ ਆਟਾਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਸਕੁਣੇਹਿ ਅਭਿਰੁਦਾ। ਸੁਤਿਤ੍ਥਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਤਿਤ੍ਥਾ। ਦਿવਿਯਾ ਚ ਹਂਸਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਹਂਸਾ ਚ। ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨੁਞ੍ਞਰવਂ ਰવਨ੍ਤਾ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ। ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ ਗਨ੍ਧਾਤਿ ਤਾਸੁ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਸੁ ਸਤਤਂ ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧਾ વਾਯਨ੍ਤਿ। ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਾਨੋਤਿ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ વਿਚਰਾਮਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮ વੀਰਿਯਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਪੋ ਕਰੋਮਿ, ਉਪੋਸਥਂ ਉਪવਸਾਮੀਤਿ।
Tattha tāti soḷasasahassanāgakaññāyo sandhāyāha. Kambukāyūradharāti suvaṇṇābharaṇadharā. Vaṭṭaṅgulīti pavāḷaṅkurasadisavaṭṭaṅgulī. Tambatalūpapannāti abhirattehi hatthapādatalehi samannāgatā. Pāyentīti dibbapānaṃ ukkhipitvā taṃ pāyenti. Puthulomamacchāti puthulapattehi nānāmacchehi samannāgatā. Āṭāsakuntābhirudāti āṭāsaṅkhātehi sakuṇehi abhirudā. Sutitthāti sundaratitthā. Diviyā ca haṃsāti dibbahaṃsā ca. Sampatantīti manuññaravaṃ ravantā rukkhato rukkhaṃ sampatanti. Dibbā ca gandhāti tāsu pokkharaṇīsu satataṃ dibbagandhā vāyanti. Abhipatthayānoti patthayanto vicarāmi. Tasmāti tena kāraṇena parakkamma vīriyaṃ paggahetvā tapo karomi, uposathaṃ upavasāmīti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਰਾਜਾ ਆਹ –
Evaṃ vutte rājā āha –
੨੭੬.
276.
‘‘ਤ੍વਂ ਲੋਹਿਤਕ੍ਖੋ વਿਹਤਨ੍ਤਰਂਸੋ, ਅਲਙ੍ਕਤੋ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੁ।
‘‘Tvaṃ lohitakkho vihatantaraṃso, alaṅkato kappitakesamassu;
ਸੁਰੋਸਿਤੋ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨੇਨ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਰਾਜਾવ ਦਿਸਾ ਪਭਾਸਸਿ॥
Surosito lohitacandanena, gandhabbarājāva disā pabhāsasi.
੨੭੭.
277.
‘‘ਦੇવਿਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤੋਸਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਕਾਮੇਹਿ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤੋ।
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, sabbehi kāmehi samaṅgibhūto;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਨਾਗਰਾਜੇਤਮਤ੍ਥਂ, ਸੇਯ੍ਯੋ ਇਤੋ ਕੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੋ’’ਤਿ॥
Pucchāmi taṃ nāgarājetamatthaṃ, seyyo ito kena manussaloko’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਰੋਸਿਤੋਤਿ ਸੁવਿਲਿਤ੍ਤੋ।
Tattha surositoti suvilitto.
ਅਥਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਆਹ –
Athassa ācikkhanto nāgarājā āha –
੨੭੮.
278.
‘‘ਜਨਿਨ੍ਦ ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਾ, ਸੁਦ੍ਧੀવ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਸਂਯਮੋ વਾ।
‘‘Janinda nāññatra manussalokā, suddhīva saṃvijjati saṃyamo vā;
ਅਹਞ੍ਚ ਲਦ੍ਧਾਨ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਂ, ਕਾਹਾਮਿ ਜਾਤਿਮਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Ahañca laddhāna manussayoniṃ, kāhāmi jātimaraṇassa anta’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧੀ વਾਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਾ ਅਮਤਮਹਾਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸੁਦ੍ਧਿ વਾ ਸੀਲਸਂਯਮੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਂ ਲਦ੍ਧਾ ਜਾਤਿਮਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਪੋ ਕਰੋਮੀਤਿ।
Tattha suddhī vāti mahārāja, aññatra manussalokā amatamahānibbānasaṅkhātā suddhi vā sīlasaṃyamo vā natthi. Antanti manussayoniṃ laddhā jātimaraṇassa antaṃ karissāmīti tapo karomīti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਆਹ –
Taṃ sutvā rājā āha –
੨੭੯.
279.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹવੇ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ ਸਪਞ੍ਞਾ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਯੇ ਬਹੁਠਾਨਚਿਨ੍ਤਿਨੋ।
‘‘Addhā have sevitabbā sapaññā, bahussutā ye bahuṭhānacintino;
ਨਾਰਿਯੋ ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਤੁવਞ੍ਚ ਨਾਗ, ਕਾਹਾਮਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨਪ੍ਪਕਾਨੀ’’ਤਿ॥
Nāriyo ca disvāna tuvañca nāga, kāhāmi puññāni anappakānī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਨਾਰਿਯੋ ਚਾਤਿ ਇਮਾ ਤવ ਨਾਗਕਞ੍ਞਾਯੋ ਚ ਤੁવਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ ਬਹੂਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਤਿ।
Tattha nāriyo cāti imā tava nāgakaññāyo ca tuvañca disvā bahūni puññāni karissāmīti vadati.
ਅਥ ਨਂ ਨਾਗਰਾਜਾ ਆਹ –
Atha naṃ nāgarājā āha –
੨੮੦.
280.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹવੇ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ ਸਪਞ੍ਞਾ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਯੇ ਬਹੁਠਾਨਚਿਨ੍ਤਿਨੋ।
‘‘Addhā have sevitabbā sapaññā, bahussutā ye bahuṭhānacintino;
ਨਾਰਿਯੋ ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਮਮਞ੍ਚ ਰਾਜ, ਕਰੋਹਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨਪ੍ਪਕਾਨੀ’’ਤਿ॥
Nāriyo ca disvāna mamañca rāja, karohi puññāni anappakānī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕਰੋਹੀਤਿ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ।
Tattha karohīti kareyyāsi, mahārājāti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਉਗ੍ਗਸੇਨੋ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਗਰਾਜ, ਚਿਰਂ વਸਿਮ੍ਹ, ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਯਾવਦਿਚ੍ਛਕਂ ਧਨਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਧਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –
Evaṃ vutte uggaseno gantukāmo hutvā ‘‘nāgarāja, ciraṃ vasimha, gamissāmā’’ti āpucchi. Atha naṃ mahāsatto ‘‘tena hi mahārāja, yāvadicchakaṃ dhanaṃ gaṇhāhī’’ti dhanaṃ dassento āha –
੨੮੧.
281.
‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਮੇ ਜਾਤਰੂਪਂ ਪਹੂਤਂ, ਰਾਸੀ ਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਚ ਤਾਲਮਤ੍ਤਾ।
‘‘Idañca me jātarūpaṃ pahūtaṃ, rāsī suvaṇṇassa ca tālamattā;
ਇਤੋ ਹਰਿਤ੍વਾਨ ਸੁવਣ੍ਣਘਰਾਨਿ, ਕਰਸ੍ਸੁ ਰੂਪਿਯਪਾਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੁ॥
Ito haritvāna suvaṇṇagharāni, karassu rūpiyapākāraṃ karontu.
੨੮੨.
282.
‘‘ਮੁਤ੍ਤਾ ਚ વਾਹਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਞ੍ਚ, વੇਲ਼ੁਰਿਯਮਿਸ੍ਸਾਨਿ ਇਤੋ ਹਰਿਤ੍વਾ।
‘‘Muttā ca vāhasahassāni pañca, veḷuriyamissāni ito haritvā;
ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਭੂਮਿਯਂ ਸਨ੍ਥਰਨ੍ਤੁ, ਨਿਕ੍ਕਦ੍ਦਮਾ ਹੇਹਿਤਿ ਨੀਰਜਾ ਚ॥
Antepure bhūmiyaṃ santharantu, nikkaddamā hehiti nīrajā ca.
੨੮੩.
283.
‘‘ਏਤਾਦਿਸਂ ਆવਸ ਰਾਜਸੇਟ੍ਠ, વਿਮਾਨਸੇਟ੍ਠਂ ਬਹੁ ਸੋਭਮਾਨਂ।
‘‘Etādisaṃ āvasa rājaseṭṭha, vimānaseṭṭhaṃ bahu sobhamānaṃ;
ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਨਗਰਂ ਇਦ੍ਧਂ ਫੀਤਂ, ਰਜ੍ਜਞ੍ਚ ਕਾਰੇਹਿ ਅਨੋਮਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ॥
Bārāṇasiṃ nagaraṃ iddhaṃ phītaṃ, rajjañca kārehi anomapaññā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਰਾਸੀਤਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਤਾਲਪਮਾਣਾ ਰਾਸਿਯੋ। ਸੁવਣ੍ਣਘਰਾਨੀਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਗੇਹਾਨਿ। ਨਿਕ੍ਕਦ੍ਦਮਾਤਿ ਏવਂ ਤੇ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਭੂਮਿ ਨਿਕ੍ਕਦ੍ਦਮਾ ਚ ਨਿਰਜਾ ਚ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਏਤਾਦਿਸਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਰਜਤਪਾਕਾਰਂ ਮੁਤ੍ਤਾવੇਲ਼ੁਰਿਯਸਨ੍ਥਤਭੂਮਿਭਾਗਂ। ਫੀਤਨ੍ਤਿ ਫੀਤਂ ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰਞ੍ਚ ਆવਸ। ਅਨੋਮਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਲਾਮਕਪਞ੍ਞਾ।
Tattha rāsīti tesu tesu ṭhānesu tālapamāṇā rāsiyo. Suvaṇṇagharānīti suvaṇṇagehāni. Nikkaddamāti evaṃ te antepure bhūmi nikkaddamā ca nirajā ca bhavissati. Etādisanti evarūpaṃ suvaṇṇamayaṃ rajatapākāraṃ muttāveḷuriyasanthatabhūmibhāgaṃ. Phītanti phītaṃ bārāṇasinagarañca āvasa. Anomapaññāti alāmakapaññā.
ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ। ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਨਾਗਭવਨੇ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਰਾਜਪਰਿਸਾ ਯਾવਦਿਚ੍ਛਕਂ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਕਂ ਧਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਅਨੇਕੇਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਧਨਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਯਸੇਨ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਮੇવ ਗਤੋ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਿਰ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲਂ ਸਹਿਰਞ੍ਞਂ ਜਾਤਂ।
Rājā tassa kathaṃ sutvā adhivāsesi. Atha mahāsatto nāgabhavane bheriṃ carāpesi ‘‘sabbā rājaparisā yāvadicchakaṃ hiraññasuvaṇṇādikaṃ dhanaṃ gaṇhantū’’ti. Rañño ca anekehi sakaṭasatehi dhanaṃ pesesi. Rājā mahantena yasena nāgabhavanā nikkhamitvā bārāṇasimeva gato. Tato paṭṭhāya kira jambudīpatalaṃ sahiraññaṃ jātaṃ.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂ ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਿਂਸੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੁਮਨਾ ਰਾਹੁਲਮਾਤਾ, ਉਗ੍ਗਸੇਨੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਨਾਗਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘evaṃ porāṇakapaṇḍitā nāgasampattiṃ pahāya uposathavāsaṃ vasiṃsū’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā ahituṇḍiko devadatto ahosi, sumanā rāhulamātā, uggaseno sāriputto, campeyyanāgarājā pana ahameva ahosi’’nti.
ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦਸਮਾ।
Campeyyajātakavaṇṇanā dasamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੫੦੬. ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਜਾਤਕਂ • 506. Campeyyajātakaṃ