Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / નેત્તિવિભાવિની • Nettivibhāvinī

    ૬. ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતવિભાવના

    6. Catubyūhahārasampātavibhāvanā

    ૬૮. યેન યેન લક્ખણહારસમ્પાતેન સુત્તપ્પદેસત્થા સમાનલક્ખણેન ગહિતા, સો લક્ખણહારસમ્પાતો પરિપુણ્ણો, ‘‘કતમો ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતો’’તિ પુચ્છિતબ્બત્તા ‘‘તત્થ કતમો ચતુબ્યૂહો હારસમ્પાતો’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ તેસુ દેસનાહારસમ્પાતાદીસુ સોળસસુ હારસમ્પાતેસુ કતમો સંવણ્ણનાવિસેસો ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતો નામાતિ પુચ્છતિ.

    68. Yena yena lakkhaṇahārasampātena suttappadesatthā samānalakkhaṇena gahitā, so lakkhaṇahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo catubyūhahārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo catubyūho hārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Tattha tesu desanāhārasampātādīsu soḷasasu hārasampātesu katamo saṃvaṇṇanāviseso catubyūhahārasampāto nāmāti pucchati.

    ‘‘કતમસ્મિં સુત્તે કતમે નિરુત્યાધિપ્પાયનિદાનપુબ્બાપરાનુસન્ધયો નિદ્ધારિતા’’તિ પુચ્છિતબ્બત્તા ‘‘તસ્મા’’તિઆદિ વુત્તં. ‘‘તસ્મા રક્ખિતચિત્તસ્સા’’તિ સુત્તપ્પદેસે ‘‘રક્ખીયતે રક્ખિત’’ન્તિ નિરુત્તિં ‘‘પરિપાલીયતી’’તિ ઇમિના પરિયાયેન દસ્સેતિ, ઇતિસદ્દસ્સ આદ્યત્થત્તા ‘‘ચિન્તેતીતિ ચિત્તં, અત્તનો સન્તાનં ચિનોતીતિ ચિત્તં, પચ્ચયેહિ ચિતન્તિ ચિત્તં, ચિત્તવિચિત્તટ્ઠેન ચિત્તં, ચિત્તકરણટ્ઠેન ચિત્તં, રક્ખિતં ચિત્તં યસ્સાતિ રક્ખિતચિત્તો. સમ્મા સઙ્કપ્પેતીતિ સમ્માસઙ્કપ્પો, ગાવો ચરન્તિ એત્થાતિ ગોચરો, ગોચરો વિયાતિ ગોચરો, સમ્માસઙ્કપ્પો ગોચરો અસ્સાતિ સમ્માસઙ્કપ્પગોચરો. સમ્મા પસ્સતીતિ સમ્માદિટ્ઠિ, સમ્માદિટ્ઠિ પુરેક્ખારો અસ્સાતિ સમ્માદિટ્ઠિપુરેક્ખારો. જાનાતીતિ ઞત્વાન. ઉદયો ચ વયો ચ ઉદયબ્બયં. થિનઞ્ચ મિદ્ધઞ્ચ થિનમિદ્ધં, અભિભવતીતિ અભિભૂ, થિનમિદ્ધં અભિભૂતિ થિનમિદ્ધાભિભૂ. ભિક્ખતીતિ ભિક્ખૂ’’તિ નિરુત્તિપિ નીહરિતા. તેનાહ – ‘‘ઇતિ-સદ્દો આદ્યત્થો’’તિ (નેત્તિ॰ અટ્ઠ॰ ૬૮). એસા વુત્તપ્પકારા પઞ્ઞત્તિ નિરુત્તિ નામાતિ નીહરિતા.

    ‘‘Katamasmiṃ sutte katame nirutyādhippāyanidānapubbāparānusandhayo niddhāritā’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tasmā rakkhitacittassā’’ti suttappadese ‘‘rakkhīyate rakkhita’’nti niruttiṃ ‘‘paripālīyatī’’ti iminā pariyāyena dasseti, itisaddassa ādyatthattā ‘‘cintetīti cittaṃ, attano santānaṃ cinotīti cittaṃ, paccayehi citanti cittaṃ, cittavicittaṭṭhena cittaṃ, cittakaraṇaṭṭhena cittaṃ, rakkhitaṃ cittaṃ yassāti rakkhitacitto. Sammā saṅkappetīti sammāsaṅkappo, gāvo caranti etthāti gocaro, gocaro viyāti gocaro, sammāsaṅkappo gocaro assāti sammāsaṅkappagocaro. Sammā passatīti sammādiṭṭhi, sammādiṭṭhi purekkhāro assāti sammādiṭṭhipurekkhāro. Jānātīti ñatvāna. Udayo ca vayo ca udayabbayaṃ. Thinañca middhañca thinamiddhaṃ, abhibhavatīti abhibhū, thinamiddhaṃ abhibhūti thinamiddhābhibhū. Bhikkhatīti bhikkhū’’ti niruttipi nīharitā. Tenāha – ‘‘iti-saddo ādyattho’’ti (netti. aṭṭha. 68). Esā vuttappakārā paññatti nirutti nāmāti nīharitā.

    ઇધ સુત્તપ્પદેસે ભગવતો કો અધિપ્પાયોતિ ચે પુચ્છેય્ય, યે સપ્પુરિસા સબ્બાહિ દુગ્ગતીહિ પરિમુચ્ચિતુકામા ભવિસ્સન્તિ, તે સપ્પુરિસા ધમ્મચારિનો રક્ખિતચિત્તા ભવિસ્સન્તીતિ અયં અધિપ્પાયો. એત્થ ‘‘તસ્મા રક્ખિતચિત્તસ્સા’’તિઆદિસુત્તપ્પદેસે ભગવતો અધિપ્પાયોતિ નીહરિતબ્બો.

    Idha suttappadese bhagavato ko adhippāyoti ce puccheyya, ye sappurisā sabbāhi duggatīhi parimuccitukāmā bhavissanti, te sappurisā dhammacārino rakkhitacittā bhavissantīti ayaṃ adhippāyo. Ettha ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādisuttappadese bhagavato adhippāyoti nīharitabbo.

    ‘‘કતમં નિદાન’’ન્તિ ચે પુચ્છેય્ય, કોકાલિકો સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાનેસુ થેરેસુ ચિત્તં અરક્ખિત્વા પદોસયિત્વા મહાપદુમનિરયે યસ્મા ઉપપન્નો, યસ્મા ભગવા ચ સતિઆરક્ખેન સમન્નાગતો સબ્બા દુગ્ગતિયો જહતિ, તસ્મા ચ સબ્બા દુગ્ગતિયો જહિતુકામો ભિક્ખુ સપ્પુરિસો રક્ખિતચિત્તો અસ્સ ભવેય્યાતિ નિદાનં નીહરિતબ્બં.

    ‘‘Katamaṃ nidāna’’nti ce puccheyya, kokāliko sāriputtamoggallānesu theresu cittaṃ arakkhitvā padosayitvā mahāpadumaniraye yasmā upapanno, yasmā bhagavā ca satiārakkhena samannāgato sabbā duggatiyo jahati, tasmā ca sabbā duggatiyo jahitukāmo bhikkhu sappuriso rakkhitacitto assa bhaveyyāti nidānaṃ nīharitabbaṃ.

    ‘‘કતમો પુબ્બાપરસન્ધી’’તિ ચે પુચ્છેય્ય, સુત્તમ્હિ ‘‘સતિયા ચિત્તં રક્ખિતબ્બ’’ન્તિ યં વચનં વુત્તં, તેન પુબ્બવચનેન અયં ‘‘તસ્મા રક્ખિતચિત્તસ્સ…પે॰… સબ્બા દુગ્ગતિયો જહે’’તિ સુત્તપ્પદેસો અનુસન્ધિ સંસન્દતિ સમેતીતિ પુબ્બપરાનુસન્ધિ નિદ્ધારિતબ્બોતિ.

    ‘‘Katamo pubbāparasandhī’’ti ce puccheyya, suttamhi ‘‘satiyā cittaṃ rakkhitabba’’nti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, tena pubbavacanena ayaṃ ‘‘tasmā rakkhitacittassa…pe… sabbā duggatiyo jahe’’ti suttappadeso anusandhi saṃsandati sametīti pubbaparānusandhi niddhāritabboti.

    ‘‘એત્તકોવ ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતો પરિપુણ્ણો’’તિ વત્તબ્બત્તા ‘‘નિયુત્તો ચતુબ્યૂહો હારસમ્પાતો’’તિ વુત્તં. યેન યેન સંવણ્ણનાવિસેસભૂતેન ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતેન નિરુત્યાધિપ્પાયનિદાનપુબ્બાપરાનુસન્ધિ નિદ્ધારિતબ્બો, સો સો સંવણ્ણનાવિસેસભૂતો ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતો નિયુત્તો યથારહં નિદ્ધારેત્વા યુજ્જિતબ્બોતિ અત્થો ગહેતબ્બોતિ.

    ‘‘Ettakova catubyūhahārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto catubyūho hārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena catubyūhahārasampātena nirutyādhippāyanidānapubbāparānusandhi niddhāritabbo, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto catubyūhahārasampāto niyutto yathārahaṃ niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.

    ઇતિ ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતે સત્તિબલાનુરૂપા રચિતા

    Iti catubyūhahārasampāte sattibalānurūpā racitā

    વિભાવના નિટ્ઠિતા.

    Vibhāvanā niṭṭhitā.

    પણ્ડિતેહિ પન…પે॰… ગહેતબ્બોતિ.

    Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / નેત્તિપ્પકરણપાળિ • Nettippakaraṇapāḷi / ૬. ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતો • 6. Catubyūhahārasampāto

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / નેત્તિપ્પકરણ-અટ્ઠકથા • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ૬. ચતુબ્યૂહહારસમ્પાતવણ્ણના • 6. Catubyūhahārasampātavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact