Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੫੧੪] ੪. ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [514] 4. Chaddantajātakavaṇṇanā

    ਕਿਂ ਨੁ ਸੋਚਸੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕੁਲਧੀਤਾ ਘਰਾવਾਸੇ ਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧਮ੍ਮਸવਨਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਪਰਿਮਾਣਪੁਞ੍ਞਪਭਾવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣਪੁਬ੍ਬਾ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਭવਸ੍ਮਿਂ વਿਚਰਨ੍ਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਜਾਤਿਸ੍ਸਰਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ – ‘‘ਛਦ੍ਦਨ੍ਤવਾਰਣਕਾਲੇ ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਰਨ੍ਤਿਯਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸਾ ਪੀਤਿવੇਗੇਨ ਮਹਾਹਸਿਤਂ ਹਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਨਾਮ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਾ ਅਪ੍ਪਕਾ, ਅਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਾવ ਬਹੁਤਰਾ, ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਾ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿਂ, ਅਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਾ’’ਤਿ। ਸਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਮਾਨਾ ‘‘ਅਹਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਦੋਸਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વੀਸਰਤਨਸਤਿਕਂ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਮਹਾਗਜਿਸ੍ਸਰਂ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰਂ ਨਾਮ ਨੇਸਾਦਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ વਿਸਪੀਤਸਲ੍ਲੇਨ વਿਜ੍ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਦਸ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਸੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ, ਹਦਯਂ ਉਣ੍ਹਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੋਕਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਅਸ੍ਸਸਿਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰੋਦਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਸਿਤਂ ਪਾਤੁ ਕਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਾਤੁਕਮ੍ਮਾਯਾ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਯਂ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਿ ਕਤਂ ਅਪਰਾਧਂ ਸਰਿਤ੍વਾ ਰੋਦਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Kiṃ nu socasīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ daharabhikkhuniṃ ārabbha kathesi. Sā kira sāvatthiyaṃ kuladhītā gharāvāse ādīnavaṃ disvā sāsane pabbajitvā ekadivasaṃ bhikkhunīhi saddhiṃ dhammasavanāya gantvā alaṅkatadhammāsane nisīditvā dhammaṃ desentassa dasabalassa aparimāṇapuññapabhāvābhinibbattaṃ uttamarūpasampattiyuttaṃ attabhāvaṃ oloketvā ‘‘pariciṇṇapubbā nu kho me bhavasmiṃ vicarantiyā imassa mahāpurisassa pādaparicārikā’’ti cintesi. Athassā taṅkhaṇaññeva jātissarañāṇaṃ uppajji – ‘‘chaddantavāraṇakāle ahaṃ imassa mahāpurisassa pādaparicārikā bhūtapubbā’’ti. Athassā sarantiyā mahantaṃ pītipāmojjaṃ uppajji. Sā pītivegena mahāhasitaṃ hasitvā puna cintesi – ‘‘pādaparicārikā nāma sāmikānaṃ hitajjhāsayā appakā, ahitajjhāsayāva bahutarā, hitajjhāsayā nu kho ahaṃ imassa mahāpurisassa ahosiṃ, ahitajjhāsayā’’ti. Sā anussaramānā ‘‘ahaṃ appamattakaṃ dosaṃ hadaye ṭhapetvā vīsaratanasatikaṃ chaddantamahāgajissaraṃ sonuttaraṃ nāma nesādaṃ pesetvā visapītasallena vijjhāpetvā jīvitakkhayaṃ pāpesi’’nti addasa. Athassā soko udapādi, hadayaṃ uṇhaṃ ahosi, sokaṃ sandhāretuṃ asakkontī assasitvā passasitvā mahāsaddena parodi. Taṃ disvā satthā sitaṃ pātu karitvā ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo sitassa pātukammāyā’’ti bhikkhusaṅghena puṭṭho ‘‘bhikkhave, ayaṃ daharabhikkhunī pubbe mayi kataṃ aparādhaṃ saritvā rodatī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਦੇਸੇ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਾ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗਾ વਸਿਂਸੁ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾ વੇਹਾਸਙ੍ਗਮਾ। ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਜੇਟ੍ਠਕવਾਰਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੋ ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਅਹੋਸਿ ਰਤ੍ਤਮੁਖਪਾਦੋ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧੋ ਅਹੋਸਿ વੀਸਰਤਨਸਤਾਯਾਮੋ। ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥਾਯ ਰਜਤਦਾਮਸਦਿਸਾਯ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਦਨ੍ਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਪਨ੍ਨਰਸਹਤ੍ਥਾ ਅਹੇਸੁਂ ਦੀਘਤੋ ਤਿਂਸਹਤ੍ਥਾ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਂਸੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਸੋ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਨਾਗਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਪੂਜੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ – ਚੂਲ਼ਸੁਭਦ੍ਦਾ, ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾ ਚਾਤਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਟ੍ਠਨਾਗਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਕਞ੍ਚਨਗੁਹਾਯਂ વਸਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹੋ ਆਯਾਮਤੋ ਚ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚ ਪਣ੍ਣਾਸਯੋਜਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣੇ ਠਾਨੇ ਸੇવਾਲੋ વਾ ਪਣਕਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਣਿਕ੍ਖਨ੍ਧવਣ੍ਣਉਦਕਮੇવ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਕਲ੍ਲਹਾਰવਨਂ, ਤਂ ਉਦਕਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਮੇવ ਸੁਦ੍ਧਂ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲવਨਂ ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ, ਤਤੋ ਯੋਜਨਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਾਨੇવ ਰਤ੍ਤੁਪ੍ਪਲਸੇਤੁਪ੍ਪਲਰਤ੍ਤਪਦੁਮਸੇਤਪਦੁਮਕੁਮੁਦવਨਾਨਿ ਪੁਰਿਮਂ ਪੁਰਿਮਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਿ। ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ વਨਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਕਲ੍ਲਹਾਰਾਦਿવਨਾਨਂ વਸੇਨ ਓਮਿਸ੍ਸਕવਨਂ ਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਮੇવ ਤਾਨਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ। ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਗਾਨਂ ਕਟਿਪ੍ਪਮਾਣੇ ਉਦਕੇ ਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਮੇવ ਰਤ੍ਤਸਾਲਿવਨਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਮੇવ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤਓਦਾਤਸੁਰਭਿਸੁਖੁਮਕੁਸੁਮਸਮਾਕਿਣ੍ਣਂ ਖੁਦ੍ਦਕਗਚ੍ਛવਨਂ, ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦਸ વਨਾਨਿ ਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਾਨੇવ। ਤਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਰਾਜਮਾਸਮਹਾਰਾਜਮਾਸਮੁਗ੍ਗવਨਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਤਿਪੁਸਏਲਾਲੁਕਲਾਬੁਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡવਲ੍ਲਿવਨਾਨਿ, ਤਤੋ ਪੂਗਰੁਕ੍ਖਪ੍ਪਮਾਣਂ ਉਚ੍ਛੁવਨਂ, ਤਤੋ ਹਤ੍ਥਿਦਨ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਫਲਂ ਕਦਲਿવਨਂ , ਤਤੋ ਸਾਲવਨਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਚਾਟਿਪ੍ਪਮਾਣਫਲਂ ਪਨਸવਨਂ, ਤਤੋ ਮਧੁਰਫਲਂ ਚਿਞ੍ਚવਨਂ, ਤਤੋ ਅਮ੍ਬવਨਂ, ਤਤੋ ਕਪਿਟ੍ਠવਨਂ, ਤਤੋ ਓਮਿਸ੍ਸਕੋ ਮਹਾવਨਸਣ੍ਡੋ, ਤਤੋ વੇਲ਼ੁવਨਂ, ਅਯਮਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਸਂਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਇਦਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇવ ਕਥਿਤਾ।

    Atīte himavantapadese chaddantadahaṃ upanissāya aṭṭhasahassā hatthināgā vasiṃsu iddhimantā vehāsaṅgamā. Tadā bodhisatto jeṭṭhakavāraṇassa putto hutvā nibbatti, so sabbaseto ahosi rattamukhapādo. So aparabhāge vuddhippatto aṭṭhāsītihatthubbedho ahosi vīsaratanasatāyāmo. Aṭṭhapaṇṇāsahatthāya rajatadāmasadisāya soṇḍāya samannāgato. Dantā panassa parikkhepato pannarasahatthā ahesuṃ dīghato tiṃsahatthā chabbaṇṇaraṃsīhi samannāgatā. So aṭṭhannaṃ nāgasahassānaṃ jeṭṭhako ahosi, pañcasate paccekabuddhe pūjesi. Tassa dve aggamahesiyo ahesuṃ – cūḷasubhaddā, mahāsubhaddā cāti. Nāgarājā aṭṭhanāgasahassaparivāro kañcanaguhāyaṃ vasati. So pana chaddantadaho āyāmato ca vitthārato ca paṇṇāsayojano hoti. Tassa majjhe dvādasayojanappamāṇe ṭhāne sevālo vā paṇakaṃ vā natthi, maṇikkhandhavaṇṇaudakameva santiṭṭhati, tadanantaraṃ yojanavitthataṃ suddhaṃ kallahāravanaṃ, taṃ udakaṃ parikkhipitvā ṭhitaṃ, tadanantaraṃ yojanavitthatameva suddhaṃ nīluppalavanaṃ taṃ parikkhipitvā ṭhitaṃ, tato yojanayojanavitthatāneva rattuppalasetuppalarattapadumasetapadumakumudavanāni purimaṃ purimaṃ parikkhipitvā ṭhitāni. Imesaṃ pana sattannaṃ vanānaṃ anantaraṃ sabbesampi tesaṃ kallahārādivanānaṃ vasena omissakavanaṃ yojanavitthatameva tāni parikkhipitvā ṭhitaṃ. Tadanantaraṃ nāgānaṃ kaṭippamāṇe udake yojanavitthatameva rattasālivanaṃ, tadanantaraṃ udakapariyante yojanavitthatameva nīlapītalohitaodātasurabhisukhumakusumasamākiṇṇaṃ khuddakagacchavanaṃ, iti imāni dasa vanāni yojanavitthatāneva. Tato khuddakarājamāsamahārājamāsamuggavanaṃ, tadanantaraṃ tipusaelālukalābukumbhaṇḍavallivanāni, tato pūgarukkhappamāṇaṃ ucchuvanaṃ, tato hatthidantappamāṇaphalaṃ kadalivanaṃ , tato sālavanaṃ, tadanantaraṃ cāṭippamāṇaphalaṃ panasavanaṃ, tato madhuraphalaṃ ciñcavanaṃ, tato ambavanaṃ, tato kapiṭṭhavanaṃ, tato omissako mahāvanasaṇḍo, tato veḷuvanaṃ, ayamassa tasmiṃ kāle sampatti. Saṃyuttaṭṭhakathāyaṃ pana idāni pavattamānasampattiyeva kathitā.

    વੇਲ਼ੁવਨਂ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਪਬ੍ਬਤਾ ਠਿਤਾ। ਤੇਸਂ ਬਾਹਿਰਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਠਮੋ ਚੂਲ਼ਕਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ, ਦੁਤਿਯੋ ਮਹਾਕਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਉਦਕਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਚਨ੍ਦਿਮਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਸੂਰਿਯਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਮਣਿਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ, ਸਤ੍ਤਮੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ। ਸੋ ਉਬ੍ਬੇਧਤੋ ਸਤ੍ਤਯੋਜਨਿਕੋ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖવਟ੍ਟਿ વਿਯ ਠਿਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮਂ ਪਸ੍ਸਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ, ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਓਭਾਸੇਨ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹੋ ਸਮੁਗ੍ਗਤਬਾਲਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਬਾਹਿਰਪਬ੍ਬਤੇਸੁ ਪਨ ਏਕੋ ਉਬ੍ਬੇਧਤੋ ਛਯੋਜਨਿਕੋ, ਏਕੋ ਪਞ੍ਚ, ਏਕੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਏਕੋ ਤੀਣਿ, ਏਕੋ ਦ੍વੇ, ਏਕੋ ਯੋਜਨਿਕੋ, ਏવਂ ਸਤ੍ਤਪਬ੍ਬਤਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਦਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੁਤ੍ਤਰਕਣ੍ਣੇ ਉਦਕવਾਤਪ੍ਪਹਰਣੋਕਾਸੇ ਮਹਾਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧੋ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਪਞ੍ਚਯੋਜਨਿਕੋ, ਉਬ੍ਬੇਧਤੋ ਸਤ੍ਤਯੋਜਨਿਕੋ, ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਾਖਾ ਛਯੋਜਨਿਕਾ, ਉਦ੍ਧਂ ਉਗ੍ਗਤਸਾਖਾਪਿ ਛਯੋਜਨਿਕਾવ, ਇਤਿ ਸੋ ਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਤੇਰਸਯੋਜਨਿਕੋ, ਸਾਖਾਨਂ ਓਰਿਮਨ੍ਤਤੋ ਯਾવ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੋ, ਅਟ੍ਠਹਿ ਪਾਰੋਹਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਮੁਣ੍ਡਮਣਿਪਬ੍ਬਤੋ વਿਯ વਿਲਾਸਮਾਨੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਸ੍ਸ ਪਨ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਭਾਗੇ ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤੇ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕਾ ਕਞ੍ਚਨਗੁਹਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਛਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ વਸ੍ਸਾਰਤ੍ਤੇ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਪਰਿવੁਤੋ ਕਞ੍ਚਨਗੁਹਾਯਂ વਸਤਿ। ਗਿਮ੍ਹਕਾਲੇ ਉਦਕવਾਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਮਾਨੋ ਮਹਾਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲੇ ਪਾਰੋਹਨ੍ਤਰੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀ।

    Veḷuvanaṃ pana parikkhipitvā satta pabbatā ṭhitā. Tesaṃ bāhirantato paṭṭhāya paṭhamo cūḷakāḷapabbato nāma, dutiyo mahākāḷapabbato nāma, tato udakapabbato nāma, tato candimapassapabbato nāma, tato sūriyapassapabbato nāma, tato maṇipassapabbato nāma, sattamo suvaṇṇapassapabbato nāma. So ubbedhato sattayojaniko chaddantadahaṃ parikkhipitvā pattassa mukhavaṭṭi viya ṭhito. Tassa abbhantarimaṃ passaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ, tato nikkhantena obhāsena chaddantadaho samuggatabālasūriyo viya hoti. Bāhirapabbatesu pana eko ubbedhato chayojaniko, eko pañca, eko cattāri, eko tīṇi, eko dve, eko yojaniko, evaṃ sattapabbataparikkhittassa pana tassa dahassa pubbuttarakaṇṇe udakavātappaharaṇokāse mahānigrodharukkho atthi. Tassa khandho parikkhepato pañcayojaniko, ubbedhato sattayojaniko, catūsu disāsu catasso sākhā chayojanikā, uddhaṃ uggatasākhāpi chayojanikāva, iti so mūlato paṭṭhāya ubbedhena terasayojaniko, sākhānaṃ orimantato yāva pārimantā dvādasayojaniko, aṭṭhahi pārohasahassehi paṭimaṇḍito muṇḍamaṇipabbato viya vilāsamāno tiṭṭhati. Chaddantadahassa pana pacchimadisābhāge suvaṇṇapassapabbate dvādasayojanikā kañcanaguhā tiṭṭhati. Chaddanto nāma nāgarājā vassāratte hemante aṭṭhasahassanāgaparivuto kañcanaguhāyaṃ vasati. Gimhakāle udakavātaṃ sampaṭicchamāno mahānigrodhamūle pārohantare tiṭṭhatī.

    ਅਥਸ੍ਸ ਏਕਦਿવਸਂ ‘‘ਮਹਾਸਾਲવਨਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਰੁਣਨਾਗਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਸਪਰਿવਾਰੋ ‘‘ਸਾਲਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਾਲવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਸਾਲਰੁਕ੍ਖਂ ਕੁਮ੍ਭੇਨ ਪਹਰਿ। ਤਦਾ ਚੂਲ਼ਸੁਭਦ੍ਦਾ ਪਟਿવਾਤਪਸ੍ਸੇ ਠਿਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਰੀਰੇ ਸੁਕ੍ਖਦਣ੍ਡਕਮਿਸ੍ਸਕਾਨਿ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਾਨਿ ਚੇવ ਤਮ੍ਬਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਾਨਿ ਚ ਪਤਿਂਸੁ। ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾ ਅਧੋવਾਤਪਸ੍ਸੇ ਠਿਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਰੀਰੇ ਪੁਪ੍ਫਰੇਣੁਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਪਤ੍ਤਾਨਿ ਪਤਿਂਸੁ। ਚੂਲ਼ਸੁਭਦ੍ਦਾ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਭਰਿਯਾਯ ਉਪਰਿ ਪੁਪ੍ਫਰੇਣੁਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਪਤ੍ਤਾਨਿ ਪਾਤੇਸਿ, ਮਮ ਸਰੀਰੇ ਸੁਕ੍ਖਦਣ੍ਡਕਮਿਸ੍ਸਾਨਿ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਾਨਿ ਚੇવ ਤਮ੍ਬਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਾਨਿ ਚ ਪਾਤੇਸਿ, ਹੋਤੁ, ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ વੇਰਂ ਬਨ੍ਧਿ।

    Athassa ekadivasaṃ ‘‘mahāsālavanaṃ pupphita’’nti taruṇanāgā āgantvā ārocayiṃsu. So saparivāro ‘‘sālakīḷaṃ kīḷissāmī’’ti sālavanaṃ gantvā ekaṃ supupphitaṃ sālarukkhaṃ kumbhena pahari. Tadā cūḷasubhaddā paṭivātapasse ṭhitā, tassā sarīre sukkhadaṇḍakamissakāni purāṇapaṇṇāni ceva tambakipillikāni ca patiṃsu. Mahāsubhaddā adhovātapasse ṭhitā, tassā sarīre pupphareṇukiñjakkhapattāni patiṃsu. Cūḷasubhaddā ‘‘ayaṃ nāgarājā attano piyabhariyāya upari pupphareṇukiñjakkhapattāni pātesi, mama sarīre sukkhadaṇḍakamissāni purāṇapaṇṇāni ceva tambakipillikāni ca pātesi, hotu, kātabbaṃ jānissāmī’’ti mahāsatte veraṃ bandhi.

    ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਦਿવਸਂ ਨਾਗਰਾਜਾ ਸਪਰਿવਾਰੋ ਨ੍ਹਾਨਤ੍ਥਾਯ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਂ ਓਤਰਿ। ਅਥ ਦ੍વੇ ਤਰੁਣਨਾਗਾ ਸੋਣ੍ਡਾਹਿ ਉਸਿਰਕਲਾਪੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੇਲਾਸਕੂਟਂ ਮਜ੍ਜਨ੍ਤਾ વਿਯ ਨ੍ਹਾਪੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੇ ਦ੍વੇ ਕਰੇਣੁਯੋ ਨ੍ਹਾਪੇਸੁਂ। ਤਾਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤਤੋ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾਸਰਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਸਰਤੋ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਰਜਤਥੂਪਂ ਅਲਙ੍ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਿਯ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਦ੍વੇ ਕਰੇਣੁਯੋ ਅਲਙ੍ਕਰਿਂਸੁ। ਅਥੇਕੋ ਹਤ੍ਥੀ ਸਰੇ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੁਦ੍ਦਯਂ ਨਾਮ ਮਹਾਪਦੁਮਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰੇਣੁਂ ਕੁਮ੍ਭੇ ਓਕਿਰਿਤ੍વਾ ਜੇਟ੍ਠਕਾਯ ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਅਦਾਸਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਇਤਰਾ ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤੁਦ੍ਦਯਂ ਮਹਾਪਦੁਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਭਰਿਯਾਯ ਏવ ਅਦਾਸਿ, ਨ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વੇਰਂ ਬਨ੍ਧਿ।

    Aparampi divasaṃ nāgarājā saparivāro nhānatthāya chaddantadahaṃ otari. Atha dve taruṇanāgā soṇḍāhi usirakalāpe gahetvā kelāsakūṭaṃ majjantā viya nhāpesuṃ. Tasmiṃ nhatvā uttiṇṇe dve kareṇuyo nhāpesuṃ. Tāpi uttaritvā mahāsattassa santike aṭṭhaṃsu. Tato aṭṭhasahassanāgāsaraṃ otaritvā udakakīḷaṃ kīḷitvā sarato nānāpupphāni āharitvā rajatathūpaṃ alaṅkarontā viya mahāsattaṃ alaṅkaritvā pacchā dve kareṇuyo alaṅkariṃsu. Atheko hatthī sare vicaranto sattuddayaṃ nāma mahāpadumaṃ labhitvā āharitvā mahāsattassa adāsi. So taṃ soṇḍāya gahetvā reṇuṃ kumbhe okiritvā jeṭṭhakāya mahāsubhaddāya adāsi. Taṃ disvā itarā ‘‘idampi sattuddayaṃ mahāpadumaṃ attano piyabhariyāya eva adāsi, na mayha’’nti punapi tasmiṃ veraṃ bandhi.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇ ਮਧੁਰਫਲਾਨਿ ਚੇવ ਭਿਸਮੁਲ਼ਾਲਾਨਿ ਚ ਪੋਕ੍ਖਰਮਧੁਨਾ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਭੋਜੇਨ੍ਤੇ ਚੂਲ਼ਸੁਭਦ੍ਦਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਫਲਾਫਲਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸੁਭਦ੍ਦਾ ਨਾਮ ਰਾਜਕਞ੍ਞਾ ਹੁਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਭਾવਂ ਪਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਮਨਾਪਾ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਂ ਕਾਰੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਲੁਦ੍ਦਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਹਤ੍ਥਿਂ વਿਸਪੀਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਜ੍ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਂਸਿਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੇ ਯਮਕਦਨ੍ਤੇ ਆਹਰਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਠਪੇਸਿ। ਸਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗੋਚਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਰਟ੍ਠੇ ਰਾਜਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੁਭਦ੍ਦਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਅਦਂਸੁ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਅਹੋਸਿ ਮਨਾਪਾ, ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਜਾਤਿਸ੍ਸਰਞਾਣਞ੍ਚ ਪਟਿਲਭਿ। ਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਮਿਦ੍ਧਾ ਮੇ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਗਸ੍ਸ ਯਮਕਦਨ੍ਤੇ ਆਹਰਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਸਰੀਰਂ ਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਕਿਲਿਟ੍ਠવਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਗਿਲਾਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਸੁਭਦ੍ਦਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਗਿਲਾਨਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athekadivasaṃ bodhisatte madhuraphalāni ceva bhisamuḷālāni ca pokkharamadhunā yojetvā pañcasate paccekabuddhe bhojente cūḷasubhaddā attanā laddhaphalāphalaṃ paccekabuddhānaṃ datvā ‘‘bhante, ito cavitvā maddarājakule nibbattitvā subhaddā nāma rājakaññā hutvā vayappattā bārāṇasirañño aggamahesibhāvaṃ patvā tassa piyā manāpā taṃ attano ruciṃ kāretuṃ samatthā hutvā tassa ācikkhitvā ekaṃ luddakaṃ pesetvā imaṃ hatthiṃ visapītena sallena vijjhāpetvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā chabbaṇṇaraṃsiṃ vissajjente yamakadante āharāpetuṃ samatthā homī’’ti patthanaṃ ṭhapesi. Sā tato paṭṭhāya gocaraṃ aggahetvā sussitvā nacirasseva kālaṃ katvā maddaraṭṭhe rājaaggamahesiyā kucchimhi nibbatti, subhaddātissā nāmaṃ kariṃsu. Atha naṃ vayappattaṃ bārāṇasirañño adaṃsu. Sā tassa piyā ahosi manāpā, soḷasannaṃ itthisahassānaṃ jeṭṭhikā hutvā jātissarañāṇañca paṭilabhi. Sā cintesi – ‘‘samiddhā me patthanā, idāni tassa nāgassa yamakadante āharāpessāmī’’ti. Tato sarīraṃ telena makkhetvā kiliṭṭhavatthaṃ nivāsetvā gilānākāraṃ dassetvā sirigabbhaṃ pavisitvā mañcake nipajji. Rājā ‘‘kuhiṃ subhaddā’’ti vatvā ‘‘gilānā’’ti sutvā sirigabbhaṃ pavisitvā mañcake nisīditvā tassā piṭṭhiṃ parimajjanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੯੭.

    97.

    ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਸੋਚਸਿਨੁਚ੍ਚਙ੍ਗਿ, ਪਣ੍ਡੂਸਿ વਰવਣ੍ਣਿਨਿ।

    ‘‘Kiṃ nu socasinuccaṅgi, paṇḍūsi varavaṇṇini;

    ਮਿਲਾਯਸਿ વਿਸਾਲਕ੍ਖਿ, ਮਾਲਾવ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿ॥

    Milāyasi visālakkhi, mālāva parimadditā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਚ੍ਚਙ੍ਗੀਤਿ ਕਞ੍ਚਨਸਨ੍ਨਿਭਸਰੀਰੇ। ਮਾਲਾવ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਾਤਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਾ ਪਦੁਮਮਾਲਾ વਿਯ।

    Tattha anuccaṅgīti kañcanasannibhasarīre. Mālāva parimadditāti hatthehi parimadditā padumamālā viya.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾ ਇਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā sā itaraṃ gāthamāha –

    ੯੮.

    98.

    ‘‘ਦੋਹਲ਼ੋ ਮੇ ਮਹਾਰਾਜ, ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨੁਪਜ੍ਝਗਾ।

    ‘‘Dohaḷo me mahārāja, supinantenupajjhagā;

    ਨ ਸੋ ਸੁਲਭਰੂਪੋવ, ਯਾਦਿਸੋ ਮਮ ਦੋਹਲ਼ੋ’’ਤਿ॥

    Na so sulabharūpova, yādiso mama dohaḷo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਨ ਸੋਤਿ ਯਾਦਿਸੋ ਮਮ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨੁਪਜ੍ਝਗਾ ਸੁਪਿਨੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾ ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠੋ ਦੋਹਲ਼ੋ, ਸੋ ਸੁਲਭਰੂਪੋ વਿਯ ਨ ਹੋਤਿ, ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਸੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਤਂ ਅਲਭਨ੍ਤਿਯਾ ਜੀવਿਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅવਚ।

    Tattha na soti yādiso mama supinantenupajjhagā supine passantiyā mayā diṭṭho dohaḷo, so sulabharūpo viya na hoti, dullabho so, mayhaṃ pana taṃ alabhantiyā jīvitaṃ natthīti avaca.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā rājā gāthamāha –

    ੯੯.

    99.

    ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਮਾਨੁਸਾ ਕਾਮਾ, ਇਧ ਲੋਕਮ੍ਹਿ ਨਨ੍ਦਨੇ।

    ‘‘Ye keci mānusā kāmā, idha lokamhi nandane;

    ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਪਚੁਰਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਅਹਂ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ ਦੋਹਲ਼’’ਨ੍ਤਿ॥

    Sabbe te pacurā mayhaṃ, ahaṃ te dammi dohaḷa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਚੁਰਾਤਿ ਬਹੂ ਸੁਲਭਾ।

    Tattha pacurāti bahū sulabhā.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવੀ, ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਮਮ ਦੋਹਲ਼ੋ, ਨ ਤਂ ਇਦਾਨਿ ਕਥੇਮਿ, ਯਾવਤ੍ਤਕਾ ਪਨ ਤੇ વਿਜਿਤੇ ਲੁਦ੍ਦਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਥ , ਤੇਸਂ ਮਜ੍ਝੇ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੀ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā devī, ‘‘mahārāja, dullabho mama dohaḷo, na taṃ idāni kathemi, yāvattakā pana te vijite luddā, te sabbe sannipātetha , tesaṃ majjhe kathessāmī’’ti dīpentī anantaraṃ gāthamāha –

    ੧੦੦.

    100.

    ‘‘ਲੁਦ੍ਦਾ ਦੇવ ਸਮਾਯਨ੍ਤੁ, ਯੇ ਕੇਚਿ વਿਜਿਤੇ ਤવ।

    ‘‘Luddā deva samāyantu, ye keci vijite tava;

    ਏਤੇਸਂ ਅਹਮਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, ਯਾਦਿਸੋ ਮਮ ਦੋਹਲ਼ੋ’’ਤਿ॥

    Etesaṃ ahamakkhissaṃ, yādiso mama dohaḷo’’ti.

    ਰਾਜਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਯਾવਤਿਕਾ ਤਿਯੋਜਨਸਤਿਕੇ ਕਾਸਿਕਰਟ੍ਠੇ ਲੁਦ੍ਦਾ, ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਤ੍ਥਾਯ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਅਮਚ੍ਚੇ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਤਥਾ ਅਕਂਸੁ। ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ ਲੁਦ੍ਦਾ ਯਥਾਬਲਂ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਗਤਭਾવਂ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਾਪੇਸੁਂ । ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਟ੍ਠਿਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ ਆਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ વਾਤਪਾਨੇ ਠਿਤੋ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਆਗਤਭਾવਂ ਦੇવਿਯਾ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –

    Rājā ‘‘sādhū’’ti sirigabbhā nikkhamitvā ‘‘yāvatikā tiyojanasatike kāsikaraṭṭhe luddā, tesaṃ sannipātatthāya bheriṃ carāpethā’’ti amacce āṇāpesi. Te tathā akaṃsu. Nacirasseva kāsiraṭṭhavāsino luddā yathābalaṃ paṇṇākāraṃ gahetvā āgantvā āgatabhāvaṃ rañño ārocāpesuṃ . Te sabbepi saṭṭhisahassamattā ahesuṃ. Rājā tesaṃ āgatabhāvaṃ ñatvā vātapāne ṭhito hatthaṃ pasāretvā tesaṃ āgatabhāvaṃ deviyā kathento āha –

    ੧੦੧.

    101.

    ‘‘ਇਮੇ ਤੇ ਲੁਦ੍ਦਕਾ ਦੇવਿ, ਕਤਹਤ੍ਥਾ વਿਸਾਰਦਾ।

    ‘‘Ime te luddakā devi, katahatthā visāradā;

    વਨਞ੍ਞੂ ਚ ਮਿਗਞ੍ਞੂ ਚ, ਮਮਤ੍ਥੇ ਚਤ੍ਤਜੀવਿਤਾ’’ਤਿ॥

    Vanaññū ca migaññū ca, mamatthe cattajīvitā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਮੇ ਤੇਤਿ ਯੇ ਤ੍વਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਸਿ, ਇਮੇ ਤੇ। ਕਤਹਤ੍ਥਾਤਿ વਿਜ੍ਝਨਛੇਦਨੇਸੁ ਕਤਹਤ੍ਥਾ ਕੁਸਲਾ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਾ। વਿਸਾਰਦਾਤਿ ਨਿਬ੍ਭਯਾ। વਨਞ੍ਞੂ ਚ ਮਿਗਞ੍ਞੂ ਚਾਤਿ વਨਾਨਿ ਚ ਮਿਗੇ ਚ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਮਮਤ੍ਥੇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚੇਤੇ ਮਮਤ੍ਥੇ ਚਤ੍ਤਜੀવਿਤਾ, ਯਮਹਂ ਇਚ੍ਛਾਮਿ, ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ।

    Tattha ime teti ye tvaṃ sannipātāpesi, ime te. Katahatthāti vijjhanachedanesu katahatthā kusalā susikkhitā. Visāradāti nibbhayā. Vanaññū ca migaññū cāti vanāni ca mige ca jānanti. Mamattheti sabbepi cete mamatthe cattajīvitā, yamahaṃ icchāmi, taṃ karontīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવੀ ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā devī te āmantetvā itaraṃ gāthamāha –

    ੧੦੨.

    102.

    ‘‘ਲੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤਾ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਯਾવਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Luddaputtā nisāmetha, yāvantettha samāgatā;

    ਛਬ੍ਬਿਸਾਣਂ ਗਜਂ ਸੇਤਂ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਸੁਪਿਨੇ ਅਹਂ।

    Chabbisāṇaṃ gajaṃ setaṃ, addasaṃ supine ahaṃ;

    ਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਲਾਭੇ ਨਤ੍ਥਿ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Tassa dantehi me attho, alābhe natthi jīvita’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਾਮੇਥਾਤਿ ਸੁਣਾਥ। ਛਬ੍ਬਿਸਾਣਨ੍ਤਿ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣવਿਸਾਣਂ।

    Tattha nisāmethāti suṇātha. Chabbisāṇanti chabbaṇṇavisāṇaṃ.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਲੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤਾ ਆਹਂਸੁ –

    Taṃ sutvā luddaputtā āhaṃsu –

    ੧੦੩.

    103.

    ‘‘ਨ ਨੋ ਪਿਤੂਨਂ ਨ ਪਿਤਾਮਹਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠੋ ਸੁਤੋ ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਛਬ੍ਬਿਸਾਣੋ।

    ‘‘Na no pitūnaṃ na pitāmahānaṃ, diṭṭho suto kuñjaro chabbisāṇo;

    ਯਮਦ੍ਦਸਾ ਸੁਪਿਨੇ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਨੋ ਯਾਦਿਸੋ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ’’ਤਿ॥

    Yamaddasā supine rājaputtī, akkhāhi no yādiso hatthināgo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਿਤੂਨਨ੍ਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਦੇવਿ ਨੇવ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਤੂਹਿ, ਨ ਪਿਤਾਮਹੇਹਿ ਏવਰੂਪੋ ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ, ਪਗੇવ ਅਮ੍ਹੇਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਨੋ, ਯਾਦਿਸੋ ਤਯਾ ਦਿਟ੍ਠੋ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋਤਿ।

    Tattha pitūnanti karaṇatthe sāmivacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – devi neva amhākaṃ pitūhi, na pitāmahehi evarūpo kuñjaro diṭṭhapubbo, pageva amhehi, tasmā attanā diṭṭhalakkhaṇavasena akkhāhi no, yādiso tayā diṭṭho hatthināgoti.

    ਅਨਨ੍ਤਰਗਾਥਾਪਿ ਤੇਹੇવ વੁਤ੍ਤਾ –

    Anantaragāthāpi teheva vuttā –

    ੧੦੪.

    104.

    ‘‘ਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਦਸ ਦਿਸਾ ਇਮਾਯੋ।

    ‘‘Disā catasso vidisā catasso, uddhaṃ adho dasa disā imāyo;

    ਕਤਮਂ ਦਿਸਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਾਗਰਾਜਾ, ਯਮਦ੍ਦਸਾ ਸੁਪਿਨੇ ਛਬ੍ਬਿਸਾਣ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Katamaṃ disaṃ tiṭṭhati nāgarājā, yamaddasā supine chabbisāṇa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਿਸਾਤਿ ਦਿਸਾਸੁ। ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਏਤਾਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਕਤਮਾਯ ਦਿਸਾਯਾਤਿ।

    Tattha disāti disāsu. Katamanti etāsu disāsu katamāya disāyāti.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸੁਭਦ੍ਦਾ ਸਬ੍ਬੇ ਲੁਦ੍ਦੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਤ੍ਥਟਪਾਦਂ ਭਤ੍ਤਪੁਟਸਦਿਸਜਙ੍ਘਂ ਮਹਾਜਾਣੁਕਂ ਮਹਾਫਾਸੁਕਂ ਬਹਲਮਸ੍ਸੁਤਮ੍ਬਦਾਠਿਕਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦ੍ਧਪਿਙ੍ਗਲਂ ਦੁਸ੍ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਬੀਭਚ੍ਛਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਮਤ੍ਥਕਮਤ੍ਥਕੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬવੇਰਿਂ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰਂ ਨਾਮ ਨੇਸਾਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਸ ਮਮ વਚਨਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਤਲਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਉਤ੍ਤਰਸੀਹਪਞ੍ਜਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਹਿਮવਨ੍ਤਾਭਿਮੁਖਂ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Evaṃ vutte subhaddā sabbe ludde oloketvā tesaṃ antare patthaṭapādaṃ bhattapuṭasadisajaṅghaṃ mahājāṇukaṃ mahāphāsukaṃ bahalamassutambadāṭhikaṃ nibbiddhapiṅgalaṃ dussaṇṭhānaṃ bībhacchaṃ sabbesaṃ matthakamatthakena paññāyamānaṃ mahāsattassa pubbaveriṃ sonuttaraṃ nāma nesādaṃ disvā ‘‘esa mama vacanaṃ kātuṃ sakkhissatī’’ti rājānaṃ anujānāpetvā taṃ ādāya sattabhūmikapāsādassa uparimatalaṃ āruyha uttarasīhapañjaraṃ vivaritvā uttarahimavantābhimukhaṃ hatthaṃ pasāretvā catasso gāthā abhāsi –

    ੧੦੫.

    105.

    ‘‘ਇਤੋ ਉਜੁਂ ਉਤ੍ਤਰਿਯਂ ਦਿਸਾਯਂ, ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸੋ ਸਤ੍ਤ ਗਿਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਤੇ।

    ‘‘Ito ujuṃ uttariyaṃ disāyaṃ, atikkamma so satta girī brahmante;

    ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਗਿਰੀ ਉਲ਼ਾਰੋ, ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤੋ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸਾਨੁਚਿਣ੍ਣੋ॥

    Suvaṇṇapasso nāma girī uḷāro, supupphito kimpurisānuciṇṇo.

    ੧੦੬.

    106.

    ‘‘ਆਰੁਯ੍ਹ ਸੇਲਂ ਭવਨਂ ਕਿਨ੍ਨਰਾਨਂ, ਓਲੋਕਯ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਮੂਲਂ।

    ‘‘Āruyha selaṃ bhavanaṃ kinnarānaṃ, olokaya pabbatapādamūlaṃ;

    ਅਥ ਦਕ੍ਖਸੀ ਮੇਘਸਮਾਨવਣ੍ਣਂ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਰਾਜਂ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਪਾਦਂ॥

    Atha dakkhasī meghasamānavaṇṇaṃ, nigrodharājaṃ aṭṭhasahassapādaṃ.

    ੧੦੭.

    107.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਚ੍ਛਤੀ ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਛਬ੍ਬਿਸਾਣੋ, ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ ਪਰੇਭਿ।

    ‘‘Tatthacchatī kuñjaro chabbisāṇo, sabbaseto duppasaho parebhi;

    ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਂ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾ, ਈਸਾਦਨ੍ਤਾ વਾਤਜવਪ੍ਪਹਾਰਿਨੋ॥

    Rakkhanti naṃ aṭṭhasahassanāgā, īsādantā vātajavappahārino.

    ੧੦੮.

    108.

    ‘‘ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤੁਮੂਲਂ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤਾ, ਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ વਾਤਸ੍ਸਪਿ ਏਰਿਤਸ੍ਸ।

    ‘‘Tiṭṭhanti te tumūlaṃ passasantā, kuppanti vātassapi eritassa;

    ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਦਿਸ੍વਾ, ਭਸ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਨਾਸ੍ਸ ਰਜੋਪਿ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ॥

    Manussabhūtaṃ pana tattha disvā, bhasmaṃ kareyyuṃ nāssa rajopi tassā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਤੋਤਿ ਇਮਮ੍ਹਾ ਠਾਨਾ। ਉਤ੍ਤਰਿਯਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾਯ। ਉਲ਼ਾਰੋਤਿ ਮਹਾ ਇਤਰੇਹਿ ਛਹਿ ਪਬ੍ਬਤੇਹਿ ਉਚ੍ਚਤਰੋ। ਓਲੋਕਯਾਤਿ ਆਲੋਕੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਤਤ੍ਥਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲੇ ਗਿਮ੍ਹਸਮਯੇ ਉਦਕવਾਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਦੁਪ੍ਪਸਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਤਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਸਯ੍ਹਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ ਪਰੇਭਿ। ਈਸਾਦਨ੍ਤਾਤਿ ਰਥੀਸਾਯ ਸਮਾਨਦਨ੍ਤਾ। વਾਤਜવਪ੍ਪਹਾਰਿਨੋਤਿ વਾਤਜવੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੇ ਪਹਰਣਸੀਲਾ ਏવਰੂਪਾ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਤੁਮੂਲਨ੍ਤਿ ਭਿਂਸਨਕਂ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾਨੁਬਨ੍ਧਂ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਏਰਿਤਸ੍ਸਾਤਿ વਾਤਪਹਰਿਤਸ੍ਸ ਯਂ ਸਦ੍ਦਾਨੁਬਨ੍ਧਂ ਏਰਿਤਂ ਚਲਨਂ ਕਮ੍ਪਨਂ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਏવਂਫਰੁਸਾ ਤੇ ਨਾਗਾ। ਨਾਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਸવਾਤੇਨ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਭਸ੍ਮਂ ਕਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਪਿ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ।

    Tattha itoti imamhā ṭhānā. Uttariyanti uttarāya. Uḷāroti mahā itarehi chahi pabbatehi uccataro. Olokayāti ālokeyyāsi. Tatthacchatīti tasmiṃ nigrodhamūle gimhasamaye udakavātaṃ sampaṭicchanto tiṭṭhati. Duppasahoti aññe taṃ upagantvā pasayhakāraṃ kātuṃ samatthā nāma natthīti duppasaho parebhi. Īsādantāti rathīsāya samānadantā. Vātajavappahārinoti vātajavena gantvā paccāmitte paharaṇasīlā evarūpā aṭṭhasahassanāgā nāgarājānaṃ rakkhanti. Tumūlanti bhiṃsanakaṃ mahāsaddānubandhaṃ assāsaṃ muñcantā tiṭṭhanti. Eritassāti vātapaharitassa yaṃ saddānubandhaṃ eritaṃ calanaṃ kampanaṃ, tassapi kuppanti, evaṃpharusā te nāgā. Nāssāti tassa nāsavātena viddhaṃsetvā bhasmaṃ katassa tassa rajopi na bhaveyyāti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰੋ ਮਰਣਭਯਭੀਤੋ ਆਹ –

    Taṃ sutvā sonuttaro maraṇabhayabhīto āha –

    ੧੦੯.

    109.

    ‘‘ਬਹੂ ਹਿਮੇ ਰਾਜਕੁਲਮ੍ਹਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਾ ਜਾਤਰੂਪਸ੍ਸ ਦੇવਿ।

    ‘‘Bahū hime rājakulamhi santi, piḷandhanā jātarūpassa devi;

    ਮੁਤ੍ਤਾ ਮਣੀ વੇਲ਼ੁਰਿਯਾਮਯਾ ਚ, ਕਿਂ ਕਾਹਸਿ ਦਨ੍ਤਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨੇਨ।

    Muttā maṇī veḷuriyāmayā ca, kiṃ kāhasi dantapiḷandhanena;

    ਮਾਰੇਤੁਕਾਮਾ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਛਬ੍ਬਿਸਾਣਂ, ਉਦਾਹੁ ਘਾਤੇਸ੍ਸਸਿ ਲੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤੇ’’ਤਿ॥

    Māretukāmā kuñjaraṃ chabbisāṇaṃ, udāhu ghātessasi luddaputte’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਾਤਿ ਆਭਰਣਾਨਿ। વੇਲ਼ੁਰਿਯਾਮਯਾਤਿ વੇਲ਼ੁਰਿਯਮਯਾਨਿ। ਘਾਤੇਸ੍ਸਸੀਤਿ ਉਦਾਹੁ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਾਪਦੇਸੇਨ ਲੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤੇ ਘਾਤਾਪੇਤੁਕਾਮਾਸੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।

    Tattha piḷandhanāti ābharaṇāni. Veḷuriyāmayāti veḷuriyamayāni. Ghātessasīti udāhu piḷandhanāpadesena luddaputte ghātāpetukāmāsīti pucchati.

    ਤਤੋ ਦੇવੀ ਗਾਥਮਾਹ –

    Tato devī gāthamāha –

    ੧੧੦.

    110.

    ‘‘ਸਾ ਇਸ੍ਸਿਤਾ ਦੁਕ੍ਖਿਤਾ ਚਸ੍ਮਿ ਲੁਦ੍ਦ, ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੁਸ੍ਸਾਮਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ।

    ‘‘Sā issitā dukkhitā casmi ludda, uddhañca sussāmi anussarantī;

    ਕਰੋਹਿ ਮੇ ਲੁਦ੍ਦਕ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ਦਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇ ਗਾਮવਰਾਨਿ ਪਞ੍ਚਾ’’ਤਿ॥

    Karohi me luddaka etamatthaṃ, dassāmi te gāmavarāni pañcā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿ ਸਾ ਅਹਂ। ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਨ વਾਰਣੇਨ ਪੁਰੇ ਮਯਿ ਕਤਂ વੇਰਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਮਾਨਾ। ਦਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤੇ ਸਂવਚ੍ਛਰੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸੁਟ੍ਠਾਨਕੇ ਪਞ੍ਚ ਗਾਮવਰੇ ਦਦਾਮੀਤਿ।

    Tattha ti sā ahaṃ. Anussarantīti tena vāraṇena pure mayi kataṃ veraṃ anussaramānā. Dassāmi teti etasmiṃ te atthe nipphādite saṃvacchare satasahassuṭṭhānake pañca gāmavare dadāmīti.

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ ਲੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤ ਅਹਂ ‘ਏਤਂ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਹਤ੍ਥਿਂ ਮਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਯਮਕਦਨ੍ਤੇ ਆਹਰਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਹੋਮੀ’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿਂ, ਮਯਾ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਪਨ ਮਯਾ ਪਤ੍ਥਿਤਪਤ੍ਥਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮਾ ਭਾਯੀ’’ਤਿ ਤਂ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਅਯ੍ਯੇ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਮੇ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Evañca pana vatvā ‘‘samma luddaputta ahaṃ ‘etaṃ chaddantahatthiṃ mārāpetvā yamakadante āharāpetuṃ samatthā homī’ti pubbe paccekabuddhānaṃ dānaṃ datvā patthanaṃ paṭṭhapesiṃ, mayā supinantena diṭṭhaṃ nāma natthi, sā pana mayā patthitapatthanā samijjhissati, tvaṃ gacchanto mā bhāyī’’ti taṃ samassāsetvā pesesi. So ‘‘sādhu, ayye’’ti tassā vacanaṃ sampaṭicchitvā ‘‘tena hi me pākaṭaṃ katvā tassa vasanaṭṭhānaṃ kathehī’’ti pucchanto imaṃ gāthamāha –

    ੧੧੧.

    111.

    ‘‘ਕਤ੍ਥਚ੍ਛਤੀ ਕਤ੍ਥ ਮੁਪੇਤਿ ਠਾਨਂ, વੀਥਿਸ੍ਸ ਕਾ ਨ੍ਹਾਨਗਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Katthacchatī kattha mupeti ṭhānaṃ, vīthissa kā nhānagatassa hoti;

    ਕਥਞ੍ਹਿ ਸੋ ਨ੍ਹਾਯਤਿ ਨਾਗਰਾਜਾ, ਕਥਂ વਿਜਾਨੇਮੁ ਗਤਿਂ ਗਜਸ੍ਸਾ’’ਤਿ॥

    Kathañhi so nhāyati nāgarājā, kathaṃ vijānemu gatiṃ gajassā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਤ੍ਥ વਸਤਿ। ਕਤ੍ਥ ਮੁਪੇਤੀਤਿ ਕਤ੍ਥ ਉਪੇਤਿ, ਕਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੀਥਿਸ੍ਸ ਕਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨ੍ਹਾਨਗਤਸ੍ਸ ਕਾ વੀਥਿ ਹੋਤਿ, ਕਤਰਮਗ੍ਗੇਨ ਸੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਥਂ વਿਜਾਨੇਮੁ ਗਤਿਨ੍ਤਿ ਤਯਾ ਅਕਥਿਤੇ ਮਯਂ ਕਥਂ ਤਸ੍ਸ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਗਤਿਂ વਿਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥੇਹਿ ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha katthacchatīti kattha vasati. Kattha mupetīti kattha upeti, kattha tiṭṭhatīti attho. Vīthissa kāti tassa nhānagatassa kā vīthi hoti, kataramaggena so gacchati. Kathaṃ vijānemu gatinti tayā akathite mayaṃ kathaṃ tassa nāgarājassa gatiṃ vijānissāma, tasmā kathehi noti attho.

    ਤਤੋ ਸਾ ਜਾਤਿਸ੍ਸਰਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Tato sā jātissarañāṇena paccakkhato diṭṭhaṭṭhānaṃ tassa ācikkhantī dve gāthā abhāsi –

    ੧੧੨.

    112.

    ‘‘ਤਤ੍ਥੇવ ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ ਅਦੂਰੇ, ਰਮ੍ਮਾ ਸੁਤਿਤ੍ਥਾ ਚ ਮਹੋਦਿਕਾ ਚ।

    ‘‘Tattheva sā pokkharaṇī adūre, rammā sutitthā ca mahodikā ca;

    ਸਮ੍ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਭਮਰਗਣਾਨੁਚਿਣ੍ਣਾ, ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸੋ ਨ੍ਹਾਯਤਿ ਨਾਗਰਾਜਾ॥

    Sampupphitā bhamaragaṇānuciṇṇā, ettha hi so nhāyati nāgarājā.

    ੧੧੩.

    113.

    ‘‘ਸੀਸਂ ਨਹਾਤੁਪ੍ਪਲਮਾਲਭਾਰੀ, ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਤ੍ਤਚਙ੍ਗੀ।

    ‘‘Sīsaṃ nahātuppalamālabhārī, sabbaseto puṇḍarīkattacaṅgī;

    ਆਮੋਦਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਨ੍ਨਿਕੇਤਂ, ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਮਹੇਸਿਂ ਸਬ੍ਬਭਦ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Āmodamāno gacchati sanniketaṃ, purakkhatvā mahesiṃ sabbabhadda’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ। ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤਿ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਸਮ੍ਪੁਪ੍ਫਿਤਾਤਿ ਦੁવਿਧੇਹਿ ਕੁਮੁਦੇਹਿ ਤਿવਿਧੇਹਿ ਉਪ੍ਪਲੇਹਿ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣੇਹਿ ਚ ਪਦੁਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸੋਤਿ ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਏਤ੍ਥ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹੇ ਨ੍ਹਾਯਤਿ। ਉਪ੍ਪਲਮਾਲਭਾਰੀਤਿ ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਨਂ ਜਲਜਥਲਜਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਮਾਲਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ। ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਤ੍ਤਚਙ੍ਗੀਤਿ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਸਦਿਸਤਚੇਨ ਓਦਾਤੇਨ ਅਙ੍ਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਆਮੋਦਮਾਨੋਤਿ ਆਮੋਦਿਤਪਮੋਦਿਤੋ। ਸਨ੍ਨਿਕੇਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾਤਿ ਸਬ੍ਬਭਦ੍ਦਂ ਨਾਮ ਮਹੇਸਿਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਨਾਗਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ।

    Tattha tatthevāti tassa vasanaṭṭhāneyeva. Pokkharaṇīti chaddantadahaṃ sandhāyāha. Sampupphitāti duvidhehi kumudehi tividhehi uppalehi pañcavaṇṇehi ca padumehi samantato pupphitā. Ettha hi soti so nāgarājā ettha chaddantadahe nhāyati. Uppalamālabhārīti uppalādīnaṃ jalajathalajānaṃ pupphānaṃ mālaṃ dhārento. Puṇḍarīkattacaṅgīti puṇḍarīkasadisatacena odātena aṅgena samannāgato. Āmodamānoti āmoditapamodito. Sanniketanti attano vasanaṭṭhānaṃ. Purakkhatvāti sabbabhaddaṃ nāma mahesiṃ purato katvā aṭṭhahi nāgasahassehi parivuto attano vasanaṭṭhānaṃ gacchatīti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਅਯ੍ਯੇ, ਅਹਂ ਤਂ વਾਰਣਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤੇ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ਤੁਟ੍ਠਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗੇਹਂ ਤਾવ ਗਚ੍ਛ, ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਚ੍ਚਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਾਰੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਾਸਿਫਰਸੁ-ਕੁਦ੍ਦਾਲ-ਨਿਖਾਦਨ-ਮੁਟ੍ਠਿਕવੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਚ੍ਛੇਦਨ-ਸਤ੍ਥ-ਤਿਣਲਾਯਨ-ਅਸਿਲੋਹਦਣ੍ਡਕਕਚਖਾਣੁਕ- ਅਯਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਸੀਘਂ ਕਤ੍વਾ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਚਮ੍ਮਕਾਰੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਮ੍ਭਭਾਰਗਾਹਿਤਂ ਚਮ੍ਮਭਸ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਚਮ੍ਮਯੋਤ੍ਤવਰਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਪਾਦਉਪਾਹਨਚਮ੍ਮਛਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਸੀਘਂ ਕਤ੍વਾ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸੀਘਂ ਕਤ੍વਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਂਸੁ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਅਰਣਿਸਹਿਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਕਰਣਞ੍ਚ ਬਦ੍ਧਸਤ੍ਤੁਮਾਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਥੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਚਮ੍ਮਭਸ੍ਤਾਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਕੁਮ੍ਭਭਾਰਮਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ।

    Taṃ sutvā sonuttaro ‘‘sādhu ayye, ahaṃ taṃ vāraṇaṃ māretvā tassa dante āharissāmī’’ti sampaṭicchi. Athassa sā tuṭṭhā sahassaṃ datvā ‘‘gehaṃ tāva gaccha, ito sattāhaccayena tattha gamissasī’’ti taṃ uyyojetvā kammāre pakkosāpetvā ‘‘tātā amhākaṃ vāsipharasu-kuddāla-nikhādana-muṭṭhikaveḷugumbacchedana-sattha-tiṇalāyana-asilohadaṇḍakakacakhāṇuka- ayasiṅghāṭakehi attho, sabbaṃ sīghaṃ katvā āharathā’’ti āṇāpetvā cammakāre pakkosāpetvā ‘‘tātā amhākaṃ kumbhabhāragāhitaṃ cammabhastaṃ kātuṃ vaṭṭati, cammayottavarattahatthipādaupāhanacammachattehipi no attho, sabbaṃ sīghaṃ katvā āharathā’’ti āṇāpesi. Te ubhopi sabbāni tāni sīghaṃ katvā āharitvā adaṃsu. Sā tassa pātheyyaṃ saṃvidahitvā araṇisahitaṃ ādiṃ katvā sabbaṃ upakaraṇañca baddhasattumādiṃ katvā pātheyyañca cammabhastāyaṃ pakkhipi, taṃ sabbampi kumbhabhāramattaṃ ahosi.

    ਸੋਨੁਤ੍ਤਰੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਚ੍ਛਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવਿਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤੇ ਸਮ੍ਮ ਸਬ੍ਬੂਪਕਰਣਂ, ਇਮਂ ਤਾવ ਪਸਿਬ੍ਬਕਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਪਨ ਮਹਾਥਾਮੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਬਲਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਬੂਲਪਸਿਬ੍ਬਕਂ વਿਯ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਪਕਚ੍ਛਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਰਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥੋ વਿਯ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੁਭਦ੍ਦਾ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਦਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਰਾਜਾਨਞ੍ਚ ਦੇવਿਞ੍ਚ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਰਥੇ ਠਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਾਮਨਿਗਮਜਨਪਦਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਜਾਨਪਦੇ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤવਾਸੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪਥਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤવਾਸਿਨੋਪਿ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਕਕੋવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਿਂਸਯੋਜਨਂ ਪਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਦਬ੍ਬਗਹਨਂ ਕਾਸਗਹਨਂ ਤਿਣਗਹਨਂ ਤੁਲਸਿਗਹਨਂ ਸਰਗਹਨਂ ਤਿਰਿવਚ੍ਛਗਹਨਨ੍ਤਿ ਛ ਗਹਨਾਨਿ, ਕਣ੍ਟਕવੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਗਹਨਾਨਿ વੇਤ੍ਤਗਹਨਂ ਓਮਿਸ੍ਸਕਗਹਨਂ ਨਲ਼ਗਹਨਂ ਸਰਗਹਨਸਦਿਸਂ ਉਰਗੇਨਪਿ ਦੁਬ੍ਬਿਨਿવਿਜ੍ਝਂ ਘਨવਨਗਹਨਂ ਰੁਕ੍ਖਗਹਨਂ વੇਲ਼ੁਗਹਨਂ ਅਪਰਮ੍ਪਿ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਗਹਨਂ ਕਲਲਗਹਨਂ ਉਦਕਗਹਨਂ ਪਬ੍ਬਤਗਹਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਗਹਨਾਨਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਤ੍વਾ ਦਬ੍ਬਗਹਨਾਦੀਨਿ ਅਸਿਤੇਨ ਲਾਯਿਤ੍વਾ ਤੁਲਸਿਗਹਨਾਦੀਨਿ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਚ੍ਛੇਦਨਸਤ੍ਥੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖੇ ਫਰਸੁਨਾ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਨਿਖਾਦਨੇਨ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਕਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਂ ਆਰੁਯ੍ਹ વੇਲ਼ੁਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਪਰਸ੍ਸ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਪਾਤੇਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਮਤ੍ਥਕੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਲਲਗਹਨੇ ਸੁਕ੍ਖਰੁਕ੍ਖਪਦਰਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਪਰਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪੁਰਤੋ ਅਤ੍ਥਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਉਦਕਗਹਨੇ ਦੋਣਿਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾਯ ਉਦਕਗਹਨਂ ਤਰਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਅਯਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤੇ ਲਗ੍ਗਾਪੇਤ੍વਾ ਯੋਤ੍ਤੇਨਾਰੁਯ੍ਹ વਜਿਰਗ੍ਗੇਨ ਲੋਹਦਣ੍ਡੇਨ ਪਬ੍ਬਤਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਖਾਣੁਕਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਉਪਰਿ ਲਗ੍ਗਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਚਮ੍ਮਯੋਤ੍ਤਂ ਓਲਮ੍ਬੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਖਾਣੁਕੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਾਮਹਤ੍ਥੇਨ ਯੋਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥੇਨ ਮੁਗ੍ਗਰਂ ਆਦਾਯ ਯੋਤ੍ਤਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਖਾਣੁਕਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਭਿਰੁਹਤਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕਂ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ ਪਰਤੋ ਓਤਰਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਪਠਮਂ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਖਾਣੁਕਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਚਮ੍ਮਪਸਿਬ੍ਬਕੇ ਯੋਤ੍ਤਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਖਾਣੁਕੇ વੇਠੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਅਨ੍ਤੋਪਸਿਬ੍ਬਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਕ੍ਕਟਕਾਨਂ ਮਕ੍ਕਟਸੁਤ੍ਤવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਯੋਤ੍ਤਂ વਿਨਿવੇਠੇਨ੍ਤੋ ਓਤਰਤਿ। ਚਮ੍ਮਛਤ੍ਤੇਨ વਾਤਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕੁਣੋ વਿਯ ਓਤਰਤੀਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿਯੇવ।

    Sonuttaropi attano parivacchaṃ katvā sattame divase āgantvā deviṃ vanditvā aṭṭhāsi. Atha naṃ sā ‘‘niṭṭhitaṃ te samma sabbūpakaraṇaṃ, imaṃ tāva pasibbakaṃ gaṇhā’’ti āha. So pana mahāthāmo pañcannaṃ hatthīnaṃ balaṃ dhāreti, tasmā tambūlapasibbakaṃ viya ukkhipitvā upakacchantare ṭhapetvā rittahattho viya aṭṭhāsi. Subhaddā luddassa puttadārānaṃ paribbayaṃ datvā rañño ācikkhitvā sonuttaraṃ uyyojesi. Sopi rājānañca deviñca vanditvā rājanivesanā oruyha rathe ṭhatvā mahantena parivārena nagarā nikkhamitvā gāmanigamajanapadaparamparāya paccantaṃ patvā jānapade nivattetvā paccantavāsīhi saddhiṃ araññaṃ pavisitvā manussapathaṃ atikkamma paccantavāsinopi nivattetvā ekakova gacchanto tiṃsayojanaṃ patvā paṭhamaṃ dabbagahanaṃ kāsagahanaṃ tiṇagahanaṃ tulasigahanaṃ saragahanaṃ tirivacchagahananti cha gahanāni, kaṇṭakaveḷugumbagahanāni vettagahanaṃ omissakagahanaṃ naḷagahanaṃ saragahanasadisaṃ uragenapi dubbinivijjhaṃ ghanavanagahanaṃ rukkhagahanaṃ veḷugahanaṃ aparampi veḷugumbagahanaṃ kalalagahanaṃ udakagahanaṃ pabbatagahananti aṭṭhārasa gahanāni paṭipāṭiyā patvā dabbagahanādīni asitena lāyitvā tulasigahanādīni veḷugumbacchedanasatthena chinditvā rukkhe pharasunā koṭṭetvā atimahante rukkhe nikhādanena vijjhitvā maggaṃ karonto veḷuvane nisseṇiṃ katvā veḷugumbaṃ āruyha veḷuṃ chinditvā aparassa veḷugumbassa upari pātetvā veḷugumbamatthakena gantvā kalalagahane sukkharukkhapadaraṃ attharitvā tena gantvā aparaṃ attharitvā itaraṃ ukkhipitvā puna purato attharanto taṃ atikkamitvā udakagahane doṇiṃ katvā tāya udakagahanaṃ taritvā pabbatapāde ṭhatvā ayasiṅghāṭakaṃ yottena bandhitvā uddhaṃ khipitvā pabbate laggāpetvā yottenāruyha vajiraggena lohadaṇḍena pabbataṃ vijjhitvā khāṇukaṃ koṭṭetvā tattha ṭhatvā siṅghāṭakaṃ ākaḍḍhitvā puna upari laggāpetvā tattha ṭhito cammayottaṃ olambetvā taṃ ādāya otaritvā heṭṭhimakhāṇuke bandhitvā vāmahatthena yottaṃ gahetvā dakkhiṇahatthena muggaraṃ ādāya yottaṃ paharitvā khāṇukaṃ nīharitvā puna abhiruhati. Etenupāyena pabbatamatthakaṃ abhiruyha parato otaranto purimanayeneva paṭhamaṃ pabbatamatthake khāṇukaṃ koṭṭetvā cammapasibbake yottaṃ bandhitvā khāṇuke veṭhetvā sayaṃ antopasibbake nisīditvā makkaṭakānaṃ makkaṭasuttavissajjanākārena yottaṃ viniveṭhento otarati. Cammachattena vātaṃ gāhāpetvā sakuṇo viya otaratītipi vadantiyeva.

    ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ વਚਨਂ ਆਦਾਯ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਸ ਗਹਨਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਗਹਨਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਛ ਪਬ੍ਬਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਭਾવਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ tassa subhaddāya vacanaṃ ādāya nagarā nikkhamitvā sattarasa gahanāni atikkamitvā pabbatagahanaṃ patvā tatrāpi cha pabbate atikkamitvā suvaṇṇapassapabbatamatthakaṃ āruḷhabhāvaṃ āvikaronto satthā āha –

    ੧੧੪.

    114.

    ‘‘ਤਤ੍ਥੇવ ਸੋ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਨ વਾਕ੍ਯਂ, ਆਦਾਯ ਤੂਣਿਞ੍ਚ ਧਨੁਞ੍ਚ ਲੁਦ੍ਦੋ।

    ‘‘Tattheva so uggahetvāna vākyaṃ, ādāya tūṇiñca dhanuñca luddo;

    વਿਤੁਰਿਯਤਿ ਸਤ੍ਤ ਗਿਰੀ ਬ੍ਰਹਨ੍ਤੇ, ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਗਿਰਿਂ ਉਲ਼ਾਰਂ॥

    Vituriyati satta girī brahante, suvaṇṇapassaṃ nāma giriṃ uḷāraṃ.

    ੧੧੫.

    115.

    ‘‘ਆਰੁਯ੍ਹ ਸੇਲਂ ਭવਨਂ ਕਿਨ੍ਨਰਾਨਂ, ਓਲੋਕਯੀ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਮੂਲਂ।

    ‘‘Āruyha selaṃ bhavanaṃ kinnarānaṃ, olokayī pabbatapādamūlaṃ;

    ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਾ ਮੇਘਸਮਾਨવਣ੍ਣਂ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਰਾਜਂ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਪਾਦਂ॥

    Tatthaddasā meghasamānavaṇṇaṃ, nigrodharājaṃ aṭṭhasahassapādaṃ.

    ੧੧੬.

    116.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਾ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਛਬ੍ਬਿਸਾਣਂ, ਸਬ੍ਬਸੇਤਂ ਦੁਪ੍ਪਸਹਂ ਪਰੇਭਿ।

    ‘‘Tatthaddasā kuñjaraṃ chabbisāṇaṃ, sabbasetaṃ duppasahaṃ parebhi;

    ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਂ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾ, ਈਸਾਦਨ੍ਤਾ વਾਤਜવਪ੍ਪਹਾਰਿਨੋ॥

    Rakkhanti naṃ aṭṭhasahassanāgā, īsādantā vātajavappahārino.

    ੧੧੭.

    117.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਦ੍ਦਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਅਦੂਰੇ, ਰਮ੍ਮਂ ਸੁਤਿਤ੍ਥਞ੍ਚ ਮਹੋਦਿਕਞ੍ਚ।

    ‘‘Tatthaddasā pokkharaṇiṃ adūre, rammaṃ sutitthañca mahodikañca;

    ਸਮ੍ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਭਮਰਗਣਾਨੁਚਿਣ੍ਣਂ, ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਸੋ ਨ੍ਹਾਯਤਿ ਨਾਗਰਾਜਾ॥

    Sampupphitaṃ bhamaragaṇānuciṇṇaṃ, yattha hi so nhāyati nāgarājā.

    ੧੧੮.

    118.

    ‘‘ਦਿਸ੍વਾਨ ਨਾਗਸ੍ਸ ਗਤਿਂ ਠਿਤਿਞ੍ਚ, વੀਥਿਸ੍ਸਯਾ ਨ੍ਹਾਨਗਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Disvāna nāgassa gatiṃ ṭhitiñca, vīthissayā nhānagatassa hoti;

    ਓਪਾਤਮਾਗਚ੍ਛਿ ਅਨਰਿਯਰੂਪੋ, ਪਯੋਜਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤવਸਾਨੁਗਾਯਾ’’ਤਿ॥

    Opātamāgacchi anariyarūpo, payojito cittavasānugāyā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ ਲੁਦ੍ਦੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦਤਲੇ ਠਿਤਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ વਚਨਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਰਤੂਣਿਞ੍ਚ ਮਹਾਧਨੁਞ੍ਚ ਆਦਾਯ ਪਬ੍ਬਤਗਹਨਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਕਤਰੋ ਨੁ ਖੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤ ਮਹਾਪਬ੍ਬਤੇ વਿਤੁਰਿਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤੁਲੇਤਿ ਤੀਰੇਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਤੀਰੇਨ੍ਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਗਿਰਿਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਓਲੋਕਯੀਤਿ ਤਂ ਕਿਨ੍ਨਰਾਨਂ ਭવਨਭੂਤਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਦਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਮੂਲੇ ਅવਿਦੂਰੇਯੇવ ਤਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਂ ਅਦ੍ਦਸ।

    Tattha soti, bhikkhave, so luddo tattheva sattabhūmikapāsādatale ṭhitāya tassā subhaddāya vacanaṃ uggahetvā saratūṇiñca mahādhanuñca ādāya pabbatagahanaṃ patvā ‘‘kataro nu kho suvaṇṇapassapabbato nāmā’’ti satta mahāpabbate vituriyati, tasmiṃ kāle tuleti tīreti. So evaṃ tīrento suvaṇṇapassaṃ nāma giriṃ uḷāraṃ disvā ‘‘ayaṃ so bhavissatī’’ti cintesi. Olokayīti taṃ kinnarānaṃ bhavanabhūtaṃ pabbataṃ āruyha subhaddāya dinnasaññāvasena heṭṭhā olokesi. Tatthāti tasmiṃ pabbatapādamūle avidūreyeva taṃ nigrodhaṃ addasa.

    ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਠਿਤਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤੋਪਬ੍ਬਤੇ ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਰੋਧਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ ਯਤ੍ਥ ਸੋ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਤਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਦਿਸ੍વਾਨਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਸ੍ਸਪਬ੍ਬਤਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਗਤਕਾਲੇ ਹਤ੍ਥਿਪਾਦਉਪਾਹਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਤਸ੍ਸ ਨਾਗਰਞ੍ਞੋ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਬਦ੍ਧવਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਧ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ, ਇਧ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਹਿਰਿਕਭਾવੇਨ ਅਨਰਿਯਰੂਪੋ ਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤવਸਾਨੁਗਾਯ ਪਯੋਜਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਓਪਾਤਂ ਆਗਚ੍ਛਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ, ਆવਾਟਂ ਖਣੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tatthāti tasmiṃ nigrodharukkhamūle ṭhitaṃ. Tatthāti tattheva antopabbate tassa nigrodhassāvidūre yattha so nhāyati, taṃ pokkharaṇiṃ addasa. Disvānāti suvaṇṇapassapabbatā oruyha hatthīnaṃ gatakāle hatthipādaupāhanaṃ āruyha tassa nāgarañño gataṭṭhānaṃ nibaddhavasanaṭṭhānaṃ upadhārento ‘‘iminā maggena gacchati, idha nhāyati, nhatvā uttiṇṇo, idha tiṭṭhatī’’ti sabbaṃ disvā ahirikabhāvena anariyarūpo tāya cittavasānugāya payojito, tasmā opātaṃ āgacchi paṭipajji, āvāṭaṃ khaṇīti attho.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ‘‘ਸੋ ਕਿਰ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸਨੋਕਾਸਂ ਸਤ੍ਤਮਾਸਾਧਿਕੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਂવਚ੍ਛਰੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਚ ਦਿવਸੇਹਿ ਪਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਤਸ੍ਸ વਸਨੋਕਾਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਧ ਆવਾਟਂ ਖਣਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਿਤੋ વਾਰਣਾਧਿਪਤਿਂ વਿਸਪੀਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਥਮ੍ਭਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਰੁਕ੍ਖੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੀਸੁ ਨ੍ਹਾਨਤ੍ਥਾਯ ਗਤੇਸੁ ਤਸ੍ਸ વਸਨੋਕਾਸੇ ਮਹਾਕੁਦ੍ਦਾਲੇਨ ਚਤੁਰਸ੍ਸਂ ਆવਾਟਂ ਖਣਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਤਪਂਸੁਂ ਬੀਜਂ વਪਨ੍ਤੋ વਿਯ ਉਦਕੇਨ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ਉਦੁਕ੍ਖਲਪਾਸਾਣਾਨਂ ਉਪਰਿ ਥਮ੍ਭੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੁਲਾ ਚ ਕਾਜੇ ਚ ਦਤ੍વਾ ਪਦਰਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਕਣ੍ਡਪ੍ਪਮਾਣਂ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਪਂਸੁਞ੍ਚ ਕਚવਰਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪવਿਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਏવਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਆવਾਟੇ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇਯੇવ ਪਤਿਸੀਸਕਂ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਪਰਿਦਹਿਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਸਪੀਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਧਨੁਂ ਆਦਾਯ ਆવਾਟਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tatrāyaṃ anupubbikathā – ‘‘so kira mahāsattassa vasanokāsaṃ sattamāsādhikehi sattahi saṃvaccharehi sattahi ca divasehi patvā vuttanayeneva tassa vasanokāsaṃ sallakkhetvā ‘‘idha āvāṭaṃ khaṇitvā tasmiṃ ṭhito vāraṇādhipatiṃ visapītena sallena vijjhitvā jīvitakkhayaṃ pāpessāmī’’ti vavatthapetvā araññaṃ pavisitvā thambhādīnaṃ atthāya rukkhe chinditvā dabbasambhāre sajjetvā hatthīsu nhānatthāya gatesu tassa vasanokāse mahākuddālena caturassaṃ āvāṭaṃ khaṇitvā uddhatapaṃsuṃ bījaṃ vapanto viya udakena vikiritvā udukkhalapāsāṇānaṃ upari thambhe patiṭṭhapetvā tulā ca kāje ca datvā padarāni attharitvā kaṇḍappamāṇaṃ chiddaṃ katvā upari paṃsuñca kacavarañca pakkhipitvā ekena passena attano pavisanaṭṭhānaṃ katvā evaṃ niṭṭhite āvāṭe paccūsakāleyeva patisīsakaṃ paṭimuñcitvā kāsāyāni paridahitvā saddhiṃ visapītena sallena dhanuṃ ādāya āvāṭaṃ otaritvā aṭṭhāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੧੯.

    119.

    ‘‘ਖਣਿਤ੍વਾਨ ਕਾਸੁਂ ਫਲਕੇਹਿ ਛਾਦਯਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਮੋਧਾਯ ਧਨੁਞ੍ਚ ਲੁਦ੍ਦੋ।

    ‘‘Khaṇitvāna kāsuṃ phalakehi chādayi, attānamodhāya dhanuñca luddo;

    ਪਸ੍ਸਾਗਤਂ ਪੁਥੁਸਲ੍ਲੇਨ ਨਾਗਂ, ਸਮਪ੍ਪਯੀ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀ॥

    Passāgataṃ puthusallena nāgaṃ, samappayī dukkaṭakammakārī.

    ੧੨੦.

    120.

    ‘‘વਿਦ੍ਧੋ ਚ ਨਾਗੋ ਕੋਞ੍ਚਮਨਾਦਿ ਘੋਰਂ, ਸਬ੍ਬੇ ਚ ਨਾਗਾ ਨਿਨ੍ਨਦੁਂ ਘੋਰਰੂਪਂ।

    ‘‘Viddho ca nāgo koñcamanādi ghoraṃ, sabbe ca nāgā ninnaduṃ ghorarūpaṃ;

    ਤਿਣਞ੍ਚ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ, ਧਾવਿਂਸੁ ਤੇ ਅਟ੍ਠ ਦਿਸਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ॥

    Tiṇañca kaṭṭhañca raṇaṃ karontā, dhāviṃsu te aṭṭha disā samantato.

    ੧੨੧.

    121.

    ‘‘વਧਿਸ੍ਸਮੇਤਨ੍ਤਿ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ, ਕਾਸਾવਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਧਜਂ ਇਸੀਨਂ।

    ‘‘Vadhissametanti parāmasanto, kāsāvamaddakkhi dhajaṃ isīnaṃ;

    ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸੁਦਪਾਦਿ ਸਞ੍ਞਾ, ਅਰਹਦ੍ਧਜੋ ਸਬ੍ਭਿ ਅવਜ੍ਝਰੂਪੋ’’ਤਿ॥

    Dukkhena phuṭṭhassudapādi saññā, arahaddhajo sabbhi avajjharūpo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਓਧਾਯਾਤਿ ਓਦਹਿਤ੍વਾ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ। ਪਸ੍ਸਾਗਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆવਾਟਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਂ ਆਗਤਂ। ਸੋ ਕਿਰ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾવਿਸਾਲਮਾਲਕੇ ਨਾਮ ਪਦੇਸੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਰੀਰਤੋ ਉਦਕਂ ਨਾਭਿਪਦੇਸੇਨ ਓਗਲਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਪਤਿ। ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਠਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤਂ ਪਸ੍ਸਾਗਤਂ ਪੁਥੁਨਾ ਸਲ੍ਲੇਨ ਸਮਪ੍ਪਯਿ વਿਜ੍ਝਿ। ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ।

    Tattha odhāyāti odahitvā pavesetvā. Passāgatanti attano āvāṭassa passaṃ āgataṃ. So kira dutiyadivase āgantvā nhatvā uttiṇṇo tasmiṃ mahāvisālamālake nāma padese aṭṭhāsi. Athassa sarīrato udakaṃ nābhipadesena ogalitvā tena chiddena luddassa sarīre pati. Tāya saññāya so mahāsattassa āgantvā ṭhitabhāvaṃ ñatvā taṃ passāgataṃ puthunā sallena samappayi vijjhi. Dukkaṭakammakārīti tassa mahāsattassa kāyikacetasikassa dukkhassa uppādanena dukkaṭassa kammassa kārako.

    ਕੋਞ੍ਚਮਨਾਦੀਤਿ ਕੋਞ੍ਚਨਾਦਂ ਅਕਰਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਤਂ ਸਲ੍ਲਂ ਨਾਭਿਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਿਹਕਾਦੀਨਿ ਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਭਾਗਂ ਫਰਸੁਨਾ ਪਦਾਲੇਨ੍ਤਂ વਿਯ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ। ਭਿਨ੍ਨਰਜਤਕੁਮ੍ਭਤੋ ਰਜਨਂ વਿਯ ਪਹਾਰਮੁਖੇਨ ਲੋਹਿਤਂ ਪਗ੍ਘਰਿ, ਬਲવવੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ વੇਦਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ વੇਦਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਕਲਪਬ੍ਬਤਂ ਏਕਨਿਨ੍ਨਾਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕੋਞ੍ਚਨਾਦਂ ਨਦਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਚਾਤਿ ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾ ਤਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਰਣਭਯਭੀਤਾ ਘੋਰਰੂਪਂ ਨਿਨ੍ਨਦੁਂ ਅਨੁਰવਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਤਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤવਾਰਣਂ વੇਦਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਿਣਞ੍ਚ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਧਾવਿਂਸੁ।

    Koñcamanādīti koñcanādaṃ akari. Tassa kira taṃ sallaṃ nābhiyaṃ pavisitvā pihakādīni sañcuṇṇetvā antāni chinditvā piṭṭhibhāgaṃ pharasunā padālentaṃ viya uggantvā ākāse pakkhandi. Bhinnarajatakumbhato rajanaṃ viya pahāramukhena lohitaṃ pagghari, balavavedanā uppajji. So vedanaṃ adhivāsetuṃ asakkonto vedanāppatto sakalapabbataṃ ekaninnādaṃ karonto tikkhattuṃ mahantaṃ koñcanādaṃ nadi. Sabbe cāti tepi sabbe aṭṭhasahassanāgā taṃ saddaṃ sutvā maraṇabhayabhītā ghorarūpaṃ ninnaduṃ anuravaṃ kariṃsu. Raṇaṃ karontāti tena saddena gantvā chaddantavāraṇaṃ vedanāppattaṃ disvā ‘‘paccāmittaṃ gaṇhissāmā’’ti tiṇañca kaṭṭhañca cuṇṇavicuṇṇaṃ karontā samantā dhāviṃsu.

    વਧਿਸ੍ਸਮੇਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤવਾਰਣੋ ਦਿਸਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਨਾਗੇਸੁ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਕਰੇਣੁਯਾ ਪਸ੍ਸੇ ਠਤ੍વਾ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਮਸ੍ਸਾਸਯਮਾਨਾਯ વੇਦਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ‘ਸਚੇ ਇਦਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਦੀਹਿ ਆਗਤਂ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਕੁਮ੍ਭਾਦੀਹਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯੀਦੀਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸ, ਇਦਂ ਪਨ ਨਾਭਿਯਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਥવਿਯਂ ਠਿਤੇਨ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਕੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਭਦ੍ਦਂ ਅਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾ ਮਮ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਦਿਸਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾ, ਤ੍વਂ ਇਧ ਕਿਂ ਕਰੋਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ, ‘‘ਦੇવ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਨ੍ਤੀ ਠਿਤਾ, ਖਮਥ ਮੇ’’ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾਯ ਨਾਗਰਾਜਾ ਭੂਮਿਂ ਪਾਦਨਖੇਨ ਪਹਰਿ, ਪਦਰਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਤਂ। ਸੋ ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘વਧਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਰਜਤਦਾਮવਣ੍ਣਸੋਣ੍ਡਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਇਸੀਨਂ ਧਜਂ ਕਾਸਾવਂ ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ। ਲੁਦ੍ਦੋ ਕਾਸਾવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਠਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤੇਨ ਤਥਾਰੂਪੇਨਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ‘‘ਅਰਹਦ੍ਧਜੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਭਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਅવਜ੍ਝਰੂਪੋ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬੋਯੇવਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ।

    Vadhissametanti ‘‘bhikkhave, so chaddantavāraṇo disā pakkantesu nāgesu subhaddāya kareṇuyā passe ṭhatvā sandhāretvā samassāsayamānāya vedanaṃ adhivāsetvā kaṇḍassa āgataṭṭhānaṃ sallakkhento ‘sace idaṃ puratthimadisādīhi āgataṃ abhavissa, kumbhādīhi pavisitvā pacchimakāyīdīhi nikkhamissa, idaṃ pana nābhiyā pavisitvā ākāsaṃ pakkhandi, tasmā pathaviyaṃ ṭhitena vissaṭṭhaṃ bhavissatī’ti upadhāretvā ṭhitaṭṭhānaṃ upaparikkhitukāmo ‘‘ko jānāti, kiṃ bhavissati, subhaddaṃ apanetuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā ‘‘bhadde, aṭṭhasahassanāgā mama paccāmittaṃ pariyesantā disā pakkhandā, tvaṃ idha kiṃ karosī’’ti vatvā, ‘‘deva, ahaṃ tumhe sandhāretvā samassāsentī ṭhitā, khamatha me’’ti tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā catūsu ṭhānesu vanditvā tāya ākāsaṃ pakkhandāya nāgarājā bhūmiṃ pādanakhena pahari, padaraṃ uppatitvā gataṃ. So chiddena olokento sonuttaraṃ disvā ‘‘vadhissāmi na’’nti cittaṃ uppādetvā rajatadāmavaṇṇasoṇḍaṃ pavesetvā parāmasanto buddhānaṃ isīnaṃ dhajaṃ kāsāvaṃ addakkhi. Luddo kāsāvaṃ mahāsattassa hatthe ṭhapesi. So taṃ ukkhipitvā purato ṭhapesi. Athassa tena tathārūpenapi dukkhena phuṭṭhassa ‘‘arahaddhajo nāma sabbhi paṇḍitehi avajjharūpo, aññadatthu sakkātabbo garukātabboyevā’’ti ayaṃ saññā udapādi.

    ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –

    So tena saddhiṃ sallapanto gāthādvayamāha –

    ੧੨੨.

    122.

    ‘‘ਅਨਿਕ੍ਕਸਾવੋ ਕਾਸਾવਂ, ਯੋ વਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦਹਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Anikkasāvo kāsāvaṃ, yo vatthaṃ paridahissati;

    ਅਪੇਤੋ ਦਮਸਚ੍ਚੇਨ, ਨ ਸੋ ਕਾਸਾવਮਰਹਤਿ॥

    Apeto damasaccena, na so kāsāvamarahati.

    ੧੨੩.

    123.

    ‘‘ਯੋ ਚ વਨ੍ਤਕਸਾવਸ੍ਸ, ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ।

    ‘‘Yo ca vantakasāvassa, sīlesu susamāhito;

    ਉਪੇਤੋ ਦਮਸਚ੍ਚੇਨ, ਸ વੇ ਕਾਸਾવਮਰਹਤੀ’’ਤਿ॥

    Upeto damasaccena, sa ve kāsāvamarahatī’’ti.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਮ੍ਮ ਲੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤ ਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਕਸਾવੇਹਿ ਅਨਿਕ੍ਕਸਾવੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮੇਨ ਚੇવ વਚੀਸਚ੍ਚੇਨ ਚ ਅਪੇਤੋ ਅਨੁਪਗਤੋ ਤੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਕਸਾવਰਸਪੀਤਂ ਕਾਸਾવવਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦਹਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਕਾਸਾવਂ ਨਾਰਹਤਿ, ਨਾਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥਸ੍ਸ। ਯੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਕਸਾવਾਨਂ વਨ੍ਤਤ੍ਤਾ વਨ੍ਤਕਸਾવੋ ਅਸ੍ਸ ਸੀਲੇਸੁ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ ਸੁਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸੀਲਾਚਾਰੋ, ਸੋ ਤਂ ਕਾਸਾવਂ ਅਰਹਤਿ ਨਾਮਾਤਿ।

    Tassattho – samma luddaputta yo puriso rāgādīhi kasāvehi anikkasāvo indriyadamena ceva vacīsaccena ca apeto anupagato tehi guṇehi kasāvarasapītaṃ kāsāvavatthaṃ paridahati, so taṃ kāsāvaṃ nārahati, nānucchaviko so tassa vatthassa. Yo pana tesaṃ kasāvānaṃ vantattā vantakasāvo assa sīlesu susamāhito supatiṭṭhito paripuṇṇasīlācāro, so taṃ kāsāvaṃ arahati nāmāti.

    ਏવਂ વਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਤ੍વਂ ਮਂ વਿਜ੍ਝਸਿ, ਕਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਯੋਜਿਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਆવੀਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Evaṃ vatvā mahāsatto tasmiṃ cittaṃ nibbāpetvā ‘‘samma kimatthaṃ tvaṃ maṃ vijjhasi, kiṃ attano atthāya, udāhu aññena payojitosī’’ti pucchi. Tamatthaṃ āvīkaronto satthā āha –

    ੧੨੪.

    124.

    ‘‘ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਪੁਥੁਸਲ੍ਲੇਨ ਨਾਗੋ, ਅਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਲੁਦ੍ਦਕਮਜ੍ਝਭਾਸਿ।

    ‘‘Samappito puthusallena nāgo, aduṭṭhacitto luddakamajjhabhāsi;

    ਕਿਮਤ੍ਥਯਂ ਕਿਸ੍ਸ વਾ ਸਮ੍ਮ ਹੇਤੁ, ਮਮਂ વਧੀ ਕਸ੍ਸ વਾਯਂ ਪਯੋਗੋ’’ਤਿ॥

    Kimatthayaṃ kissa vā samma hetu, mamaṃ vadhī kassa vāyaṃ payogo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਿਮਤ੍ਥਯਨ੍ਤਿ ਆਯਤਿਂ ਕਿਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ। ਕਿਸ੍ਸ વਾਤਿ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ, ਕਿਂ ਨਾਮ ਤવ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વੇਰਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕਸ੍ਸ વਾਤਿ ਕਸ੍ਸ વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਯਂ ਪਯੋਗੋ, ਕੇਨ ਪਯੋਜਿਤੋ ਮਂ ਅવਧੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha kimatthayanti āyatiṃ kiṃ patthento. Kissa vāti kissa hetu kena kāraṇena, kiṃ nāma tava mayā saddhiṃ veranti adhippāyo. Kassa vāti kassa vā aññassa ayaṃ payogo, kena payojito maṃ avadhīti attho.

    ਅਥਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਲੁਦ੍ਦੋ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa ācikkhanto luddo gāthamāha –

    ੧੨੫.

    125.

    ‘‘ਕਾਸਿਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਮਹੇਸੀ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਪੂਜਿਤਾ ਰਾਜਕੁਲੇ ਸੁਭਦ੍ਦਾ।

    ‘‘Kāsissa rañño mahesī bhadante, sā pūjitā rājakule subhaddā;

    ਤਂ ਅਦ੍ਦਸਾ ਸਾ ਚ ਮਮਂ ਅਸਂਸਿ, ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਚ ਮਂ ਅવੋਚਾ’’ਤਿ॥

    Taṃ addasā sā ca mamaṃ asaṃsi, dantehi atthoti ca maṃ avocā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪੂਜਿਤਾਤਿ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪੂਜਿਤਾ। ਅਦ੍ਦਸਾਤਿ ਸਾ ਕਿਰ ਤਂ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਅਦ੍ਦਸ। ਅਸਂਸੀਤਿ ਸਾ ਚ ਮਮ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਹਿਮવਨ੍ਤਪਦੇਸੇ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਨਾਗੋ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ વਸਤੀ’’ਤਿ ਮਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਦਨ੍ਤੇਹੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਗਸ੍ਸ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਂਸਿਸਮੁਜ੍ਜਲਾ ਦਨ੍ਤਾ, ਤੇਹਿ ਮਮ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਕਾਰੇਤੁਕਾਮਾਮ੍ਹਿ, ਤੇ ਮੇ ਆਹਰਾਤਿ ਮਂ ਅવੋਚਾਤਿ।

    Tattha pūjitāti aggamahesiṭṭhāne ṭhapetvā pūjitā. Addasāti sā kira taṃ supinante addasa. Asaṃsīti sā ca mama sakkāraṃ kāretvā ‘‘himavantapadese evarūpo nāma nāgo asukasmiṃ nāma ṭhāne vasatī’’ti mamaṃ ācikkhi. Dantehīti tassa nāgassa chabbaṇṇaraṃsisamujjalā dantā, tehi mama attho, piḷandhanaṃ kāretukāmāmhi, te me āharāti maṃ avocāti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਚੂਲ਼ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ વੇਦਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਮਮ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਂ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਨ ਪਹਿਣੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –

    Taṃ sutvā ‘‘idaṃ cūḷasubhaddāya kamma’’nti ñatvā mahāsatto vedanaṃ adhivāsetvā ‘‘tassā mama dantehi attho natthi, maṃ māretukāmatāya pana pahiṇī’’ti dīpento gāthādvayamāha –

    ੧੨੬.

    126.

    ‘‘ਬਹੂ ਹਿਮੇ ਦਨ੍ਤਯੁਗਾ ਉਲ਼ਾਰਾ, ਯੇ ਮੇ ਪਿਤੂਨਞ੍ਚ ਪਿਤਾਮਹਾਨਂ।

    ‘‘Bahū hime dantayugā uḷārā, ye me pitūnañca pitāmahānaṃ;

    ਜਾਨਾਤਿ ਸਾ ਕੋਧਨਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੀ, વਧਤ੍ਥਿਕਾ વੇਰਮਕਾਸਿ ਬਾਲਾ॥

    Jānāti sā kodhanā rājaputtī, vadhatthikā veramakāsi bālā.

    ੧੨੭.

    127.

    ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਤ੍વਂ ਲੁਦ੍ਦ ਖਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਦਨ੍ਤੇ ਇਮੇ ਛਿਨ੍ਦ ਪੁਰਾ ਮਰਾਮਿ।

    ‘‘Uṭṭhehi tvaṃ ludda kharaṃ gahetvā, dante ime chinda purā marāmi;

    વਜ੍ਜਾਸਿ ਤਂ ਕੋਧਨਂ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਿਂ, ਨਾਗੋ ਹਤੋ ਹਨ੍ਦ ਇਮਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਾ’’ਤਿ॥

    Vajjāsi taṃ kodhanaṃ rājaputtiṃ, nāgo hato handa imassa dantā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਇਮੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਪਿਤੁ ਪਿਤਾਮਹਾਨਂ ਦਨ੍ਤਾ ਮਾ વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੂਤਿ ਗੁਹਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਾ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏવਮਾਹ। ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਬਹੂਨਂ વਾਰਣਾਨਂ ਇਧ ਸਨ੍ਨਿਚਿਹੇ ਦਨ੍ਤੇ ਜਾਨਾਤਿ। વਧਤ੍ਥਿਕਾਤਿ ਕੇવਲਂ ਪਨ ਸਾ ਮਂ ਮਾਰੇਤੁਕਾਮਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਦੋਸਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વੇਰਂ ਅਕਾਸਿ, ਏવਰੂਪੇਨ ਫਰੁਸਕਮ੍ਮੇਨ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਖਰਨ੍ਤਿ ਕਕਚਂ। ਪੁਰਾ ਮਰਾਮੀਤਿ ਯਾવ ਨ ਮਰਾਮਿ। વਜ੍ਜਸੀਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਹਨ੍ਦ ਇਮਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਾਤਿ ਹਤੋ ਸੋ ਮਯਾ ਨਾਗੋ, ਮਨੋਰਥੋ ਤੇ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਗਣ੍ਹ, ਇਮੇ ਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਾਤਿ।

    Tattha imeti tassa kira pitu pitāmahānaṃ dantā mā vinassantūti guhāyaṃ sannicitā, te sandhāya evamāha. Jānātīti bahūnaṃ vāraṇānaṃ idha sannicihe dante jānāti. Vadhatthikāti kevalaṃ pana sā maṃ māretukāmā appamattakaṃ dosaṃ hadaye ṭhapetvā attano veraṃ akāsi, evarūpena pharusakammena matthakaṃ pāpesi. Kharanti kakacaṃ. Purā marāmīti yāva na marāmi. Vajjasīti vadeyyāsi. Handa imassa dantāti hato so mayā nāgo, manoratho te matthakappatto, gaṇha, ime tassa dantāti.

    ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਕਕਚਂ ਆਦਾਯ ‘‘ਦਨ੍ਤੇ ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਤੋ। ਸੋ ਪਨ ਉਬ੍ਬੇਧਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੋ ਰਜਤਪਬ੍ਬਤੋ વਿਯ ਠਿਤੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਸੋ ਦਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਕਾਯਂ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾਸੀਸਕੋ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਦਾ ਨੇਸਾਦੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜਤਦਾਮਸਦਿਸਂ ਸੋਣ੍ਡਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਕੇਲਾਸਕੂਟੇ વਿਯ ਕੁਮ੍ਭੇ ਠਤ੍વਾ ਮੁਖਕੋਟਿਮਂਸਂ ਧਨੁਕੇਨ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਕਕਚਂ ਅਨ੍ਤੋਮੁਖੇ ਪવੇਸੇਸਿ, ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਅਪਰਾਪਰਂ ਕਡ੍ਢਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲવવੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਮੁਖਂ ਲੋਹਿਤੇਨ ਪੂਰਿ। ਨੇਸਾਦੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਕਕਚੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮੁਖਤੋ ਲੋਹਿਤਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ વੇਦਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਸਮ੍ਮ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸਤਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮ ਮਮ ਸੋਣ੍ਡਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਕਚਕੋਟਿਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਹਿ, ਮਮ ਸਯਂ ਸੋਣ੍ਡਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਬਲਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਨੇਸਾਦੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।

    So tassa vacanaṃ sutvā nisīdanaṭṭhānā vuṭṭhāya kakacaṃ ādāya ‘‘dante chindissāmī’’ti tassa santikaṃ upagato. So pana ubbedhato aṭṭhāsītihattho rajatapabbato viya ṭhito, tenassa so dantaṭṭhānaṃ na pāpuṇi. Atha mahāsatto kāyaṃ upanāmento heṭṭhāsīsako nipajji. Tadā nesādo mahāsattassa rajatadāmasadisaṃ soṇḍaṃ maddanto abhiruhitvā kelāsakūṭe viya kumbhe ṭhatvā mukhakoṭimaṃsaṃ dhanukena paharitvā anto pakkhipitvā kumbhato oruyha kakacaṃ antomukhe pavesesi, ubhohi hatthehi daḷhaṃ aparāparaṃ kaḍḍhi. Mahāsattassa balavavedanā uppajji, mukhaṃ lohitena pūri. Nesādo ito cito ca sañcārento kakacena chindituṃ nāsakkhi. Atha naṃ mahāsatto mukhato lohitaṃ chaḍḍetvā vedanaṃ adhivāsetvā ‘‘kiṃ samma chindituṃ na sakkosī’’ti pucchi. ‘‘Āma, sāmī’’ti. Mahāsatto satiṃ paccupaṭṭhapetvā ‘‘tena hi samma mama soṇḍaṃ ukkhipitvā kakacakoṭiṃ gaṇhāpehi, mama sayaṃ soṇḍaṃ ukkhipituṃ balaṃ natthī’’ti āha. Nesādo tathā akāsi.

    ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਕਕਚਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਾਰੇਸਿ, ਦਨ੍ਤਾ ਕਲ਼ੀਰਾ વਿਯ ਛਿਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ ਲੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤ ਅਹਂ ਇਮੇ ਦਨ੍ਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਦਮਾਨੋ ਨੇવ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾ’ਤਿ ਦਮ੍ਮਿ, ਨ ਸਕ੍ਕਤ੍ਤਮਾਰਤ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ, ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਮੇ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਦਨ੍ਤਾવ ਪਿਯਤਰਾ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਟਿવੇਧਾਯ ਮੇ ਇਦਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਦਨ੍ਤੇ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਮ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਮਾਸਸਤ੍ਤਦਿવਸਾਧਿਕੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਂવਚ੍ਛਰੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ – ‘‘ਗਚ੍ਛ ਇਮੇਸਂ ਦਨ੍ਤਾਨਂ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਯੇવ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ । ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਅਨਾਗਤੇਸੁਯੇવ ਤੇਸੁ ਨਾਗੇਸੁ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਚ ਅਨਾਗਤਾਯ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Mahāsatto soṇḍāya kakacaṃ gahetvā aparāparaṃ cāresi, dantā kaḷīrā viya chijjiṃsu. Atha naṃ te āharāpetvā gaṇhitvā ‘‘samma luddaputta ahaṃ ime dante tuyhaṃ dadamāno neva ‘mayhaṃ appiyā’ti dammi, na sakkattamārattabrahmattāni patthento, imehi pana me dantehi sataguṇena sahassaguṇena satasahassaguṇena sabbaññutaññāṇadantāva piyatarā, sabbaññutaññāṇappaṭivedhāya me idaṃ puññaṃ paccayo hotū’’ti dante datvā ‘‘samma idaṃ ṭhānaṃ kittakena kālena āgatosī’’ti pucchitvā ‘‘sattamāsasattadivasādhikehi sattahi saṃvaccharehī’’ti vutte – ‘‘gaccha imesaṃ dantānaṃ ānubhāvena sattadivasabbhantareyeva bārāṇasiṃ pāpuṇissasī’’ti vatvā tassa parittaṃ katvā taṃ uyyojesi . Uyyojetvā ca pana anāgatesuyeva tesu nāgesu subhaddāya ca anāgatāya kālamakāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੨੮.

    128.

    ‘‘ਉਟ੍ਠਾਯ ਸੋ ਲੁਦ੍ਦੋ ਖਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਛੇਤ੍વਾਨ ਦਨ੍ਤਾਨਿ ਗਜੁਤ੍ਤਮਸ੍ਸ।

    ‘‘Uṭṭhāya so luddo kharaṃ gahetvā, chetvāna dantāni gajuttamassa;

    વਗ੍ਗੂ ਸੁਭੇ ਅਪ੍ਪਟਿਮੇ ਪਥਬ੍ਯਾ, ਆਦਾਯ ਪਕ੍ਕਾਮਿ ਤਤੋ ਹਿ ਖਿਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Vaggū subhe appaṭime pathabyā, ādāya pakkāmi tato hi khippa’’nti.

    ਤਤ੍ਥ વਗ੍ਗੂਤਿ વਿਲਾਸવਨ੍ਤੇ। ਸੁਭੇਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੇ। ਅਪ੍ਪਟਿਮੇਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਪਥવਿਯਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸਦਿਸੇਤਿ।

    Tattha vaggūti vilāsavante. Subheti sundare. Appaṭimeti imissaṃ pathaviyaṃ aññehi dantehi asadiseti.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਤੇ ਨਾਗਾ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਆਗਮਿਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tasmiṃ pakkante te nāgā paccāmittaṃ adisvā āgamiṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੨੯.

    129.

    ‘‘ਭਯਟ੍ਟਿਤਾ ਨਾਗવਧੇਨ ਅਟ੍ਟਾ, ਯੇ ਤੇ ਨਾਗਾ ਅਟ੍ਠ ਦਿਸਾ વਿਧਾવੁਂ।

    ‘‘Bhayaṭṭitā nāgavadhena aṭṭā, ye te nāgā aṭṭha disā vidhāvuṃ;

    ਅਦਿਸ੍વਾਨ ਪੋਸਂ ਗਜਪਚ੍ਚਮਿਤ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਚਾਗਮੁਂ ਯੇਨ ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ’’ਤਿ॥

    Adisvāna posaṃ gajapaccamittaṃ, paccāgamuṃ yena so nāgarājā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਭਯਟ੍ਟਿਤਾਤਿ ਮਰਣਭਯੇਨ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ। ਅਟ੍ਟਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤਾ। ਗਜਪਚ੍ਚਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਜਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਂ। ਯੇਨ ਸੋਤਿ ਯਤ੍ਥ વਿਸਾਲਮਾਲਕੇ ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਕੇਲਾਸਪਬ੍ਬਤੋ વਿਯ ਪਤਿਤੋ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਚ੍ਚਾਗਮੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha bhayaṭṭitāti maraṇabhayena upaddutā. Aṭṭāti dukkhitā. Gajapaccamittanti gajassa paccāmittaṃ. Yena soti yattha visālamālake so nāgarājā kālaṃ katvā kelāsapabbato viya patito, taṃ ṭhānaṃ paccāgamunti attho.

    ਤੇਹਿ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾਪਿ ਆਗਤਾ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾ ਤਤ੍ਥ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਲੁਪਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕੋ વਿਸਪੀਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਦ੍ਧੋ ਕਾਲਕਤੋ, ਸੀવਥਿਕਦਸ੍ਸਨਮਸ੍ਸ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਸਾਲਮਾਲਕੇ ਓਤਰਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਦ੍વੇ ਤਰੁਣਨਾਗਾ ਨਾਗਰਞ੍ਞੋ ਸਰੀਰਂ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ વਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਚਿਤਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਝਾਪਯਿਂਸੁ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਆਲ਼ਾਹਨੇ ਧਮ੍ਮਸਜ੍ਝਾਯਮਕਂਸੁ। ਅਟ੍ਠਸਹਸ੍ਸਨਾਗਾ ਆਲ਼ਾਹਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Tehi pana saddhiṃ mahāsubhaddāpi āgatā. Te sabbepi aṭṭhasahassanāgā tattha roditvā kanditvā mahāsattassa kulupakānaṃ paccekabuddhānaṃ santikaṃ gantvā, ‘‘bhante, tumhākaṃ paccayadāyako visapītena sallena viddho kālakato, sīvathikadassanamassa āgacchathā’’ti vadiṃsu. Pañcasatā paccekabuddhāpi ākāsenāgantvā visālamālake otariṃsu. Tasmiṃ khaṇe dve taruṇanāgā nāgarañño sarīraṃ dantehi ukkhipitvā paccekabuddhe vandāpetvā citakaṃ āropetvā jhāpayiṃsu. Paccekabuddhā sabbarattiṃ āḷāhane dhammasajjhāyamakaṃsu. Aṭṭhasahassanāgā āḷāhanaṃ nibbāpetvā vanditvā nhatvā mahāsubhaddaṃ purato katvā attano vasanaṭṭhānaṃ agamaṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੩੦.

    130.

    ‘‘ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰੋਦਿਤ੍વਾਨ ਨਾਗਾ, ਸੀਸੇ ਸਕੇ ਪਂਸੁਕਂ ਓਕਿਰਿਤ੍વਾ।

    ‘‘Te tattha kanditvā roditvāna nāgā, sīse sake paṃsukaṃ okiritvā;

    ਅਗਮਂਸੁ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਸਕਂ ਨਿਕੇਤਂ, ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਮਹੇਸਿਂ ਸਬ੍ਬਭਦ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Agamaṃsu te sabbe sakaṃ niketaṃ, purakkhatvā mahesiṃ sabbabhadda’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਂਸੁਕਨ੍ਤਿ ਆਲ਼ਾਹਨਪਂਸੁਕਂ।

    Tattha paṃsukanti āḷāhanapaṃsukaṃ.

    ਸੋਨੁਤ੍ਤਰੋਪਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੇਯੇવ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਦਨ੍ਤੇ ਆਦਾਯ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Sonuttaropi appatteyeva sattame divase dante ādāya bārāṇasiṃ sampāpuṇi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੩੧.

    131.

    ‘‘ਆਦਾਯ ਦਨ੍ਤਾਨਿ ਗਜੁਤ੍ਤਮਸ੍ਸ, વਗ੍ਗੂ ਸੁਭੇ ਅਪ੍ਪਟਿਮੇ ਪਥਬ੍ਯਾ।

    ‘‘Ādāya dantāni gajuttamassa, vaggū subhe appaṭime pathabyā;

    ਸੁવਣ੍ਣਰਾਜੀਹਿ ਸਮਨ੍ਤਮੋਦਰੇ, ਸੋ ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਕਾਸਿਪੁਰਂ ਉਪਾਗਮਿ।

    Suvaṇṇarājīhi samantamodare, so luddako kāsipuraṃ upāgami;

    ਉਪਨੇਸਿ ਸੋ ਰਾਜਕਞ੍ਞਾਯ ਦਨ੍ਤੇ, ਨਾਗੋ ਹਤੋ ਹਨ੍ਦ ਇਮਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਾ’’ਤਿ॥

    Upanesi so rājakaññāya dante, nāgo hato handa imassa dantā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸੁવਣ੍ਣਰਾਜੀਹੀਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਰਾਜਿਰਂਸੀਹਿ। ਸਮਨ੍ਤਮੋਦਰੇਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਓਭਾਸਨ੍ਤੇ ਸਕਲવਨਸਣ੍ਡਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ વਿਯ ਕਰੋਨ੍ਤੇ। ਉਪਨੇਸੀਤਿ ਅਹਂ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤવਾਰਣਸ੍ਸ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਂਸਿવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਯਮਕਦਨ੍ਤੇ ਆਦਾਯ ਆਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਨਗਰਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਪੇਥਾਤਿ ਦੇવਿਯਾ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇવਨਗਰਂ વਿਯ ਨਗਰੇ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਪਿਤੇ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰੋਪਿ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤੇ ਉਪਨੇਸਿ, ਉਪਨੇਤ੍વਾ ਚ ਪਨ, ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਿਰ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਦੋਸਂ ਹਦਯੇ ਕਰਿਤ੍ਥ, ਸੋ ਨਾਗੋ ਮਯਾ ਹਤੋ ਮਤੋ, ‘ਮਤਭਾવਂ ਮੇ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ ਆਹ, ਤਸ੍ਸ ਮਤਭਾવਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਜਾਨਾਥ, ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮੇ ਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਦਨ੍ਤੇ ਅਦਾਸਿ।

    Tattha suvaṇṇarājīhīti suvaṇṇarājiraṃsīhi. Samantamodareti samantato obhāsante sakalavanasaṇḍaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ viya karonte. Upanesīti ahaṃ chaddantavāraṇassa chabbaṇṇaraṃsivissajjane yamakadante ādāya āgacchāmi, nagaraṃ alaṅkārāpethāti deviyā sāsanaṃ pesetvā tāya rañño ārocāpetvā devanagaraṃ viya nagare alaṅkārāpite sonuttaropi nagaraṃ pavisitvā pāsādaṃ āruhitvā dante upanesi, upanetvā ca pana, ‘‘ayye, yassa kira tumhe appamattakaṃ dosaṃ hadaye karittha, so nāgo mayā hato mato, ‘matabhāvaṃ me āroceyyāsī’ti āha, tassa matabhāvaṃ tumhe jānātha, gaṇhatha, ime tassa dantā’’ti dante adāsi.

    ਸਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਂਸਿવਿਚਿਤ੍ਤਦਨ੍ਤੇ ਮਣਿਤਾਲવਣ੍ਟੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਊਰੂਸੁ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਭવੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਰਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વਾਰਣਂ વਿਸਪੀਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਇਮੇ ਦਨ੍ਤੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀ ਸੋਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਅਧਿવਾਸੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਹਦਯਂ ਫਲਿ, ਤਂ ਦਿવਸਮੇવ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ –

    Sā mahāsattassa chabbaṇṇaraṃsivicittadante maṇitālavaṇṭena gahetvā ūrūsu ṭhapetvā purimabhave attano pirasāmikassa dante olokentī ‘‘evarūpaṃ sobhaggappattaṃ vāraṇaṃ visapītena sallena jīvitakkhayaṃ pāpetvā ime dante chinditvā sonuttaro āgato’’ti mahāsattaṃ anussarantī sokaṃ uppādetvā adhivāsetuṃ nāsakkhi. Athassā tattheva hadayaṃ phali, taṃ divasameva kālamakāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ੧੩੨.

    132.

    ‘‘ਦਿਸ੍વਾਨ ਦਨ੍ਤਾਨਿ ਗਜੁਤ੍ਤਮਸ੍ਸ, ਭਤ੍ਤੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਾਯ ਜਾਤਿਯਾ।

    ‘‘Disvāna dantāni gajuttamassa, bhattuppiyassa purimāya jātiyā;

    ਤਤ੍ਥੇવ ਤਸ੍ਸਾ ਹਦਯਂ ਅਫਾਲਿ, ਤੇਨੇવ ਸਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ ਬਾਲਾ’’ਤਿ॥

    Tattheva tassā hadayaṃ aphāli, teneva sā kālamakāsi bālā’’ti.

    ੧੩੩.

    133.

    ‘‘ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਤ੍ਤੋ ਸ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ, ਸਿਤਂ ਅਕਾਸੀ ਪਰਿਸਾਯ ਮਜ੍ਝੇ।

    ‘‘Sambodhipatto sa mahānubhāvo, sitaṃ akāsī parisāya majjhe;

    ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ, ਨਾਕਾਰਣੇ ਪਾਤੁਕਰੋਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ॥

    Pucchiṃsu bhikkhū suvimuttacittā, nākāraṇe pātukaronti buddhā.

    ੧੩੪.

    134.

    ‘‘ਯਮਦ੍ਦਸਾਥ ਦਹਰਿਂ ਕੁਮਾਰਿਂ, ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿਂ।

    ‘‘Yamaddasātha dahariṃ kumāriṃ, kāsāyavatthaṃ anagāriyaṃ carantiṃ;

    ਸਾ ਖੋ ਤਦਾ ਰਾਜਕਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ, ਅਹਂ ਤਦਾ ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿਂ॥

    Sā kho tadā rājakaññā ahosi, ahaṃ tadā nāgarājā ahosiṃ.

    ੧੩੫.

    135.

    ‘‘ਆਦਾਯ ਦਨ੍ਤਾਨਿ ਗਜੁਤ੍ਤਮਸ੍ਸ, વਗ੍ਗੂ ਸੁਭੇ ਅਪ੍ਪਟਿਮੇ ਪਥਬ੍ਯਾ।

    ‘‘Ādāya dantāni gajuttamassa, vaggū subhe appaṭime pathabyā;

    ਯੋ ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਕਾਸਿਪੁਰਂ ਉਪਾਗਮਿ, ਸੋ ਖੋ ਤਦਾ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ॥

    Yo luddako kāsipuraṃ upāgami, so kho tadā devadatto ahosi.

    ੧੩੬.

    136.

    ‘‘ਅਨਾવਸੂਰਂ ਚਿਰਰਤ੍ਤਸਂਸਿਤਂ, ਉਚ੍ਚਾવਚਂ ਚਰਿਤਮਿਦਂ ਪੁਰਾਣਂ।

    ‘‘Anāvasūraṃ cirarattasaṃsitaṃ, uccāvacaṃ caritamidaṃ purāṇaṃ;

    વੀਤਦ੍ਦਰੋ વੀਤਸੋਕੋ વਿਸਲ੍ਲੋ, ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਸਿ ਬੁਦ੍ਧੋ॥

    Vītaddaro vītasoko visallo, sayaṃ abhiññāya abhāsi buddho.

    ੧੩੭.

    137.

    ‘‘ਅਹਂ વੋ ਤੇਨ ਕਾਲੇਨ, ਅਹੋਸਿਂ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ।

    ‘‘Ahaṃ vo tena kālena, ahosiṃ tattha bhikkhavo;

    ਨਾਗਰਾਜਾ ਤਦਾ ਹੋਮਿ, ਏવਂ ਧਾਰੇਥ ਜਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Nāgarājā tadā homi, evaṃ dhāretha jātaka’’nti. –

    ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਗੁਣੇ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਠਪਿਤਾ।

    Imā gāthā dasabalassa guṇe vaṇṇentehi dhammasaṅgāhakattherehi ṭhapitā.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿਤਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਸੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਅਲਙ੍ਕਤਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਅਲਙ੍ਕਤਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਿਤਂ ਅਕਾਸਿ। ਨਾਕਾਰਣੇਤਿ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਅਕਾਰਣੇ ਸਿਤਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਚ ਸਿਤਂ ਕਤਂ, ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣੇਨ ਸਿਤਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਖੀਣਾਸવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਯਮਦ੍ਦਸਾਥਾਤਿ ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋ, ਆવੁਸੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਤਕਾਰਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਏਕਂ ਦਹਰਂ ਯੋਬ੍ਬਨਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕੁਮਾਰਿਂ ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਉਪੇਤਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਚਰਨ੍ਤਿਂ ਅਦ੍ਦਸਾਥ ਪਸ੍ਸਥ, ਸਾ ਤਦਾ ‘વਿਸਪੀਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਨਾਗਰਾਜਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વਧੇਹੀ’’’ਤਿ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪੇਸੇਤਾ ਰਾਜਕਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪਿਤੋ ਅਹਂ ਤਦਾ ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੇવਦਤ੍ਤੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨਿ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਤਦਾ ਸੋ ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਅਹੋਸਿ।

    Tattha sitaṃ akāsīti so sambodhippatto satthā mahānubhāvo alaṅkatadhammasabhāyaṃ alaṅkatadhammāsane parisamajjhe nisinno ekadivasaṃ sitaṃ akāsi. Nākāraṇeti ‘‘bhante, buddhā nāma akāraṇe sitaṃ na karonti, tumhehi ca sitaṃ kataṃ, kena nu kho kāraṇena sitaṃ kata’’nti mahākhīṇāsavā bhikkhū pucchiṃsu. Yamaddasāthāti evaṃ puṭṭho, āvuso, satthā attano sitakāraṇaṃ ācikkhanto ekaṃ daharabhikkhuniṃ dassetvā evamāha – ‘‘bhikkhave, yaṃ ekaṃ daharaṃ yobbanappattaṃ kumāriṃ kāsāyavatthaṃ anagāriyaṃ upetaṃ pabbajitvā imasmiṃ sāsane carantiṃ addasātha passatha, sā tadā ‘visapītena sallena nāgarājaṃ vijjhitvā vadhehī’’’ti sonuttarassa pesetā rājakaññā ahosi. Tena gantvā jīvitakkhayaṃ pāpito ahaṃ tadā so nāgarājā ahosinti attho. Devadattoti, bhikkhave, idāni devadatto tadā so luddako ahosi.

    ਅਨਾવਸੂਰਨ੍ਤਿ ਨ ਅવਸੂਰਂ, ਅਨਤ੍ਥਙ੍ਗਤਸੂਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਿਰਰਤ੍ਤਸਂਸਿਤਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਚਿਰਰਤ੍ਤੇ ਅਨੇਕવਸ੍ਸਕੋਟਿਮਤ੍ਥਕੇ ਸਂਸਿਤਂ ਸਂਸਰਿਤਂ ਅਨੁਚਿਣ੍ਣਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਆવੁਸੋ, ਇਤੋ ਅਨੇਕવਸ੍ਸਕੋਟਿਮਤ੍ਥਕੇ ਸਂਸਰਿਤਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਕਤਂ ਤਂ ਦਿવਸਮੇવ ਸਾਯਨ੍ਹੇ ਸਰਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਰਿਤવਸੇਨ ਉਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਤਾਯ ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਚ ਸੋਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਚ ਚਰਿਤવਸੇਨ ਨੀਚਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਚਾਨੀਚਂ ਚਰਿਤਂ ਇਦਂ ਪੁਰਾਣਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਦਰਾਨਂ વਿਗਤਤਾਯ વੀਤਦ੍ਦਰੋ, ਞਾਤਿਧਨਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਭਾવੇਨ વੀਤਸੋਕੋ, ਰਾਗਸਲ੍ਲਾਦੀਨਂ વਿਗਤਤ੍ਤਾ વਿਸਲ੍ਲੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਾਸੀਤਿ। ਅਹਂ વੋਤਿ ਏਤ੍ਥ વੋਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਹਂ ਤੇਨ ਕਾਲੇਨ ਤਤ੍ਥ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹੇ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਾਗਰਾਜਾਤਿ ਹੋਨ੍ਤੋ ਚ ਪਨ ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਤਦਾ ਹੋਮਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਹੋਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਚਾਰੇਥਾਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਂ ਜਾਤਕਂ ਏવਂ ਧਾਰੇਥ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਥ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਥਾਤਿ।

    Anāvasūranti na avasūraṃ, anatthaṅgatasūriyanti attho. Cirarattasaṃsitanti ito ciraratte anekavassakoṭimatthake saṃsitaṃ saṃsaritaṃ anuciṇṇaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – āvuso, ito anekavassakoṭimatthake saṃsaritampi pubbaṇhe kataṃ taṃ divasameva sāyanhe saranto viya attano caritavasena uccattā tāya rājadhītāya ca sonuttarassa ca caritavasena nīcattā uccānīcaṃ caritaṃ idaṃ purāṇaṃ rāgādīnaṃ darānaṃ vigatatāya vītaddaro, ñātidhanasokādīnaṃ abhāvena vītasoko, rāgasallādīnaṃ vigatattā visallo attanāva jānitvā buddho abhāsīti. Ahaṃ voti ettha voti nipātamattaṃ, bhikkhave, ahaṃ tena kālena tattha chaddantadahe ahosinti attho. Nāgarājāti honto ca pana na añño koci tadā homi, atha kho nāgarājā homīti attho. Evaṃ cārethāti tumhe taṃ jātakaṃ evaṃ dhāretha uggaṇhātha pariyāpuṇāthāti.

    ਇਮਞ੍ਚ ਪਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਪਚ੍ਛਾ વਿਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ।

    Imañca pana dhammadesanaṃ sutvā bahū sotāpannādayo ahesuṃ. Sā pana bhikkhunī pacchā vipassitvā arahattaṃ pattāti.

    ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥਾ।

    Chaddantajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੫੧੪. ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਜਾਤਕਂ • 514. Chaddantajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact