| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
೬. ಚತುಬ್ಯೂಹಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ
6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā
೨೫. ಹಾರಾನನ್ತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಹಾರೇಸು ಇಮಸ್ಸ ಚತುಬ್ಯೂಹಹಾರಸ್ಸ ವಿಸೇಸತೋ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಞ್ಜನವಿಚಯಭಾವತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬ್ಯಞ್ಜನ…ಪೇ॰… ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ। ಯಾಯಾತಿ ನಿರುತ್ತಿಯಾ।
25.Hārānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Hāresu imassa catubyūhahārassa visesato suttassa byañjanavicayabhāvatoti yojanā. Tena vuttaṃ ‘‘byañjana…pe… dassetī’’ti. Yāyāti niruttiyā.
ಯಥಾರಹನ್ತಿ ಸಂವಣ್ಣಿಯಮಾನೇ ಸುತ್ತೇ ಯಂ ಯಂ ಅರಹತಿ ನಿಬ್ಬಚನಂ ವತ್ತುಂ, ತಂತಂಲೋಕಸಮಞ್ಞಾನುರೋಧೇನೇವ। ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯಂ ಪಾಪುಣಾತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮ್ಮುತಿ…ಪೇ॰… ಹೋತೀ’’ತಿ, ತಂತಂಪಞ್ಞತ್ತಿಗ್ಗಹಣಮುಖೇನ ಪರಮತ್ಥಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ವಾ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Yathārahanti saṃvaṇṇiyamāne sutte yaṃ yaṃ arahati nibbacanaṃ vattuṃ, taṃtaṃlokasamaññānurodheneva. Pubbabhāgapaṭipadā sampādetvā pacchā saccābhisamayaṃ pāpuṇātīti āha ‘‘sammuti…pe… hotī’’ti, taṃtaṃpaññattiggahaṇamukhena paramatthaggahaṇaṃ hotīti evaṃ vā iminā sambandho.
ಯಮಿದಂ ಅನಿನ್ದ್ರಿಯಬದ್ಧರೂಪಸನ್ತಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಉಭಯಮನ್ತರೇನಾ’’ತಿ ಇಧ ವುತ್ತಂ। ಓತರಣಹಾರೇ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೨ ಆದಯೋ) ಪನಸ್ಸ ದ್ವಾರಪ್ಪವತ್ತಫಸ್ಸಾದಿಧಮ್ಮೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಉಭಯಮನ್ತರೇನಾತಿ ಫಸ್ಸಸಮುದಿತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂ’’ತಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ ಪನಾಹು ‘‘ಅನ್ತರೇನಾತಿ ವಚನಂ ಪನ ವಿಕಪ್ಪನ್ತರದೀಪನ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ನ ಇಮಂ ಲೋಕಂ, ನ ಹುರಂ ಲೋಕಂ, ಅಥ ಖೋ ಉಭಯಮನ್ತರೇನಾತಿ। ಅಪರೋ ವಿಕಪ್ಪೋ – ಉಭಯಮನ್ತರೇನಾತಿ ವಾ ವಚನಂ ವಿಕಪ್ಪನ್ತರಾಭಾವದೀಪನಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ನ ಇಮಂ ಲೋಕಂ, ನ ಹುರಂ ಲೋಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಝಾಯತಿ ಝಾಯೀ, ಉಭಯಮನ್ತರೇನ ಪನ ಅಞ್ಞಂ ಠಾನಂ ಅತ್ಥೀತಿ।
Yamidaṃ anindriyabaddharūpasantānaṃ sandhāya ‘‘ubhayamantarenā’’ti idha vuttaṃ. Otaraṇahāre (netti. aṭṭha. 42 ādayo) panassa dvārappavattaphassādidhamme sandhāya vuttabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘ubhayamantarenāti phassasamuditesu dhammesū’’ti attho vutto. Aṭṭhakathācariyā panāhu ‘‘antarenāti vacanaṃ pana vikappantaradīpana’’nti. Tasmā ayamettha attho – na imaṃ lokaṃ, na huraṃ lokaṃ, atha kho ubhayamantarenāti. Aparo vikappo – ubhayamantarenāti vā vacanaṃ vikappantarābhāvadīpanaṃ. Tassattho – na imaṃ lokaṃ, na huraṃ lokaṃ nissāya jhāyati jhāyī, ubhayamantarena pana aññaṃ ṭhānaṃ atthīti.
ಯೇಪಿ ಚ ‘‘ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ, ಸಮ್ಭವೇಸೀ’’ತಿ ಚ ಇಮೇಸಂ ಸುತ್ತಪದಾನಂ ಅತ್ಥಂ ಮಿಚ್ಛಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಿ ಏವ ಅನ್ತರಾಭವೋತಿ ವದನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಅವಿಹಾದೀಸು ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಆಯುವೇಮಜ್ಝಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಾ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಅನವಸೇಸಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತೀತಿ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ, ನ ಅನ್ತರಾಭವಭೂತೋತಿ ಪುರಿಮಸ್ಸ ಸುತ್ತಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ। ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚ ಯೇ ಭೂತಾ ಏವ, ನ ಪುನ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಹಿ (ಕಥಾ॰ ಅನುಟೀ॰ ೫೦೭) ಖೀಣಾಸವಾ, ಪುರಿಮಪದೇಹಿ ‘‘ಭೂತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ತಬ್ಬಿಪರೀತತಾಯ ಸಮ್ಭವಂ ಏಸನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಭವೇಸಿನೋ। ಅಪ್ಪಹೀನಭವಸಂಯೋಜನತ್ತಾ ಸೇಕ್ಖಾ, ಪುಥುಜ್ಜನಾ ಚ। ಚತೂಸು ವಾ ಯೋನೀಸು ಅಣ್ಡಜಜಲಾಬುಜಸತ್ತಾ ಯಾವ ಅಣ್ಡಕೋಸಂ, ವತ್ಥಿಕೋಸಞ್ಚ ನ ಭಿನ್ದನ್ತಿ, ತಾವ ಸಮ್ಭವೇಸೀ ನಾಮ। ಅಣ್ಡಕೋಸತೋ, ವತ್ಥಿಕೋಸತೋ ಚ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಭೂತಾ ನಾಮ। ಸಂಸೇದಜಓಪಪಾತಿಕಾ ಚ ಪಠಮಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ಸಮ್ಭವೇಸೀ ನಾಮ, ದುತಿಯಚಿತ್ತಕ್ಖಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭೂತಾ ನಾಮ। ಯೇನ ವಾ ಇರಿಯಾಪಥೇನ ಜಾಯನ್ತಿ, ಯಾವ ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ನ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ತಾವ ಸಮ್ಭವೇಸೀ, ತತೋ ಪರಂ ಭೂತಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ತಸ್ಮಾ ನತ್ಥೀತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ಸತಿ ಹಿ ಉಜುಕೇ ಪಾಳಿಅನುಗತೇ ಅತ್ಥೇ ಕಿಂ ಅನಿದ್ಧಾರಿತಸಾಮತ್ಥಿಯೇನ ಅನ್ತರಾಭವೇನ ಅತ್ತಭಾವಪರಿಕಪ್ಪಿತೇನ ಪಯೋಜನನ್ತಿ।
Yepi ca ‘‘antarāparinibbāyī, sambhavesī’’ti ca imesaṃ suttapadānaṃ atthaṃ micchā gahetvā atthi eva antarābhavoti vadanti, tepi yasmā avihādīsu tattha tattha āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā antarā aggamaggādhigamena anavasesakilesaparinibbānena parinibbāyantīti antarāparinibbāyī, na antarābhavabhūtoti purimassa suttapadassa attho. Pacchimassa ca ye bhūtā eva, na puna bhavissanti, te hi (kathā. anuṭī. 507) khīṇāsavā, purimapadehi ‘‘bhūtā’’ti vuttā. Tabbiparītatāya sambhavaṃ esantīti sambhavesino. Appahīnabhavasaṃyojanattā sekkhā, puthujjanā ca. Catūsu vā yonīsu aṇḍajajalābujasattā yāva aṇḍakosaṃ, vatthikosañca na bhindanti, tāva sambhavesī nāma. Aṇḍakosato, vatthikosato ca bahi nikkhantā bhūtā nāma. Saṃsedajaopapātikā ca paṭhamacittakkhaṇe sambhavesī nāma, dutiyacittakkhaṇato paṭṭhāya bhūtā nāma. Yena vā iriyāpathena jāyanti, yāva tato aññaṃ na pāpuṇanti, tāva sambhavesī, tato paraṃ bhūtāti attho, tasmā natthīti paṭikkhipitabbaṃ. Sati hi ujuke pāḷianugate atthe kiṃ aniddhāritasāmatthiyena antarābhavena attabhāvaparikappitena payojananti.
ಯಂ ಪನ ಯೇ ‘‘ಸನ್ತಾನವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅವಿಚ್ಛೇದೇನ ದೇಸನ್ತರೇಸು ಪಾತುಭಾವೋ ದಿಟ್ಠೋ। ಯಥಾ ತಂ ವೀಹಿಆದಿಅವಿಞ್ಞಾಣಕಸನ್ತಾನೇ, ಏವಂ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಸನ್ತಾನೇಪಿ ಅವಿಚ್ಛೇದೇನ ದೇಸನ್ತರೇಸು ಪಾತುಭಾವೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಞ್ಚ ನಯೋ ಸತಿ ಅನ್ತರಾಭವೇ ಯುಜ್ಜತಿ, ನಾಞ್ಞಥಾ’’ತಿ ಯುತ್ತಿಂ ವದನ್ತಿ। ತೇಹಿ ಇದ್ಧಿಮತೋ ಚೇತೋವಸಿಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಾನುಗತಿಕಂ ಕಾಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಖಣೇನ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕತೋ ಇಧೂಪಸಙ್ಕಮನೇ, ಇತೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಗಮನೇ ಯುತ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ಯದಿ ಸಬ್ಬತ್ಥೇವ ವಿಚ್ಛಿನ್ನದೇಸೇ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪವತ್ತಿ ನ ಇಚ್ಛಿತಾ, ಯದಿಪಿ ಸಿಯಾ ‘‘ಇದ್ಧಿವಿಸಯೋ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯೋ’’ತಿ, ತಂ ಇಧಾಪಿ ಸಮಾನಂ ‘‘ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯೋ’’ತಿ ವಚನತೋ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ತೇಸಂ ಮತಿಮತ್ತಮೇವ। ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಸಭಾವಾ ಹಿ ಸಭಾವಧಮ್ಮಾ, ತೇ ಕತ್ಥಚಿ ಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸೇನ ವಿಚ್ಛಿನ್ನದೇಸೇ ಪಾತುಭವನ್ತಿ, ಕತ್ಥಚಿ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನದೇಸೇ ಚ। ತಥಾ ಹಿ ಮುಖಘೋಸಾದೀಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ಆದಾಸಪಬ್ಬತಪ್ಪದೇಸಾದಿಕೇ ಪಟಿಬಿಮ್ಬಪಟಿಘೋಸಾದಿಕಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಮಾನಂ ದಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉಪನೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಪಟಿಬಿಮ್ಬಸ್ಸ ಉದಾಹರಣಭಾವಸಾಧನಾದಿಕೋ ಅನ್ತರಾಭವವಿಚಾರೋ ಕಥಾವತ್ಥುಪ್ಪಕರಣಸ್ಸಟೀಕಾಯಂ (ಕಥಾ॰ ಅನುಟೀ॰ ೫೦೭) ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
Yaṃ pana ye ‘‘santānavasena pavattamānānaṃ dhammānaṃ avicchedena desantaresu pātubhāvo diṭṭho. Yathā taṃ vīhiādiaviññāṇakasantāne, evaṃ saviññāṇakasantānepi avicchedena desantaresu pātubhāvena bhavitabbaṃ. Ayañca nayo sati antarābhave yujjati, nāññathā’’ti yuttiṃ vadanti. Tehi iddhimato cetovasippattassa cittānugatikaṃ kāyaṃ adhiṭṭhahantassa khaṇena brahmalokato idhūpasaṅkamane, ito vā brahmalokagamane yutti vattabbā. Yadi sabbattheva vicchinnadese dhammānaṃ pavatti na icchitā, yadipi siyā ‘‘iddhivisayo acinteyyo’’ti, taṃ idhāpi samānaṃ ‘‘kammavipāko acinteyyo’’ti vacanato, tasmā taṃ tesaṃ matimattameva. Acinteyyasabhāvā hi sabhāvadhammā, te katthaci paccayavisesena vicchinnadese pātubhavanti, katthaci avicchinnadese ca. Tathā hi mukhaghosādīhi aññasmiṃ dese ādāsapabbatappadesādike paṭibimbapaṭighosādikaṃ paccayuppannaṃ nibbattamānaṃ dissati, tasmā na sabbaṃ sabbattha upanetabbanti ayamettha saṅkhepo. Vitthārato pana paṭibimbassa udāharaṇabhāvasādhanādiko antarābhavavicāro kathāvatthuppakaraṇassaṭīkāyaṃ (kathā. anuṭī. 507) gahetabbo.
ಅಪರೇ ಪನ ‘‘ಇಧಾತಿ ಕಾಮಭವೋ, ಹುರನ್ತಿ ಅರೂಪಭವೋ, ಉಭಯಮನ್ತರೇನಾತಿ ರೂಪಭವೋ ವುತ್ತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ‘‘ಇಧಾತಿ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾ, ಹುರನ್ತಿ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಾ, ಉಭಯಮನ್ತರೇನಾತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸು ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅವಸಿಟ್ಠಂ ರೂಪನ್ತಿ ಆಪೋಧಾತುಆಕಾಸಧಾತೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಲಕ್ಖಣರೂಪಾನಿ, ಓಜಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ಅನಿನ್ದ್ರಿಯಬದ್ಧರೂಪಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ। ತಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಂ ಚಿತ್ತಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ ನ ಞಾಯನ್ತಿ ‘‘ಝಾಯಮಾನಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Apare pana ‘‘idhāti kāmabhavo, huranti arūpabhavo, ubhayamantarenāti rūpabhavo vutto’’ti vadanti, ‘‘idhāti paccayadhammā, huranti paccayuppannadhammā, ubhayamantarenāti paṇṇattidhammā vuttā’’ti ca vadanti, taṃ sabbaaṭṭhakathāsu natthi, tasmā vuttanayeneva attho veditabbo. Avasiṭṭhaṃ rūpanti āpodhātuākāsadhātūhi saddhiṃ lakkhaṇarūpāni, ojañca sandhāyāha anindriyabaddharūpassa adhippetattā. Tassa khīṇāsavassa taṃ nibbānārammaṇaṃ cittaṃ na jānanti na ñāyanti ‘‘jhāyamānā’’ti vuttattā. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಚತುಬ್ಯೂಹಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ೬. ಚತುಬ್ಯೂಹಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೬. ಚತುಬ್ಯೂಹಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ೬. ಚತುಬ್ಯೂಹಹಾರವಿಭಙ್ಗವಿಭಾವನಾ • 6. Catubyūhahāravibhaṅgavibhāvanā
