| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
೪. ಚತುತ್ಥಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸೋ
4. Catutthasuttantaniddeso
೧೯೮. ಪುರಿಮನಿದಾನಂ 1। ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ – ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ। ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ? ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಛಹಾಕಾರೇಹಿ ತೇನಟ್ಠೇನ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ – ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಆದಿವಿಸೋಧನಟ್ಠೇನ ಅಧಿಮತ್ತಟ್ಠೇನ, ಅಧಿಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ, ಪರಿಯಾದಾನಟ್ಠೇನ, ಪತಿಟ್ಠಾಪಕಟ್ಠೇನ’’।
198. Purimanidānaṃ 2. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni. Imāni pañcindriyāni katihākārehi kenaṭṭhena daṭṭhabbāni? Imāni pañcindriyāni chahākārehi tenaṭṭhena daṭṭhabbāni – ādhipateyyaṭṭhena ādivisodhanaṭṭhena adhimattaṭṭhena, adhiṭṭhānaṭṭhena, pariyādānaṭṭhena, patiṭṭhāpakaṭṭhena’’.
ಕ. ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ
Ka. ādhipateyyaṭṭhaniddeso
೧೯೯. ಕಥಂ ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ? ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಂ ಪಜಹತೋ ಅಧಿಮೋಕ್ಖಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕೋಸಜ್ಜಂ ಪಜಹತೋ ಪಗ್ಗಹಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪಮಾದಂ ಪಜಹತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಪಜಹತೋ ಅವಿಕ್ಖೇಪಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಜಹತೋ ದಸ್ಸನಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
199. Kathaṃ ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Assaddhiyaṃ pajahato adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kosajjaṃ pajahato paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Pamādaṃ pajahato upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Uddhaccaṃ pajahato avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Avijjaṃ pajahato dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪಜಹತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ಅಧಿಮೋಕ್ಖಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪಜಹತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ಪಗ್ಗಹಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪಜಹತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ಉಪಟ್ಠಾನಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪಜಹತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ಅವಿಕ್ಖೇಪಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪಜಹತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ದಸ್ಸನಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
ಬ್ಯಾಪಾದಂ ಪಜಹತೋ ಅಬ್ಯಾಪಾದವಸೇನ…ಪೇ॰… ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಪಜಹತೋ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾವಸೇನ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತೋ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಸೇನ ಅಧಿಮೋಕ್ಖಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತೋ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಸೇನ ದಸ್ಸನಾಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ।
Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena…pe… thinamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena…pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ…pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Evaṃ ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
ಖ. ಆದಿವಿಸೋಧನಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ
Kha. ādivisodhanaṭṭhaniddeso
೨೦೦. ಕಥಂ ಆದಿವಿಸೋಧನಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ? ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಸಂವರಟ್ಠೇನ 3 ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ। ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಕೋಸಜ್ಜಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ। ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಪಮಾದಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ। ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಉದ್ಧಚ್ಚಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ। ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಅವಿಜ್ಜಾಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ। ಅಬ್ಯಾಪಾದೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಬ್ಯಾಪಾದಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ…ಪೇ॰… ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ – ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಆದಿವಿಸೋಧನಾ। ಏವಂ ಆದಿವಿಸೋಧನಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ।
200. Kathaṃ ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, assaddhiyasaṃvaraṭṭhena 4 sīlavisuddhi – saddhindriyassa ādivisodhanā. Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ, kosajjasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – vīriyindriyassa ādivisodhanā. Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, pamādasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – satindriyassa ādivisodhanā. Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ, uddhaccasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – samādhindriyassa ādivisodhanā. Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ, avijjāsaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – paññindriyassa ādivisodhanā. Nekkhamme pañcindriyāni, kāmacchandasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā. Abyāpāde pañcindriyāni, byāpādasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā…pe… arahattamagge pañcindriyāni, sabbakilesasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā. Evaṃ ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
ಗ. ಅಧಿಮತ್ತಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ
Ga. adhimattaṭṭhaniddeso
೨೦೧. ಕಥಂ ಅಧಿಮತ್ತಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ? ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಛನ್ದವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ । ಛನ್ದವಸೇನ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪೀತಿವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪೀತಿವಸೇನ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಸೇನ ಸುಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಸುಖವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸುಖವಸೇನ ಓಭಾಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಓಭಾಸವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಓಭಾಸವಸೇನ ಸಂವೇಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಸಂವೇಗವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹತಿ – ಸಮಾಧಿವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಾಧುಕಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ – ಪಗ್ಗಹವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾಪಗ್ಗಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಾಧುಕಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ನಾನತ್ತಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ – ವಿಮೋಕ್ಖವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಏಕರಸಾ ಹೋನ್ತಿ – ಏಕರಸಟ್ಠೇನ ಭಾವನಾವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಭಾವಿತತ್ತಾ ತತೋ ಪಣೀತತರೇ ವಿವಟ್ಟನ್ತಿ – ವಿವಟ್ಟನಾವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿವಟ್ಟಿತತ್ತಾ ತತೋ ವೋಸಜ್ಜತಿ 5 – ವೋಸಗ್ಗವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವೋಸಜ್ಜಿತತ್ತಾ ತತೋ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ – ನಿರೋಧವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿರೋಧವಸೇನ ದ್ವೇ ವೋಸಗ್ಗಾ – ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸಗ್ಗೋ ಚ, ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸಗ್ಗೋ ಚ। ಕಿಲೇಸೇ ಚ ಖನ್ಧೇ ಚ ಪರಿಚ್ಚಜತೀತಿ – ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸಗ್ಗೋ। ನಿರೋಧನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತೀತಿ – ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸಗ್ಗೋ। ನಿರೋಧವಸೇನ ಇಮೇ ದ್ವೇ ವೋಸಗ್ಗಾ।
201. Kathaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati – chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti . Chandavasena pāmojjaṃ uppajjati – pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Pāmojjavasena pīti uppajjati – pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Pītivasena passaddhi uppajjati – passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati – sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Sukhavasena obhāso uppajjati – obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Obhāsavasena saṃvego uppajjati – saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Saṃvejetvā cittaṃ samādahati – samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti – paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati – upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati – vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Vimuttattā te dhammā ekarasā honti – ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti – vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Vivaṭṭitattā tato vosajjati 6 – vosaggavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Vosajjitattā tato nirujjhanti – nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Nirodhavasena dve vosaggā – pariccāgavosaggo ca, pakkhandanavosaggo ca. Kilese ca khandhe ca pariccajatīti – pariccāgavosaggo. Nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanavosaggo. Nirodhavasena ime dve vosaggā.
ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ದಿಟ್ಠೇಕಟ್ಠಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಓಳಾರಿಕಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಅನುಸಹಗತಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಛನ್ದವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಕೋಸಜ್ಜಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಕೋಸಜ್ಜಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ದಿಟ್ಠೇಕಟ್ಠಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಪಮಾದಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಪಮಾದಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಉದ್ಧಚ್ಚಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಅವಿಜ್ಜಾಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ದಿಟ್ಠೇಕಟ್ಠಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಓಳಾರಿಕಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಅನುಸಹಗತಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಛನ್ದವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪೀತಿವಸೇನ ಪಞ್ಞಾ ವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪೀತಿವಸೇನ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಸೇನ ಸುಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಸುಖವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸುಖವಸೇನ ಓಭಾಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಓಭಾಸವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಓಭಾಸವಸೇನ ಸಂವೇಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಸಂವೇಗವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹತಿ – ಸಮಾಧಿವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾಸಮಾಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಾಧುಕಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ – ಪಗ್ಗಹವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾಪಗ್ಗಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಾಧುಕಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ನಾನತ್ತಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ – ವಿಮೋಕ್ಖವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಏಕರಸಾ ಹೋನ್ತಿ – ಭಾವನಾವಸೇನ 7 ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಭಾವಿತತ್ತಾ ತತೋ ಪಣೀತತರೇ ವಿವಟ್ಟನ್ತಿ – ವಿವಟ್ಟನಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿವಟ್ಟಿತತ್ತಾ ತತೋ ವೋಸಜ್ಜತಿ – ವೋಸಗ್ಗವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವೋಸಜ್ಜಿತತ್ತಾ ತತೋ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ – ನಿರೋಧವಸೇನ ಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿರೋಧವಸೇನ ದ್ವೇ ವೋಸಗ್ಗಾ – ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸಗ್ಗೋ ಚ, ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸಗ್ಗೋ ಚ। ಕಿಲೇಸೇ ಚ ಖನ್ಧೇ ಚ ಪರಿಚ್ಚಜತೀತಿ – ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸಗ್ಗೋ। ನಿರೋಧನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತೀತಿ – ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸಗ್ಗೋ। ನಿರೋಧವಸೇನ ಇಮೇ ದ್ವೇ ವೋಸಗ್ಗಾ। ಏವಂ ಅಧಿಮತ್ತಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ।
Assaddhiyassa pahānāya chando uppajjati…pe… assaddhiyapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati… diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… anusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati – chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti…pe… vīriyindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… kosajjassa pahānāya chando uppajjati… kosajjapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati… diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati…pe… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… satindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… pamādassa pahānāya chando uppajjati… pamādapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati…pe… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… samādhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… uddhaccassa pahānāya chando uppajjati uddhaccapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati…pe… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… paññindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… avijjāya pahānāya chando uppajjati… avijjāpariḷāhassa pahānāya chando uppajjati… diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… anusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati – chandavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Chandavasena pāmojjaṃ uppajjati – pāmojjavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Pāmojjavasena pīti uppajjati – pītivasena paññā vasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Pītivasena passaddhi uppajjati – passaddhivasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati – sukhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Sukhavasena obhāso uppajjati – obhāsavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Obhāsavasena saṃvego uppajjati – saṃvegavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Saṃvejetvā cittaṃ samādahati – samādhivasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti – paggahavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati – upekkhāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati – vimokkhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Vimuttattā te dhammā ekarasā honti – bhāvanāvasena 8 paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti – vivaṭṭanāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Vivaṭṭitattā tato vosajjati – vosaggavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Vosajjitattā tato nirujjhanti – nirodhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti. Nirodhavasena dve vosaggā – pariccāgavosaggo ca, pakkhandanavosaggo ca. Kilese ca khandhe ca pariccajatīti – pariccāgavosaggo. Nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanavosaggo. Nirodhavasena ime dve vosaggā. Evaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
ದುತಿಯಭಾಣವಾರೋ।
Dutiyabhāṇavāro.
ಘ. ಅಧಿಟ್ಠಾನಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ
Gha. adhiṭṭhānaṭṭhaniddeso
೨೦೨. ಕಥಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ? ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಛನ್ದವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತಿ। ಛನ್ದವಸೇನ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪಾಮೋಜ್ಜವಸೇನ ಸದ್ಧಾವಸೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ।
202. Kathaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati – chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti. Chandavasena pāmojjaṃ uppajjati – pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti…pe… evaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
ಙ. ಪರಿಯಾದಾನಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ
Ṅa. pariyādānaṭṭhaniddeso
ಕಥಂ ಪರಿಯಾದಾನಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ? ಅಧಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ , ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಪರಿಳಾಹಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ। ಪಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಕೋಸಜ್ಜಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ, ಕೋಸಜ್ಜಪರಿಳಾಹಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ। ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಮಾದಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ, ಪಮಾದಪರಿಳಾಹಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ। ಅವಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ, ಉದ್ಧಚ್ಚಪರಿಳಾಹಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ। ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅವಿಜ್ಜಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಪರಿಳಾಹಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪರಿಯಾದಿಯನ್ತಿ। ಅಬ್ಯಾಪಾದೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಬ್ಯಾಪಾದಂ ಪರಿಯಾದಿಯನ್ತಿ। ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾಯ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಪರಿಯಾದಿಯನ್ತಿ। ಅವಿಕ್ಖೇಪೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಪರಿಯಾದಿಯನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಪರಿಯಾದಿಯನ್ತಿ। ಏವಂ ಪರಿಯಾದಾನಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ।
Kathaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyaṃ pariyādiyati , assaddhiyapariḷāhaṃ pariyādiyati. Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ kosajjaṃ pariyādiyati, kosajjapariḷāhaṃ pariyādiyati. Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamādaṃ pariyādiyati, pamādapariḷāhaṃ pariyādiyati. Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccaṃ pariyādiyati, uddhaccapariḷāhaṃ pariyādiyati. Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjaṃ pariyādiyati, avijjāpariḷāhaṃ pariyādiyati. Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandaṃ pariyādiyanti. Abyāpāde pañcindriyāni byāpādaṃ pariyādiyanti. Ālokasaññāya pañcindriyāni thinamiddhaṃ pariyādiyanti. Avikkhepe pañcindriyāni uddhaccaṃ pariyādiyanti…pe… arahattamagge pañcindriyāni sabbakilese pariyādiyanti. Evaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
ಚ. ಪತಿಟ್ಠಾಪಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ
Ca. patiṭṭhāpakaṭṭhaniddeso
೨೦೩. ಕಥಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪಕಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ? ಸದ್ಧೋ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಸದ್ಧಸ್ಸ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ವೀರಿಯವಾ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಗ್ಗಹೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ವೀರಿಯವತೋ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಗ್ಗಹೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಸತಿಮಾ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಸತಿಮತೋ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಸಮಾಹಿತೋ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಸಮಾಹಿತಸ್ಸ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಪಞ್ಞವಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಸ್ಸನೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಪಞ್ಞವತೋ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ದಸ್ಸನೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಯೋಗಾವಚರೋ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಯೋಗಾವಚರಸ್ಸ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ। ಯೋಗಾವಚರೋ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅಬ್ಯಾಪಾದೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಯೋಗಾವಚರಸ್ಸ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅಬ್ಯಾಪಾದೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ। ಯೋಗಾವಚರೋ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾಯ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಯೋಗಾವಚರಸ್ಸ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾಯ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ। ಯೋಗಾವಚರೋ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅವಿಕ್ಖೇಪೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ , ಯೋಗಾವಚರಸ್ಸ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅವಿಕ್ಖೇಪೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಯೋಗಾವಚರೋ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಯೋಗಾವಚರಸ್ಸ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ। ಏವಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪಕಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ।
203. Kathaṃ patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Saddho saddhindriyaṃ adhimokkhe patiṭṭhāpeti, saddhassa saddhindriyaṃ adhimokkhe patiṭṭhāpeti. Vīriyavā vīriyindriyaṃ paggahe patiṭṭhāpeti, vīriyavato vīriyindriyaṃ paggahe patiṭṭhāpeti. Satimā satindriyaṃ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti, satimato satindriyaṃ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti. Samāhito samādhindriyaṃ avikkhepe patiṭṭhāpeti, samāhitassa samādhindriyaṃ avikkhepe patiṭṭhāpeti. Paññavā paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti, paññavato paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti. Yogāvacaro pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpenti. Yogāvacaro pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpenti. Yogāvacaro pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpenti. Yogāvacaro pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpeti , yogāvacarassa pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpenti…pe… yogāvacaro pañcindriyāni arahattamagge patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni arahattamagge patiṭṭhāpenti. Evaṃ patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
ಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ಚತುತ್ಥೋ।
Suttantaniddeso catuttho.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ೪. ಚತುತ್ಥಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 4. Catutthasuttantaniddesavaṇṇanā
