Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    ॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੇ

    Khuddakanikāye

    ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ

    Jātaka-aṭṭhakathā

    ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਾਗੋ

    Catuttho bhāgo

    ੧੦. ਦਸਕਨਿਪਾਤੋ

    10. Dasakanipāto

    [੪੩੯] ੧. ਚਤੁਦ੍વਾਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [439] 1. Catudvārajātakavaṇṇanā

    ਚਤੁਦ੍વਾਰਮਿਦਂ ਨਗਰਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਦੁਬ੍ਬਚਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਤ੍ਥੁ ਨવਕਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਠਮਜਾਤਕੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। ਇਧ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਬ੍ਬਚੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਬ੍ਬਚਤਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ વਚਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਆਪਾਦੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Catudvāramidaṃnagaranti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ dubbacabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Paccuppannavatthu navakanipātassa paṭhamajātake vitthāritameva. Idha pana satthā taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu dubbaco’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘pubbepi tvaṃ bhikkhu dubbacatāya paṇḍitānaṃ vacanaṃ akatvā khuracakkaṃ āpādesī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿવਿਭવਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਏਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਸੋ ਪਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ। ਅਥ ਨਂ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਿਤਰਿ ਕਾਲਕਤੇ ਮਾਤਾ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ વਿਚਾਰੇਨ੍ਤੀ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ, ਤਯਾ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਦਾਨਂ ਦੇਹਿ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਾਹਿ, ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ। ਅਮ੍ਮ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਨਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਮਾ ਮਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਚੁਤ੍ਥ, ਅਹਂ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਏવਂ વਦਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਪੁਣ੍ਣਮੁਪੋਸਥਦਿવਸੇ ਮਾਤਾ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ, ਅਜ੍ਜ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤੋ ਮਹਾਉਪੋਸਥਦਿવਸੋ, ਅਜ੍ਜ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਏਹਿ, ਅਹਂ ਤੇ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਧਨਲੋਭੇਨ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿવਸਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਕਣ੍ਣਂ ਨ ਪਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ।

    Atīte kassapadasabalassa kāle bārāṇasiyaṃ asītikoṭivibhavassa seṭṭhino eko putto mittavindako nāma ahosi. Tassa mātāpitaro sotāpannā ahesuṃ, so pana dussīlo assaddho. Atha naṃ aparabhāge pitari kālakate mātā kuṭumbaṃ vicārentī āha – ‘‘tāta, tayā dullabhaṃ manussattaṃ laddhaṃ, dānaṃ dehi, sīlaṃ rakkhāhi, uposathakammaṃ karohi, dhammaṃ suṇāhī’’ti. Amma, na mayhaṃ dānādīhi attho, mā maṃ kiñci avacuttha, ahaṃ yathākammaṃ gamissāmīti. Evaṃ vadantampi naṃ ekadivasaṃ puṇṇamuposathadivase mātā āha – ‘‘tāta, ajja abhilakkhito mahāuposathadivaso, ajja uposathaṃ samādiyitvā vihāraṃ gantvā sabbarattiṃ dhammaṃ sutvā ehi, ahaṃ te sahassaṃ dassāmī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti dhanalobhena uposathaṃ samādiyitvā bhuttapātarāso vihāraṃ gantvā divasaṃ vītināmetvā rattiṃ yathā ekampi dhammapadaṃ kaṇṇaṃ na paharati, tathā ekasmiṃ padese nipajjitvā niddaṃ okkamitvā punadivase pātova mukhaṃ dhovitvā gehaṃ gantvā nisīdi.

    ਮਾਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਆਦਾਯ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਯਾਗੁਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾਗਮਨਂ ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤੀ ਤਂ ਏਕਕਂ ਆਗਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਕੇਨ ਨ ਆਨੀਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਯਾਗੁਂ ਪਿવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤਂ, ਤਂ ਤਾવ ਮੇ ਦੇਥ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਪਿવ, ਤਾਤ, ਪਚ੍ਛਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਗਹੇਤ੍વਾવ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਸਹਸ੍ਸਭਣ੍ਡਿਕਂ ਪੁਰਤੋ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਯਾਗੁਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਭਣ੍ਡਿਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੋਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ વੀਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨਾવਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ વੋਹਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਨਾવਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਅਹਂ ਨਾવਾਯ વੋਹਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਮਾਤਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਤਾਤ, ਏਕਪੁਤ੍ਤਕੋ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਧਨਮ੍ਪਿ ਬਹੁ, ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਾਦੀਨવੋ, ਮਾ ਗਮੀ’’ਤਿ ਨਿવਾਰੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਅਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੇવ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਮਂ ਨਿવਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਤਂ, ਤਾਤ, વਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਾਤਰਾ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹਿਤੋ ਹਤ੍ਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਮਾਤਰਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾવਾਯ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ।

    Mātā panassa ‘‘ajja me putto dhammaṃ sutvā pātova dhammakathikattheraṃ ādāya āgamissatī’’ti yāguṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādetvā āsanaṃ paññapetvā tassāgamanaṃ paṭimānentī taṃ ekakaṃ āgataṃ disvā ‘‘tāta, dhammakathiko kena na ānīto’’ti vatvā ‘‘na mayhaṃ dhammakathikena attho’’ti vutte ‘‘tena hi yāguṃ pivā’’ti āha. So ‘‘tumhehi mayhaṃ sahassaṃ paṭissutaṃ, taṃ tāva me detha, pacchā pivissāmī’’ti āha. ‘‘Piva, tāta, pacchā dassāmī’’ti. ‘‘Gahetvāva pivissāmī’’ti. Athassa mātā sahassabhaṇḍikaṃ purato ṭhapesi. So yāguṃ pivitvā sahassabhaṇḍikaṃ gahetvā vohāraṃ karonto na cirasseva vīsasatasahassaṃ uppādesi. Athassa etadahosi – ‘‘nāvaṃ upaṭṭhapetvā vohāraṃ karissāmī’’ti. So nāvaṃ upaṭṭhapetvā ‘‘amma, ahaṃ nāvāya vohāraṃ karissāmī’’ti āha. Atha naṃ mātā ‘‘tvaṃ tāta, ekaputtako, imasmiṃ ghare dhanampi bahu, samuddo anekādīnavo, mā gamī’’ti nivāresi. So ‘‘ahaṃ gamissāmeva, na sakkā maṃ nivāretu’’nti vatvā ‘‘ahaṃ taṃ, tāta, vāressāmī’’ti mātarā hatthe gahito hatthaṃ vissajjāpetvā mātaraṃ paharitvā pātetvā antaraṃ katvā gantvā nāvāya samuddaṃ pakkhandi.

    ਨਾવਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਸਲਾਕਾ ਕਰਿਯਮਾਨਾ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕਸ੍ਸੇવ ਹਤ੍ਥੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਏਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬਹੂ ਮਾ ਨਸ੍ਸਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਤਂ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠੇ ਖਿਪਿਂਸੁ। ਤਾવਦੇવ ਨਾવਾ ਜવੇਨ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ। ਸੋਪਿ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਦੀਪਕਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਤ੍ਥ ਫਲਿਕવਿਮਾਨੇ ਚਤਸ੍ਸੋ વੇਮਾਨਿਕਪੇਤਿਯੋ ਅਦ੍ਦਸ। ਤਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸੁਖਂ । ਸੋ ਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿ। ਅਥ ਨਂ ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭવਨਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ‘‘ਸਾਮਿ, ਮਯਂ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮ, ਯਾવ ਮਯਂ ਆਗਚ੍ਛਾਮ, ਤਾવ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਮਾਨੋ ਇਧੇવ વਸਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਗਮਂਸੁ। ਸੋ ਤਣ੍ਹਾવਸਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਫਲਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਪਰਂ ਦੀਪਕਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਰਜਤવਿਮਾਨੇ ਅਟ੍ਠ વੇਮਾਨਿਕਪੇਤਿਯੋ ਦਿਸ੍વਾ ਏਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਦੀਪਕੇ ਮਣਿવਿਮਾਨੇ ਸੋਲ਼ਸ, ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਦੀਪਕੇ ਕਨਕવਿਮਾਨੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸ વੇਮਾਨਿਕਪੇਤਿਯੋ ਦਿਸ੍વਾ ਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਿਤੁਂ ਗਤਕਾਲੇ ਪੁਨ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚਤੁਦ੍વਾਰਂ ਨਗਰਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਉਸ੍ਸਦਨਿਰਯੋ ਕਿਰੇਸ, ਬਹੂਨਂ ਨੇਰਯਿਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਕਰਣਾਨੁਭવਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਨਗਰਂ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ।

    Nāvā sattame divase mittavindakaṃ nissāya samuddapiṭṭhe niccalā aṭṭhāsi. Kāḷakaṇṇisalākā kariyamānā mittavindakasseva hatthe tikkhattuṃ pati. Athassa uḷumpaṃ datvā ‘‘imaṃ ekaṃ nissāya bahū mā nassantū’’ti taṃ samuddapiṭṭhe khipiṃsu. Tāvadeva nāvā javena mahāsamuddaṃ pakkhandi. Sopi uḷumpe nipajjitvā ekaṃ dīpakaṃ pāpuṇi. Tattha phalikavimāne catasso vemānikapetiyo addasa. Tā sattāhaṃ dukkhaṃ anubhavanti, sattāhaṃ sukhaṃ . So tāhi saddhiṃ sattāhaṃ dibbasampattiṃ anubhavi. Atha naṃ tā dukkhānubhavanatthāya gacchamānā ‘‘sāmi, mayaṃ sattame divase āgamissāma, yāva mayaṃ āgacchāma, tāva anukkaṇṭhamāno idheva vasā’’ti vatvā agamaṃsu. So taṇhāvasiko hutvā tasmiṃyeva phalake nipajjitvā puna samuddapiṭṭhena gacchanto aparaṃ dīpakaṃ patvā tattha rajatavimāne aṭṭha vemānikapetiyo disvā eteneva upāyena aparasmiṃ dīpake maṇivimāne soḷasa, aparasmiṃ dīpake kanakavimāne dvattiṃsa vemānikapetiyo disvā tāhi saddhiṃ dibbasampattiṃ anubhavitvā tāsampi dukkhaṃ anubhavituṃ gatakāle puna samuddapiṭṭhena gacchanto ekaṃ pākāraparikkhittaṃ catudvāraṃ nagaraṃ addasa. Ussadanirayo kiresa, bahūnaṃ nerayikasattānaṃ kammakaraṇānubhavanaṭṭhānaṃ mittavindakassa alaṅkatapaṭiyattanagaraṃ viya hutvā upaṭṭhāsi.

    ਸੋ ‘‘ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸੀਸੇ ਪਚ੍ਚਮਾਨਂ ਨੇਰਯਿਕਸਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਪਦੁਮਂ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ। ਉਰੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਬਨ੍ਧਨਂ ਉਰਚ੍ਛਦਪਸਾਧਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਸੀਸਤੋ ਗਲਨ੍ਤਂ ਲੋਹਿਤਂ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨવਿਲੇਪਨਂ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਨਸਦ੍ਦੋ ਮਧੁਰਸਰੋ ਗੀਤਸਦ੍ਦੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਚਿਰਂ ਤਯਾ ਪਦੁਮਂ ਧਾਰਿਤਂ, ਦੇਹਿ ਮੇ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਨਯਿਦਂ ਪਦੁਮਂ, ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤ੍વਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ ਏવਂ વਦਸੀ’’ਤਿ। ਨੇਰਯਿਕਸਤ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕਮ੍ਮਂ ਖੀਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਿਨਾਪਿ ਮਯਾ વਿਯ ਮਾਤਰਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਆਗਤੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਦਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸ ਖੁਰਚਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਏਹਿ ਭੋ, ਗਣ੍ਹ ਇਮ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਤਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਖਿਪਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਿਸਮਾਨਂ ਭਸ੍ਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕੋ ਤਸ੍ਸ ਖੁਰਚਕ੍ਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਤવ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹ, ਤવ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વੇਦਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਰਿਦੇવਿ, ਇਤਰੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਉਸ੍ਸਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕੋ ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਿ ਦੇવਰਾਜ, ਇਦਂ ਮਂ ਚਕ੍ਕਂ ਸਣ੍ਹਕਰਣਿਯਂ વਿਯ ਤਿਲਾਨਿ ਪਿਸਮਾਨਂ ਓਤਰਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮਯਾ ਪਾਪਂ ਪਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    So ‘‘imaṃ nagaraṃ pavisitvā rājā bhavissāmī’’ti cintetvā khuracakkaṃ ukkhipitvā sīse paccamānaṃ nerayikasattaṃ addasa. Athassa taṃ tassa sīse khuracakkaṃ padumaṃ viya hutvā upaṭṭhāsi. Ure pañcaṅgikabandhanaṃ uracchadapasādhanaṃ hutvā sīsato galantaṃ lohitaṃ lohitacandanavilepanaṃ viya hutvā paridevanasaddo madhurasaro gītasaddo viya hutvā upaṭṭhāsi. So tassa santikaṃ gantvā ‘‘bho purisa, ciraṃ tayā padumaṃ dhāritaṃ, dehi me eta’’nti āha. ‘‘Samma, nayidaṃ padumaṃ, khuracakkaṃ eta’’nti. ‘‘Tvaṃ mayhaṃ adātukāmatāya evaṃ vadasī’’ti. Nerayikasatto cintesi ‘‘mayhaṃ kammaṃ khīṇaṃ bhavissati, imināpi mayā viya mātaraṃ paharitvā āgatena bhavitabbaṃ, dassāmissa khuracakka’’nti. Atha naṃ ‘‘ehi bho, gaṇha ima’’nti vatvā khuracakkaṃ tassa sīse khipi, taṃ tassa matthakaṃ pisamānaṃ bhassi. Tasmiṃ khaṇe mittavindako tassa khuracakkabhāvaṃ ñatvā ‘‘tava khuracakkaṃ gaṇha, tava khuracakkaṃ gaṇhā’’ti vedanāppatto paridevi, itaro antaradhāyi. Tadā bodhisatto rukkhadevatā hutvā mahantena parivārena ussadacārikaṃ caramāno taṃ ṭhānaṃ pāpuṇi. Mittavindako taṃ oloketvā ‘‘sāmi devarāja, idaṃ maṃ cakkaṃ saṇhakaraṇiyaṃ viya tilāni pisamānaṃ otarati, kiṃ nu kho mayā pāpaṃ pakata’’nti pucchanto dve gāthā abhāsi –

    .

    1.

    ‘‘ਚਤੁਦ੍વਾਰਮਿਦਂ ਨਗਰਂ, ਆਯਸਂ ਦਲ਼੍ਹਪਾਕਾਰਂ।

    ‘‘Catudvāramidaṃ nagaraṃ, āyasaṃ daḷhapākāraṃ;

    ਓਰੁਦ੍ਧਪਟਿਰੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ, ਕਿਂ ਪਾਪਂ ਪਕਤਂ ਮਯਾ॥

    Oruddhapaṭiruddhosmi, kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayā.

    .

    2.

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਅਪਿਹਿਤਾ ਦ੍વਾਰਾ, ਓਰੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮਿ ਯਥਾ ਦਿਜੋ।

    ‘‘Sabbe apihitā dvārā, oruddhosmi yathā dijo;

    ਕਿਮਾਧਿਕਰਣਂ ਯਕ੍ਖ, ਚਕ੍ਕਾਭਿਨਿਹਤੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Kimādhikaraṇaṃ yakkha, cakkābhinihato aha’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹਪਾਕਾਰਨ੍ਤਿ ਥਿਰਪਾਕਾਰਂ। ‘‘ਦਲ਼੍ਹਤੋਰਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਥਿਰਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਰੁਦ੍ਧਪਟਿਰੁਦ੍ਧੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਾਕਾਰੇਨ ਰੁਦ੍ਧੋ, ਪਲਾਯਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਕਿਂ ਪਾਪਂ ਪਕਤਨ੍ਤਿ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮਯਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ। ਅਪਿਹਿਤਾਤਿ ਥਕਿਤਾ। ਯਥਾ ਦਿਜੋਤਿ ਪਞ੍ਜਰੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਸਕੁਣੋ વਿਯ। ਕਿਮਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ। ਚਕ੍ਕਾਭਿਨਿਹਤੋਤਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਅਭਿਨਿਹਤੋ।

    Tattha daḷhapākāranti thirapākāraṃ. ‘‘Daḷhatoraṇa’’ntipi pāṭho, thiradvāranti attho. Oruddhapaṭiruddhosmīti anto katvā samantā pākārena ruddho, palāyanaṭṭhānaṃ na paññāyati. Kiṃ pāpaṃ pakatanti kiṃ nu kho mayā pāpakammaṃ kataṃ. Apihitāti thakitā. Yathā dijoti pañjare pakkhitto sakuṇo viya. Kimādhikaraṇanti kiṃ kāraṇaṃ. Cakkābhinihatoti cakkena abhinihato.

    ਅਥਸ੍ਸ ਦੇવਰਾਜਾ ਕਾਰਣਂ ਕਥੇਤੁਂ ਛ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Athassa devarājā kāraṇaṃ kathetuṃ cha gāthā abhāsi –

    .

    3.

    ‘‘ਲਦ੍ਧਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਤਿਰੇਕਾਨਿ વੀਸਤਿ।

    ‘‘Laddhā satasahassāni, atirekāni vīsati;

    ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾਨਂ ਞਾਤੀਨਂ, વਚਨਂ ਸਮ੍ਮ ਨਾਕਰਿ॥

    Anukampakānaṃ ñātīnaṃ, vacanaṃ samma nākari.

    .

    4.

    ‘‘ਲਙ੍ਘਿਂ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ, ਸਾਗਰਂ ਅਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਿਕਂ।

    ‘‘Laṅghiṃ samuddaṃ pakkhandi, sāgaraṃ appasiddhikaṃ;

    ਚਤੁਬ੍ਭਿ ਅਟ੍ਠਜ੍ਝਗਮਾ, ਅਟ੍ਠਾਹਿਪਿ ਚ ਸੋਲ਼ਸ॥

    Catubbhi aṭṭhajjhagamā, aṭṭhāhipi ca soḷasa.

    .

    5.

    ‘‘ਸੋਲ਼ਸਾਹਿ ਚ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ, ਅਤਿਚ੍ਛਂ ਚਕ੍ਕਮਾਸਦੋ।

    ‘‘Soḷasāhi ca bāttiṃsa, aticchaṃ cakkamāsado;

    ਇਚ੍ਛਾਹਤਸ੍ਸ ਪੋਸਸ੍ਸ, ਚਕ੍ਕਂ ਭਮਤਿ ਮਤ੍ਥਕੇ॥

    Icchāhatassa posassa, cakkaṃ bhamati matthake.

    .

    6.

    ‘‘ਉਪਰਿવਿਸਾਲਾ ਦੁਪ੍ਪੂਰਾ, ਇਚ੍ਛਾ વਿਸਟਗਾਮਿਨੀ।

    ‘‘Uparivisālā duppūrā, icchā visaṭagāminī;

    ਯੇ ਚ ਤਂ ਅਨੁਗਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਕਧਾਰਿਨੋ॥

    Ye ca taṃ anugijjhanti, te honti cakkadhārino.

    .

    7.

    ‘‘ਬਹੁਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਾਯ, ਮਗ੍ਗਂ ਅਪ੍ਪਟਿવੇਕ੍ਖਿਯ।

    ‘‘Bahubhaṇḍaṃ avahāya, maggaṃ appaṭivekkhiya;

    ਯੇਸਞ੍ਚੇਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਕਧਾਰਿਨੋ॥

    Yesañcetaṃ asaṅkhātaṃ, te honti cakkadhārino.

    .

    8.

    ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਸਮੇਕ੍ਖੇ વਿਪੁਲਞ੍ਚ ਭੋਗਂ, ਇਚ੍ਛਂ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ।

    ‘‘Kammaṃ samekkhe vipulañca bhogaṃ, icchaṃ na seveyya anatthasaṃhitaṃ;

    ਕਰੇਯ੍ਯ વਾਕ੍ਯਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾਨਂ, ਤਂ ਤਾਦਿਸਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਚਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Kareyya vākyaṃ anukampakānaṃ, taṃ tādisaṃ nātivatteyya cakka’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਲਦ੍ਧਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਤਿਰੇਕਾਨਿ વੀਸਤੀਤਿ ਤ੍વਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਤ੍વਾ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੋਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਚ ਅਤਿਰੇਕਾਨਿ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਲਭਿਤ੍વਾ। ਨਾਕਰੀਤਿ ਤੇਨ ਧਨੇਨ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਨਾવਾਯ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਕਥੇਤ੍વਾ ਮਾਤੁਯਾ વਾਰਿਯਮਾਨੋਪਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾਨਂ ਞਾਤੀਨਂ વਚਨਂ ਨ ਕਰੋਸਿ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਂ ਮਾਤਰਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਯੇવਾਸੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।

    Tattha laddhā satasahassāni, atirekāni vīsatīti tvaṃ uposathaṃ katvā mātu santikā sahassaṃ gahetvā vohāraṃ karonto satasahassāni ca atirekāni vīsatisahassāni labhitvā. Nākarīti tena dhanena asantuṭṭho nāvāya samuddaṃ pavisanto samudde ādīnavañca kathetvā mātuyā vāriyamānopi anukampakānaṃ ñātīnaṃ vacanaṃ na karosi, sotāpannaṃ mātaraṃ paharitvā antaraṃ katvā nikkhantoyevāsīti dīpeti.

    ਲਙ੍ਘਿਨ੍ਤਿ ਨਾવਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਨਸਮਤ੍ਥਂ। ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੀਤਿ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋਸਿ। ਅਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਿਕਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿਂ વਿਨਾਸਬਹੁਲਂ। ਚਤੁਬ੍ਭਿ ਅਟ੍ਠਾਤਿ ਅਥ ਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾਯ ਨਾવਾਯ ਫਲਕਂ ਦਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਖਿਤ੍ਤੋਪਿ ਤ੍વਂ ਮਾਤਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਕਦਿવਸਂ ਕਤਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਫਲਿਕવਿਮਾਨੇ ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਰਜਤવਿਮਾਨੇ ਅਟ੍ਠ, ਮਣਿવਿਮਾਨੇ ਸੋਲ਼ਸ, ਕਨਕવਿਮਾਨੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸ ਅਧਿਗਤੋਸੀਤਿ। ਅਤਿਚ੍ਛਂ ਚਕ੍ਕਮਾਸਦੋਤਿ ਅਥ ਤ੍વਂ ਯਥਾਲਦ੍ਧੇਨ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਅਤ੍ਰ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਲਦ੍ਧਂ ਲਦ੍ਧਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਲੋਭਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਅਤਿਚ੍ਛਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਚ੍ਛੋ ਪਾਪਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਖੀਣਤ੍ਤਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮਂ ਪੇਤਨਗਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਪਹਾਰਦਾਨਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਇਦਂ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋਸਿ। ‘‘ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਤ੍ਰ ਅਤ੍ਰ ਇਚ੍ਛਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਮਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਇਚ੍ਛਾਹਤਸ੍ਸ ਪੋਸਸ੍ਸ ਇਦਂ ਚਕ੍ਕਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਿਸਮਾਨਂ ਇਦਾਨਿ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਚਕ੍ਕਂ વਿਯ ਮਤ੍ਥਕੇ ਭਮਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Laṅghinti nāvaṃ ullaṅghanasamatthaṃ. Pakkhandīti pakkhandosi. Appasiddhikanti mandasiddhiṃ vināsabahulaṃ. Catubbhi aṭṭhāti atha naṃ nissāya ṭhitāya nāvāya phalakaṃ datvā samudde khittopi tvaṃ mātaraṃ nissāya ekadivasaṃ katassa uposathakammassa nissandena phalikavimāne catasso itthiyo labhitvā tato rajatavimāne aṭṭha, maṇivimāne soḷasa, kanakavimāne dvattiṃsa adhigatosīti. Aticchaṃ cakkamāsadoti atha tvaṃ yathāladdhena asantuṭṭho ‘‘atra uttaritaraṃ labhissāmī’’ti evaṃ laddhaṃ laddhaṃ atikkamanalobhasaṅkhātāya aticchāya samannāgatattā aticcho pāpapuggalo tassa uposathakammassa khīṇattā dvattiṃsa itthiyo atikkamitvā imaṃ petanagaraṃ āgantvā tassa mātupahāradānaakusalassa nissandena idaṃ khuracakkaṃ sampattosi. ‘‘Atriccha’’ntipi pāṭho, atra atra icchamānoti attho. ‘‘Atricchā’’tipi pāṭho, atricchāyāti attho. Bhamatīti tassa te icchāhatassa posassa idaṃ cakkaṃ matthakaṃ pisamānaṃ idāni kumbhakāracakkaṃ viya matthake bhamatīti attho.

    ਯੇ ਚ ਤਂ ਅਨੁਗਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮੇਸਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਉਪਰੂਪਰਿ વਿਸਾਲਾ ਹੋਤਿ, ਸਮੁਦ੍ਦੋ વਿਯ ਚ ਦੁਪ੍ਪੂਰਾ, ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਨਇਚ੍ਛਾਯ વਿਸਟਗਾਮਿਨੀ, ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਤਣ੍ਹਂ ਯੇ ਚ ਅਨੁਗਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗਧਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਕਧਾਰਿਨੋਤਿ ਤੇ ਏવਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਾ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਬਹੁਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਬਹੁਧਨਂ ਓਹਾਯ। ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਿਕਂ ਸਮੁਦ੍ਦਮਗ੍ਗਂ ਅਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਤ੍વਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਏવਮੇવ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਯੇਸਞ੍ਚੇਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅવੀਮਂਸਿਤਂ, ਤੇ ਯਥਾ ਤ੍વਂ ਤਥੇવ ਤਣ੍ਹਾવਸਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਧਨਂ ਪਹਾਯ ਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਚਕ੍ਕਧਾਰਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਮ੍ਮਂ ਸਮੇਕ੍ਖੇਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ‘‘ਸਦੋਸਂ ਨੁ ਖੋ, ਨਿਦ੍ਦੋਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। વਿਪੁਲਞ੍ਚ ਭੋਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਂ ਧਨਰਾਸਿਮ੍ਪਿ ਸਮੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। ਨਾਤਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਂ ਤਾਦਿਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਇਦਂ ਚਕ੍ਕਂ ਨ ਅਤਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾવਤ੍ਥਰੇਯ੍ਯ। ‘‘ਨਾਤਿવਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਨਾવਤ੍ਥਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Ye ca taṃ anugijjhantīti taṇhā nāmesā gacchantī uparūpari visālā hoti, samuddo viya ca duppūrā, rūpādīsu tassa tassa icchanaicchāya visaṭagāminī, taṃ evarūpaṃ taṇhaṃ ye ca anugijjhanti giddhā gadhitā hutvā punappunaṃ allīyanti. Te honti cakkadhārinoti te evaṃ paccantā khuracakkaṃ dhārenti. Bahubhaṇḍanti mātāpitūnaṃ santakaṃ bahudhanaṃ ohāya. Magganti gantabbaṃ appasiddhikaṃ samuddamaggaṃ apaccavekkhitvā yathā tvaṃ paṭipanno, evameva aññesampi yesañcetaṃ asaṅkhātaṃ avīmaṃsitaṃ, te yathā tvaṃ tatheva taṇhāvasikā hutvā dhanaṃ pahāya gamanamaggaṃ anapekkhitvā paṭipannā cakkadhārino honti. Kammaṃ samekkheti tasmā paṇḍito puriso attanā kattabbakammaṃ ‘‘sadosaṃ nu kho, niddosa’’nti samekkheyya paccavekkheyya. Vipulañcabhoganti attano dhammaladdhaṃ dhanarāsimpi samekkheyya. Nātivatteyyāti taṃ tādisaṃ puggalaṃ idaṃ cakkaṃ na ativatteyya nāvatthareyya. ‘‘Nātivattetī’’tipi pāṭho, nāvattharatīti attho.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੇਨ ਮਯਾ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਤਥਤੋ ਞਾਤਂ, ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚਨਪਮਾਣਮ੍ਪਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨવਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā mittavindako ‘‘iminā devaputtena mayā katakammaṃ tathato ñātaṃ, ayaṃ mayhaṃ paccanapamāṇampi jānissati, pucchāmi na’’nti cintetvā navamaṃ gāthamāha –

    .

    9.

    ‘‘ਕੀવਚਿਰਂ ਨੁ ਮੇ ਯਕ੍ਖ, ਚਕ੍ਕਂ ਸਿਰਸਿ ਠਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Kīvaciraṃ nu me yakkha, cakkaṃ sirasi ṭhassati;

    ਕਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’ਤਿ॥

    Kati vassasahassāni, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.

    ਅਥਸ੍ਸ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦਸਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa kathento mahāsatto dasamaṃ gāthamāha –

    ੧੦.

    10.

    ‘‘ਅਤਿਸਰੋ ਪਚ੍ਚਸਰੋ, ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।

    ‘‘Atisaro paccasaro, mittavinda suṇohi me;

    ਚਕ੍ਕਂ ਤੇ ਸਿਰਸਿ ਮਾવਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਤਂ ਜੀવਂ ਪਮੋਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ॥

    Cakkaṃ te sirasi māviddhaṃ, na taṃ jīvaṃ pamokkhasī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਤਿਸਰੋਤਿ ਅਤਿਸਰੀਤਿਪਿ ਅਤਿਸਰੋ, ਅਤਿਸਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿਪਿ ਅਤਿਸਰੋ। ਪਚ੍ਚਸਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਮ੍ਮ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕ, ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ વਚਨਂ, ਤ੍વਞ੍ਹਿ ਅਤਿਦਾਰੁਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਸਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਸ੍ਸਗਣਨਾਯ વਿਪਾਕੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਮਾਣਂ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਂ વਿਪਾਕਦੁਕ੍ਖਂ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤਿਸਰੋ। ਤੇਨ ਤੇ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ। ਸਿਰਸਿਮਾવਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਨ ਤੇ ਇਦਂ ਚਕ੍ਕਂ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਆવਿਦ੍ਧਂ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਚਕ੍ਕਮਿવ ਭਮਤਿ। ਨ ਤਂ ਜੀવਂ ਪਮੋਕ੍ਖਸੀਤਿ ਤਂ ਤ੍વਂ ਯਾવ ਤੇ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੋ ਨ ਖੀਯਤਿ, ਤਾવ ਜੀવਮਾਨੋ ਨ ਪਮੋਕ੍ਖਸਿ, ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇ ਪਨ ਖੀਣੇ ਇਦਂ ਚਕ੍ਕਂ ਪਹਾਯ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸੀਤਿ।

    Tattha atisaroti atisarītipi atisaro, atisarissatītipi atisaro. Paccasaroti tasseva vevacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – samma mittavindaka, suṇohi me vacanaṃ, tvañhi atidāruṇassa kammassa katattā atisaro, tassa pana na sakkā vassagaṇanāya vipāko paññāpetunti aparimāṇaṃ atimahantaṃ vipākadukkhaṃ sarissasi paṭipajjissasīti atisaro. Tena te ‘‘ettakāni vassasahassānī’’ti vattuṃ na sakkomi. Sirasimāviddhanti yaṃ pana te idaṃ cakkaṃ sirasmiṃ āviddhaṃ kumbhakāracakkamiva bhamati. Na taṃ jīvaṃ pamokkhasīti taṃ tvaṃ yāva te kammavipāko na khīyati, tāva jīvamāno na pamokkhasi, kammavipāke pana khīṇe idaṃ cakkaṃ pahāya yathākammaṃ gamissasīti.

    ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇવਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ, ਇਤਰੋਪਿ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ।

    Idaṃ vatvā devaputto attano devaṭṭhānameva gato, itaropi mahādukkhaṃ paṭipajji.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਮਿਤ੍ਤવਿਨ੍ਦਕੋ ਅਯਂ ਦੁਬ੍ਬਚਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਦੇવਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mittavindako ayaṃ dubbacabhikkhu ahosi, devarājā pana ahameva ahosi’’nti.

    ਚਤੁਦ੍વਾਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਠਮਾ।

    Catudvārajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੩੯. ਚਤੁਦ੍વਾਰਜਾਤਕਂ • 439. Catudvārajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact