Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰ-ਟੀਕਾ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā |
੨੮. ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨੀਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ
28. Catupaccayabhājanīyavinicchayakathā
ਚੀવਰਭਾਜਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Cīvarabhājanakathāvaṇṇanā
੧੯੪. ਏવਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਾਦਿવਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਾਨਿ ਕਥੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਭਾਜਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਚਤੂਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸਬ੍ਬਨਾਮਪਦਂ। ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਤਿ ਸੀਤਪਟਿਘਾਤਾਦਿਕਂ ਫਲਂ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਚੀવਰਾਦਿ, ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਂ, ਭਾਜੀਯਤੇ વਿਭਾਜੀਯਤੇ ਭਾਜਨਂ। ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਭਾਜਨਂ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨੇ ਸਮਭਿਨਿવਿਟ੍ਠੇ ਚੀવਰਭਾਜਨੇ ਤਾવ ਪਠਮਂ ਚੀવਰਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ…ਪੇ॰… વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਙ੍ਘਿਕਚੀવਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਜਨਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਾਗਤਂ ਚੀવਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤਮੇવਸ੍ਸ ਭਾਰੋਤਿ ਚੀવਰਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ। ਚੀવਰਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਚੀવਰਂ ਨਿਦਹਤਿ, ਨਿਦਹਨਮਤ੍ਤਮੇવਸ੍ਸ ਭਾਰੋਤਿ ਚੀવਰਨਿਦਹਕੋ। ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ। ਚੀવਰਾਦਿਕਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਠਪਨਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਅਗਾਰਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਂ। ਚੀવਰਂ ਭਾਜੇਤਿ ਭਾਗਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਚੀવਰਭਾਜਕੋ। ਚੀવਰਸ੍ਸ ਭਾਜਨਂ વਿਭਾਗਕਰਣਂ ਚੀવਰਭਾਜਨਂ, વਿਭਜਨਕਿਰਿਯਾ।
194. Evaṃ upajjhāyādivattasaṅkhātāni cuddasa khandhakavattāni kathetvā idāni catunnaṃ paccayānaṃ bhājanaṃ kathento ‘‘catupaccayabhājana’’ntiādimāha. Tattha catūti saṅkhyāsabbanāmapadaṃ. Paṭicca eti sītapaṭighātādikaṃ phalaṃ etasmāti paccayo, cīvarādi, paccayo ca paccayo ca paccayā, cattāro paccayā catupaccayaṃ, bhājīyate vibhājīyate bhājanaṃ. Catupaccayassa bhājanaṃ catupaccayabhājanaṃ. Tenāha ‘‘cīvarādīnaṃ catunnaṃ paccayānaṃ bhājana’’nti. Tattha tasmiṃ catupaccayabhājane samabhiniviṭṭhe cīvarabhājane tāva paṭhamaṃ cīvarapaṭiggāhako…pe… veditabbo. Kasmā? Saṅghikacīvarassa dukkarabhājanattāti sambandho. Tattha āgatāgataṃ cīvaraṃ paṭiggaṇhāti, paṭiggahaṇamattamevassa bhāroti cīvarapaṭiggāhako. Cīvarapaṭiggāhakena paṭiggahitaṃ cīvaraṃ nidahati, nidahanamattamevassa bhāroti cīvaranidahako. Bhaṇḍāgāre niyutto bhaṇḍāgāriko. Cīvarādikassa bhaṇḍassa ṭhapanaṭṭhānabhūtaṃ agāraṃ bhaṇḍāgāraṃ. Cīvaraṃ bhājeti bhāgaṃ karotīti cīvarabhājako. Cīvarassa bhājanaṃ vibhāgakaraṇaṃ cīvarabhājanaṃ, vibhajanakiriyā.
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚੀવਰਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਕੁਤੋ ਲਬ੍ਭਤੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ…ਪੇ॰… વਚਨਤੋ’’ਤਿ। ਛਨ੍ਦਨਂ ਛਨ੍ਦੋ, ਇਚ੍ਛਨਂ ਪਿਹਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਮਨਂ ਕਰਣਂ ਗਤਿ, ਕਿਰਿਯਾ। ਗਾਰੇਯ੍ਹਾ ਗਤਿ ਅਗਤਿ, ਛਨ੍ਦੇਨ ਅਗਤਿ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਕਥਂ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਤਾਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਏવਮਿਤਰੇਸੁਪਿ। ਪਞ੍ਚਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਯੁਤ੍ਤਾਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇਪਿ ਇਤੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Tattha ‘‘cīvarapaṭiggāhako veditabbo’’ti vutto, so kuto labbhateti āha ‘‘pañcahaṅgehi…pe… sammannitabbo’’ti. Kathaṃ viññāyatīti āha ‘‘anujānāmi…pe… vacanato’’ti. Chandanaṃ chando, icchanaṃ pihananti attho. Gamanaṃ karaṇaṃ gati, kiriyā. Gāreyhā gati agati, chandena agati chandāgati. Sesesupi eseva nayo. Kathaṃ chandāgatiṃ gacchatīti āha ‘‘tattha pacchā āgatānampī’’tiādi. Evamitaresupi. Pañcamaṅgaṃ pana satisampajaññayuttābhāvaṃ dasseti. Sukkapakkhepi ito paṭipakkhavasena veditabbo. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
ਇਮਾਯ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ વਾ ਅਪਲੋਕਨੇਨ વਾਤਿ ਇਦਂ ਇਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਲਹੁਕਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੮੨) ‘‘ਅવਸੇਸਾ ਤੇਰਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਮਤਕਚੀવਰਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋ ਚਾਤਿ ਏਤਾਨਿ ਲਹੁਕਕਮ੍ਮਾਨਿ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾਪਿ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇਪਿ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇਤਿ ਬਦ੍ਧਸੀਮવਿਹਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮવਿਹਾਰੇ ਅਪਲੋਕਨਾਦਿਚਤੁਬ੍ਬਿਧਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਸੋਧਨਤ੍ਤਾ। ਧੁਰવਿਹਾਰਟ੍ਠਾਨੇਤਿ વਿਹਾਰਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇ।
Imāya kammavācāya vā apalokanena vāti idaṃ imassa sammutikammassa lahukakammattā vuttaṃ. Tathā hi vuttaṃ parivāraṭṭhakathāyaṃ (pari. aṭṭha. 482) ‘‘avasesā terasa sammutiyo senāsanaggāhamatakacīvaradānādisammutiyo cāti etāni lahukakammāni apaloketvāpi kātuṃ vaṭṭantī’’ti. Antovihāre sabbasaṅghamajjhepi khaṇḍasīmāyampi sammannituṃ vaṭṭatīti ettha antovihāreti baddhasīmavihāraṃ sandhāya vuttaṃ. Na hi abaddhasīmavihāre apalokanādicatubbidhakammaṃ kātuṃ vaṭṭati dubbisodhanattā. Dhuravihāraṭṭhāneti vihāradvārassa sammukhaṭṭhāne.
੧੯੭. ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਸਮ੍ਮੁਤਿਯਂ વਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇਯੇવਾਤਿ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸੀਮਾਸਙ੍ਖਾਤਮਹਾਸੀਮਾ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇਯੇવ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਇਮਂ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਂ ਖਣ੍ਡਸੀਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, વਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇਯੇવ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ વਿਹਾਰਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ‘‘ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ વਾ ਅਪਲੋਕਨੇਨ વਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥਿਨਦਾਨਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਭੂਤੇ વਿਹਾਰੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਤਥੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮવਿਹਾਰੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਉਪੋਸਥਪવਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ, ਕਾਰਣਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਥਿਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਯਂ (વਿ॰ ਸਙ੍ਗ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੨੬) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
197. Bhaṇḍāgārasammutiyaṃ vihāramajjheyevāti avippavāsasīmāsaṅkhātamahāsīmā vihārassa majjheyeva sammannitabbā. Imasmiṃ pana ṭhāne imaṃ pana bhaṇḍāgāraṃ khaṇḍasīmaṃ gantvā khaṇḍasīmāyaṃ nisinnehi sammannituṃ na vaṭṭati, vihāramajjheyeva ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmaṃ vihāraṃ bhaṇḍāgāraṃ sammanneyyā’’tiādinā nayena ‘‘kammavācāya vā apalokanena vā sammannitabba’’nti vacanaṃ nissāya ñattidutiyakammaṃ upacārasīmāyaṃ kātuṃ vaṭṭatīti gahetvā kathinadānakammampi abaddhasīmābhūte vihāre upacārasīmāyaṃ karonti, ekacce ñattikammampi tatheva gahetvā abaddhasīmavihāre upacārasīmāmatteyeva uposathapavāraṇaṃ karonti, tadayuttaṃ, kāraṇaṃ panettha kathinavinicchayakathāyaṃ (vi. saṅga. aṭṭha. 226) āvi bhavissati.
੧੯੮. ਤੁਲਾਭੂਤੋਤਿ ਤੁਲਾਸਦਿਸੋ। ਇਦਨ੍ਤਿ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਉਪਡ੍ਢਪਟਿવੀਸਦਾਨਂ। ਇਮਂ ਕਿਰ ਪਾਠਂ ਅਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਾ ਇਦਾਨਿ ਕਾਲਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਉਪਡ੍ਢਪਟਿવੀਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਹੋਨਕਕਮ੍ਮਂ, ਯਤ੍ਤਕੇਨ વਿਨਯਾਗਤੇਨ ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨੀਬਨ੍ਧਨਾਦਿਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮੇਨ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਊਨਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਾਮਣੇਰਾਨਞ੍ਚ। ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਚੀવਰੇਪੀਤਿ ਅਕਾਲਚੀવਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਯਾ ਕਤਾਯ ਸਮਭਾਗਦਾਨਂ। વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਾਲੇਸੁ ਅਕਤ੍વਾ ਯਥਾਰੁਚਿਤਕ੍ਖਣੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸਮਪਟਿવੀਸੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਯਾਚਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਸਮਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ।
198.Tulābhūtoti tulāsadiso. Idanti sāmaṇerānaṃ upaḍḍhapaṭivīsadānaṃ. Imaṃ kira pāṭhaṃ amanasikarontā idāni kālacīvarampi sāmaṇerānaṃ upaḍḍhapaṭivīsaṃ denti. Phātikammanti pahonakakammaṃ, yattakena vinayāgatena sammuñjanībandhanādihatthakammena vihārassa ūnatā na hoti, tattakaṃ katvāti attho. Sabbesanti tatruppādavassāvāsikaṃ gaṇhantānaṃ sabbesaṃ bhikkhūnaṃ sāmaṇerānañca. Bhaṇḍāgāracīvarepīti akālacīvaraṃ sandhāya vuttaṃ. Ukkuṭṭhiṃ karontīti mahāsaddaṃ karonti. Etanti ukkuṭṭhiyā katāya samabhāgadānaṃ. Virajjhitvā karontīti kattabbakālesu akatvā yathārucitakkhaṇe karonti. Samapaṭivīso dātabboti karissāmāti yācantānaṃ paṭiññāmattenapi samako koṭṭhāso dātabbo.
ਅਤਿਰੇਕਭਾਗੇਨਾਤਿ ਦਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਾਟਕਾਪਿ ਦਸੇવ, ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਦ੍વਾਦਸ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਸੇਸਾ ਦਸਗ੍ਘਨਕਾ। ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਦਸਗ੍ਘਨਕવਸੇਨ ਕੁਸੇ ਪਾਤਿਤੇ ਯਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦ੍વਾਦਸਗ੍ਘਨਕੋ ਕੁਸੋ ਪਾਤਿਤੋ, ਸੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਮਮ ਚੀવਰਂ ਪਹੋਤੀ’’ਤਿ ਤੇਨ ਅਤਿਰੇਕਭਾਗੇਨ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਮਮ ਚੀવਰਂ ਪਹੋਤੀਤਿ ਦ੍વਾਦਸਗ੍ਘਨਕੇਨ ਮਮ ਚੀવਰਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਊਨੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਅਤਿਰੇਕਂ ਆવੁਸੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਚ ਗਣਸਨ੍ਤਕੇ ਚ ਅਪ੍ਪਕਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂਯਮੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁਕ੍ਖੇਪੇ ਦਿਨ੍ਨੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਕ੍ਖੇਪੋ ਨਾਮ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨੁਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਬ੍ਬਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿવੀਸੇ ਅਧਿਕਂ, ਤਤ੍ਤਕੇ ਅਗ੍ਘਨਕੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡੇ ਦਿਨ੍ਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਚੇ ਦਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਹੋਨ੍ਤਿ’’ਤ੍ਯਾਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Atirekabhāgenāti dasa bhikkhū honti, sāṭakāpi daseva, tesu eko dvādasa agghati, sesā dasagghanakā. Sabbesu dasagghanakavasena kuse pātite yassa bhikkhuno dvādasagghanako kuso pātito, so ‘‘ettakena mama cīvaraṃ pahotī’’ti tena atirekabhāgena gantukāmo hoti. Ettha ca ettakena mama cīvaraṃ pahotīti dvādasagghanakena mama cīvaraṃ paripuṇṇaṃ hoti, na tato ūnenāti sabbaṃ gahetukāmoti attho. Bhikkhū ‘‘atirekaṃ āvuso saṅghassa santaka’’nti vadanti, taṃ sutvā bhagavā ‘‘saṅghike ca gaṇasantake ca appakaṃ nāma natthi, sabbattha saṃyamo kātabbo, gaṇhantenapi kukkuccāyitabba’’nti dassetuṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, anukkhepe dinne’’ti āha. Tattha anukkhepo nāma yaṃ kiñci anukkhipitabbaṃ anuppadātabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ, yattakaṃ tassa paṭivīse adhikaṃ, tattake agghanake yasmiṃ kismiñci kappiyabhaṇḍe dinneti atthoti imamatthaṃ saṅkhepena dassetuṃ ‘‘sace dasa bhikkhū honti’’tyādi vuttaṃ.
વਿਕਲਕੇ ਤੋਸੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚੀવਰવਿਕਲਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲવਿਕਲਕਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ વਿਕਲਕਾ। ਤਤ੍ਥ ਚੀવਰવਿਕਲਕਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ વਤ੍ਥਾਨਿ ਪਤ੍ਤਾਨਿ, ਸੇਸਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਕੇਕਂ ਪਨ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਅਡ੍ਢਮਣ੍ਡਲਾਦੀਨਂ વਾ ਉਪਾਹਨਥવਿਕਾਦੀਨਂ વਾ ਪਹੋਨਕਾਨਿ ਖਣ੍ਡਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲવਿਤ੍ਥਾਰਮ੍ਪਿ ਅਨੁવਾਤਪ੍ਪਹੋਨਕਾਯਾਮਂ ਖਣ੍ਡਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਪਰਿਭੋਗਂ ਪਨ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਚੀવਰਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੋਨਕਭਾવੋ ਚੀવਰવਿਕਲਕਂ। ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨੇ ਪਨੇਤਂ ਤੋਸਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਕੁਸਪਾਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਚੇਪਿ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ વਤ੍ਥਾਨਿ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਂ ਸਾਮਣਕਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਯੋ ਤੇਨ ਤੁਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਭਾਗਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੁਸਪਾਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਚੀવਰવਿਕਲਕਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Vikalake tosetvāti ettha cīvaravikalakaṃ puggalavikalakanti dve vikalakā. Tattha cīvaravikalakaṃ nāma sabbesaṃ pañca pañca vatthāni pattāni, sesānipi atthi, ekekaṃ pana na pāpuṇāti, chinditvā dātabbāni. Chindantehi ca aḍḍhamaṇḍalādīnaṃ vā upāhanathavikādīnaṃ vā pahonakāni khaṇḍāni katvā dātabbāni, heṭṭhimaparicchedena caturaṅgulavitthārampi anuvātappahonakāyāmaṃ khaṇḍaṃ katvā dātuṃ vaṭṭati. Aparibhogaṃ pana na kātabbanti evamettha cīvarassa appahonakabhāvo cīvaravikalakaṃ. Chinditvā dinne panetaṃ tositaṃ hoti. Atha kusapāto kātabbo, sacepi ekassa bhikkhuno koṭṭhāse ekaṃ vā dve vā vatthāni nappahonti, tattha aññaṃ sāmaṇakaṃ parikkhāraṃ ṭhapetvā yo tena tussati, tassa taṃ bhāgaṃ datvā pacchā kusapāto kātabbo. Idampi cīvaravikalakanti andhaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
ਪੁਗ੍ਗਲવਿਕਲਕਂ ਨਾਮ ਦਸ ਦਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣੇਤ੍વਾ વਗ੍ਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਏਕੋ વਗ੍ਗੋ ਨ ਪੂਰਤਿ, ਅਟ੍ਠ વਾ ਨવ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠ વਾ ਨવ વਾ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮੇ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਸੁਂ ਭਾਜੇਥਾ’’ਤਿ ਦਾਤਬ੍ਬਾ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੋਨਕਭਾવੋ ਪੁਗ੍ਗਲવਿਕਲਕਂ ਨਾਮ। વਿਸੁਂ ਦਿਨ੍ਨੇ ਪਨ ਤਂ ਤੋਸਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤੋਸੇਤ੍વਾ ਕੁਸਪਾਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ। ਅਥ વਾ વਿਕਲਕੇ ਤੋਸੇਤ੍વਾਤਿ ਯੋ ਚੀવਰવਿਭਾਗੋ ਊਨਕੋ, ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ ਸਮਂ ਕਤ੍વਾ ਕੁਸਪਾਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ વਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ।
Puggalavikalakaṃ nāma dasa dasa bhikkhū gaṇetvā vaggaṃ karontānaṃ eko vaggo na pūrati, aṭṭha vā nava vā honti, tesaṃ aṭṭha vā nava vā koṭṭhāsā ‘‘tumhe ime gahetvā visuṃ bhājethā’’ti dātabbā. Evamayaṃ puggalānaṃ appahonakabhāvo puggalavikalakaṃ nāma. Visuṃ dinne pana taṃ tositaṃ hoti, evaṃ tosetvā kusapāto kātabboti. Atha vā vikalake tosetvāti yo cīvaravibhāgo ūnako, taṃ aññena parikkhārena samaṃ katvā kusapāto kātabboti imamatthaṃ dasseti ‘‘sace sabbesaṃ pañca pañca vatthānī’’tiādinā.
੧੯੯. ਇਤੋ ਪਰਂ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਆਗਤવਸੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇਸੁ ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਤੇਸਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨਂ ਅਟ੍ਠਮਾਤਿਕਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਮਾਤਿਕਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਸ੍વੇવ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਟ੍ਠਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਯਾ ਤਾ ਅਟ੍ਠ ਮਾਤਿਕਾ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਾਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਮਾਤਿਕਾਨਂ વਸੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਇਦਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਧੁવਸਨ੍ਨਿਪਾਤਟ੍ਠਾਨਾਦਿਤੋ ਪਠਮਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਦੁਤਿਯਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਪਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਧੁવਸਨ੍ਨਿਪਾਤਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਗਤਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਿਯੋਜਨੇ ਠਿਤਾ ਲਾਭਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਮੇ ਲਾਭਗ੍ਗਹਣਾਦਯੋ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾવਸੇਨੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸੀਮਾવਸੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਇਮਾਨਿ ਲਾਭਗ੍ਗਹਣਾਦੀਨਿਯੇવ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਨ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸੀਮਾਦੀਸੁਯੇવ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੭੯) ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਆਰਾਮਪ੍ਪવੇਸਨਸੇਨਾਸਨਪੁਚ੍ਛਨਾਦਿ ਪਰਿવਾਸਮਾਨਤ੍ਤਾਰੋਚਨવਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦਨਿਸ੍ਸਯਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਦਿ વਿਧਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾਯੇવ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ વਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
199. Ito paraṃ tesu tesu vatthūsu āgatavasena aṭṭhakathāyaṃ vuttesu vinicchayesu santesupi tesaṃ vinicchayānaṃ aṭṭhamātikāvinicchayato avimuttattā aṭṭhamātikāvinicchayesveva pakkhipitvā dassetuṃ ‘‘idāni aṭṭhimā, bhikkhave’’tiādimāha. Yā tā aṭṭha mātikā bhagavatā vuttā, tāsaṃ aṭṭhannaṃ mātikānaṃ vasena vinicchayo idāni veditabboti yojanā. Parikkhepārahaṭṭhānena paricchinnāti iminā aparikkhittassa vihārassa dhuvasannipātaṭṭhānādito paṭhamaleḍḍupātassa anto upacārasīmāti dasseti. Idāni dutiyaleḍḍupātassa antopi upacārasīmāyevāti dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ. Dhuvasannipātaṭṭhānampi pariyantagatameva gahetabbaṃ. ‘‘Evaṃ sante tiyojane ṭhitā lābhaṃ gaṇhissantī’’tiādinā ime lābhaggahaṇādayo upacārasīmāvaseneva hoti, na avippavāsasīmāvasenāti dasseti, tena ca imāni lābhaggahaṇādīniyeva upacārasīmāyaṃ kattabbāni, na apalokanakammādīni cattāri kammāni, tāni pana avippavāsasīmādīsuyeva kattabbānīti pakāseti. Tathā hi vuttaṃ sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.379) ‘‘bhikkhunīnaṃ ārāmappavesanasenāsanapucchanādi parivāsamānattārocanavassacchedanissayasenāsanaggāhādi vidhānanti idaṃ sabbaṃ imissāyeva upacārasīmāya vasena veditabba’’nti.
ਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤਾ ਸੀਮਾ ਲਾਭਸੀਮਾ। ਲੋਕੇ ਗਾਮਸੀਮਾਦਯੋ વਿਯ ਲਾਭਸੀਮਾ ਨਾਮ વਿਸੁਂ ਪਸਿਦ੍ਧਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇਨਾਯਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੇવ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਏਤੇਨ ਨਾਯਂ ਸਾਸਨવੋਹਾਰਸਿਦ੍ਧਾ, ਲੋਕવੋਹਾਰਸਿਦ੍ਧਾ ਏવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਜਨਪਦਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਇਦਂ ਲੋਕਪਸਿਦ੍ਧਸੀਮਾਸਦ੍ਦਤ੍ਥવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਜਨਪਦਸੀਮਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਜਨਪਦੋ ਏવ ਜਨਪਦਸੀਮਾ, ਏવਂ ਰਟ੍ਠਸੀਮਾਦੀਸੁਪਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਪਥવੀવੇਮਜ੍ਝਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾવ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਾ ਖਣ੍ਡਸੀਮਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾਪਥવਿਯਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਠਿਤਾਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਕੂਪਾਦਿਪવੇਸਾਰਹਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੀਮਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਤਂਤਂਸੀਮਟ੍ਠਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸੀਮਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਥવੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਠਿਤਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼વੋਹਾਰਤ੍ਤਾਤਿ। ਸਮਾਨਸਂવਾਸਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸੀਮਾਸੁ ਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਇਦਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸੀਮਾਯ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਗਾਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੪੪) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕਸੀਮਾਯਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਗਾਮੇ ਠਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ।
Lābhatthāya ṭhapitā sīmā lābhasīmā. Loke gāmasīmādayo viya lābhasīmā nāma visuṃ pasiddhā natthi, kenāyaṃ anuññātāti āha ‘‘neva sammāsambuddhenā’’tiādi. Etena nāyaṃ sāsanavohārasiddhā, lokavohārasiddhā evāti dasseti. Janapadaparicchedoti idaṃ lokapasiddhasīmāsaddatthavasena vuttaṃ, paricchedabbhantarampi sabbaṃ janapadasīmāti gahetabbaṃ. Janapado eva janapadasīmā, evaṃ raṭṭhasīmādīsupi. Tenāha ‘‘āṇāpavattiṭṭhāna’’ntiādi. Pathavīvemajjhagatassāti yāva udakapariyantā khaṇḍasīmattā vuttaṃ. Upacārasīmādīsu pana abaddhasīmāsu heṭṭhāpathaviyaṃ sabbattha ṭhitānaṃ na pāpuṇāti, kūpādipavesārahaṭṭhāne ṭhitānaññeva pāpuṇātīti heṭṭhā sīmakathāyaṃ vuttanayeneva taṃtaṃsīmaṭṭhabhāvo veditabbo. Cakkavāḷasīmāya dinnaṃ pathavīsandhārakaudakaṭṭhānepi ṭhitānaṃ pāpuṇāti sabbattha cakkavāḷavohārattāti. Samānasaṃvāsaavippavāsasīmāsu dinnassa idaṃ nānattaṃ – ‘‘avippavāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti. Kasmā? ‘‘Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti (mahāva. 144) vuttattā. ‘‘Samānasaṃvāsakasīmāyadammī’’ti dinnaṃ pana gāme ṭhitānampi pāpuṇātīti.
੨੦੦-੧. ਬੁਦ੍ਧਾਧਿવੁਤ੍ਥੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗવਤਾ ਅਧਿવੁਤ੍ਥੋ। ਏਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ। ਪਾਕવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਦਾਨਂ। વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਤੇਹਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੇਸਂ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਏਸ ਦੇਤਿ, ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।
200-1.Buddhādhivutthoti buddhena bhagavatā adhivuttho. Ekasminti ekasmiṃ vihāre. Pākavattanti nibaddhadānaṃ. Vattatīti pavattati. Tehi vattabbanti yesaṃ sammukhe esa deti, tehi bhikkhūhi vattabbaṃ.
੨੦੨. ਦੁਤਿਯਭਾਗੇ ਪਨ ਥੇਰਾਸਨਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹੇਤਿ ਯਾવ ਸਙ੍ਘਨવਕਂ ਏਕવਾਰਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਭਾਗਂ ਦਤ੍વਾ ਚੀવਰੇ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇ ਪੁਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦਾਤੁਂ ਦੁਤਿਯਭਾਗੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਤੁਯ੍ਹੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਾਨਿ ਚੀવਰਾਨੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੬੩) ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ। ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ, ‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦੇਮ, ਥੇਰਾਨਂ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੭੯) વੁਤ੍ਤਂ। વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੩੭੯) ਪਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਰਣਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ વਟ੍ਟੇਯ੍ਯ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦੇਮ, ਥੇਰਾਨਂ ਦੇਮ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਭੇਦੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, વੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਮੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ। ਪਾਰੁਪਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਨਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਾਮਿਕੇਹਿ વਿਚਾਰਿਤਮੇવਾਤਿ ਉਪਾਹਨਤ੍ਥવਿਕਾਦੀਨਮਤ੍ਥਾਯ વਿਚਾਰਿਤਮੇવ।
202.Dutiyabhāge pana therāsanaṃ āruḷheti yāva saṅghanavakaṃ ekavāraṃ sabbesaṃ bhāgaṃ datvā cīvare aparikkhīṇe puna sabbesaṃ dātuṃ dutiyabhāge therassa dinneti attho. Pubbe vuttanayenāti ‘‘tuyheva bhikkhu tāni cīvarānī’’ti (mahāva. 363) bhagavatā vuttanayena. Paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti ‘‘tuyhaṃ demā’’ti avatvā, ‘bhikkhūnaṃ dema, therānaṃ demā’’ti vuttattā ‘‘paṃsukūlikānampi vaṭṭatī’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.379) vuttaṃ. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.379) pana paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti ettha ‘‘tuyhaṃ demā’’ti avuttattāti kāraṇaṃ vadanti. Yadi evaṃ ‘‘saṅghassa demā’’ti vuttepi vaṭṭeyya, ‘‘bhikkhūnaṃ dema, therānaṃ dema, saṅghassa demā’’ti vacanato bhedo na dissati, vīmaṃsitabbamettha kāraṇanti. Pārupituṃ vaṭṭatīti paṃsukūlikānaṃ vaṭṭati. Sāmikehi vicāritamevāti upāhanatthavikādīnamatthāya vicāritameva.
੨੦੩. ਉਪਡ੍ਢਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਂ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਉਪਡ੍ਢਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਡ੍ਢਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇਪਿ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਏਕਾ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਉਪਡ੍ਢਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਨ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਪਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਗਣਨਾਯ ਭਾਗੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਦਾਨਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਗਣੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨੇ ਏવ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਇਤਰਥਾ ਹਿ ‘‘ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਸਦਿਸਮੇવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਗਣੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲੋ…ਪੇ॰… ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਸੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਪਮਾਣੇਨੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਹੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਉਭਤੋਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਾਮਞ੍ਞવਿਸੇਸવਚਨੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਸੁਂ ਲਭਤਿ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞવਿਸੇਸવਚਨਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਭવਿਤਬ੍ਬਮੇવ વਿਸੁਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪਟਿવੀਸੇਨਾਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਮੇવੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ। ਪਾਪੁਣਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਏਕਮੇવ ਲਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਏਕਮੇવ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਲਭਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ? ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਪਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੭੯) વੁਤ੍ਤਂ।
203.Upaḍḍhaṃ dātabbanti yaṃ ubhatosaṅghassa dinnaṃ, tato upaḍḍhaṃ bhikkhūnaṃ upaḍḍhaṃ bhikkhunīnaṃ dātabbaṃ. Sacepi eko bhikkhu hoti, ekā vā bhikkhunī, antamaso anupasampannassapi upaḍḍhameva dātabbaṃ. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca dammī’’ti vutte pana na majjhe bhinditvā dātabbanti ettha yasmā bhikkhunipakkhe saṅghassa paccekaṃ aparāmaṭṭhattā bhikkhunīnaṃ gaṇanāya bhāgo dātabboti dāyakassa adhippāyoti sijjhati, tathā dānañca bhikkhūpi gaṇetvā dinne eva yujjati. Itarathā hi ‘‘kittakaṃ bhikkhūnaṃ dātabbaṃ, kittakaṃ bhikkhunīna’’nti na viññāyati, tasmā ‘‘bhikkhusaṅghassā’’ti vuttavacanampi ‘‘bhikkhūna’’nti vuttavacanasadisamevāti āha ‘‘bhikkhū ca bhikkhuniyo ca gaṇetvā dātabba’’nti. Tenāha ‘‘puggalo…pe… bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā’’ti. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca tuyhañcā’’ti vutte pana puggalo visuṃ na labhatīti idaṃ aṭṭhakathāpamāṇeneva gahetabbaṃ, na hettha visesakāraṇaṃ upalabbhati. Tathā hi ‘‘ubhatosaṅghassa ca tuyhañca dammī’’ti vutte sāmaññavisesavacanehi saṅgahitattā yathā puggalo visuṃ labhati, evamidhāpi ‘‘bhikkhusaṅghassa ca tuyhañcā’’ti sāmaññavisesavacanasabbhāvato bhavitabbameva visuṃ puggalapaṭivīsenāti viññāyati, tasmā aṭṭhakathāvacanamevettha pamāṇaṃ. Pāpuṇanaṭṭhānato ekameva labhatīti attano vassaggena pattaṭṭhānato ekameva koṭṭhāsaṃ labhati. Tattha kāraṇamāha ‘‘kasmā? Bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā’’ti, bhikkhusaṅghaggahaṇeneva puggalassapi gahitattāti adhippāyoti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.379) vuttaṃ.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੩੭੯) ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਞੇવ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਨ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚਾ’’ਤਿ વਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਸਦਿਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਧਾਨੋ ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਾਠਂ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਤਸ੍ਸ વਿਸੁਂ ਲਾਭਗ੍ਗਹਣੇ ਕਾਰਣવਚਨਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘વਿਸੁਂ ਸਙ੍ਘਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਿਸੁਂ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਪਿ ਭਾਗਗ੍ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਂ, ਏવਂ ਉਪਰਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ વਿਸੁਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਯਦਿ ਹਿ ਗਹਣਂ ਸਿਯਾ, ਸਙ੍ਘਤੋਪਿ વਿਸੁਮ੍ਪੀਤਿ ਭਾਗਦ੍વਯਂ ਲਭੇਯ੍ਯ ਉਭਯਤ੍ਥ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੂਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿ ਗਿਹਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਹਰਾਤਿ ਇਦਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਹਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਹਰਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਈਦਿਸਂ ਗਿਹਿવੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.379) pana bhikkhusaṅghasaddena bhikkhūnaññeva gahitattā, puggalassa pana ‘‘tuyhañcā’’ti visuṃ gahitattā ca tatthassa aggahitattā daṭṭhabbā, ‘‘bhikkhūnañca bhikkhunīnañca tuyhañcā’’ti vuttaṭṭhānasadisattāti adhippāyo. Puggalappadhāno hettha saṅgha-saddo daṭṭhabbo. Keci pana ‘‘bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā’’ti pāṭhaṃ likhanti, taṃ na sundaraṃ tassa visuṃ lābhaggahaṇe kāraṇavacanattā. Tathā hi ‘‘visuṃ saṅghaggahaṇena gahitattā’’ti visuṃ puggalassapi bhāgaggahaṇe kāraṇaṃ vuttaṃ. Yathā cettha puggalassa aggahaṇaṃ, evaṃ upari ‘‘bhikkhusaṅghassa ca tuyhañcā’’tiādīsupi visuṃ saṅghādisaddehi puggalassa aggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Yadi hi gahaṇaṃ siyā, saṅghatopi visumpīti bhāgadvayaṃ labheyya ubhayattha gahitattāti vuttaṃ. Pūjetabbantiādi gihikammaṃ na hotīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Bhikkhusaṅghassa harāti idaṃ piṇḍapātaharaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘bhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Bhikkhusaṅghassa harā’’ti vuttepi haritabbanti īdisaṃ gihiveyyāvaccaṃ na hotīti katvā vuttaṃ.
੨੦੪. ਅਨ੍ਤੋਹੇਮਨ੍ਤੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ વਸ੍ਸਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਮਾਸੇ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਮવਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਾਨਞ੍ਞੇવ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮવਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਤ੍ਤਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਹੇਮਨ੍ਤਤੋ ਪਨ ਪਰਂ ਪਿਟ੍ਠਿਸਮਯੇ ‘‘વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰੇ વਸ੍ਸੇ વਾ ਤਤੋ ਪਰੇਸੁ વਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅવੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾ, ਤੇਸਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਞੂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ વਿਨਯਲਕ੍ਖਣਞ੍ਞੁਨੋ ਆਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ। ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਞੂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਚਨਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਬਹਿਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨੇવ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਕਙ੍ਖ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਕਾਲਚੀવਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਬਹਿਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤੋ ‘વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’ਤਿ વਦਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਪਨ ‘‘વਸ੍ਸਾવਾਸਸ੍ਸ ਅਨਨੁਰੂਪੇ ਪਦੇਸੇ ਠਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਅવੁਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ‘‘વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅવੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ‘‘વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਂ વਦਤੀਤਿ વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀਤਿ વਦਤਿ। ਅਤੀਤવਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤવਸ੍ਸਂ।
204.Antohemanteti iminā anatthate kathine vassānaṃ pacchime māse dinnaṃ purimavassaṃvutthānaññeva pāpuṇāti, tato paraṃ hemante dinnaṃ pacchimavassaṃvutthānampi vutthavassattā pāpuṇāti, hemantato pana paraṃ piṭṭhisamaye ‘‘vassaṃvutthasaṅghassā’’ti evaṃ paricchinditvā dinnaṃ anantare vasse vā tato paresu vā yattha katthaci tasmiṃ bhikkhubhāve vutthavassānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti. Ye pana sabbathā avutthavassā, tesaṃ na pāpuṇātīti dasseti. Lakkhaṇaññū vadantīti vinayalakkhaṇaññuno ācariyā vadanti. Lakkhaṇaññū vadantīti idaṃ sanniṭṭhānavacanaṃ, aṭṭhakathāsu anāgatattā pana evaṃ vuttaṃ. Bahiupacārasīmāyaṃ…pe… sabbesaṃ pāpuṇātīti yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ pāpuṇātīti adhippāyo. Teneva mātikāṭṭhakathāyampi (kaṅkha. aṭṭha. akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘sace pana bahiupacārasīmāyaṃ ṭhito ‘vassaṃvutthasaṅghassa dammī’ti vadati, yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ sampattānaṃ pāpuṇātī’’ti vuttaṃ. Gaṇṭhipadesu pana ‘‘vassāvāsassa ananurūpe padese ṭhatvā vuttattā vassaṃvutthānañca avutthānañca sabbesaṃ pāpuṇātī’’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabbaṃ. Na hi ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa dammī’’ti vutte avutthavassānaṃ pāpuṇāti. Sabbesampīti tasmiṃ bhikkhubhāve vutthavassānaṃ sabbesampīti attho daṭṭhabbo ‘‘vassaṃvutthasaṅghassā’’ti vuttattā. Sammukhībhūtānaṃ sabbesampīti etthāpi eseva nayo. Evaṃ vadatīti vassaṃvutthasaṅghassa dammīti vadati. Atītavassanti anantarātītavassaṃ.
੨੦੫. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਆਦਿਸ੍ਸ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਦਿਸ੍ਸ ਦੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਾਗੁਯਾ વਾ…ਪੇ॰… ਭੇਸਜ੍ਜੇ વਾ ਆਦਿਸਿਤ੍વਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤੋ ਦਾਯਕੋ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੇਸਂ ਪਾਕਟਮੇવ।
205. Idāni ‘‘ādissa detī’’ti padaṃ vibhajanto ‘‘ādissa detīti etthā’’tiādimāha. Tattha yāguyā vā…pe… bhesajje vā ādisitvā paricchinditvā dento dāyako ādissa deti nāmāti yojanā. Sesaṃ pākaṭameva.
੨੦੬. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਙ੍ਘਤੋ ਚ ਗਣਤੋ ਚ વਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲੂਪਕਾਦਿਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤੋ ਦਾਯਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਤਿ ਨਾਮ। ਤਂ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਦਾਨਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ વਾ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾ વਾ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਂ ਚੀવਰਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਦੇਨ੍ਤੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਦਮੂਲੇ ਚੀવਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਦੁਭਯਥਾਪਿ ਦੇਨ੍ਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਕੇવਲਂ ਏਕਸ੍ਸੇવ ਦੇਨ੍ਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਤਿ ਨਾਮ, ਅਥ ਖੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਚੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਹੇਤੁਂ ਆਗਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹਿਤਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਭਾવੂਪਗਮਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਉਦ੍ਦੇਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ। વਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਉਦ੍ਦੇਸਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸੇવ વਿਸੇਸਨਂ। ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਕਾਲੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨਿવਸਨ੍ਤੇ ਅਨਿਬਦ੍ਧਚਾਰਿਕੇ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ।
206. Idāni ‘‘puggalassa detī’’ti padaṃ vibhajanto āha ‘‘puggalassa deti etthā’’tiādi. Saṅghato ca gaṇato ca vinimuttassa attano kulūpakādipuggalassa dento dāyako puggalassa deti nāma. Taṃ pana puggalikadānaṃ parammukhā vā hoti sammukhā vā. Tattha parammukhā dento ‘‘idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa dammī’’ti nāmaṃ uddharitvā deti, sammukhā dento ca bhikkhuno pādamūle cīvaraṃ ṭhapetvā ‘‘idaṃ, bhante, tumhākaṃ dammī’’ti vatvā deti, tadubhayathāpi dento puggalassa deti nāmāti attho. Na kevalaṃ ekasseva dento puggalassa deti nāma, atha kho antevāsikādīhi saddhiṃ dentopi puggalassa deti nāmāti dassetuṃ ‘‘sace panā’’tiādimāha. Tattha uddesaṃ gahetuṃ āgatoti tassa santike uddesaṃ aggahitapubbassapi uddesaṃ gaṇhissāmīti āgatakālato paṭṭhāya antevāsikabhāvūpagamanato vuttaṃ. Gahetvā gacchantoti pariniṭṭhitauddeso hutvā gacchanto. Vattaṃ katvā uddesaparipucchādīni gahetvā vicarantānanti idaṃ ‘‘uddesantevāsikāna’’nti imasseva visesanaṃ. Tena uddesakāle āgantvā uddesaṃ gahetvā gantvā aññattha nivasante anibaddhacārike nivatteti.
ਏવਂ ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੩੭੯) ਆਗਤਅਟ੍ਠਮਾਤਿਕਾવਸੇਨ ਚੀવਰવਿਭਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਮਜ੍ਝੇ ਆਗਤੇਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਆਗਤਨਯਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਤਸ੍ਸੇવ ਤਾਨਿ ਚੀવਰਾਨੀਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ, ਸੇਸਾਨਿ ਞਾਪਕਾਦਿવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। વਡ੍ਢਿਂ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਉਪਨਿਕ੍ਖੇਪਤੋਤਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਤ੍ਥਾਯ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰੇਹਿ વਡ੍ਢਿਂ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਉਪਨਿਕ੍ਖੇਪਤੋ। ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦਤੋਤਿ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਰਾਮਾਦਿਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦਤੋ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ ਇਧ વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾਤਿ વਾ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਦੇਮਾਤਿ વਾ વਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਤਂ ਅਨਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸਪਿ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਲਾਭવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨવਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਇਧਾਤਿ ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਮੇવੇਤਂ, ਇਧ-ਸਦ੍ਦਂ વਿਨਾ ‘‘વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋ ਏવ ਨਯੋ। ਅਨਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸਪਿ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਲਾਭવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਥਤਕਥਿਨਸ੍ਸਪਿ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਕਿਂ ਅਤੀਤવਸ੍ਸੇ ਇਦਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ, ਉਦਾਹੁ ਅਨਾਗਤવਸ੍ਸੇ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਮਾਸਤੋ ਪਰਂ, ਗਿਮ੍ਹਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Evaṃ cīvarakkhandhake (mahāva. 379) āgataaṭṭhamātikāvasena cīvaravibhajanaṃ dassetvā idāni tasmiṃyeva cīvarakkhandhake majjhe āgatesu vatthūsu āgatanayaṃ nivattetvā dassento ‘‘sace koci bhikkhū’’tiādimāha. Tattha kiṃ kātabbanti pucchāya tasseva tāni cīvarānīti vissajjanā, sesāni ñāpakādivasena vuttāni. Pañca māseti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepatoti vassāvāsikatthāya veyyāvaccakarehi vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepato. Tatruppādatoti nāḷikerārāmāditatruppādato. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘idaṃ idha vassaṃvutthasaṅghassa demāti vā vassāvāsikaṃ demāti vā vatvā dinnaṃ taṃ anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātī’’ti vuttaṃ, taṃ vassāvāsikalābhavasena uppanne labbhamānavisesaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha idhāti abhilāpamattamevetaṃ, idha-saddaṃ vinā ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa demā’’ti vuttepi so eva nayo. Anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātīti vassāvāsikalābhavasena uppannattā anatthatakathinassapi vutthavassassa pañca māse pāpuṇāti, tato paraṃ pana uppannavassāvāsikaṃ pucchitabbaṃ ‘‘kiṃ atītavasse idaṃ vassāvāsikaṃ, udāhu anāgatavasse’’ti. Tattha tato paranti pañcamāsato paraṃ, gimhānassa paṭhamadivasato paṭṭhāyāti attho.
ਠਿਤਿਕਾ ਪਨ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਿਤਾਯ ਠਿਤਿਕਾਯ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਚੀવਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਚੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਜ੍ਝੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਠਿਤਾਯ ਪਨ ਠਿਤਿਕਾਯ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਚੀવਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਚੇ ਨવਕਤਰੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਠਿਤਿਕਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਚੇ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਠਿਤਿਕਾ ਉਦ੍ਧਂ ਆਰੋਹਤਿ। ਅਥ ਅਞ੍ਞੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ, ਸਙ੍ਘਿਕਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਪਾਤਿਤੇ ਕੁਸੇ’’ਤਿ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕੁਸਦਣ੍ਡਕੇ ਪਾਤਿਤਮਤ੍ਤੇ ਸਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ, ਗਹਿਤਮੇવ ਨਾਮ ਚੀવਰਂ। ‘‘ਨਾਕਾਮਾ ਭਾਗੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੬੩), ਤਤ੍ਥ ਗਹਿਤਮੇવ ਨਾਮਾਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਇਦਂ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ વਿਦਿਤਂ, ਤੇ ਪਨ ਭਾਗਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤੇਸਂ ਪਤ੍ਤਾਯੇવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Ṭhitikā pana na tiṭṭhatīti ettha aṭṭhitāya ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace eko bhikkhu āgacchati, majjhe chinditvā dvīhipi gahetabbaṃ. Ṭhitāya pana ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace navakataro āgacchati, ṭhitikā heṭṭhā gacchati. Sace vuḍḍhataro āgacchati, ṭhitikā uddhaṃ ārohati. Atha añño natthi, puna attano pāpetvā gahetabbaṃ. Duggahitānīti aggahitāni, saṅghikāneva hontīti attho. ‘‘Pātite kuse’’ti ekakoṭṭhāse kusadaṇḍake pātitamatte sacepi bhikkhusahassaṃ hoti, gahitameva nāma cīvaraṃ. ‘‘Nākāmā bhāgo dātabbo’’ti aṭṭhakathāvacanaṃ (mahāva. aṭṭha. 363), tattha gahitameva nāmāti ‘‘imassa idaṃ patta’’nti kiñcāpi na viditaṃ, te pana bhāgā atthato tesaṃ pattāyevāti adhippāyo.
ਸਤ੍ਤਾਹવਾਰੇਨ ਅਰੁਣਮੇવ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਨਾਨਾਸੀਮવਿਹਾਰੇਸੁ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨਯੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ વਿਹਾਰੇ ਦ੍વੀਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਨਿવੁਤ੍ਥਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਰੁਣੁਟ੍ਠਾਪਨੇਨੇવ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ વਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦਪਰਿਹਾਰਾਯ। ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਹਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਰੁਣਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤਸੇਨਾਸਨਂ ਅਪ੍ਪવਿਟ੍ਠੋਪਿ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੋ ਏવ ਹੋਤਿ। ਗਹਿਤਸੇਨਾਸਨੇ ਪਨ ਨਿવੁਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਰੁਣੁਟ੍ਠਾਪਨੇ ਸਤਿ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਬਹੁਤਰਂ ਨਿવਸਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਏਤੇਨ ਚ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਾਹવਾਰੇਨਪਿ ਅਰੁਣੁਟ੍ਠਾਪਨੇ ਸਤਿ ਏવ ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਨਿવਸਤਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਨ੍ਤਿ ਏਕਾਧਿਪ੍ਪਾਯਦਾਨਂ। ਨਾਨਾਲਾਭੇਹੀਤਿਆਦੀਸੁ ਨਾਨਾ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਲਾਭੋ ਏਤੇਸੂਤਿ ਨਾਨਾਲਾਭਾ, ਦ੍વੇ વਿਹਾਰਾ, ਤੇਹਿ ਨਾਨਾਲਾਭੇਹਿ। ਨਾਨਾ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਪਾਕਾਰਾਦੀਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਉਪਚਾਰੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਾਨੂਪਚਾਰਾ, ਤੇਹਿ ਨਾਨੂਪਚਾਰੇਹਿ। ਏਕਸੀਮવਿਹਾਰੇਹੀਤਿ ਏਕਸੀਮਾਯਂ ਦ੍વੀਹਿ વਿਹਾਰੇਹੀਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੬੪) વੁਤ੍ਤਂ। ਨਾਨਾਲਾਭੇਹੀਤਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਨਿਬਦ੍ਧવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਲਾਭੇਹਿ। ਨਾਨੂਪਚਾਰੇਹੀਤਿ ਨਾਨਾਪਰਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਾਦ੍વਾਰੇਹਿ। ਏਕਸੀਮવਿਹਾਰੇਹੀਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਿਹਾਰਾਨਂ ਏਕੇਨ ਪਾਕਾਰੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕਾਯ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਅਨ੍ਤੋਗਤੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ વਿਹਾਰੇਹੀਤਿ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੩੬੪)। ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਗਹਿਤੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਤਤ੍ਥ।
Sattāhavārena aruṇameva uṭṭhāpetīti idaṃ nānāsīmavihāresu kattabbanayena ekasmimpi vihāre dvīsu senāsanesu nivutthabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ, aruṇuṭṭhāpaneneva tattha vuttho hoti, na pana vassacchedaparihārāya. Antoupacārasīmāya hi yattha katthaci aruṇaṃ uṭṭhāpento attanā gahitasenāsanaṃ appaviṭṭhopi vutthavasso eva hoti. Gahitasenāsane pana nivuttho nāma na hoti, tattha aruṇuṭṭhāpane sati hoti. Tenāha ‘‘purimasmiṃ bahutaraṃ nivasati nāmā’’ti. Etena ca itarasmiṃ sattāhavārenapi aruṇuṭṭhāpane sati eva appataraṃ nivasati nāma hoti, nāsatīti dīpitaṃ hoti. Idanti ekādhippāyadānaṃ. Nānālābhehītiādīsu nānā visuṃ visuṃ lābho etesūti nānālābhā, dve vihārā, tehi nānālābhehi. Nānā visuṃ visuṃ pākārādīhi paricchinno upacāro etesanti nānūpacārā, tehi nānūpacārehi. Ekasīmavihārehīti ekasīmāyaṃ dvīhi vihārehīti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.364) vuttaṃ. Nānālābhehīti visuṃ visuṃ nibaddhavassāvāsikalābhehi. Nānūpacārehīti nānāparikkhepanānādvārehi. Ekasīmavihārehīti dvinnaṃ vihārānaṃ ekena pākārena parikkhittattā ekāya upacārasīmāya antogatehi dvīhi vihārehīti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.364). Senāsanaggāho paṭippassambhatīti paṭhamaṃ gahito paṭippassambhati. Tatthāti yattha senāsanaggāho paṭippassambhati, tattha.
੨੦੭. ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਕਾਲਕਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਲਕਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਭਾવਸਾਧਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਲਕਿਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਚੀવਰਦਾਨੇ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਾવਾ ‘‘ਚੀવਰਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਂ।
207.Bhikkhussakālakateti ettha kālakata-saddo bhāvasādhanoti āha ‘‘kālakiriyāyā’’ti. Pāḷiyaṃ gilānupaṭṭhākānaṃ cīvaradāne sāmaṇerānaṃ ticīvarādhiṭṭhānābhāvā ‘‘cīvarañca pattañcā’’tiādi sabbattha vuttaṃ.
੨੦੮. ਸਚੇਪਿ ਸਹਸ੍ਸਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਞ੍ਞੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਿਚੀવਰਪਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ। ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਨ੍ਤਿ ਅਤਿਜਿਣ੍ਣਾਦਿਭਾવੇਨ ਨਿਹੀਨਂ। ਤਤੋਤਿ ਅવਸੇਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਤੋ। ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਚੀવਰਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਲਕਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਧਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਚ੍ਛਾવਚਨਤ੍ਤਾ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਕਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕਨ੍ਤਿ ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹੁਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਕਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕਞ੍ਚ ਭવਿਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਨ੍ਤੇ ਪਤਿਰੂਪੇ ਗਾਹਕੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗਾਹਕੇ ਅਸਤਿ ਅਦਤ੍વਾ ਭਾਜਿਤੇਪਿ ਸੁਭਾਜਿਤਮੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੭੬) ਤਾવ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਰਟ੍ਠੇ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਮਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੩੭੬) ਪਨ ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਠਮਂ ਉਦਕਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਯੇਹਿ ਗਹਿਤਂ, ਤੇ ਭਾਗਿਨੋવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਸਮੁਦ੍ਦੇਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ। ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਞ੍ਹਿ ਉਪਾਦਾਯੇਸ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ।
208. Sacepi sahassaṃ agghati, gilānupaṭṭhākānaññeva dātabbanti sambandho. Aññanti ticīvarapattato aññaṃ. Appagghanti atijiṇṇādibhāvena nihīnaṃ. Tatoti avasesaparikkhārato. Sabbanti pattaṃ cīvarañca. Tattha tattha saṅghassevāti tasmiṃ tasmiṃ vihāre saṅghasseva. Bhikkhuno kālakataṭṭhānaṃ sandhāya ‘‘idhā’’ti vattabbe ‘‘tatthā’’ti vuttattā vicchāvacanattā ca parikkhārassa ṭhapitaṭṭhānaṃ vuttanti viññāyati. Pāḷiyaṃ avissajjikaṃ avebhaṅgikanti āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghasseva santakaṃ hutvā kassaci avissajjikaṃ avebhaṅgikañca bhavituṃ anujānāmīti attho. ‘‘Sante patirūpe gāhake’’ti vuttattā gāhake asati adatvā bhājitepi subhājitamevāti daṭṭhabbaṃ. Dakkhiṇodakaṃ pamāṇanti ettha sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.376) tāva ‘‘yattha pana dakkhiṇodakaṃ pamāṇanti bhikkhū yasmiṃ raṭṭhe dakkhiṇodakapaṭiggahaṇamattenapi deyyadhammassa sāmino hontīti adhippāyo’’ti vuttaṃ. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.376) pana ‘‘dakkhiṇodakaṃ pamāṇanti ettakāni cīvarāni dassāmīti paṭhamaṃ udakaṃ pātetvā pacchā denti, taṃ yehi gahitaṃ, te bhāginova hontīti adhippāyo’’ti vuttaṃ. Parasamuddeti jambudīpe. Tambapaṇṇidīpañhi upādāyesa evaṃ vutto.
‘‘ਮਤਕਚੀવਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਕਿਰਿਯਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅવਿਹਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਚੇ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਚੀવਰਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਸ੍વਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਭਣ੍ਡੋ ਬਹੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਕਾਲਕਤੋ ਹੋਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਲਕਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਸਾਮੀ ਪਤ੍ਤਚੀવਰੇ। ਅਪਿਚ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾ ਬਹੁਪਕਾਰਾ, ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਚੀવਰਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਦਾਤੁਂ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਲਹੁਭਣ੍ਡਂ ਲਹੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਭਾਜੇਤੁਂ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਗਰੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਕਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੬੯) ਇਮਿਨਾ ਪਾਠੇਨ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਮਿਸਦਾਯਜ੍ਜਂ વਿਚਾਰੇਸਿ।
‘‘Matakacīvaraṃ adhiṭṭhātī’’ti ettha maggaṃ gacchanto tassa kālakiriyaṃ sutvā avihāraṭṭhāne ce dvādasahatthabbhantare aññesaṃ bhikkhūnaṃ abhāvaṃ ñatvā ‘‘idaṃ cīvaraṃ mayhaṃ pāpuṇātī’’ti adhiṭṭhāti, svādhiṭṭhitaṃ. Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bahubhaṇḍo bahuparikkhāro kālakato hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ, ‘‘bhikkhussa, bhikkhave, kālakate saṅgho sāmī pattacīvare. Apica gilānupaṭṭhākā bahupakārā, anujānāmi, bhikkhave, ticīvarañca pattañca gilānupaṭṭhākānaṃ dātuṃ. Yaṃ tattha lahubhaṇḍaṃ lahuparikkhāraṃ, taṃ sammukhībhūtena saṅghena bhājetuṃ. Yaṃ tattha garubhaṇḍaṃ garuparikkhāraṃ, taṃ āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa avissajjikaṃ avebhaṅgika’’nti (mahāva. 369) iminā pāṭhena bhagavā sabbaññū bhikkhūnaṃ āmisadāyajjaṃ vicāresi.
ਤਤ੍ਥ ਤਿਚੀવਰਪਤ੍ਤਅવਸੇਸਲਹੁਭਣ੍ਡਗਰੁਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਆਮਿਸਦਾਯਜ੍ਜਂ ਤਿવਿਧਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਸੁ ਤਿਚੀવਰਪਤ੍ਤਂ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਭਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਅવਸੇਸਲਹੁਭਣ੍ਡਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿવਿਧ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸਙ੍ਘਸ੍ਸ। ਇਮਿਨਾ ਇਤੋ ਤਿવਿਧਭਣ੍ਡਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਣ੍ਡਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਮੇਹਿ ਤਿવਿਧੇਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਦਾਯਾਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ વਿਨਯਧਰਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਗਿਹਿਭੂਤਾ ਞਾਤਕਾ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ‘‘ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਧਨੇ ਇਸ੍ਸਰਾ ਗਹਟ੍ਠਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ વਾ, ਤੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾਤਿ। ਸਚ੍ਚਂ ਆਗਤੋ, ਸੋ ਪਨ ਪਾਠੋ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹવਿਸਯੇ ਆਗਤੋ, ਨ ਦਾਯਜ੍ਜਗਹਣਟ੍ਠਾਨੇ। ‘‘ਗਹਟ੍ਠਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ વਾ’’ਇਚ੍ਚੇવ ਆਗਤੋ, ਨ ‘‘ਞਾਤਕਾ ਅਞ੍ਞਾਤਕਾ વਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਞਾਤਕਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਞ੍ਞਾਤਕਾ વਾ, ਯੇ ਤਂ ਗਿਲਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਭਾਗਭੂਤਸ੍ਸ ਧਨਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਾ ਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਾਤੁਗਾਮਾਪਿ। ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਯੇ ਗਿਲਾਨਂ ਨੁਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੬੯) ‘‘ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕੋ ਨਾਮ ਗਿਹੀ વਾ ਹੋਤੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਾਤੁਗਾਮੋਪਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਗਂ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Tattha ticīvarapattaavasesalahubhaṇḍagarubhaṇḍavasena āmisadāyajjaṃ tividhaṃ hoti. Tesu ticīvarapattaṃ gilānupaṭṭhākassa bhāgo hoti, avasesalahubhaṇḍaṃ sammukhībhūtasaṅghassa, pañcavīsatividha garubhaṇḍaṃ cātuddisasaṅghassa. Iminā ito tividhabhaṇḍato aññaṃ bhikkhubhaṇḍaṃ nāma natthi, imehi tividhehi puggalehi añño dāyādo nāma natthīti dasseti. Idāni pana vinayadharā ‘‘bhikkhūnaṃ akappiyabhaṇḍaṃ gihibhūtā ñātakā labhantī’’ti vadanti, taṃ kasmāti ce? ‘‘Ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabba’’nti aṭṭhakathāyaṃ āgatattāti. Saccaṃ āgato, so pana pāṭho vissāsaggāhavisaye āgato, na dāyajjagahaṇaṭṭhāne. ‘‘Gahaṭṭhā vā pabbajitā vā’’icceva āgato, na ‘‘ñātakā aññātakā vā’’ti, tasmā ñātakā vā hontu aññātakā vā, ye taṃ gilānaṃ upaṭṭhahanti, te gilānupaṭṭhākabhāgabhūtassa dhanassa issarā gahaṭṭhapabbajitā, antamaso mātugāmāpi. Te sandhāya ‘‘tesaṃ dātabba’’nti vuttaṃ, na pana ye gilānaṃ nupaṭṭhahanti, te sandhāya. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 369) ‘‘gilānupaṭṭhāko nāma gihī vā hotu pabbajito vā, antamaso mātugāmopi, sabbe bhāgaṃ labhantī’’ti.
ਅਥ વਾ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਮਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਞਾਤਕਸ੍ਸ વਾ ਅਞ੍ਞਾਤਕਸ੍ਸ વਾ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਾ ਅਦਾਸਿ, ਕੋਚਿ ਚ ਞਾਤਕੋ વਾ ਅਞ੍ਞਾਤਕੋ વਾ ਗਹਟ੍ਠੋ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਧਨਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਾ ਗਹਟ੍ਠਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ વਾ, ਤੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਅਤਾਦਿਸੇ ਞਾਤਕੇ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੬੯) ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਜੀવਮਾਨੋਯੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਾਸਿ, ਕੋਚਿ વਾ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਯਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਯੇਨ ਚ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਰੁਚਿਯਾ ਏવ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਹੋਤੁ, ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡੇ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਗਿਹਿਞਾਤਕਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વਾ ਟੀਕਾਸੁ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ।
Atha vā yo bhikkhu attano jīvamānakāleyeva sabbaṃ attano parikkhāraṃ nissajjitvā kassaci ñātakassa vā aññātakassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā adāsi, koci ca ñātako vā aññātako vā gahaṭṭho vā pabbajito vā vissāsaṃ aggahesi, tādise sandhāya ‘‘ye tassa dhanassa issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabba’’nti vuttaṃ, na pana atādise ñātake. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 369) ‘‘sace pana so jīvamānoyeva sabbaṃ attano parikkhāraṃ nissajjitvā kassaci adāsi, koci vā vissāsaṃ aggahesi, yassa dinnaṃ, yena ca gahitaṃ, tasseva hoti, tassa ruciyā eva gilānupaṭṭhākā labhantī’’ti. Evaṃ hotu, kappiyabhaṇḍe pana kathanti? Tampi ‘‘gihiñātakānaṃ dātabba’’nti pāḷiyaṃ vā aṭṭhakathāyaṃ vā ṭīkāsu vā natthi, tasmā vicāretabbametaṃ.
ਚੀવਰਭਾਜਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Cīvarabhājanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Piṇḍapātabhājanakathāvaṇṇanā
੨੦੯. ਇਦਾਨਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤੁਂ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਸੇਨਾਸਨਭਾਜਨੇਯੇવ ਪਠਮਂ ਆਗਤੇਪਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨਂ ਪਠਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨੇ ਪਨ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਥਂ ਏਤਾਨਿ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ…ਪੇ॰… ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੇਸੂ’’ਤਿ। ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਆਭਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਆਗਨ੍ਤੁਕਸ੍ਸ ਆਭਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਂ। ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਨਿਮਨ੍ਤਨਭਤ੍ਤਂ। ਸਲਾਕਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਂ। ਪਕ੍ਖੇ ਪਕ੍ਖਦਿવਸੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਭਤ੍ਤਂ। ਉਪੋਸਥੇ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਉਪੋਸਥਭਤ੍ਤਂ। ਪਾਟਿਪਦੇ ਉਪੋਸਥਦਿવਸਤੋ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਪਾਟਿਪਦਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਠਿਤਿਕਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਗਾਹਣਂ ਠਿਤਿਕਾ ਨਾਮ।
209. Idāni piṇḍapātabhājanavinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘piṇḍapātabhājane panā’’tiādimāha. Tattha senāsanakkhandhake senāsanabhājaneyeva paṭhamaṃ āgatepi catupaccayabhājanavinicchayattā paccayānukkamena piṇḍapātabhājanaṃ paṭhamaṃ dasseti. Piṇḍapātabhājane pana saṅghabhattādīsu ayaṃ vinicchayoti sambandho. Kathaṃ etāni saṅghabhattādīni bhagavatā anuññātānīti āha ‘‘anujānāmi…pe… anuññātesū’’ti. Saṅghassa atthāya ābhataṃ bhattaṃ saṅghabhattaṃ yathā ‘‘āgantukassa ābhataṃ bhattaṃ āgantukabhatta’’nti. Saṅghato uddissa uddisitvā dātabbaṃ bhattaṃ uddesabhattaṃ. Nimantetvā dātabbaṃ bhattaṃ nimantanabhattaṃ. Salākaṃ pātetvā gāhetabbaṃ bhattaṃ salākabhattaṃ. Pakkhe pakkhadivase dātabbaṃ bhattaṃ pakkhabhattaṃ. Uposathe uposathadivase dātabbaṃ bhattaṃ uposathabhattaṃ. Pāṭipade uposathadivasato dutiyadivase dātabbaṃ bhattaṃ pāṭipadabhattanti viggaho. Ṭhitikā nāma natthīti saṅghattherato paṭṭhāya vassaggena gāhaṇaṃ ṭhitikā nāma.
ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਹਾਰਦ੍વਾਰੇਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸਮੀਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਭੋਜਨਸਾਲਾਯਾਤਿ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾਯ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯਂ। વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨਾਤਿ વਸ੍ਸਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ। ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਨਾਤਿ વਤ੍વਾ ਯਥਾ ਸੋ ਦਾਯਕੋ વਦਤਿ, ਤਂ વਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਙ੍ਘਤੋ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਨ੍ਤਰਘਰੇਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ। ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਾਮਦ੍વਾਰવੀਥਿਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਉਪਚਾਰੋ ਨਾਮ।
Attanovihāradvāreti vihārassa dvārakoṭṭhakasamīpaṃ sandhāya vuttaṃ. Bhojanasālāyāti bhattuddesaṭṭhānabhūtāya bhojanasālāyaṃ. Vassaggenāti vassakoṭṭhāsena. Dinnaṃ panāti vatvā yathā so dāyako vadati, taṃ vidhiṃ dassetuṃ ‘‘saṅghato bhante’’tiādimāha. Antaraghareti antogehe. Antoupacāragatānanti ettha gāmadvāravīthicatukkesu dvādasahatthabbhantaraṃ upacāro nāma.
ਅਨ੍ਤਰਘਰਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੇ ਪਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨવਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਘਰੂਪਚਾਰੋ ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਏਕવਲ਼ਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏਕੇਨ ਦ੍વਾਰੇਨ વਲ਼ਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਨਾਨਾਨਿવੇਸਨੇਸੂਤਿ ਨਾਨਾਕੁਲਸ੍ਸ ਨਾਨੂਪਚਾਰੇਸੁ ਨਿવੇਸਨੇਸੁ। ਲਜ੍ਜੀ ਪੇਸਲੋ ਅਗਤਿਗਮਨਂ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਮੇਧਾવੀ ਚ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਦਿਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੇਸਲੋ ਲਜ੍ਜੀ ਮੇਧਾવੀ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸਪੀਤਿ ਅਨਾਦਰੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, વੁਡ੍ਢਤਰੇ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇ ਨવਕਸ੍ਸ ਗਾਹਿਤਂ ਸੁਗ੍ਗਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਚੀવਰਪਰਿવਾਰਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਉਦਕਮਤ੍ਤਲਾਭੀ વਿਯ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ વਤ੍ਥਾਦਿਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਲਭਤਿ ਚੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿવਸੇਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍વਾ ਆਹਰਿਤੁਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਦੂਤੋ ਨਾਮ। ਯਂ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤੋ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗੇਨਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸਦਿਸੇਨ।
Antaragharassa upacāre pana labbhamānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘gharūpacāro cetthā’’tiādimāha. Ekavaḷañjanti ekena dvārena vaḷañjitabbaṃ. Nānānivesanesūti nānākulassa nānūpacāresu nivesanesu. Lajjī pesalo agatigamanaṃ vajjetvā medhāvī ca upaparikkhitvā uddisatīti āha ‘‘pesalo lajjī medhāvī icchitabbo’’ti. Nisinnassapi niddāyantassapīti anādare sāmivacanaṃ, vuḍḍhatare niddāyante navakassa gāhitaṃ suggāhitanti attho. Ticīvaraparivāraṃ vāti ettha ‘‘udakamattalābhī viya aññopi uddesabhattaṃ alabhitvā vatthādianekappakārakaṃ labhati ce, tasseva ta’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Attano rucivasena yaṃ kiñci vatvā āharituṃ vissajjitattā vissaṭṭhadūto nāma. Yaṃ icchatīti ‘‘uddesabhattaṃ dethā’’tiādīni vadanto yaṃ icchati. Pucchāsabhāgenāti pucchāsadisena.
‘‘ਏਕਾ ਕੂਟਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਠਿਤਿਕਂ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ વਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਅਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ વਿਸੁਂਯੇવ ਠਿਤਿਕਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਚਾਰਿਕਭਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਥੇਯ੍ਯਾਯ ਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਪਤ੍ਤਹਾਰਕਾ ਹਰਨ੍ਤਿ। ਗੀવਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਗੀવਾ ਹੋਤਿ। ਸਬ੍ਬਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਚੀવਰਾਦਿਕਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕਸ੍ਸੇવ ਹੋਤਿ, ‘‘ਮਯਾ ਭਤ੍ਤਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚੀવਰਾਦਿ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ વਚਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ વਚਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વੁਤ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਕਤਭਾਗੋ ਨਾਮਾਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਾਗੋ ਨਾਮ, ਅਦਿਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘੋ ਪਰਿਭੂਞ੍ਜਤੂਤਿ વੁਤ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਠਮਮੇવ ‘ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਿਕਭਤ੍ਤਂ ਦੇਥਾ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ‘ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੂ’ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤੇਪਿ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਂ ਆਹਰੀਯਤੀਤਿ ਅવਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਕਤਰਭਤ੍ਤਂ ਤਯਾ ਆਹਰੀਯਤੀ’’ਤਿ ਦਾਯਕਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ। ਪਕਤਿਠਿਤਿਕਾਯਾਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਠਿਤਿਕਾਯ।
‘‘Ekākūṭaṭṭhitikā nāma hotī’’ti vatvā tameva ṭhitikaṃ vibhāvento ‘‘rañño vā hī’’tiādimāha. Aññehi uddesabhattādīhi amissetvā visuṃyeva ṭhitikāya gahetabbattā ‘‘ekacārikabhattānī’’ti vuttaṃ. Theyyāya harantīti pattahārakā haranti. Gīvā hotīti āṇāpakassa gīvā hoti. Sabbaṃ pattassāmikassa hotīti cīvarādikampi sabbaṃ pattassāmikasseva hoti, ‘‘mayā bhattameva sandhāya vuttaṃ, na cīvarādi’’nti vatvā gahetuṃ vaṭṭatīti attho. Manussānaṃ vacanaṃ kātuṃ vaṭṭatīti vuttā gacchantīti manussānaṃ vacanaṃ kātuṃ vaṭṭatīti tena bhikkhunā vuttā gacchanti. Akatabhāgo nāmāti āgantukabhāgo nāma, adinnapubbabhāgoti attho. Sabbo saṅgho paribhūñjatūti vutteti ettha ‘‘paṭhamameva ‘sabbasaṅghikabhattaṃ dethā’ti vatvā pacchā ‘sabbo saṅgho paribhuñjatū’ti avuttepi bhājetvā paribhuñjitabba’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Kiṃ āharīyatīti avatvāti ‘‘katarabhattaṃ tayā āharīyatī’’ti dāyakaṃ apucchitvā. Pakatiṭhitikāyāti uddesabhattaṭhitikāya.
ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Piṇḍapātabhājanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਨਿਮਨ੍ਤਨਭਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Nimantanabhattakathāvaṇṇanā
੨੧੦. ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਙ੍ਘਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਨਾਮ। ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਪਰਿਯਾਯੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਟਿਪਾਟਿਯਾਤਿ ਲਦ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਯਾ। વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅવਤ੍વਾ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅવਦਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ। ਆਲੋਪਸਙ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਏਕੇਕਪਿਣ੍ਡવਸੇਨ। ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਨਿਮਨ੍ਤਨੇਯੇવ, ਨ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤੇ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਏਕਸ੍ਸ ਪਹੋਨਕਪ੍ਪਮਾਣਂਯੇવ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤੇ ਆਲੋਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ।
210. ‘‘Ettake bhikkhū saṅghato uddisitvā dethā’’tiādīni avatvā ‘‘ettakānaṃ bhikkhūnaṃ bhattaṃ dethā’’ti vatvā dinnaṃ saṅghikaṃ nimantanaṃ nāma. Piṇḍapātikānampi vaṭṭatīti bhikkhāpariyāyena vuttattā vaṭṭati. Paṭipāṭiyāti laddhapaṭipāṭiyā. Vicchinditvāti ‘‘bhattaṃ gaṇhathā’’ti padaṃ avatvā. Tenevāha ‘‘bhattanti avadantenā’’ti. Ālopasaṅkhepenāti ekekapiṇḍavasena. Ayañca nayo nimantaneyeva, na uddesabhatte. Tassa hi ekassa pahonakappamāṇaṃyeva bhājetabbaṃ, tasmā uddesabhatte ālopaṭṭhitikā nāma natthi.
ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਯੇવ ਮਾਤਿਕਂ। ਸਙ੍ਘਤੋ ਅਟ੍ਠ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇ ਮਾਤਿਕਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਤੇ ਅਟ੍ਠ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਨਿਮਨ੍ਤਨਭਤ੍ਤਾਦਿਸਙ੍ਘਿਕਭਤ੍ਤਮਾਤਿਕਾਸੁ ਨਿਮਨ੍ਤਨਭਤ੍ਤਮਾਤਿਕਾਯ ਠਿਤਿਕਾવਸੇਨ ਆਰੁਲ਼੍ਹੇ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ વਾ ਸਯਂ વਾ ਸਙ੍ਘਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਰੁਚਿਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਮਾਤਿਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਤੋ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਮਾਤਿਕਾਭੇਦਂ ਦਾਯਕਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਏਕવਾਰਨ੍ਤਿ ਯਾવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ વਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ , ਸਬ੍ਬੇ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਏਕવਾਰਨ੍ਤਿ ਨ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਤ੍ਤਕਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ વਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਗਹਿਤਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਦਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਏਕવਾਰਂ ਸਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭੋਜਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਜਾਨਾਤਿ ਚੇ, ਯੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਬਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ વਾਸਸ੍ਸ ਨਿਬਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ।
Āruḷhāyeva mātikaṃ. Saṅghato aṭṭha bhikkhūti ettha ye mātikaṃ āruḷhā, te aṭṭha bhikkhūti yojetabbaṃ. Uddesabhattanimantanabhattādisaṅghikabhattamātikāsu nimantanabhattamātikāya ṭhitikāvasena āruḷhe bhattuddesakena vā sayaṃ vā saṅghato uddisāpetvā gahetvā gantabbaṃ, na attanā rucite gahetvāti adhippāyo. Mātikaṃ āropetvāti ‘‘saṅghato gaṇhāmī’’tiādinā vuttamātikābhedaṃ dāyakassa viññāpetvāti attho. ‘‘Ekavāranti yāva tasmiṃ āvāse vasanti bhikkhū , sabbe labhantī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Ayaṃ panettha adhippāyo – ekavāranti na ekadivasaṃ sandhāya vuttaṃ, yattakā pana bhikkhū tasmiṃ āvāse vasanti, te sabbe. Ekasmiṃ divase gahitabhikkhū aññadā aggahetvā yāva ekavāraṃ sabbe bhikkhū bhojitā hontīti jānāti ce, ye jānanti, te gahetvā gantabbanti. Paṭibaddhakālato paṭṭhāyāti tattheva vāsassa nibaddhakālato paṭṭhāya.
ਨਿਮਨ੍ਤਨਭਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Nimantanabhattakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Salākabhattakathāvaṇṇanā
੨੧੧. ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾਤਿ ਲਿਖਿਤ੍વਾ। ਗਾਮવਸੇਨਪੀਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਮਲਾਭਗਾਮવਸੇਨਪਿ। ਬਹੂਨਿ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਤਿਂਸਂ વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਂ વਾ ਭਤ੍ਤਾਨਿ। ਸਚੇ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾਤਿ ਤਾਨਿ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਪਮਾਣવਸੇਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ। ਨਿਗ੍ਗਹੇਨ ਦਤ੍વਾਤਿ ਦੂਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ। ਪੁਨ વਿਹਾਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਹਾਰਂ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਿਹਾਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਕਗੇਹવਸੇਨਾਤਿ વੀਥਿਯਮ੍ਪਿ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਘਰਪਾਲ਼ਿਯਾ વਸੇਨ। ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾਪੀਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਕੁਲੇ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ।
211.Upanibandhitvāti likhitvā. Gāmavasenapīti yebhuyyena samalābhagāmavasenapi. Bahūni salākabhattānīti tiṃsaṃ vā cattārīsaṃ vā bhattāni. Sace hontīti ajjhāharitvā yojetabbaṃ. Sallakkhetvāti tāni bhattāni pamāṇavasena sallakkhetvā. Niggahena datvāti dūraṃ gantuṃ anicchantassa niggahena sampaṭicchāpetvā. Puna vihāraṃ āgantvāti ettha vihāraṃ anāgantvā bhattaṃ gahetvā pacchā vihāre attano pāpetvā bhuñjitumpi vaṭṭati. Ekagehavasenāti vīthiyampi ekapasse gharapāḷiyā vasena. Uddisitvāpīti ‘‘asukakule salākabhattāni tuyhaṃ pāpuṇantī’’ti vatvā.
੨੧੨. વਾਰਗਾਮੇਤਿ ਅਤਿਦੂਰਤ੍ਤਾ વਾਰੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਗਾਮੇ। ਸਟ੍ਠਿਤੋ વਾ ਪਣ੍ਣਾਸਤੋ વਾਤਿ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਤ੍ਥਾਯ ਉਦਕਘਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਹਾਰવਾਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਗਤੇਸੁ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣવਾਰੋ। ਨੇਸਨ੍ਤਿ વਿਹਾਰવਾਰਿਕਾਨਂ। ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਮੇવਾਤਿ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਹੋਨਕਪਟਿਪਾਦਨਮੇવ। ਦੂਰਤ੍ਤਾ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ વਾਰੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਗਾਮੋ વਾਰਗਾਮੋ। વਿਹਾਰવਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਾਰવਾਰਿਕਾ, વਾਰੇਨ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣਕਾ। ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ। ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਮੇવ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਾ ਅਤਿਰੇਕਲਾਭਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਕਸ੍ਸੇવ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਏਕੇਕਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਿਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਙ੍ਘਨવਕੇਨ ਲਦ੍ਧਕਾਲੇਤਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਪਾਪਿਤਾਨਿ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਏਕਚਾਰਿਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੁਣਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਙ੍ਘਨવਕੇਨ ਲਦ੍ਧਕਾਲੇ।
212.Vāragāmeti atidūrattā vārena gantabbagāme. Saṭṭhito vā paṇṇāsato vāti daṇḍakammatthāya udakaghaṭaṃ sandhāya vuttaṃ. Vihāravāroti sabbabhikkhūsu bhikkhāya gatesu vihārarakkhaṇavāro. Nesanti vihāravārikānaṃ. Phātikammamevāti vihārarakkhaṇakiccassa pahonakapaṭipādanameva. Dūrattā niggahetvāpi vārena gahetabbo gāmo vāragāmo. Vihāravāre niyuttā vihāravārikā, vārena vihārarakkhaṇakā. Aññathattanti pasādaññathattaṃ. Phātikammameva bhavantīti vihārarakkhaṇatthāya saṅghena dātabbā atirekalābhā honti. Ekasseva pāpuṇantīti divase divase ekekasseva pāpitānīti attho. Saṅghanavakena laddhakāleti divase divase ekekassa pāpitāni dve tīṇi ekacārikabhattāni teneva niyāmena attano pāpuṇanaṭṭhāne saṅghanavakena laddhakāle.
ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਸ੍ਸ ਪਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬਹਿਸੀਮਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਏਕੇਨ ਲਦ੍ਧਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਰਸਸਲਾਕਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛੁਰਸਸਲਾਕਂ। ਸਲਾਕવਸੇਨ ਪਨ ਗਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਦਂ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਧੁਤਙ੍ਗਭੇਦવਸੇਨ। ‘‘ਸਙ੍ਘਤੋ ਨਿਰਾਮਿਸਸਲਾਕਾ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਹਿ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੨੬) વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਮ੍ਪਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ ੩.੩੨੫) – ਸਙ੍ਘਤੋ ਨਿਰਾਮਿਸਸਲਾਕਾਪਿ વਿਹਾਰੇ ਪਕ੍ਕਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾਤਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੨੬) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਏવਂ ਗਾਹਿਤੇ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਸਲਾਕਾਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਸਲਾਕવਸੇਨ ਪਨ ਗਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਦਿ ਹਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਸਲਾਕਾ ਸਲਾਕવਸੇਨ ਗਾਹਿਤਾ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ, ‘‘ਸਙ੍ਘਤੋ ਨਿਰਾਮਿਸਸਲਾਕਾ વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਨ વਦੇਯ੍ਯ, ‘‘ਅਤਿਰੇਕਲਾਭੋ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੮) ਚ ‘‘ਅਤਿਰੇਕਲਾਭਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਾਮੀ’’ਤਿ ਸਲਾਕવਸੇਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਮੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ। ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਭਤ੍ਤਾਨਿਯੇવ ਤੇਨ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਖਨ੍ਧਕਭਾਣਕਾਨਂ વਾ ਮਤੇਨ ਇਧ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਗ੍ਗਤੋ ਦਾਤਬ੍ਬਾ ਭਿਕ੍ਖਾ ਅਗ੍ਗਭਿਕ੍ਖਾ। ਅਗ੍ਗਭਿਕ੍ਖਾਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਾਮਤ੍ਤਂ। ਲਦ੍ਧਾ વਾ ਅਲਦ੍ਧਾ વਾ ਸ੍વੇਪਿ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਲਦ੍ਧੇਪਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਲਭਤਿ…ਪੇ॰… ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਸ੍વੇ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਅਗ੍ਗਭਿਕ੍ਖਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਭਾવਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ।
Yassakassaci sammukhībhūtassa pāpetvāti ettha ‘‘yebhuyyena ce bhikkhū bahisīmagatā honti, sammukhībhūtassa yassa kassaci pāpetabbaṃ sabhāgattā ekena laddhaṃ sabbesaṃ hoti, tasmimpi asati attano pāpetvā dātabba’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Rasasalākanti ucchurasasalākaṃ. Salākavasena pana gāhitattā na sāditabbāti idaṃ asāruppavasena vuttaṃ, na dhutaṅgabhedavasena. ‘‘Saṅghato nirāmisasalākā…pe… vaṭṭatiyevā’’ti hi visuddhimagge (visuddhi. 1.26) vuttaṃ. Sāratthadīpaniyampi (sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.325) – saṅghato nirāmisasalākāpi vihāre pakkabhattampi vaṭṭatiyevāti sādhāraṇaṃ katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.26) vuttattā, ‘‘evaṃ gāhite sāditabbaṃ, evaṃ na sāditabba’’nti visesetvā avuttattā ca ‘‘bhesajjādisalākāyo cettha kiñcāpi piṇḍapātikānampi vaṭṭanti, salākavasena pana gāhitattā na sāditabbā’’ti ettha adhippāyo vīmaṃsitabbo. Yadi hi bhesajjādisalākā salākavasena gāhitā na sāditabbā siyā, ‘‘saṅghato nirāmisasalākā vaṭṭatiyevā’’ti na vadeyya, ‘‘atirekalābho saṅghabhattaṃ uddesabhatta’’ntiādivacanato (mahāva. 128) ca ‘‘atirekalābhaṃ paṭikkhipāmī’’ti salākavasena gāhetabbaṃ bhattameva paṭikkhittaṃ, na bhesajjaṃ. Saṅghabhattādīni hi cuddasa bhattāniyeva tena na sāditabbānīti vuttāni. Khandhakabhāṇakānaṃ vā matena idha evaṃ vuttanti gahetabbanti vuttaṃ. Aggato dātabbā bhikkhā aggabhikkhā. Aggabhikkhāmattanti ekakaṭacchubhikkhāmattaṃ. Laddhā vā aladdhā vā svepi gaṇheyyāsīti laddhepi appamattatāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘yāvadatthaṃ labhati…pe… alabhitvā sve gaṇheyyāsīti vattabbo’’ti. Aggabhikkhamattanti hi ettha matta-saddo bahubhāvaṃ nivatteti.
ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ વਿਹਾਰੇਯੇવ ਉਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ વਿਹਾਰਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦੀਯਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਹਾਰੇ ਅਪਾਪਿਤਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਰ ਆਸਨਸਾਲਾਯਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਆਸਨਸਾਲਾਯ। વਿਹਾਰਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਥਾ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਦਿਨ੍ਨਭਤ੍ਤਂ વਿਹਾਰਮੇવ ਆਨੇਤ੍વਾ ਠਿਤਿਕਾਯ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਾਭਾਗੇ। ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਤਂ વਾਰਗਾਮਸਲਾਕਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਤੇਨਾਤਿ ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤવਾਰਗਾਮੇ ਸਲਾਕਂ ਦਿਸਾਗਮਿਕਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ, ਤੇਨ। ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਯੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਚਾਰਸੀਮਟ੍ਠਸ੍ਸੇવ ਸਲਾਕਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਂਗਮਿਕੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਯੇવ ਤਸ੍ਸ ਦਿਸਂਗਮਿਕਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਸਲਾਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਾ।
Salākabhattaṃ nāma vihāreyeva uddisīyati vihārameva sandhāya dīyamānattāti āha ‘‘vihāre apāpitaṃ panā’’tiādi. Tatra āsanasālāyāti tasmiṃ gāme āsanasālāya. Vihāraṃ ānetvā gāhetabbanti tathā vatvā tasmiṃ divase dinnabhattaṃ vihārameva ānetvā ṭhitikāya gāhetabbaṃ. Tatthāti tasmiṃ disābhāge. Taṃ gahetvāti taṃ vāragāmasalākaṃ attanā gahetvā. Tenāti yo attano pattavāragāme salākaṃ disāgamikassa adāsi, tena. Anatikkamanteyeva tasmiṃ tassa salākā gāhetabbāti yasmā upacārasīmaṭṭhasseva salākā pāpuṇāti, tasmā tasmiṃ disaṃgamike upacārasīmaṃ anatikkanteyeva tassa disaṃgamikassa pattasalākā attano pāpetvā gāhetabbā.
ਦੇવਸਿਕਂ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਾ। ਏવਂ ਏਤੇਸੁ ਅਨਾਗਤੇਸੁ ਆਸਨ੍ਨવਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਅਨਾਗਤਦਿવਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਗਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਭਾવੋ ਸਕ੍ਕਾ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੋਚਰਗਾਮੇਤਿ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਦਾਯਕਾਨਂ ਗਾਮੇ। ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਮਹਾਥੇਰੋ ਏਕਕੋવ વਿਹਾਰੇ ਓਹੀਨੋ ਅવਸ੍ਸਂ ਸਬ੍ਬਸਲਾਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
Devasikaṃpāpetabbāti upacārasīmāyaṃ ṭhitassa yassa kassaci vassaggena pāpetabbā. Evaṃ etesu anāgatesu āsannavihāre bhikkhūnaṃ bhuñjituṃ vaṭṭati, itarathā saṅghikaṃ hoti. Anāgatadivaseti ettha kathaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ āgatānāgatabhāvo viññāyatīti ce? Yasmā tato tato āgatā bhikkhū tasmiṃ gāme āsanasālāya sannipatanti, tasmā tesaṃ āgatānāgatabhāvo sakkā viññātuṃ. Amhākaṃ gocaragāmeti salākabhattadāyakānaṃ gāme. Bhuñjituṃ āgacchantīti ‘‘mahāthero ekakova vihāre ohīno avassaṃ sabbasalākā attano pāpetvā ṭhito’’ti maññamānā āgacchanti.
ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Salākabhattakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਪਕ੍ਖਿਕਭਤ੍ਤਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Pakkhikabhattādikathāvaṇṇanā
੨੧੩. ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪਕ੍ਖਦਿવਸੇਸੁ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਿਕਂ। ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭੀਤਿ ਉਪਸਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਲਕ੍ਖਣਿਯੇਸੁਇਚ੍ਚੇવਤ੍ਥੋ, ਉਪੋਸਥਸਮਾਦਾਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਕਰਣਤ੍ਥਂ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੇਸੁ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬੇਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸ੍વੇ ਪਕ੍ਖੋਤਿ ਅਜ੍ਜਪਕ੍ਖਿਕਂ ਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਮਿਯਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਤ੍ਤਮਿਯਾ ਭੁਞ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਦਾਯਕੇਹਿ ਨਿਯਮਿਤਦਿવਸੇਨੇવ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸ੍વੇ ਲੂਖਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜ ਆવਾਹਮਙ੍ਗਲਾਦਿਕਰਣਤੋ ਅਤਿਪਣੀਤਂ ਭੋਜਨਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਸ੍વੇ ਤਥਾ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਜ੍ਜੇવ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭੋਜੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ ੩.੩੨੫) ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਕ੍ਖਿਕਭਤ੍ਤਤੋ ਉਪੋਸਥਿਕਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਉਪੋਸਥੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਉਪੋਸਥਿਕਂ।
213. Abhilakkhitesu catūsu pakkhadivasesu dātabbaṃ bhattaṃ pakkhikaṃ. Abhilakkhitesūti ettha abhīti upasāramattaṃ, lakkhaṇiyesuiccevattho, uposathasamādānadhammassavanapūjāsakkārādikaraṇatthaṃ lakkhitabbesu sallakkhetabbesu upalakkhetabbesūti vuttaṃ hoti. Sve pakkhoti ajjapakkhikaṃ na gāhetabbanti aṭṭhamiyā bhuñjitabbaṃ, sattamiyā bhuñjanatthāya na gāhetabbaṃ, dāyakehi niyamitadivaseneva gāhetabbanti attho. Tenāha ‘‘sace panā’’tiādi. Sve lūkhanti ajja āvāhamaṅgalādikaraṇato atipaṇītaṃ bhojanaṃ karīyati, sve tathā na bhavissati, ajjeva bhikkhū bhojessāmāti adhippāyo. Sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.325) pana aññathā vuttaṃ. Pakkhikabhattato uposathikabhattassa bhedaṃ dassento āha ‘‘uposathaṅgāni samādiyitvā’’tiādi. Uposathe dātabbaṃ bhattaṃ uposathikaṃ.
ਪਕ੍ਖਿਕਭਤ੍ਤਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pakkhikabhattādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਤ੍ਤਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Āgantukabhattādikathāvaṇṇanā
੨੧੪. ਨਿਬਨ੍ਧਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਸੁਕવਿਹਾਰੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਨਿਯਮਿਤਂ। ਗਮਿਕੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਰਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવੂਪਸਨ੍ਤੇਨ ਗਮਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਆવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਗਮਿਕਭਤ੍ਤਮੇવ ਲਬ੍ਭਤਿ। ‘‘ਲੇਸਂ ਓਡ੍ਡੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲੇਸਾਭਾવੇਨ ਯਾવ ਗਮਨਪਰਿਬਨ੍ਧੋ વਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਞਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
214.Nibandhāpitanti ‘‘asukavihāre āgantukā bhuñjantū’’ti niyamitaṃ. Gamiko āgantukabhattampīti gāmantarato āgantvā avūpasantena gamikacittena vasitvā puna aññattha gacchantaṃ sandhāya vuttaṃ, āvāsikassa pana gantukāmassa gamikabhattameva labbhati. ‘‘Lesaṃ oḍḍetvā’’ti vuttattā lesābhāvena yāva gamanaparibandho vigacchati, tāva bhuñjituṃ vaṭṭatīti ñāpitanti daṭṭhabbaṃ.
ਧੁਰਭਤ੍ਤਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Dhurabhattādikathāvaṇṇanā
੨੧੫. ਤਣ੍ਡੁਲਾਦੀਨਿ ਪੇਸੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਭਿਹਟਭਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ વਟ੍ਟਤਿ।
215.Taṇḍulādīni pesenti…pe… vaṭṭatīti abhihaṭabhikkhattā vaṭṭati.
੨੧੬. ਤਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਨਾਮੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਪਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਥਕੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਗੁਲ਼ਕਭਤ੍ਤਂ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
216.Tathā paṭiggahitattāti bhikkhānāmena paṭiggahitattā. Pattaṃ pūretvā thaketvā dinnanti ‘‘guḷakabhattaṃ demā’’ti dinnaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Piṇḍapātabhājanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Gilānapaccayabhājanakathāvaṇṇanā
੨੧੭. ਇਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸੇਨਾਸਨਭਾਜਨਕਥਾਯ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਯਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾવਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨੀਯਕਥਾਯ ਪਨ ਅਪ੍ਪવਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਭਾਜਨੀਯਕਥਾਯ ਅਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ ਚ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨੀਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਮੇવੇਤਂ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਾਦਯੋਪਿ ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇવ। ਘਣ੍ਟਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾਤਿਆਦਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਚ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ। ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ…ਪੇ॰… ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਮ੍ਭਂ ਪਨ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਕੁਮ੍ਭਂ ਦਿਸਾਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ। ਸਚੇ ਥਿਨਂ ਸਪ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਸਪ੍ਪਿ ਹੋਤਿ। ਥੋਕਂ ਥੋਕਮ੍ਪਿ ਪਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏવਂ ਕਤੇ ਠਿਤਿਕਾਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸਿਙ੍ਗਿવੇਰਮਰਿਚਾਦਿਭੇਸਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਅવਸੇਸਪਤ੍ਤਥਾਲਕਾਦਿਸਮਣਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਪੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਕੇવਲਂ ਭੇਸਜ੍ਜਮੇવ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅવਸੇਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਪਿ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋਯੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
217. Ito paraṃ paccayānukkamena senāsanabhājanakathāya vattabbāyapi tassā mahāvisayattā, gilānapaccayabhājanīyakathāya pana appavisayattā, piṇḍapātabhājanīyakathāya anulomattā ca tadanantaraṃ taṃ dassetumāha ‘‘gilānapaccayabhājanīyaṃ panā’’tiādi. Tattha rājarājamahāmattāti upalakkhaṇamattamevetaṃ. Brāhmaṇamahāsālagahapatimahāsālādayopi evaṃ karontiyeva. Ghaṇṭiṃ paharitvātiādi heṭṭhā vuttanayattā ca pākaṭattā ca suviññeyyameva. Upacārasīmaṃ…pe… bhājetabbanti idaṃ saṅghaṃ uddissa dinnattā vuttaṃ. Kumbhaṃ pana āvajjetvāti kumbhaṃ disāmukhaṃ katvā. Sace thinaṃ sappi hotīti kakkhaḷaṃ sappi hoti. Thokaṃ thokampi pāpetuṃ vaṭṭatīti evaṃ kate ṭhitikāpi tiṭṭhati. Siṅgiveramaricādibhesajjampi avasesapattathālakādisamaṇaparikkhāropīti iminā na kevalaṃ bhesajjameva gilānapaccayo hoti, atha kho avasesaparikkhāropi gilānapaccaye antogadhoyevāti dasseti.
ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Gilānapaccayabhājanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Senāsanaggāhakathāvaṇṇanā
੨੧੮. ਸੇਨਾਸਨਭਾਜਨਕਥਾਯਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਸੇਨਾਸਨਭਾਜਨਮੇવਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਤੁਕਾਲੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਚ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਚਾਤਿ ਕਾਲવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਨਾਮ ਦੁવਿਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਉਤੁਕਾਲੇਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤਗਿਮ੍ਹਾਨਉਤੁਕਾਲੇ। વਸ੍ਸਾવਾਸੇਤਿ વਸ੍ਸਾਨਕਾਲੇ। ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਾਲੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਯਕੇਹਿ ‘‘ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਸਙ੍ਘਿਕਸੇਨਾਸਨਤ੍ਤਾ। ਏਕੇਕਂ ਪਰਿવੇਣਨ੍ਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਏਕੇਕਂ ਪਰਿવੇਣਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਲਦ੍ਧਪਰਿવੇਣੇ। ਦੀਘਸਾਲਾਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨਸਾਲਾ। ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾ। ਅਨੁਦਹਤੀਤਿ ਪੀਲ਼ੇਤਿ। ਅਦਾਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਬਾਹਨੇ ਪવਿਸਨਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਨਾਤਿ ਅਰਿਯਦੇਸੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇ ਕਿਰ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ।
218. Senāsanabhājanakathāyaṃ senāsanaggāhe vinicchayoti senāsanabhājanamevāha. Tattha utukāle senāsanaggāho ca vassāvāse senāsanaggāho cāti kālavasena senāsanaggāho nāma duvidho hotīti yojanā. Tattha utukāleti hemantagimhānautukāle. Vassāvāseti vassānakāle. Bhikkhuṃ uṭṭhāpetvā senāsanaṃ dātabbaṃ, akālo nāma natthi dāyakehi ‘‘āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa dammī’’ti dinnasaṅghikasenāsanattā. Ekekaṃ pariveṇanti ekekassa bhikkhussa ekekaṃ pariveṇaṃ. Tatthāti tasmiṃ laddhapariveṇe. Dīghasālāti caṅkamanasālā. Maṇḍalamāḷoti upaṭṭhānasālā. Anudahatīti pīḷeti. Adātuṃ na labhatīti iminā sañcicca adentassa paṭibāhane pavisanato dukkaṭanti dīpeti. Jambudīpe panāti ariyadese bhikkhū sandhāya vuttaṃ. Te kira tathā paññāpenti.
੨੧੯. ਨ ਗੋਚਰਗਾਮੋ ਘਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਤਿ ‘‘ਨ ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। વਿਤਕ੍ਕਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਨੀਹਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਯੇ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਰੂਪਂ વਿਤਕ੍ਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ। ਤੇਸੁ ਚੇ ਏਕੋਤਿ ਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕੋ ਪਣ੍ਡਿਤਪੁਰਿਸੋ। ਭਣ੍ਡਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਭਣ੍ਡਂ, ਸਰੀਰਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ ਚੀવਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾવ ਅਨવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਕਾਰਣਾਚਿਕ੍ਖਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਦੋਸਾਭਾવਾ। ਏવਂ ਪਨ ਗਤੇ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਗਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
219.Nagocaragāmo ghaṭṭetabboti vuttamevatthaṃ vibhāveti ‘‘na tattha manussā vattabbā’’tiādinā. Vitakkaṃ chinditvāti ‘‘iminā nīhārena gacchantaṃ disvā nivāretvā paccaye dassantī’’ti evarūpaṃ vitakkaṃ anuppādetvā. Tesu ce ekoti tesu manussesu eko paṇḍitapuriso. Bhaṇḍapaṭicchādananti paṭicchādanabhaṇḍaṃ, sarīrapaṭicchādanaṃ cīvaranti attho. Suddhacittattāva anavajjanti idaṃ pucchitakkhaṇe kāraṇācikkhaṇaṃ sandhāya vuttaṃ na hoti asuddhacittassapi pucchitapañhavissajjane dosābhāvā. Evaṃ pana gate maṃ pucchissantīti saññāya agamanaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ.
ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਖਣ੍ਡਫੁਲ੍ਲਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਾਦੀਹਿ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਮੁਣ੍ਡવੇਦਿਕਾਯਾਤਿ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਹਮ੍ਮਿਯવੇਦਿਕਾਯ ਘਟਾਕਾਰਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਚਤੁਰਸ੍ਸવੇਦਿਕਾਯ। ਕਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਯਤੋ ਪਕਤਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ। ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿ ਯਤੋ ਪਕਤਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਪੁਚ੍ਛਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ વਿਹਾਰਤੋ ਅਪਸਕ੍ਕਿਤ੍વਾ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋਜਨਦ੍વਿਯੋਜਨਨ੍ਤਰੇ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਉਪਨਿਕ੍ਖੇਪਨ੍ਤਿ ਖੇਤ੍ਤਂ વਾ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਿਆਰਾਮਂ વਾ ਕਹਾਪਣਾਦੀਨਿ વਾ ਆਰਾਮਿਕਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વਡ੍ਢਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਤ੍ਥਾਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ। વਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੇਨਾਸਨੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਇਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯੇਤਿ ਏવਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਦ੍ਧਾਯ ਦਾਤਬ੍ਬੇ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਲਾਭવਿਸਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Paṭijaggitabbānīti khaṇḍaphullābhisaṅkharaṇasammajjanādīhi paṭijaggitabbāni. Muṇḍavedikāyāti cetiyassa hammiyavedikāya ghaṭākārassa upari caturassavedikāya. Kattha pucchitabbanti pucchāya yato pakatiyā labbhati, tattha pucchitabbanti vissajjanā. Kasmā pucchitabbantiādi yato pakatiyā labbhati, tatthāpi pucchanassa kāraṇasandassanatthaṃ vuttaṃ. Paṭikkammāti vihārato apasakkitvā. Tamatthaṃ dassento ‘‘yojanadviyojanantare hotī’’ti āha. Upanikkhepanti khettaṃ vā nāḷikerādiārāmaṃ vā kahāpaṇādīni vā ārāmikānaṃ niyyātetvā ‘‘ito uppannā vaḍḍhi vassāvāsikatthāya hotū’’ti dinnaṃ. Vattaṃ katvāti tasmiṃ senāsane kattabbavattaṃ katvā. Iti saddhādeyyeti evaṃ heṭṭhā vuttanayena saddhāya dātabbe vassāvāsikalābhavisayeti attho.
વਤ੍ਥੁ ਪਨਾਤਿ ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਿਯਂ, ਤਞ੍ਚ ‘‘ਤਤੋ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਖੇਤ੍ਤਾਦਿਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਦਾਯਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨવਤ੍ਥੁਸਦਿਸਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਾਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਹਿਤਾਯ । ਪੁਗ੍ਗਲવਸੇਨੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਰਤੋ વਕ੍ਖਮਾਨਨਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚੀવਰੇਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਤਣ੍ਡੁਲਭਾਗਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੀવਰਂ ਕਾਤੁਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਪਰਾਮਾਸવਸੇਨੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਚੀવਰੇਨ ਕਿਲਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਸਙ੍ਘਪਰਾਮਾਸવਸੇਨ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡવਸੇਨਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਚੀવਰਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿવਸੇਨੇવ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚ-ਕਾਰੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ વਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪੁਗ੍ਗਲવਸੇਨੇવ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਚ ਅਪਲੋਕਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਪਨ ਏવਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Vatthu panāti tatruppāde uppannarūpiyaṃ, tañca ‘‘tato catupaccayaṃ paribhuñjathā’’ti dinnakhettādito uppannattā kappiyakārakānaṃ hatthe ‘‘kappiyabhaṇḍaṃ paribhuñjathā’’ti dāyakehi dinnavatthusadisaṃ hotīti āha ‘‘kappiyakārakānañhī’’tiādi. Saṅghasuṭṭhutāyāti saṅghassa hitāya . Puggalavaseneva kātabbanti parato vakkhamānanayena bhikkhū cīvarena kilamanti, ettakaṃ nāma taṇḍulabhāgaṃ bhikkhūnaṃ cīvaraṃ kātuṃ ruccatītiādinā puggalaparāmāsavaseneva kātabbaṃ, ‘‘saṅgho cīvarena kilamatī’’tiādinā pana saṅghaparāmāsavasena na kātabbaṃ. Kappiyabhaṇḍavasenāti sāmaññato vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘cīvarataṇḍulādivaseneva cā’’ti vuttaṃ. Ca-kāro cettha panasaddatthe vattati, na samuccayattheti daṭṭhabbaṃ. Puggalavaseneva kappiyabhaṇḍavasena ca apalokanappakāraṃ dassetuṃ ‘‘taṃ pana evaṃ kattabba’’ntiādi vuttaṃ.
ਚੀવਰਪਚ੍ਚਯਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦવਸੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਚੀવਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਣਸ੍ਸ। વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏવਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ, ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਂ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਗਾਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਮ੍ਮਤਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਗਹਿਤੋਪਿ ਗਾਹੋ ਰੁਹਤਿਯੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਟ੍ਠਪਿ ਸੋਲ਼ਸਪਿ ਜਨੇ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਏਕਤੋਤਿ? ਏਕਤੋਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਕਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਤੋ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਨਿਗ੍ਗਹਕਮ੍ਮਮੇવ ਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਸਮ੍ਮੁਤਿਦਾਨਂ ਪਨ ਬਹੂਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤੋ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਸਤਿਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਸਮ੍ਮੁਤਿਯਂ ਅਟ੍ਠਪਿ ਜਨਾ ਏਕਤੋ ਸਮ੍ਮਤਾਤਿ। ਆਸਨਘਰਨ੍ਤਿ ਪਟਿਮਾਘਰਂ। ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੇ ਗਾਮਾਭਿਮੁਖਮਗ੍ਗੇ ਕਤਸਾਲਾ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦੀਸੁਪਿ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦਯੋ ਛਨ੍ਨਾ ਕવਾਟਬਦ੍ਧਾવ ਸੇਨਾਸਨਂ। ਇਤੋ ਪਰਾਨਿ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ।
Cīvarapaccayaṃ sallakkhetvāti saddhādeyyatatruppādavasena tasmiṃ vassāvāse labbhamānacīvarasaṅkhātaṃ paccayaṃ ‘‘ettaka’’nti paricchinditvā. Senāsanassāti senāsanaggāhāpaṇassa. Vuttanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Kasmā evaṃ vuttanti āha ‘‘evañhī’’tiādi, senāsanaggāhāpakassa attanāva attano gahaṇaṃ asāruppaṃ, tasmā ubho aññamaññaṃ gāhessantīti adhippāyo. Sammatasenāsanaggāhāpakassa āṇattiyā aññena gahitopi gāho ruhatiyevāti veditabbaṃ. Aṭṭhapi soḷasapi jane sammannituṃ vaṭṭatīti visuṃ visuṃ sammannituṃ vaṭṭati, udāhu ekatoti? Ekatopi vaṭṭati. Ekakammavācāya sabbepi ekato sammannituṃ vaṭṭati. Niggahakammameva hi saṅgho saṅghassa na karoti. Sammutidānaṃ pana bahūnampi ekato kātuṃ vaṭṭati. Teneva sattasatikakkhandhake ubbāhikasammutiyaṃ aṭṭhapi janā ekato sammatāti. Āsanagharanti paṭimāgharaṃ. Maggoti upacārasīmabbhantaragate gāmābhimukhamagge katasālā vuccati, evaṃ pokkharaṇirukkhamūlādīsupi. Rukkhamūlādayo channā kavāṭabaddhāva senāsanaṃ. Ito parāni suviññeyyāni.
੨੨੦. ਮਹਾਲਾਭਪਰਿવੇਣਕਥਾਯਂ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਤਤ੍ਰ વਾਸਿਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਲਭਨ੍ਤਿ। વਿਜਟੇਤ੍વਾਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਪਹੋਨਕਪ੍ਪਮਾਣੇਨ વਿਯੋਜੇਤ੍વਾ। ਆવਾਸੇਸੂਤਿ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ। ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਪਨਂ ਨਾਮ ਤੇਸੁ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਇਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਦਾਨਂ। ਪવਿਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਲਾਭੇ ਪਰਿવੇਣੇ વਸਿਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯੇ વਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾવ ਲਾਭੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
220. Mahālābhapariveṇakathāyaṃ labhantīti tatra vāsino bhikkhū labhanti. Vijaṭetvāti ekekassa pahonakappamāṇena viyojetvā. Āvāsesūti senāsanesu. Pakkhipitvāti ettha pakkhipanaṃ nāma tesu vasantānaṃ ito uppannavassāvāsikadānaṃ. Pavisitabbanti aññehi bhikkhūhi tasmiṃ mahālābhe pariveṇe vasitvā cetiye vattaṃ katvāva lābho gahetabboti adhippāyo.
੨੨੧. ਪਚ੍ਚਯਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀਤਿ ਚੀવਰਪਚ੍ਚਯਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ। ਅਯਮ੍ਪੀਤਿ ਤੇਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਪਚ੍ਚਯੋਪਿ। ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਾਟਕਂ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕਾ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਏਤੇਨ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਥ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਦੇਮਾਤਿ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। વਸ੍ਸਂ વੁਤ੍ਥਭਿਕ੍ਖੂਨਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ। ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ વਾ ਮਣ੍ਡਪੇ વਾ વਸਿਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯੇ વਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ।
221.Paccayaṃ vissajjetīti cīvarapaccayaṃ nādhivāseti. Ayampīti tena vissajjitapaccayopi. Pādamūle ṭhapetvā sāṭakaṃ dentīti paccayadāyakā denti. Etena gahaṭṭhehi pādamūle ṭhapetvā dinnampi paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti dasseti. Atha vassāvāsikaṃ demāti vadantīti ettha ‘‘paṃsukūlikānaṃ na vaṭṭatī’’ti ajjhāharitvā yojetabbaṃ. Vassaṃ vutthabhikkhūnanti paṃsukūlikato aññesaṃ bhikkhūnaṃ. Upanibandhitvā gāhetabbanti ‘‘imasmiṃ rukkhe vā maṇḍape vā vasitvā cetiye vattaṃ katvā gaṇhathā’’ti evaṃ upanibandhitvā gāhetabbaṃ.
ਪਾਟਿਪਦਅਰੁਣਤੋਤਿਆਦਿ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕਂ ਪਨ ਪਾਟਿਪਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਪਿ ਗਾਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਕਤ੍ਥ ਨੁ ਖੋ વਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਤ੍ਥ વਾ ਪਚ੍ਚਯੇ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ વਿਤਕ੍ਕੇਨ ਚਰਤੀਤਿ વਿਤਕ੍ਕਚਾਰਿਕੋ। ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਦਾਯਕਾ ਪਚ੍ਛਿਮવਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਾਨਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਦੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮવਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿવਸੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਚੀવਰੇ ਗਾਹਿਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਤੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਪਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਤਿ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ। ਪਠਮવਸ੍ਸੂਪਗਤਾਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਸ੍ਸ ਆਗਮਨਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ વਸ੍ਸੂਪਗਤਾ। ਲਦ੍ਧਂ ਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦਾਯਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਆਗਤਾਗਤਸਾਟਕਂ।
Pāṭipadaaruṇatotiādi vassūpanāyikadivasaṃ sandhāya vuttaṃ. Antarāmuttakaṃ pana pāṭipadaṃ atikkamitvāpi gāhetuṃ vaṭṭati. ‘‘Kattha nu kho vasissāmi, kattha vasantassa phāsu bhavissati, kattha vā paccaye labhissāmī’’ti evaṃ uppannena vitakkena caratīti vitakkacāriko. Idāni yaṃ dāyakā pacchimavassaṃvutthānaṃ vassāvāsikaṃ deti, tattha paṭipajjanavidhiṃ dassetuṃ ‘‘pacchimavassūpanāyikadivase panā’’tiādi āraddhaṃ. Āgantuko ce bhikkhūti cīvare gāhite pacchā āgato āgantuko bhikkhu. Pattaṭṭhāneti vassaggena āgantukabhikkhuno pattaṭṭhāne. Paṭhamavassūpagatāti āgantukassa āgamanato puretarameva pacchimikāya vassūpanāyikāya vassūpagatā. Laddhaṃ laddhanti punappunaṃ dāyakānaṃ santikā āgatāgatasāṭakaṃ.
ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਾਪਿ ਹਿ ਤੇਨੇવ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਸਾਮਿਨੋਤਿ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਠਮਮੇવ ਕਤਿਕਾਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨੇવ ਅਦਾਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਦਾਤਬ੍ਬਂ વਾਰੇਨ੍ਤਾਨਂ ਗੀવਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਸਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਸ੍ਸੂਪਗਤੇਸੁ ਅਲਦ੍ਧવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਭਤਿਨਿવਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਭਤਿਂ ਕਤ੍વਾ વਿਯ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ ਪਰਿਯਿਟ੍ਠਂ। ਭਤਿਨਿવਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ વਾ ਪਾਨੀਯੁਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਂ। ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪਨਾਤਿਆਦਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ વਾਦਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪਨ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਗਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਗਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਞ੍ਚ ਇਦਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਞ੍ਚ ਇਮੇਸਂ ਦਾਤੁਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਪਲੋਕਨਂ ਕਤ੍વਾ ਗਾਹਿਤਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਿਬ੍ਭਨ੍ਤੋਪਿ ਲਭਤੇવ, ਪਗੇવ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸੋ। ਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ ਗਾਹਿਤਂ ਪਨ ਤੇਮਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਾਯਕੇਹਿ ਚ ਅਨੁਮਤਤ੍ਤਾ ਭਤਿਨਿવਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸੋਪਿ વਿਬ੍ਭਨ੍ਤੋਪਿ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਕੇਚਿ ਆਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਮਾਣਂ, ਤੇਨੇવ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿવਸੇ ਏવਂ ਦਾਯਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਗਹਿਤਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦਂ ਅਕਤ੍વਾ વਾਸੋવ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਹਿਤੋ, ਨ ਪਾਨੀਯੁਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭਤਿਕਰਣਮਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਹਿ ਤਂ ਭਤਿਨਿવਿਟ੍ਠਮੇવ ਸਿਯਾ, ਭਤਿਕਰਣਮੇવ વਿਧਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਗਾਹਿਤਂ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸਾਦਯੋ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Sādiyantāpi hi teneva vassāvāsikassa sāminoti chinnavassattā vuttaṃ. Paṭhamameva katikāya katattā ‘‘neva adātuṃ labhantī’’ti vuttaṃ, dātabbaṃ vārentānaṃ gīvā hotīti adhippāyo. Tesameva dātabbanti vassūpagatesu aladdhavassāvāsikānaṃ ekaccānameva dātabbaṃ. Bhatiniviṭṭhanti bhatiṃ katvā viya niviṭṭhaṃ pariyiṭṭhaṃ. Bhatiniviṭṭhanti vā pānīyupaṭṭhānādibhatiṃ katvā laddhaṃ. Saṅghikaṃ panātiādi kesañci vādadassanaṃ. Tattha saṅghikaṃ pana apalokanakammaṃ katvā gāhitanti tatruppādaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha apalokanakammaṃ katvā gāhitanti ‘‘chinnavassāvāsikañca idāni uppajjanakavassāvāsikañca imesaṃ dātuṃ ruccatī’’ti anantare vuttanayena apalokanaṃ katvā gāhitaṃ saṅghena dinnattā vibbhantopi labhateva, pageva chinnavasso. Paccayavasena gāhitaṃ pana temāsaṃ vasitvā gahetuṃ attanā dāyakehi ca anumatattā bhatiniviṭṭhampi chinnavassopi vibbhantopi na labhatīti keci ācariyā vadanti. Idañca pacchā vuttattā pamāṇaṃ, teneva vassūpanāyikadivase evaṃ dāyakehi dinnaṃ vassāvāsikaṃ gahitabhikkhuno vassacchedaṃ akatvā vāsova heṭṭhā vihito, na pānīyupaṭṭhānādibhatikaraṇamattaṃ. Yadi hi taṃ bhatiniviṭṭhameva siyā, bhatikaraṇameva vidhātabbaṃ, tasmā vassaggena gāhitaṃ chinnavassādayo na labhantīti veditabbaṃ.
‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਬ੍ਭਮਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવ ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੭੪-੩੭੫) વਚਨਤੋ ‘‘વਤਟ੍ਠਾਨੇ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ । ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾਨਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਭਾਗੋ ਸਙ੍ਘਿਕਤੋ ਅਮੋਚਿਤੋ ਤੇਸਂ વਿਬ੍ਭਮੇਨ ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸੇਤਿ ਦਾਯਕਮਨੁਸ੍ਸੇ। ਲਭਤੀਤਿ ‘‘ਮਮ ਪਤ੍ਤਭਾવਂ ਏਤਸ੍ਸ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਦਾਯਕੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤੇਨੇવ ਸਙ੍ਘਿਕਤੋ વਿਯੋਜਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਰਭਾਗਂ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਗਾਹਤ੍ਤਾ, ਥੇਰੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਠਮਭਾਗਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਗਯ੍ਹਮਾਨਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਭਾਗਤ੍ਤਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘Idha, bhikkhave, vassaṃvuttho bhikkhu vibbhamati, saṅghasseva ta’’nti (mahāva. 374-375) vacanato ‘‘vataṭṭhāne…pe… saṅghikaṃ hotī’’ti vuttaṃ . Saṅghikaṃ hotīti etena vutthavassānampi vassāvāsikabhāgo saṅghikato amocito tesaṃ vibbhamena saṅghiko hotīti dasseti. Manusseti dāyakamanusse. Labhatīti ‘‘mama pattabhāvaṃ etassa dethā’’ti dāyake sampaṭicchāpenteneva saṅghikato viyojitaṃ hotīti vuttaṃ. Varabhāgaṃ sāmaṇerassāti tassa paṭhamagāhattā, therena pubbe paṭhamabhāgassa gahitattā, idāni gayhamānassa dutiyabhāgattā ca vuttaṃ.
੨੨੨. ਇਦਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਮਪਰੋਪੀ’’ਤ੍ਯਾਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਪਰੋਪੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਦ੍વਯਤੋ ਅਞ੍ਞੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਯਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਨਾਮ ਦੁવਿਧੋ ਹੋਤਿ ਉਤੁਕਾਲੇ ਚ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਮਪਰੋਪੀ’’ਤ੍ਯਾਦਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਦਿવਸવਸੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਪਰਜ੍ਜੁਗਤਾਯ ਆਸਾਲ਼੍ਹਿਯਾਤਿ ਪਠਮવਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿવਸਭੂਤਂ ਆਸਾਲ਼੍ਹਿਪੁਣ੍ਣਮਿਯਾ ਪਾਟਿਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਮਾਸਗਤਾਯ ਆਸਾਲ਼੍ਹਿਯਾਤਿ ਦੁਤਿਯવਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿવਸਭੂਤਸਾવਣਪੁਣ੍ਣਮਿਯਾ ਪਾਟਿਪਦਂ। ਅਪਰਜ੍ਜੁਗਤਾਯ ਪવਾਰਣਾਤਿ ਅਸ੍ਸਯੁਜਪੁਣ੍ਣਮਿਯਾ ਪਾਟਿਪਦਂ।
222. Idāni antarāmuttasenāsanaggāhaṃ dassetuṃ ‘‘ayamaparopī’’tyādimāha. Tattha aparopīti pubbe vuttasenāsanaggāhadvayato aññopīti attho. Nanu ca ‘‘ayaṃ senāsanaggāho nāma duvidho hoti utukāle ca vassāvāse cā’’ti vutto, atha kasmā ‘‘ayamaparopī’’tyādi vuttoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘divasavasena hī’’tiādi. Aparajjugatāya āsāḷhiyāti paṭhamavassūpanāyikadivasabhūtaṃ āsāḷhipuṇṇamiyā pāṭipadaṃ sandhāya vuttaṃ, māsagatāya āsāḷhiyāti dutiyavassūpanāyikadivasabhūtasāvaṇapuṇṇamiyā pāṭipadaṃ. Aparajjugatāya pavāraṇāti assayujapuṇṇamiyā pāṭipadaṃ.
੨੨੩. ਉਤੁਕਾਲੇ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤਗਿਮ੍ਹੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਨવਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨવਕਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਤਿ। ਅਕਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਸਙ੍ਖਤਂ। વਿਪ੍ਪਕਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਂ। ਏਕਂ ਮਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾਤਿ ਏਕਂ ਮਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਦਤ੍વਾ। ਤਿਭਾਗਨ੍ਤਿ ਤਤਿਯਭਾਗਂ। ਏવਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਥਾવਰੇਨ ਥਾવਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਪવਿਸਤਿ, ਨ ਇਤਰਥਾ ਸਬ੍ਬਸੇਨਾਸਨવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤੋ । ਸਚੇ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦੀਨਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਚੇ ਸੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਠਪਨਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਦਾਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦੀਨਞ੍ਞੇવ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਮੇવ ਕਤ੍વਾ ਜਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਏવਞ੍ਹੀਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚਯਾਨੁਰੂਪਂ ਤਤਿਯਭਾਗੇ વਾ ਉਪਡ੍ਢਭਾਗੇ વਾ ਗਹਿਤੇ ਤਂ ਭਾਗਂ ਦਾਤੁਂ ਲਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੇਨਾਤਿ ਤੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਯੇਨ। ਸੋ ਸਾਮੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਭੂਮਿਯਾ વਿਹਾਰਕਰਣੇ ਸੋવ ਸਾਮੀ, ਤਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍વਾ ਇਤਰੇਨ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
223.Utukāle paṭibāhituṃ na labhatīti hemantagimhesu aññe sampattabhikkhū paṭibāhituṃ na labhati. Navakammanti navakammasammuti. Akatanti aparisaṅkhataṃ. Vippakatanti aniṭṭhitaṃ. Ekaṃ mañcaṭṭhānaṃ datvāti ekaṃ mañcaṭṭhānaṃ puggalikaṃ datvā. Tibhāganti tatiyabhāgaṃ. Evaṃ vissajjanampi thāvarena thāvaraṃ parivattanaṭṭhāneyeva pavisati, na itarathā sabbasenāsanavissajjanato . Sace saddhivihārikādīnaṃ dātukāmo hotīti sace so saṅghassa bhaṇḍaṭhapanaṭṭhānaṃ vā aññesaṃ bhikkhūnaṃ vasanaṭṭhānaṃ vā dātuṃ na icchati, attano saddhivihārikādīnaññeva dātukāmo hoti, tādisassa ‘‘tuyhaṃ puggalikameva katvā jaggāhī’’ti na sabbaṃ dātabbanti adhippāyo. Tatthassa kattabbavidhiṃ dassento āha ‘‘kamma’’ntiādi. Evañhītiādimhi cayānurūpaṃ tatiyabhāge vā upaḍḍhabhāge vā gahite taṃ bhāgaṃ dātuṃ labhatīti attho. Yenāti tesu dvīsu tīsu bhikkhūsu yena. So sāmīti tassā bhūmiyā vihārakaraṇe sova sāmī, taṃ paṭibāhitvā itarena na kātabbanti adhippāyo.
੨੨੪. ਅਕਤਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਸੇਨਾਸਨਤੋ ਬਹਿ ਚਯਾਦੀਨਂ ਅਕਤਟ੍ਠਾਨੇ। ਚਯਂ વਾ ਪਮੁਖਂ વਾਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕਸੇਨਾਸਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਤੋ ਬਹਿ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸੇਨਾਸਨਂ વਾ। ਬਹਿਕੁਟ੍ਟੇਤਿ ਕੁਟ੍ਟਤੋ ਬਹਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
224.Akataṭṭhāneti senāsanato bahi cayādīnaṃ akataṭṭhāne. Cayaṃ vā pamukhaṃ vāti saṅghikasenāsanaṃ nissāya tato bahi bandhitvā ekaṃ senāsanaṃ vā. Bahikuṭṭeti kuṭṭato bahi, attano kataṭṭhāneti attho. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Senāsanaggāhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸਾਧਾਰਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Catupaccayasādhāraṇakathāvaṇṇanā
੨੨੫. ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸਾਧਾਰਣਕਥਾਯਂ ਸਮ੍ਮਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਕੇਨਾਤਿ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ વਾ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮੇਨ વਾ ਸਮ੍ਮਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਕਸਮ੍ਮੁਤਿਲਦ੍ਧੇਨ। ਅવਿਭਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਿਕਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅવਿਭਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਿਕਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ, ਏવਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਏਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਿਕਭਣ੍ਡਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯੇવ ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਕਤਸਮ੍ਮੁਤਿਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾ। ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡੇ…ਪੇ॰… ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਤਾਲਪਕ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸਪੀਤਿ ਇਦਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਬਹਿਸੀਮਗਤਸ੍ਸਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਓਦਨਪਟਿવੀਸੋਤਿ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਾਦਿਸਙ੍ਘਿਕਓਦਨਪਟਿવੀਸੋ। ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਾਦਰੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਗਾਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਬਹਿਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੫) ‘‘ਬਹਿਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਠਿਤਾਨਂ ਗਾਹੇਥਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવੁਤ੍ਤਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਬਹਿਗਾਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਗਾਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮ੍ਭਾવਨਤ੍ਥੋ વਾ, ਤੇਨ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਗਾਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਗੇવ ਬਹਿਗਾਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ।
225. Catupaccayasādhāraṇakathāyaṃ sammatena appamattakavissajjakenāti ñattidutiyakammavācāya vā apalokanakammena vā sammatena appamattakavissajjakasammutiladdhena. Avibhattaṃ saṅghikabhaṇḍanti pucchitabbakiccaṃ natthīti ettha avibhattaṃ saṅghikabhaṇḍanti kukkuccuppattiākāradassanaṃ, evaṃ kukkuccaṃ katvā pucchitabbakiccaṃ natthi, apucchitvāva dātabbanti adhippāyo. Kasmāti ce? Ettakassa saṅghikabhaṇḍassa vissajjanatthāyeva samaggassa saṅghassa anumatiyā katasammutikammattā. Guḷapiṇḍe…pe… dātabboti ettha guḷapiṇḍaṃ tālapakkappamāṇanti veditabbaṃ. Piṇḍāya paviṭṭhassapīti idaṃ upalakkhaṇamattaṃ. Aññena kāraṇena bahisīmagatassapi eseva nayo. Odanapaṭivīsoti saṅghabhattādisaṅghikaodanapaṭivīso. Antoupacārasīmāyaṃ ṭhitassāti anādare sāmivacanaṃ, antoupacārasīmāyaṃ ṭhitasseva gāhetuṃ vaṭṭati, na bahiupacārasīmaṃ pattassāti attho. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 325) ‘‘bahiupacārasīmāya ṭhitānaṃ gāhethāti vadanti, na gāhetabba’’nti. Antogāmaṭṭhānampīti ettha pi-saddo avuttasampiṇḍanattho, antogāmaṭṭhānampi bahigāmaṭṭhānampi gāhetuṃ vaṭṭatīti attho. Sambhāvanattho vā, tena antogāmaṭṭhānampi gāhetuṃ vaṭṭati, pageva bahigāmaṭṭhānanti.
ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸਾਧਾਰਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Catupaccayasādhāraṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਇਤਿ વਿਨਯਸਙ੍ਗਹਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤੇ વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰੇ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨੀਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਨਾਮ
Catupaccayabhājanīyavinicchayakathālaṅkāro nāma
ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਮੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ।
Aṭṭhavīsatimo paricchedo.
વਿਹਾਰવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Vihāravinicchayakathāvaṇṇanā
ਇਦਾਨਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਜਨਕਥਾਨਨ੍ਤਰਂ વਿਹਾਰવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ ਆਰਭੀਯਤੇ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ –
Idāni catupaccayantogadhattā vihārassa catupaccayabhājanakathānantaraṃ vihāravinicchayakathā ārabhīyate. Tatridaṃ vuccati –
‘‘ਕੋ વਿਹਾਰੋ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ।
‘‘Ko vihāro kenaṭṭhena;
વਿਹਾਰੋ ਸੋ ਕਤਿવਿਧੋ।
Vihāro so katividho;
ਕੇਨ ਸੋ ਕਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ।
Kena so kassa dātabbo;
ਕਥਂ ਕੋ ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ॥
Kathaṃ ko tassa issaro.
‘‘ਕੇਨ ਸੋ ਗਾਹਿਤੋ ਕਸ੍ਸ।
‘‘Kena so gāhito kassa;
ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨਿਯਾ ਕਤਿ।
Anuṭṭhāpaniyā kati;
ਕਤਿਹਙ੍ਗੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ।
Katihaṅgehi yuttassa;
ਧੁવવਾਸਾਯ ਦੀਯਤੇ’’ਤਿ॥
Dhuvavāsāya dīyate’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕੋ વਿਹਾਰੋਤਿ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚਤੂਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ વਿਹਾਰਸੇਨਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿવਾਸਭੂਤੋ ਪਤਿਸ੍ਸਯવਿਸੇਸੋ। ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ વਿਹਾਰੋਤਿ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ વਿਹਾਰੋ, ਇਰਿਯਾਪਥਦਿਬ੍ਬਬ੍ਰਹ੍ਮਅਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ વਿਹਾਰੇਹਿ ਅਰਿਯਾ ਏਤ੍ਥ વਿਹਰਨ੍ਤੀਤ੍ਯਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਕਤਿવਿਧੋਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰਗਣਸਨ੍ਤਕવਿਹਾਰਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰવਸੇਨ ਤਿਬ੍ਬਿਧੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ‘‘ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ વਿਹਾਰਂ વਾ ਪਰਿવੇਣਂ વਾ ਆવਾਸਂ વਾ ਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮ੍ਪਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤੋ ਅਭਿਯੋਗੋ ਨ ਰੁਹਤਿ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ। ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਦੀਘਭਾਣਕਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਪਨ ਗਣਸ੍ਸ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਤੇ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਆਰਾਮੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਦਾਯਕਸਨ੍ਤਕੋ વਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
Tattha ko vihāroti catūsu paccayesu senāsanasaṅkhāto catūsu senāsanesu vihārasenāsanasaṅkhāto bhikkhūnaṃ nivāsabhūto patissayaviseso. Kenaṭṭhena vihāroti viharanti etthāti vihāro, iriyāpathadibbabrahmaariyasaṅkhātehi catūhi vihārehi ariyā ettha viharantītyattho. So katividhoti saṅghikavihāragaṇasantakavihārapuggalikavihāravasena tibbidho. Vuttañhetaṃ samantapāsādikāyaṃ ‘‘cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa bhikkhūnaṃ dinnaṃ vihāraṃ vā pariveṇaṃ vā āvāsaṃ vā mahantampi khuddakampi abhiyuñjato abhiyogo na ruhati, acchinditvā gaṇhitumpi na sakkoti. Kasmā? Sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato. Na hettha sabbe cātuddisā bhikkhū dhuranikkhepaṃ karontīti. Dīghabhāṇakādibhedassa pana gaṇassa, ekapuggalassa vā santakaṃ abhiyuñjitvā gaṇhanto sakkoti te dhuraṃ nikkhipāpetuṃ, tasmā tattha ārāme vuttanayeneva vinicchayo veditabbo’’ti. Iminā dāyakasantako vihāro nāma natthīti dīpeti.
ਕੇਨ ਸੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਗਣਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਕਥਂ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ‘‘ਇਮਂ વਿਹਾਰਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ, ਯਦਿ ਗਣਸ੍ਸ, ‘‘ਇਮਂ વਿਹਾਰਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ, ਯਦਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ, ‘‘ਇਮਂ વਿਹਾਰਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਕੋ ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਯਦਿ ਗਣਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਗਣੋ ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਯਦਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਦੀਘਭਾਣਕਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਗਣਸ੍ਸ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ।
Kena so dātabboti khattiyena vā brāhmaṇena vā yena kenaci so vihāro dātabbo. Kassa dātabboti saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā dātabbo. Kathaṃ dātabboti yadi saṅghassa deti, ‘‘imaṃ vihāraṃ āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa dammī’’ti, yadi gaṇassa, ‘‘imaṃ vihāraṃ āyasmantānaṃ dammī’’ti, yadi puggalassa, ‘‘imaṃ vihāraṃ āyasmato dammī’’ti dātabbo. Ko tassa issaroti yadi saṅghassa deti, saṅgho tassa vihārassa issaro. Yadi gaṇassa deti, gaṇo tassa issaro. Yadi puggalassa deti, puggalo tassa issaroti. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘dīghabhāṇakādikassa pana gaṇassa ekapuggalassa vā santaka’’nti.
ਕੇਨ ਸੋ ਗਾਹਿਤੋਤਿ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਗਾਹਿਤੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ, ਯੋ ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਏવਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
Kena so gāhitoti senāsanaggāhāpakena so vihāro gāhito. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgataṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammannituṃ, yo na chandāgatiṃ gaccheyya, na dosāgatiṃ gaccheyya, na mohāgatiṃ gaccheyya, evañca, bhikkhave, sammannitabbo, paṭhamaṃ bhikkhu yācitabbo, yācitvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ, ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammanneyya, esā ñatti.
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ। ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammannati. Yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno senāsanaggāhāpakassa sammuti, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘ਸਮ੍ਮਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ, ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੭)।
‘‘Sammato saṅghena itthannāmo bhikkhu senāsanaggāhāpako, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (cūḷava. 317).
ਕਸ੍ਸ ਸੋ ਗਾਹਿਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਗਾਹਿਤੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣੇਤੁਂ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣੇਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਾ ਗਣੇਤੁਂ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਗਣੇਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਗ੍ਗੇਨ ਗਾਹੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮)। ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨਿਯਾ ਕਤੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਗਿਲਾਨੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਸੇਨਾਸਨੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣਿਯਂ (ਕਙਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘વੁਡ੍ਢੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਡ੍ਢਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ , ਗਿਲਾਨੋ ਗਿਲਾਨਤਾਯ, ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਿਨਯਧਰਗਣવਾਚਕਾਚਰਿਯਾਨਂ વਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਸੋਪਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ’’ਤਿ।
Kassa so gāhitoti bhikkhūnaṃ so vihāro gāhito. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, paṭhamaṃ bhikkhū gaṇetuṃ, bhikkhū gaṇetvā seyyā gaṇetuṃ, seyyā gaṇetvā seyyaggena gāhetu’’nti (cūḷava. 318). Anuṭṭhāpaniyā katīti cattāro anuṭṭhāpanīyā vuḍḍhataro gilāno bhaṇḍāgāriko saṅghato laddhasenāsanoti. Vuttañhetaṃ kaṅkhāvitaraṇiyaṃ (kaṅakhā. aṭṭha. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘vuḍḍho hi attano vuḍḍhatāya anuṭṭhāpanīyo , gilāno gilānatāya, saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharagaṇavācakācariyānaṃ vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhetvā dhuvavāsatthāya vihāraṃ sallakkhetvā sammannitvā deti, tasmā yassa saṅghena dinno, sopi anuṭṭhāpanīyo’’ti.
ਕਤਿਹਙ੍ਗੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧੁવવਾਸਾਯ ਦੀਯਤੇਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦ੍વੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰੋ ਦੀਯਤੇ। ਕਤਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ? ਬਹੂਪਕਾਰਤਾਯ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਾਯ ਚੇਤਿ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰਤਨ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਤਾਦਿਬਹੁਉਪਕਾਰਭਾવਂ, ਨ ਕੇવਲਂ ਇਦਮੇવਾਤਿ ਆਹ ‘ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚਾ’ਤਿ। ਤੇਨ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤੇਪਿ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾਭਾવੇ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਤੇਪਿ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾਭਾવੇ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ વਿਨਯਤ੍ਥਮਞ੍ਜੂਸਾਯਂ (ਕਙਖਾ॰ ਅਭਿ॰ ਟੀ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) વਚਨਤੋ। ਓਮਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਏਕੇਨ ਅਙ੍ਗੇਨ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ। ਕਤਮੇਨ ਏਕੇਨ ਅਙ੍ਗੇਨ? ਬਹੂਪਕਾਰਤਾਯ વਾ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਾਯ વਾ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਦੀਨਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩.੧੧੯-੧੨੧) વਚਨਤੋ।
Katihaṅgehi yuttassa dhuvavāsāya dīyateti ukkaṭṭhaparicchedena dvīhi aṅgehi yuttassa dhuvavāsatthāya vihāro dīyate. Katamehi dvīhi? Bahūpakāratāya guṇavisiṭṭhatāya ceti. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Bahūpakāratanti bhaṇḍāgārikatādibahuupakārabhāvaṃ, na kevalaṃ idamevāti āha ‘guṇavisiṭṭhatañcā’ti. Tena bahūpakārattepi guṇavisiṭṭhattābhāve guṇavisiṭṭhattepi bahūpakārattābhāve dātuṃ vaṭṭatīti dassetī’’ti vinayatthamañjūsāyaṃ (kaṅakhā. abhi. ṭī. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā) vacanato. Omakaparicchedena ekena aṅgena yuttassapi. Katamena ekena aṅgena? Bahūpakāratāya vā guṇavisiṭṭhatāya vā. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhentoti bhaṇḍāgārikassa bahūpakārataṃ, dhammakathikādīnaṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhento’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.119-121) vacanato.
ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪਨ ਦੁવਿਧੋ ਉਤੁਕਾਲੇ ਚ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਚਾਤਿ ਕਾਲવਸੇਨ। ਅਥ વਾ ਤਯੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾ ਪੁਰਿਮਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋਤਿ। ਤੇਸਂ વਿਸੇਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੋવ। ‘‘ਉਤੁਕਾਲੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਚ ਤਙ੍ਖਣਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੋ ਚਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਧੋ। વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪੁਰਿਮਕੋ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਚਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਧੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ વਚਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਨ ਆਗਤਂ । ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) ਪਨ ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾ ਪੁਰਿਮਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋ’’ਇਚ੍ਚੇવ ਆਗਤੋ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੧੮) ‘‘ਤੀਸੁ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੇਸੁ ਪੁਰਿਮਕੋ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਗਾਹਾ ਥਾવਰਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੇ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ ਆਗਤੋ।
Senāsanaggāho pana duvidho utukāle ca vassāvāse cāti kālavasena. Atha vā tayo senāsanaggāhā purimako pacchimako antarāmuttakoti. Tesaṃ viseso heṭṭhā vuttova. ‘‘Utukāle senāsanaggāho antarāmuttako ca taṅkhaṇapaṭisallāno cāti dubbidho. Vassāvāse senāsanaggāho purimako ca pacchimako cāti dubbidhoti cattāro senāsanaggāhā’’ti ācariyā vadanti, taṃ vacanaṃ pāḷiyampi aṭṭhakathāyampi na āgataṃ . Pāḷiyaṃ (cūḷava. 318) pana ‘‘tayome, bhikkhave, senāsanaggāhā purimako pacchimako antarāmuttako’’icceva āgato, aṭṭhakathāyampi (cūḷava. aṭṭha. 318) ‘‘tīsu senāsanaggāhesu purimako ca pacchimako cāti ime dve gāhā thāvarā, antarāmuttake ayaṃ vinicchayo’’ti āgato.
ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬੇ વਿਹਾਰਾ ਸਙ੍ਘਿਕਾવ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਸ੍ਮਾ? વਿਹਾਰਦਾਯਕਾਨਂ વਿਹਾਰਦਾਨਕਾਲੇ ਕੁਲੂਪਕਾ ‘ਇਮਂ વਿਹਾਰਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’ਤਿ વਚੀਭੇਦਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨવવਿਹਾਰਾਪਿ ਸਙ੍ਘਿਕਾ ਏવ। ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ વਿਹਾਰੇਸੁ ਏવਂ ਅવਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਜੀવਨ੍ਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਮਤੇ ਸਙ੍ਘਿਕੋਯੇવਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੋਰਾਣਕવਿਹਾਰਾਪਿ ਸਙ੍ਘਿਕਾવ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰੇવਂ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ – વਚੀਭੇਦਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨવਿਹਾਰੇਸੁਪਿ ਦਾਯਕਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਕਾ, ‘‘ਇਮਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਇਮਂ ਨਾਮ ਥੇਰਂ વਸਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਅવਦਨ੍ਤਾਪਿ ਦਾਨਕਾਲੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਪਨ ਕੁਲੂਪਕਾ ਦਾਨਕਾਲੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ વਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਏવਂ વਦਨ੍ਤਾਪਿ ਦਾਯਕਾ ਅਪ੍ਪਕਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਬਹੁਤਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲੂਪਕਮੇવ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕੁਲੂਪਕਾਨਂ વਚਨਂ ਨવਸੁ ਅਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨੇਸੁ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਰਿਣਤਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੬੬੦; ਪਾਚਿ॰ ੪੯੨) વੁਤ੍ਤਂ ਏਕਂ ਅਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਜੀવਨ੍ਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੋ, ਮਤੇ ਸਙ੍ਘਿਕੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਾਠੋ ਮੂਲਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਸਯੇ ਨ ਆਗਤੋ, ਮੂਲਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰਂ ਜਗ੍ਗਾਪੇਤੁਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਕਾਰਾਪਨਟ੍ਠਾਨੇ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨવવਿਹਾਰਾਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਾ ਸਨ੍ਤਿਯੇવ। ਪੋਰਾਣਕવਿਹਾਰਾਪਿ ਮੂਲੇ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਸੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦੀਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਸੇਨੇવ ਦੀਯਮਾਨਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਜੀવਨ੍ਤੇਯੇવ વਿਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾવવਾਦੋ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋવ।
Idāni pana ekacce ācariyā ‘‘imasmiṃ kāle sabbe vihārā saṅghikāva, puggalikavihāro nāma natthi. Kasmā? Vihāradāyakānaṃ vihāradānakāle kulūpakā ‘imaṃ vihāraṃ āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa demā’ti vacībhedaṃ kārāpenti, tasmā navavihārāpi saṅghikā eva. Ekaccesu vihāresu evaṃ avatvā dentesupi ‘tasmiṃ jīvante puggaliko hoti, mate saṅghikoyevā’ti vuttattā porāṇakavihārāpi saṅghikāva hontī’’ti vadanti. Tatrevaṃ vicāretabbo – vacībhedaṃ kārāpetvā dinnavihāresupi dāyakā saṅghaṃ uddissa karontā nāma appakā, ‘‘imaṃ nāma bhikkhuṃ imaṃ nāma theraṃ vasāpessāmī’’ti cintetvā puttadāramittāmaccādīhi sammantetvā patiṭṭhāpenti, patiṭṭhānakāle avadantāpi dānakāle yebhuyyena vadanti. Atha pana kulūpakā dānakāle sikkhāpetvā vadāpenti, evaṃ vadantāpi dāyakā appakā saṅghaṃ uddissa denti, bahutarā attano kulūpakameva uddissa denti. Evaṃ sante kulūpakānaṃ vacanaṃ navasu adhammikadānesu ‘‘puggalassa pariṇataṃ saṅghassa pariṇāmetī’’ti (pārā. 660; pāci. 492) vuttaṃ ekaṃ adhammikadānaṃ āpajjati. ‘‘Tasmiṃ jīvante puggaliko, mate saṅghiko’’ti ayaṃ pāṭho mūlapuggalikavisaye na āgato, mūlasaṅghikavihāraṃ jaggāpetuṃ puggalikakārāpanaṭṭhāne āgato, tasmā navavihārāpi puggalaṃ uddissa dinnā santiyeva. Porāṇakavihārāpi mūle puggalikavasena dinnā saddhivihārikādīnaṃ puggalikavaseneva dīyamānāpi tasmiṃ jīvanteyeva vissāsavasena gayhamānāpi puggalikā hontiyeva, tasmā sabbaso puggalikavihārassa abhāvavādo vicāretabbova.
ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰਾ ਨਾਮ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾવ। ਕਸ੍ਮਾ? ਨવવਿਹਾਰਾਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਕਾਲੇ ਦਾਨਕਾਲੇ ਚ ਕੁਲੂਪਕਭਿਕ੍ਖੁਂਯੇવ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾવ, ਪੋਰਾਣਕવਿਹਾਰਾਪਿ ਸਿਸ੍ਸਾਨੁਸਿਸ੍ਸੇਹਿ વਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਏવ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਕਦਾਚਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਘਿਕਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪ੍ਯੇવਂ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ – ਨવવਿਹਾਰੇਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇਪਿ ਦਾਨਕਾਲੇਪਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਪੁਗ੍ਗਲਂ। ਪੁਬ੍ਬੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤੇਪਿ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਦਾਨਤੋ ਸਙ੍ਘਿਕਦਾਨਮੇવ ਮਹਪ੍ਫਲਤਰਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਕਰੋਨ੍ਤਾਪਿ ਦਾਯਕਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਸੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਪੋਰਾਣਕવਿਹਾਰੇਪਿ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਰਣਕਾਲੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਤ੍વਾ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਸવਤ੍ਥੁਕਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਦਯੋ ‘‘ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਂ ਸਾਸਨਂ ਯਾવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਾવ ਮਮ વਿਹਾਰੇ વਸਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੂ’’ਤਿ ਪਣਿਧਾਯ ਚਿਰਕਾਲਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਾਦਕਰਂ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਾਦਿਕਂ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਦੇਨ੍ਤਿ, વਿਹਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਚ વਿਹਾਰੇ વਸਨਕਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਲੂਪਕਭੂਤਸ੍ਸ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਏવ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਙ੍ਘਿਕਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਾਸਾਣੇਸੁ ਅਕ੍ਖਰਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾਪਿ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰਾਭਾવવਾਦੋਪਿ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋવ।
Aññe pana ācariyā ‘‘imasmiṃ kāle saṅghikavihārā nāma na santi, sabbe puggalikāva. Kasmā? Navavihārāpi patiṭṭhāpanakāle dānakāle ca kulūpakabhikkhuṃyeva uddissa katattā puggalikāva, porāṇakavihārāpi sissānusissehi vā aññehi vā puggalehi eva pariggahitattā, na kadāci saṅghena pariggahitattā puggalikāva honti, na saṅghikā’’ti vadanti. Tatrāpyevaṃ vicāretabbaṃ – navavihārepi patiṭṭhānakālepi dānakālepi ekacce saṅghaṃ uddissa karonti, ekacce puggalaṃ. Pubbeva puggalaṃ uddissa katepi atthakāmānaṃ paṇḍitānaṃ vacanaṃ sutvā puggalikadānato saṅghikadānameva mahapphalataranti saddahitvā saṅghike karontāpi dāyakā santi, puggalikavasena paṭiggahite porāṇakavihārepi keci bhikkhū maraṇakāle saṅghassa niyyātenti. Keci kassaci adatvā maranti, tadā so vihāro saṅghiko hoti. Savatthukamahāvihāre pana karontā rājarājamahāmattādayo ‘‘pañcavassasahassaparimāṇaṃ sāsanaṃ yāva tiṭṭhati, tāva mama vihāre vasitvā saṅgho cattāro paccaye paribhuñjatū’’ti paṇidhāya cirakālaṃ saṅghassa paccayuppādakaraṃ gāmakhettādikaṃ ‘‘amhākaṃ vihārassa demā’’ti denti, vihārassāti ca vihāre vasanakasaṅghassa uddissa denti, na kulūpakabhūtassa ekapuggalassa eva, tasmā yebhuyyena saṅghikā dissanti, pāsāṇesu akkharaṃ likhitvāpi ṭhapenti, tasmā sabbaso saṅghikavihārābhāvavādopi vicāretabbova.
ਅਪਰੇ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ વਿਹਾਰਦਾਯਕਸਨ੍ਤਕਾવ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਾਯਕਾਯੇવ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਨ ਸਙ੍ਘੋ, ਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। વਿਹਾਰਦਾਯਕੇ ਅਸਨ੍ਤੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤੁਨਤ੍ਤਪਨਤ੍ਤਾਦਯੋ ਯਾવ ਕੁਲਪਰਮ੍ਪਰਾ ਤਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ‘ਯੇਨ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ, ਸੋ વਿਹਾਰਸਾਮਿਕੋ’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੧੬) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਚ ‘ਤਸ੍ਸ વਾ ਕੁਲੇ ਯੋ ਕੋਚਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੧੬) ਚ વਚਨਤੋ વਿਹਾਰਸ੍ਸਾਮਿਭੂਤੋ ਦਾਯਕੋ વਾ ਤਸ੍ਸ વਂਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਾ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਇਸ੍ਸਰੋ। ‘ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਕੁਲવਂਸੇ ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਜਨਪਦਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੋ, ਸੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਦੇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਲਪਬ੍ਬਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨੀਹਟਂ ਉਦਕવਾਹਕਂ ਅਲ਼ਨਾਗਰਾਜਮਹੇਸੀ વਿਯ, ਏવਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੫੩੮-੫੩੯) વਚਨਤੋ વਿਹਾਰਦਾਯਕਸ੍ਸ ਕੁਲવਂਸੇ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਜਨਪਦਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ ਰਾਜਾ વਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੋ વਾ ਯੋ ਕੋਚਿ ਇਸ੍ਸਰੋ વਾ વਿਹਾਰਂ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਯਥਾਜ੍ਝਾਸਯਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨਾਨੁਜਾਨਨ੍ਤਿ।
Apare pana ācariyā ‘‘imasmiṃ kāle vihāradāyakasantakāva, tasmā dāyakāyeva vicāretuṃ issarā, na saṅgho, na puggalo. Vihāradāyake asantepi tassa puttadhītunattapanattādayo yāva kulaparamparā tassa vihārassa issarāva honti. Kasmāti ce? ‘Yena vihāro kārito, so vihārasāmiko’ti (pāci. aṭṭha. 116) āgatattā ca ‘tassa vā kule yo koci āpucchitabbo’ti (pāci. aṭṭha. 116) ca vacanato vihārassāmibhūto dāyako vā tassa vaṃse uppanno vā vicāretuṃ issaro. ‘Pacchinne kulavaṃse yo tassa janapadassa sāmiko, so acchinditvā puna deti cittalapabbate bhikkhunā nīhaṭaṃ udakavāhakaṃ aḷanāgarājamahesī viya, evampi vaṭṭatī’ti aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.538-539) vacanato vihāradāyakassa kulavaṃse pacchinnepi tassa janapadassa issaro rājā vā rājamahāmatto vā yo koci issaro vā vihāraṃ vicāretuṃ yathājjhāsayaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, tampi aññe paṇḍitā nānujānanti.
ਕਥਂ? ‘‘ਯੇਨ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ, ਸੋ વਿਹਾਰਸਾਮਿਕੋ’’ਤਿ વਚਨਂ ਪੁਬ੍ਬવੋਹਾਰવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਇਦਾਨਿ ਇਸ੍ਸਰવਸੇਨ ਯਥਾ ਜੇਤવਨਂ, ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕੋਤ੍ਯਾਦਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਜੇਤਸ੍ਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ વਨਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਜੇਤવਨਨ੍ਤਿ વਿਗ੍ਗਹੇ ਕਤੇ ਯਦਿਪਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੇਨ ਕਿਣਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਤਸ੍ਸ ਉਯ੍ਯਾਨਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੇਨ ਕਿਣਿਤਕਾਲਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਸ੍ਸਰਭੂਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬવੋਹਾਰવਸੇਨ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਜੇਤવਨਨ੍ਤ੍વੇવ વੋਹਰੀਯਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੋ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕੋਤਿ વਿਗ੍ਗਹੇ ਕਤੇ ਯਦਿਪਿ ਦਾਯਕੇਹਿ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਮ੍ਮਾਰੋ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਦਾਯਕੇਨ ਕਿਣਿਤਕਾਲਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਸ੍ਸਰਭੂਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬવੋਹਾਰવਸੇਨ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਮਿਕੋਤ੍વੇવ વੋਹਰੀਯਤਿ, ਏવਂ ਯਦਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਾਯਕੋ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋ ਨ ਹੋਤਿ વਤ੍ਥੁਪਰਿਚ੍ਚਾਗਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਦਾਨਸ੍ਸ, ਤਥਾਪਿ ਦਾਨਕਾਲਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਸ੍ਸਰਭੂਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬવੋਹਾਰવਸੇਨ વਿਹਾਰਸ੍ਸਾਮਿਕੋਤ੍વੇવ વੋਹਰੀਯਤਿ, ਨ ਮੁਖ੍ਯਤੋ ਇਸ੍ਸਰਭਾવਤੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਗਣਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਙ੍ਘਾਦਯੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਏવ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਨ ਦਾਯਕੋ।
Kathaṃ? ‘‘Yena vihāro kārito, so vihārasāmiko’’ti vacanaṃ pubbavohāravasena vuttaṃ, na idāni issaravasena yathā jetavanaṃ, pattassāmikotyādi. Yathā hi jetassa rājakumārassa vanaṃ uyyānaṃ jetavananti viggahe kate yadipi anāthapiṇḍikena kiṇitvā vihārapatiṭṭhāpanakālato paṭṭhāya rājakumāro tassa uyyānassa issaro na hoti, tathāpi anāthapiṇḍikena kiṇitakālato pubbe issarabhūtapubbattā pubbavohāravasena sabbadāpi jetavanantveva voharīyati. Yathā ca pattassa sāmiko pattassāmikoti viggahe kate yadipi dāyakehi kiṇitvā bhikkhussa dinnakālato paṭṭhāya kammāro pattassa issaro na hoti, tathāpi dāyakena kiṇitakālato pubbe issarabhūtapubbattā pubbavohāravasena pattassāmikotveva voharīyati, evaṃ yadipi bhikkhussa dinnakālato paṭṭhāya dāyako vihārassa issaro na hoti vatthupariccāgalakkhaṇattā dānassa, tathāpi dānakālato pubbe issarabhūtapubbattā pubbavohāravasena vihārassāmikotveva voharīyati, na mukhyato issarabhāvatoti viññāyati, tasmā saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā dinnakālato paṭṭhāya saṅghādayo paṭiggāhakā eva vicāretuṃ issarā, na dāyako.
ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਾਦੀਸੁ વਿਹਾਰਦਾਯਕੇਸੁ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੭) ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਅਨੁਜਾਨਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਗ੍ਗੇਨ ਗਾਹੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸੇવ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਇਸ੍ਸਰਭਾવਸ੍ਸ વਚਨਤੋ ਚ ‘‘ਦ੍વੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਭੂਮਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਯੇਨ ਸਾ ਭੂਮਿ ਪਠਮਂ ਗਹਿਤਾ, ਸੋ ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਭੋਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸੋਯੇવ ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਸਙ੍ਘਿਕਂ વਲ੍ਲਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਹਰਿਮੇਨ ਉਪਕਰਣੇਨ ਸਙ੍ਘਿਕਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਉਪਡ੍ਢਂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਉਪਡ੍ਢਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਸਙ੍ਘਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂਯੇવ ਸਾਮਿਭਾવਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Kathaṃ viññāyatīti ce? Santesupi anāthapiṇḍikādīsu vihāradāyakesu ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammannitu’’ntiādinā (cūḷava. 317) saṅghena sammataṃ senāsanaggāhāpakaṃ anujānitvā, ‘‘anujānāmi, bhikkhave…pe… seyyaggena gāhetu’’ntiādinā (cūḷava. 318) senāsanaggāhāpakasseva vicāretuṃ issarabhāvassa vacanato ca ‘‘dve bhikkhū saṅghikaṃ bhūmiṃ gahetvā sodhetvā saṅghikaṃ senāsanaṃ karonti, yena sā bhūmi paṭhamaṃ gahitā, so sāmī’’ti ca ‘‘ubhopi puggalikaṃ karonti, soyeva sāmī’’ti ca ‘‘yo pana saṅghikaṃ vallimattampi aggahetvā āharimena upakaraṇena saṅghikāya bhūmiyā puggalikavihāraṃ kāreti, upaḍḍhaṃ saṅghikaṃ upaḍḍhaṃ puggalika’’nti ca saṅghapuggalānaṃyeva sāmibhāvassa aṭṭhakathāyaṃ vuttattā ca viññāyati.
‘‘ਤਸ੍ਸ વਾ ਕੁਲੇ ਯੋ ਕੋਚਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਭਾવਦੀਪਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਗਮਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਸਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ વਿਹਾਰੇ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੁਸਾਮਣੇਰਆਰਾਮਿਕੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਭਾવਮੇવ ਦੀਪੇਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਇਮਂ ਪਨ ਦਸવਿਧਮ੍ਪਿ ਸੇਯ੍ਯਂ ਸਙ੍ਘਿਕੇ વਿਹਾਰੇ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ વਾ ਸਨ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ, ਆਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਆਰਾਮਿਕੋ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਸਤਿ ਯੇਨ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ, ਸੋ વਿਹਾਰਸ੍ਸਾਮਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ વਾ ਕੁਲੇ ਯੋ ਕੋਚਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਆਰਾਮਿਕਸ੍ਸਪਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤੋ ਓਲੋਕਨਤ੍ਥਾਯ વਤ੍ਤਸੀਸੇਨੇવ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਘਿਕਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਭਾવਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
‘‘Tassa vā kule yo koci āpucchitabbo’’ti aṭṭhakathāvacanampi tesaṃ vihārassa issarabhāvadīpakaṃ na hoti, atha kho gamiko bhikkhu disaṃ gantukāmo vihāre āpucchitabbabhikkhusāmaṇeraārāmikesu asantesu te āpucchitvā gantabbabhāvameva dīpeti. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘imaṃ pana dasavidhampi seyyaṃ saṅghike vihāre santharitvā vā santharāpetvā vā pakkamantena āpucchitvā pakkamitabbaṃ, āpucchantena ca bhikkhumhi sati bhikkhu āpucchitabbo…pe… tasmiṃ asati ārāmiko, tasmimpi asati yena vihāro kārito, so vihārassāmiko, tassa vā kule yo koci āpucchitabbo’’ti. Evaṃ ārāmikassapi āpucchitabbato olokanatthāya vattasīseneva āpucchitabbo, na tesaṃ saṅghikasenāsanassa issarabhāvatoti daṭṭhabbaṃ.
‘‘ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਕੁਲવਂਸੇ’’ਤ੍ਯਾਦਿવਚਨਞ੍ਚ ਅਕਪ੍ਪਿਯવਸੇਨ ਕਤਾਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਤਲ਼ਾਕਾਦੀਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾਨਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਰਾਜਾਦੀਹਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇਸਂਯੇવ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਾਨਮੇવ ਦੀਪੇਤਿ, ਨ ਤੇਸਂ ਰਾਜਾਦੀਨਂ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਚੇਤਿਯਾਨਂ ਦਾਨਂ। ਯਦਿ ਦਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨਅਧਮ੍ਮਿਕਪਅਗ੍ਗਹਅਧਮ੍ਮਿਕਪਰਿਭੋਗਾ ਸਿਯੁਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੯) ‘‘ਨવ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਦਾਨਾਨਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿਣਤਂ ਅਞ੍ਞਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਣਤਂ ਅਞ੍ਞਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਰਿਣਤਂ ਅਞ੍ਞਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀ’’ਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੯) ‘‘ਨવ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਦਾਨਾਨੀਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਨવ ਪਟਿਗ੍ਗਹਪਰਿਭੋਗਾਤਿ ਏਤੇਸਂਯੇવ ਦਾਨਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾ ਚ ਪਰਿਭੋਗਾ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਿ ਰਾਜਾਦਯੋ ਇਸ੍ਸਰਾਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਦਾਨਂ ਅਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾ ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਪਟਿਗ੍ਗਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਾਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਪਰਿਭੋਗਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
‘‘Pacchinne kulavaṃse’’tyādivacanañca akappiyavasena katānaṃ akappiyavohārena paṭiggahitānaṃ khettavatthutaḷākādīnaṃ akappiyattā bhikkhūhi pariccattānaṃ kappiyakaraṇatthāya rājādīhi gahetvā puna tesaṃyeva bhikkhūnaṃ dānameva dīpeti, na tesaṃ rājādīnaṃ tehi bhikkhūhi aññesaṃ saṅghagaṇapuggalacetiyānaṃ dānaṃ. Yadi dadeyyuṃ, adhammikadānaadhammikapaaggahaadhammikaparibhogā siyuṃ. Vuttañhetaṃ parivāre (pari. aṭṭha. 329) ‘‘nava adhammikāni dānāni saṅghassa pariṇataṃ aññasaṅghassa vā cetiyassa vā puggalassa vā pariṇāmeti, cetiyassa pariṇataṃ aññacetiyassa vā saṅghassa vā puggalassa vā pariṇāmeti, puggalassa pariṇataṃ aññapuggalassa vā saṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmetī’’ti. Aṭṭhakathāyañca (pari. aṭṭha. 329) ‘‘nava adhammikāni dānānīti…pe… evaṃ vuttāni. Nava paṭiggahaparibhogāti etesaṃyeva dānānaṃ paṭiggahā ca paribhogā cā’’ti vuttaṃ. Tasmā yadi rājādayo issarāti gahetvā aññassa deyyuṃ, tampi dānaṃ adhammikadānaṃ hoti, taṃ dānaṃ paṭiggahā ca adhammikapaṭiggahā honti, taṃ dānaṃ paribhuñjantā ca adhammikaparibhogā hontīti daṭṭhabbaṃ.
ਅਥਾਪਿ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯੁਂ ‘‘વਿਹਾਰਦਾਨਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਅਗ੍ਗਂ ਬੁਦ੍ਧੇਨ વਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੯੫, ੩੧੫) ‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘ਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਪਦਾਨਮੇવ, ‘ਦਾਯਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਪਨ ਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਮਿਭੂਤੋ ਦਾਯਕੋવ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਨ ਸਮ੍ਪਦਾਨਭੂਤੋ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਏવਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ – ‘‘વਿਹਾਰਦਾਨਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦਾਨਸਮਯੇ ਪવਤ੍ਤવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਦਿਨ੍ਨਸਮਯੇ ਪવਤ੍ਤવਸੇਨ। ਦਾਨਕਾਲੇ ਹਿ ਦਾਯਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਤ੍ਥੁਭੂਤਂ વਿਹਾਰਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦਾਯਕੋ ਸਾਮੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ, ਦਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਪਨ ਸਙ੍ਘੋવ ਸਾਮੀ ਹੋਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਦਾਯਕੋ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੋ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਯਕੇਹੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੭੩)। ਇਦਂ ਪਨ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਗਰੁਕਾ ਸਦ੍ਦਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਦਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਦਾਯਕਸਨ੍ਤਕਭਾવੋ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਸਨ੍ਤਕਭਾવੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਕਟੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਦਾਯਕਸਨ੍ਤਕਭਾવਸਾਧਕਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Athāpi evaṃ vadeyyuṃ ‘‘vihāradānaṃ saṅghassa, aggaṃ buddhena vaṇṇitantiādīsu (cūḷava. 295, 315) ‘saṅghassā’ti ayaṃ saddo ‘dāna’nti ettha sāmisambandho na hoti, atha kho sampadānameva, ‘dāyakassā’ti pana sāmisambandho ajjhāharitabbo, tasmā sāmibhūto dāyakova issaro, na sampadānabhūto saṅgho’’ti. Te evaṃ vattabbā – ‘‘vihāradānaṃ saṅghassā’’ti idaṃ dānasamaye pavattavasena vuttaṃ, na dinnasamaye pavattavasena. Dānakāle hi dāyako attano vatthubhūtaṃ vihāraṃ saṅghassa pariccajitvā deti, tasmā tasmiṃ samaye dāyako sāmī hoti, saṅgho sampadānaṃ, dinnakāle pana saṅghova sāmī hoti vihārassa paṭiggahitattā, na dāyako pariccattattā, tasmā saṅgho vicāretuṃ issaro. Tenāha bhagavā ‘‘pariccattaṃ taṃ, bhikkhave, dāyakehī’’ti (cūḷava. 273). Idaṃ pana saddalakkhaṇagarukā saddahissantīti vuttaṃ, atthato pana cīvarādīnaṃ catunnaṃ paccayānaṃ dānakāleyeva dāyakasantakabhāvo dinnakālato paṭṭhāya paṭiggāhakasantakabhāvo sabbesaṃ pākaṭo, tasmā idampi vacanaṃ dāyakasantakabhāvasādhakaṃ na hotīti daṭṭhabbaṃ.
ਏવਂ ਹੋਤੁ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕੋ વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ વਾ ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਕੋਚਿ વਂਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਨ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੫੩੮-੫੩੯) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਹਾਰਸ੍ਸਾਮਿਕਭੂਤਦਾਯਕਸ੍ਸ વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਾਦੀਨਂ વਂਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਦਾਤੁਂ ਇਸ੍ਸਰਭਾવੋ ਸਿਦ੍ਧੋਯੇવਾਤਿ। ਨ ਸਿਦ੍ਧੋ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਨਨੁ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਮੇવ ਕਪ੍ਪਿਯਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦਾਯਕਾਦੀਹਿ ਪੁਨ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਯਥਾ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਪਰਿਭੁਤ੍ਤਮੇવ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਨ੍ਤਕਂਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਦਾਯਕਾਦਯੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾਪੇਤਿ, ਨ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ, ਯਥਾ ਚ ਬੀਜਗਾਮਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂਯੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਸਨ੍ਤਕਂ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਭਾવਤੋ ਪਰਿਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਾਦਯੋ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ, ਏવਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇવ ਤਲ਼ਾਕਾਦਿਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਦਾਯਕਾਦਯੋ ਪੁਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਰਣਤ੍ਤਂਯੇવ ਸਾਧੇਤਿ, ਨ ਇਸ੍ਸਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Evaṃ hotu, tathāpi ‘‘sace bhikkhūhi pariccattabhāvaṃ ñatvā sāmiko vā tassa puttadhītaro vā añño vā koci vaṃse uppanno puna kappiyavohārena deti, vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.538-539) vuttattā vihārassāmikabhūtadāyakassa vā tassa puttadhītādīnaṃ vaṃse uppannānaṃ vā dātuṃ issarabhāvo siddhoyevāti. Na siddho. Kasmāti ce? Nanu vuttaṃ ‘‘bhikkhūhi pariccattabhāvaṃ ñatvā’’ti, tasmā akappiyattā bhikkhūhi pariccattameva kappiyakaraṇatthāya dāyakādīhi puna kappiyavohārena deti, vaṭṭati. Yathā appaṭiggahitattā bhikkhūhi aparibhuttameva khādanīyabhojanīyaṃ bhikkhusantakaṃyeva āpattimocanatthaṃ dāyakādayo paṭiggahāpeti, na paribhuttaṃ, yathā ca bījagāmapariyāpannaṃyeva bhikkhusantakaṃ bījagāmabhūtagāmabhāvato parimocanatthaṃ kappiyakārakādayo kappiyaṃ karonti, na apariyāpannaṃ, evaṃ akappiyaṃ bhikkhūhi pariccattaṃyeva taḷākādikaṃ kappiyakaraṇatthaṃ dāyakādayo puna denti, na apariccattaṃ, tasmā idampi vacanaṃ kappiyakaraṇattaṃyeva sādheti, na issarattanti viññāyati.
ਤਥਾਪਿ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯੁਂ ‘‘ਜਾਤਿਭੂਮਿਯਂ ਜਾਤਿਭੂਮਿਕਾ ਉਪਾਸਕਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਸਤ੍ਤਹਿ ਜਾਤਿਭੂਮਿਕવਿਹਾਰੇਹਿ ਪਬ੍ਬਾਜਯਿਂਸੂਤਿ વਚਨਤੋ ਦਾਯਕੋ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਇਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾਯੇવ ਹਿ ਤੇ ਥੇਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਨੋ ਅਨਿਸ੍ਸਰਾ’’ਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨੇવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਜਾਤਿਭੂਮਿਕਾ ਉਪਾਸਕਾ’’ਇਚ੍ਚੇવ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘વਿਹਾਰਦਾਯਕਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ વਸਨ੍ਤਾ ਬਹવੋ ਉਪਾਸਕਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਅਯੁਤ੍ਤਚਾਰਿਤ੍ਤਾ ਸਕਲਸਤ੍ਤવਿਹਾਰਤੋ ਪਬ੍ਬਾਜਯਿਂਸੁ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਹਾਰਦਾਯਕਭਾવੇਨ ਇਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਉਦਾਹਰਣਂ ਨ ਇਸ੍ਸਰਭਾવਦੀਪਕਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਪਰਾਧਾਨੁਰੂਪਕਰਣਭਾવਦੀਪਕਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਯਦਾ ਦਾਯਕੋ વਿਹਾਰਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚਚੇਤਨਂ ਪਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੋ વਾ ਤਸ੍ਸ વਂਸੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਾ ਜਨਪਦਸ੍ਸਾਮਿਕਰਾਜਾਦਯੋ વਾ ਇਸ੍ਸਰਾ ਭવਿਤੁਂ વਾ વਿਚਾਰੇਤੁਂ વਾ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਭੂਤੋ ਸਙ੍ਘੋ વਾ ਗਣੋ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ ਸੋਯੇવ ਇਸ੍ਸਰੋ ਭવਿਤੁਂ વਾ વਿਚਾਰੇਤੁਂ વਾ ਲਭਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Tathāpi evaṃ vadeyyuṃ ‘‘jātibhūmiyaṃ jātibhūmikā upāsakā āyasmantaṃ dhammikattheraṃ sattahi jātibhūmikavihārehi pabbājayiṃsūti vacanato dāyako vihārassa issaroti viññāyati. Issarattāyeva hi te theraṃ pabbājetuṃ sakkā, no anissarā’’ti, na kho panevaṃ daṭṭhabbaṃ. Kasmā? ‘‘Jātibhūmikā upāsakā’’icceva hi vuttaṃ, na ‘‘vihāradāyakā’’ti, tasmā tasmiṃ dese vasantā bahavo upāsakā āyasmantaṃ dhammikattheraṃ ayuttacārittā sakalasattavihārato pabbājayiṃsu, na attano vihāradāyakabhāvena issarattā, tasmā idampi udāharaṇaṃ na issarabhāvadīpakaṃ, atha kho aparādhānurūpakaraṇabhāvadīpakanti daṭṭhabbaṃ. Evaṃ yadā dāyako vihāraṃ patiṭṭhāpetvā deti, tassa muñcacetanaṃ patvā dinnakālato paṭṭhāya so vā tassa vaṃse uppanno vā janapadassāmikarājādayo vā issarā bhavituṃ vā vicāretuṃ vā na labhanti, paṭiggāhakabhūto saṅgho vā gaṇo vā puggalo vā soyeva issaro bhavituṃ vā vicāretuṃ vā labhatīti daṭṭhabbaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਦਾਯਕਾਦੀਨਂ ਇਸ੍ਸਰੋ ਭવਿਤੁਂ ਅਲਭਨਭਾવੋ ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘વਤ੍ਥੁਪਰਿਚ੍ਚਾਗਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਦਾਨਸ੍ਸ, ਪਥવਾਦਿવਤ੍ਥੁਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਚ ਪੁਨ ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ વਚਨਤੋ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਦੀਯਮਾਨਂ ਪਤਤਿ, ਤਂ ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਯਕੇਹੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੭੩) ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਯਕੇਹੀਤਿ વਚਨੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਸਨ੍ਤਕਾਭਾવੋ ਦੀਪਿਤੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਸਙ੍ਘਾਦੀਨਂ ਇਸ੍ਸਰੋ ਭવਿਤੁਂ ਲਭਨਭਾવੋ ਕਥਂ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੇ? ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਨਾਮ વਿਹਾਰੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤੋ, ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਸਞ੍ਞੀ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਚਿ॰ ੧੧੭, ੧੨੭) ਆਗਮਨਤੋ ਚ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਂ ਗਾਮਦਾਰਕੇਹਿ ਪਂਸ੍વਾਗਾਰਕੇਸੁ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੧) ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ વਚਨਤੋ ਚ ‘‘ਅਭਿਯੋਗੇਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ વਿਹਾਰਂ વਾ ਪਰਿવੇਣਂ વਾ ਆવਾਸਂ વਾ ਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮ੍ਪਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤੋ ਅਭਿਯੋਗੋ ਨ ਰੁਹਤਿ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ। ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਦੀਘਭਾਣਕਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਪਨ ਗਣਸ੍ਸ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਤੇ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੨) વਚਨਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Tattha dāyakādīnaṃ issaro bhavituṃ alabhanabhāvo kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Vatthupariccāgalakkhaṇattā dānassa, pathavādivatthupariccāgena ca puna gahaṇassa ayuttattā’’ti vimativinodaniyaṃ vacanato ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yaṃ dīyamānaṃ patati, taṃ sāmaṃ gahetvā paribhuñjituṃ, pariccattaṃ taṃ, bhikkhave, dāyakehī’’ti (cūḷava. 273) bhagavatā vuttattā ca ‘‘pariccattaṃ taṃ, bhikkhave, dāyakehīti vacanena panettha parasantakābhāvo dīpito’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttattā ca viññāyati. Saṅghādīnaṃ issaro bhavituṃ labhanabhāvo kathaṃ ñātabboti ce? Saṅghiko nāma vihāro saṅghassa dinno hoti pariccatto, ‘‘puggalike puggalikasaññī aññassa puggalike āpatti dukkaṭassa, attano puggalike anāpattī’’ti pācittiyapāḷiyaṃ (pāci. 117, 127) āgamanato ca ‘‘antamaso caturaṅgulapādakaṃ gāmadārakehi paṃsvāgārakesu kīḷantehi katampi saṅghassa dinnato paṭṭhāya garubhaṇḍaṃ hotī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 321) samantapāsādikāyaṃ vacanato ca ‘‘abhiyogepi cettha cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa bhikkhūnaṃ dinnaṃ vihāraṃ vā pariveṇaṃ vā āvāsaṃ vā mahantampi khuddakampi abhiyuñjato abhiyogo na ruhati, acchinditvā gaṇhitumpi na sakkoti. Kasmā? Sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato. Na hettha sabbe cātuddisā bhikkhū dhuranikkhepaṃ karontīti. Dīghabhāṇakādibhedassa pana gaṇassa ekapuggalassa vā santakaṃ abhiyuñjitvā gaṇhanto sakkoti te dhuraṃ nikkhipāpetu’’nti dutiyapārājikavaṇṇanāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.102) vacanato ca viññāyati.
ਕਥਂ ਦਾਯਕਾਦੀਨਂ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਅਲਭਨਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ વੇਲ਼ੁવਨવਿਹਾਰਾਦਿਦਾਯਕੇਸੁ ਤੇਸਂ વਿਚਾਰਣਂ ਅਨਨੁਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇવ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸਮ੍ਮੁਤਿਅਨੁਜਾਨਤੋ ਚ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੇਸੁ ਕੋਸਮ੍ਬਕਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਆਗਤੇਸੁ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੇਨ ਚ વਿਸਾਖਾਯ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਚ ‘‘ਕਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੪੬੮) ਏવਂ ਜੇਤવਨવਿਹਾਰਦਾਯਕਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮવਿਹਾਰਦਾਯਕਭੂਤੇਸੁ ਆਰੋਚਿਤੇਸੁਪਿ ਤੇਸਂ ਸੇਨਾਸਨવਿਚਾਰਣਂ ਅવਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰੋਚਿਤੇ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿવਿਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤ੍વੇવਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਦਾਮਿ, ਯੋ ਪਟਿਬਾਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੪੭੩) ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ વਿਚਾਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਚ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Kathaṃ dāyakādīnaṃ vicāretuṃ alabhanabhāvo viññāyatīti ce? Santesupi veḷuvanavihārādidāyakesu tesaṃ vicāraṇaṃ ananujānitvā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammannitu’’nti bhikkhusseva senāsanaggāhāpakasammutianujānato ca bhaṇḍanakārakesu kosambakabhikkhūsu sāvatthiṃ āgatesu anāthapiṇḍikena ca visākhāya mahāupāsikāya ca ‘‘kathāhaṃ, bhante, tesu bhikkhūsu paṭipajjāmī’’ti (mahāva. 468) evaṃ jetavanavihāradāyakapubbārāmavihāradāyakabhūtesu ārocitesupi tesaṃ senāsanavicāraṇaṃ avatvā āyasmatā sāriputtattherena ‘‘kathaṃ nu kho, bhante, tesu bhikkhūsu senāsane paṭipajjitabba’’nti ārocite ‘‘tena hi, sāriputta, vivittaṃ senāsanaṃ dātabba’’nti vatvā ‘‘sace pana, bhante, vivittaṃ na hoti, kathaṃ paṭipajjitabba’’nti vutte ‘‘tena hi vivittaṃ katvāpi dātabbaṃ, na tvevāhaṃ, sāriputta, kenaci pariyāyena vuḍḍhatarassa bhikkhuno senāsanaṃ paṭibāhitabbanti vadāmi, yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 473) therasseva senāsanassa vicāraṇassa anuññātattā ca viññāyati.
ਕਥਂ ਪਨ ਸਙ੍ਘਾਦੀਨਂ ਸੇਨਾਸਨਂ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਲਭਨਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ‘‘ਏવਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ – ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
Kathaṃ pana saṅghādīnaṃ senāsanaṃ vicāretuṃ labhanabhāvo viññāyatīti? ‘‘Evañca, bhikkhave, sammannitabbo – paṭhamaṃ bhikkhu yācitabbo, yācitvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ, ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੭)।
Suṇātu me, bhante, saṅgho…pe… sammato saṅghena itthannāmo bhikkhu senāsanaggāhāpako, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmīti (cūḷava. 317).
ਏવਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮਤੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕવਿਧਾਨਂ ਅਨੁਜਾਨਿਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣੇਤੁਂ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣੇਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਾ ਗਣੇਤੁਂ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਗਣੇਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਗ੍ਗੇਨ ਗਾਹੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ ਸਙ੍ਘਿਕਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੇਨ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਲਭਨਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Evaṃ saṅghena senāsanaggāhāpakaṃ sammannāpetvā puna tena saṅghasammatena senāsanaggāhāpakena senāsanaggāhakavidhānaṃ anujānituṃ anujānāmi, bhikkhave, paṭhamaṃ bhikkhū gaṇetuṃ, bhikkhū gaṇetvā seyyā gaṇetuṃ, seyyā gaṇetvā seyyaggena gāhetu’’nti vacanato saṅghikasenāsanassa saṅghena vicāretuṃ labhanabhāvo viññāyati.
‘‘ਦੀਘਭਾਣਕਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਪਨ ਗਣਸ੍ਸ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਦਿਨ੍ਨવਿਹਾਰਾਦਿਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਸਮ੍ਭવਾ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੨) ਆਗਮਨਤੋ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਚਿ॰ ੧੧੭) ਆਗਮਨਤੋ ਚ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਿਸ੍ਸਾਸੋ ਰੁਹਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਮਿવ ਹੋਤੀਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਆਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੧੨) વਚਨਤੋ ਚ ਗਣਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ ਗਣਸਨ੍ਤਕવਿਹਾਰੋ ਗਣੇਨੇવ વਿਚਾਰੀਯਤੇ, ਨੋ ਦਾਯਕਾਦੀਹਿ। ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰੋਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਪੁਗ੍ਗਲੇਨੇવ વਿਚਾਰੀਯਤੇ, ਨੋ ਦਾਯਕਾਦੀਹੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਏવਂ વਿਨਯਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਟੀਕਾਸੁ ਚ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਿਕਗਣਸਨ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਸੇਨ ਤਿવਿਧਸ੍ਸੇવ વਚਨਤੋ ਚ ਤੇਸਂਯੇવ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ વਿਹਾਰવਿਚਾਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਚ ਦਾਯਕਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ વਿਸੁਂ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਦਾਯਕਾਨਂ વਿਹਾਰવਿਚਾਰਣਸ੍ਸ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਚ ਸਙ੍ਘਾਦਯੋ ਏવ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਯੇવ ਚ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
‘‘Dīghabhāṇakādibhedassa pana gaṇassa ekapuggalassa vā dinnavihārādiṃ acchinditvā gaṇhante dhuranikkhepasambhavā pārājika’’nti aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.102) āgamanato ca ‘‘attano puggalike anāpattī’’ti pāḷiyaṃ (pāci. 117) āgamanato ca ‘‘yasmiṃ pana vissāso ruhati, tassa santakaṃ attano puggalikamiva hotīti mahāpaccariādīsu vutta’’nti aṭṭhakathāyaṃ (pāci. aṭṭha. 112) vacanato ca gaṇassa dinno gaṇasantakavihāro gaṇeneva vicārīyate, no dāyakādīhi. Puggalassa dinno puggalikavihāropi paṭiggāhakapuggaleneva vicārīyate, no dāyakādīhīti viññāyati. Evaṃ vinayapāḷiyaṃ aṭṭhakathāṭīkāsu ca vihārassa saṅghikagaṇasantakapuggalikavasena tividhasseva vacanato ca tesaṃyeva saṅghagaṇapuggalānaṃ vihāravicāraṇassa anuññātattā ca dāyakasantakassa vihārassa visuṃ avuttattā ca dāyakānaṃ vihāravicāraṇassa ananuññātattā ca saṅghādayo eva vihārassa issarā honti, teyeva ca vicāretuṃ labhantīti daṭṭhabbaṃ.
ਏવਂ ਹੋਤੁ, ਤੇਸੁ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਭੂਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਕੇਨ ਚ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰੇ ਤਾવ ‘‘ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਸੁ ਕਾਲਕਤੇਸੁਪਿ ਤਦਞ੍ਞੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸਙ੍ਘੋ ਚ ਅਨਾਗਤਸਙ੍ਘੋ ਚ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੋ, ਤੇਨ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਗਣਸਨ੍ਤਕੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਣੇ ਯਾવ ਏਕੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾવ ਗਣਸਨ੍ਤਕੋવ, ਤੇਨ ਅવਸਿਟ੍ਠੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਕਾਲਕਤੇਸੁ ਯਦਿ ਸਕਲਗਣੋ વਾ ਤਂਗਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਅવਸਿਟ੍ਠਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ ਜੀવਮਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਯੇਨ ਚ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹવਸੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਸੋ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਸਚੇਪਿ ਸਕਲਗਣੋ ਜੀવਮਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਅਞ੍ਞਗਣਸ੍ਸ વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਦੇਤਿ, ਤੇ ਅਞ੍ਞਗਣਸਙ੍ਘਪੁਗ੍ਗਲਾ ਇਸ੍ਸਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰੇ ਪਨ ਸੋ વਿਹਾਰਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਮਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਗਣਸ੍ਸ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਦੇਤਿ, ਤੇ ਇਸ੍ਸਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯੋ વਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਜੀવਮਾਨਸ੍ਸੇવ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹવਸੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੋવ ਇਸ੍ਸਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
Evaṃ hotu, tesu paṭiggāhakabhūtesu saṅghagaṇapuggalesu so vihāro kassa santako hoti, kena ca vicāretabboti? Vuccate – saṅghikavihāre tāva ‘‘āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa dammī’’ti dinnattā paṭiggāhakesu kālakatesupi tadañño cātuddisasaṅgho ca anāgatasaṅgho ca issaro, tassa santako, tena vicāretabbo. Gaṇasantake pana tasmiṃ gaṇe yāva ekopi atthi, tāva gaṇasantakova, tena avasiṭṭhena bhikkhunā vicāretabbo. Sabbesu kālakatesu yadi sakalagaṇo vā taṃgaṇapariyāpannaavasiṭṭhapuggalo vā jīvamānakāleyeva yassa kassaci dinno, yena ca vissāsaggāhavasena gahito, so issaro. Sacepi sakalagaṇo jīvamānakāleyeva aññagaṇassa vā saṅghassa vā puggalassa vā deti, te aññagaṇasaṅghapuggalā issarā honti. Puggalikavihāre pana so vihārassāmiko attano jīvamānakāleyeva saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā deti, te issarā honti. Yo vā pana tassa jīvamānasseva vissāsaggāhavasena gaṇhāti, sova issaro hotīti daṭṭhabbo.
ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ਸਙ੍ਘਿਕੇ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਗਰੁਭਣ੍ਡਤ੍ਤਾ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਗਣਸਨ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇਸੁ ਪਨ ਤੇਸਂ ਸਾਮਿਕਤ੍ਤਾ ਦਾਨવਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਾ ਰੁਹਨ੍ਤਿ, ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਜੀવਮਾਨੋਯੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਾਸਿ, ਕੋਚਿ વਾ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਯਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਯੇਨ ਚ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ ਅવਿਭਤ੍ਤਂ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲਕਤੇ ਇਤਰੋ ਸਾਮੀ, ਬਹੂਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਕੇ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੬੯) ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Kathaṃ viññāyatīti ce? Saṅghike vihārassa garubhaṇḍattā avissajjiyaṃ avebhaṅgikaṃ hoti, na kassaci dātabbaṃ. Gaṇasantakapuggalikesu pana tesaṃ sāmikattā dānavissāsaggāhā ruhanti, ‘‘tasmā so jīvamānoyeva sabbaṃ attano parikkhāraṃ nissajjitvā kassaci adāsi, koci vā vissāsaṃ aggahesi. Yassa dinnaṃ, yena ca gahitaṃ, tasseva hotī’’ti ca ‘‘dvinnaṃ santakaṃ hoti avibhattaṃ, ekasmiṃ kālakate itaro sāmī, bahūnampi santake eseva nayo’’ti (mahāva. aṭṭha. 369) ca aṭṭhakathāyaṃ vuttattā viññāyati.
ਏવਂ ਪਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ‘‘ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਦਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯਦਾਨਤ੍ਤਾ ਨ ਰੁਹਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੧੯) ‘‘ਸਚੇ ਹਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਕਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਹੋਤੁ, ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਹੋਤੁ, ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਸ੍ਸ ਹੋਤੁ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਹੋਤੁ, ਮਾਤੁ ਹੋਤੁ, ਪਿਤੁ ਹੋਤੁ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੋਤੂ’ਤਿ વਦਤਿ, ਤੇਸਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯਦਾਨਂ ਰੁਹਤਿ, ਗਿਹੀਨਂ ਪਨ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਨ વਿਨਯਧਰਾ ‘‘ਗਿਹੀਨਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਚ੍ਚਯਦਾਨવਸੇਨ ਗਿਹੀਨਂ ਦਦਨ੍ਤੇ ਰੁਹਤਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਨ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਨ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਦਦਨ੍ਤੋਪਿ ਰੁਹੇਯ੍ਯ ਤੇਸਂ ਗਿਹਿਭੂਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਅਥ ਚ ਪਨ ‘ਮਾਤੁ ਹੋਤੁ, ਪਿਤੁ ਹੋਤੁ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੋਤੂ’ਤਿ વਦਤਿ, ਤੇਸਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਨ ਰੁਹਤੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਗਿਹੀਨਂ ਪਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਸਮ੍ਪਦਾਨવਚਨਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਾਮਿવਚਨਮੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਨ ਗਿਹੀਨਂ ਪਨ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਚ੍ਚਯਦਾਨਂ ਰੁਹਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ।
Evaṃ pana vissajjetvā adinnaṃ ‘‘mamaccayena asukassa hotū’’ti dānaṃ accayadānattā na ruhati. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 419) ‘‘sace hi pañcasu sahadhammikesu yo koci kālaṃ karonto ‘mamaccayena mayhaṃ parikkhāro upajjhāyassa hotu, ācariyassa hotu, saddhivihārikassa hotu, antevāsikassa hotu, mātu hotu, pitu hotu, aññassa vā kassaci hotū’ti vadati, tesaṃ na hoti, saṅghasseva hoti. Na hi pañcannaṃ sahadhammikānaṃ accayadānaṃ ruhati, gihīnaṃ pana ruhatī’’ti. Ettha ca ekacce pana vinayadharā ‘‘gihīnanti padaṃ sampadānanti gahetvā bhikkhūnaṃ santakaṃ accayadānavasena gihīnaṃ dadante ruhati, pañcannaṃ pana sahadhammikānaṃ dento na ruhatī’’ti vadanti. Evaṃ sante mātāpitūnaṃ dadantopi ruheyya tesaṃ gihibhūtattā. ‘‘Atha ca pana ‘mātu hotu, pitu hotu, aññassa vā kassaci hotū’ti vadati, tesaṃ na hotī’’ti vacanato na ruhatīti viññāyati, tasmā ‘‘gihīnaṃ panā’’ti idaṃ na sampadānavacanaṃ, atha kho sāmivacanamevāti daṭṭhabbaṃ. Tena gihīnaṃ pana santakaṃ accayadānaṃ ruhatīti sambandho kātabbo.
ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ‘‘ਸਚੇ ਹਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਕਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯਦਾਨਂ ਰੁਹਤਿ, ਗਿਹੀਨਂ ਪਨ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀਬਹੁવਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਭવਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਗਿਹੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਦਾਨਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਕਤਮਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ? ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚੀ’’ਤਿ ਪਦਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੧੯) ‘‘ਮਾਤੁ ਹੋਤੁ, ਪਿਤੁ ਹੋਤੁ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਜ੍ਜੁਕવਤ੍ਥੁਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੧੫੮) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਜੀવਮਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਦਤ੍વਾ ਮਤੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਞਾਤੋ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਤ੍વਾ ਮਤੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕਥਂ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਤਾવ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋવ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਗਣਸਨ੍ਤਕੇ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਅવਸੇਸਾ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਮਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘੋવ ਇਸ੍ਸਰੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੬੯) ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਮਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇ ਪਨ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਗਰੁਭਣ੍ਡਤ੍ਤਾ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕਂ ਸਙ੍ਘਿਕਮੇવ ਹੋਤਿ।
Kiñca bhiyyo – ‘‘sace hi pañcasu sahadhammikesu yo koci kālaṃ karonto mamaccayena mayhaṃ parikkhāro’’ti ārabhitvā ‘‘na hi pañcannaṃ sahadhammikānaṃ accayadānaṃ ruhati, gihīnaṃ pana ruhatī’’ti vuttattā sāmyatthe chaṭṭhībahuvacanaṃ samatthitaṃ bhavati. Yadi evaṃ ‘‘gihīna’’nti padassa asampadānatte sati katamaṃ sampadānaṃ hotīti? ‘‘Yassa kassacī’’ti padaṃ. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 419) ‘‘mātu hotu, pitu hotu, aññassa vā kassaci hotū’’ti. Ayamattho ajjukavatthunā (pārā. 158) dīpetabbo. Evaṃ jīvamānakāleyeva datvā matesu vinicchayo amhehi ñāto, kassaci adatvā matesu vinicchayo kathaṃ ñātabboti? Tatthāpi saṅghike tāva heṭṭhā vuttanayena saṅghova issaro, gaṇasantake pana ekaccesu avasesā issarā, sabbesu matesu saṅghova issaro. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 369) ‘‘sabbesu matesu saṅghikaṃ hotī’’ti. Puggalike pana vihārassa garubhaṇḍattā avissajjiyaṃ avebhaṅgikaṃ saṅghikameva hoti.
ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਲਕਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਸਾਮੀ ਪਤ੍ਤਚੀવਰੇ, ਅਪਿਚ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾ ਬਹੂਪਕਾਰਾ, ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੇਨ ਤਿਚੀવਰਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਦਾਤੁਂ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਲਹੁਭਣ੍ਡਂ ਲਹੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਭਾਜੇਤੁਂ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਗਰੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੬੯) ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ‘‘ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਗਰੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ’’ਇਚ੍ਚੇવ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘વਿਹਾਰ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਂ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਗਰੁਭਣ੍ਡਭਾવੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ‘‘વਿਹਾਰੋ વਿਹਾਰવਤ੍ਥੁ, ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ,
Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Bhikkhussa, bhikkhave, kālakate saṅgho sāmī pattacīvare, apica gilānupaṭṭhākā bahūpakārā, anujānāmi , bhikkhave, saṅghena ticīvarañca pattañca gilānupaṭṭhākānaṃ dātuṃ. Yaṃ tattha lahubhaṇḍaṃ lahuparikkhāraṃ, taṃ sammukhībhūtena saṅghena bhājetuṃ. Yaṃ tattha garubhaṇḍaṃ garuparikkhāraṃ, taṃ āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa avissajjiyaṃ avebhaṅgika’’nti (mahāva. 369) tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena vuttattā viññāyati. Evampi ‘‘garubhaṇḍaṃ garuparikkhāraṃ’’icceva bhagavatā vuttaṃ, na ‘‘vihāra’’nti, tasmā kathaṃ vihārassa garubhaṇḍabhāvoti viññāyatīti? ‘‘Vihāro vihāravatthu, idaṃ dutiyaṃ avebhaṅgika’’nti pāḷiyaṃ,
‘‘ਦ੍વਿਸਙ੍ਗਹਾਨਿ ਦ੍વੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਚਤੁਸਙ੍ਗਹਂ।
‘‘Dvisaṅgahāni dve honti, tatiyaṃ catusaṅgahaṃ;
ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਨવਕੋਟ੍ਠਾਸਂ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਟ੍ਠਭੇਦਨਂ॥
Catutthaṃ navakoṭṭhāsaṃ, pañcamaṃ aṭṭhabhedanaṃ.
‘‘ਇਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਰਾਸੀਹਿ, ਪਞ੍ਚਨਿਮ੍ਮਲਲੋਚਨੋ।
‘‘Iti pañcahi rāsīhi, pañcanimmalalocano;
ਪਞ੍ਚવੀਸવਿਧਂ ਨਾਥੋ, ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਪਕਾਸਯੀ’’ਤਿ॥ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੧) –
Pañcavīsavidhaṃ nātho, garubhaṇḍaṃ pakāsayī’’ti. (cūḷava. aṭṭha. 321) –
ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Aṭṭhakathāyañca vuttattā viññāyati.
ਇਤਿ ਦਾਯਕੋ વਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਕੁਲੂਪਕਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚਚੇਤਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ ਦਾਯਕੋ વਿਹਾਰਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਦਾਤੁਂ વਾ વਿਚਾਰੇਤੁਂ વਾ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਮੁਞ੍ਚਚੇਤਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਮਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦਾਤੁਂ વਾ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਮਾਨਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਦਾ ਤੇ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦਯੋ ਸਾਮਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਾ ਦਾਤੁਂ ਇਸ੍ਸਰਾ। ਯਦਿ ਪਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਤ੍વਾવ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਸਙ੍ਘੋવ ਤਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਦਾਯਕੋ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ, ਸਙ੍ਘਾਨੁਮਤਿਯਾ ਏવ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
Iti dāyako vihāraṃ katvā kulūpakabhikkhussa deti, tassa muñcacetanuppattito pubbakāle dāyako vihārassāmiko hoti, dātuṃ vā vicāretuṃ vā issaro, muñcacetanuppattito paṭṭhāya paṭiggāhakabhikkhu sāmiko hoti, paribhuñjituṃ vā aññesaṃ dātuṃ vā issaro. So puggalo attano jīvamānakkhaṇeyeva saddhivihārikādīnaṃ nissajjitvā deti, tadā te saddhivihārikādayo sāmikā honti, paribhuñjituṃ vā aññassa vā dātuṃ issarā. Yadi pana kassaci adatvāva kālaṃ karoti, tadā saṅghova tassa vihārassa sāmiko hoti, na dāyako vā puggalo vā, saṅghānumatiyā eva puggalo paribhuñjituṃ labhati, na attano issaravatāyāti daṭṭhabbo.
ਏવਂ ਮੂਲਤੋਯੇવ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਿਕਭੂਤવਿਹਾਰੋ વਾ ਮੂਲੇ ਗਣਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਗਣਸਨ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਿਕਭੂਤੋਪਿ ਤੇਸਂ ਗਣਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਅਦਤ੍વਾ ਕਾਲਕਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਙ੍ਘਿਕਭਾવਂ ਪਤ੍ਤવਿਹਾਰੋ વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਸਙ੍ਘੇਨਪਿ ਭਗવਤੋ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੭) ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਸੇਨਾਸਨਂ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁ’ਨ੍ਤਿ’’ਆਦਿ।
Evaṃ mūlatoyeva saṅghassa dinnattā saṅghikabhūtavihāro vā mūle gaṇapuggalānaṃ dinnattā gaṇasantakapuggalikabhūtopi tesaṃ gaṇapuggalānaṃ aññassa nissajjanavasena adatvā kālakatattā pacchā saṅghikabhāvaṃ pattavihāro vā saṅghena vicāretabbo hoti. Saṅghenapi bhagavato anumatiyā senāsanaggāhāpakaṃ sammannitvā gāhāpetabbo. Vuttañhetaṃ senāsanakkhandhake (cūḷava. 317) ‘‘atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi ‘kena nu kho senāsanaṃ gāhetabba’nti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ – ‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammannitu’nti’’ādi.
ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ‘‘ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਨਾਮ વਸ੍ਸਕਾਲવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ, ਉਤੁਕਾਲવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ, ਧੁવવਾਸવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਤਿવਿਧੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਸੁ વਸ੍ਸਕਾਲવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪੁਰਿਮવਸ੍ਸવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ, ਪਚ੍ਛਿਮવਸ੍ਸવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਦੁવਿਧੋ। ਉਤੁਕਾਲવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ, ਤਙ੍ਖਣਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਦੁવਿਧੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਅਸਮੇਨ੍ਤਂ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾ ਪੁਰਿਮਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋ। ਅਪਰਜ੍ਜੁਗਤਾਯ ਆਸਾਲ਼੍ਹਿਯਾ ਪੁਰਿਮਕੋ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਮਾਸਗਤਾਯ ਆਸਾਲ਼੍ਹਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਪਰਜ੍ਜੁਗਤਾਯ ਪવਾਰਣਾਯ ਆਯਤਿਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਯੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਗਤੋ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੧੮) ‘‘ਤੀਸੁ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੇਸੁ ਪੁਰਿਮਕੋ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਗਾਹਾ ਥਾવਰਾ। ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੇ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਾવ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸੇ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਦਿવਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾ, ਅਯਂ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਨਾਮ ਦੁવਿਧੋ ਹੋਤਿ ਉਤੁਕਾਲੇ ਚ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਚਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਾ।
Imasmiṃ ṭhāne ‘‘senāsanaggāho nāma vassakālavasena senāsanaggāho, utukālavasena senāsanaggāho, dhuvavāsavasena senāsanaggāhoti tividho hoti. Tesu vassakālavasena senāsanaggāho purimavassavasena senāsanaggāho, pacchimavassavasena senāsanaggāhoti duvidho. Utukālavasena senāsanaggāhopi antarāmuttakavasena senāsanaggāho, taṅkhaṇapaṭisallānavasena senāsanaggāhoti duvidho’’ti ācariyā vadanti, etaṃ pāḷiyā ca aṭṭhakathāya ca asamentaṃ viya dissati. Pāḷiyañhi (cūḷava. 318) ‘‘atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi ‘kati nu kho senāsanaggāho’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ – tayome, bhikkhave, senāsanaggāhā purimako pacchimako antarāmuttako. Aparajjugatāya āsāḷhiyā purimako gāhetabbo, māsagatāya āsāḷhiyā pacchimako gāhetabbo, aparajjugatāya pavāraṇāya āyatiṃ vassāvāsatthāya antarāmuttako gāhetabbo. Ime kho, bhikkhave, tayo senāsanaggāhā’’ti evaṃ āgato, aṭṭhakathāyampi (cūḷava. aṭṭha. 318) ‘‘tīsu senāsanaggāhesu purimako ca pacchimako cāti ime dve gāhā thāvarā. Antarāmuttake ayaṃ vinicchayo…pe… ayaṃ tāva antovasse vassūpanāyikādivasena pāḷiyaṃ āgatasenāsanaggāhakathā, ayaṃ pana senāsanaggāho nāma duvidho hoti utukāle ca vassāvāse cā’’ti evaṃ āgato, tasmā saṅghena sammatasenāsanaggāhāpakena vicāretabbā.
ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਨਾਮ ਉਤੁਕਾਲੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ, વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਦੁવਿਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਉਤੁਕਾਲੋ ਨਾਮ ਹੇਮਨ੍ਤਉਤੁਗਿਮ੍ਹਉਤੁવਸੇਨ ਅਟ੍ਠ ਮਾਸਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨਿਯਤਾવਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇ ਯਦਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਾਲੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਯਂ ਉਤੁਕਾਲੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਨਾਮ। વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪਨ ‘‘ਪੁਰਿਮਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨ ਤਿવਿਧੋ ਹੋਤਿ। ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋਪਿ ਹਿ ਆਯਤਿਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਗਾਹਿਤਤ੍ਤਾ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਮੇવ ਪવਿਸਤਿ, ਨ ਉਤੁਕਾਲੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗવਤਾ ‘‘ਅਪਰਜ੍ਜੁਗਤਾਯ ਪવਾਰਣਾਯ ਆਯਤਿਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਤਙ੍ਖਣਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਚ ਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વਿਸੁਂ ਆਗਤੋ, ਉਤੁਕਾਲੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਯੇવ ਤਦਙ੍ਗਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿਪਿ ਤਙ੍ਖਣਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਤੁਕਾਲવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਪਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਤਙ੍ਖਣਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਧੋ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ।
Senāsanaggāho nāma utukāle senāsanaggāho, vassāvāse senāsanaggāhoti duvidho. Tattha utukālo nāma hemantautugimhautuvasena aṭṭha māsā, tasmiṃ kāle bhikkhū aniyatāvāsā honti, tasmā ye yadā āgacchanti, tesaṃ tadā bhikkhū uṭṭhāpetvā senāsanaṃ dātabbaṃ, akālo nāma natthi. Ayaṃ utukāle senāsanaggāho nāma. Vassāvāse senāsanaggāho pana ‘‘purimako pacchimako antarāmuttako’’ti pāḷiyaṃ āgatanayena tividho hoti. Antarāmuttakopi hi āyatiṃ vassāvāsatthāya gāhitattā vassāvāse senāsanaggāhameva pavisati, na utukāle senāsanaggāho. Vuttañhi bhagavatā ‘‘aparajjugatāya pavāraṇāya āyatiṃ vassāvāsatthāya antarāmuttako gāhetabbo’’ti. Taṅkhaṇapaṭisallānavasena senāsanaggāhoti ca neva pāḷiyaṃ na aṭṭhakathāyaṃ visuṃ āgato, utukāle senāsanaggāhoyeva tadaṅgasenāsanaggāhotipi taṅkhaṇapaṭisallānavasena senāsanaggāhotipi vadanti, tasmā utukālavasena senāsanaggāhopi ‘‘antarāmuttakavasena senāsanaggāho taṅkhaṇapaṭisallānavasena senāsanaggāhoti dubbidho’’ti na vattabbo.
ਅਥਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸਮ੍ਮੁਤਿਲਦ੍ਧੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਟ੍ਠੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਥਾવਿਨਯਂ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਨ વਿਚਾਰਣਾ ਯਾવਜ੍ਜਕਾਲਾ ਥਾવਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਧੁવવਾਸવਸੇਨ વਿਚਾਰਣਮੇવ ਯਾવਜ੍ਜਕਾਲਾ ਥਾવਰਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਭੇਦੇ ‘‘ਧੁવવਾਸવਸੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿ। ਧੁવવਾਸવਸੇਨ વਿਚਾਰਣਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮੁਤਿਲਦ੍ਧੇਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਦੁવਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਮੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਘੋ ਬਹੂਪਕਾਰਤਾਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਧੁવવਾਸવਸੇਨ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਯਾવਜ੍ਜਕਾਲਾ ਥਾવਰਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।
Athāpi vadanti ‘‘yathāvuttesu pañcasu senāsanaggāhesu cattāro senāsanaggāhā pañcaṅgasamannāgatena senāsanaggāhāpakasammutiladdhena bhikkhunā antoupacārasīmaṭṭhena hutvā antosīmaṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ yathāvinayaṃ vicāretabbā honti, te pana vicāraṇā yāvajjakālā thāvarā hutvā na tiṭṭhanti, dhuvavāsavasena vicāraṇameva yāvajjakālā thāvaraṃ hutvā tiṭṭhatī’’ti, tampi tathā na sakkā vattuṃ. Kasmā? Senāsanaggāhāpakabhede ‘‘dhuvavāsavasena senāsanaggāho’’ti pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca natthi. Dhuvavāsavasena vicāraṇañca sammutiladdhena senāsanaggāhāpakena vicāretabbaṃ na hoti, atha kho samaggena saṅghena apalokanakammavasena duvaṅgasamannāgatassa bhikkhussa anuṭṭhāpanīyaṃ katvā dānameva, tasmā samaggo saṅgho bahūpakāratāguṇavisiṭṭhatāsaṅkhātehi dvīhi aṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ apalokanakammavasena sammannitvā tassa phāsukaṃ āvāsaṃ dhuvavāsavasena anuṭṭhāpanīyaṃ katvā deti, taṃ yāvajjakālā thāvaraṃ hutvā tiṭṭhatīti vattabbaṃ.
ਸਮਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਘੋવ ਧੁવવਾਸવਸੇਨ ਦੇਤਿ, ਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਕਥਂ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੇ? ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਿਨਯਧਰਾਦੀਨਂ વਾ ਗਣવਾਚਕਆਚਰਿਯਸ੍ਸ વਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੦; ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਬਹੂਪਕਾਰਸ੍ਸ ਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਿਨਯਧਰਗਣવਾਚਕਾਚਰਿਯਾਨਂ વਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਸੇਨਾਸਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੯੫-੪੯੬) ਚ ‘‘ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਸੀਮਟ੍ਠਕਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੮੨) વਚਨਤੋ ਸਾਧੁਕਂ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ।
Samaggo saṅghova dhuvavāsavasena deti, na senāsanaggāhāpakoti ayamattho kathaṃ ñātabboti ce? ‘‘Saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharādīnaṃ vā gaṇavācakaācariyassa vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhento dhuvavāsatthāya vihāraṃ sammannitvā detī’’ti (pāci. aṭṭha. 120; kaṅkhā. aṭṭha. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘saṅgho pana bahussutassa uddesaparipucchādīhi bahūpakārassa bhāranitthārakassa phāsukaṃ āvāsaṃ anuṭṭhāpanīyaṃ katvā detī’’ti ca ‘‘saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharagaṇavācakācariyānaṃ vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhetvā dhuvavāsatthāya vihāraṃ sallakkhetvā sammannitvā detī’’ti ca ‘‘bahussutassa saṅghabhāranitthārakassa bhikkhuno anuṭṭhāpanīyasenāsanampī’’ti (pari. aṭṭha. 495-496) ca ‘‘apalokanakammaṃ nāma sīmaṭṭhakaṃ saṅghaṃ sodhetvā chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā samaggassa saṅghassa anumatiyā tikkhattuṃ sāvetvā kattabbaṃ kamma’’nti ca aṭṭhakathāsu (pari. aṭṭha. 482) vacanato sādhukaṃ nissaṃsayena ñātabboti.
ਕਥਂ ਪਨ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਸੇਨਾਸਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਾਦੀਨਂ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਮ੍ਪਿ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮੇਨ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੯੫-੪੯੬) ਕਮ੍ਮવਗ੍ਗੇ ਆਗਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਕਥਂ ਪਨ ਦੁવਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋਯੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰਤਨ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਤਾਦਿਬਹਉਉਪਕਾਰਭਾવਂ। ਨ ਕੇવਲਂ ਇਦਮੇવਾਤਿ ਆਹ ‘ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚਾ’ਤਿਆਦਿ। ਤੇਨ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤੇਪਿ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾਭਾવੇ, ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਤੇਪਿ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾਭਾવੇ ਦਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ વਿਨਯਤ੍ਥਮਞ੍ਜੂਸਾਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਟੀ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Kathaṃ pana apalokanakammena dātabbabhāvo viññāyatīti? ‘‘Bahussutassa saṅghabhāranitthārakassa bhikkhuno anuṭṭhāpanīyasenāsanampi saṅghakiccaṃ karontānaṃ kappiyakārakādīnaṃ bhattavetanampi apalokanakammena dātuṃ vaṭṭatī’’ti parivāraṭṭhakathāyaṃ (pari. aṭṭha. 495-496) kammavagge āgatattā viññāyati. Kathaṃ pana duvaṅgasamannāgatassa bhikkhunoyeva dātabbabhāvo viññāyatīti? ‘‘Bahūpakāratanti bhaṇḍāgārikatādibahauupakārabhāvaṃ. Na kevalaṃ idamevāti āha ‘guṇavisiṭṭhatañcā’tiādi. Tena bahūpakārattepi guṇavisiṭṭhattābhāve, guṇavisiṭṭhattepi bahūpakārattābhāve dātuṃ na vaṭṭatīti dassetī’’ti vinayatthamañjūsāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. ṭī. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā) vuttattā viññāyati.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਯਾવਜ੍ਜਕਾਲਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ? ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੁਲ੍ਲਭਤ੍ਤਾ, ਨਾਨਾਦੇਸવਾਸੀਨਂ ਨਾਨਾਚਰਿਯਕੁਲਸਮ੍ਭવਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਕਸਮ੍ਭੋਗਪਰਿਭੋਗਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਇਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ, ਯੋ ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ , ਗਹਿਤਾਗਹਿਤਞ੍ਚ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੭)। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੨) ‘‘ਏવਰੂਪੇਨ ਹਿ ਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਏਕવਿਹਾਰੇ વਾ ਏਕਪਰਿવੇਣੇ વਾ વਸਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਾਨવਿਚਾਰੋ ਯਾવਜ੍ਜਕਾਲਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ? ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਭਾવੇਪਿ ਸੀਮਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਸੀਮਟ੍ਠਕਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੮੨)।
Kasmā pana senāsanaggāhāpakena vicāretabbo senāsanaggāho yāvajjakālā na tiṭṭhatīti? Pañcaṅgasamannāgatassa senāsanaggāhāpakassa bhikkhuno dullabhattā, nānādesavāsīnaṃ nānācariyakulasambhavānaṃ bhikkhūnaṃ ekasambhogaparibhogassa dukkarattā ca imehi dvīhi kāraṇehi na tiṭṭhati. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammannituṃ, yo na chandāgatiṃ gaccheyya, na dosāgatiṃ gaccheyya, na mohāgatiṃ gaccheyya, na bhayāgatiṃ gaccheyya , gahitāgahitañca jāneyyā’’ti (cūḷava. 317). Aṭṭhakathāyampi (pāci. aṭṭha. 122) ‘‘evarūpena hi sabhāgapuggalena ekavihāre vā ekapariveṇe vā vasantena attho natthī’’ti vuttaṃ. Kasmā pana dhuvavāsatthāya dānavicāro yāvajjakālā tiṭṭhatīti? Pañcaṅgasamannāgatābhāvepi sīmaṭṭhakassa samaggassa saṅghassa anumatiyā kattabbattā. Vuttañhi ‘‘apalokanakammaṃ nāma sīmaṭṭhakaṃ saṅghaṃ sodhetvā chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā samaggassa saṅghassa anumatiyā tikkhattuṃ sāvetvā kattabbaṃ kamma’’nti (pari. aṭṭha. 482).
ਉਤੁਕਾਲੇ ਸਙ੍ਘਿਕਸੇਨਾਸਨੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਆਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਪਟਿਬਾਹੇਤਬ੍ਬੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗવਤਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਸ੍ਸਾਨਂ ਤੇਮਾਸਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ, ਉਤੁਕਾਲਂ ਪਨ ਨ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮)। ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਤਮੇ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾਤਿ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾ વੁਡ੍ਢਤਰੋ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਗਿਲਾਨੋ, ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਸੇਨਾਸਨੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠਕਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ। ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤਾਯ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਗੋਪੇਨ੍ਤੋ વਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ। ਗਿਲਾਨੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾਭਿਭੂਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਦ੍ਧਸੇਨਾਸਨੇ વਸਨ੍ਤੋ ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ। ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਸੇਨਾਸਨੋ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਿਨ੍ਨਸੇਨਾਸਨਤ੍ਤਾ ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੪੩) ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹਿ ਨ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬਾ વੁਡ੍ਢਤਰੋ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਗਿਲਾਨੋ, ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਸੇਨਾਸਨੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਡ੍ਢਤਾਯ ਨવਕਤਰੇਨ ਨ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤਾਯ, ਗਿਲਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਿਲਾਨਤਾਯ, ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਬਹੂਪਕਾਰਸ੍ਸ ਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਉਪਕਾਰਕਤਾਯ ਚ ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਤਾਯ ਚ ਨ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅવਸੇਸਾ વੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Utukāle saṅghikasenāsane vasantena āgato bhikkhu na paṭibāhetabbo aññatra anuṭṭhāpanīyā. Vuttañhi bhagavatā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vassānaṃ temāsaṃ paṭibāhituṃ, utukālaṃ pana na paṭibāhitu’’nti (cūḷava. 318). ‘‘Aññatra anuṭṭhāpanīyā’’ti vuttaṃ, katame anuṭṭhāpanīyāti? Cattāro anuṭṭhāpanīyā vuḍḍhataro, bhaṇḍāgāriko, gilāno, saṅghato laddhasenāsano ca. Tattha vuḍḍhataro bhikkhu tasmiṃ vihāre antosīmaṭṭhakabhikkhūsu attanā vuḍḍhatarassa aññassa abhāvā yathāvuḍḍhaṃ kenaci anuṭṭhāpanīyo. Bhaṇḍāgāriko saṅghena sammannitvā bhaṇḍāgārassa dinnatāya saṅghassa bhaṇḍaṃ rakkhanto gopento vasati, tasmā so bhaṇḍāgāriko kenaci anuṭṭhāpanīyo. Gilāno gelaññābhibhūto attano laddhasenāsane vasanto kenaci anuṭṭhāpanīyo. Saṅghato laddhasenāsano samaggena saṅghena dinnasenāsanattā kenaci anuṭṭhāpanīyo. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 343) ‘‘cattāro hi na vuṭṭhāpetabbā vuḍḍhataro, bhaṇḍāgāriko, gilāno, saṅghato laddhasenāsanoti. Tattha vuḍḍhataro attano vuḍḍhatāya navakatarena na vuṭṭhāpetabbo, bhaṇḍāgāriko saṅghena sammannitvā bhaṇḍāgārassa dinnatāya, gilāno attano gilānatāya, saṅgho pana bahussutassa uddesaparipucchādīhi bahūpakārassa bhāranitthārakassa phāsukaṃ āvāsaṃ anuṭṭhāpanīyaṃ katvā deti, tasmā so upakārakatāya ca saṅghato laddhatāya ca na vuṭṭhāpetabbo’’ti. Ṭhapetvā ime cattāro avasesā vuṭṭhāpanīyāva honti.
ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਆਗਤੇ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਦਾਪੇਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੧੮) ‘‘ਉਤੁਕਾਲੇ ਤਾવ ਕੇਚਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਠਮਯਾਮਂ વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮਂ વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਂ વਾ, ਯੇ ਯਦਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਦਾવ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਕਾਲੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਏਤਰਹਿ ਪਨ ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਸਙ੍ਘੇ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਸਙ੍ਘਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘‘ਇਮਂ વਿਹਾਰਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਸਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ વਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਦਾਨਕਾਲੇ ਤੇਨ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਸਙ੍ਘਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਕਰਣਕਾਲੇਪਿ ਦਾਨਕਾਲੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲੂਪਕਭਿਕ੍ਖੁਮੇવ ਆਰਬ੍ਭ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਪਾਤਨਕਾਲੇ ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਿਤਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਾਠਂ વਚੀਭੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਕੁਲੂਪਕਸ੍ਸੇવ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਸਾਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
Aparasmiṃ bhikkhumhi āgate vuṭṭhāpetvā senāsanaṃ dāpetabbaṃ. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 318) ‘‘utukāle tāva keci āgantukā bhikkhū purebhattaṃ āgacchanti, keci pacchābhattaṃ paṭhamayāmaṃ vā majjhimayāmaṃ vā pacchimayāmaṃ vā, ye yadā āgacchanti, tesaṃ tadāva bhikkhū uṭṭhāpetvā senāsanaṃ dātabbaṃ, akālo nāma natthī’’ti. Etarahi pana saddhā pasannā manussā vihāraṃ katvā appekacce paṇḍitānaṃ vacanaṃ sutvā ‘‘saṅghe dinnaṃ mahapphala’’nti ñatvā cātuddisaṃ saṅghaṃ ārabbha ‘‘imaṃ vihāraṃ āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa demā’’ti vatvā denti, appekacce attanā pasannaṃ bhikkhuṃ ārabbha vihāraṃ katvāpi dānakāle tena uyyojitā hutvā cātuddisaṃ saṅghaṃ ārabbha vuttanayena denti, appekacce karaṇakālepi dānakālepi attano kulūpakabhikkhumeva ārabbha pariccajanti, tathāpi dakkhiṇodakapātanakāle tena sikkhāpitā yathāvuttapāṭhaṃ vacībhedaṃ karonti, cittena pana kulūpakasseva denti, na sabbasaṅghasādhāraṇatthaṃ icchanti.
ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਦਾਨੇਸੁ ਪਠਮਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇਪਿ ਦਾਨਕਾਲੇਪਿ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਦਾਨਕਾਲੇ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਿਕਮੇવ। ਤਤਿਯਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇਪਿ ਦਾਨਕਾਲੇਪਿ ਕੁਲੂਪਕਪੁਗ੍ਗਲਮੇવ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਘਂ, ਕੇવਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ વਚੀਭੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘‘ਕਿਂ ਅਯਂ વਿਹਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੋ ਹੋਤਿ, વਚੀਭੇਦવਸੇਨ ਸਙ੍ਘਿਕੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾਯਂ ਏਕਚ੍ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯੁਂ –
Imesu tīsu dānesu paṭhamaṃ pubbakālepi dānakālepi saṅghaṃ uddissa pavattattā sabbasaṅghikaṃ hoti. Dutiyaṃ pubbakāle puggalaṃ uddissa pavattamānampi dānakāle saṅghaṃ uddissa pavattattā saṅghikameva. Tatiyaṃ pana pubbakālepi dānakālepi kulūpakapuggalameva uddissa pavattati, na saṅghaṃ, kevalaṃ bhikkhunā vuttānusāreneva vacībhedaṃ karonti. Evaṃ sante ‘‘kiṃ ayaṃ vihāro cittavasena puggaliko hoti, vacībhedavasena saṅghiko’’ti cintāyaṃ ekacce evaṃ vadeyyuṃ –
‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ ਮਨੋਮਯਾ।
‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨ, ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾ।
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
ਤਤੋ ਨਂ ਸੁਖਮਨ੍વੇਤਿ, ਛਾਯਾવ ਅਨਪਾਯਿਨੀਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨) –
Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinīti. (dha. pa. 2) –
વਚਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ‘‘ਯਥਾ ਦਾਯਕਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੫) વਚਨਤੋ વਚੀਭੇਦવਸੇਨ ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
Vacanato cittavasena puggaliko hotī’’ti. Aññe ‘‘yathā dāyakā vadanti, tathā paṭipajjitabbanti (cūḷava. aṭṭha. 325) vacanato vacībhedavasena saṅghiko hotī’’ti.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਚਾਰਣਾ – ਇਦਂ ਦਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਰਿਣਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਨવਸੁ ਅਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨੇਸੁ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਰਿਣਤਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੬੬੦) વੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾਪਿ ਪਰਿਭੋਗਾਪਿ ਅਧਮ੍ਮਿਕਪਟਿਗ੍ਗਹਾ ਅਧਮ੍ਮਿਕਪਰਿਭੋਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤੀਸੁ ਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨੇਸੁ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸੇવ ਦੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਧਮ੍ਮਿਕਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾਪਿ ਪਰਿਭੋਗਾਪਿ ਧਮ੍ਮਿਕਪਟਿਗ੍ਗਹਾ ਧਮ੍ਮਿਕਪਰਿਭੋਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਪਕ੍ਖਂ ਭਜਤਿ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਦਿਗਣੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਗਣਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਂ વਿਹਾਰਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਮਂ વਿਹਾਰਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ। ਏਤੇ ਪਨ ਗਣਸਨ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾ વਿਹਾਰਾ ਦਾਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਸਨ੍ਤਕਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਦਾਯਕਸਨ੍ਤਕਾ। ਤੇਸੁ ਗਣਸਨ੍ਤਕੋ ਤਾવ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਮਤੇਸੁ ਅવਸੇਸਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕੋ, ਤੇਸੁ ਧਰਮਾਨੇਸੁਯੇવ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੋ। ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਮਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੬੯) ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ ਅવਿਭਤ੍ਤਂ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲਕਤੇ ਇਤਰੋ ਸਾਮੀ, ਬਹੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਮਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘਿਕਂવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
Tatrāyaṃ vicāraṇā – idaṃ dānaṃ pubbe puggalassa pariṇataṃ pacchā saṅghassa pariṇāmitaṃ, tasmā ‘‘saṅghiko’’ti vutte navasu adhammikadānesu ‘‘puggalassa pariṇataṃ saṅghassa pariṇāmetī’’ti (pārā. 660) vuttaṃ aṭṭhamaṃ adhammikadānaṃ hoti, tassa dānassa paṭiggahāpi paribhogāpi adhammikapaṭiggahā adhammikaparibhogā honti. ‘‘Puggaliko’’ti vutte tīsu dhammikadānesu ‘‘puggalassa dinnaṃ puggalasseva detī’’ti vuttaṃ tatiyadhammikadānaṃ hoti, tassa paṭiggahāpi paribhogāpi dhammikapaṭiggahā dhammikaparibhogā honti, tasmā puggalikapakkhaṃ bhajati. Appekacce suttantikādigaṇe pasīditvā vihāraṃ kāretvā gaṇassa denti ‘‘imaṃ vihāraṃ āyasmantānaṃ dammī’’ti. Appekacce puggale pasīditvā vihāraṃ katvā puggalassa denti ‘‘imaṃ vihāraṃ āyasmato dammī’’ti. Ete pana gaṇasantakapuggalikā vihārā dānakālato paṭṭhāya paṭiggāhakasantakāva honti, na dāyakasantakā. Tesu gaṇasantako tāva ekaccesu matesu avasesānaṃ santako, tesu dharamānesuyeva kassaci denti, tassa santako. Kassaci adatvā sabbesu matesu saṅghiko hoti. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 369) ‘‘dvinnaṃ santakaṃ hoti avibhattaṃ, ekasmiṃ kālakate itaro sāmī, bahūnaṃ santakepi eseva nayo. Sabbesu matesu saṅghikaṃva hotī’’ti.
ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰੋਪਿ ਯਦਿ ਸੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਮਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦੀਨਂ ਦੇਤਿ, ਕੋਚਿ વਾ ਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸੇਨ ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਤ੍વਾ ਕਾਲਕਤੇ ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੋ ਜੀવਮਾਨੋਯੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਦਾਸਿ, ਕੋਚਿ વਾ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਯਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਯੇਨ ਚ ਗਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਸੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਚ (ਮਹਾવ॰ ੩੬੯) ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਲਕਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਸਾਮੀ ਪਤ੍ਤਚੀવਰੇ, ਅਪਿਚ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾ ਬਹੂਪਕਾਰਾ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੇਨ ਤਿਚੀવਰਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਦਾਤੁਂ, ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਲਹੁਭਣ੍ਡਂ ਲਹੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਭਾਜੇਤੁਂ, ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਗਰੁਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤਂ ਆਗਤਾਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਂ ਅવੇਭਙ੍ਗਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੬੯) વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ।
Puggalikavihāropi yadi so paṭiggāhakapuggalo attano jīvamānakāleyeva saddhivihārikādīnaṃ deti, koci vā tassa vissāsena taṃ vihāraṃ aggahesi, tassa santako hoti. Kassaci adatvā kālakate saṅghiko hoti. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘so jīvamānoyeva sabbaṃ attano parikkhāraṃ nissajjitvā kassaci adāsi, koci vā vissāsaṃ aggahesi. Yassa dinno, yena ca gahito, tasseva hotī’’ti. Pāḷiyañca (mahāva. 369) ‘‘bhikkhussa, bhikkhave, kālakate saṅgho sāmī pattacīvare, apica gilānupaṭṭhākā bahūpakārā. Anujānāmi, bhikkhave, saṅghena ticīvarañca pattañca gilānupaṭṭhākānaṃ dātuṃ, yaṃ tattha lahubhaṇḍaṃ lahuparikkhāraṃ, taṃ sammukhībhūtena saṅghena bhājetuṃ, yaṃ tattha garubhaṇḍaṃ garuparikkhāraṃ, taṃ āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassa avissajjiyaṃ avebhaṅgika’’nti (mahāva. 369) vuttaṃ, tasmā iminā nayena vinicchayo kātabbo.
ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨਂ ‘‘ਪੁਰਿਮਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਨਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੧੮) ਆਗਤਾਨਂ ‘‘ਉਤੁਕਾਲੇ ਚ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਨਞ੍ਚ ਏਤਰਹਿ ਅਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾવੇਨ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਸ੍ਸ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਿਨ੍ਨਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਸ੍ਸ વਸੇਨੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਹੋਤਿ। વੁਡ੍ਢਤਰਗਿਲਾਨਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾવੇਨ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੪੩) ‘‘વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਡ੍ਢਤਾਯ ਨવਕਤਰੇਨ ਨ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਗਿਲਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਿਲਾਨਤਾਯਾ’’ਤਿ। ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਦਯੋ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਿਨ੍ਨਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਿਨਯਧਰਾਦੀਨਂ વਾ…ਪੇ॰… ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਸੋਪਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੦; ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ)। ਸੋ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਏਤਰਹਿ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰੇਸੁ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੇਸੁ ਯਥਾਕਮ੍ਮਙ੍ਗਤੇਸੁ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વੁਡ੍ਢਤਰੋ, ਸੋਪਿ ‘‘ਅਯਂ વਿਹਾਰੋ ਮਯਾ વਸਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਲੋ, ਸੋਪਿ ਤਥੇવ વਦਤਿ। ਯੇਨ ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ, ਸੋਪਿ ‘‘ਮਯਾ ਪਸੀਦਿਤਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਸਙ੍ਘੋਪਿ ‘‘ਮਯਮੇવ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਇਚ੍ਛਿਤਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਏવਂਦ੍વਿਧਾ વਾ ਤਿਧਾ વਾ ਚਤੁਧਾ વਾ ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਹੋਤਿ।
Saṅghike pana pāḷiyaṃ āgatānaṃ ‘‘purimako pacchimako antarāmuttako cā’’ti (cūḷava. 318) vuttānaṃ tiṇṇaṃ senāsanaggāhānañca aṭṭhakathāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 318) āgatānaṃ ‘‘utukāle ca vassāvāse cā’’ti vuttānaṃ dvinnaṃ senāsanaggāhānañca etarahi asampajjanato anuṭṭhāpanīyapāḷiyaṃ āgatassa attano sabhāvena anuṭṭhāpanīyassa dhuvavāsatthāya saṅghena dinnatāya anuṭṭhāpanīyassa vaseneva vinicchayo hoti. Vuḍḍhataragilānā hi attano sabhāvena anuṭṭhāpanīyā honti. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 343) ‘‘vuḍḍhataro attano vuḍḍhatāya navakatarena na vuṭṭhāpetabbo, gilāno attano gilānatāyā’’ti. Bhaṇḍāgārikadhammakathikādayo dhuvavāsatthāya saṅghena dinnatāya anuṭṭhāpanīyā honti. Vuttañhi ‘‘saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharādīnaṃ vā…pe… dhuvavāsatthāya vihāraṃ sammannitvā deti, tasmā yassa saṅghena dinno, sopi anuṭṭhāpanīyo’’ti (pāci. aṭṭha. 120; kaṅkhā. aṭṭha. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā). So evaṃ veditabbo – etarahi saṅghikavihāresu saṅghattheresu yathākammaṅgatesu tasmiṃ vihāre yo bhikkhu vuḍḍhataro, sopi ‘‘ayaṃ vihāro mayā vasitabbo’’ti vadati. Yo tattha byatto paṭibalo, sopi tatheva vadati. Yena so vihāro kārito, sopi ‘‘mayā pasīditapuggalo āropetabbo’’ti vadati. Saṅghopi ‘‘mayameva issarā, tasmā amhehi icchitapuggalo āropetabbo’’ti vadati. Evaṃdvidhā vā tidhā vā catudhā vā bhinnesu mahantaṃ adhikaraṇaṃ hoti.
ਤੇਸੁ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ‘‘ਨ ਤ੍વੇવਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਆਸਨਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਦਾਮਿ, ਯੋ ਪਟਿਬਾਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਪਾਠਞ੍ਚ (ਮਹਾવ॰ ੪੭੩; ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੬), ‘‘વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਡ੍ਢਤਾਯ ਨવਕਤਰੇਨ ਨ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਞ੍ਚ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੧੯ ਆਦਯੋ; ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਮੇવ ਏਤ੍ਥ વੁਡ੍ਢਤਰੋ, ਮਯਾ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਅਞ੍ਞੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਮੇવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਿਤੁਮਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਸੇਨਾਸਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਞ੍ਚ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੯੫-੪੯੬), ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਦਸવਸ੍ਸੇਨ વਾ ਅਤਿਰੇਕਦਸવਸ੍ਸੇਨ વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ, ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿવਚਨਞ੍ਚ (ਮਹਾવ॰ ੭੬, ੮੨) ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਮੇવ ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਲੋ, ਨ ਮਯਾ ਅਞ੍ਞੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਮੇવ ਇਮਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ। વਿਹਾਰਕਾਰਕੋਪਿ ‘‘ਯੇਨ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ, ਸੋ વਿਹਾਰਸਾਮਿਕੋਤਿ વਿਨਯਪਾਠੋ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੧੬) ਅਤ੍ਥਿ, ਮਯਾ ਚ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਚਜਿਤ੍વਾ ਅਯਂ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਯਾ ਪਸਨ੍ਨਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ। ਸਙ੍ਘੋਪਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਨਾਮ વਿਹਾਰੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿવਚਨਞ੍ਚ (ਪਾਚਿ॰ ੧੧੬, ੧੨੧, ੧੨੬, ੧੩੧), ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਂ ਗਾਮਦਾਰਕੇਹਿ ਪਂਸ੍વਾਗਾਰਕੇਸੁ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਞ੍ਚ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੧) ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ વਿਹਾਰੋ ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਭਿਰੁਚਿਤਪੁਗ੍ਗਲੋવ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ।
Tesu vuḍḍhataro ‘‘na tvevāhaṃ, bhikkhave, kenaci pariyāyena vuḍḍhatarassa āsanaṃ paṭibāhitabbanti vadāmi, yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti pāḷipāṭhañca (mahāva. 473; cūḷava. 316), ‘‘vuḍḍhataro attano vuḍḍhatāya navakatarena na vuṭṭhāpetabbo’’ti aṭṭhakathāvacanañca (pāci. aṭṭha. 119 ādayo; kaṅkhā. aṭṭha. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā) gahetvā ‘‘ahameva ettha vuḍḍhataro, mayā vuḍḍhataro añño natthi, tasmā ahameva imasmiṃ vihāre vasitumanucchaviko’’ti saññī hoti. Byattopi ‘‘bahussutassa saṅghabhāranitthārakassa bhikkhuno anuṭṭhāpanīyasenāsanampī’’ti parivāraṭṭhakathāvacanañca (pari. aṭṭha. 495-496), ‘‘anujānāmi, bhikkhave, byattena bhikkhunā paṭibalena dasavassena vā atirekadasavassena vā upasampādetuṃ, nissayaṃ dātu’’ntiādipāḷivacanañca (mahāva. 76, 82) gahetvā ‘‘ahameva ettha byatto paṭibalo, na mayā añño byattataro atthi, tasmā ahameva imassa vihārassa anucchaviko’’ti saññī. Vihārakārakopi ‘‘yena vihāro kārito, so vihārasāmikoti vinayapāṭho (pāci. aṭṭha. 116) atthi, mayā ca bahuṃ dhanaṃ cajitvā ayaṃ vihāro kārito, tasmā mayā pasannapuggalo āropetabbo, na añño’’ti saññī. Saṅghopi ‘‘saṅghiko nāma vihāro saṅghassa dinno hoti pariccatto’’tiādipāḷivacanañca (pāci. 116, 121, 126, 131), antamaso caturaṅgulapādakaṃ gāmadārakehi paṃsvāgārakesu kīḷantehi katampi saṅghassa dinnakālato paṭṭhāya garubhaṇḍaṃ hotī’’tiādiaṭṭhakathāvacanañca (cūḷava. aṭṭha. 321) gahetvā ‘‘ayaṃ vihāro saṅghiko saṅghasantako, tasmā amhehi abhirucitapuggalova āropetabbo, na añño’’ti saññī.
ਤਤ੍ਥ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ વਚਨੇਪਿ ‘‘ਨ ਤ੍વੇવਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤ੍ਯਾਦਿવਚਨਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੬) ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਆਸਨਸਾਲਾਦੀਸੁ ਅਗ੍ਗਾਸਨਸ੍ਸ વੁਡ੍ਢਤਰਾਰਹਤ੍ਤਾ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ વੁਡ੍ਢਤਰੇ ਆਗਤੇ વੁਟ੍ਠਾਯ ਆਸਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਧੁવવਾਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ। ‘‘વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਡ੍ਢਤਾਯ’’ਤ੍ਯਾਦਿવਚਨਞ੍ਚ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੦; ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਸੇਨਾਸਨੇ ਦੀਯਮਾਨੇ વੁਡ੍ਢਤਰੇ ਆਗਤੇ ਨવਕਤਰੋ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਪਨ ਨવਕਤਰੇਨ ਨ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਡ੍ਢਤਰਤਾਯਾ’’ਤਿ ਉਤੁਕਾਲੇ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਸੇਨਾਸਨਦਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ , ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸੀਘਂ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ।
Tattha vuḍḍhatarassa vacanepi ‘‘na tvevāhaṃ, bhikkhave’’tyādivacanaṃ (cūḷava. 316) tesu tesu āsanasālādīsu aggāsanassa vuḍḍhatarārahattā bhattaṃ bhuñjitvā nisinnopi bhikkhu vuḍḍhatare āgate vuṭṭhāya āsanaṃ dātabbaṃ sandhāya bhagavatā vuttaṃ, na dhuvavāsaṃ sandhāya. ‘‘Vuḍḍhataro attano vuḍḍhatāya’’tyādivacanañca (pāci. aṭṭha. 120; kaṅkhā. aṭṭha. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā) yathāvuḍḍhaṃ senāsane dīyamāne vuḍḍhatare āgate navakataro vuṭṭhāpetabbo, vuṭṭhāpetvā vuḍḍhatarassa senāsanaṃ dātabbaṃ, vuḍḍhataro pana navakatarena na vuṭṭhāpetabbo. Kasmā? ‘‘Attano vuḍḍhataratāyā’’ti utukāle yathāvuḍḍhaṃ senāsanadānaṃ sandhāya vuttaṃ, na dhuvavāsatthāya dānaṃ sandhāya , tasmā idampi vacanaṃ upaparikkhitabbaṃ, na sīghaṃ anujānitabbaṃ.
ਬ੍ਯਤ੍ਤવਚਨੇਪਿ ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ’’ਤ੍ਯਾਦਿવਚਨਞ੍ਚ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੪੫-੪੯੬) ਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਮਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇਨਚਿ ਤਮ੍ਹਾ વਿਹਾਰਾ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ ਹੋਤਿ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤ੍ਯਾਦਿવਚਨਞ੍ਚ (ਮਹਾવ॰ ੮੨) ਨਿਸ੍ਸਯਾਚਰਿਯਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸੀਘਂ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ।
Byattavacanepi ‘‘bahussutassa saṅghabhāranitthārakassa’’tyādivacanañca (pari. aṭṭha. 445-496) na bahussutamattena saṅghikavihārassa issarabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, atha kho tassa bhikkhussa bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhetvā saṅghena phāsukaṃ āvāsaṃ anuṭṭhāpanīyaṃ katvā dinne so bhikkhu kenaci tamhā vihārā anuṭṭhāpanīyo hoti, imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave’’tyādivacanañca (mahāva. 82) nissayācariyānaṃ lakkhaṇaṃ pakāsetuṃ bhagavatā vuttaṃ, na saṅghikavihārassa issarattaṃ, tasmā idampi vacanaṃ upaparikkhitabbaṃ, na sīghaṃ anujānitabbaṃ.
ਦਾਯਕવਚਨਂ ਪਨ ਨਾਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਯੇਨ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ’’ਤ੍ਯਾਦਿਪਾਠਸ੍ਸ ਅਮੁਖ੍ਯવੋਹਾਰਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਗਤਿਯਾ ਅਰਹਾਪਿ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਏવਂ ਦਾਨਕਾਲਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਸਾਮਿਭੂਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦਾਯਕੋ ‘‘વਿਹਾਰਸਾਮਿਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਇਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾ। ਨ ਹਿ ਸਕਲੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਟੀਕਾਸੁ ਚ ‘‘વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਦਾਯਕੋ ਇਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਦਾਯਕੇਨ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਦਾਯਕਸਨ੍ਤਕવਿਹਾਰੋ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ, ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕੋ, ਗਣਸਨ੍ਤਕੋ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੋ’’ਇਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਨਾਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ।
Dāyakavacanaṃ pana nānujānitabbaṃ paṭibāhitabbaṃ. Kasmā? ‘‘Yena vihāro kārito’’tyādipāṭhassa amukhyavohārattā. Yathā hi puthujjanakāle rūpādīsu sañjanassa bhūtapubbattā bhūtapubbagatiyā arahāpi ‘‘satto’’ti, evaṃ dānakālato pubbe tassa vihārassa sāmibhūtapubbattā dāyako ‘‘vihārasāmiko’’ti vuccati, na issarattā. Na hi sakale vinayapiṭake aṭṭhakathāṭīkāsu ca ‘‘vissajjetvā dinnassa vihārassa dāyako issaro’’ti vā ‘‘dāyakena vicāretabbo’’ti vā ‘‘dāyakasantakavihāro’’ti vā pāṭho atthi, ‘‘saṅghiko, gaṇasantako, puggaliko’’icceva atthi, tasmā tassa vacanaṃ nānujānitabbaṃ.
ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਚਨੇਪਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਨਾਮ વਿਹਾਰੋ’’ਤ੍ਯਾਦਿવਚਨਂ (ਪਾਚਿ॰ ੧੧੬, ੧੨੧, ੧੨੬, ੧੩੧) ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਭਾવਂ ਸਙ੍ਘੇਨ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ વਿਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ વਾ ਹੋਤਿ, ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦੁવਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮੇਨ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਾਤਬ੍ਬੋ વਾ। ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੁਲ੍ਲਭਤ੍ਤਾ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਅਭਾવੇ ਸਤਿ ਦੁવਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਪਨ ਅਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਤਾਦਿਬਹਊਪਕਾਰਤਾਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਤਾਦਿਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਾવਿਰਹਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਮਿਸਗਰੁਕਤਾਦਿવਸੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ વਿਹਾਰੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘવਚਨਮ੍ਪਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤਾવ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ।
Saṅghassa vacanepi ‘‘saṅghiko nāma vihāro’’tyādivacanaṃ (pāci. 116, 121, 126, 131) saṅghasantakabhāvaṃ saṅghena vicāretabbabhāvaṃ dīpeti, saṅgho pana vicārento pañcaṅgasamannāgataṃ bhikkhuṃ senāsanaggāhāpakaṃ sammannitvā tena yathāvuḍḍhaṃ vicāretabbo vā hoti, samaggena saṅghena duvaṅgasamannāgatassa bhikkhuno apalokanakammena dhuvavāsatthāya dātabbo vā. Tesu pañcaṅgasamannāgatassa bhikkhuno dullabhattā senāsanaggāhāpakasammutiyā abhāve sati duvaṅgasamannāgato bhikkhu pariyesitabbo. Evaṃ pana apariyesitvā bhaṇḍāgārikatādibahaūpakāratāyuttassa bahussutatādiguṇavisiṭṭhatāvirahassa bhikkhuno āmisagarukatādivasena saṅghena vihāro dātabbo na hoti, tasmā saṅghavacanampi upaparikkhitabbaṃ, na tāva anujānitabbaṃ.
ਅਥ ਤੀਣਿਪਿ વਚਨਾਨਿ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਭਿਰੁਚਿਤੋ’’ਤਿ, ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਅਭਿਰੁਚਿਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਮ੍ਹੇ ਚੀવਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤੋ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਆਚਰਿਯੋ, ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕੋ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ, ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕੋ, ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕੋ, ਪਿਯਸਹਾਯੋ, ਲਾਭੀ, ਯਸਸ੍ਸੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਭਿਰੁਚਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ‘‘ਏਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ ਅਰਹਤਿ, ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ ਨ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ‘‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ, વਿਨਯਧਰੋ, ਗਣવਾਚਕਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਏਸੋ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ, ਏਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਿਨਯਧਰਾਦੀਨਂ વਾ ਗਣવਾਚਕਆਚਰਿਯਸ੍ਸ વਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੯; ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ)।
Atha tīṇipi vacanāni saṃsandetabbāni. Tattha saṅghassa issarattā saṅgho pucchitabbo ‘‘ko puggalo tumhehi abhirucito’’ti, pucchitvā ‘‘eso’’ti vutte ‘‘kasmā abhirucito’’ti pucchitvā ‘‘eso puggalo amhe cīvarādipaccayehi anuggahetā, amhākaṃ ñātisālohito, upajjhāyo, ācariyo, saddhivihāriko, antevāsiko, samānupajjhāyako, samānācariyako, piyasahāyo, lābhī, yasassī, tasmā amhehi abhirucito’’ti vutte ‘‘na ettāvatā dhuvavāsatthāya vihāro dātabbo’’ti paṭikkhipitabbo. Atha ‘‘eso puggalo sabbehi amhehi vuḍḍhataro aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ arahati, dhuvavāsatthāya vihāro pana tassa dātabboti aṭṭhakathācariyehi na vutto’’ti vatvā paṭikkhipitabbo. Atha ‘‘dhammakathiko, vinayadharo, gaṇavācakaācariyo’’ti vutte ‘‘eso dhuvavāsatthāya dinnavihārassa anucchaviko, etassa dātabbo’’ti anumoditabbo. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharādīnaṃ vā gaṇavācakaācariyassa vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhento dhuvavāsatthāya vihāraṃ sammannitvā detī’’ti vacanato viññāyati (pāci. aṭṭha. 129; kaṅkhā. aṭṭha. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā).
ਇਧ ਪਨ ਸਾਧਕਪਾਠੇ ‘‘ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਾ’’ਤਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਕਸ੍ਮਾ ਸਾਧ੍ਯવਚਨੇ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਨ વੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਏਤਰਹਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ। ਯਦਿ ਕੇਸੁਚਿ વਿਹਾਰੇਸੁ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰવਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਰਕ੍ਖਣਾਦਿਕਂ ਉਪਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਏਤਰਹਿਪਿ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਦਦੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਿਸੁਂ ਧੁવવਾਸવਿਹਾਰੋਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਸਾਧਕਪਾਠੇ ‘‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਿਨਯਧਰਾਦੀਨਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਆਗਤਾਗਮੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ વਿਨਯਧਰੋ ਮਾਤਿਕਾਧਰੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ ਲਜ੍ਜੀ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋਤਿ વੁਤ੍ਤਗੁਣવਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਥਾਪਿ ‘‘ਏਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ‘‘ਸਾਧੁ ਏਸੋਪਿ ਫਾਸੁਕਾવਾਸਸ੍ਸ ਅਰਹੋ, ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰੋ ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਬਹੂਪਕਾਰਸ੍ਸ ਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੪੩) વਚਨਤੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Idha pana sādhakapāṭhe ‘‘bhaṇḍāgārikassa vā’’ti vijjamāne kasmā sādhyavacane bhaṇḍāgāriko na vuttoti? Etarahi bhaṇḍāgārassa abhāvā. Yadi kesuci vihāresu bhaṇḍāgāraṃ sammanneyya, so bhaṇḍāgāravihāre nisinno saṅghassa pattacīvararakkhaṇādikaṃ upakāraṃ kareyya, tassa bahūpakārataṃ sallakkhento saṅgho bhaṇḍāgārikassa phāsukaṃ āvāsaṃ etarahipi dhuvavāsatthāya dadeyya, so tassa visuṃ dhuvavāsavihāroti. Ettha sādhakapāṭhe ‘‘dhammakathikavinayadharādīnaṃ vā’’tiādisaddena bahussuto āgatāgamo dhammadharo vinayadharo mātikādharo paṇḍito byatto medhāvī lajjī kukkuccako sikkhākāmoti vuttaguṇavante saṅgaṇhāti. Athāpi ‘‘eso puggalo bahussuto uddesaparipucchādīhi bhikkhūnaṃ bahūpakāro saṅghabhāranitthārako’’ti vadati, ‘‘sādhu esopi phāsukāvāsassa araho, anuṭṭhāpanīyaṃ katvā dhuvavāsatthāya vihāro etassapi dātabbo’’ti vatvā anumoditabbo. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Saṅgho pana bahussutassa uddesaparipucchādīhi bahūpakārassa bhāranitthārakassa phāsukaṃ āvāsaṃ anuṭṭhāpanīyaṃ katvā detī’’ti (mahāva. aṭṭha. 343) vacanato viññāyati.
ਅਥਾਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ વਿਨਯਧਰੋ ਗਣવਾਚਕਾਚਰਿਯੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰੋ વਿਸਿਟ੍ਠਗੁਣਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ‘‘ਸਾਧੁ ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾવ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਿਨਯਧਰਾਦੀਨਂ વਾ ਗਣવਾਚਕਾਚਰਿਯਸ੍ਸ વਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੦; ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) વਚਨਤੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Athāpi ‘‘ayaṃ puggalo dhammakathiko vinayadharo gaṇavācakācariyo saṅghassa bahūpakāro visiṭṭhaguṇayutto’’ti vadati, ‘‘sādhu etassapi puggalassa dhuvavāsatthāya vihāraṃ sallakkhetvā sammannitvāva dātabbo’’ti vatvā anumoditabbo. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharādīnaṃ vā gaṇavācakācariyassa vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhetvā dhuvavāsatthāya vihāraṃ sammannitvā detī’’ti (pāci. aṭṭha. 120; kaṅkhā. aṭṭha. anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā) vacanato viññāyati.
ਅਥਾਪਿ ‘‘ਏਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ‘‘ਸਾਧੁ ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਸੇਨਾਸਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੯੫-੪੯੬) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਏવਂ ਦੁવਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠੋ વਾ ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠੋ વਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਸ੍ਸੀਮੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਂ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਗਾਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) વਚਨਤੋਤਿ।
Athāpi ‘‘eso puggalo bahussuto saṅghabhāranitthārako’’ti vadati, ‘‘sādhu etassapi anuṭṭhāpanīyaṃ katvā dātabbo’’ti vatvā anumoditabbo. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Bahussutassa saṅghabhāranitthārakassa bhikkhuno anuṭṭhāpanīyasenāsanampī’’ti parivāraṭṭhakathāyaṃ (pari. aṭṭha. 495-496) vuttattā viññāyati. Tato ‘‘evaṃ duvaṅgasampanno puggalo antosīmaṭṭho vā bahisīmaṭṭho vā’’ti pucchitvā ‘‘antosīmaṭṭho’’ti vutte ‘‘sādhu suṭṭhu tassa dātabbo’’ti sampaṭicchitabbaṃ. ‘‘Bahisīmaṭṭho’’ti vutte ‘‘na dātabbo’’ti paṭikkhipitabbaṃ. Kasmāti ce? ‘‘Na, bhikkhave, nissīme ṭhitassa senāsanaṃ gāhetabbaṃ, yo gāheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 318) vacanatoti.
ਅਥ ‘‘ਦੁવਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠੇ ਅਸਤਿ ਏਕਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਏਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਦੀਨਂ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩.੧੧੯-੧੨੧) ਏਕੇਕਙ੍ਗવਸੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ‘‘ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠੋ ਏਕਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠੋવ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ‘‘ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਦੀਸੁ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਸੁ ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੭੯) વਚਨਤੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Atha ‘‘duvaṅgasamannāgate antosīmaṭṭhe asati ekaṅgasamannāgato antosīmaṭṭho atthī’’ti pucchitvā ‘‘atthī’’ti vutte ‘‘sādhu suṭṭhu etassa dātabbo’’ti sampaṭicchitabbaṃ. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhentoti bhaṇḍāgārikassa bahūpakārataṃ dhammakathikādīnaṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhento’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.119-121) ekekaṅgavasena āgatattā viññāyati. ‘‘Antosīmaṭṭho ekaṅgasamannāgatopi natthi, bahisīmaṭṭhova atthī’’ti vutte ‘‘āgantvā antosīme ṭhitassa dātabbo’’ti vattabbo. Kasmāti ce? ‘‘Asampattānampi upacārasīmaṃ paviṭṭhānaṃ antevāsikādīsu gaṇhantesu dātabbamevā’’ti aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) vacanato viññāyati.
ਸਚੇ ਪਨ ਏਕਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤਭਾવੇਨ વਾ ਦੁવਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤਭਾવੇਨ વਾ ਸਮਾਨਾ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਂ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ, ਕਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? વਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸਾਤਿ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਪਟਿਬਾਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੧) વਚਨਤੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਂ ਏਕਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤੋ વਾ ਦੁવਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇવ ਆવਾਸਿਕਾ ਬਾਲਾ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਏવਂ ਸਤਿ ਕਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਯੋ ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੋ ਚੇ ਲਜ੍ਜੀ ਹੋਤਿ ਪੇਸਲੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ, ਸੋ ਤੇਹਿ ਆવਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਗਮਨਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸੋ ਆવਾਸੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ।
Sace pana ekaṅgayuttabhāvena vā duvaṅgayuttabhāvena vā samānā dve tayo bhikkhū antosīmāyaṃ vijjamānā bhaveyyuṃ, kassa dātabboti? Vaḍḍhatarassāti. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Na ca, bhikkhave, saṅghikaṃ yathāvuḍḍhaṃ paṭibāhitabbaṃ, yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 311) vacanatoti. Sace pana antosīmāyaṃ ekaṅgayutto vā duvaṅgayutto vā bhikkhu natthi, sabbeva āvāsikā bālā abyattā, evaṃ sati kassa dātabboti? Yo taṃ vihāraṃ āgacchati āgantuko bhikkhu, so ce lajjī hoti pesalo bahussuto sikkhākāmo, so tehi āvāsikehi bhikkhūhi aññattha agamanatthaṃ saṅgahaṃ katvā so āvāso dātabbo.
ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਕਥਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੇ? ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ વਾ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਆਗਤਾਗਮੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ વਿਨਯਧਰੋ ਮਾਤਿਕਾਧਰੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ ਲਜ੍ਜੀ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਉਪਲਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਚੁਣ੍ਣੇਨ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠੇਨ ਮੁਖੋਦਕੇਨ। ਨੋ ਚੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ ਉਪਲਾਪੇਯ੍ਯੁਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ ਚੁਣ੍ਣੇਨ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠੇਨ ਮੁਖੋਦਕੇਨ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੬੩) ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੬੩) ‘‘ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਤਤ੍ਥ, ਇਧ ਭਿਕ੍ਖਾ ਸੁਲਭਾ ਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, વਸਥ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਮਾਨਾ’ਤਿ ਏવਂ ਪਿਯવਚਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਥਾਕਰਣવਸੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ‘ਆਮ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਟਿવਚਨਦਾਪਨੇਨ ਉਪਲਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ વਾ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਚੇવ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਚ, ਪਿਯવਚਨੇਨ ਉਪਲਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਕਣ੍ਣਸੁਖਂ ਆਲਪਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਚੁਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਸਚੇ ਸਕਲੋਪਿ ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਇਧ ਨੇવ ਥੇਰਾ, ਨ ਦਹਰਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ વਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਰੇ ਅਨੁਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਪਨ ਮਹਾਥੇਰਾਨਂ ਪਰਿવੇਣਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਦਾਨਾਦੀਨਿ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਸਤਿ ਮਹਾਥੇਰੇਹਿ ਸਾਯਂਪਾਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨ ਪਨ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਂ ਞਤ੍વਾ ਪਠਮਤਰਂ ਮਹਾਥੇਰਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿਂਚਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਅਤ੍ਥਿ, ‘ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ વਿਹਰਥਾ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਥਾਪਿਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਨ વਿਹਾਰੇ ਏਕੋ વਾ ਦ੍વੇ વਾ વਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ વਦਨ੍ਤਿ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਅવਸੇਸਾ ਫਾਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤੂ’ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਏવਂ ਤਾਦਿਸਂ ਬਹਿਸੀਮਤੋ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਮਾਗਤਂ ਲਜ੍ਜੀਪੇਸਲਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਭੂਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਧੁવਨਿવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Ayamattho kathaṃ jānitabboti ce? ‘‘Idha pana, bhikkhave, aññatarasmiṃ āvāse sambahulā bhikkhū viharanti bālā abyattā, te na jānanti uposathaṃ vā uposathakammaṃ vā pātimokkhaṃ vā pātimokkhuddesaṃ vā. Tattha añño bhikkhu āgacchati bahussuto āgatāgamo dhammadharo vinayadharo mātikādharo paṇḍito byatto medhāvī lajjī kukkuccako sikkhākāmo, tehi, bhikkhave, bhikkhūhi so bhikkhu saṅgahetabbo anuggahetabbo upalāpetabbo upaṭṭhāpetabbo cuṇṇena mattikāya dantakaṭṭhena mukhodakena. No ce saṅgaṇheyyuṃ anuggaṇheyyuṃ upalāpeyyuṃ upaṭṭhāpeyyuṃ cuṇṇena mattikāya dantakaṭṭhena mukhodakena, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 163) sammāsambuddhena paññattattā, aṭṭhakathāyañca (mahāva. aṭṭha. 163) ‘‘saṅgahetabboti ‘sādhu, bhante, āgatattha, idha bhikkhā sulabhā sūpabyañjanaṃ atthi, vasatha anukkaṇṭhamānā’ti evaṃ piyavacanena saṅgahetabbo, punappunaṃ tathākaraṇavasena anuggahetabbo, ‘āma vasissāmī’ti paṭivacanadāpanena upalāpetabbo. Atha vā catūhi paccayehi saṅgahetabbo ceva anuggahetabbo ca, piyavacanena upalāpetabbo, kaṇṇasukhaṃ ālapitabboti attho, cuṇṇādīhi upaṭṭhāpetabbo. Āpatti dukkaṭassāti sace sakalopi saṅgho na karoti, sabbesaṃ dukkaṭaṃ. Idha neva therā, na daharā muccanti, sabbehi vārena upaṭṭhātabbo, attano vāre anupaṭṭhahantassa āpatti. Tena pana mahātherānaṃ pariveṇasammajjanadantakaṭṭhadānādīni na sāditabbāni. Evampi sati mahātherehi sāyaṃpātaṃ upaṭṭhānaṃ āgantabbaṃ. Tena pana tesaṃ āgamanaṃ ñatvā paṭhamataraṃ mahātherānaṃ upaṭṭhānaṃ gantabbaṃ. Sacassa saddhiṃcarā bhikkhū upaṭṭhākā atthi, ‘mayhaṃ upaṭṭhākā atthi, tumhe appossukkā viharathā’ti vattabbaṃ. Athāpissa saddhiṃ carā natthi, tasmiṃyeva pana vihāre eko vā dve vā vattasampannā vadanti ‘mayhaṃ therassa kattabbaṃ karissāma, avasesā phāsu viharantū’ti, sabbesaṃ anāpattī’’ti vuttattā. Evaṃ tādisaṃ bahisīmato antosīmamāgataṃ lajjīpesalabahussutasikkhākāmabhūtaṃ bhikkhuṃ antosīmāya dhuvanivāsatthāya phāsukaṃ āvāsaṃ anuṭṭhāpanīyaṃ katvā dātabboti viññāyati.
ਨਨੁ ਚ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਸ੍ਸੀਮੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਂ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਗਾਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸੀਮਤੋ ਆਗਤਸ੍ਸ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ‘‘ਨਿਸ੍ਸੀਮੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਦਰੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸੀਮੇ ਠਿਤਂਯੇવ ਸੇਨਾਸਨਂ ਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਨਿਸ੍ਸੀਮੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਂ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬਹਿਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤੇਪਿ ਇਦਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਂ ਪવਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਭਾਗੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੭੯) ‘‘ਅਸੁਕવਿਹਾਰੇ ਕਿਰ ਬਹੁਂ ਚੀવਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਯੋਜਨਨ੍ਤਰਿਕવਿਹਾਰਤੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠੇਸੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਆવਾਸੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸੇਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ વਿਨਾ વਸ੍ਸਂ વਸਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸ੍ਸਂ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹਿਸੀਮਤੋ ਆਗਤੋਪਿ ਲਜ੍ਜੀਪੇਸਲਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ –
Nanu ca ‘‘na, bhikkhave, nissīme ṭhitassa senāsanaṃ gāhetabbaṃ, yo gāheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 318) bhagavatā vuttaṃ, atha kasmā nissīmato āgatassa dhuvavāsatthāya vihāro dātabboti? Vuccate – ‘‘nissīme ṭhitassā’’ti idaṃ anādare sāmivacanaṃ, tasmā nissīme ṭhitaṃyeva senāsanaṃ na gāhetabbanti attho daṭṭhabbo, na nissīme ṭhitassa tassa bhikkhussa antosīmaṃ paviṭṭhassapi senāsanaṃ na gāhetabbanti attho, tasmā pubbe bahisīmāyaṃ ṭhitepi idāni antosīmaṃ paviṭṭhakālato paṭṭhāya catupaccayabhāgo labbhati. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘asukavihāre kira bahuṃ cīvaraṃ uppannanti sutvā yojanantarikavihāratopi bhikkhū āgacchanti, sampattasampattānaṃ ṭhitaṭṭhānato paṭṭhāya dātabba’’nti. Antosīmaṭṭhesu pātimokkhaṃ uddisituṃ asakkontesu yattha pātimokkhuddesako atthi, so āvāso gantabbo hoti. Antovassepi pātimokkhuddesakena vinā vassaṃ vasituṃ na labhati. Yattha pātimokkhuddesako atthi, tattha gantvā vassaṃ vasitabbaṃ, tasmā bahisīmato āgatopi lajjīpesalabahussutasikkhākāmabhikkhu saṅgahetabbo hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ વਾ। ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਮਨ੍ਤਾ ਆવਾਸਾ ਸਜ੍ਜੁਕਂ ਪਾਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘ਗਚ੍ਛਾવੁਸੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਾ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਲਭੇਥ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਲਭੇਥ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਯਤ੍ਥ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ વਾ, ਸੋ ਆવਾਸੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਨੋ ਚੇ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸ੍ਸਂ વਸਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ વਾ। ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਮਨ੍ਤਾ ਆવਾਸਾ ਸਜ੍ਜੁਕਂ ਪਾਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘ਗਚ੍ਛਾવੁਸੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਾ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਲਭੇਥ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਲਭੇਥ, ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਪਾਹੇਤਬ੍ਬੋ ‘ਗਚ੍ਛਾવੁਸੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ વਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਾ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਲਭੇਥ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਲਭੇਥ, ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ વਸ੍ਸਂ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, વਸੇਯ੍ਯੁਂ ਚੇ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ’’ (ਮਹਾવ॰ ੧੬੩)।
‘‘Idha pana, bhikkhave, aññatarasmiṃ āvāse tadahuposathe sambahulā bhikkhū viharanti bālā abyattā, te na jānanti uposathaṃ vā uposathakammaṃ vā pātimokkhaṃ vā pātimokkhuddesaṃ vā. Tehi, bhikkhave, bhikkhūhi eko bhikkhu sāmantā āvāsā sajjukaṃ pāhetabbo ‘gacchāvuso saṃkhittena vā vitthārena vā pātimokkhaṃ pariyāpuṇitvā āgacchā’ti. Evañcetaṃ labhetha, iccetaṃ kusalaṃ. No ce labhetha, tehi, bhikkhave, bhikkhūhi sabbeheva yattha jānanti uposathaṃ vā uposathakammaṃ vā pātimokkhaṃ vā pātimokkhuddesaṃ vā, so āvāso gantabbo. No ce gaccheyyuṃ, āpatti dukkaṭassa. Idha pana, bhikkhave, aññatarasmiṃ āvāse sambahulā bhikkhū vassaṃ vasanti bālā abyattā, te na jānanti uposathaṃ vā uposathakammaṃ vā pātimokkhaṃ vā pātimokkhuddesaṃ vā. Tehi, bhikkhave, bhikkhūhi eko bhikkhu sāmantā āvāsā sajjukaṃ pāhetabbo ‘gacchāvuso saṃkhittena vā vitthārena vā pātimokkhaṃ pariyāpuṇitvā āgacchā’ti. Evañcetaṃ labhetha, iccetaṃ kusalaṃ. No ce labhetha, eko bhikkhu sattāhakālikaṃ pāhetabbo ‘gacchāvuso saṃkhittena vā vitthārena vā pātimokkhaṃ pariyāpuṇitvā āgacchā’ti. Evañcetaṃ labhetha, iccetaṃ kusalaṃ. No ce labhetha, na, bhikkhave, tehi bhikkhūhi tasmiṃ āvāse vassaṃ vasitabbaṃ, vaseyyuṃ ce, āpatti dukkaṭassāti’’ (mahāva. 163).
ਏવਂ ਬਹਿਸੀਮਤੋ ਆਗਤਸ੍ਸਪਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਸਿਟ੍ਠਗੁਣਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾવੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਣੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਂਸੋ ਪવੇਣੀ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍વਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬੋ। ਗਣਾਦਿਭਾવੋ ਹਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਬਹੂਪਕਾਰਤਾਦਿਭਾવੋਯੇવ ਪਮਾਣਂ। ਸਾਮਗ੍ਗਿਕਰਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਸਮਾਨਗਣੋ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁવਤ੍ਤਕਾਨਂ ਲਦ੍ਧਿਨਾਨਾਸਂવਾਸਕਾਨਮ੍ਪਿ ਲਦ੍ਧਿવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ ਤਿવਿਧਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਕਮ੍ਮਕਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਸਂવਾਸਕਾਨਮ੍ਪਿ ਓਸਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਮਗ੍ਗਿਕਰਣੇਨ ਸਂવਾਸੋ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ। ਅਲਜ੍ਜਿਂ ਪਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਅਲਜ੍ਜੀਪਰਿਸਂ વਡ੍ਢਾਪੇਤਿ, ਲਜ੍ਜੀਪਰਿਸਂ ਹਾਪੇਤਿ। ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਂ ਪਨ વਿਹਾਰਤੋਪਿ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਕਲਹਕਾਰਕਮੇવ ਸਕਲਸਙ੍ਘਾਰਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਪਕ੍ਖਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਮ੍ਪਿ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ। ਅਲਜ੍ਜੀਆਦਯੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਤੋਯੇવ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਕਲਸਙ੍ਘਾਰਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੮) વੁਤ੍ਤਂ।
Evaṃ bahisīmato āgatassapi saṅghassa upakāraṃ kātuṃ sakkontassa visiṭṭhaguṇayuttassa dātabbabhāvo viññāyati, tasmā ‘‘amhākaṃ gaṇo na hoti, amhākaṃ vaṃso paveṇī na hoti, amhākaṃ sandiṭṭhasambhatto na hotī’’tiādīni vatvā na paṭikkhipitabbo. Gaṇādibhāvo hi appamāṇaṃ, yathāvuttabahūpakāratādibhāvoyeva pamāṇaṃ. Sāmaggikaraṇato paṭṭhāya hi samānagaṇo hoti. Tathā hi ukkhittānuvattakānaṃ laddhinānāsaṃvāsakānampi laddhivissajjanena tividhaukkhepanīyakammakatānaṃ kammanānāsaṃvāsakānampi osāraṇaṃ katvā sāmaggikaraṇena saṃvāso bhagavatā anuññāto. Alajjiṃ pana bahussutampi saṅgahaṃ kātuṃ na vaṭṭati. So hi alajjīparisaṃ vaḍḍhāpeti, lajjīparisaṃ hāpeti. Bhaṇḍanakārakaṃ pana vihāratopi nikkaḍḍhitabbaṃ. Tathā hi ‘‘bhaṇḍanakārakakalahakārakameva sakalasaṅghārāmato nikkaḍḍhituṃ labhati. So hi pakkhaṃ labhitvā saṅghampi bhindeyya. Alajjīādayo pana attano vasanaṭṭhānatoyeva nikkaḍḍhitabbā, sakalasaṅghārāmato nikkaḍḍhituṃ na vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāyaṃ (pāci. aṭṭha. 128) vuttaṃ.
વੁਡ੍ਢਾਪਚਾਯਨਾਦਿਸਾਮਗ੍ਗਿਰਸਰਹਿਤਂ વਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਏવਰੂਪੇਨ ਹਿ વਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਏਕવਿਹਾਰੇ વਾ ਏਕਪਰਿવੇਣੇ વਾ વਸਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇવਸ੍ਸ ਨਿવਾਸੋ વਾਰਿਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੨੨), ਤਸ੍ਮਾ ਆવਾਸਿਕੋ વਾ ਹੋਤੁ ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ વਾ, ਸਗਣੋ વਾ ਹੋਤੁ ਅਞ੍ਞਗਣੋ વਾ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸੀਲવਨ੍ਤਭੂਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗવਤਾ –
Vuḍḍhāpacāyanādisāmaggirasarahitaṃ visabhāgapuggalampi saṅgahaṃ kātuṃ na labhati. Vuttañhi ‘‘evarūpena hi visabhāgapuggalena ekavihāre vā ekapariveṇe vā vasantena attho natthi, tasmā sabbatthevassa nivāso vārito’’ti (pāci. aṭṭha. 122), tasmā āvāsiko vā hotu āgantuko vā, sagaṇo vā hotu aññagaṇo vā, bahussutasīlavantabhūto bhikkhu saṅgahetabbo. Vuttañhi bhagavatā –
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਧਰਂ, ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਂ।
‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ, sappaññaṃ buddhasāvakaṃ;
ਨੇਕ੍ਖਂ ਜਮ੍ਬੋਨਦਸ੍ਸੇવ, ਕੋ ਤਂ ਨਨ੍ਦਿਤੁਮਰਹਤਿ।
Nekkhaṃ jambonadasseva, ko taṃ nanditumarahati;
ਦੇવਾਪਿ ਨਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾਪਿ ਪਸਂਸਿਤੋ’’ਤਿ॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੬) –
Devāpi naṃ pasaṃsanti, brahmunāpi pasaṃsito’’ti. (a. ni. 4.6) –
ਅਯਂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਬਹੂਪਕਾਰਤਾਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭਾਰਨਿਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਫਾਸੁਕਂ ਆવਾਸਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
Ayaṃ antosīmaṭṭhena saṅghena bahūpakāratāguṇavisiṭṭhatāsaṅkhātehi guṇehi yuttassa saṅghabhāranitthārakassa bhikkhuno phāsukaṃ āvāsaṃ anuṭṭhāpanīyaṃ katvā dāne vinicchayo.
ਯਦਾ ਪਨ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ ਜਰਾਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ વਾ ਰੋਗਪੀਲ਼ਿਤਤਾਯ વਾ વਿવੇਕਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ વਾ ਗਣਂ ਅਪਰਿਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ વਾ ਕਲਹવਿવਾਦਾਭਾવਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦੀਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਂ વਿਹਾਰੋ ਸਙ੍ਘਿਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਬਹੂਪਕਾਰਤਾਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਤਾਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਚਿਨਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਤੋ ਸਙ੍ਘੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਲਜ੍ਜੀਪੇਸਲਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਭੂਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਤਿ। ਮਹਾਥੇਰਸ੍ਸਪਿ ਤਮੇવ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਰਭੂਤਂ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਅਙ੍ਗવਿਯੁਤ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਛਨ੍ਦਾਦਿਅਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋવ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવ ਅਨੁਮਤਿਯਾ વਿਹਾਰੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ।
Yadā pana saṅghatthero jarādubbalatāya vā rogapīḷitatāya vā vivekajjhāsayatāya vā gaṇaṃ apariharitukāmo aññassa dātukāmo, attano accayena vā kalahavivādābhāvamicchanto saddhivihārikādīnaṃ niyyātetukāmo hoti, tadā na attano issaravatāya dātabbaṃ, ayaṃ vihāro saṅghiko, tasmā saṅghaṃ sannipātāpetvā taṃ kāraṇaṃ ācikkhitvā bahūpakāratāguṇavisiṭṭhatāyuttapuggalo vicināpetabbo. Tato saṅgho cattāri agatigamanāni anupagantvā bhagavato ajjhāsayānurūpaṃ lajjīpesalabahussutasikkhākāmabhūtaṃ puggalaṃ vicinitvā ‘‘ayaṃ bhikkhu imassa vihārassa anucchaviko’’ti āroceti. Mahātherassapi tameva ruccati, iccetaṃ kusalaṃ. No ce ruccati, attano bhārabhūtaṃ vuttappakāraaṅgaviyuttaṃ puggalaṃ dātukāmo hoti. Evaṃ sante saṅgho chandādiagatiṃ na gacchati, puggalova gacchati, tasmā saṅghasseva anumatiyā vihāro dātabbo.
ਸਚੇ ਪਨ ਸਙ੍ਘੋ ਯਂ ਕਞ੍ਚਿ ਆਮਿਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਗੁਣવਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਅਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਤਦਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋਪਿ ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋਯੇવਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਕਾਰਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸੇવ ਅਨੁਮਤਿਯਾ વਿਹਾਰੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਙ੍ਘਾਨੁਮਤਿਯਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੫੩੮-੫੩੯) ‘‘ਸਚੇ ਸਙ੍ਘੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਆਮਿਸਗਰੁਕਤਾਯ ਨ ਨਿવਾਰੇਤਿ, ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿવਾਰੇਤਿ, ਸੋવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਸਙ੍ਘਿਕੇਸੁ ਹਿ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋવ ਇਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –
Sace pana saṅgho yaṃ kañci āmisaṃ labhitvā yathāvuttaguṇaviyuttassa bhikkhuno dātukāmo hoti, puggalo pana bhagavato ajjhāsayānurūpaṃ vuttappakāraaṅgayuttabhūtasseva bhikkhussa dātukāmo, tadā puggalopi saṅghapariyāpannoyevāti katvā dhammakammakārakassa puggalasseva anumatiyā vihāro dātabbo, na saṅghānumatiyā. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.538-539) ‘‘sace saṅgho kiñci labhitvā āmisagarukatāya na nivāreti, eko bhikkhu nivāreti, sova bhikkhu issaro. Saṅghikesu hi kammesu yo dhammakammaṃ karoti, sova issaro’’ti. Vuttañhi –
‘‘ਛਨ੍ਦਾ ਦੋਸਾ ਭਯਾ ਮੋਹਾ।
‘‘Chandā dosā bhayā mohā;
ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤਿવਤ੍ਤਤਿ।
Yo dhammaṃ ativattati;
ਨਿਹੀਯਤਿ ਤਸ੍ਸ ਯਸੋ।
Nihīyati tassa yaso;
ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇવ ਚਨ੍ਦਿਮਾ॥
Kāḷapakkheva candimā.
‘‘ਛਨ੍ਦਾ ਦੋਸਾ ਭਯਾ ਮੋਹਾ।
‘‘Chandā dosā bhayā mohā;
ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ।
Yo dhammaṃ nātivattati;
ਆਪੂਰਤਿ ਤਸ੍ਸ ਯਸੋ।
Āpūrati tassa yaso;
ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇવ ਚਨ੍ਦਿਮਾ’’ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੪੬; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੧੭-੧੮; ਪਾਰਿ॰ ੩੮੨, ੩੮੬)।
Sukkapakkheva candimā’’ti. (dī. ni. 3.246; a. ni. 4.17-18; pāri. 382, 386);
ਯਦਾ ਪਨ ਥੇਰੋਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਤ੍વਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮਙ੍ਗਤੋ, ਸਙ੍ਘੋਪਿ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ વਿਚਾਰੇਤਿ, ਏવਂ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰੇ ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੇ ਸੁਞ੍ਞੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ વੁਦ੍ਧਿਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਂ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹੇਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਏવਂ ਅਕਤ੍ਥ, ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠਕੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਬਹੂਪਕਾਰਤਾਦਿਯੁਤ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਿਚਿਨਥ, વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਲਭਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਥ, ਨੋ ਚੇ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠਕੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਲਤ੍ਥ, ਅਥ ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠਕੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વਿਚਿਨਥ। ਬਹਿਸੀਮਟ੍ਠਕੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਅਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਧੁવવਾਸਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਥ। ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਕਥਾ-ਸਨ੍ਤੋਸਕਥਾ-ਸਲ੍ਲੇਖਕਥਾ-ਪવਿવਿਤ੍ਤਕਥਾવੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਕਥਾ-ਸੀਲਕਥਾ-ਸਮਾਧਿਕਥਾ-ਪਞ੍ਞਾਕਥਾ-વਿਮੁਤ੍ਤਿਕਥਾ-વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕਥਾਸਙ੍ਖਾਤਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਥ, ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯੋਦਾਪਿਸ੍ਸਥ, ਕਙ੍ਖਂ વਿਨੋਦਿਸ੍ਸਥ, ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਜੁਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਸ੍ਸਥ। ਯਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਪੇਸਲਸ੍ਸ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਸਦ੍ਧਾਯ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸੀਲੇਨ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸੁਤੇਨ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਚਾਗੇਨ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੧੪) ‘‘ਕਤਮੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਗੋਚਰੋ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ, ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਸ੍ਸੁਤਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਸੁਤਂ ਪਰਿਯੋਦਪੇਤਿ, ਕਙ੍ਖਂ વਿਤਰਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਜੁਂ ਕਰੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਸ વਾ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋ ਸਦ੍ਧਾਯ વਡ੍ਢਤਿ, ਸੀਲੇਨ વਡ੍ਢਤਿ, ਸੁਤੇਨ વਡ੍ਢਤਿ , ਚਾਗੇਨ વਡ੍ਢਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ વਡ੍ਢਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਗੋਚਰੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਟ੍ਠਕਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਧੁવવਾਸવਿਹਾਰੋ ਦਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ।
Yadā pana theropi kiñci avatvā yathākammaṅgato, saṅghopi na kassaci vicāreti, evaṃ saṅghikavihāre abhikkhuke suññe vattamāne tasmiṃ dese yena kenaci sāsanassa vuddhimicchantena ācariyena antosīmaṭṭhakā bhikkhū evaṃ samussāhetabbā ‘‘mā tumhe āyasmanto evaṃ akattha, antosīmaṭṭhakesu bhikkhūsu bahūpakāratādiyuttaṃ puggalaṃ vicinatha, vicinitvā labhantā tassa puggalassa samaggena saṅghena dhuvavāsatthāya vihāraṃ anuṭṭhāpanīyaṃ katvā detha, no ce antosīmaṭṭhakesu bhikkhūsu alattha, atha bahisīmaṭṭhakesu bhikkhūsu vicinatha. Bahisīmaṭṭhakesu bhikkhūsu vicinitvā yathāvuttaaṅgayuttapuggale labbhamāne taṃ puggalaṃ antosīmaṃ pavesetvā antosīmaṭṭhakassa saṅghassa anumatiyā dhuvavāsatthāya vihāraṃ sammannitvā anuṭṭhāpanīyaṃ katvā detha. Evaṃ karontā hi tumhe āyasmanto appicchakathā-santosakathā-sallekhakathā-pavivittakathāvīriyārambhakathā-sīlakathā-samādhikathā-paññākathā-vimuttikathā-vimuttiñāṇadassanakathāsaṅkhātadasakathāvatthusampannaṃ puggalaṃ upanissāya assutapubbaṃ dhammaṃ suṇissatha, sutapubbaṃ dhammaṃ pariyodāpissatha, kaṅkhaṃ vinodissatha, diṭṭhiṃ ujuṃ karissatha, cittaṃ pasādessatha. Yassa lajjino pesalassa bahussutassa sikkhākāmassa bhikkhuno bhikkhaṃ anusikkhamānā saddhāya vaḍḍhissanti, sīlena vaḍḍhissanti, sutena vaḍḍhissanti, cāgena vaḍḍhissanti, paññāya vaḍḍhissantī’’ti. Vuttañhetaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.14) ‘‘katamo upanissayagocaro dasakathāvatthuguṇasamannāgato kalyāṇamitto, yaṃ nissāya assutaṃ suṇāti, sutaṃ pariyodapeti, kaṅkhaṃ vitarati, diṭṭhiṃ ujuṃ karoti, cittaṃ pasādeti. Yassa vā anusikkhamāno saddhāya vaḍḍhati, sīlena vaḍḍhati, sutena vaḍḍhati , cāgena vaḍḍhati, paññāya vaḍḍhati, ayaṃ vuccati upanissayagocaro’’ti. Evaṃ samussāhetvā dhammakathaṃ katvā antosīmaṭṭhakasaṅgheneva dhuvavāsavihāro dāpetabboti.
ਏવਂ ਜਿਨਸਾਸਨਸ੍ਸ, વਡ੍ਢਿਕਾਮੋ ਸੁਪੇਸਲੋ।
Evaṃ jinasāsanassa, vaḍḍhikāmo supesalo;
ਅਕਾਸਿ ਪਞ੍ਞવਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਆવਾਸਨਿਚ੍ਛਯਨ੍ਤਿ॥
Akāsi paññavā bhikkhu, suṭṭhu āvāsanicchayanti.
ਇਤਿ વਿਨਯਸਙ੍ਗਹਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤੇ વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰੇ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
વਿਹਾਰવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਲਙ੍ਕਾਰੋ।
Vihāravinicchayakathālaṅkāro.