| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಛಬ್ಬಿಸೋಧನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Chabbisodhanasuttavaṇṇanā
೯೮. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಛಬ್ಬಿಸೋಧನಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಖೀಣಾ ಜಾತೀತಿಆದೀಸು ಏಕೇನಾಪಿ ಪದೇನ ಅಞ್ಞಾ ಬ್ಯಾಕತಾವ ಹೋತಿ, ದ್ವೀಹಿಪಿ। ಇಧ ಪನ ಚತೂಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಞ್ಞಬ್ಯಾಕರಣಂ ಆಗತಂ। ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠವಾದಿತಾತಿಆದೀಸು ಯಾಯ ಚೇತನಾಯ ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಂ ಮೇತಿ ವದತಿ, ಸಾ ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠವಾದಿತಾ ನಾಮ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಯಮನುಧಮ್ಮೋತಿ ಅಯಂ ಸಭಾವೋ। ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ಪನಸ್ಸ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಉತ್ತರಿಂ ಪಞ್ಹೋತಿ ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ಅಸನ್ತುಟ್ಠಾ ಹೋಥ, ಉತ್ತರಿಮ್ಪಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ತೀಸು ವಾರೇಸು ಅಯಮೇವ ನಯೋ।
98.Evaṃme sutanti chabbisodhanasuttaṃ. Tattha khīṇā jātītiādīsu ekenāpi padena aññā byākatāva hoti, dvīhipi. Idha pana catūhi padehi aññabyākaraṇaṃ āgataṃ. Diṭṭhe diṭṭhavāditātiādīsu yāya cetanāya diṭṭhe diṭṭhaṃ meti vadati, sā diṭṭhe diṭṭhavāditā nāma. Sesapadesupi eseva nayo. Ayamanudhammoti ayaṃ sabhāvo. Abhinanditabbanti na kevalaṃ abhinanditabbaṃ, parinibbutassa panassa sabbopi khīṇāsavassa sakkāro kātabbo. Uttariṃ pañhoti sace panassa veyyākaraṇena asantuṭṭhā hotha, uttarimpi ayaṃ pañho pucchitabboti dasseti. Ito paresupi tīsu vāresu ayameva nayo.
೯೯. ಅಬಲನ್ತಿ ದುಬ್ಬಲಂ। ವಿರಾಗುನನ್ತಿ ವಿಗಚ್ಛನಸಭಾವಂ। ಅನಸ್ಸಾಸಿಕನ್ತಿ ಅಸ್ಸಾಸವಿರಹಿತಂ। ಉಪಾಯೂಪಾದಾನಾತಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಯೋ ಹಿ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮೇ ಉಪೇನ್ತೀತಿ ಉಪಾಯಾ, ಉಪಾದಿಯನ್ತೀತಿ ಉಪಾದಾನಾ। ಚೇತಸೋ ಅದಿಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾತಿಪಿ ತಾಸಂಯೇವ ನಾಮಂ। ಚಿತ್ತಞ್ಹಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀಹಿ ಸಕ್ಕಾಯಧಮ್ಮೇಸು ತಿಟ್ಠತಿ ಅಧಿತಿಟ್ಠತೀತಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಯೋ ಚೇತಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾ, ತಾಹಿ ತಂ ಅಭಿನಿವಿಸತೀತಿ ಅಭಿನಿವೇಸಾ, ತಾಹಿಯೇವ ತಂ ಅನುಸೇತೀತಿ ಅನುಸಯಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಖಯಾ ವಿರಾಗಾತಿಆದೀಸು ಖಯೇನ ವಿರಾಗೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬಾನಿ ಚೇತಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನೇವ।
99.Abalanti dubbalaṃ. Virāgunanti vigacchanasabhāvaṃ. Anassāsikanti assāsavirahitaṃ. Upāyūpādānāti taṇhādiṭṭhīnametaṃ adhivacanaṃ. Taṇhādiṭṭhiyo hi tebhūmakadhamme upentīti upāyā, upādiyantīti upādānā. Cetaso adiṭṭhānābhinivesānusayātipi tāsaṃyeva nāmaṃ. Cittañhi taṇhādiṭṭhīhi sakkāyadhammesu tiṭṭhati adhitiṭṭhatīti taṇhādiṭṭhiyo cetaso adhiṭṭhānā, tāhi taṃ abhinivisatīti abhinivesā, tāhiyeva taṃ anusetīti anusayāti vuccanti. Khayāvirāgātiādīsu khayena virāgenāti attho. Sabbāni cetāni aññamaññavevacanāneva.
೧೦೦. ಪಥವೀಧಾತೂತಿ ಪತಿಟ್ಠಾನಧಾತು। ಆಪೋಧಾತೂತಿ ಆಬನ್ಧನಧಾತು। ತೇಜೋಧಾತೂತಿ ಪರಿಪಾಚನಧಾತು। ವಾಯೋಧಾತೂತಿ ವಿತ್ಥಮ್ಭನಧಾತು। ಆಕಾಸಧಾತೂತಿ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠಧಾತು। ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂತಿ ವಿಜಾನನಧಾತು। ನ ಅನತ್ತತೋ ಉಪಗಚ್ಛಿನ್ತಿ ಅಹಂ ಅತ್ತಾತಿ ಅತ್ತಕೋಟ್ಠಾಸೇನ ನ ಉಪಗಮಿಂ। ನ ಚ ಪಥವೀಧಾತುನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಪಥವೀಧಾತುನಿಸ್ಸಿತಾ ಸೇಸಧಾತುಯೋ ಚ ಉಪಾದಾರೂಪಞ್ಚ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾ ಚ। ತೇಪಿ ಹಿ ನಿಸ್ಸಿತವತ್ಥುರೂಪಾನಂ ಪಥವೀಧಾತುನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಏಕೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಪಥವೀಧಾತುನಿಸ್ಸಿತಾವ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ನ ಚ ಪಥವೀಧಾತುನಿಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತೋ ಸೇಸರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮೇಪಿ ಅತ್ತತೋ ನ ಉಪಗಚ್ಛಿನ್ತಿ ವದತಿ। ಆಕಾಸಧಾತುನಿಸ್ಸಿತಪದೇ ಪನ ಅವಿನಿಬ್ಭೋಗವಸೇನ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಭೂತುಪಾದಾರೂಪಂ ಆಕಾಸಧಾತುನಿಸ್ಸಿತಂ ನಾಮ , ತಥಾ ತಂನಿಸ್ಸಿತರೂಪವತ್ಥುಕಾ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾ। ಏವಂ ಇಧಾಪಿ ರೂಪಾರೂಪಂ ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುನಿಸ್ಸಿತಪದೇ ಪನ ಸಹಜಾತಾ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ರೂಪಾರೂಪಂ ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ।
100.Pathavīdhātūti patiṭṭhānadhātu. Āpodhātūti ābandhanadhātu. Tejodhātūti paripācanadhātu. Vāyodhātūti vitthambhanadhātu. Ākāsadhātūti asamphuṭṭhadhātu. Viññāṇadhātūti vijānanadhātu. Na anattato upagacchinti ahaṃ attāti attakoṭṭhāsena na upagamiṃ. Na ca pathavīdhātunissitanti pathavīdhātunissitā sesadhātuyo ca upādārūpañca arūpakkhandhā ca. Tepi hi nissitavatthurūpānaṃ pathavīdhātunissitattā ekena pariyāyena pathavīdhātunissitāva. Tasmā ‘‘na ca pathavīdhātunissita’’nti vadanto sesarūpārūpadhammepi attato na upagacchinti vadati. Ākāsadhātunissitapade pana avinibbhogavasena sabbampi bhūtupādārūpaṃ ākāsadhātunissitaṃ nāma , tathā taṃnissitarūpavatthukā arūpakkhandhā. Evaṃ idhāpi rūpārūpaṃ gahitameva hoti. Viññāṇadhātunissitapade pana sahajātā tayo khandhā cittasamuṭṭhānarūpañca viññāṇadhātunissitanti rūpārūpaṃ gahitameva hoti.
೧೦೧. ರೂಪೇ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಯಂ ಅತೀತೇ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಸ್ಸ ಆಪಾಥಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಂ, ಯಞ್ಚ ಅನಾಗತೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ಯಮ್ಪಿ ಏತರಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಂ ನಾಮ। ಯಂ ಪನ ಅತೀತೇಪಿ ಆಪಾಥಂ ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಂ, ಅನಾಗತೇಪಿ ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ಏತರಹಿಪಿ ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಂ, ತಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ತಿಪಿಟಕಚೂಳಾಭಯತ್ಥೇರೋ ಆಹ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ದ್ವಿಧಾ ಕರೋಥ, ಉಪರಿ ಛನ್ದೋವಾರೇ ಕಿನ್ತಿ ಕರಿಸ್ಸಥ, ನಯಿದಂ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೀಸು ಕಾಲೇಸು ಆಪಾಥಂ ಆಗತಂ ವಾ ಅನಾಗತಂ ವಾ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ತಂ ರೂಪಮೇವ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪನ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಧಮ್ಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ‘‘ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂ’’ತಿ। ಛನ್ದೋತಿ ತಣ್ಹಾಛನ್ದೋ। ರಾಗೋತಿ ಸ್ವೇವ ರಜ್ಜನವಸೇನ ರಾಗೋ। ನನ್ದೀತಿ ಸ್ವೇವ ಅಭಿನನ್ದನವಸೇನ ನನ್ದೀ। ತಣ್ಹಾತಿ ಸ್ವೇವ ತಣ್ಹಾಯನವಸೇನ ತಣ್ಹಾ। ಸೇಸದ್ವಾರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
101.Rūpe cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesūti ettha yaṃ atīte cakkhudvārassa āpāthaṃ āgantvā niruddhaṃ, yañca anāgate āpāthaṃ āgantvā nirujjhissati, yampi etarahi āgantvā niruddhaṃ, taṃ sabbaṃ rūpaṃ nāma. Yaṃ pana atītepi āpāthaṃ anāgantvā niruddhaṃ, anāgatepi anāgantvā nirujjhissati, etarahipi anāgantvā niruddhaṃ, taṃ cakkhuviññāṇaviññātabbadhammesu saṅgahitanti vutte tipiṭakacūḷābhayatthero āha – ‘‘imasmiṃ ṭhāne dvidhā karotha, upari chandovāre kinti karissatha, nayidaṃ labbhatī’’ti. Tasmā tīsu kālesu āpāthaṃ āgataṃ vā anāgataṃ vā sabbampi taṃ rūpameva, cakkhuviññāṇasampayuttā pana tayo khandhā cakkhuviññāṇaviññātabbadhammāti veditabbā. Ayañhettha attho ‘‘cakkhuviññāṇena saddhiṃ viññātabbesu dhammesū’’ti. Chandoti taṇhāchando. Rāgoti sveva rajjanavasena rāgo. Nandīti sveva abhinandanavasena nandī. Taṇhāti sveva taṇhāyanavasena taṇhā. Sesadvāresupi eseva nayo.
೧೦೨. ಅಹಙ್ಕಾರಮಮಙ್ಕಾರಮಾನಾನುಸಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಹಙ್ಕಾರೋ ಮಾನೋ, ಮಮಙ್ಕಾರೋ ತಣ್ಹಾ, ಸ್ವೇವ ಮಾನಾನುಸಯೋ। ಆಸವಾನಂ ಖಯಞಾಣಾಯಾತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಅವತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ? ಭಿಕ್ಖೂ ಲೋಕಿಯಧಮ್ಮಂ ನ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಲೋಕುತ್ತರಮೇವ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪುಚ್ಛಿತಪಞ್ಹಂಯೇವ ಕಥೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ಏಕವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಸುತ್ತಂ ನಾಮೇತಂ, ಛಬ್ಬಿಸೋಧನನ್ತಿಪಿಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಚತ್ತಾರೋ ವೋಹಾರಾ ಪಞ್ಚ ಖನ್ಧಾ ಛ ಧಾತುಯೋ ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಕಾಯೋ ಪರೇಸಂ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಕಾಯೋತಿ ಇಮೇ ಛ ಕೋಟ್ಠಾಸಾ ವಿಸುದ್ಧಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಛಬ್ಬಿಸೋಧನಿಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಸಮುದ್ದವಾಸಿತ್ಥೇರಾ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಕಕಾಯಂ ಏಕಮೇವ ಕತ್ವಾ ಚತೂಹಿ ಆಹಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಛ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ವದನ್ತಿ।
102.Ahaṅkāramamaṅkāramānānusayāti ettha ahaṅkāro māno, mamaṅkāro taṇhā, sveva mānānusayo. Āsavānaṃ khayañāṇāyāti idaṃ pubbenivāsaṃ dibbacakkhuñca avatvā kasmā vuttaṃ? Bhikkhū lokiyadhammaṃ na pucchanti, lokuttarameva pucchanti, tasmā pucchitapañhaṃyeva kathento evamāha. Ekavissajjitasuttaṃ nāmetaṃ, chabbisodhanantipissa nāmaṃ. Ettha hi cattāro vohārā pañca khandhā cha dhātuyo cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni attano saviññāṇakakāyo paresaṃ saviññāṇakakāyoti ime cha koṭṭhāsā visuddhā, tasmā ‘‘chabbisodhaniya’’nti vuttaṃ. Parasamuddavāsittherā pana attano ca parassa ca viññāṇakakāyaṃ ekameva katvā catūhi āhārehi saddhinti cha koṭṭhāse vadanti.
ಇಮೇ ಪನ ಛ ಕೋಟ್ಠಾಸಾ ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಅಧಿಗತಂ, ಕಿನ್ತಿ ತೇ ಅಧಿಗತಂ, ಕದಾ ತೇ ಅಧಿಗತಂ, ಕತ್ಥ ತೇ ಅಧಿಗತಂ, ಕತಮೇ ತೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ, ಕತಮೇಸಂ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೯೮) ಏವಂ ವಿನಯನಿದ್ದೇಸಪರಿಯಾಯೇನ ಸೋಧೇತಬ್ಬಾ।
Ime pana cha koṭṭhāsā ‘‘kiṃ te adhigataṃ, kinti te adhigataṃ, kadā te adhigataṃ, kattha te adhigataṃ, katame te kilesā pahīnā, katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhī’’ti (pārā. 198) evaṃ vinayaniddesapariyāyena sodhetabbā.
ಏತ್ಥ ಹಿ ಕಿಂ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಅಧಿಗಮಪುಚ್ಛಾ, ಝಾನವಿಮೋಕ್ಖಾದೀಸು ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಾದೀಸು ವಾ ಕಿಂ ತಯಾ ಅಧಿಗತಂ। ಕಿನ್ತಿ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಉಪಾಯಪುಚ್ಛಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ಏತ್ಥಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಕಿಂ ತಯಾ ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಗತಂ, ದುಕ್ಖಾನತ್ತಲಕ್ಖಣೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ ವಾ, ಕಿಂ ವಾ ಸಮಾಧಿವಸೇನ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ , ಉದಾಹು ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ, ತಥಾ ಕಿಂ ರೂಪೇ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ, ಉದಾಹು ಅರೂಪೇ, ಕಿಂ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ, ಉದಾಹು ಬಹಿದ್ಧಾತಿ। ಕದಾ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಕಾಲಪುಚ್ಛಾ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಾದೀಸು ಕತರಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Ettha hi kiṃ te adhigatanti adhigamapucchā, jhānavimokkhādīsu sotāpattimaggādīsu vā kiṃ tayā adhigataṃ. Kinti te adhigatanti upāyapucchā. Ayañhi etthādhippāyo – kiṃ tayā aniccalakkhaṇaṃ dhuraṃ katvā adhigataṃ, dukkhānattalakkhaṇesu aññataraṃ vā, kiṃ vā samādhivasena abhinivisitvā , udāhu vipassanāvasena, tathā kiṃ rūpe abhinivisitvā, udāhu arūpe, kiṃ vā ajjhattaṃ abhinivisitvā, udāhu bahiddhāti. Kadā te adhigatanti kālapucchā, pubbaṇhamajjhanhikādīsu katarasmiṃ kāleti vuttaṃ hoti.
ಕತ್ಥ ತೇ ಅಧಿಗತನ್ತಿ ಓಕಾಸಪುಚ್ಛಾ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ, ಕಿಂ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಮಣ್ಡಪೇ ಕತರಸ್ಮಿಂ ವಾ ವಿಹಾರೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕತಮೇ ತೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾತಿ ಪಹೀನಕಿಲೇಸೇ ಪುಚ್ಛತಿ, ಕತರಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ ತವ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Kattha te adhigatanti okāsapucchā, kismiṃ okāse, kiṃ rattiṭṭhāne divāṭṭhāne rukkhamūle maṇḍape katarasmiṃ vā vihāreti vuttaṃ hoti. Katame te kilesā pahīnāti pahīnakilese pucchati, kataramaggavajjhā tava kilesā pahīnāti vuttaṃ hoti.
ಕತಮೇಸಂ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀತಿ ಪಟಿಲದ್ಧಧಮ್ಮಪುಚ್ಛಾ, ಪಠಮಮಗ್ಗಾದೀಸು ಕತಮೇಸಂ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhīti paṭiladdhadhammapucchā, paṭhamamaggādīsu katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhīti vuttaṃ hoti.
ತಸ್ಮಾ ಇದಾನಿ ಚೇಪಿ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾಧಿಗಮಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ, ನ ಸೋ ಏತ್ತಾವತಾವ ಸಕ್ಕಾತಬ್ಬೋ। ಇಮೇಸು ಪನ ಛಸು ಠಾನೇಸು ಸೋಧನತ್ಥಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಅಧಿಗತಂ, ಕಿಂ ಝಾನಂ ಉದಾಹು ವಿಮೋಕ್ಖಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರ’’ನ್ತಿ? ಯೋ ಹಿ ಯೇನ ಅಧಿಗತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಮೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕಿನ್ತಿ ತೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ। ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣಾದೀಸು ಕಿಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ, ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ವಾ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ರೂಪಾರೂಪಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾದಿಭೇದೇಸು ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಕೇನ ಮುಖೇನ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾತಿ? ಯೋ ಹಿ ಯಸ್ಸಾಭಿನಿವೇಸೋ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ।
Tasmā idāni cepi koci bhikkhu uttarimanussadhammādhigamaṃ byākareyya, na so ettāvatāva sakkātabbo. Imesu pana chasu ṭhānesu sodhanatthaṃ vattabbo ‘‘kiṃ te adhigataṃ, kiṃ jhānaṃ udāhu vimokkhādīsu aññatara’’nti? Yo hi yena adhigato dhammo, so tassa pākaṭo hoti. Sace ‘‘idaṃ nāma me adhigata’’nti vadati, tato ‘‘kinti te adhigata’’nti pucchitabbo. Aniccalakkhaṇādīsu kiṃ dhuraṃ katvā, aṭṭhatiṃsāya vā ārammaṇesu rūpārūpaajjhattabahiddhādibhedesu vā dhammesu kena mukhena abhinivisitvāti? Yo hi yassābhiniveso, so tassa pākaṭo hoti.
ಸಚೇ ಪನ ‘‘ಅಯಂ ನಾಮ ಮೇ ಅಭಿನಿವೇಸೋ, ಏವಂ ಮಯಾ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕದಾ ತೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಕಿಂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ, ಉದಾಹು ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ’’ತಿ ? ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಕಾಲೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಮೇ ಕಾಲೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕತ್ಥ ತೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಕಿಂ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ, ಉದಾಹು ರತ್ತಿಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ’’ತಿ? ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತೋಕಾಸೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಮೇ ಓಕಾಸೇ ಅಧಿಗತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕತಮೇ ತೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಕಿಂ ಪಠಮಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ, ಉದಾಹು ದುತಿಯಾದಿಮಗ್ಗವಜ್ಝಾ’’ತಿ? ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನಕಿಲೇಸಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ।
Sace pana ‘‘ayaṃ nāma me abhiniveso, evaṃ mayā adhigata’’nti vadati, tato ‘‘kadā te adhigata’’nti pucchitabbo, ‘‘kiṃ pubbaṇhe, udāhu majjhanhikādīsu aññatarasmiṃ kāle’’ti ? Sabbesañhi attanā adhigatakālo pākaṭo hoti. Sace ‘‘amukasmiṃ nāma me kāle adhigata’’nti vadati, tato ‘‘kattha te adhigata’’nti pucchitabbo, ‘‘kiṃ divāṭṭhāne, udāhu rattiṭṭhānādīsu aññatarasmiṃ okāse’’ti? Sabbesañhi attanā adhigatokāso pākaṭo hoti. Sace ‘‘amukasmiṃ nāma me okāse adhigata’’nti vadati, tato ‘‘katame te kilesā pahīnā’’ti pucchitabbo, ‘‘kiṃ paṭhamamaggavajjhā, udāhu dutiyādimaggavajjhā’’ti? Sabbesañhi attanā adhigatamaggena pahīnakilesā pākaṭā honti.
ಸಚೇ ‘‘ಇಮೇ ನಾಮ ಮೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ’’ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ‘‘ಕತಮೇಸಂ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ‘‘ಕಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ, ಉದಾಹು ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಸಾ’’ತಿ? ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಧಮ್ಮೋ ಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಇಮೇಸಂ ನಾಮಾಹಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ ವದತಿ, ಏತ್ತಾವತಾಪಿಸ್ಸ ವಚನಂ ನ ಸದ್ಧಾತಬ್ಬಂ। ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಹಿ ಉಗ್ಗಹಪರಿಪುಚ್ಛಾಕುಸಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಇಮಾನಿ ಛ ಠಾನಾನಿ ಸೋಧೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಗಮನಪಟಿಪದಾ ಸೋಧೇತಬ್ಬಾ, ಯದಿ ಆಗಮನಪಟಿಪದಾ ನ ಸುಜ್ಝತಿ, ‘‘ಇಮಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ನ ಲಬ್ಭನ್ತೀ’’ತಿ ಅಪನೇತಬ್ಬೋ।
Sace ‘‘ime nāma me kilesā pahīnā’’ti vadati, tato ‘‘katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhī’’ti pucchitabbo, ‘‘kiṃ sotāpattimaggassa, udāhu sakadāgāmimaggādīsu aññatarassā’’ti? Sabbesañhi attanā adhigatadhammo pākaṭo hoti. Sace ‘‘imesaṃ nāmāhaṃ dhammānaṃ lābhī’’ti vadati, ettāvatāpissa vacanaṃ na saddhātabbaṃ. Bahussutā hi uggahaparipucchākusalā bhikkhū imāni cha ṭhānāni sodhetuṃ sakkonti. Imassa bhikkhuno āgamanapaṭipadā sodhetabbā, yadi āgamanapaṭipadā na sujjhati, ‘‘imāya paṭipadāya lokuttaradhammā nāma na labbhantī’’ti apanetabbo.
ಯದಿ ಪನಸ್ಸ ಆಗಮನಪಟಿಪದಾ ಸುಜ್ಝತಿ, ‘‘ದೀಘರತ್ತಂ ತೀಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಜಾಗರಿಯಮನುಯುತ್ತೋ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಅಲಗ್ಗೋ ಆಕಾಸೇ ಪಾಣಿಸಮೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಪಟಿಪದಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದತಿ ಸಮೇತಿ। ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಗಙ್ಗೋದಕಂ ಯಮುನೋದಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದತಿ ಸಮೇತಿ, ಏವಮೇವ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಾ ತೇನ ಭಗವತಾ ಸಾವಕಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ಸಂಸನ್ದತಿ ಸಮೇತಿ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಪಟಿಪದಾ ಚಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೯೬) ವುತ್ತಸದಿಸಂ ಹೋತಿ।
Yadi panassa āgamanapaṭipadā sujjhati, ‘‘dīgharattaṃ tīsu sikkhāsu appamatto jāgariyamanuyutto catūsu paccayesu alaggo ākāse pāṇisamena cetasā viharatī’’ti paññāyati, tassa bhikkhuno byākaraṇaṃ paṭipadāya saddhiṃ saṃsandati sameti. ‘‘Seyyathāpi nāma gaṅgodakaṃ yamunodakena saddhiṃ saṃsandati sameti, evameva supaññattā tena bhagavatā sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā saṃsandati sameti nibbānañca paṭipadā cā’’ti (dī. ni. 2.296) vuttasadisaṃ hoti.
ಅಪಿಚ ಖೋ ಏತ್ತಕೇನಾಪಿ ಸಕ್ಕಾರೋ ನ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸಾಪಿ ಸತೋ ಖೀಣಾಸವಪಟಿಪತ್ತಿಸದಿಸಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ತೇಹಿ ತೇಹಿ ಉಪಾಯೇಹಿ ಉತ್ತಾಸೇತಬ್ಬೋ। ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ನಾಮ ಅಸನಿಯಾಪಿ ಮತ್ಥಕೇ ಪತಮಾನಾಯ ಭಯಂ ವಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ವಾ ಲೋಮಹಂಸೋ ವಾ ನ ಹೋತಿ, ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇನಾಪಿ ಹೋತಿ।
Apica kho ettakenāpi sakkāro na kātabbo. Kasmā? Ekaccassa hi puthujjanassāpi sato khīṇāsavapaṭipattisadisā paṭipadā hoti. Tasmā so bhikkhu tehi tehi upāyehi uttāsetabbo. Khīṇāsavassa nāma asaniyāpi matthake patamānāya bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā na hoti, puthujjanassa appamattakenāpi hoti.
ತತ್ರಿಮಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ – ದೀಘಭಾಣಕಅಭಯತ್ಥೇರೋ ಕಿರ ಏಕಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ದಹರಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತಂ ನ್ಹಾಯಮಾನಂ ಕಲ್ಯಾಣೀನದೀಮುಖದ್ವಾರೇ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಾದೇ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ ಕುಮ್ಭೀಲೋತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಮಹಾಸದ್ದಮಕಾಸಿ, ತದಾ ನಂ ಪುಥುಜ್ಜನೋತಿ ಸಞ್ಜಾನಿಂಸು। ಚನ್ದಮುಖತಿಸ್ಸರಾಜಕಾಲೇ ಪನ ಮಹಾವಿಹಾರೇ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರೋ ಖೀಣಾಸವೋ ದುಬ್ಬಲಚಕ್ಖುಕೋ ವಿಹಾರೇಯೇವ ಅಚ್ಛಿ। ರಾಜಾ ಥೇರಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಂ ಗತೇಸು ಅಪ್ಪಸದ್ದೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಪ್ಪೋ ವಿಯ ಪಾದೇ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಥೇರೋ ಸಿಲಾಥಮ್ಭೋ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಲೋ ಹುತ್ವಾ ಕೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಆಹ ? ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತಿಸ್ಸೋತಿ। ಸುಗನ್ಧಂ ವಾಯಸಿ ನೋ ತಿಸ್ಸಾತಿ? ಏವಂ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಭಯಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ।
Tatrimāni vatthūni – dīghabhāṇakaabhayatthero kira ekaṃ piṇḍapātikaṃ pariggahetuṃ asakkonto daharassa saññaṃ adāsi. So taṃ nhāyamānaṃ kalyāṇīnadīmukhadvāre nimujjitvā pāde aggahesi. Piṇḍapātiko kumbhīloti saññāya mahāsaddamakāsi, tadā naṃ puthujjanoti sañjāniṃsu. Candamukhatissarājakāle pana mahāvihāre saṅghatthero khīṇāsavo dubbalacakkhuko vihāreyeva acchi. Rājā theraṃ pariggaṇhissāmīti bhikkhūsu bhikkhācāraṃ gatesu appasaddo upasaṅkamitvā sappo viya pāde aggahesi. Thero silāthambho viya niccalo hutvā ko etthāti āha ? Ahaṃ, bhante, tissoti. Sugandhaṃ vāyasi no tissāti? Evaṃ khīṇāsavassa bhayaṃ nāma natthīti.
ಏಕಚ್ಚೋ ಪನ ಪುಥುಜ್ಜನೋಪಿ ಅತಿಸೂರೋ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಭಯೋ। ಸೋ ರಞ್ಜನೀಯೇನ ಆರಮ್ಮಣೇನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬೋ। ವಸಭರಾಜಾಪಿ ಹಿ ಏಕಂ ಥೇರಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಮಾನೋ ಘರೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಬದರಸಾಳವಂ ಮದ್ದಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ। ಮಹಾಥೇರಸ್ಸ ಖೇಳೋ ಚಲಿ, ತತೋ ಥೇರಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನಭಾವೋ ಆವಿಭೂತೋ। ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಹಿ ರಸತಣ್ಹಾ ನಾಮ ಸುಪ್ಪಹೀನಾ, ದಿಬ್ಬೇಸುಪಿ ರಸೇಸು ನಿಕನ್ತಿ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಇಮೇಹಿ ಉಪಾಯೇಹಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಚಸ್ಸ ಭಯಂ ವಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ವಾ ಲೋಮಹಂಸೋ ವಾ ರಸತಣ್ಹಾ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನ ತ್ವಂ ಅರಹಾತಿ ಅಪನೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಪನ ಅಭೀರೂ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಹುತ್ವಾ ಸೀಹೋ ವಿಯ ನಿಸೀದತಿ, ದಿಬ್ಬಾರಮ್ಮಣೇಪಿ ನಿಕನ್ತಿಂ ನ ಜನೇತಿ। ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಪನ್ನವೇಯ್ಯಾಕರಣೋ ಸಮನ್ತಾ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದೀಹಿ ಪೇಸಿತಂ ಸಕ್ಕಾರಂ ಅರಹತೀತಿ।
Ekacco pana puthujjanopi atisūro hoti nibbhayo. So rañjanīyena ārammaṇena pariggaṇhitabbo. Vasabharājāpi hi ekaṃ theraṃ pariggaṇhamāno ghare nisīdāpetvā tassa santike badarasāḷavaṃ maddamāno nisīdi. Mahātherassa kheḷo cali, tato therassa puthujjanabhāvo āvibhūto. Khīṇāsavassa hi rasataṇhā nāma suppahīnā, dibbesupi rasesu nikanti nāma na hoti. Tasmā imehi upāyehi pariggahetvā sacassa bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā rasataṇhā vā uppajjati, na tvaṃ arahāti apanetabbo. Sace pana abhīrū acchambhī anutrāsī hutvā sīho viya nisīdati, dibbārammaṇepi nikantiṃ na janeti. Ayaṃ bhikkhu sampannaveyyākaraṇo samantā rājarājamahāmattādīhi pesitaṃ sakkāraṃ arahatīti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಛಬ್ಬಿಸೋಧನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Chabbisodhanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೨. ಛಬ್ಬಿಸೋಧನಸುತ್ತಂ • 2. Chabbisodhanasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೨. ಛಬ್ಬಿಸೋಧನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Chabbisodhanasuttavaṇṇanā
