| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೧೭. ಚರಿಯಾನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
17. Cariyānānattañāṇaniddesavaṇṇanā
೬೮. ಚರಿಯಾನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿಆದೀಸು ಆರಮ್ಮಣೇ ಚರತೀತಿ ಚರಿಯಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ಚರಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾ। ಅಞ್ಞಾಣೇನ ಚರಣಂ , ಅಞ್ಞಾಣೇನ ವಾ ಚರತಿ, ಅಞ್ಞಾತೇ ವಾ ಚರತಿ, ಅಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಾ ಚರಣನ್ತಿ ಅಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾ। ಞಾಣಮೇವ ಚರಿಯಾ, ಞಾಣೇನ ವಾ ಚರಿಯಾ, ಞಾಣೇನ ವಾ ಚರತಿ, ಞಾತೇ ವಾ ಚರತಿ, ಞಾಣಸ್ಸ ವಾ ಚರಣನ್ತಿ ಞಾಣಚರಿಯಾ। ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯಾತಿ ರೂಪದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಪವತ್ತಾ। ಆವಜ್ಜನಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾತಿ ಭವಙ್ಗಸನ್ತಾನತೋ ಅಪನೇತ್ವಾ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನಂ ಆವಜ್ಜೇತಿ ನಾಮೇತೀತಿ ಆವಜ್ಜನಂ, ವಿಪಾಕಾಭಾವತೋ ಕರಣಮತ್ತನ್ತಿ ಕಿರಿಯಾ, ಕುಸಲಾಕುಸಲವಸೇನ ನ ಬ್ಯಾಕತಾತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಾ। ದಸ್ಸನಟ್ಠೋತಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ಪಸ್ಸತಿ, ದಸ್ಸನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ತನ್ತಿ ದಸ್ಸನಂ, ದಸ್ಸನಮೇವ ಅತ್ಥೋ ದಸ್ಸನಟ್ಠೋ। ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ವಾ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ವಾ। ದಿಟ್ಠತ್ತಾತಿ ಅದಿಟ್ಠೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ದಿಟ್ಠತ್ತಾ। ಅಭಿನಿರೋಪನಾ ವಿಪಾಕಮನೋಧಾತೂತಿ ದಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಆರೋಹತೀತಿ ಅತಿನಿರೋಪನಾ, ಉಭಯವಿಪಾಕಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಮನೋಧಾತು। ಅಭಿನಿರೋಪಿತತ್ತಾತಿ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಅಭಿರುಳ್ಹತ್ತಾ। ವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂತಿ ಉಭಯವಿಪಾಕಾ ಸನ್ತೀರಣಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ಏಸ ನಯೋ ಸೋತದ್ವಾರಾದೀಸುಪಿ। ಸನ್ತೀರಣಾನನ್ತರಂ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನೇ ಅವುತ್ತೇಪಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೇಹಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ವಿಜಾನನತ್ಥಾಯಾತಿ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಚೇವ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಚ ವಿಜಾನನತ್ಥಾಯ। ಆವಜ್ಜನಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾತಿ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಚಿತ್ತಂ। ವಿಜಾನನಟ್ಠೋತಿ ತದನನ್ತರಜವನವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ವಿಜಾನನಮೇವ ಅತ್ಥೋ, ನ ಅಞ್ಞೋ। ಉಪರಿ ಅಕುಸಲಜವನಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಜವನಾನಞ್ಚ ವಿಸುಂ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸೇಸಜವನಾನಿ ಇಧ ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ ಸಿಯುಂ। ‘‘ಕುಸಲೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಚರತೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾ’’ತಿಆದಿವಚನತೋ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೭೦) ಪನ ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಚಿತ್ತಜವನಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಅಹೇತುಕಾನಂಯೇವ ಚಿತ್ತಾನಂ ವುತ್ತತ್ತಾ ದ್ವೇ ಆವಜ್ಜನಾನಿ ದ್ವೇ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ದ್ವೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಾನಿ ತೀಣಿ ಸನ್ತೀರಣಾನಿ ಏಕಂ ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಅಹೇತುಕಚಿತ್ತಾನಿಯೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
68. Cariyānānattañāṇaniddese viññāṇacariyātiādīsu ārammaṇe caratīti cariyā, viññāṇameva cariyā viññāṇacariyā. Aññāṇena caraṇaṃ , aññāṇena vā carati, aññāte vā carati, aññāṇassa vā caraṇanti aññāṇacariyā. Ñāṇameva cariyā, ñāṇena vā cariyā, ñāṇena vā carati, ñāte vā carati, ñāṇassa vā caraṇanti ñāṇacariyā. Dassanatthāyāti rūpadassanatthāya pavattā. Āvajjanakiriyābyākatāti bhavaṅgasantānato apanetvā rūpārammaṇe cittasantānaṃ āvajjeti nāmetīti āvajjanaṃ, vipākābhāvato karaṇamattanti kiriyā, kusalākusalavasena na byākatāti abyākatā. Dassanaṭṭhoti passanti tena, sayaṃ vā passati, dassanamattameva vā tanti dassanaṃ, dassanameva attho dassanaṭṭho. Cakkhuviññāṇanti kusalavipākaṃ vā akusalavipākaṃ vā. Diṭṭhattāti adiṭṭhe sampaṭicchanassa abhāvato cakkhuviññāṇena rūpārammaṇassa diṭṭhattā. Abhiniropanā vipākamanodhātūti diṭṭhārammaṇameva ārohatīti atiniropanā, ubhayavipākā sampaṭicchanamanodhātu. Abhiniropitattāti rūpārammaṇaṃ abhiruḷhattā. Vipākamanoviññāṇadhātūti ubhayavipākā santīraṇamanoviññāṇadhātu. Esa nayo sotadvārādīsupi. Santīraṇānantaraṃ voṭṭhabbane avuttepi aṭṭhakathācariyehi vuttattā labbhatīti gahetabbaṃ. Vijānanatthāyāti dhammārammaṇassa ceva rūpādiārammaṇassa ca vijānanatthāya. Āvajjanakiriyābyākatāti manodvārāvajjanacittaṃ. Vijānanaṭṭhoti tadanantarajavanavasena ārammaṇassa vijānanameva attho, na añño. Upari akusalajavanānaṃ vipassanāmaggaphalajavanānañca visuṃ vuttattā sesajavanāni idha gahetabbāni siyuṃ. ‘‘Kusalehi kammehi vippayuttā caratīti viññāṇacariyā’’tiādivacanato (paṭi. ma. 1.70) pana hasituppādacittajavanameva gahetabbaṃ. Chasu dvāresu ahetukānaṃyeva cittānaṃ vuttattā dve āvajjanāni dve pañcaviññāṇāni dve sampaṭicchanāni tīṇi santīraṇāni ekaṃ hasituppādacittanti aṭṭhārasa ahetukacittāniyeva viññāṇacariyāti veditabbāni.
೬೯. ಇದಾನಿ ವಿಸಯವಿಜಾನನಮತ್ತಟ್ಠೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ನೀರಾಗಾ ಚರತೀತಿಆದಿಮಾಹ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಹಿ ರಾಗಾದಿಸಮ್ಪಯೋಗೇ ಸದ್ಧಾದಿಸಮ್ಪಯೋಗೇ ಚ ಅವತ್ಥನ್ತರಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತೇಸು ಅಸತಿ ಸಕಾವತ್ಥಾಯಮೇವ ತಿಟ್ಠತಿ। ತಸ್ಮಾ ನೀರಾಗಾದಿವಚನೇನ ತೇಸಂ ವುತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕಿಚ್ಚಮತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನತ್ಥಿ ಏತಿಸ್ಸಾ ರಾಗೋತಿ ನೀರಾಗಾ। ನಿರಾಗಾತಿ ರಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಪಠನ್ತಿ । ಸೋ ಪನ ರಜ್ಜನವಸೇನ ರಾಗೋ। ಇತರೇಸು ದುಸ್ಸನವಸೇನ ದೋಸೋ। ಮುಯ್ಹನವಸೇನ ಮೋಹೋ। ಮಞ್ಞನವಸೇನ ಮಾನೋ। ವಿಪರೀತದಸ್ಸನವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿ। ಉದ್ಧತಭಾವೋ, ಅವೂಪಸನ್ತಭಾವೋ ವಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ। ಅನುಸೇನ್ತೀತಿ ಅನುಸಯಾ। ‘‘ನಿರನುಸಯಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ನಾನುಸಯಾತಿ ವುತ್ತಂ, ಸೋಯೇವತ್ಥೋ। ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಪ್ಪತ್ತಾನಮೇವೇತ್ಥ ಅಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನ ಹಿ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾ ಪಹೀನಾನುಸಯಾನಂಯೇವ ವುತ್ತಾ। ಯಾ ಚ ನೀರಾಗಾದಿನಾಮಾ, ಸಾ ರಾಗಾದೀಹಿ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾವ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಪರಿಯಾಯನ್ತರದಸ್ಸನತ್ಥಂ ರಾಗವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಪುನ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಚ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಕುಸಲೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹೀತಿಆದಿಮಾಹ। ಕುಸಲಾನಿಯೇವ ರಾಗಾದಿವಜ್ಜಾಭಾವಾ ಅನವಜ್ಜಾನಿ। ಪರಿಸುದ್ಧಭಾವಕರೇಹಿ ಹಿರಿಓತ್ತಪ್ಪೇಹಿ ಯುತ್ತತ್ತಾ ಸುಕ್ಕಾನಿ। ಪವತ್ತಿಸುಖತ್ತಾ ಸುಖೋ ಉದಯೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಸುಖುದ್ರಯಾನಿ, ಸುಖವಿಪಾಕತ್ತಾ ವಾ ಸುಖೋ ಉದಯೋ ವಡ್ಢಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಸುಖುದ್ರಯಾನಿ। ವುತ್ತವಿಪಕ್ಖೇನ ಅಕುಸಲಾನಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ವಿಞ್ಞಾತೇ ಚರತೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿಞ್ಞಾಯಮಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ವಿಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ, ತಸ್ಮಿಂ ವಿಞ್ಞಾತೇ ಆರಮ್ಮಣೇ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ನೀಲವಣ್ಣಯೋಗತೋ ನೀಲವತ್ಥಂ ವಿಯ ವಿಞ್ಞಾಣಯೋಗತೋ ವಿಞ್ಞಾತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚರತೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಏವರೂಪಾ ಚರಿಯಾ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಚರಿಯಾ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಚರಿಯಾ’’ತಿ ಚ ವೋಹಾರವಸೇನ ವುಚ್ಚತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣತೋ ಪನ ವಿಸುಂ ಚರಿಯಾ ನತ್ಥಿ। ಪಕತಿಪರಿಸುದ್ಧಮಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಟ್ಠೇನಾತಿ ಇದಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಚಿತ್ತಂ ರಾಗಾದಿಕಿಲೇಸಾಭಾವೇನ ಪಕತಿಯಾ ಏವ ಪರಿಸುದ್ಧಂ। ತಸ್ಮಾ ವಿಜಾನನಮತ್ತಮೇವ ಚರಿಯಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿಕ್ಲೇಸಟ್ಠೇನಾತಿಪಿ ಪಾಠೋ।
69. Idāni visayavijānanamattaṭṭhena viññāṇacariyāti dassetuṃ nīrāgā caratītiādimāha, viññāṇañhi rāgādisampayoge saddhādisampayoge ca avatthantaraṃ pāpuṇāti, tesu asati sakāvatthāyameva tiṭṭhati. Tasmā nīrāgādivacanena tesaṃ vuttaviññāṇānaṃ viññāṇakiccamattaṃ dasseti. Natthi etissā rāgoti nīrāgā. Nirāgāti rassaṃ katvāpi paṭhanti . So pana rajjanavasena rāgo. Itaresu dussanavasena doso. Muyhanavasena moho. Maññanavasena māno. Viparītadassanavasena diṭṭhi. Uddhatabhāvo, avūpasantabhāvo vā uddhaccaṃ. Vicikicchā vuttatthā. Anusentīti anusayā. ‘‘Niranusayā’’ti vattabbe nānusayāti vuttaṃ, soyevattho. Pariyuṭṭhānappattānamevettha abhāvo veditabbo. Na hi viññāṇacariyā pahīnānusayānaṃyeva vuttā. Yā ca nīrāgādināmā, sā rāgādīhi vippayuttāva nāma hotīti pariyāyantaradassanatthaṃ rāgavippayuttātiādimāha. Puna aññehi ca vippayuttataṃ dassetuṃ kusalehi kammehītiādimāha. Kusalāniyeva rāgādivajjābhāvā anavajjāni. Parisuddhabhāvakarehi hiriottappehi yuttattā sukkāni. Pavattisukhattā sukho udayo uppatti etesanti sukhudrayāni, sukhavipākattā vā sukho udayo vaḍḍhi etesanti sukhudrayāni. Vuttavipakkhena akusalāni yojetabbāni. Viññāte caratīti viññāṇena viññāyamānaṃ ārammaṇaṃ viññātaṃ nāma, tasmiṃ viññāte ārammaṇe. Kiṃ vuttaṃ hoti? Nīlavaṇṇayogato nīlavatthaṃ viya viññāṇayogato viññātaṃ viññāṇaṃ nāma hoti, tasmiṃ viññāṇe caratīti viññāṇacariyāti vuttaṃ hoti. Viññāṇassaevarūpā cariyā hotīti vuttappakārassa viññāṇassa vuttappakārā cariyā hotīti attho. ‘‘Viññāṇassa cariyā’’ti ca vohāravasena vuccati, viññāṇato pana visuṃ cariyā natthi. Pakatiparisuddhamidaṃ cittaṃ nikkilesaṭṭhenāti idaṃ vuttappakāraṃ cittaṃ rāgādikilesābhāvena pakatiyā eva parisuddhaṃ. Tasmā vijānanamattameva cariyāti viññāṇacariyāti vuttaṃ hoti. Niklesaṭṭhenātipi pāṭho.
ಅಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾಯ ಮನಾಪಿಯೇಸೂತಿ ಮನಸಿ ಅಪ್ಪೇನ್ತಿ ಪಸೀದನ್ತಿ, ಮನಂ ವಾ ಅಪ್ಪಾಯನ್ತಿ ವಡ್ಢೇನ್ತೀತಿ ಮನಾಪಾನಿ, ಮನಾಪಾನಿಯೇವ ಮನಾಪಿಯಾನಿ। ತೇಸು ಮನಾಪಿಯೇಸು। ತಾನಿ ಪನ ಇಟ್ಠಾನಿ ವಾ ಹೋನ್ತು ಅನಿಟ್ಠಾನಿ ವಾ, ಗಹಣವಸೇನ ಮನಾಪಿಯಾನಿ। ನ ಹಿ ಇಟ್ಠಸ್ಮಿಂಯೇವ ರಾಗೋ ಅನಿಟ್ಠಸ್ಮಿಂಯೇವ ದೋಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ರಾಗಸ್ಸ ಜವನತ್ಥಾಯಾತಿ ಸನ್ತತಿವಸೇನ ರಾಗಸ್ಸ ಜವನತ್ಥಾಯ ಪವತ್ತಾ। ಆವಜ್ಜನಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾತಿ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಭೂತಾ ಆವಜ್ಜನಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾ ಮನೋಧಾತು। ರಾಗಸ್ಸ ಜವನಾತಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ರಾಗಸ್ಸ ಪವತ್ತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪವತ್ತೋ ರಾಗೋಯೇವ। ಅಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ಅಞ್ಞಾಣೇನ ರಾಗಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ ಅಞ್ಞಾಣೇನ ರಾಗಸ್ಸ ಚರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತದುಭಯೇನ ಅಸಮಪೇಕ್ಖನಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿನ್ತಿ ರಾಗದೋಸವಸೇನ ಸಮಪೇಕ್ಖನವಿರಹಿತೇ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಸಙ್ಖಾತೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ। ಮೋಹಸ್ಸ ಜವನತ್ಥಾಯಾತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಉದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ಮೋಹಸ್ಸ ಜವನತ್ಥಾಯ। ಅಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ಅಞ್ಞಾಣಸ್ಸೇವ ಚರಿಯಾ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ। ವಿನಿಬನ್ಧಸ್ಸಾತಿಆದೀನಿ ಮಾನಾದೀನಂ ಸಭಾವವಚನಾನಿ। ತತ್ಥ ವಿನಿಬನ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಉನ್ನತಿವಸೇನ ವಿನಿಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ। ಪರಾಮಟ್ಠಾಯಾತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚಭಾವಾದಿಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರತೋ ನಿಚ್ಚಭಾವಾದಿಂ ಆಮಟ್ಠಾಯ ಗಹಿತಾಯ। ವಿಕ್ಖೇಪಗತಸ್ಸಾತಿ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಭಾವಂ ಗತಸ್ಸ। ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತಾಯಾತಿ ಅಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಭಾವಂ ಗತಾಯ। ಥಾಮಗತಸ್ಸಾತಿ ಬಲಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ। ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ರೂಪಾದೀಸು ವಾ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಭೂತೇಸು ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು।
Aññāṇacariyāya manāpiyesūti manasi appenti pasīdanti, manaṃ vā appāyanti vaḍḍhentīti manāpāni, manāpāniyeva manāpiyāni. Tesu manāpiyesu. Tāni pana iṭṭhāni vā hontu aniṭṭhāni vā, gahaṇavasena manāpiyāni. Na hi iṭṭhasmiṃyeva rāgo aniṭṭhasmiṃyeva doso uppajjati. Rāgassa javanatthāyāti santativasena rāgassa javanatthāya pavattā. Āvajjanakiriyābyākatāti cakkhudvāre ayoniso manasikārabhūtā āvajjanakiriyābyākatā manodhātu. Rāgassa javanāti yebhuyyena sattakkhattuṃ rāgassa pavatti, punappunaṃ pavatto rāgoyeva. Aññāṇacariyāti aññāṇena rāgassa sambhavato aññāṇena rāgassa cariyāti vuttaṃ hoti. Sesesupi eseva nayo. Tadubhayena asamapekkhanasmiṃ vatthusminti rāgadosavasena samapekkhanavirahite rūpārammaṇasaṅkhāte vatthusmiṃ. Mohassa javanatthāyāti vicikicchāuddhaccavasena mohassa javanatthāya. Aññāṇacariyāti aññāṇasseva cariyā, na aññassa. Vinibandhassātiādīni mānādīnaṃ sabhāvavacanāni. Tattha vinibandhassāti unnativasena vinibandhitvā ṭhitassa. Parāmaṭṭhāyāti rūpassa aniccabhāvādiṃ atikkamitvā parato niccabhāvādiṃ āmaṭṭhāya gahitāya. Vikkhepagatassāti rūpārammaṇe vikkhittabhāvaṃ gatassa. Aniṭṭhaṅgatāyāti asanniṭṭhānabhāvaṃ gatāya. Thāmagatassāti balappattassa. Dhammesūti rūpādīsu vā dhammārammaṇabhūtesu vā dhammesu.
೭೦. ಯಸ್ಮಾ ರಾಗಾದಯೋ ಅಞ್ಞಾಣೇನ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ರಾಗಾದಿಸಮ್ಪಯೋಗೇನ ಅಞ್ಞಾಣಂ ವಿಸೇಸೇನ್ತೋ ಸರಾಗಾ ಚರತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸರಾಗಾ ಚರತೀತಿ ಮೋಹಮಾನದಿಟ್ಠಿಮಾನಾನುಸಯದಿಟ್ಠಾನುಸಯಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಜವನವಸೇನ ಚರಿಯಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸದೋಸಾ ಚರತೀತಿ ಮೋಹಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಜವನವಸೇನ। ಸಮೋಹಾ ಚರತೀತಿ ರಾಗದೋಸಮಾನದಿಟ್ಠಿಉದ್ಧಚ್ಚವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯಜವನವಸೇನ। ಸಮಾನಾ ಚರತೀತಿ ರಾಗಮೋಹಕಾಮರಾಗಭವರಾಗಾವಿಜ್ಜಾನುಸಯಜವನವಸೇನ। ಸದಿಟ್ಠಿ ಚರತೀತಿ ರಾಗಮೋಹಕಾಮರಾಗಾವಿಜ್ಜಾನುಸಯಜವನವಸೇನ। ಸಉದ್ಧಚ್ಚಾ ಚರತಿ ಸವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚರತೀತಿ ಮೋಹಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಜವನವಸೇನ। ಸಾನುಸಯಾ ಚರತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಏಕೇಕಂ ಅನುಸಯಂ ಮೂಲಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಚಿತ್ತೇ ಲಬ್ಭಮಾನಕಸೇಸಾನುಸಯವಸೇನ ಸಾನುಸಯತಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ। ರಾಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾತಿಆದಿ ಸರಾಗಾದಿವೇವಚನಮೇವ। ಸಾ ಏವ ಹಿ ಚರಿಯಾ ಸಮ್ಪಯೋಗವಸೇನ ಸಹ ರಾಗಾದೀಹಿ ವತ್ತತೀತಿ ಸರಾಗಾದಿಆದೀನಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ। ರಾಗಾದೀಹಿ ಸಮಂ ಏಕುಪ್ಪಾದೇಕನಿರೋಧೇಕವತ್ಥೇಕಾರಮ್ಮಣಾದೀಹಿ ಪಕಾರೇಹಿ ಯುತ್ತಾತಿ ರಾಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನೀತಿಆದೀನಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ। ಸಾಯೇವ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಕುಸಲಾದೀಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ, ಅಕುಸಲಾದೀಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾಪಿ ಅಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಕುಸಲೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಞ್ಞಾತೇತಿ ಮೋಹಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಣಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಯಥಾಸಭಾವೇನ ಅಞ್ಞಾತೇ ಆರಮ್ಮಣೇ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ।
70. Yasmā rāgādayo aññāṇena honti, tasmā rāgādisampayogena aññāṇaṃ visesento sarāgā caratītiādimāha. Tattha sarāgā caratīti mohamānadiṭṭhimānānusayadiṭṭhānusayaavijjānusayajavanavasena cariyā veditabbā. Sadosā caratīti mohaavijjānusayajavanavasena. Samohā caratīti rāgadosamānadiṭṭhiuddhaccavicikicchānusayajavanavasena. Samānā caratīti rāgamohakāmarāgabhavarāgāvijjānusayajavanavasena. Sadiṭṭhi caratīti rāgamohakāmarāgāvijjānusayajavanavasena. Sauddhaccā carati savicikicchā caratīti mohaavijjānusayajavanavasena. Sānusayā caratīti etthāpi vuttanayeneva ekekaṃ anusayaṃ mūlaṃ katvā tasmiṃ citte labbhamānakasesānusayavasena sānusayatā yojetabbā. Rāgasampayuttātiādi sarāgādivevacanameva. Sā eva hi cariyā sampayogavasena saha rāgādīhi vattatīti sarāgādiādīni nāmāni labhati. Rāgādīhi samaṃ ekuppādekanirodhekavatthekārammaṇādīhi pakārehi yuttāti rāgasampayuttānītiādīni nāmāni labhati. Sāyeva ca yasmā kusalādīhi kammehi vippayuttā, akusalādīhi kammehi sampayuttā, tasmāpi aññāṇacariyāti dassetuṃ kusalehi kammehītiādimāha. Tattha aññāteti mohassa aññāṇalakkhaṇattā yathāsabhāvena aññāte ārammaṇe. Sesaṃ vuttatthameva.
೭೧. ಞಾಣಚರಿಯಾಯಂ ಯಸ್ಮಾ ವಿವಟ್ಟನಾನುಪಸ್ಸನಾದೀನಂ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯಭೂತಾ ಆವಜ್ಜನಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಅತ್ಥಾಯ ಆವಜ್ಜನಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಂ ಅವತ್ವಾ ವಿವಟ್ಟನಾನುಪಸ್ಸನಾದಯೋವ ವುತ್ತಾ। ಅನುಲೋಮಞಾಣತ್ಥಾಯ ಏವ ಹಿ ಆವಜ್ಜನಾ ಹೋತಿ, ತತೋ ವಿವಟ್ಟನಾನುಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಾನಿ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತೀತಿ ಚೇತ್ಥ ಮಗ್ಗಾನನ್ತರಜಾ ವಾ ಹೋತು ಕಾಲನ್ತರಜಾ ವಾ, ಉಭೋಪಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ನೀರಾಗಾ ಚರತೀತಿಆದೀಸು ರಾಗಾದೀನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ನೀರಾಗಾದಿತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾಯಂ ರಾಗಾದೀನಂ ಅಭಾವಮತ್ತಟ್ಠೇನ। ಞಾತೇತಿ ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಞಾತೇ। ಅಞ್ಞಾ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾತಿಆದೀಹಿ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ಚರಿಯಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮಸಮ್ಮಿಸ್ಸತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಕಿಚ್ಚಮತ್ತವಸೇನ ಹಿ ಅಹೇತುಕಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾ, ಅಞ್ಞಾಣಕಿಚ್ಚವತಂ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾನಂ ವಸೇನೇವ ಅಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾ, ವಿಸೇಸೇನ ಞಾಣಕಿಚ್ಚಕಾರೀನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ವಸೇನ ಞಾಣಚರಿಯಾ। ಏವಮಿಮಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮಸಮ್ಮಿಸ್ಸಾ ಚ, ವಿಪಸ್ಸನಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಹೇತುಕಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಾಕುಸಲಾ ಚ, ಸಹೇತುಕಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಾ ಚ, ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾ ಚ ತೀಹಿ ಚರಿಯಾಹಿ ವಿನಿಮುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಾಯ ವಿವಟ್ಟನಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ಞಾಣಚರಿಯಾಯ ನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಾನಮಗ್ಗಫಲಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಭೂತಾನಿ ಸೇಕ್ಖಾಸೇಕ್ಖಾನಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಾನಿ ಞಾಣಚರಿಯಾಯ ಸಙ್ಗಹಿತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ತಾನಿಪಿ ಹಿ ವಿಸೇಸೇನ ಞಾಣಕಿಚ್ಚಕರಾನೇವಾತಿ।
71. Ñāṇacariyāyaṃ yasmā vivaṭṭanānupassanādīnaṃ anantarapaccayabhūtā āvajjanakiriyābyākatā natthi, tasmā tesaṃ atthāya āvajjanakiriyābyākataṃ avatvā vivaṭṭanānupassanādayova vuttā. Anulomañāṇatthāya eva hi āvajjanā hoti, tato vivaṭṭanānupassanāmaggaphalāni. Phalasamāpattīti cettha maggānantarajā vā hotu kālantarajā vā, ubhopi adhippetā. Nīrāgā caratītiādīsu rāgādīnaṃ paṭipakkhavasena nīrāgāditā veditabbā, viññāṇacariyāyaṃ rāgādīnaṃ abhāvamattaṭṭhena. Ñāteti yathāsabhāvato ñāte. Aññā viññāṇacariyātiādīhi tissannaṃ cariyānaṃ aññamaññamasammissataṃ dasseti. Viññāṇakiccamattavasena hi ahetukacittuppādā viññāṇacariyā, aññāṇakiccavataṃ dvādasannaṃ akusalacittuppādānaṃ vaseneva aññāṇacariyā, visesena ñāṇakiccakārīnaṃ vipassanāmaggaphalānaṃ vasena ñāṇacariyā. Evamimā aññamaññamasammissā ca, vipassanaṃ ṭhapetvā sahetukakāmāvacarakiriyākusalā ca, sahetukakāmāvacaravipākā ca, rūpāvacarārūpāvacarakusalābyākatā ca tīhi cariyāhi vinimuttāti veditabbā. Nibbānārammaṇāya vivaṭṭanānupassanāya ñāṇacariyāya niddiṭṭhattā nibbānamaggaphalapaccavekkhaṇabhūtāni sekkhāsekkhānaṃ paccavekkhaṇañāṇāni ñāṇacariyāya saṅgahitānīti veditabbāni. Tānipi hi visesena ñāṇakiccakarānevāti.
ಚರಿಯಾನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cariyānānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೧೭. ಚರಿಯಾನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 17. Cariyānānattañāṇaniddeso
