| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૫. ચેતોખિલસુત્તવણ્ણના
5. Cetokhilasuttavaṇṇanā
૨૦૫. પઞ્ચમે ચેતોખિલા નામ અત્થતો વિચિકિચ્છા કોધો ચ. તે પન યસ્મિં સન્તાને ઉપ્પજ્જન્તિ, તસ્સ ખરભાવો કક્ખળભાવો હુત્વા ઉપતિટ્ઠન્તિ, પગેવ અત્તના સમ્પયુત્તચિત્તસ્સાતિ આહ ‘‘ચિત્તસ્સ થદ્ધભાવા’’તિ. યથા લક્ખણપારિપૂરિયા ગહિતાય સબ્બા સત્થુ રૂપકાયસિરી ગહિતા એવ નામ હોતિ એવં સબ્બઞ્ઞુતાય સબ્બધમ્મકાયસિરી ગહિતા એવ નામ હોતીતિ તદુભયવત્થુકમેવ કઙ્ખં દસ્સેન્તો ‘‘સરીરે કઙ્ખમાનો’’તિઆદિમાહ. વિચિનન્તોતિ ધમ્મસભાવં વીમંસન્તો. કિચ્છતીતિ કિલમતિ. વિનિચ્છેતું ન સક્કોતીતિ સન્નિટ્ઠાતું ન સક્કોતિ. આતપતિ કિલેસેતિ આતપ્પં, સમ્માવાયામોતિ આહ ‘‘આતપ્પાયાતિ કિલેસસન્તાપનવીરિયકરણત્થાયા’’તિ. પુનપ્પુનં યોગાયાતિ ભાવનં પુનપ્પુનં યુઞ્જનાય. સતતકિરિયાયાતિ ભાવનાય નિરન્તરપ્પયોગાય.
205. Pañcame cetokhilā nāma atthato vicikicchā kodho ca. Te pana yasmiṃ santāne uppajjanti, tassa kharabhāvo kakkhaḷabhāvo hutvā upatiṭṭhanti, pageva attanā sampayuttacittassāti āha ‘‘cittassa thaddhabhāvā’’ti. Yathā lakkhaṇapāripūriyā gahitāya sabbā satthu rūpakāyasirī gahitā eva nāma hoti evaṃ sabbaññutāya sabbadhammakāyasirī gahitā eva nāma hotīti tadubhayavatthukameva kaṅkhaṃ dassento ‘‘sarīre kaṅkhamāno’’tiādimāha. Vicinantoti dhammasabhāvaṃ vīmaṃsanto. Kicchatīti kilamati. Vinicchetuṃ na sakkotīti sanniṭṭhātuṃ na sakkoti. Ātapati kileseti ātappaṃ, sammāvāyāmoti āha ‘‘ātappāyāti kilesasantāpanavīriyakaraṇatthāyā’’ti. Punappunaṃ yogāyāti bhāvanaṃ punappunaṃ yuñjanāya. Satatakiriyāyāti bhāvanāya nirantarappayogāya.
પટિવેધધમ્મે કઙ્ખમાનોતિ એત્થ કથં લોકુત્તરધમ્મે કઙ્ખા પવત્તીતિ? ન આરમ્મણકરણવસેન , અનુસ્સુતાકારપરિવિતક્કલદ્ધે પરિકપ્પિતરૂપે કઙ્ખા પવત્તતીતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘વિપસ્સના…પે॰… વદન્તિ, તં અત્થિ નુ ખો નત્થીતિ કઙ્ખતી’’તિ. સિક્ખાતિ ચેત્થ પુબ્બભાગસિક્ખા વેદિતબ્બા. કામઞ્ચેત્થ વિસેસુપ્પત્તિયા મહાસાવજ્જતાય ચેવ સંવાસનિમિત્તં ઘટનાહેતુ અભિણ્હુપ્પત્તિકતાય ચ સબ્રહ્મચારીસૂતિ કોપસ્સ વિસયો વિસેસેત્વા વુત્તો, અઞ્ઞત્થાપિ કોપો ન ચેતોખિલોતિ ન સક્કા વિઞ્ઞાતુન્તિ કેચિ. યદિ એવં વિચિકિચ્છાયપિ અયં નયો આપજ્જતિ, તસ્મા યથારુતવસેન ગહેતબ્બં.
Paṭivedhadhamme kaṅkhamānoti ettha kathaṃ lokuttaradhamme kaṅkhā pavattīti? Na ārammaṇakaraṇavasena , anussutākāraparivitakkaladdhe parikappitarūpe kaṅkhā pavattatīti dassento āha ‘‘vipassanā…pe… vadanti, taṃ atthi nu kho natthīti kaṅkhatī’’ti. Sikkhāti cettha pubbabhāgasikkhā veditabbā. Kāmañcettha visesuppattiyā mahāsāvajjatāya ceva saṃvāsanimittaṃ ghaṭanāhetu abhiṇhuppattikatāya ca sabrahmacārīsūti kopassa visayo visesetvā vutto, aññatthāpi kopo na cetokhiloti na sakkā viññātunti keci. Yadi evaṃ vicikicchāyapi ayaṃ nayo āpajjati, tasmā yathārutavasena gahetabbaṃ.
ચેતોખિલસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Cetokhilasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૫. ચેતોખિલસુત્તં • 5. Cetokhilasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૫. ચેતોખિલસુત્તવણ્ણના • 5. Cetokhilasuttavaṇṇanā
