| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೭. ಚಾತುಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
7. Cātumasuttavaṇṇanā
೧೫೭. ಯಥಾಉಪನಿಸ್ಸಯೇನಾತಿ ಯೋ ಯೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಯಥಾಉಪನಿಸ್ಸಯೋ, ತೇನ ಯಥಾಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಸಮ್ಮಾಪಯೋಗೇನ। ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸನ್ತಿ ಸಾಸನೇ ಪತಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸನ್ತಿ। ವಸನಟ್ಠಾನಾನೀತಿ ವಸ್ಸಗ್ಗಾದಿವಸೇನ ವಸನಟ್ಠಾನಾನಿ। ಸಣ್ಠಾಪಯಮಾನಾತಿ ಸುವಿಭತ್ತಭಾವೇನ ಠಪೇನ್ತಾ।
157.Yathāupanissayenāti yo yo upanissayo yathāupanissayo, tena yathāupanissayena sammāpayogena. Patiṭṭhahissanti sāsane patiṭṭhaṃ paṭilabhissanti. Vasanaṭṭhānānīti vassaggādivasena vasanaṭṭhānāni. Saṇṭhāpayamānāti suvibhattabhāvena ṭhapentā.
ಅವಿನಿಬ್ಭೋಗಸದ್ದನ್ತಿ ವಿನಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಸದ್ದಂ। ವಚೀಘೋಸೋಪಿ ಹಿ ಬಹೂಹಿ ಏಕಚ್ಚಂ ಪವತ್ತಿತೋ ಠಾನತೋ ಚ ದೂರತರೋ ಕೇವಲಂ ಮಹಾನಿಗ್ಘೋಸೋ ಏವ ಹುತ್ವಾ ಸೋತಪಥಮಾಗಚ್ಛತಿ। ಮಚ್ಛವಿಲೋಪೇತಿ ಮಚ್ಛೇ ವಿಲುಮ್ಪಿತ್ವಾ ವಿಯ ಗಹಣೇ, ಮಚ್ಛಾನಂ ವಾ ನಯನೇ।
Avinibbhogasaddanti vinibhuñjitvā gahetuṃ asakkuṇeyyasaddaṃ. Vacīghosopi hi bahūhi ekaccaṃ pavattito ṭhānato ca dūrataro kevalaṃ mahānigghoso eva hutvā sotapathamāgacchati. Macchavilopeti macche vilumpitvā viya gahaṇe, macchānaṃ vā nayane.
೧೫೮. ವವಸ್ಸಗ್ಗತ್ಥೇತಿ ನಿಚ್ಛಯತ್ಥೇ, ಇದಂ ತಾವ ಅಮ್ಹೇಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನವಚನಂ ಏಕನ್ತಸೋತಬ್ಬಂ, ಪಚ್ಛಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕರೋಥಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ವಚನಪರಿಹಾರೋತಿ ತೇಹಿ ಸಕ್ಯರಾಜೂಹಿ ವುತ್ತವಚನಸ್ಸ ಪರಿಹಾರೋ। ಲೇಸಕಪ್ಪನ್ತಿ ಕಪ್ಪಿಯಲೇಸಂ। ಧುರವಹಾತಿ ಧುರವಾಹಿನೋ, ಧೋರಯ್ಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾದಮೂಲನ್ತಿ ಉಪಚಾರಂ ವದತಿ। ವಿಗಚ್ಛಿಸ್ಸತೀತಿ ಹಾಯಿಸ್ಸತಿ। ಪಟಿಪ್ಫರಿತೋತಿ ನ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾವ, ಸಕ್ಯರಾಜೂನಂ ಪುರತೋಪಿ ವಿಪ್ಫರಿತೋವ ಹೋತಿ।
158.Vavassaggattheti nicchayatthe, idaṃ tāva amhehi vuccamānavacanaṃ ekantasotabbaṃ, pacchā tumhehi kātabbaṃ karothāti adhippāyo. Vacanaparihāroti tehi sakyarājūhi vuttavacanassa parihāro. Lesakappanti kappiyalesaṃ. Dhuravahāti dhuravāhino, dhorayhāti attho. Pādamūlanti upacāraṃ vadati. Vigacchissatīti hāyissati. Paṭippharitoti na bhagavato sammukhāva, sakyarājūnaṃ puratopi vippharitova hoti.
೧೫೯. ಅಭಿನನ್ದತೂತಿ ಅಭಿಮುಖೋ ಹುತ್ವಾ ಪಮೋದತು। ಅಭಿವದತೂತಿ ಅಭಿರೂಪವಸೇನ ವದತು। ಪಸಾದಞ್ಞಥತ್ತನ್ತಿ ಅಪ್ಪಸಾದಸ್ಸ ವಿಪರಿಣಾಮೋ ಹೀನಾಯಾವತ್ತನಸಙ್ಖಾತಂ ಪರಿವತ್ತನಂ, ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಬ್ಭಮನ್ತಾನಂ। ವಿಪರಿಣಾಮಞ್ಞಥತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಕಾರಣೂಪಚಾರೇನ ಸಸ್ಸೇಸು ಬೀಜಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಬೀಜಾನಂ ತರುಣಾನನ್ತಿ ತರುಣಸಸ್ಸಾನ’’ನ್ತಿ। ತರುಣಭಾವೇನೇವ ತಸ್ಸ ಭಾವಿನೋ ಫಲಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ವಿಪರಿಣಾಮೋ।
159.Abhinandatūti abhimukho hutvā pamodatu. Abhivadatūti abhirūpavasena vadatu. Pasādaññathattanti appasādassa vipariṇāmo hīnāyāvattanasaṅkhātaṃ parivattanaṃ, tenāha ‘‘vibbhamantānaṃ. Vipariṇāmaññathatta’’nti. Kāraṇūpacārena sassesu bījapariyāyoti āha ‘‘bījānaṃ taruṇānanti taruṇasassāna’’nti. Taruṇabhāveneva tassa bhāvino phalassa abhāvena vipariṇāmo.
೧೬೦. ಕತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ಸರಸೇನೇವ ಕರಣಂ ಚಿತ್ತರುಚಿಯಂ, ನ ತಥಾ ಪರಸ್ಸ ಉಸ್ಸಾದನೇನಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಕ್ಕೋಸಿಯಮಾನಾನಂ ಗಮನಂ ನಾಮ ನ ಫಾಸುಕ’’ನ್ತಿ। ಮಯಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ವಿಯ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರೇನೇವ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ದೀಪೇತಿ ಪಕತಿಯಾ ವಿವೇಕಜ್ಝಾಸಯಭಾವತೋ ವಿರದ್ಧೋ ಆಗತಸ್ಸ ಭಾರಸ್ಸ ಅವಹನತೋಯೇವ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಭಾರಭಾವಂ ನ ಅಞ್ಞಾಸೀ’’ತಿ।
160. Kattabbassa saraseneva karaṇaṃ cittaruciyaṃ, na tathā parassa ussādanenāti āha – ‘‘pakkosiyamānānaṃ gamanaṃ nāma na phāsuka’’nti. Mayampi bhagavā viya diṭṭhadhammasukhavihāreneva viharissāmāti dīpeti pakatiyā vivekajjhāsayabhāvato viraddho āgatassa bhārassa avahanatoyeva. Tenāha ‘‘attano bhārabhāvaṃ na aññāsī’’ti.
೧೬೧. ಕಸ್ಮಾ ಆರಭೀತಿ? ಸಪ್ಪಾಯತೋ। ಪಞ್ಚಸತಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಭಿನವಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಓವಾದದಾನತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭೀತಿ।
161.Kasmāārabhīti? Sappāyato. Pañcasatā hi bhikkhū abhinavā, tasmā tesaṃ ovādadānatthaṃ bhagavā imaṃ desanaṃ ārabhīti.
೧೬೨. ಕೋಧುಪಾಯಾಸಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಕುಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ಕೋಧೋ, ಸ್ವೇವ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಚ ಅತಿಪ್ಪಮದ್ದನಮಥನುಪ್ಪಾದನೇಹಿ ದಳ್ಹಂ ಆಯಾಸಟ್ಠೇನ ಉಪಾಯಾಸೋ। ಅನೇಕವಾರಂ ಪವತ್ತಿತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಸಮವೇತಂ ಸತ್ತಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ಅದತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಪಾಪನೇನ ಕೋಧುಪಾಯಾಸಸ್ಸ ಊಮಿಸದಿಸತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕೋಧುಪಾಯಾಸೇ’’ತಿಆದಿ।
162.Kodhupāyāsassāti ettha kujjhanaṭṭhena kodho, sveva cittassa kāyassa ca atippamaddanamathanuppādanehi daḷhaṃ āyāsaṭṭhena upāyāso. Anekavāraṃ pavattitvā attanā samavetaṃ sattaṃ ajjhottharitvā sīsaṃ ukkhipituṃ adatvā anayabyasanapāpanena kodhupāyāsassa ūmisadisatā daṭṭhabbā. Tenāha ‘‘kodhupāyāse’’tiādi.
೧೬೩. ಓದರಿಕತ್ತೇನ ಖಾದಿತೋತಿ ಓದರಿಕಭಾವೇನ ಆಮಿಸಗೇಧೇನ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿಕಾಕಪ್ಪನೇನ ನಾಸಿತಸೀಲಾದಿಗುಣತಾಯ ಖಾದಿತಧಮ್ಮಸರೀರೋ।
163.Odarikattena khāditoti odarikabhāvena āmisagedhena micchājīvena jīvikākappanena nāsitasīlādiguṇatāya khāditadhammasarīro.
೧೬೪. ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಾವಟ್ಟೇ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಮರಾಗಾಭಿಭೂತೇ ಸತ್ತೇ ಇತೋ ಚ ಏತ್ತೋ, ಏತ್ತೋ ಚ ಇತೋತಿ ಏವಂ ಮನಾಪಿಯರೂಪಾದಿವಿಸಯಸಙ್ಖಾತೇ ಆವಟ್ಟೇ ಅತ್ತಾನಂ ಸಂಸಾರೇತ್ವಾ ಯಥಾ ತತೋ ಬಹಿಭೂತೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ಏವಂ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಬ್ಯಸನಾಪಾದನೇನ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಆವಟ್ಟಸದಿಸತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ।
164.Pañcakāmaguṇāvaṭṭenimujjitvāti ettha kāmarāgābhibhūte satte ito ca etto, etto ca itoti evaṃ manāpiyarūpādivisayasaṅkhāte āvaṭṭe attānaṃ saṃsāretvā yathā tato bahibhūte nekkhamme cittampi na uppādeti, evaṃ āvaṭṭetvā byasanāpādanena kāmaguṇānaṃ āvaṭṭasadisatā daṭṭhabbā. Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi.
೧೬೫. ರಾಗಾನುದ್ಧಂಸಿತೇನಾತಿ ರಾಗೇನ ಅನುದ್ಧಂಸಿತೇನ। ಚಣ್ಡಮಚ್ಛಂ ಆಗಮ್ಮಾತಿ ಸುಸುಕಾದಿಚಣ್ಡಮಚ್ಛಂ ಆಗಮ್ಮ। ಮಾತುಗಾಮಂ ಆಗಮ್ಮಾತಿ ಮಾತುಗಾಮೋ ಹಿ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರರಹಿತಂ ಅಧೀರಪುರಿಸಂ ಇತ್ಥಿಕುತ್ತಭೂತೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಹಾವಭಾವವಿಲಾಸೇಹಿ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಧೀರಜಾತಿಯಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ರೂಪಾದೀಹಿ ಪಲೋಭನವಸೇನ ಅನವಸೇಸಂ ಅತ್ತನೋ ಉಪಕಾರಧಮ್ಮೇ ಸೀಲಾದಿಕೇ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪೇತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಮಾತುಗಾಮಂ ಆಗಮ್ಮ ಉಪ್ಪನ್ನಕಾಮರಾಗೋ ವಿಬ್ಭಮತೀ’’ತಿ।
165.Rāgānuddhaṃsitenāti rāgena anuddhaṃsitena. Caṇḍamacchaṃ āgammāti susukādicaṇḍamacchaṃ āgamma. Mātugāmaṃ āgammāti mātugāmo hi yonisomanasikārarahitaṃ adhīrapurisaṃ itthikuttabhūtehi attano hāvabhāvavilāsehi abhibhuyya gahetvā dhīrajātiyampi attano rūpādīhi palobhanavasena anavasesaṃ attano upakāradhamme sīlādike sampādetuṃ asamatthaṃ karonto anayabyasanaṃ pāpeti. Tenāha – ‘‘mātugāmaṃ āgamma uppannakāmarāgo vibbhamatī’’ti.
ಭಯಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಭಾಯಿತಬ್ಬವತ್ಥು, ತತ್ಥ ಓತರನ್ತಸ್ಸೇವ ಹೋತಿ, ನ ಅನೋತರನ್ತಸ್ಸ, ತಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಭಯಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇತಬ್ಬಂ, ಇತರಥಾ ಚತ್ಥಸಿದ್ಧಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಉಪಮೋಪಮಿತಬ್ಬಸರೂಪವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಉದಕಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಆನಿಸಂಸೋ ಪಿಪಾಸವಿನಯನಂ ಸರೀರಸುದ್ಧಿ ಪರಿಳಾಹೂಪಸಮೋ ಕಾಯಉತುಗ್ಗಾಹಾಪನನ್ತಿ ಏವಮಾದಿ। ಸಾಸನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಆನಿಸಂಸೋ ಪನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವಟ್ಟದುಕ್ಖೂಪಸಮೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಸೀಲಾನಿಸಂಸಾದಿವಸೇನ ಅನೇಕವಿಧೋ, ಸೋ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೯) ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋ ಆನಿಸಂಸೋ ಹೋತಿ ತಾನಿ ಭಯಾನಿ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಪವತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಇಮಾನಿ ಅಭಾಯಿತ್ವಾತಿ ಇಮಾನಿ ಕೋಧೂಪಾಯಾಸಾದಿಭಯಾನಿ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಪವತ್ತಿತ್ವಾ ಅಭಾಯಿತ್ವಾ। ಕೋಧೂಪಾಯಾಸಾದಯೋ ಹಿ ಭಾಯತಿ ಏತಸ್ಮಾತಿ ಭಯನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಥೇರೋತಿ ಮಹಾಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರೋ। ಕಾಮಂ ಪಹಾನಾಭಿಸಮಯಕಾಲೋ ಏವ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಭಿಸಮಯೋ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪನ ಸಂಕಿಲೇಸವೋದಾನಧಮ್ಮೇಸು ಕಿಚ್ಚಂ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಮಾನಕಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಅಸಮಾನಕಾಲಿಕಂ ವಿಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಣ್ಹಾಸೋತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಪಾರಂ ದಟ್ಠುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Bhayaṃ nāma yattha bhāyitabbavatthu, tattha otarantasseva hoti, na anotarantassa, taṃ otaritvā bhayaṃ vinodetvā tattha kiccaṃ sādhetabbaṃ, itarathā catthasiddhi na hotīti imamatthaṃ upamopamitabbasarūpavasena dassetuṃ ‘‘yathā’’tiādi vuttaṃ. Tattha udakaṃ nissāya ānisaṃso pipāsavinayanaṃ sarīrasuddhi pariḷāhūpasamo kāyautuggāhāpananti evamādi. Sāsanaṃ nissāya ānisaṃso pana saṅkhepato vaṭṭadukkhūpasamo, vitthārato pana sīlānisaṃsādivasena anekavidho, so visuddhimagge (visuddhi. 1.9) vuttanayena veditabbo. Vuttappakāro ānisaṃso hoti tāni bhayāni abhibhuyya pavattassāti adhippāyo. Imāni abhāyitvāti imāni kodhūpāyāsādibhayāni abhibhuyya pavattitvā abhāyitvā. Kodhūpāyāsādayo hi bhāyati etasmāti bhayanti vuttā. Theroti mahādhammarakkhitatthero. Kāmaṃ pahānābhisamayakālo eva sacchikiriyābhisamayo, sammādiṭṭhiyā pana saṃkilesavodānadhammesu kiccaṃ asaṃkiṇṇaṃ katvā dassetuṃ samānakālikampi asamānakālikaṃ viya vuttaṃ ‘‘taṇhāsotaṃ chinditvā nibbānapāraṃ daṭṭhuṃ na sakkotī’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಚಾತುಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Cātumasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೭. ಚಾತುಮಸುತ್ತಂ • 7. Cātumasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೭. ಚಾತುಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 7. Cātumasuttavaṇṇanā
