| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩. ಚನ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Candūpamasuttavaṇṇanā
೧೪೬. ಪಿಯಮನಾಪನಿಚ್ಚನವಕಾದಿಗುಣೇಹಿ ಚನ್ದೋ ಉಪಮಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಚನ್ದೂಪಮಾ। ಸನ್ಥವಾದೀನಿ ಪದಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನಿ। ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಪುನ ಚಿತ್ತೇ ಕಿಲೇಸಾಧಿಗಮೋ। ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಕತ್ಥಚಿ ಸತ್ತೇ ಅನುರೋಧರೋಧಾಭಾವಮಾಹ। ಅತ್ತನೋ ಪನ ಸೋಮ್ಮಭಾವೇನ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ। ಯದತ್ಥಮೇತ್ಥ ಚನ್ದೂಪಮಾ ಆಹಟಾ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಏವ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ನ ಕೇವಲಂ ಚನ್ದೂಪಮತಾಯ ಏತ್ತಕೋ ಏವ ಗುಣೋ, ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಸನ್ತೀತಿ ತೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಪಿಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಮಾದೀಹೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಯಥಾ। ಚನ್ದೋ ಲೋಕಾನುಗ್ಗಹೇನ ಅಜವೀಥಿಆದಿಕಾ ನಾನಾವೀಥಿಯೋ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ತಂ ತಂ ದಿಸಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ಕುಲಾನುದ್ದಯಾಯ। ಯಥಾ ಚನ್ದೋ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖತೋ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತೋ ಕಲಾಹಿ ವಡ್ಢಮಾನೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಚ್ಚನವೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ಕಣ್ಹಪಕ್ಖಂ ಪಹಾಯ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಗುಣೇಹಿ ವಡ್ಢಮಾನೋ ಲೋಕಸ್ಸ ವಾ ಪಾಮೋಜ್ಜಪಾಸಂಸತ್ಥೋ ನಿಚ್ಚನವತಾಯ ಚನ್ದಸಮಚಿತ್ತೋ ಅಧುನುಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ವಿಯ ಚ ನಿಚ್ಚನವೋ ಹುತ್ವಾ ಚರತಿ।
146. Piyamanāpaniccanavakādiguṇehi cando upamā etesanti candūpamā. Santhavādīni padāni aññamaññavevacanāni. Pariyuṭṭhānaṃ puna citte kilesādhigamo. Sabbehipi padehi katthaci satte anurodharodhābhāvamāha. Attano pana sommabhāvena mahājanassa piyo manāpo. Yadatthamettha candūpamā āhaṭā, taṃ dassento ‘‘eva’’ntiādimāha. Na kevalaṃ candūpamatāya ettako eva guṇo, atha kho aññepi santīti te dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Evamādīhīti ādi-saddena yathā. Cando lokānuggahena ajavīthiādikā nānāvīthiyo paṭipajjati, evaṃ bhikkhu taṃ taṃ disaṃ upagacchati kulānuddayāya. Yathā cando kaṇhapakkhato sukkapakkhaṃ upagacchanto kalāhi vaḍḍhamāno hutvā niccanavo hoti, evaṃ bhikkhu kaṇhapakkhaṃ pahāya sukkapakkhaṃ upagantvā guṇehi vaḍḍhamāno lokassa vā pāmojjapāsaṃsattho niccanavatāya candasamacitto adhunupasampanno viya ca niccanavo hutvā carati.
ಅಪಕಸ್ಸಿತ್ವಾತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮವತ್ಥುಕಾಮೇಹಿ ವಿವೇಚೇತ್ವಾ। ತಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಭಿಮುಖಂ ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಆಕಡ್ಢನಂ ಕಾಯತೋ ಅಪನಯನಞ್ಚ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಚತುಕ್ಕಞ್ಚೇತ್ಥ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Apakassitvāti kilesakāmavatthukāmehi vivecetvā. Taṃ nekkhammābhimukhaṃ kāyacittānaṃ ākaḍḍhanaṃ kāyato apanayanañca hotīti āha ‘‘ākaḍḍhitvā apanetvāti attho’’ti. Catukkañcettha sambhavatīti taṃ dassetuṃ ‘‘yo hi bhikkhū’’tiādi vuttaṃ.
ನಿಚ್ಚನವಯಾತಿ ‘‘ನಿಚ್ಚನವಕಾ’’ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕ-ಸದ್ದೇನ ಹಿ ಪದಂ ವಡ್ಢಿತಂ, ಕ-ಕಾರಸ್ಸ ಚ ಯ-ಕಾರಾದೇಸೋ। ಏವಂ ವಿಚರಿಂಸೂತಿ ಕಿಞ್ಜಕ್ಖವಸೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಾಭಾವೇನ ಯಥಾ ಇಮೇ, ಏವಂ ವಿಚರಿಂಸು ಅಞ್ಞೇತಿ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನಾ।
Niccanavayāti ‘‘niccanavakā’’icceva vuttaṃ hoti. Ka-saddena hi padaṃ vaḍḍhitaṃ, ka-kārassa ca ya-kārādeso. Evaṃ vicariṃsūti kiñjakkhavasena pariggahābhāvena yathā ime, evaṃ vicariṃsu aññeti anukampamānā.
ದ್ವೇಭಾತಿಕವತ್ಥೂತಿ ದ್ವೇಭಾತಿಕತ್ಥೇರಪಟಿಬದ್ಧಂ ವತ್ಥುಂ। ಅಪ್ಪತಿರೂಪಕರಣನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಸಾರುಪ್ಪಕರಣಂ। ಆಧಾಯಿತ್ವಾತಿ ಆರೋಪನಂ ಠಪೇತ್ವಾ। ತಥಾತಿ ಯಥಾ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಗಣಮಜ್ಝೇ ಚ, ತಥಾ ವುಡ್ಢತರೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಕರಣಂ। ಏವಮಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಅನ್ತರಘರಪ್ಪವೇಸನೇ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಚ ಯಥಾವುತ್ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ಅಸಾರುಪ್ಪಕಿರಿಯಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಗಣಮಜ್ಝೇ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚ ವುಡ್ಢಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ।
Dvebhātikavatthūti dvebhātikattherapaṭibaddhaṃ vatthuṃ. Appatirūpakaraṇanti bhikkhūnaṃ asāruppakaraṇaṃ. Ādhāyitvāti āropanaṃ ṭhapetvā. Tathāti yathā saṅghamajjhe gaṇamajjhe ca, tathā vuḍḍhatare puggale appatirūpakaraṇaṃ. Evamādīti ādi-saddena antaragharappavesane aññattha ca yathāvuttato aññaṃ asāruppakiriyaṃ saṅgaṇhāti. Tatthevāti saṅghamajjhe gaṇamajjhe puggalassa ca vuḍḍhassa santike.
ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಅಞ್ಞೇಸು ಚ ತೇಸು ಠಾನೇಸು। ಪಾಪಿಚ್ಛತಾಪಿ ಮನೋಪಾಗಬ್ಭಿಯನ್ತಿ ಏತೇನೇವ ಕೋಧೂಪನಾಹಾದೀನಂ ಸಮುದಾಚಾರೋ ಮನೋಪಾಗಬ್ಭಿಯನ್ತಿ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ।
Yathāvuttesu aññesu ca tesu ṭhānesu. Pāpicchatāpi manopāgabbhiyanti eteneva kodhūpanāhādīnaṃ samudācāro manopāgabbhiyanti dassitaṃ hoti.
ಏಕತೋ ಭಾರಿಯನ್ತಿ ಪಿಟ್ಠಿಪಸ್ಸತೋ ಓನತಂ। ವಾಯುಪತ್ಥಮ್ಭನ್ತಿ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನವಾಯುನಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಂ। ಅನುಬ್ಬೇಜೇತ್ವಾ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಆನೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ತತೋ ಅನುಬ್ಬೇಜನಂ ತದನುನಯನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಮ್ಪಿಯಾಯಮಾನೋ ಓಲೋಕೇತೀ’’ತಿ। ವಾಯುಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾತಿ ಕಾಯಂ ತಥಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಕತ್ವಾ।
Ekato bhāriyanti piṭṭhipassato onataṃ. Vāyupatthambhanti cittasamuṭṭhānavāyunā upatthambhanaṃ. Anubbejetvā cittanti ānetvā sambandho. Cittassa hi tato anubbejanaṃ tadanunayanaṃ. Tenāha ‘‘sampiyāyamāno oloketī’’ti. Vāyupatthambhakaṃ gāhāpetvāti kāyaṃ tathā upatthambhakaṃ katvā.
ಓಪಮ್ಮಸಂಸನ್ದನಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ। ಕಾಮಗಿದ್ಧತಾಯ ಹೀನಾಧಿಮುತ್ತಿಕೋ, ಅವಿಸುದ್ಧಸೀಲಾಚಾರತಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪನ್ನೋ।
Opammasaṃsandanaṃ suviññeyyameva. Kāmagiddhatāya hīnādhimuttiko, avisuddhasīlācāratāya micchāpaṭipanno.
ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಪಭಾ ಆಕಾಸಸಞ್ಚಲನೇನ ದಿಗುಣಾ ಹುತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ವಿಚರಿಂಸೂತಿ ಆಹ ‘‘ಯಮಕವಿಜ್ಜುತಂ ಚಾರಯಮಾನೋ ವಿಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಆಕಾಸೇ ಪಾಣಿಂ ಚಾಲೇಸೀ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಅನಾಗತತ್ತಾ ‘‘ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಪದ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ತಮನೋತಿ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಗಹಿತಮನೋ। ಯಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಅನವಜ್ಜಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಸಹಿತಂ, ತಂ ಸಸನ್ತಕಂ ಹಿತಸುಖಾವಹತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಕಮನೋ’’ತಿಆದಿ। ನ ದೋಮನಸ್ಸೇನ…ಪೇ॰… ಗಹಿತಮನೋ ಸಕಚಿತ್ತಸ್ಸ ತಬ್ಬಿರುದ್ಧತ್ತಾ। ಪುರಿಮನಯೇನೇವಾತಿ ‘‘ಇದಾನಿ ಯೋ ಹೀನಾಧಿಮುತ್ತಿಕೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ।
Aṅgulīhi nikkhantapabhā ākāsasañcalanena diguṇā hutvā ākāse vicariṃsūti āha ‘‘yamakavijjutaṃ cārayamāno viyā’’ti. ‘‘Ākāse pāṇiṃ cālesī’’ti padassa aññattha anāgatattā ‘‘asambhinnapada’’nti vuttaṃ. Attamanoti pītisomanassehi gahitamano. Yañhi cittaṃ anavajjaṃ pītisomanassasahitaṃ, taṃ sasantakaṃ hitasukhāvahattā. Tenāha ‘‘sakamano’’tiādi. Na domanassena…pe… gahitamano sakacittassa tabbiruddhattā. Purimanayenevāti ‘‘idāni yo hīnādhimuttiko’’tiādinā pubbe vuttanayeneva.
ಪಸನ್ನಾಕಾರನ್ತಿ ಪಸನ್ನೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಕಿರಿಯಂ। ತಂ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ಚೀವರಾದಯೋ ಪಚ್ಚಯೇ ದದೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ। ತಥಭಾವಾಯಾತಿ ಯದತ್ಥಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ, ಯದತ್ಥಞ್ಚ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ತದತ್ಥಾಯ । ರಕ್ಖಣಭಾವನ್ತಿ ಅಪಾಯಭಯತೋ ಚ ರಕ್ಖಣಜ್ಝಾಸಯಂ। ಚನ್ದೋಪಮಾದಿವಸೇನಾತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಆಕಾಸೇ ಚಲಿತಪಾಣಿ ವಿಯ ಕತ್ಥಚಿ ಅಲಗ್ಗತಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧಜ್ಝಾಸಯತಾ ಸತ್ತೇಸು ಕಾರುಞ್ಞನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ।
Pasannākāranti pasannehi kātabbakiriyaṃ. Taṃ sarūpato dasseti ‘‘cīvarādayo paccaye dadeyyu’’nti. Tathabhāvāyāti yadatthaṃ bhagavatā dhammo desito, yadatthañca sāsane pabbajjā, tadatthāya . Rakkhaṇabhāvanti apāyabhayato ca rakkhaṇajjhāsayaṃ. Candopamādivasenāti ādi-saddena ākāse calitapāṇi viya katthaci alaggatāya parisuddhajjhāsayatā sattesu kāruññanti evamādīnaṃ saṅgaho.
ಚನ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Candūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ಚನ್ದೂಪಮಸುತ್ತಂ • 3. Candūpamasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಚನ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Candūpamasuttavaṇṇanā
