Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ચત્તારોનિસ્સયાદિકથાવણ્ણના
Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
૧૩૦. સમ્ભોગેતિ ધમ્મસમ્ભોગે આમિસસમ્ભોગે ચ. અનાપત્તિ સમ્ભોગે સંવાસેતિ એત્થ ચ અયમધિપ્પાયો – યસ્મા અયં ઓસારણકમ્મસ્સ કતત્તા પકતત્તટ્ઠાને ઠિતો, તસ્મા ન ઉક્ખિત્તકેન સદ્ધિં સમ્ભોગાદિપચ્ચયા પાચિત્તિયં, નાપિ અલજ્જિના સદ્ધિં પરિભોગપચ્ચયા દુક્કટં અલજ્જીલક્ખણાનુપપત્તિતો. યો હિ ઉચ્છુરસકસટાનં સત્તાહકાલિકયાવજીવિકત્તા વટ્ટતિ વિકાલે ઉચ્છુ ખાદિતુન્તિ સઞ્ઞં ઉપ્પાદેત્વા તં ખાદિત્વા તપ્પચ્ચયા પાચિત્તિયં ન પસ્સતિ ‘‘વટ્ટતી’’તિ તથાસઞ્ઞિતાય, યો વા પન આપત્તિમાપન્નભાવં પટિજાનિત્વા ‘‘ન પટિકરોમી’’તિ અભિનિવિસતિ, અયં –
130.Sambhogeti dhammasambhoge āmisasambhoge ca. Anāpatti sambhoge saṃvāseti ettha ca ayamadhippāyo – yasmā ayaṃ osāraṇakammassa katattā pakatattaṭṭhāne ṭhito, tasmā na ukkhittakena saddhiṃ sambhogādipaccayā pācittiyaṃ, nāpi alajjinā saddhiṃ paribhogapaccayā dukkaṭaṃ alajjīlakkhaṇānupapattito. Yo hi ucchurasakasaṭānaṃ sattāhakālikayāvajīvikattā vaṭṭati vikāle ucchu khāditunti saññaṃ uppādetvā taṃ khāditvā tappaccayā pācittiyaṃ na passati ‘‘vaṭṭatī’’ti tathāsaññitāya, yo vā pana āpattimāpannabhāvaṃ paṭijānitvā ‘‘na paṭikaromī’’ti abhinivisati, ayaṃ –
‘‘સઞ્ચિચ્ચ આપત્તિં આપજ્જતિ, આપત્તિં પરિગૂહતિ;
‘‘Sañcicca āpattiṃ āpajjati, āpattiṃ parigūhati;
અગતિગમનઞ્ચ ગચ્છતિ, એદિસો વુચ્ચતિ અલજ્જીપુગ્ગલો’’તિ. (પરિ॰ ૩૫૯) –
Agatigamanañca gacchati, ediso vuccati alajjīpuggalo’’ti. (pari. 359) –
વુત્તલક્ખણે અપતનતો અલજ્જી નામ ન હોતિ. તસ્મા યથા પુબ્બે યાવ ઉક્ખેપનીયકમ્મં કતં, તાવ તેન સદ્ધિં સમ્ભોગે સંવાસે ચ અનાપત્તિ, એવમિધાપીતિ સબ્બથા અનાપત્તિટ્ઠાનેયેવ અનાપત્તિ વુત્તાતિ વેદિતબ્બં . ન હિ ભગવા અલજ્જિના સદ્ધિં સમ્ભોગપચ્ચયા આપત્તિસમ્ભવે સતિ ‘‘અનાપત્તિ સમ્ભોગે સંવાસે’’તિ વદતિ. તતો યમેત્થ કેનચિ ‘‘અનાપત્તિ સમ્ભોગે સંવાસે’’તિ ઇમિના પાચિત્તિયેન અનાપત્તિ વુત્તા, ‘‘અલજ્જીપરિભોગપચ્ચયા દુક્કટં પન આપજ્જતિયેવા’’તિ વત્વા બહુધા પપઞ્ચિતં, ન તં સારતો પચ્ચેતબ્બં. સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવ.
Vuttalakkhaṇe apatanato alajjī nāma na hoti. Tasmā yathā pubbe yāva ukkhepanīyakammaṃ kataṃ, tāva tena saddhiṃ sambhoge saṃvāse ca anāpatti, evamidhāpīti sabbathā anāpattiṭṭhāneyeva anāpatti vuttāti veditabbaṃ . Na hi bhagavā alajjinā saddhiṃ sambhogapaccayā āpattisambhave sati ‘‘anāpatti sambhoge saṃvāse’’ti vadati. Tato yamettha kenaci ‘‘anāpatti sambhoge saṃvāse’’ti iminā pācittiyena anāpatti vuttā, ‘‘alajjīparibhogapaccayā dukkaṭaṃ pana āpajjatiyevā’’ti vatvā bahudhā papañcitaṃ, na taṃ sārato paccetabbaṃ. Sesamettha uttānameva.
ઇતિ સમન્તપાસાદિકાય વિનયટ્ઠકથાય સારત્થદીપનિયં
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ
મહાખન્ધકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Mahākhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૬૬. આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખિત્તકવત્થૂનિ • 66. Āpattiyā adassane ukkhittakavatthūni
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ચત્તારોનિસ્સયાદિકથા • Cattāronissayādikathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ચત્તારોનિસ્સયાદિકથાવણ્ણના • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ચત્તારોનિસ્સયાદિકથાવણ્ણના • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૬૪. ચત્તારોનિસ્સયાદિકથા • 64. Cattāronissayādikathā