Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
൩. ചന്ദൂപമസുത്തവണ്ണനാ
3. Candūpamasuttavaṇṇanā
൧൪൬. തതിയേ ചന്ദൂപമാതി ചന്ദസദിസാ ഹുത്വാ. കിം പരിമണ്ഡലതായ? നോ, അപിച ഖോ യഥാ ചന്ദോ ഗഗനതലം പക്ഖന്ദമാനോ ന കേനചി സദ്ധിം സന്ഥവം വാ സിനേഹം വാ ആലയം വാ നികന്തിം വാ പത്ഥനം വാ പരിയുട്ഠാനം വാ കരോതി, ന ച ന ഹോതി മഹാജനസ്സ പിയോ മനാപോ, തുമ്ഹേപി ഏവം കേനചി സദ്ധിം സന്ഥവാദീനം അകരണേന ബഹുജനസ്സ പിയാ മനാപാ ചന്ദൂപമാ ഹുത്വാ ഖത്തിയകുലാദീനി ചത്താരി കുലാനി ഉപസങ്കമഥാതി അത്ഥോ. അപിച യഥാ ചന്ദോ അന്ധകാരം വിധമതി, ആലോകം ഫരതി, ഏവം കിലേസന്ധകാരവിധമനേന ഞാണാലോകഫരണേന ചാപി ചന്ദൂപമാ ഹുത്വാതി ഏവമാദീഹിപി നയേഹി ഏത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ.
146. Tatiye candūpamāti candasadisā hutvā. Kiṃ parimaṇḍalatāya? No, apica kho yathā cando gaganatalaṃ pakkhandamāno na kenaci saddhiṃ santhavaṃ vā sinehaṃ vā ālayaṃ vā nikantiṃ vā patthanaṃ vā pariyuṭṭhānaṃ vā karoti, na ca na hoti mahājanassa piyo manāpo, tumhepi evaṃ kenaci saddhiṃ santhavādīnaṃ akaraṇena bahujanassa piyā manāpā candūpamā hutvā khattiyakulādīni cattāri kulāni upasaṅkamathāti attho. Apica yathā cando andhakāraṃ vidhamati, ālokaṃ pharati, evaṃ kilesandhakāravidhamanena ñāṇālokapharaṇena cāpi candūpamā hutvāti evamādīhipi nayehi ettha attho daṭṭhabbo.
അപകസ്സേവ കായം അപകസ്സ ചിത്തന്തി തേനേവ സന്ഥവാദീനം അകരണേന കായഞ്ച ചിത്തഞ്ച അപകസ്സിത്വാ, അപനേത്വാതി അത്ഥോ. യോ ഹി ഭിക്ഖു അരഞ്ഞേപി ന വസതി, കാമവിതക്കാദയോപി വിതക്കേതി, അയം നേവ കായം അപകസ്സതി, ന ചിത്തം. യോ ഹി അരഞ്ഞേപി ഖോ വിഹരതി, കാമവിതക്കാദയോ പന വിതക്കേതി, അയം കായമേവ അപകസ്സതി, ന ചിത്തം. യോ ഗാമന്തേ വസതി , കാമവിതക്കാദയോപി ഖോ ന ച വിതക്കേതി, അയം ചിത്തമേവ അപകസ്സതി, ന കായം. യോ പന അരഞ്ഞേ ചേവ വസതി, കാമവിതക്കാദയോ ച ന വിതക്കേതി, അയം ഉഭയമ്പി അപകസ്സതി. ഏവരൂപാ ഹുത്വാ കുലാനി ഉപസങ്കമഥാതി ദീപേന്തോ ‘‘അപകസ്സേവ കായം അപകസ്സ ചിത്ത’’ന്തി ആഹ.
Apakasseva kāyaṃ apakassa cittanti teneva santhavādīnaṃ akaraṇena kāyañca cittañca apakassitvā, apanetvāti attho. Yo hi bhikkhu araññepi na vasati, kāmavitakkādayopi vitakketi, ayaṃ neva kāyaṃ apakassati, na cittaṃ. Yo hi araññepi kho viharati, kāmavitakkādayo pana vitakketi, ayaṃ kāyameva apakassati, na cittaṃ. Yo gāmante vasati , kāmavitakkādayopi kho na ca vitakketi, ayaṃ cittameva apakassati, na kāyaṃ. Yo pana araññe ceva vasati, kāmavitakkādayo ca na vitakketi, ayaṃ ubhayampi apakassati. Evarūpā hutvā kulāni upasaṅkamathāti dīpento ‘‘apakasseva kāyaṃ apakassa citta’’nti āha.
നിച്ചനവകാതി നിച്ചം നവകാവ, ആഗന്തുകസദിസാ ഏവ ഹുത്വാതി അത്ഥോ. ആഗന്തുകോ ഹി പടിപാടിയാ സമ്പത്തഗേഹം പവിസിത്വാ സചേ നം ഘരസാമികാ ദിസ്വാ, ‘‘അമ്ഹാകം പുത്തഭാതരോ വിപ്പവാസം ഗതാ ഏവം വിചരിംസൂ’’തി അനുകമ്പമാനാ നിസീദാപേത്വാ ഭോജേന്തി, ഭുത്തമത്തോയേവ ‘‘തുമ്ഹാകം ഭാജനം ഗണ്ഹഥാ’’തി ഉട്ഠായ പക്കമതി, ന തേഹി സദ്ധിം സന്ഥവം വാ കരോതി, ന കിച്ചകരണീയാനി വാ സംവിദഹതി, ഏവം തുമ്ഹേപി പടിപാടിയാ സമ്പത്തഘരം പവിസിത്വാ യം ഇരിയാപഥേസു പസന്നാ മനുസ്സാ ദേന്തി, തം ഗഹേത്വാ ഛിന്നസന്ഥവാ, തേസം കിച്ചകരണീയേ അബ്യാവടാ ഹുത്വാ നിക്ഖമഥാതി ദീപേതി.
Niccanavakāti niccaṃ navakāva, āgantukasadisā eva hutvāti attho. Āgantuko hi paṭipāṭiyā sampattagehaṃ pavisitvā sace naṃ gharasāmikā disvā, ‘‘amhākaṃ puttabhātaro vippavāsaṃ gatā evaṃ vicariṃsū’’ti anukampamānā nisīdāpetvā bhojenti, bhuttamattoyeva ‘‘tumhākaṃ bhājanaṃ gaṇhathā’’ti uṭṭhāya pakkamati, na tehi saddhiṃ santhavaṃ vā karoti, na kiccakaraṇīyāni vā saṃvidahati, evaṃ tumhepi paṭipāṭiyā sampattagharaṃ pavisitvā yaṃ iriyāpathesu pasannā manussā denti, taṃ gahetvā chinnasanthavā, tesaṃ kiccakaraṇīye abyāvaṭā hutvā nikkhamathāti dīpeti.
ഇമസ്സ പന നിച്ചനവകഭാവസ്സ ആവിഭാവത്ഥം ദ്വേഭാതികവത്ഥു കഥേതബ്ബം – വസാളനഗരഗാമതോ കിര ദ്വേ ഭാതികാ നിക്ഖമിത്വാ പബ്ബജിതാ, തേ ചൂളനാഗത്ഥേരോ ച മഹാനാഗത്ഥേരോ ചാതി പഞ്ഞായിംസു. തേ ചിത്തലപബ്ബതേ തിംസ വസ്സാനി വസിത്വാ അരഹത്തം പത്താ ‘‘മാതരം പസ്സിസ്സാമാ’’തി ആഗന്ത്വാ വസാളനഗരവിഹാരേ വസിത്വാ പുനദിവസേ മാതുഗാമം പിണ്ഡായ പവിസിംസു. മാതാപി തേസം ഉളുങ്കേന യാഗും നീഹരിത്വാ ഏകസ്സ പത്തേ ആകിരി. തസ്സാ തം ഓലോകയമാനായ പുത്തസിനേഹോ ഉപ്പജ്ജി. അഥ നം ആഹ – ‘‘ത്വം, താത, മയ്ഹം പുത്തോ മഹാനാഗോ’’തി. ഥേരോ ‘‘പച്ഛിമം ഥേരം പുച്ഛ ഉപാസികേ’’തി വത്വാ പക്കാമി. പച്ഛിമഥേരസ്സപി യാഗും ദത്വാ, ‘‘താത, ത്വം മയ്ഹം പുത്തോ ചൂളനാഗോ’’തി പുച്ഛി? ഥേരോ ‘‘കിം, ഉപാസികേ, പുരിമം ഥേരം ന പുച്ഛസീ’’തി? വത്വാ പക്കാമി. ഏവം മാതരാപി സദ്ധിം ഛിന്നസന്ഥവോ ഭിക്ഖു നിച്ചനവകോ നാമ ഹോതി.
Imassa pana niccanavakabhāvassa āvibhāvatthaṃ dvebhātikavatthu kathetabbaṃ – vasāḷanagaragāmato kira dve bhātikā nikkhamitvā pabbajitā, te cūḷanāgatthero ca mahānāgatthero cāti paññāyiṃsu. Te cittalapabbate tiṃsa vassāni vasitvā arahattaṃ pattā ‘‘mātaraṃ passissāmā’’ti āgantvā vasāḷanagaravihāre vasitvā punadivase mātugāmaṃ piṇḍāya pavisiṃsu. Mātāpi tesaṃ uḷuṅkena yāguṃ nīharitvā ekassa patte ākiri. Tassā taṃ olokayamānāya puttasineho uppajji. Atha naṃ āha – ‘‘tvaṃ, tāta, mayhaṃ putto mahānāgo’’ti. Thero ‘‘pacchimaṃ theraṃ puccha upāsike’’ti vatvā pakkāmi. Pacchimatherassapi yāguṃ datvā, ‘‘tāta, tvaṃ mayhaṃ putto cūḷanāgo’’ti pucchi? Thero ‘‘kiṃ, upāsike, purimaṃ theraṃ na pucchasī’’ti? Vatvā pakkāmi. Evaṃ mātarāpi saddhiṃ chinnasanthavo bhikkhu niccanavako nāma hoti.
അപ്പഗബ്ഭാതി ന പഗബ്ഭാ, അട്ഠട്ഠാനേന കായപാഗബ്ഭിയേന, ചതുട്ഠാനേന വചീപാഗബ്ഭിയേന, അനേകട്ഠാനേന മനോപാഗബ്ഭിയേന ച വിരഹിതാതി അത്ഥോ. അട്ഠട്ഠാനം കായപാഗബ്ഭിയം നാമ സങ്ഘഗണപുഗ്ഗല-ഭോജനസാലാ-ജന്താഘരനഹാനതിത്ഥ-ഭിക്ഖാചാരമഗ്ഗ-അന്തരഘരപ്പവേസനേസു കായേന അപ്പതിരൂപകരണം. സേയ്യഥിദം – ഇധേകച്ചോ സങ്ഘമജ്ഝേ പല്ലത്ഥികായ വാ നിസീദതി പാദേ പാദം ആധായിത്വാ വാതി ഏവമാദി (മഹാനി॰ ൧൬൫). തഥാ ഗണമജ്ഝേ. ഗണമജ്ഝേതി ചതുപരിസസന്നിപാതേ വാ സുത്തന്തികഗണാദിസന്നിപാതേ വാ. തഥാ വുഡ്ഢതരേ പുഗ്ഗലേ. ഭോജനസാലായ പന വുഡ്ഢാനം ആസനം ന ദേതി, നവാനം ആസനം പടിബാഹതി. തഥാ ജന്താഘരേ. വുഡ്ഢേ ചേത്ഥ അനാപുച്ഛാ അഗ്ഗിജലനാദീനി കരോതി. ന്ഹാനതിത്ഥേ ച യദിദം ‘‘ദഹരോ വുഡ്ഢോതി പമാണം അകത്വാ ആഗതപടിപാടിയാ ന്ഹായിതബ്ബ’’ന്തി വുത്തം, തമ്പി അനാദിയന്തോ പച്ഛാ ആഗന്ത്വാ ഉദകം ഓതരിത്വാ വുഡ്ഢേ ച നവേ ച ബാധതി. ഭിക്ഖാചാരമഗ്ഗേ പന അഗ്ഗാസനഅഗ്ഗോദകഅഗ്ഗപിണ്ഡാനം അത്ഥായ പുരതോ ഗച്ഛതി ബാഹായ ബാഹം പഹരന്തോ. അന്തരഘരപ്പവേസനേ വുഡ്ഢേഹി പഠമതരം പവിസതി, ദഹരേഹി സദ്ധിം കായകീളനകം കരോതീതി ഏവമാദി.
Appagabbhāti na pagabbhā, aṭṭhaṭṭhānena kāyapāgabbhiyena, catuṭṭhānena vacīpāgabbhiyena, anekaṭṭhānena manopāgabbhiyena ca virahitāti attho. Aṭṭhaṭṭhānaṃ kāyapāgabbhiyaṃ nāma saṅghagaṇapuggala-bhojanasālā-jantāgharanahānatittha-bhikkhācāramagga-antaragharappavesanesu kāyena appatirūpakaraṇaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco saṅghamajjhe pallatthikāya vā nisīdati pāde pādaṃ ādhāyitvā vāti evamādi (mahāni. 165). Tathā gaṇamajjhe. Gaṇamajjheti catuparisasannipāte vā suttantikagaṇādisannipāte vā. Tathā vuḍḍhatare puggale. Bhojanasālāya pana vuḍḍhānaṃ āsanaṃ na deti, navānaṃ āsanaṃ paṭibāhati. Tathā jantāghare. Vuḍḍhe cettha anāpucchā aggijalanādīni karoti. Nhānatitthe ca yadidaṃ ‘‘daharo vuḍḍhoti pamāṇaṃ akatvā āgatapaṭipāṭiyā nhāyitabba’’nti vuttaṃ, tampi anādiyanto pacchā āgantvā udakaṃ otaritvā vuḍḍhe ca nave ca bādhati. Bhikkhācāramagge pana aggāsanaaggodakaaggapiṇḍānaṃ atthāya purato gacchati bāhāya bāhaṃ paharanto. Antaragharappavesane vuḍḍhehi paṭhamataraṃ pavisati, daharehi saddhiṃ kāyakīḷanakaṃ karotīti evamādi.
ചതുട്ഠാനം വചീപാഗബ്ഭിയം നാമ സങ്ഘഗണപുഗ്ഗലഅന്തരഘരേസു അപ്പതിരൂപവാചാനിച്ഛാരണം. സേയ്യഥിദം – ഇധേകച്ചോ സങ്ഘമജ്ഝേ അനാപുച്ഛാ ധമ്മം ഭാസതി. തഥാ പുബ്ബേ വുത്തപ്പകാരസ്സ ഗണസ്സ മജ്ഝേ പുഗ്ഗലസ്സ ച സന്തികേ, തത്ഥേവ മനുസ്സേഹി പഞ്ഹം പുട്ഠോ വുഡ്ഢതരം അനാപുച്ഛാ വിസ്സജ്ജേതി. അന്തരഘരേ പന ‘‘ഇത്ഥന്നാമേ കിം അത്ഥി? കിം യാഗു, ഉദാഹു ഖാദനീയം ഭോജനീയം? കിം മേ ദസ്സസി? കിം അജ്ജ ഖാദിസ്സാമ? കിം ഭുഞ്ജിസ്സാമ? കിം പിവിസ്സാമാ’’തിആദീനി ഭാസതി.
Catuṭṭhānaṃ vacīpāgabbhiyaṃ nāma saṅghagaṇapuggalaantaragharesu appatirūpavācānicchāraṇaṃ. Seyyathidaṃ – idhekacco saṅghamajjhe anāpucchā dhammaṃ bhāsati. Tathā pubbe vuttappakārassa gaṇassa majjhe puggalassa ca santike, tattheva manussehi pañhaṃ puṭṭho vuḍḍhataraṃ anāpucchā vissajjeti. Antaraghare pana ‘‘itthannāme kiṃ atthi? Kiṃ yāgu, udāhu khādanīyaṃ bhojanīyaṃ? Kiṃ me dassasi? Kiṃ ajja khādissāma? Kiṃ bhuñjissāma? Kiṃ pivissāmā’’tiādīni bhāsati.
അനേകട്ഠാനം മനോപാഗബ്ഭിയം നാമ തേസു തേസു ഠാനേസു കായവാചാഹി അജ്ഝാചാരം അനാപജ്ജിത്വാപി മനസാവ കാമവിതക്കാദീനം വിതക്കനം. അപിച ദുസ്സീലസ്സേവ സതോ ‘‘സീലവാതി മം ജനോ ജാനാതൂ’’തി ഏവം പവത്താ പാപിച്ഛതാപി മനോപാഗബ്ഭിയം. ഇതി സബ്ബേസമ്പി ഇമേസം പാഗബ്ഭിയാനം അഭാവേന അപ്പഗബ്ഭാ ഹുത്വാ ഉപസങ്കമഥാതി വദതി.
Anekaṭṭhānaṃ manopāgabbhiyaṃ nāma tesu tesu ṭhānesu kāyavācāhi ajjhācāraṃ anāpajjitvāpi manasāva kāmavitakkādīnaṃ vitakkanaṃ. Apica dussīlasseva sato ‘‘sīlavāti maṃ jano jānātū’’ti evaṃ pavattā pāpicchatāpi manopāgabbhiyaṃ. Iti sabbesampi imesaṃ pāgabbhiyānaṃ abhāvena appagabbhā hutvā upasaṅkamathāti vadati.
ജരുദപാനന്തി ജിണ്ണകൂപം. പബ്ബതവിസമന്തി പബ്ബതേ വിസമം പപാതട്ഠാനം. നദീവിദുഗ്ഗന്തി നദിയാ വിദുഗ്ഗം ഛിന്നതടട്ഠാനം. അപകസ്സേവ കായന്തി താദിസാനി ഠാനാനി യോ ഖിഡ്ഡാദിപസുതോ കായം അനപകസ്സ ഏകതോഭാരിയം അകത്വാവ വായുപത്ഥമ്ഭകം അഗ്ഗാഹാപേത്വാ ചിത്തമ്പി അനപകസ്സ ‘‘ഏത്ഥ പതിതോ ഹത്ഥപാദഭഞ്ജനാദീനി പാപുണാതീ’’തി അനാദീനവദസ്സാവിതായ അനുബ്ബേജേത്വാ സമ്പിയായമാനോ ഓലോകേതി, സോ പതിത്വാ ഹത്ഥപാദഭഞ്ജനാദിഅനത്ഥം പാപുണാതി. യോ പന ഉദകത്ഥികോ വാ അഞ്ഞേന വാ കേനചി കിച്ചേന ഓലോകേതുകാമോ കായം അപകസ്സ ഏകതോ ഭാരിയം കത്വാ വായുപത്ഥമ്ഭകം ഗാഹാപേത്വാ, ചിത്തമ്പി അപകസ്സ ആദീനവദസ്സനേന സംവേജേത്വാ ഓലോകേതി, സോ ന പതതി, യഥാരുചിം ഓലോകേത്വാ സുഖീ യേനകാമം പക്കമതി.
Jarudapānanti jiṇṇakūpaṃ. Pabbatavisamanti pabbate visamaṃ papātaṭṭhānaṃ. Nadīvidugganti nadiyā viduggaṃ chinnataṭaṭṭhānaṃ. Apakasseva kāyanti tādisāni ṭhānāni yo khiḍḍādipasuto kāyaṃ anapakassa ekatobhāriyaṃ akatvāva vāyupatthambhakaṃ aggāhāpetvā cittampi anapakassa ‘‘ettha patito hatthapādabhañjanādīni pāpuṇātī’’ti anādīnavadassāvitāya anubbejetvā sampiyāyamāno oloketi, so patitvā hatthapādabhañjanādianatthaṃ pāpuṇāti. Yo pana udakatthiko vā aññena vā kenaci kiccena oloketukāmo kāyaṃ apakassa ekato bhāriyaṃ katvā vāyupatthambhakaṃ gāhāpetvā, cittampi apakassa ādīnavadassanena saṃvejetvā oloketi, so na patati, yathāruciṃ oloketvā sukhī yenakāmaṃ pakkamati.
ഏവമേവ ഖോതി ഏത്ഥ ഇദം ഓപമ്മസംസന്ദനം – ജരുദപാനാദയോ വിയ ഹി ചത്താരി കുലാനി, ഓലോകനപുരിസോ വിയ ഭിക്ഖു. യഥാ അനപകട്ഠകായചിത്തോ താനി ഓലോകേന്തോ പുരിസോ തത്ഥ പതതി, ഏവം അരക്ഖിതേഹി കായാദീഹി കുലാനി ഉപസങ്കമന്തോ ഭിക്ഖു കുലേസു ബജ്ഝതി, തതോ നാനപ്പകാരം സീലപാദഭഞ്ജനാദിഅനത്ഥം പാപുണാതി. യഥാ പന അപകട്ഠകായചിത്തോ പുരിസോ തത്ഥ ന പതതി, ഏവം രക്ഖിതേനേവ കായേന രക്ഖിതേഹി ചിത്തേഹി രക്ഖിതായ വാചായ സുപ്പട്ഠിതായ സതിയാ അപകട്ഠകായചിത്തോ ഹുത്വാ കുലാനി ഉപസങ്കമന്തോ ഭിക്ഖു കുലേസു ന ബജ്ഝതി. അഥസ്സ യഥാ തത്ഥ അപതിതസ്സ പുരിസസ്സ, ന പാദാ ഭഞ്ജന്തി, ഏവം സീലപാദോ ന ഭിജ്ജതി. യഥാ ഹത്ഥാ ന ഭഞ്ജന്തി, ഏവം സദ്ധാഹത്ഥോ ന ഭിജ്ജതി. യഥാ കുച്ഛി ന ഭിജ്ജതി, ഏവം സമാധികുച്ഛി ന ഭിജ്ജതി. യഥാ സീസം ന ഭിജ്ജതി, ഏവം ഞാണസീസം ന ഭിജ്ജതി, യഥാ ച തം ഖാണുകണ്ടകാദയോ ന വിജ്ഝന്തി, ഏവമിമം രാഗകണ്ടകാദയോ ന വിജ്ഝന്തി. യഥാ സോ നിരുപദ്ദവോ യഥാരുചി ഓലോകേത്വാ സുഖീ യേനകാമം പക്കമതി, ഏവം ഭിക്ഖു കുലാനി നിസ്സായ ചീവരാദയോ പച്ചയേ പടിസേവന്തോ കമ്മട്ഠാനം വഡ്ഢേത്വാ സങ്ഖാരേ സമ്മസന്തോ അരഹത്തം പത്വാ ലോകുത്തരസുഖേന സുഖിതോ യേനകാമം അഗതപുബ്ബം നിബ്ബാനദിസം ഗച്ഛതി.
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – jarudapānādayo viya hi cattāri kulāni, olokanapuriso viya bhikkhu. Yathā anapakaṭṭhakāyacitto tāni olokento puriso tattha patati, evaṃ arakkhitehi kāyādīhi kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu bajjhati, tato nānappakāraṃ sīlapādabhañjanādianatthaṃ pāpuṇāti. Yathā pana apakaṭṭhakāyacitto puriso tattha na patati, evaṃ rakkhiteneva kāyena rakkhitehi cittehi rakkhitāya vācāya suppaṭṭhitāya satiyā apakaṭṭhakāyacitto hutvā kulāni upasaṅkamanto bhikkhu kulesu na bajjhati. Athassa yathā tattha apatitassa purisassa, na pādā bhañjanti, evaṃ sīlapādo na bhijjati. Yathā hatthā na bhañjanti, evaṃ saddhāhattho na bhijjati. Yathā kucchi na bhijjati, evaṃ samādhikucchi na bhijjati. Yathā sīsaṃ na bhijjati, evaṃ ñāṇasīsaṃ na bhijjati, yathā ca taṃ khāṇukaṇṭakādayo na vijjhanti, evamimaṃ rāgakaṇṭakādayo na vijjhanti. Yathā so nirupaddavo yathāruci oloketvā sukhī yenakāmaṃ pakkamati, evaṃ bhikkhu kulāni nissāya cīvarādayo paccaye paṭisevanto kammaṭṭhānaṃ vaḍḍhetvā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ patvā lokuttarasukhena sukhito yenakāmaṃ agatapubbaṃ nibbānadisaṃ gacchati.
ഇദാനി യോ ഹീനാധിമുത്തികോ മിച്ഛാപടിപന്നോ ഏവം വദേയ്യ ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ‘തിവിധം പാഗബ്ഭിയം പഹായ നിച്ചനവകത്തേന ചന്ദൂപമാ കുലാനി ഉപസങ്കമഥാ’തി വദന്തോ അട്ഠാനേ ഠപേതി, അസയ്ഹം ഭാരം ആരോപേതി, യം ന സക്കാ കാതും തം കാരേതീ’’തി, തസ്സ വാദപഥം പച്ഛിന്ദിത്വാ, ‘‘സക്കാ ഏവം കാതും, അത്ഥി ഏവരൂപോ ഭിക്ഖൂ’’തി ദസ്സേന്തോ കസ്സപോ, ഭിക്ഖവേതിആദിമാഹ.
Idāni yo hīnādhimuttiko micchāpaṭipanno evaṃ vadeyya ‘‘sammāsambuddho ‘tividhaṃ pāgabbhiyaṃ pahāya niccanavakattena candūpamā kulāni upasaṅkamathā’ti vadanto aṭṭhāne ṭhapeti, asayhaṃ bhāraṃ āropeti, yaṃ na sakkā kātuṃ taṃ kāretī’’ti, tassa vādapathaṃ pacchinditvā, ‘‘sakkā evaṃ kātuṃ, atthi evarūpo bhikkhū’’ti dassento kassapo, bhikkhavetiādimāha.
ആകാസേ പാണിം ചാലേസീതി നീലേ ഗഗനന്തരേ യമകവിജ്ജുതം ചാരയമാനോ വിയ ഹേട്ഠാഭാഗം ഉപരിഭാഗം ഉഭതോപസ്സേസു പാണിം സഞ്ചാരേസി. ഇദഞ്ച പന തേപിടകേ ബുദ്ധവചനേ അസമ്ഭിന്നപദം നാമ. അത്തമനോതി തുട്ഠചിത്തോ സകമനോ, ന ദോമനസ്സേന പച്ഛിന്ദിത്വാ ഗഹിതമനോ. കസ്സപസ്സ, ഭിക്ഖവേതി ഇദമ്പി പുരിമനയേനേവ പരവാദം പച്ഛിന്ദിത്വാ അത്ഥി ഏവരൂപോ ഭിക്ഖൂതി ദസ്സനത്ഥം വുത്തം.
Ākāse pāṇiṃ cālesīti nīle gaganantare yamakavijjutaṃ cārayamāno viya heṭṭhābhāgaṃ uparibhāgaṃ ubhatopassesu pāṇiṃ sañcāresi. Idañca pana tepiṭake buddhavacane asambhinnapadaṃ nāma. Attamanoti tuṭṭhacitto sakamano, na domanassena pacchinditvā gahitamano. Kassapassa, bhikkhaveti idampi purimanayeneva paravādaṃ pacchinditvā atthi evarūpo bhikkhūti dassanatthaṃ vuttaṃ.
പസന്നാകാരം കരേയ്യുന്തി ചീവരാദയോ പച്ചയേ ദദേയ്യും. തഥത്തായ പടിപജ്ജേയ്യുന്തി സീലസ്സ ആഗതട്ഠാനേ സീലം പൂരയമാനാ, സമാധിവിപസ്സനാ മഗ്ഗഫലാനം ആഗതട്ഠാനേ താനി താനി സമ്പാദയമാനാ തഥാഭാവായ പടിപജ്ജേയ്യും. അനുദയന്തി രക്ഖണഭാവം. അനുകമ്പന്തി മുദുചിത്തതം. ഉഭയഞ്ചേതം കാരുഞ്ഞസ്സേവ വേവചനം. കസ്സപോ, ഭിക്ഖവേതി ഇദമ്പി പുരിമനയേനേവ പരവാദം പച്ഛിന്ദിത്വാ അത്ഥി ഏവരൂപോ ഭിക്ഖൂതി ദസ്സനത്ഥം വുത്തം. കസ്സപേന വാതി ഏത്ഥ ചന്ദോപമാദിവസേന യോജനം കത്വാ പുരിമനയേനേവ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. തതിയം.
Pasannākāraṃkareyyunti cīvarādayo paccaye dadeyyuṃ. Tathattāya paṭipajjeyyunti sīlassa āgataṭṭhāne sīlaṃ pūrayamānā, samādhivipassanā maggaphalānaṃ āgataṭṭhāne tāni tāni sampādayamānā tathābhāvāya paṭipajjeyyuṃ. Anudayanti rakkhaṇabhāvaṃ. Anukampanti muducittataṃ. Ubhayañcetaṃ kāruññasseva vevacanaṃ. Kassapo, bhikkhaveti idampi purimanayeneva paravādaṃ pacchinditvā atthi evarūpo bhikkhūti dassanatthaṃ vuttaṃ. Kassapena vāti ettha candopamādivasena yojanaṃ katvā purimanayeneva attho veditabbo. Tatiyaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൩. ചന്ദൂപമസുത്തം • 3. Candūpamasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൩. ചന്ദൂപമസുത്തവണ്ണനാ • 3. Candūpamasuttavaṇṇanā