Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi |
૧૧. ચેતનાલક્ખણપઞ્હો
11. Cetanālakkhaṇapañho
૧૧. ‘‘ભન્તે નાગસેન, કિંલક્ખણા ચેતના’’તિ? ‘‘ચેતયિતલક્ખણા, મહારાજ, ચેતના અભિસઙ્ખરણલક્ખણા ચા’’તિ.
11. ‘‘Bhante nāgasena, kiṃlakkhaṇā cetanā’’ti? ‘‘Cetayitalakkhaṇā, mahārāja, cetanā abhisaṅkharaṇalakkhaṇā cā’’ti.
‘‘ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, કોચિદેવ પુરિસો વિસં અભિસઙ્ખરિત્વા અત્તના ચ પિવેય્ય, પરે ચ પાયેય્ય, સો અત્તનાપિ દુક્ખિતો ભવેય્ય, પરેપિ દુક્ખિતા ભવેય્યું. એવમેવ ખો, મહારાજ, ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો અકુસલં કમ્મં ચેતનાય ચેતયિત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. યેપિ તસ્સ અનુસિક્ખન્તિ , તેપિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જન્તિ.
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, kocideva puriso visaṃ abhisaṅkharitvā attanā ca piveyya, pare ca pāyeyya, so attanāpi dukkhito bhaveyya, parepi dukkhitā bhaveyyuṃ. Evameva kho, mahārāja, idhekacco puggalo akusalaṃ kammaṃ cetanāya cetayitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya. Yepi tassa anusikkhanti , tepi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti.
‘‘યથા વા પન, મહારાજ, કોચિદેવ પુરિસો સપ્પિનવનીતતેલમધુફાણિતં એકજ્ઝં અભિસઙ્ખરિત્વા અત્તના ચ પિવેય્ય, પરે ચ પાયેય્ય, સો અત્તના સુખિતો ભવેય્ય, પરેપિ સુખિતા ભવેય્યું. એવમેવ ખો, મહારાજ, ઇધેકચ્ચો પુગ્ગલો કુસલં કમ્મં ચેતનાય ચેતયિત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. યેપિ તસ્સ અનુસિક્ખન્તિ, તેપિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જન્તિ. એવં ખો, મહારાજ, ચેતયિતલક્ખણા ચેતના અભિસઙ્ખરણલક્ખણા ચા’’તિ.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kocideva puriso sappinavanītatelamadhuphāṇitaṃ ekajjhaṃ abhisaṅkharitvā attanā ca piveyya, pare ca pāyeyya, so attanā sukhito bhaveyya, parepi sukhitā bhaveyyuṃ. Evameva kho, mahārāja, idhekacco puggalo kusalaṃ kammaṃ cetanāya cetayitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Yepi tassa anusikkhanti, tepi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Evaṃ kho, mahārāja, cetayitalakkhaṇā cetanā abhisaṅkharaṇalakkhaṇā cā’’ti.
‘‘કલ્લોસિ, ભન્તે નાગસેના’’તિ.
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
ચેતનાલક્ખણપઞ્હો એકાદસમો.
Cetanālakkhaṇapañho ekādasamo.