Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ചത്താരോനിസ്സയാദികഥാവണ്ണനാ
Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
൧൨൮-൯. ‘‘താവദേവ ഛായാ മേതബ്ബാ’’തിആദി ‘‘ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദാപേത്വാ’’തി വചനതോ ഥേരാഥേരഭാവജാനനത്ഥം വുത്തം. ‘‘ചിരേന അഗമാസീ’’തി കിര പോരാണപാഠോ, ചിരം അകാസീതി ചത്ഥി.
128-9.‘‘Tāvadeva chāyā metabbā’’tiādi ‘‘bhikkhūnaṃ pāde vandāpetvā’’ti vacanato therātherabhāvajānanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Cirena agamāsī’’ti kira porāṇapāṭho, ciraṃ akāsīti catthi.
൧൩൦. അനാപത്തി സമ്ഭോഗേ സംവാസേതി ഉക്ഖിത്തകേന സദ്ധിം സമ്ഭോഗസംവാസപച്ചയാ പാചിത്തിയാപത്തി പഞ്ഞത്താ, തതോ അനാപത്തീതി അത്ഥോ. കഥം പഞ്ഞായതീതി? സംവാസഗ്ഗഹണേ. അലജ്ജിനാ സദ്ധിം സമ്ഭോഗപച്ചയാ ആപജ്ജിതബ്ബം ദുക്കടം പന ആപജ്ജതി ഏവ, ന സംവാസപച്ചയാ. ന ഹി അലജ്ജിനാ സദ്ധിം സംവാസോ പടിക്ഖിത്തോ. സംവാസോ പനേത്ഥ സഹസേയ്യപ്പഹോനകേ ആവാസേ സഹവാസോ, ന ‘‘പാരാജികോ ഹോതി അസംവാസോ’’തി ഏത്ഥ വുത്തസംവാസോ. അയം സംവാസോ ഉക്ഖിത്തകേന സദ്ധിം ന വട്ടതി. അലജ്ജിനാ സദ്ധിം ഏകച്ചോ വട്ടതി. ധമ്മസമ്ഭോഗവിനിമുത്തോവേതരോ . ഇദം പന ‘‘ഉക്ഖിത്തകോ വിബ്ഭമീ’’തിആദിസുത്തം ഇമസ്മിം ഉപസമ്പാദേതബ്ബാനുപസമ്പാദേതബ്ബദീപനസാമഞ്ഞതോ വുത്തം. കിഞ്ച ഭിയ്യോ പടിപത്തിക്കമതോവ ആപത്തിതോ സുദ്ധി ഹോതി, ന വിബ്ഭമേന, തസ്മാ ഉപസമ്പന്നോ ഭിക്ഖു അന്തമസോ ദുബ്ഭാസിതമ്പി ആപജ്ജിത്വാ അപരഭാഗേ വിബ്ഭമിത്വാ ആഗതോ ഉപസമ്പജ്ജതി, തം ആപത്തിം ദേസേത്വാവ സുജ്ഝതി, ന അഞ്ഞഥാതി ഉപസമ്പന്നസ്സ സുദ്ധിക്കമദസ്സനത്ഥം. അസാധാരണാപത്തിയാ അദസ്സനപച്ചയാ ഉക്ഖിത്തകസ്സ ലിങ്ഗപരിവത്തനേന ആപത്തിതോ വുട്ഠിതസ്സ പുന ചേ പകതിലിങ്ഗമേവുപ്പജ്ജതി, നാനാസംവാസകതാവ, വിബ്ഭമിത്വാ ആഗതേപി യഥാവുത്തനയേനേവ ഉപസമ്പാദേത്വാ ന വുട്ഠിതത്താതി ചേ? ന ലിങ്ഗന്തരപാതുഭാവാ. ന വിബ്ഭമേന കമ്മാസുജ്ഝനതോ. ന കമ്മാസുജ്ഝനേ പുന ഉപസമ്പദാകമ്മവിപത്തിപ്പസങ്ഗതോ. ന ച കമ്മവിപത്തി, ന ച കമ്മപടിപ്പസ്സദ്ധി. വിബ്ഭമേന ച അനുപസമ്പന്നോ നാനാസംവാസകഭാവേന കമ്മം കോപേതി ധമ്മിസ്സരേന ആഹച്ച ഭാസിതത്താ. തേനേവ ‘‘പസ്സിസ്സസീ’’തി അനാഗതവചനം കതം. താദിസോ പന ഗഹട്ഠോ നിക്ഖിത്തവത്തപാരിവാസികോ വിയ പകതത്തഭൂമിയം വിബ്ഭമാദിനാ അനുപസമ്പന്നപകതിയംയേവ തിട്ഠതീതി ഇമസ്സ സബ്ബസ്സപി അത്ഥവികപ്പസ്സ ദസ്സനത്ഥമിദം വുത്തന്തി വേദിതബ്ബം. പുബ്ബേ വുത്തപ്പകാരോ പന പരിവത്തിതലിങ്ഗോ ഹുത്വാ പുന പകതിലിങ്ഗേ ഠിതഉക്ഖിത്തകോ പുന പുച്ഛിതബ്ബോ ‘‘പസ്സസീ’’തി. ‘‘ആമ പസ്സാമീ’’തി വദന്തോ ഓസാരേതബ്ബോ. ‘‘ദേസേഹീ’’തി ന വത്തബ്ബോ ലിങ്ഗപരിവത്തനേന വുട്ഠിതത്താ. തപ്പടികമ്മോ ഉക്ഖിത്തകോ പുച്ഛിതബ്ബോ ‘‘പടികമ്മം കിം തേ കത’’ന്തി, ‘‘ആമ കത’’ന്തി വദന്തോ ഓസാരേതബ്ബോ. ‘‘കത്തബ്ബം മേ പടികമ്മം ന ഹോതീ’’തി വദന്തോ ന ഓസാരേതബ്ബോതി ഏകേ. അസാധാരണാപത്തിമ്ഹി ഇദം വിധാനം, ന സാധാരണായ. തത്ഥ ഉക്ഖിത്തകോ ലിങ്ഗപരിവത്തനേനേവ പടിപ്പസ്സദ്ധകമ്മോതി ഏകേ. വിചാരേത്വാ യുത്തതരം ഗഹേതബ്ബന്തി ആചരിയോ. അനുഗണ്ഠിപദേ പന ‘‘അലജ്ജിപരിഭോഗോ സഹത്ഥദാനാദിവസേന പരിച്ഛിന്ദിതബ്ബോ, ‘സാരണീയധമ്മപൂരകാദയോ ദസ്സേത്വാ അലജ്ജിസ്സ സഹത്ഥാ ദാതും വട്ടതീ’തി വദന്താനം വാദോ പടിസേധേതബ്ബോ. കഥം? ഉക്ഖിത്തകസ്സ സഹത്ഥാ ദാതും ന വട്ടതീതി വിനിച്ഛയാനുസാരേന. ദാപേതും പന വട്ടതേവാതി ച. കിഞ്ചാപി അലജ്ജിപരിഭോഗവസേന ദുക്കടം, അഥ ഖോ അയം അലജ്ജീ ന ഹോതി, തസ്മാ സബ്ബാകാരേന നിരാപത്തിതം സന്ധായ ‘അനാപത്തി സമ്ഭോഗേ സംവാസേ’തി വുത്തം. കഥം പഞ്ഞായതീതി? വിഞ്ഞേയ്യോ അത്ഥതോ ഉച്ഛുരസകസടാനം സത്താഹകാലികയാവജീവികത്താ ‘വട്ടതി വികാലേ ഉച്ഛും ഖാദിതു’ന്തി സഞ്ഞം ഉപ്പാദേത്വാ തം ഖാദിത്വാ തപ്പച്ചയാ പാചിത്തിയം ന പസ്സതി, വട്ടതീതി തഥാസഞ്ഞിതായ. യോ വാ പന ആപത്തിം ആപന്നഭാവം പടിജാനിത്വാ ‘ന പടികരോമീ’തി അഭിനിവിസതി, ഇമേ ദ്വേ –
130.Anāpattisambhoge saṃvāseti ukkhittakena saddhiṃ sambhogasaṃvāsapaccayā pācittiyāpatti paññattā, tato anāpattīti attho. Kathaṃ paññāyatīti? Saṃvāsaggahaṇe. Alajjinā saddhiṃ sambhogapaccayā āpajjitabbaṃ dukkaṭaṃ pana āpajjati eva, na saṃvāsapaccayā. Na hi alajjinā saddhiṃ saṃvāso paṭikkhitto. Saṃvāso panettha sahaseyyappahonake āvāse sahavāso, na ‘‘pārājiko hoti asaṃvāso’’ti ettha vuttasaṃvāso. Ayaṃ saṃvāso ukkhittakena saddhiṃ na vaṭṭati. Alajjinā saddhiṃ ekacco vaṭṭati. Dhammasambhogavinimuttovetaro . Idaṃ pana ‘‘ukkhittako vibbhamī’’tiādisuttaṃ imasmiṃ upasampādetabbānupasampādetabbadīpanasāmaññato vuttaṃ. Kiñca bhiyyo paṭipattikkamatova āpattito suddhi hoti, na vibbhamena, tasmā upasampanno bhikkhu antamaso dubbhāsitampi āpajjitvā aparabhāge vibbhamitvā āgato upasampajjati, taṃ āpattiṃ desetvāva sujjhati, na aññathāti upasampannassa suddhikkamadassanatthaṃ. Asādhāraṇāpattiyā adassanapaccayā ukkhittakassa liṅgaparivattanena āpattito vuṭṭhitassa puna ce pakatiliṅgamevuppajjati, nānāsaṃvāsakatāva, vibbhamitvā āgatepi yathāvuttanayeneva upasampādetvā na vuṭṭhitattāti ce? Na liṅgantarapātubhāvā. Na vibbhamena kammāsujjhanato. Na kammāsujjhane puna upasampadākammavipattippasaṅgato. Na ca kammavipatti, na ca kammapaṭippassaddhi. Vibbhamena ca anupasampanno nānāsaṃvāsakabhāvena kammaṃ kopeti dhammissarena āhacca bhāsitattā. Teneva ‘‘passissasī’’ti anāgatavacanaṃ kataṃ. Tādiso pana gahaṭṭho nikkhittavattapārivāsiko viya pakatattabhūmiyaṃ vibbhamādinā anupasampannapakatiyaṃyeva tiṭṭhatīti imassa sabbassapi atthavikappassa dassanatthamidaṃ vuttanti veditabbaṃ. Pubbe vuttappakāro pana parivattitaliṅgo hutvā puna pakatiliṅge ṭhitaukkhittako puna pucchitabbo ‘‘passasī’’ti. ‘‘Āma passāmī’’ti vadanto osāretabbo. ‘‘Desehī’’ti na vattabbo liṅgaparivattanena vuṭṭhitattā. Tappaṭikammo ukkhittako pucchitabbo ‘‘paṭikammaṃ kiṃ te kata’’nti, ‘‘āma kata’’nti vadanto osāretabbo. ‘‘Kattabbaṃ me paṭikammaṃ na hotī’’ti vadanto na osāretabboti eke. Asādhāraṇāpattimhi idaṃ vidhānaṃ, na sādhāraṇāya. Tattha ukkhittako liṅgaparivattaneneva paṭippassaddhakammoti eke. Vicāretvā yuttataraṃ gahetabbanti ācariyo. Anugaṇṭhipade pana ‘‘alajjiparibhogo sahatthadānādivasena paricchinditabbo, ‘sāraṇīyadhammapūrakādayo dassetvā alajjissa sahatthā dātuṃ vaṭṭatī’ti vadantānaṃ vādo paṭisedhetabbo. Kathaṃ? Ukkhittakassa sahatthā dātuṃ na vaṭṭatīti vinicchayānusārena. Dāpetuṃ pana vaṭṭatevāti ca. Kiñcāpi alajjiparibhogavasena dukkaṭaṃ, atha kho ayaṃ alajjī na hoti, tasmā sabbākārena nirāpattitaṃ sandhāya ‘anāpatti sambhoge saṃvāse’ti vuttaṃ. Kathaṃ paññāyatīti? Viññeyyo atthato ucchurasakasaṭānaṃ sattāhakālikayāvajīvikattā ‘vaṭṭati vikāle ucchuṃ khāditu’nti saññaṃ uppādetvā taṃ khāditvā tappaccayā pācittiyaṃ na passati, vaṭṭatīti tathāsaññitāya. Yo vā pana āpattiṃ āpannabhāvaṃ paṭijānitvā ‘na paṭikaromī’ti abhinivisati, ime dve –
‘സഞ്ചിച്ച ആപത്തിം ആപജ്ജതി, ആപത്തിം പരിഗൂഹതി;
‘Sañcicca āpattiṃ āpajjati, āpattiṃ parigūhati;
അഗതിഗമനഞ്ച ഗച്ഛതി, ഏദിസോ വുച്ചതി അലജ്ജീപുഗ്ഗലോ’തി. (പരി॰ ൩൫൯) –
Agatigamanañca gacchati, ediso vuccati alajjīpuggalo’ti. (pari. 359) –
വുത്തലക്ഖണേ അപതനതോ അലജ്ജിനോ ന ഹോന്തി, തസ്മാ ‘യോ ആപത്തിദേസനപടികമ്മാനി ന കരോതി, തേന സദ്ധിം സമ്ഭോഗാദികരണേ അനാപത്തീ’തി വിസേസേത്വാ വുത്തവചനേന, ഇതരേനപി സദ്ധിം കിഞ്ചാപി രൂപിയസംവോഹാരോ ന ഹോതി, അഥ ഖോ കയവിക്കയേന ആപത്തി ഹോതിയേവാതി നയോ ദിന്നോ ഹോതി, പഞ്ചഹി സദ്ധിം സബ്ബഥാപി അനാപത്തീതി നയോ ച. ഏവം സാപത്തിട്ഠാനേസു വിസേസേത്വാ ച വചനതോ ഇധ തഥാ അവുത്തത്താ തേന സഹ അലജ്ജിപരിഭോഗോ നത്ഥി. ഭജാപിയമാനോ പന അലജ്ജിപക്ഖം ഭജതീതി ഇമിനാപി ഉപായേന സബ്ബത്ഥ തം തം സംസന്ദിത്വാ അത്ഥോ പരിയേസിതബ്ബോതി അപരേ. ആചരിയാ പന ഏവം ന വദന്തീ’’തി വുത്തം. ‘‘സചാഹം ന പസ്സിസ്സാമീതി വദതി, ന പബ്ബാജേതബ്ബോ’’തി വുത്തത്താ പുബ്ബേ ആപന്നാപത്തിയോ ഉപ്പബ്ബജിതസ്സാപി ന പടിപ്പസ്സമ്ഭന്തീതി സിദ്ധം, തേനേവ ആചരിയാ ആപത്തിം ദേസാപേത്വാവ സിക്ഖാപച്ചക്ഖാനം കാരാപേന്തീതി ച അനാപത്തി സമ്ഭോഗേ സംവാസേതി ഇദം പുബ്ബേ ആപന്നം സന്തിം ഏവ ആപത്തിം ന പസ്സതീതി ആസങ്കിതബ്ബോ. സാ പടിപ്പസ്സദ്ധാതി ഞാപനത്ഥം വുത്തന്തി ച ഏകേ. ‘‘പസ്സിസ്സസീ’’തി ഗഹട്ഠത്താ ദേസേതും ന വട്ടതീതി അനാഗതവസേന വുത്തം. ‘‘ഉപസമ്പാദേത്വാ പസ്സിസ്സസീ’’തി പരിവാസാദിനാ കത്തബ്ബസ്സ അത്ഥിഭാവേന ‘‘പസ്സസീ’’തി അവത്വാ അനാഗതവസേന വുത്തം, ഓസാരേത്വാതി അബ്ഭാനവസേന. തത്ഥ പുന കാതബ്ബസ്സ അഭാവാ ‘‘പസ്സസീ’’തി വുത്തം. ഇദം സബ്ബം സബ്ബത്ഥ പടിജാനനം സന്ധായ വുത്തം. ഏകത്രാപി പുന ന പടിജാനാതി, ഏതേന സഹ തസ്സാ ആപത്തിയാ അനുരൂപേന സംവാസോ ന കാതബ്ബോ, അലജ്ജിഭാവേനാതി വുത്തം ഹോതി. ദിട്ഠിയാതിആദീസു ഓസാരണം നാമ സമാനകമ്മാദിനാ കരണന്തി അത്ഥോ. അനാപത്തി സമ്ഭോഗേതി ഉക്ഖിത്തകേന സമ്ഭോഗേ അനാപത്തി. കസ്മാ? ഉക്ഖിത്തകകമ്മസ്സ ഗഹട്ഠഭാവേന പടിപ്പസ്സദ്ധത്താ, തേനേവ ‘‘അലബ്ഭമാനായ സാമഗ്ഗിയാ’’തി വുത്തം. ഇദാനി ഭിക്ഖുഭാവേ കത്തബ്ബതോതി കേചി. ദ്വീസുപി വാരേസു കമ്മപടിപ്പസ്സദ്ധിവിധാനം തേയേവ ജാനന്തി, തസ്മാ സബ്ബവാരേസു യുത്തമയുത്തഞ്ച സുട്ഠു സല്ലക്ഖേത്വാ കഥേതബ്ബം.
Vuttalakkhaṇe apatanato alajjino na honti, tasmā ‘yo āpattidesanapaṭikammāni na karoti, tena saddhiṃ sambhogādikaraṇe anāpattī’ti visesetvā vuttavacanena, itarenapi saddhiṃ kiñcāpi rūpiyasaṃvohāro na hoti, atha kho kayavikkayena āpatti hotiyevāti nayo dinno hoti, pañcahi saddhiṃ sabbathāpi anāpattīti nayo ca. Evaṃ sāpattiṭṭhānesu visesetvā ca vacanato idha tathā avuttattā tena saha alajjiparibhogo natthi. Bhajāpiyamāno pana alajjipakkhaṃ bhajatīti imināpi upāyena sabbattha taṃ taṃ saṃsanditvā attho pariyesitabboti apare. Ācariyā pana evaṃ na vadantī’’ti vuttaṃ. ‘‘Sacāhaṃ na passissāmīti vadati, na pabbājetabbo’’ti vuttattā pubbe āpannāpattiyo uppabbajitassāpi na paṭippassambhantīti siddhaṃ, teneva ācariyā āpattiṃ desāpetvāva sikkhāpaccakkhānaṃ kārāpentīti ca anāpatti sambhoge saṃvāseti idaṃ pubbe āpannaṃ santiṃ eva āpattiṃ na passatīti āsaṅkitabbo. Sā paṭippassaddhāti ñāpanatthaṃ vuttanti ca eke. ‘‘Passissasī’’ti gahaṭṭhattā desetuṃ na vaṭṭatīti anāgatavasena vuttaṃ. ‘‘Upasampādetvā passissasī’’ti parivāsādinā kattabbassa atthibhāvena ‘‘passasī’’ti avatvā anāgatavasena vuttaṃ, osāretvāti abbhānavasena. Tattha puna kātabbassa abhāvā ‘‘passasī’’ti vuttaṃ. Idaṃ sabbaṃ sabbattha paṭijānanaṃ sandhāya vuttaṃ. Ekatrāpi puna na paṭijānāti, etena saha tassā āpattiyā anurūpena saṃvāso na kātabbo, alajjibhāvenāti vuttaṃ hoti. Diṭṭhiyātiādīsu osāraṇaṃ nāma samānakammādinā karaṇanti attho. Anāpatti sambhogeti ukkhittakena sambhoge anāpatti. Kasmā? Ukkhittakakammassa gahaṭṭhabhāvena paṭippassaddhattā, teneva ‘‘alabbhamānāya sāmaggiyā’’ti vuttaṃ. Idāni bhikkhubhāve kattabbatoti keci. Dvīsupi vāresu kammapaṭippassaddhividhānaṃ teyeva jānanti, tasmā sabbavāresu yuttamayuttañca suṭṭhu sallakkhetvā kathetabbaṃ.
യോ ഖന്ധകം പബ്ബജ്ജനാമധേയ്യം,
Yo khandhakaṃ pabbajjanāmadheyyaṃ,
നാനാനയം സാസനമൂലഭൂതം;
Nānānayaṃ sāsanamūlabhūtaṃ;
ഞത്വാ പകാസേതി പരസ്സ സമ്മാ,
Ñatvā pakāseti parassa sammā,
തസ്സാധിപച്ചം മുനിസാസനസ്മിന്തി.
Tassādhipaccaṃ munisāsanasminti.
മഹാഖന്ധകവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mahākhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi
൬൪. ചത്താരോ നിസ്സയാ • 64. Cattāro nissayā
൬൫. ചത്താരി അകരണീയാനി • 65. Cattāri akaraṇīyāni
൬൬. ആപത്തിയാ അദസ്സനേ ഉക്ഖിത്തകവത്ഥൂനി • 66. Āpattiyā adassane ukkhittakavatthūni
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ചത്താരോനിസ്സയാദികഥാ • Cattāronissayādikathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ചത്താരോനിസ്സയാദികഥാവണ്ണനാ • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ചത്താരോനിസ്സയാദികഥാവണ്ണനാ • Cattāronissayādikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൬൪. ചത്താരോനിസ്സയാദികഥാ • 64. Cattāronissayādikathā