Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    (൧൮) ൩. സഞ്ചേതനിയവഗ്ഗോ

    (18) 3. Sañcetaniyavaggo

    ൧. ചേതനാസുത്തവണ്ണനാ

    1. Cetanāsuttavaṇṇanā

    ൧൭൧. തതിയസ്സ പഠമേ കായേതി കായദ്വാരേ, കായവിഞ്ഞത്തിയാ സതീതി അത്ഥോ. കായസഞ്ചേതനാഹേതൂതിആദീസു കായസഞ്ചേതനാ നാമ കായദ്വാരേ ചേതനാ പകപ്പനാ. സാ അട്ഠ കാമാവചരകുസലവസേന അട്ഠവിധാ, അകുസലവസേന ദ്വാദസവിധാതി വീസതിവിധാ. തഥാ വചീസഞ്ചേതനാ, തഥാ മനോസഞ്ചേതനാ. അപിചേത്ഥ നവ മഹഗ്ഗതചേതനാപി ലബ്ഭന്തി. കായസഞ്ചേതനാഹേതൂതി കായസഞ്ചേതനാപച്ചയാ. ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖന്തി അട്ഠകുസലകമ്മപച്ചയാ നിയകജ്ഝത്തേ സുഖം ഉപ്പജ്ജതി, ദ്വാദസഅകുസലകമ്മപച്ചയാ ദുക്ഖം. സേസദ്വാരേസുപി ഏസേവ നയോ. അവിജ്ജാപച്ചയാവാതി അവിജ്ജാകാരണേനേവ. സചേ ഹി അവിജ്ജാ ഛാദയമാനാ പച്ചയോ ഹോതി, ഏവം സന്തേ തീസു ദ്വാരേസു സുഖദുക്ഖാനം പച്ചയഭൂതാ ചേതനാ ഉപ്പജ്ജതി. ഇതി മൂലഭൂതായ അവിജ്ജായ വസേനേതം വുത്തം.

    171. Tatiyassa paṭhame kāyeti kāyadvāre, kāyaviññattiyā satīti attho. Kāyasañcetanāhetūtiādīsu kāyasañcetanā nāma kāyadvāre cetanā pakappanā. Sā aṭṭha kāmāvacarakusalavasena aṭṭhavidhā, akusalavasena dvādasavidhāti vīsatividhā. Tathā vacīsañcetanā, tathā manosañcetanā. Apicettha nava mahaggatacetanāpi labbhanti. Kāyasañcetanāhetūti kāyasañcetanāpaccayā. Uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhanti aṭṭhakusalakammapaccayā niyakajjhatte sukhaṃ uppajjati, dvādasaakusalakammapaccayā dukkhaṃ. Sesadvāresupi eseva nayo. Avijjāpaccayāvāti avijjākāraṇeneva. Sace hi avijjā chādayamānā paccayo hoti, evaṃ sante tīsu dvāresu sukhadukkhānaṃ paccayabhūtā cetanā uppajjati. Iti mūlabhūtāya avijjāya vasenetaṃ vuttaṃ.

    സാമം വാതിആദീസു പരേഹി അനാണത്തോ സയമേവ അഭിസങ്ഖരോന്തോ സാമം കായസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി നാമ. യം പന പരേ സമാദപേത്വാ ആണാപേത്വാ കാരേന്തി, തസ്സ തം കായസങ്ഖാരം പരേ അഭിസങ്ഖരോന്തി നാമ. യോ പന കുസലം കുസലന്തി അകുസലം അകുസലന്തി കുസലവിപാകം കുസലവിപാകോതി അകുസലവിപാകം അകുസലവിപാകോതി ജാനന്തോ കായദ്വാരേ വീസതിവിധം കായസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോതി, അയം സമ്പജാനോ അഭിസങ്ഖരോതി നാമ. യോ ഏവം അജാനന്തോ അഭിസങ്ഖരോതി, അയം അസമ്പജാനോ അഭിസങ്ഖരോതി നാമ. സേസദ്വാരേസുപി ഏസേവ നയോ.

    Sāmaṃ vātiādīsu parehi anāṇatto sayameva abhisaṅkharonto sāmaṃ kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti nāma. Yaṃ pana pare samādapetvā āṇāpetvā kārenti, tassa taṃ kāyasaṅkhāraṃ pare abhisaṅkharonti nāma. Yo pana kusalaṃ kusalanti akusalaṃ akusalanti kusalavipākaṃ kusalavipākoti akusalavipākaṃ akusalavipākoti jānanto kāyadvāre vīsatividhaṃ kāyasaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, ayaṃ sampajāno abhisaṅkharoti nāma. Yo evaṃ ajānanto abhisaṅkharoti, ayaṃ asampajāno abhisaṅkharoti nāma. Sesadvāresupi eseva nayo.

    തത്ഥ അസമ്പജാനകമ്മം ഏവം വേദിതബ്ബം – ദഹരദാരകാ ‘‘മാതാപിതൂഹി കതം കരോമാ’’തി ചേതിയം വന്ദന്തി, പുപ്ഫപൂജം കരോന്തി, ഭിക്ഖുസങ്ഘം വന്ദന്തി, തേസം കുസലന്തി അജാനന്താനമ്പി തം കുസലമേവ ഹോതി. തഥാ മിഗപക്ഖിആദയോ തിരച്ഛാനാ ധമ്മം സുണന്തി, സങ്ഘം വന്ദന്തി, ചേതിയം വന്ദന്തി, തേസം ജാനന്താനമ്പി അജാനന്താനമ്പി തം കുസലമേവ ഹോതി. ദഹരദാരകാ പന മാതാപിതരോ ഹത്ഥപാദേഹി പഹരന്തി, ഭിക്ഖൂനം തലസത്തികം ഉഗ്ഗിരന്തി, ദണ്ഡം ഖിപന്തി, അക്കോസന്തി . ഗാവിയോ ഭിക്ഖുസങ്ഘം അനുബന്ധന്തി, സുനഖാ അനുബന്ധന്തി, ഡംസന്തി, സീഹബ്യഗ്ഘാദയോ അനുബന്ധന്തി, ജീവിതാ വോരോപേന്തി. തേസം ജാനന്താനമ്പി അജാനന്താനമ്പി അകുസലകമ്മം ഹോതീതി വേദിതബ്ബം.

    Tattha asampajānakammaṃ evaṃ veditabbaṃ – daharadārakā ‘‘mātāpitūhi kataṃ karomā’’ti cetiyaṃ vandanti, pupphapūjaṃ karonti, bhikkhusaṅghaṃ vandanti, tesaṃ kusalanti ajānantānampi taṃ kusalameva hoti. Tathā migapakkhiādayo tiracchānā dhammaṃ suṇanti, saṅghaṃ vandanti, cetiyaṃ vandanti, tesaṃ jānantānampi ajānantānampi taṃ kusalameva hoti. Daharadārakā pana mātāpitaro hatthapādehi paharanti, bhikkhūnaṃ talasattikaṃ uggiranti, daṇḍaṃ khipanti, akkosanti . Gāviyo bhikkhusaṅghaṃ anubandhanti, sunakhā anubandhanti, ḍaṃsanti, sīhabyagghādayo anubandhanti, jīvitā voropenti. Tesaṃ jānantānampi ajānantānampi akusalakammaṃ hotīti veditabbaṃ.

    ഇദാനി തീസുപി ദ്വാരേസു ആയൂഹനചേതനാ സമോധാനേതബ്ബാ. സേയ്യഥിദം – കായദ്വാരേ സയംകതമൂലികാ വീസതി ചേതനാ, ആണത്തിമൂലികാ വീസതി, സമ്പജാനമൂലികാ വീസതി, അസമ്പജാനമൂലികാ വീസതീതി അസീതി ചേതനാ ഹോന്തി, തഥാ വചീദ്വാരേ. മനോദ്വാരേ പന ഏകേകസ്മിമ്പി വികപ്പേ ഏകൂനതിംസ കത്വാ സതഞ്ച സോളസ ച ഹോന്തി. ഇതി സബ്ബാപി തീസു ദ്വാരേസു ദ്വേ സതാനി ഛസത്തതി ച ചേതനാ. താ സബ്ബാപി സങ്ഖാരക്ഖന്ധോതേവ സങ്ഖം ഗച്ഛന്തി, തംസമ്പയുത്തോ വേദയിതാകാരോ വേദനാക്ഖന്ധോ, സഞ്ജാനനാകാരോ സഞ്ഞാക്ഖന്ധോ, ചിത്തം വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ, കായോ ഉപാദാരൂപം, തസ്സ പച്ചയാ ചതസ്സോ ധാതുയോ ചത്താരി ഭൂതാനീതി ഇമേ പഞ്ചക്ഖന്ധാ ദുക്ഖസച്ചം നാമ.

    Idāni tīsupi dvāresu āyūhanacetanā samodhānetabbā. Seyyathidaṃ – kāyadvāre sayaṃkatamūlikā vīsati cetanā, āṇattimūlikā vīsati, sampajānamūlikā vīsati, asampajānamūlikā vīsatīti asīti cetanā honti, tathā vacīdvāre. Manodvāre pana ekekasmimpi vikappe ekūnatiṃsa katvā satañca soḷasa ca honti. Iti sabbāpi tīsu dvāresu dve satāni chasattati ca cetanā. Tā sabbāpi saṅkhārakkhandhoteva saṅkhaṃ gacchanti, taṃsampayutto vedayitākāro vedanākkhandho, sañjānanākāro saññākkhandho, cittaṃ viññāṇakkhandho, kāyo upādārūpaṃ, tassa paccayā catasso dhātuyo cattāri bhūtānīti ime pañcakkhandhā dukkhasaccaṃ nāma.

    ഇമേസു, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മേസു അവിജ്ജാ അനുപതിതാതി ഇമേസു വുത്തപ്പഭേദേസു ചേതനാധമ്മേസു അവിജ്ജാ സഹജാതവസേന ച ഉപനിസ്സയവസേന ച അനുപതിതാ. ഏവം വട്ടഞ്ചേവ വട്ടമൂലികാ ച അവിജ്ജാ ദസ്സിതാ ഹോതി.

    Imesu, bhikkhave, dhammesu avijjā anupatitāti imesu vuttappabhedesu cetanādhammesu avijjā sahajātavasena ca upanissayavasena ca anupatitā. Evaṃ vaṭṭañceva vaṭṭamūlikā ca avijjā dassitā hoti.

    ഏത്താവതാ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ അരഹത്തം പത്തസ്സ ഖീണാസവസ്സ ഇദാനി ഥുതിം കരോന്തോ അവിജ്ജായത്വേവ അസേസവിരാഗനിരോധാതിആദിമാഹ. തത്ഥ അസേസവിരാഗനിരോധാതി അസേസവിരാഗേന ചേവ അസേസനിരോധേന ച. സോ കായോ ന ഹോതീതി ഖീണാസവസ്സ കായേന കരണകമ്മം പഞ്ഞായതി, ചേതിയങ്ഗണസമ്മജ്ജനം ബോധിയങ്ഗണസമ്മജ്ജനം അഭിക്കമനം പടിക്കമനം വത്താനുവത്തകരണന്തി ഏവമാദി. കായദ്വാരേ പനസ്സ വീസതി ചേതനാ അവിപാകധമ്മതം ആപജ്ജന്തി. തേന വുത്തം – ‘‘സോ കായോ ന ഹോതി, യം പച്ചയാസ്സ തം ഉപ്പജ്ജതി അജ്ഝത്തം സുഖദുക്ഖ’’ന്തി. കായദ്വാരപ്പവത്താ ഹി ചേതനാ ഇധ കായോതി അധിപ്പേതാ. സേസദ്വയേപി ഏസേവ നയോ. ഖേത്തന്തിആദീനിപി കുസലാകുസലകമ്മസ്സേവ നാമാനി. തഞ്ഹി വിപാകസ്സ വിരുഹനട്ഠാനട്ഠേന ഖേത്തം, പതിട്ഠാനട്ഠേന വത്ഥു, കാരണട്ഠേന ആയതനം, അധികരണട്ഠേന അധികരണന്തി വുച്ചതി.

    Ettāvatā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattassa khīṇāsavassa idāni thutiṃ karonto avijjāyatveva asesavirāganirodhātiādimāha. Tattha asesavirāganirodhāti asesavirāgena ceva asesanirodhena ca. So kāyo na hotīti khīṇāsavassa kāyena karaṇakammaṃ paññāyati, cetiyaṅgaṇasammajjanaṃ bodhiyaṅgaṇasammajjanaṃ abhikkamanaṃ paṭikkamanaṃ vattānuvattakaraṇanti evamādi. Kāyadvāre panassa vīsati cetanā avipākadhammataṃ āpajjanti. Tena vuttaṃ – ‘‘so kāyo na hoti, yaṃ paccayāssa taṃ uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkha’’nti. Kāyadvārappavattā hi cetanā idha kāyoti adhippetā. Sesadvayepi eseva nayo. Khettantiādīnipi kusalākusalakammasseva nāmāni. Tañhi vipākassa viruhanaṭṭhānaṭṭhena khettaṃ, patiṭṭhānaṭṭhena vatthu, kāraṇaṭṭhena āyatanaṃ, adhikaraṇaṭṭhena adhikaraṇanti vuccati.

    ഇതി സത്ഥാ ഏത്തകേന ഠാനേന തീഹി ദ്വാരേഹി ആയൂഹിതകമ്മം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി തസ്സ കമ്മസ്സ വിപച്ചനട്ഠാനം ദസ്സേതും ചത്താരോമേ ഭിക്ഖവേതിആദിമാഹ. തത്ഥ അത്തഭാവപ്പടിലാഭാതി പടിലദ്ധഅത്തഭാവാ. അത്തസഞ്ചേതനാ കമതീതി അത്തനാ പകപ്പിതചേതനാ വഹതി പവത്തതി.

    Iti satthā ettakena ṭhānena tīhi dvārehi āyūhitakammaṃ dassetvā idāni tassa kammassa vipaccanaṭṭhānaṃ dassetuṃ cattārome bhikkhavetiādimāha. Tattha attabhāvappaṭilābhāti paṭiladdhaattabhāvā. Attasañcetanā kamatīti attanā pakappitacetanā vahati pavattati.

    അത്തസഞ്ചേതനാഹേതു തേസം സത്താനം തമ്ഹാ കായാ ചുതി ഹോതീതിആദീസു ഖിഡ്ഡാപദോസികാ ദേവാ അത്തസഞ്ചേതനാഹേതു ചവന്തി. തേസഞ്ഹി നന്ദനവനചിത്തലതാവനഫാരുസകവനാദീസു ദിബ്ബരതിസമപ്പിതാനം കീളന്താനം പാനഭോജനേ സതി സമ്മുസ്സതി, തേ ആഹാരുപച്ഛേദേന ആതപേ ഖിത്തമാലാ വിയ മിലായന്തി. മനോപദോസികാ ദേവാ പരസഞ്ചേതനാഹേതു ചവന്തി, ഏതേ ചാതുമഹാരാജികാ ദേവാ. തേസു കിര ഏകോ ദേവപുത്തോ ‘‘നക്ഖത്തം കീളിസ്സാമീ’’തി സപരിവാരോ രഥേന വീഥിം പടിപജ്ജതി. അഥഞ്ഞോ നിക്ഖമന്തോ തം പുരതോ ഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ ‘‘കിം, ഭോ, അയം കപണോ അദിട്ഠപുബ്ബം വിയ ഏതം ദിസ്വാ പീതിയാ ഉദ്ധുമാതോ വിയ ഗജ്ജമാനോ വിയ ച ഗച്ഛതീ’’തി കുജ്ഝതി. പുരതോ ഗച്ഛന്തോപി നിവത്തിത്വാ തം കുദ്ധം ദിസ്വാ കുദ്ധാ നാമ സുവിജാനാ ഹോന്തീതി കുദ്ധഭാവമസ്സ ഞത്വാ ‘‘ത്വം കുദ്ധോ മയ്ഹം കിം കരിസ്സസി, അയം സമ്പത്തി മയാ ദാനസീലാദീനം വസേന ലദ്ധാ, ന തുയ്ഹം വസേനാ’’തി പടികുജ്ഝതി. ഏകസ്മിഞ്ഹി കുദ്ധേ ഇതരോ അകുദ്ധോ രക്ഖതി, ഉഭോസു പന കുദ്ധേസു ഏകസ്സ കോധോ ഇതരസ്സ പച്ചയോ ഹോതി, തസ്സപി കോധോ ഇതരസ്സ പച്ചയോ ഹോതീതി ഉഭോ കന്ദന്താനംയേവ ഓരോധാനം ചവന്തി. മനുസ്സാ അത്തസഞ്ചേതനാ ച പരസഞ്ചേതനാ ച ഹേതു ചവന്തി, അത്തസഞ്ചേതനായ ച പരസഞ്ചേതനായ ച ഹേതുഭൂതായ ചവന്തീതി അത്ഥോ. മനുസ്സാ ഹി കുജ്ഝിത്വാ അത്തനാവ അത്താനം ഹത്ഥേഹിപി ദണ്ഡേഹിപി പഹരന്തി, രജ്ജുബന്ധനാദീഹിപി ബന്ധന്തി, അസിനാപി സീസം ഛിന്ദന്തി, വിസമ്പി ഖാദന്തി, പപാതേപി പതന്തി, ഉദകമ്പി പവിസന്തി, അഗ്ഗിമ്പി പവിസന്തി, പരേപി ദണ്ഡേന വാ സത്ഥനേ വാ പഹരിത്വാ മാരേന്തി. ഏവം തേസു അത്തസഞ്ചേതനാപി പരസഞ്ചേതനാപി കമതി.

    Attasañcetanāhetu tesaṃ sattānaṃ tamhā kāyā cuti hotītiādīsu khiḍḍāpadosikā devā attasañcetanāhetu cavanti. Tesañhi nandanavanacittalatāvanaphārusakavanādīsu dibbaratisamappitānaṃ kīḷantānaṃ pānabhojane sati sammussati, te āhārupacchedena ātape khittamālā viya milāyanti. Manopadosikā devā parasañcetanāhetu cavanti, ete cātumahārājikā devā. Tesu kira eko devaputto ‘‘nakkhattaṃ kīḷissāmī’’ti saparivāro rathena vīthiṃ paṭipajjati. Athañño nikkhamanto taṃ purato gacchantaṃ disvā ‘‘kiṃ, bho, ayaṃ kapaṇo adiṭṭhapubbaṃ viya etaṃ disvā pītiyā uddhumāto viya gajjamāno viya ca gacchatī’’ti kujjhati. Purato gacchantopi nivattitvā taṃ kuddhaṃ disvā kuddhā nāma suvijānā hontīti kuddhabhāvamassa ñatvā ‘‘tvaṃ kuddho mayhaṃ kiṃ karissasi, ayaṃ sampatti mayā dānasīlādīnaṃ vasena laddhā, na tuyhaṃ vasenā’’ti paṭikujjhati. Ekasmiñhi kuddhe itaro akuddho rakkhati, ubhosu pana kuddhesu ekassa kodho itarassa paccayo hoti, tassapi kodho itarassa paccayo hotīti ubho kandantānaṃyeva orodhānaṃ cavanti. Manussā attasañcetanā ca parasañcetanā ca hetu cavanti, attasañcetanāya ca parasañcetanāya ca hetubhūtāya cavantīti attho. Manussā hi kujjhitvā attanāva attānaṃ hatthehipi daṇḍehipi paharanti, rajjubandhanādīhipi bandhanti, asināpi sīsaṃ chindanti, visampi khādanti, papātepi patanti, udakampi pavisanti, aggimpi pavisanti, parepi daṇḍena vā satthane vā paharitvā mārenti. Evaṃ tesu attasañcetanāpi parasañcetanāpi kamati.

    കതമേ തേന ദേവാ ദട്ഠബ്ബാതി കതമേ നാമ തേ ദേവാ ദട്ഠബ്ബാതി അത്ഥോ. തേന വാ അത്തഭാവേന കതമേ ദേവാ ദട്ഠബ്ബാതിപി അത്ഥോ. കസ്മാ പന ഥേരോ ഇമം പഞ്ഹം പുച്ഛതി, കിം അത്തനാ കഥേതും നപ്പഹോതീതി? പഹോതി, ഇദം പന പദം അത്തനോ സഭാവേന ബുദ്ധവിസയം പഞ്ഹന്തി ഥേരോ ന കഥേസി. തേന ദട്ഠബ്ബാതി തേന അത്തഭാവേന ദട്ഠബ്ബാ. അയം പന പഞ്ഹോ ഹേട്ഠാ കാമാവചരേപി രൂപാവചരേപി ലബ്ഭതി, ഭവഗ്ഗേന പന പരിച്ഛിന്ദിത്വാ കഥിതോ നിപ്പദേസേന കഥിതോ ഹോതീതി ഭഗവതാ ഏവം കഥിതോ.

    Katametena devā daṭṭhabbāti katame nāma te devā daṭṭhabbāti attho. Tena vā attabhāvena katame devā daṭṭhabbātipi attho. Kasmā pana thero imaṃ pañhaṃ pucchati, kiṃ attanā kathetuṃ nappahotīti? Pahoti, idaṃ pana padaṃ attano sabhāvena buddhavisayaṃ pañhanti thero na kathesi. Tena daṭṭhabbāti tena attabhāvena daṭṭhabbā. Ayaṃ pana pañho heṭṭhā kāmāvacarepi rūpāvacarepi labbhati, bhavaggena pana paricchinditvā kathito nippadesena kathito hotīti bhagavatā evaṃ kathito.

    ആഗന്താരോ ഇത്ഥത്തന്തി ഇത്ഥഭാവം കാമാവചരപഞ്ചക്ഖന്ധഭാവമേവ ആഗന്താരോ, നേവ തത്രൂപപത്തികാ ന ഉപരൂപപത്തികാ ഹോന്തി. അനാഗന്താരോ ഇത്ഥത്തന്തി ഇമം ഖന്ധപഞ്ചകം അനാഗന്താരോ, ഹേട്ഠൂപപത്തികാ ന ഹോന്തി, തത്രൂപപത്തികാ വാ ഉപരൂപപത്തികാ വാ തത്ഥേവ വാ പരിനിബ്ബായിനോ ഹോന്തീതി അത്ഥോ. ഏത്ഥ ച ഹേട്ഠിമഭവേ നിബ്ബത്താനം വസേന ഉപരൂപപത്തികാ വേദിതബ്ബാ. ഭവഗ്ഗേ പനേതം നത്ഥി. സേസം സബ്ബത്ഥ ഉത്താനമേവാതി.

    Āgantāroitthattanti itthabhāvaṃ kāmāvacarapañcakkhandhabhāvameva āgantāro, neva tatrūpapattikā na uparūpapattikā honti. Anāgantāro itthattanti imaṃ khandhapañcakaṃ anāgantāro, heṭṭhūpapattikā na honti, tatrūpapattikā vā uparūpapattikā vā tattheva vā parinibbāyino hontīti attho. Ettha ca heṭṭhimabhave nibbattānaṃ vasena uparūpapattikā veditabbā. Bhavagge panetaṃ natthi. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൧. ചേതനാസുത്തം • 1. Cetanāsuttaṃ

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧. ചേതനാസുത്തവണ്ണനാ • 1. Cetanāsuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact