Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī |
၆. စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတဝိဘာဝနာ
6. Catubyūhahārasampātavibhāvanā
၆၈. ယေန ယေန လက္ခဏဟာရသမ္ပာတေန သုတ္တပ္ပဒေသတ္ထာ သမာနလက္ခဏေန ဂဟိတာ, သော လက္ခဏဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော, ‘‘ကတမော စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမော စတုဗ္ယူဟော ဟာရသမ္ပာတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တေသု ဒေသနာဟာရသမ္ပာတာဒီသု သောဠသသု ဟာရသမ္ပာတေသု ကတမော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတော နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။
68. Yena yena lakkhaṇahārasampātena suttappadesatthā samānalakkhaṇena gahitā, so lakkhaṇahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo catubyūhahārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo catubyūho hārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Tattha tesu desanāhārasampātādīsu soḷasasu hārasampātesu katamo saṃvaṇṇanāviseso catubyūhahārasampāto nāmāti pucchati.
‘‘ကတမသ္မိံ သုတ္တေ ကတမေ နိရုတ္ယာဓိပ္ပာယနိဒာနပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓယော နိဒ္ဓာရိတာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိ သုတ္တပ္ပဒေသေ ‘‘ရက္ခီယတေ ရက္ခိတ’’န္တိ နိရုတ္တိံ ‘‘ပရိပာလီယတီ’’တိ ဣမိနာ ပရိယာယေန ဒသ္သေတိ, ဣတိသဒ္ဒသ္သ အာဒ္ယတ္ထတ္တာ ‘‘စိန္တေတီတိ စိတ္တံ, အတ္တနော သန္တာနံ စိနောတီတိ စိတ္တံ, ပစ္စယေဟိ စိတန္တိ စိတ္တံ, စိတ္တဝိစိတ္တဋ္ဌေန စိတ္တံ, စိတ္တကရဏဋ္ဌေန စိတ္တံ, ရက္ခိတံ စိတ္တံ ယသ္သာတိ ရက္ခိတစိတ္တော။ သမ္မာ သင္ကပ္ပေတီတိ သမ္မာသင္ကပ္ပော, ဂာဝော စရန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂောစရော, ဂောစရော ဝိယာတိ ဂောစရော, သမ္မာသင္ကပ္ပော ဂောစရော အသ္သာတိ သမ္မာသင္ကပ္ပဂောစရော။ သမ္မာ ပသ္သတီတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိ ပုရေက္ခာရော အသ္သာတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော။ ဇာနာတီတိ ဉတ္ဝာန။ ဥဒယော စ ဝယော စ ဥဒယဗ္ဗယံ။ ထိနဉ္စ မိဒ္ဓဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ, အဘိဘဝတီတိ အဘိဘူ, ထိနမိဒ္ဓံ အဘိဘူတိ ထိနမိဒ္ဓာဘိဘူ။ ဘိက္ခတီတိ ဘိက္ခူ’’တိ နိရုတ္တိပိ နီဟရိတာ။ တေနာဟ – ‘‘ဣတိ-သဒ္ဒော အာဒ္ယတ္ထော’’တိ (နေတ္တိ. အဋ္ဌ. ၆၈)။ ဧသာ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ပညတ္တိ နိရုတ္တိ နာမာတိ နီဟရိတာ။
‘‘Katamasmiṃ sutte katame nirutyādhippāyanidānapubbāparānusandhayo niddhāritā’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tasmā rakkhitacittassā’’ti suttappadese ‘‘rakkhīyate rakkhita’’nti niruttiṃ ‘‘paripālīyatī’’ti iminā pariyāyena dasseti, itisaddassa ādyatthattā ‘‘cintetīti cittaṃ, attano santānaṃ cinotīti cittaṃ, paccayehi citanti cittaṃ, cittavicittaṭṭhena cittaṃ, cittakaraṇaṭṭhena cittaṃ, rakkhitaṃ cittaṃ yassāti rakkhitacitto. Sammā saṅkappetīti sammāsaṅkappo, gāvo caranti etthāti gocaro, gocaro viyāti gocaro, sammāsaṅkappo gocaro assāti sammāsaṅkappagocaro. Sammā passatīti sammādiṭṭhi, sammādiṭṭhi purekkhāro assāti sammādiṭṭhipurekkhāro. Jānātīti ñatvāna. Udayo ca vayo ca udayabbayaṃ. Thinañca middhañca thinamiddhaṃ, abhibhavatīti abhibhū, thinamiddhaṃ abhibhūti thinamiddhābhibhū. Bhikkhatīti bhikkhū’’ti niruttipi nīharitā. Tenāha – ‘‘iti-saddo ādyattho’’ti (netti. aṭṭha. 68). Esā vuttappakārā paññatti nirutti nāmāti nīharitā.
ဣဓ သုတ္တပ္ပဒေသေ ဘဂဝတော ကော အဓိပ္ပာယောတိ စေ ပုစ္ဆေယ္ယ, ယေ သပ္ပုရိသာ သဗ္ဗာဟိ ဒုဂ္ဂတီဟိ ပရိမုစ္စိတုကာမာ ဘဝိသ္သန္တိ, တေ သပ္ပုရိသာ ဓမ္မစာရိနော ရက္ခိတစိတ္တာ ဘဝိသ္သန္တီတိ အယံ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထ ‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိအာဒိသုတ္တပ္ပဒေသေ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယောတိ နီဟရိတဗ္ဗော။
Idha suttappadese bhagavato ko adhippāyoti ce puccheyya, ye sappurisā sabbāhi duggatīhi parimuccitukāmā bhavissanti, te sappurisā dhammacārino rakkhitacittā bhavissantīti ayaṃ adhippāyo. Ettha ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādisuttappadese bhagavato adhippāyoti nīharitabbo.
‘‘ကတမံ နိဒာန’’န္တိ စေ ပုစ္ဆေယ္ယ, ကောကာလိကော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု ထေရေသု စိတ္တံ အရက္ခိတ္ဝာ ပဒောသယိတ္ဝာ မဟာပဒုမနိရယေ ယသ္မာ ဥပပန္နော, ယသ္မာ ဘဂဝာ စ သတိအာရက္ခေန သမန္နာဂတော သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟတိ, တသ္မာ စ သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟိတုကာမော ဘိက္ခု သပ္ပုရိသော ရက္ခိတစိတ္တော အသ္သ ဘဝေယ္ယာတိ နိဒာနံ နီဟရိတဗ္ဗံ။
‘‘Katamaṃ nidāna’’nti ce puccheyya, kokāliko sāriputtamoggallānesu theresu cittaṃ arakkhitvā padosayitvā mahāpadumaniraye yasmā upapanno, yasmā bhagavā ca satiārakkhena samannāgato sabbā duggatiyo jahati, tasmā ca sabbā duggatiyo jahitukāmo bhikkhu sappuriso rakkhitacitto assa bhaveyyāti nidānaṃ nīharitabbaṃ.
‘‘ကတမော ပုဗ္ဗာပရသန္ဓီ’’တိ စေ ပုစ္ဆေယ္ယ, သုတ္တမ္ဟိ ‘‘သတိယာ စိတ္တံ ရက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ, တေန ပုဗ္ဗဝစနေန အယံ ‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တသ္သ။ပေ.။ သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေ’’တိ သုတ္တပ္ပဒေသော အနုသန္ဓိ သံသန္ဒတိ သမေတီတိ ပုဗ္ဗပရာနုသန္ဓိ နိဒ္ဓာရိတဗ္ဗောတိ။
‘‘Katamo pubbāparasandhī’’ti ce puccheyya, suttamhi ‘‘satiyā cittaṃ rakkhitabba’’nti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, tena pubbavacanena ayaṃ ‘‘tasmā rakkhitacittassa…pe… sabbā duggatiyo jahe’’ti suttappadeso anusandhi saṃsandati sametīti pubbaparānusandhi niddhāritabboti.
‘‘ဧတ္တကောဝ စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘နိယုတ္တော စတုဗ္ယူဟော ဟာရသမ္ပာတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ယေန ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတေန စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတေန နိရုတ္ယာဓိပ္ပာယနိဒာနပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိ နိဒ္ဓာရိတဗ္ဗော, သော သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတော စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတော နိယုတ္တော ယထာရဟံ နိဒ္ဓာရေတ္ဝာ ယုဇ္ဇိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ။
‘‘Ettakova catubyūhahārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto catubyūho hārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena catubyūhahārasampātena nirutyādhippāyanidānapubbāparānusandhi niddhāritabbo, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto catubyūhahārasampāto niyutto yathārahaṃ niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.
ဣတိ စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတေ သတ္တိဗလာနုရူပာ ရစိတာ
Iti catubyūhahārasampāte sattibalānurūpā racitā
ဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ပဏ္ဍိတေဟိ ပန။ပေ.။ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi / ၆. စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတော • 6. Catubyūhahārasampāto
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ၆. စတုဗ္ယူဟဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ • 6. Catubyūhahārasampātavaṇṇanā