| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯ-ਟੀਕਾ • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Catutthapārājikakathāvaṇṇanā
੩੦੬-੭. ਏવਂ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪવਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਸਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਸਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਝਾਨਾਦਿਭੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮੁਦਾਚਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਸਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।
306-7. Evaṃ nātisaṅkhepavitthāranayena tatiyapārājikavinicchayaṃ dassetvā idāni catutthapārājikavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘asanta’’ntiādi. Tattha ‘‘asanta’’nti apekkhitvā ‘‘attanī’’ti ca ‘‘jhānādibheda’’nti apekkhitvā ‘‘uttarimanussadhamma’’nti ca ‘‘samudācareyyā’’ti apekkhitvā ‘‘yo bhikkhū’’ti ca sāmatthiyā labbhatīti ajjhāharitvā ‘‘attani asanta’’ntiādinā nayena yojetabbaṃ.
ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਿਤਤਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਂ। ਅਤ੍ਤਸ੍ਸਿਤਮੇવ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤੁਪਨਾਯਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍વਾ । ਭવਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਚ વਤ੍ਤਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ વਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਭવਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਕ੍ਕੇਤ੍વਾ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸਞ੍ਚ વਿਨਾਤਿ ‘‘ਯੋ ਤੇ વਿਹਾਰੇ વਸਤੀਧ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વਕ੍ਖਮਾਨਂ ਪਰਿਯਾਯਕਥਂ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਅਧਿਮਾਨਞ੍ਚ વਿਨਾਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਸਞ੍ਞਿਤਾਦਿਸਭਾવਂ ਅਧਿਗਤਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ‘‘ਅਧਿਗਤਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ ਅਹਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਅਧਿਮਾਨਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਝਾਨਾਦਿਭੇਦਨ੍ਤਿ ਝਾਨਾਦਯੋ ਭੇਦਾ વਿਸੇਸਾ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਝਾਨਾਦਿਭੇਦਂ, ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਝਾਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਸਮਾਧਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾ ਫਲਸਚ੍ਛਿ ਕਿਰਿਯਾ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ વਿਨੀવਰਣਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇ ਅਭਿਰਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੯੮, ੧੯੯) ਪਦਭਾਜਨੇ વੁਤ੍ਤਂ ਝਾਨਾਦਿਧਮ੍ਮવਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਝਾਯੀਨਞ੍ਚੇવ ਅਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੧੯੭) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਝਾਨਲਾਭੀਹਿ ਚੇવ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਚ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ।
Attaniasantanti tasmiṃ attabhāve attano santāne anuppāditatāya avijjamānaṃ. Attassitameva katvāti attupanāyikaṃ katvā attani vijjamānaṃ viya katvā taṃ upanetvā . Bhavaṃ adhiṭṭhāya ca vattamānanti paṭisandhito paṭṭhāya ca vattantaṃ bhavaṃ cittena adhiṭṭhahitvā takketvā, citte ṭhapetvāti vuttaṃ hoti. Aññāpadesañca vināti ‘‘yo te vihāre vasatīdha bhikkhū’’tiādinā nayena vakkhamānaṃ pariyāyakathaṃ ṭhapetvā. Adhimānañca vināti adiṭṭhe diṭṭhasaññitādisabhāvaṃ adhigatamānasaṅkhātaṃ ‘‘adhigatauttarimanussadhammo ahamhī’’ti adhimānañca ṭhapetvā. Jhānādibhedanti jhānādayo bhedā visesā yassa taṃ jhānādibhedaṃ, ‘‘uttarimanussadhammo nāma jhānaṃ vimokkho samādhi samāpatti ñāṇadassanaṃ maggabhāvanā phalasacchi kiriyā kilesappahānaṃ vinīvaraṇatā cittassa suññāgāre abhiratī’’ti (pārā. 198, 199) padabhājane vuttaṃ jhānādidhammavisesanti attho. ‘‘Uttarimanussadhammanti uttarimanussānaṃ jhāyīnañceva ariyānañca dhamma’’nti (pārā. aṭṭha. 2.197) aṭṭhakathāya vuttaṃ jhānalābhīhi ceva aṭṭhahi ariyapuggalehi ca adhigatattā tesaṃ santakanti saṅkhyaṃ gataṃ uttarimanussadhammaṃ.
વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ વਾ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮੁਦਾਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਦੇਸੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਾ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੯੮) ਪਦਭਾਜਨੇ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ। ਕਾਯੇਨ વਾਤਿ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਦਿવਸੇਨ ਕਾਯੇਨ વਾ। ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਸੀਸਂ ਨ ਓਤਰਤਿ, ਇਦਂ ਅਭੂਤਾਰੋਚਨਂ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯਪਿ ਓਤਰਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨੧੫) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਦਿਹਤ੍ਥવਿਕਾਰੋ ਚ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਚੋਪਨਞ੍ਚ ‘‘ਕਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। વਾਚਾਯ વਾਤਿ ਯੋ ਸવਨੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤੋ ਤੇਨ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ વੋਹਾਰੇਨ વਾ। ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਥੇਰੋ વਾ ਨવੋ વਾ ਮਜ੍ਝਿਮੋ વਾ। ਸਮੁਦਾਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਯਂ ਕਞ੍ਚਿ ਪਕਾਰਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਤਦਤ੍ਥੇਤਿ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤવਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ। ਞਾਤੇવਾਤਿ ਞਾਤੇ ਏવ। ਮਾਤੁਗਾਮਂ વਾ ਪੁਰਿਸਂ વਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤੇ, ਤੇਨੇવ વਾ ਅਨੁਦ੍ਦਿਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤੇ ਸવਨੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ વਚਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇવ ‘‘ਅਯਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ’’ਤਿਆਦਿਕੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਰੇ ਞਾਤੇਯੇવ। ‘‘ਸੋ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਸੋ ਪੁਨ ਰੁਲ਼੍ਹਿਭਾવੇ ਅਭਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਤ੍ਤਨਿ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਂ ਸਨ੍ਤਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਇਚ੍ਛਾਚਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ਏવਂ ਕਥਿਤਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰੂਪਰਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਾਸਨੇ ਬੁਦ੍ਧਿਮਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਅਨਰਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ । ਕਿਂ વਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥੇવ…ਪੇ॰… ਰੁਲ਼ਿਭਾવੇ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ, ਯਥਾ ਤਾਲੋ ਮਤ੍ਥਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਪੁਨ વਿਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ, ਸੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਤਥੇવ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Viññattipathe ṭhitassa kāyena vā vācāya vā yo bhikkhu samudācareyyāti ajjhāharitvā yojetabbaṃ. Viññattipathe ṭhitassāti dvādasahatthabbhantare padese ṭhitassa ‘‘itthiyā vā purisassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā’’ti (pārā. 198) padabhājane vuttassa yassa kassaci. Kāyena vāti hatthamuddādivasena kāyena vā. ‘‘Sikkhāpaccakkhānaṃ hatthamuddāya sīsaṃ na otarati, idaṃ abhūtārocanaṃ hatthamuddāyapi otaratī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.215) aṭṭhakathāyaṃ vuttattā idha hatthamuddādihatthavikāro ca aṅgapaccaṅgacopanañca ‘‘kāyenā’’ti iminā gahetabbaṃ. Vācāya vāti yo savanūpacāre ṭhito tena viññātuṃ sakkuṇeyyena yena kenaci vohārena vā. Yo bhikkhūti yo upasampanno thero vā navo vā majjhimo vā. Samudācareyyāti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’tiādivacanappakāresu yaṃ kañci pakāraṃ vadeyya. Tadattheti tena vuttavākyassa atthe. Ñātevāti ñāte eva. Mātugāmaṃ vā purisaṃ vā yaṃ kiñci uddissa vutte, teneva vā anuddissa vutte savanūpacāre ṭhitena yena kenaci manussabhūtena vacanasamanantarameva ‘‘ayaṃ paṭhamajjhānalābhī’’tiādike yathāvutte atthappakāre ñāteyeva. ‘‘So’’ti ajjhāharitvā ‘‘so puna ruḷhibhāve abhabbo’’ti yojetabbaṃ, attani avijjamānaguṇaṃ santaṃ viya katvā icchācāre ṭhatvā evaṃ kathitapuggalo sīle patiṭṭhāya uparūpari labbhamānalokiyalokuttaraguṇehi buddhisaṅkhātaṃ sāsane buddhimadhigantuṃ anarahoti attho . Kiṃ viyāti āha ‘‘yatheva…pe… ruḷibhāve’’ti. ‘‘Yathā’’ti etena sambandho ‘‘tathā’’ti, yathā tālo matthakacchinno abhabbo puna viruḷhiyā, sopi pārājikaṃ āpanno tatheva daṭṭhabboti attho.
੩੦੮-੯. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਞਾਤੇવ ਅਭਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸਞ੍ਚ વਿਨਾ’’ਤਿ ਚ ਏਤਸ੍ਮਿਂ વਾਕ੍ਯਦ੍વਯੇ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥવਸੇਨ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਸਨ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ।
308-9. Idāni ‘‘ñāteva abhabbo’’ti ca ‘‘aññāpadesañca vinā’’ti ca etasmiṃ vākyadvaye byatirekatthavasena sambhavantaṃ āpattibhedaṃ dassetumāha ‘‘asantamevā’’tiādi.
ਅਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇવ। ਸੋਤਿ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਤ੍વਾ ਯੇਨ ਤਂ વਚਨਂ ਸੁਤਂ, ਸੋ ਪਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਜਾਨਾਤਿ ਚੇਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ’’ਤਿਆਦਿવਸੇਨ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤવਚਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਅਚਿਰੇਨੇવ ਸਚੇ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋ ਪਨ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਲਦ੍ਧਭਾવੇਨ વਾ ਆਗਮੇ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਿવਸੇਨ ਅਪਰਿਚਿਤਤ੍ਤਾ વਾ ਝਾਨਾਦਿਸਰੂਪਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਕੇવਲਂ ‘‘ਝਾਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਸਮਾਧਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਾਨਂ ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨੇ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਝਾਨਂ ਕਿਰ ਏਸ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਯਦਿ ਏਤ੍ਤਕਮਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੋਪਿ ‘‘ਜਾਨਾਤਿ’’ਚ੍ਚੇવ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨੧੫) વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਚੁਤੋ ਹੀਤਿ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવਧਾਰਣੇ, ਅਤ੍ਤਨਾ વੁਤ੍ਤੇ ਤੇਨ ਤਤ੍ਤਕੇਯੇવ ਞਾਤੇ ਸੋ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਦੀਪਕੋ ਪਾਪਪੁਗ੍ਗਲੋ ਫਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਇਮਂ ਸਾਸਨਾਮਤਮਹਾਪਾਦਪਂ ਆਰੁਯ੍ਹਾਪਿ ਫਲਂ ਅਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਪਤਿਤ੍વਾ ਮਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਮਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਸ੍ਸ ‘‘ਅਸਨ੍ਤ’’ਮਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਨੁવਾਦવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਦੋਸੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Anantaranti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’tiādivacanasamanantarameva. Soti dvādasahatthabbhantare ṭhatvā yena taṃ vacanaṃ sutaṃ, so paro puggalo. Jānāti ceti ‘‘ayaṃ paṭhamajjhānalābhī’’tiādivasena tena vuttavacanappakārena atthaṃ avirādhetvā acireneva sace jānātīti attho. Yo pana jhānādīnaṃ attanā aladdhabhāvena vā āgame uggahaparipucchādivasena aparicitattā vā jhānādisarūpaṃ ajānantopi kevalaṃ ‘‘jhānaṃ vimokkho samādhi samāpattī’’tiādivacanānaṃ sutapubbattā tena ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’tiādivacane vutte ‘‘jhānaṃ kira esa samāpajjatī’’ti yadi ettakamatthampi jānāti, sopi ‘‘jānāti’’cceva aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.215) vuttoti gahetabbo. Cuto hīti hi-saddo avadhāraṇe, attanā vutte tena tattakeyeva ñāte so asantaguṇadīpako pāpapuggalo phalasampattisampannaṃ imaṃ sāsanāmatamahāpādapaṃ āruyhāpi phalaṃ aparibhuñjitvā virādhetvā patitvā mato nāma hotīti vuttaṃ hoti. Imassevatthassa ‘‘asanta’’miccādinā paṭhamaṃ vuttassapi byatirekatthaṃ dassetuṃ anuvādavasena vuttattā punaruttidoso na hotīti daṭṭhabbaṃ.
ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਨੋ ਚੇ…ਪੇ॰… ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਸੋ ਚੇ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਸ੍ਸ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਦੀਪਕਸ੍ਸ ਮੁਸਾવਾਦਿਨੋ।
Idāni taṃ byatirekatthaṃ dassetumāha ‘‘no ce…pe… hotī’’ti. Yassa so āroceti, so ce na jānāti, assa asantaguṇadīpakassa musāvādino.
‘‘ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸਞ੍ਚ વਿਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਾવਾਭਾવੇ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਯੋ ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ। ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇ ਤવ ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਦੀਪਿਤੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਪਕਾਸਿਤੇ। ਜਾਨਾਤਿ ਚੇਤਿ ਯੋ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ, ਸੋ ‘‘ਏਸ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਝਾਨਲਾਭਿਤਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਏਸੋ ਝਾਨਲਾਭੀ’’ਤਿ વਾ વਚਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇવ ਸਚੇ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਕਥਿਤવਚਨવਤੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ। ਤਂ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤવਚਨਂ। ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਆવਾਸਕਾਰਾਨਂ ਦਾਯਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇવ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਂ ਸਨ੍ਤਮਿવ ਕਤ੍વਾ ਕਥਨਾਕਾਰੋ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
‘‘Aññāpadesañca vinā’’ti iminā dassitabyatirekatthassa bhāvābhāve sambhavantaṃ āpattibhedaṃ dassetumāha ‘‘yo te’’tiādi. Yo bhikkhu te tava idha imasmiṃ vihāre vasatīti yojanā. Dīpiteti attano adhippāye pakāsite. Jānāti ceti yo tathā vuttavacanaṃ assosi, so ‘‘esa aññāpadesena attano jhānalābhitaṃ dīpetī’’ti vā ‘‘eso jhānalābhī’’ti vā vacanasamanantarameva sace jānāti. Assāti evaṃ kathitavacanavato tassa bhikkhuno. Taṃ tena vuttavacanaṃ. Dukkaṭameva hoti, na thullaccayanti attho. Attano āvāsakārānaṃ dāyakānaṃ aññassa pavattiṃ kathentassa viya attanoyeva asantaguṇaṃ santamiva katvā kathanākāro imāya gāthāya atthato vuttoti daṭṭhabbo.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਝਾਨਲਾਭੀਤਿ ਚਾਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇਨ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ੨੨੦) ਆਗਤਾ ਅવਸੇਸਪਰਿਯਾਯવਾਰਾ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਥਾ ਝਾਨਲਾਭੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਝਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ વਿਮੋਕ੍ਖਾਦੀਨਞ੍ਚ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਝਾਨਾਦਿਦਸવਿਧਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮવਿਸਯਪਰਿਯਾਯਕਥਂ ਸੁਤવਤਾ ਤਙ੍ਖਣੇ ਤਦਤ੍ਥੇ ਞਾਤੇ ਪਰਿਯਾਯਸਮੁਲ੍ਲਾਪਕੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਅવਿਞ੍ਞਾਤੇ વਾ ਚਿਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਤੇ વਾ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Ettha ca jhānalābhīti cāti avuttasamuccayatthena ca-saddena pāḷiyaṃ (pārā. 220) āgatā avasesapariyāyavārā ca saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ. Tathā jhānalābhīti ettha jhānaggahaṇena vimokkhādīnañca upalakkhitattā jhānādidasavidhauttarimanussadhammavisayapariyāyakathaṃ sutavatā taṅkhaṇe tadatthe ñāte pariyāyasamullāpakena āpajjitabbaṃ thullaccayañca aviññāte vā cirena viññāte vā āpajjitabbaṃ dukkaṭañca imāya gāthāya atthato dassitamevāti daṭṭhabbaṃ.
੩੧੦. ਏਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਝਾਨਾਦਿਭੇਦਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ। ਅਧਿਮਾਨਾਤਿ ‘‘ਅਧਿਗਤੋਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਾਨਾ, ਅਧਿਕਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਮਯਾ ਅਧਿਗਤੋ’’ਤਿ ਦਲ਼੍ਹਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਾਨੇਨ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਨਯੋਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਏવ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਤ੍વਾ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਅਧਿਮਾਨੇਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਅਧਿਗਤਧਮ੍ਮੋਹ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮਾਨੇਨ ‘‘ਅਹਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
310.Etanti yathāvuttappakāraṃ jhānādibhedaṃ uttarimanussadhammaṃ. Adhimānāti ‘‘adhigatoha’’nti evaṃ uppannamānā, adhikamānāti attho, ‘‘ayaṃ dhammo mayā adhigato’’ti daḷhamuppannena mānena kathentassāti vuttaṃ hoti. Vutto anāpattinayoti āpattiyā abhāvo anāpatti, sā eva nayo netabbo bujjhitabboti katvā, anāpattīti vuttaṃ hoti. ‘‘Adhimānenā’’ti evaṃ vutto bhagavatāti attho, ‘‘adhigatadhammoha’’nti adhimānena ‘‘ahaṃ paṭhamajjhānalābhī’’tiādīni vadantassa anāpattīti vuttaṃ hoti.
ਅਯਮਧਿਮਾਨੋ ਕਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਅਰਿਯਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਹਿ ਸਞ੍ਜਾਤਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ વਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖਤ੍ਤਾ। ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਗੁਣਾਧਿਗਮੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਤ੍ਤਾ। ਸੁਸੀਲਸ੍ਸਾਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗਰਹਿਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਾਰਾਮਤਾਦਿਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਭਾવਨਾਭਿਯੋਗਤ੍ਤਾ। ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਮਥਭਾવਨਾਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤ੍ਤਾਸਿਨੋ વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਲਾਭਿਨੋ વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾਹਿ ਕਿਲੇਸਸਮੁਦਾਚਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾવੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤੇ વਿਸੇਸਭਾਗਿਨੋ ਭવਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਠਿਤਿਭਾਗਿਨੋ ਕਤ੍વਾ ਠਪੇਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Ayamadhimāno kassa hoti, kassa na hotīti ce? Ariyānaṃ na hoti maggapaccavekkhaṇādīhi pañcahi paccavekkhaṇāhi sañjātasomanassānaṃ vitiṇṇakaṅkhattā. Dussīlassāpi na hoti tassa ariyaguṇādhigame nirussāhattā. Susīlassāpi kammaṭṭhānānuyogarahitassa niddārāmatādimanuyuttassa na hoti vissaṭṭhabhāvanābhiyogattā. Suparisuddhāya sīlasampattiyā patiṭṭhāya samathabhāvanāmanuyuttassa rūpārūpasamāpattiyaṃ pattāsino vā vipassanābhiyuttassa sopakkilesodayabbayañāṇalābhino vā uppajjati. So samathavipassanābhāvanāhi kilesasamudācārassa abhāve uppanne te visesabhāgino bhavituṃ adatvā ṭhitibhāgino katvā ṭhapetīti veditabbo.
ਪਨਾਤਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ। ‘‘ਏવ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਨਯੋ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ। ‘‘ਅવਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਂ ‘‘ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੨੨੨, ੨੨੫) ਇਦਞ੍ਚ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ। ਅવਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕੋਹਞ੍ਞੇਨ ਪਾਪਿਚ੍ਛਾਪਕਤਸ੍ਸ ‘‘ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਲਾਭਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਉਲ੍ਲਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਅਹੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਮੇવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਦਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੨੨੨) ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વਗ੍ਗੁਮੁਦਾਤੀਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾ। ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇਨ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਧ ਅવੁਤ੍ਤਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤવੇਦਨਟ੍ਟਾ ਗਹਿਤਾ।
Panāti api-saddattho. ‘‘Eva’’nti iminā ‘‘anāpattinayo vutto’’ti paccāmasati. ‘‘Avattukāmassā’’ti idañca pāḷiyaṃ āgataṃ ‘‘anullapanādhippāyassā’’ti (pārā. 222, 225) idañca anatthantaraṃ. Avattukāmassāti evaṃ vuttoti yojanā. Kohaññena pāpicchāpakatassa ‘‘jhānādīnaṃ lābhimhī’’ti vadantassa ajjhāsayo ullapanādhippāyo nāma, tathā ahutvā sabrahmacārīsu aññaṃ byākarontassa evameva anāpattibhāvo vutto bhagavatāti attho. Ādikassāpi evaṃ vuttoti yojanā. ‘‘Anāpatti ādikammikassā’’ti (pārā. 222) ādikammikassāpi anāpattibhāvo vutto bhagavatāti attho. Imasmiṃ sikkhāpade vaggumudātīriyā bhikkhū ādikammikā. Avuttasamuccayatthena tathā-saddena idha avuttaummattakakhittacittavedanaṭṭā gahitā.
੩੧੧. ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ‘‘ਏવਂ ਮਂ ਜਨੋ ਸਮ੍ਭਾવੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਝਾਨਲਾਭਿਤਾਦਿਹੇਤੁਕਾਯ ਸਮ੍ਭਾવਨਾਯ ਸਮ੍ਭਾવਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਾਪਿਕਾਯ ਲਾਮਿਕਾਯ ਇਚ੍ਛਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਭਾવੋ ਚ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ ਝਾਨਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਸਮੁਲ੍ਲਪਿ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਅਸਨ੍ਤਭਾવੋਤਿ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਜਾਤਿਯਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਿਤਭਾવੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾવੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਆਰੋਚਨਞ੍ਚੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਤਙ੍ਖਣੇ ਜਾਨਨਕਸ੍ਸ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਸ੍ਸ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸવਨੂਪਚਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ਆਰੋਚਨਞ੍ਚ। ਨਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਆਰੋਚਨਞ੍ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਯੋ ਤੇ વਿਹਾਰੇ વਸਤਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੨੨੦) ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸਂ વਿਨਾ ਉਜੁਕਮੇવ ਆਰੋਚਨਞ੍ਚ। ਤਦੇવ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਏવ ਞਾਣਂ, ਅਚਿਰਾਯਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯਂ। ਧੀਰਾ વਿਨਯਧਰਾ।
311.Pāpicchatāti ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti jhānalābhitādihetukāya sambhāvanāya sambhāvanānimittassa paccayapaṭilābhassa patthanāsaṅkhātāya pāpikāya lāmikāya icchāya samannāgatabhāvo ca. Tassāti yaṃ jhānādibhedabhinnaṃ uttarimanussadhammaṃ samullapi, tassa dhammassa. Asantabhāvoti attasantāne paccuppannajātiyaṃ anuppāditabhāvena avijjamānabhāvo. Manussakassa ārocanañcevāti vuttavacanassa atthaṃ taṅkhaṇe jānanakassa manussajātikassa ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’ntiādinā nayena savanūpacāre ṭhatvā ārocanañca. Naññāpadesena ārocanañcāti sambandho. ‘‘Yo te vihāre vasati, so bhikkhu paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjī’’tiādinā (pārā. 220) nayena pavattaaññāpadesaṃ vinā ujukameva ārocanañca. Tadeva ñāṇanti tadā eva ñāṇaṃ, acirāyitvā vuttakkhaṇeyeva jānananti attho. Etthāti imasmiṃ catutthapārājikāpattiyaṃ. Dhīrā vinayadharā.
੩੧੨. ਪਠਮੇ ਦੁਤਿਯੇ ਚਨ੍ਤੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸવਿਗ੍ਗਹਪਾਰਾਜਿਕવਜ੍ਜਿਤੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਯੇ। ਪਰਿਯਾਯੋ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਪਥਂ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ ਨ ਲਭਤਿ। ‘‘ਨ ਪਨੇਤਰੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰੇ ਪਨ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕੇ ਪਰਿਯਾਯੋ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਮਰਣવਣ੍ਣਂ વਾ ਸਂવਣ੍ਣੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੭੨) ਚ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ ਕਿਂ ਤੁਯ੍ਹਿਮਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੧੭੧) ਚ ‘‘ਯੋ ਏવਂ ਮਰਤਿ, ਸੋ ਧਨਂ વਾ ਲਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੧੭੫) ਚ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਆਣਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਹੇਤੁਆਣਤ੍ਤਿਕਪ੍ਪਯੋਗੋ। ਨ ਪਨੇਤਰੇਤਿ ਪਠਮਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਦ੍વਯੇ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕਹੇਤੁਭੂਤਾ ਆਣਤ੍ਤਿ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
312.Paṭhame dutiye canteti manussaviggahapārājikavajjite yathāvuttapārājikattaye. Pariyāyo na vijjatīti pārājikāpattipathaṃ pariyāyavacanaṃ na labhati. ‘‘Na panetare’’ti idaṃ etthāpi yojetabbaṃ, itare pana tatiyapārājike pariyāyo na vijjatīti attho. ‘‘Maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā’’ti (pārā. 172) ca ‘‘ambho purisa kiṃ tuyhiminā’’tiādinā (pārā. 171) ca ‘‘yo evaṃ marati, so dhanaṃ vā labhatī’’tiādinā (pārā. 175) ca pariyāyena vadantassa pārājikamevāti vuttaṃ hoti. Āṇatti pārājikahetuāṇattikappayogo. Na panetareti paṭhamacatutthapārājikadvaye pana pārājikahetubhūtā āṇatti na labhatīti attho.
੩੧੩. ਆਦੀਤਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਕਾਰਣਂ। ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਾਰਣਂ ਕਾਯਾਦਿ। ਤਂ ਪਨ ਛਬ੍ਬਿਧਂ ਕਾਯੋ, વਾਚਾ, ਕਾਯવਾਚਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਂ, વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਉਤ੍ਤਰੇ (ਉ॰ વਿ॰ ੩੨੫ ਆਦਯੋ) ਯਥਾਗਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਚ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਂ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁવਙ੍ਗਂ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਾਰੋ। ਯੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਰਣਂ। ਅਙ੍ਗਜਾਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਯਞ੍ਚ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વਯਂ ਅਙ੍ਗਂ ਅવਯવਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁવਙ੍ਗਂ, ਤਦੁਭਯਸਭਾવਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯਥਾ ‘‘ਦੁવਙ੍ਗਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਾਤਿ ਅવਸਿਟ੍ਠਾਨਿ ਤੀਣਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ। ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਂ, વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਤੀਣਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ। ਅਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਅવਯવਾਨਿ। ਸਤ੍ਤ ਕਾਯੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ, વਾਚਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਾਯੋ, વਾਚਾ, ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਂਸਭਾવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
313.Ādīti paṭhamapārājikaṃ. Ekasamuṭṭhānanti ekakāraṇaṃ. Samuṭṭhāti āpatti etasmāti samuṭṭhānaṃ, kāraṇaṃ kāyādi. Taṃ pana chabbidhaṃ kāyo, vācā, kāyavācā, kāyacittaṃ, vācācittaṃ, kāyavācācittanti. Tesaṃ vinicchayaṃ uttare (u. vi. 325 ādayo) yathāgataṭṭhāneyeva ca vaṇṇayissāma. Tatridaṃ ekasamuṭṭhānaṃ ekaṃ kāyacittaṃ samuṭṭhānaṃ etassāti katvā. Tenāha ‘‘duvaṅgaṃ kāyacittato’’ti. ‘‘Taṃ samuṭṭhāna’’nti ajjhāhāro. Yena samuṭṭhānena paṭhamapārājikāpatti uppajjati, taṃsamuṭṭhānasaṅkhātaṃ kāraṇaṃ. Aṅgajātasaṅkhātaṃ kāyañca sevanacittañcāti dvayaṃ aṅgaṃ avayavaṃ etassāti duvaṅgaṃ, tadubhayasabhāvanti attho yathā ‘‘duvaṅgaṃ catutthajjhāna’’nti. Sesāti avasiṭṭhāni tīṇi pārājikāni. Tisamuṭṭhānāti kāyacittaṃ, vācācittaṃ, kāyavācācittanti tisamuṭṭhānā tīṇi samuṭṭhānāni etesanti katvā. Tesanti tesaṃ tiṇṇaṃ samuṭṭhānānaṃ. Aṅgānīti avayavāni. Satta kāyo, cittaṃ, vācā, cittaṃ, kāyo, vācā, cittanti, taṃsabhāvāti vuttaṃ hoti.
੩੧੪. ਆਦੀਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਟਿਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾਸਭਾવਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੁਖੋਪੇਕ੍ਖਾਯੁਤਂ ਉਦੀਰਿਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਟ੍ਠਾਲਮ੍ਬਣਪਟਿਲਾਭਾਦਿਸੋਮਨਸ੍ਸਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਸੁਖવੇਦਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾવੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
314.Ādīti methunadhammapaṭisevanacittasampayuttacetanāsabhāvaṃ paṭhamapārājikaṃ. Sukhopekkhāyutaṃ udīritanti yojanā. Iṭṭhālambaṇapaṭilābhādisomanassahetumhi sati sukhavedanāsampayuttaṃ hoti, tasmiṃ asati upekkhāvedanāya sampayuttaṃ hotīti vuttanti attho.
ਤਤਿਯਂ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸવਿਗ੍ਗਹਪਾਰਾਜਿਕਂ ਦੋਸਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tatiyaṃ dukkhavedananti tatiyaṃ manussaviggahapārājikaṃ dosacittasampayuttacetanāsabhāvattā dukkhavedanāya sampayuttanti attho.
ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਚੇਤਨਾਲਕ੍ਖਣਂ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਲੋਭੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਚੋਰਿਕਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕੋਧੇਨ ਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ વਿਲੁਮ੍ਪਿਤ੍વਾ વਾ વਿਲੁਮ੍ਪਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚ વਿਨਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਉਦਾਸੀਨਸ੍ਸ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਤਿવੇਦਨਮੁਦੀਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
Dutiyanti adinnādānacetanālakkhaṇaṃ dutiyapārājikaṃ. Lobhena parasantakaṃ corikāya gaṇhantassa somanassasampayuttaṃ hoti, kodhena abhibhūtassa vilumpitvā vā vilumpāpetvā vā gaṇhato domanassasampayuttaṃ hoti, somanassaṃ, domanassañca vinā aggahetukāmo viya hutvā udāsīnassa gaṇhato upekkhāsampayuttaṃ hotīti ‘‘tivedanamudīrita’’nti āha.
ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸਮੁਲ੍ਲਪਨਚੇਤਨਾਲਕ੍ਖਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ। ਸਮ੍ਭਾવਨਿਚ੍ਛਾਯ ਪਚ੍ਚਯਾਸਾਯ વਾ ਤੁਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸੇવ ‘‘ਅਹਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਲਾਭਿਤਂ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਪਟਿਹਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਲਹਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਯ વਦਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਾਲਾਭੇਨ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਸਹਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਉਦਾਸੀਨਸ੍ਸ વਦਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਤਿવੇਦਨਮੁਦੀਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
Catutthañcāti uttarimanussadhammasamullapanacetanālakkhaṇaṃ catutthapārājikañca. Sambhāvanicchāya paccayāsāya vā tuṭṭhatuṭṭhasseva ‘‘ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’tiādinā nayena attano uttarimanussadhammalābhitaṃ vadantassa somanassasampayuttaṃ hoti, aññapuggalesu paṭihatacittassa kalahapurekkhāratāya vadato domanassasampayuttaṃ hoti, paccayālābhena jighacchādidukkhaṃ sahitumasakkuṇeyyatāya udāsīnassa vadato upekkhāsampayuttaṃ hotīti ‘‘tivedanamudīrita’’nti āha.
੩੧੫. ਅਟ੍ਠ ਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਲੋਭਸਹਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਲਬ੍ਭਰੇਤਿ ਯੋਜਨਾ, ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਚੇਤਨਾਸਭਾવੇਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੁਪਰਿਪਿ। ਦੁવੇਤਿ ਪਟਿਘਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍વੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਦਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਲੋਭਸਹਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ, ਦ੍વੇ ਪਟਿਘਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ। ਲਬ੍ਭਰੇਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ।
315.Aṭṭha cittānīti lobhasahagatāni aṭṭha cittāni labbhareti yojanā, labbhantīti attho, cetanāsabhāvena paṭhamapārājikena sampayuttānīti vuttaṃ hoti. Evamuparipi. Duveti paṭighasampayuttāni dve cittāni. Dasa cittānīti lobhasahagatāni aṭṭha, dve paṭighasampayuttānīti. Labbhareti sampayuttabhāvena labbhanti.
੩੧੬. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ। ਕ੍ਰਿਯਾਤਿ ਕਰਣੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਾ। વੀਤਿਕ੍ਕਮਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਮੁਚ੍ਚਨਤੋ ਸਞ੍ਞਾਯ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ। ਲੋਕવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇਨ ਅਕੁਸਲਭਾવਤੋ વਜ੍ਜਨੀਯਨ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਪਕਾਸਿਤਂ।
316.Tasmāti yasmā yathāvuttacittehi sampayuttaṃ, tena hetunā. Kriyāti karaṇena āpajjitabbattā kiriyā. Vītikkamasaññāya abhāvena muccanato saññāya vimokkho etassāti saññāvimokkhaṃ. Lokavajjanti lokena akusalabhāvato vajjanīyanti dīpitaṃ pakāsitaṃ.
੩੧੭. ਆਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇવਾਤਿ ਏવਕਾਰੇਨ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਂ વਿਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕਂ ਇਦਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ વਿਧਾਨਂ। વਿਭਾવਿਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞવਤਾ વਿਨਯਧਰੇਨ।
317.Āpattiyaṃyevāti evakārena na sikkhāpadeti dasseti. Idaṃ vidhānanti samuṭṭhānādikaṃ idaṃ yathāvuttaṃ vidhānaṃ. Vibhāvināti paññavatā vinayadharena.
੩੧੮-੯. ਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠਿ ਚਾਤਿ ਲਤਾ વਿਯ ਨਮਿਤ੍વਾ ਕਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨਚ੍ਚਿਤੁਂ ਸਮવਾਹਿਤ੍વਾ ਮੁਦੁਕਤਪਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ। ਲਮ੍ਬੀ ਚਾਤਿ ਪਲਮ੍ਬਮਾਨੇਨ ਦੀਘੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਲਮ੍ਬਤੀਤਿ ਲਮ੍ਬਂ, ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ, ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਸੋ ਲਮ੍ਬੀ। ਇਮੇ ਦ੍વੇਪਿ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਾਤੁਰਭਾવੇ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਂ, વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ વੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਮਰਹਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਨ੍ਨਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਪਰਿવਜ੍ਜਿਤਾ। ਮੁਖਗ੍ਗਾਹੀਤਿ ਮੁਖੇਨ ਗਹਣਂ ਮੁਖਗ੍ਗਾਹੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੁਖਗ੍ਗਾਹੀ, ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਸੀਦਕੋਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਸਹવਾਸਿਕਾਨਂ ਸੀਲવਿਨਾਸਨਤੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਂવਸਿਤੁਂ ਅਨਰਹਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਨ੍ਨਸਦਿਸਤ੍ਤਾ વਿવਜ੍ਜਿਤਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਸਂવਾਸਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਨ੍ਨੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ‘‘ਤੇਸਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸੇવ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ’’ ਇਚ੍ਚੇવਂ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਹੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਿਨਾ ਚ ਅਕਤવੀਤਿਕ੍ਕਮਾਨਮ੍ਪਿ ਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਨੁਲੋਮਪਾਰਾਜਿਕਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ।
318-9.Mudupiṭṭhi cāti latā viya namitvā karaṇaṃ dassetvā naccituṃ samavāhitvā mudukatapiṭṭhiko ca. Lambī cāti palambamānena dīghena aṅgajātena yutto. Lambatīti lambaṃ, aṅgajātaṃ, taṃ yassa atthi so lambī. Ime dvepi kāmapariḷāhāturabhāve sati attano aṅgajātaṃ attano mukhaṃ, vaccamaggañca pavesetvā vītikkamitumarahattā pārājikāpannasadisattā parivajjitā. Mukhaggāhīti mukhena gahaṇaṃ mukhaggāho, so etassa atthīti mukhaggāhī, parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhantoti attho. Nisīdakoti parassa aṅgajāte attano vaccamaggena nisīdanto. Ime dve sahavāsikānaṃ sīlavināsanato aññehi saṃvasituṃ anarahāti pārājikāpannasadisattā vivajjitā. Tesanti asaṃvāsatāsāmaññena cattāro pārājikāpanne saṅgaṇhāti. ‘‘Tesañca maggenamaggapaṭipattisāmaññena paṭhamapārājikāpannasseva anulomikāti gahetabbā’’ iccevaṃ nissandehe vuttaṃ. Iminā ca akatavītikkamānampi mudupiṭṭhiādīnaṃ catunnaṃ anulomapārājikabhāvo vuttoti viññāyati.
ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਪਨ –
Samantapāsādikāyaṃ pana –
‘‘ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਲਮ੍ਬੀ, ਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠਿਕੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਅਭਿਨਿਸੀਦਤੀਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਨੁਲੋਮਪਾਰਾਜਿਕਾਨੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਾਗવਸੇਨ ਸਦਿਸਭਾવੂਪਗਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋ ‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸੇવਿਤ੍વਾਯੇવ ਕੇવਲਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪવੇਸਨવਸੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘ਅਨੁਲੋਮਪਾਰਾਜਿਕਾਨੀ’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨੩੩) –
‘‘Aparānipi lambī, mudupiṭṭhiko, parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhāti, parassa aṅgajāte abhinisīdatīti imesaṃ catunnaṃ vasena cattāri anulomapārājikānīti vadanti. Etāni hi yasmā ubhinnaṃ rāgavasena sadisabhāvūpagatānaṃ dhammo ‘methunadhammo’ti vuccati, tasmā etena pariyāyena methunaṃ dhammaṃ appaṭisevitvāyeva kevalaṃ maggena maggappavesanavasena āpajjitabbattā methunadhammapārājikassa anulomentīti ‘anulomapārājikānī’ti vuccantī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.233) –
વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਤਬ੍ਬਣ੍ਣਨਾਯ ਚ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ –
Vuttattā ca tabbaṇṇanāya ca sāratthadīpaniyaṃ –
‘‘ਲਮ੍ਬਂਦੀਘਤਾਯ ਪਲਮ੍ਬਮਾਨਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲਮ੍ਬੀ। ਸੋ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ, ਅਥ ਖੋ ਯਦਾ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇ વਾ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇ વਾ ਪવੇਸੇਤਿ, ਤਦਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਮੁਦੁਕਾ ਪਿਟ੍ਠਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠਿਕੋ, ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮਾਯ ਮੁਦੁਕਾਯ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਸੋਪਿ ਯਦਾ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖੇ ਪવੇਸੇਤਿ ਤਦਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਯੋ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਅਭਿਨਿਸੀਦਤੀਤਿ ਯੋ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸੂਪਰਿ ਅਭਿਨਿਸੀਦਤਿ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਪવੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲਮ੍ਬੀਆਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸੇવਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ੨.੨੩੩) –
‘‘Lambaṃdīghatāya palambamānaṃ aṅgajātametassāti lambī. So ettāvatā na pārājiko, atha kho yadā anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ mukhe vā vaccamagge vā paveseti, tadā pārājiko hoti. Mudukā piṭṭhi etassāti mudupiṭṭhiko, kataparikammāya mudukāya piṭṭhiyā samannāgato. Sopi yadā anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ attano mukhe paveseti tadā pārājiko hoti. Parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhātīti yo anabhiratiyā pīḷito parassa suttassa vā pamattassa vā aṅgajātaṃ attano mukhena gaṇhāti. Parassa aṅgajāte abhinisīdatīti yo anabhiratiyā pīḷito parassa aṅgajātaṃ kammaniyaṃ disvā attano vaccamaggena tassūpari abhinisīdati, taṃ attano vaccamaggaṃ pavesetīti attho. Lambīādayo cattāro kiñcāpi paṭhamapārājikena saṅgahitā, yasmā pana ubhinnaṃ rāgapariyuṭṭhānasaṅkhātena pariyāyena methunaṃ dhammaṃ appaṭisevino honti, tasmā visuṃ vuttā’’ti (sārattha. ṭī. 2.233) –
વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਕਤવੀਤਿਕ੍ਕਮਾਯੇવੇਤੇ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।
Vuttattā ca katavītikkamāyevete ‘‘pārājikā’’ti gahetabbā.
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਸਾਧਾਰਣਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਮੇવ ਨਿਯਤਾਨਿ ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਿਕਾ, વਜ੍ਜਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ, ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁવਤ੍ਤਿਕਾ, ਅਟ੍ਠવਤ੍ਥੁਕਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਚ। વਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤੇਸਂ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ’’ਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ ਸਯਂ વਿਬ੍ਭਨ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਚਿਤ੍ਤવਸਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿવਤ੍ਥਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਹਿ ਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ਨਿવਾਸਨਨੀਹਾਰੇਨ ਸਯਮੇવ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿવੇਸਂ ਰੋਚੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਸਾਸਨਤੋ ਚੁਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਂਕਰਣੇਨ ਗਿਹਿਭਾવਾਪਨ੍ਨਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂવਾਸਾਰਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ ਜਾਤਾ।
Bhikkhunīnañca cattārīti ettha ‘‘asādhāraṇānī’’ti pāṭhaseso, bhikkhūhi asādhāraṇāni bhikkhunīnameva niyatāni ubbhajāṇumaṇḍalikā, vajjapaṭicchādikā, ukkhittānuvattikā, aṭṭhavatthukāti cattāri pārājikāni ca. Vibbhantā bhikkhunī sayanti ettha ‘‘tesaṃ anulomikā’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ. Tesaṃ catunnaṃ pārājikānaṃ anulomikā sayaṃ vibbhantā bhikkhunī cāti yojanā. Cittavasikā hutvā attanā nivatthacīvarampi hi mātugāmānaṃ nivāsananīhārena sayameva nivāsetvā gihivesaṃ rocetvā gahitamatte sāsanato cutā bhikkhunī cāti vuttaṃ hoti. Evaṃkaraṇena gihibhāvāpannatāsāmaññena saṃvāsārahā na hontīti imesaṃ catunnaṃ pārājikānaṃ anulomikā jātā.
ਤਥਾਤਿ ਯਥਾ ਇਮੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਤੇਨ ਅਸਂવਾਸਾਰਹਤਾਯ, ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਾਯ ਅਭਬ੍ਬਤਾਯ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਾવ, ਤਥਾ ਏਕਾਦਸ ਅਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਾਦਸਾਭਬ੍ਬਾਤਿ ਮਾਤੁਘਾਤਕੋ, ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ, ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕੋ, ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ, ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕੋ, ਪਣ੍ਡਕੋ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ, ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ, ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋਤਿ ਏਕਾਦਸ। ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਚਤੁવੀਸਤਿ ਏਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤੁવੀਸਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮੋਧਾਨਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Tathāti yathā ime dassitā tena asaṃvāsārahatāya, bhikkhubhāvāya abhabbatāya ca pārājikāva, tathā ekādasa abhabbapuggalāpi hontīti attho. Ekādasābhabbāti mātughātako, pitughātako, arahantaghātako, saṅghabhedako, lohituppādako, paṇḍako, tiracchānagato, ubhatobyañjanako, theyyasaṃvāsako, bhikkhunidūsako, titthiyapakkantakoti ekādasa. Sabbete catuvīsati ete sabbe catuvīsati puggalā samodhānato veditabbāti adhippāyo.
੩੨੦. ਇਮੇ ਚਤੁવੀਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸੀਸਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋવ ਜੀવਿਤੁਂ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਾਯ ਅਭਬ੍ਬਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
320. Ime catuvīsati pārājikā puggalā sīsacchinnova jīvituṃ idha bhikkhubhāvāya abhabbāti vuttāti yojanā.
੩੨੧. ਇਮੇਸਂ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਭਬ੍ਬਤਾਯ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਪਣ੍ਡਕੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਣ੍ਡਕੋ ਚਾਤਿ ਆਸਿਤ੍ਤਪਣ੍ਡਕੋ, ਉਸੂਯਪਣ੍ਡਕੋ, ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ, ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਪਣ੍ਡਕੋ, ਨਪੁਂਸਕਪਣ੍ਡਕੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਪਣ੍ਡਕੋ ਚ। ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੋਤਿ ਤਿਰਿਯਂ ਅਞ੍ਛਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ‘‘ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੋ’’ਤਿ ਗਹਿਤੋ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾਦਿਕੋ ਸਬ੍ਬਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਕੋ ਚ। ਯਕ੍ਖਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਅਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਇਧ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਯੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋਪਿ ਚਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਾਧਕੇਹਿ ਉਭਤੋ ਕਮ੍ਮਤੋ ਜਾਤਾਨਿ ਥਨਾਦਿਕਾਨਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤੋ ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋ , ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋਤਿ ਦੁવਿਧੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋ ਚ। વਤ੍ਥੁવਿਪਨ੍ਨਾਤਿ ਤਬ੍ਭਾવਭਾવਿਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੋ વਸਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ વਤ੍ਥੁ, ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਾਰਹਤਾ, ਸਾ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕ੍ਖਨ੍ਧਕਾਗਤਸਬ੍ਬਦੋਸવਿਰਹਿਤਗੁਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ, ਤਂ વਿਪਨ੍ਨਂ ਪਣ੍ਡਕਭਾવਾਦਿਯੋਗੇਨ ਯੇਸਂ ਤੇ ‘‘વਤ੍ਥੁવਿਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ। ਯਸ੍ਮਾ વਤ੍ਥੁવਿਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਭਬ੍ਬਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਅਹੇਤੁਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ’’ਤਿ વਚਨੇਨ ਇਮੇਸਂ વਿਪਾਕਾવਰਣਯੁਤ੍ਤਭਾવਮਾਹ, ਇਮਿਨਾ ਏਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸ੍ਸ વਾਰਿਤਭਾવੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
321. Imesaṃ ekādasannaṃ abhabbatāya hetudassanatthamāha ‘‘paṇḍako cā’’tiādi. Paṇḍako cāti āsittapaṇḍako, usūyapaṇḍako, pakkhapaṇḍako, opakkamikapaṇḍako, napuṃsakapaṇḍakoti vutto pañcavidho paṇḍako ca. Tiracchānoti tiriyaṃ añchati gacchatīti ‘‘tiracchāno’’ti gahito nāgasupaṇṇādiko sabbatiracchānayoniko ca. Yakkhādayo sabbe amanussāpi idha tiracchāneyeva saṅgahitāti veditabbā. Ubhatobyañjanopi cāti itthipurisabyañjanasādhakehi ubhato kammato jātāni thanādikāni byañjanāni yassāti nirutto itthiubhatobyañjano , purisaubhatobyañjanoti duvidho ubhatobyañjano ca. Vatthuvipannāti tabbhāvabhāvitāya bhikkhubhāvo vasati etthāti vatthu, puggalānaṃ bhikkhubhāvārahatā, sā pana pabbajjākkhandhakāgatasabbadosavirahitaguṇasampayuttatā, taṃ vipannaṃ paṇḍakabhāvādiyogena yesaṃ te ‘‘vatthuvipannā’’ti gahetabbā. Hi-saddo hetumhi. Yasmā vatthuvipannā, tasmā idha attabhāve pabbajjāya abhabbāti vuttaṃ hoti. ‘‘Ahetupaṭisandhikā’’ti vacanena imesaṃ vipākāvaraṇayuttabhāvamāha, iminā etesaṃ maggādhigamassa vāritabhāvo dassitoti veditabbaṃ.
੩੨੨. ਪਞ੍ਚਾਨਨ੍ਤਰਿਕਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾવਰਣੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਿਹਾਯਿਤ੍વਾ ਮਰਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਅਪਾਯਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਨਿਯਤਾ ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚਾਨਨ੍ਤਰਿਕਾ ਚ। ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸੋਪਿ ਚਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ, ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋ, ਉਭਯਤ੍ਥੇਨਕੋਤਿ ਤਿવਿਧੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਚ। ਦੂਸਕੋਤਿ ਪਕਤਤ੍ਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਮੇਥੁਨਂ ਪਟਿਸੇવਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਦੂਸਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਦੂਸੇਤੀਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਚ। ਤਿਤ੍ਥਿਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਚਾਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਲਦ੍ਧਿਂ, વੇਸਞ੍ਚ ਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤੇਸਮਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਚ। ਇਤਿ ਅਟ੍ਠ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਨਟ੍ਠਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਤੀਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਇਮੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇ ਇਮੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਪਨ ਮਾਤੁવਧਾਦਿਕਿਰਿਯਾਯ ਇਹਤ੍ਤਭਾવੇ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਾਯ ਅਨਰਹਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਏਕਾਦਸਅਭਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ।
322.Pañcānantarikāti kammāvaraṇena yuttatāya saggamokkhasampattito parihāyitvā maraṇānantaraṃ apāyapaṭisandhiyaṃ niyatā mātughātakādayo pañcānantarikā ca. Theyyasaṃvāsopi cāti liṅgatthenako, saṃvāsatthenako, ubhayatthenakoti tividho theyyasaṃvāsako ca. Dūsakoti pakatattāya bhikkhuniyā methunaṃ paṭisevitvā tassā dūsitattā bhikkhuniṃ dūsetīti ‘‘bhikkhunidūsako’’ti vutto ca. Titthipakkantako cāti titthiyānaṃ laddhiṃ, vesañca rocetvā taṃ gahetvā tesamantaraṃ paviṭṭho ca. Iti aṭṭha pana kiriyānaṭṭhāti yojanā. Itīti idamatthattā imeti vuttaṃ hoti. Te imeti sambandho. Te ime aṭṭha pana mātuvadhādikiriyāya ihattabhāve bhikkhubhāvāya anarahā hutvā naṭṭhāti attho. Ettāvatā ekādasaabhabbānaṃ abhabbatāya kāraṇaṃ dassitaṃ hoti.
੩੨੩. ਮਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਸਾਰਭੂਤੋ ਯੋ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਅਨੁਸਾਰੇਨ ਅਨੁਗਮਨੇਨ ਸੇਸੋਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਬੁਧੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਅਸੇਸਤੋવ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
323. Mayā pārājikānaṃ sārabhūto yo ayaṃ vinicchayo vutto, tassa vinicchayassa anusārena anugamanena sesopi vinicchayo budhena paṇḍitena asesatova viññātuṃ sakkāti yojanā.
੩੨੪. ਪਟੁਭਾવਕਰੇ ਪਰਮੇ વਿવਿਧੇਹਿ ਨਯੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪਰਮਤ੍ਥਨਯਂ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਤਾ ਅਯਂ ਸਤਤਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ વਿવਿਧੇਹਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ। ਨਯੇਹੀਤਿ ਨੀਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਦੀਰਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਨਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਚਕ੍ਕਪੇਯ੍ਯਾਲਾਦੀਹਿ ਨਯੇਹਿ। ਪਰਮਤ੍ਥਨਯਨ੍ਤਿ ਪਰਮੋ ਚ ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥੋ, ਪਰਮੋ વਾ વਿਸੇਸੇਨ ਨਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਮਤ੍ਥੋ, ਸੋਯੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਨਯੋ, વਿਨਿਚ੍ਛਯੂਪਾਯੋ ਨੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਪਰਮਤ੍ਥਨਯੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਨਯਂ। ਅਭਿਪਤ੍ਥਯਤਾਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ વਾ ਤਦੁਪਾਯਂ વਾ ਪਤ੍ਥਯਤਾ, ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ। ਮ-ਕਾਰੋ ਆਗਮਸਨ੍ਧਿਜੋ, ਓ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਅ-ਕਾਰਾਦੇਸੋ। ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਠਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੋਤਬ੍ਬੋ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਯਨ੍ਤਿ વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
324. Paṭubhāvakare parame vividhehi nayehi yutte vinayapiṭake paramatthanayaṃ abhipatthayatā ayaṃ satataṃ pariyāpuṇitabboti yojanā. Tattha vividhehi nānappakārehi. Nayehīti nīyanti vuttānusārena udīriyantīti ‘‘nayā’’ti vuttehi cakkapeyyālādīhi nayehi. Paramatthanayanti paramo ca so attho cāti paramattho, paramo vā visesena nicchitabbo attho paramattho, soyeva vinicchayatthikānaṃ buddhiyā netabboti paramatthanayo, vinicchayūpāyo nīyati etenāti katvā ‘‘paramatthanayo’’ti vuccati, taṃ paramatthanayaṃ. Abhipatthayatāti vinayapiṭake vinicchayaṃ vā tadupāyaṃ vā patthayatā, icchantenāti attho. ‘‘Pariyāpuṇitabbo aya’’nti padacchedo. Ma-kāro āgamasandhijo, o-kārassa a-kārādeso. Pariyāpuṇitabboti paṭhitabbo, sotabbo cintetabbo dhāretabboti vuttaṃ hoti. Ayanti vinayavinicchayo.
ਇਤਿ વਿਨਯਤ੍ਥਸਾਰਸਨ੍ਦੀਪਨਿਯਾ
Iti vinayatthasārasandīpaniyā
વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯવਣ੍ਣਨਾਯ
Vinayavinicchayavaṇṇanāya
ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Catutthapārājikakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
