| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ખુદ્દસિક્ખા-મૂલસિક્ખા • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
૪૩. છન્દદાનનિદ્દેસવણ્ણના
43. Chandadānaniddesavaṇṇanā
૩૯૯. કમ્મપ્પત્તે સઙ્ઘે સમાગતેતિ સમ્બન્ધો. એતેન સઙ્ઘે અસમાગતે છન્દદાનં ન રુહતીતિ દીપિતં હોતીતિ વદન્તિ. એત્થાયં વિચારણા – પઞ્ચભિક્ખુકે વિહારે એકસ્સ છન્દપારિસુદ્ધિં આહરિત્વા સેસાનં ઉપોસથાદિકરણં અનુઞ્ઞાતં પાળિયં (પરિ॰ ૪૯૬-૪૯૭) અટ્ઠકથાયઞ્ચ (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૮૭-૪૮૮). તેસુ એકો છન્દદાયકો, એકો છન્દહારકો, તે મુઞ્ચિત્વા ન એત્થ સન્નિપતિતો સઙ્ઘો તિણ્ણં સમૂહભાવતો, તસ્મા અસમાગતેપિ દાતું વટ્ટતિ. આરોચેન્તેન પન સમાગતે એવ આરોચેતબ્બં. ઇધાપિ ‘‘હરેય્યા’’તિ વુત્તં, ન ‘‘દેસેય્યા’’તિ. તત્થ છન્દહારકેન સદ્ધિં કમ્મપ્પત્તાનં સન્નિપાતો વેદિતબ્બો.
399. Kammappatte saṅghe samāgateti sambandho. Etena saṅghe asamāgate chandadānaṃ na ruhatīti dīpitaṃ hotīti vadanti. Etthāyaṃ vicāraṇā – pañcabhikkhuke vihāre ekassa chandapārisuddhiṃ āharitvā sesānaṃ uposathādikaraṇaṃ anuññātaṃ pāḷiyaṃ (pari. 496-497) aṭṭhakathāyañca (pari. aṭṭha. 487-488). Tesu eko chandadāyako, eko chandahārako, te muñcitvā na ettha sannipatito saṅgho tiṇṇaṃ samūhabhāvato, tasmā asamāgatepi dātuṃ vaṭṭati. Ārocentena pana samāgate eva ārocetabbaṃ. Idhāpi ‘‘hareyyā’’ti vuttaṃ, na ‘‘deseyyā’’ti. Tattha chandahārakena saddhiṃ kammappattānaṃ sannipāto veditabbo.
૪૦૦. ઇદાનિ છન્દદાનવિધિં દસ્સેતું ‘‘એકં ભિક્ખુ’’ન્તિઆદિમાહ (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ નિદાનવણ્ણના).
400. Idāni chandadānavidhiṃ dassetuṃ ‘‘ekaṃ bhikkhu’’ntiādimāha (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā).
૪૦૧. (ક) ‘‘છન્દં દમ્મી’’તિ એત્તકમેવ અલં, ‘‘હર, આરોચેહી’’તિ ઇમેહિ કિંપયોજનન્તિ ચે? વુચ્ચતે – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે પારિસુદ્ધિં દેન્તેન છન્દમ્પિદાતું, સન્તિ સઙ્ઘસ્સ કરણીય’’ન્તિ (મહાવ॰ ૧૬૫) વુત્તત્તા ભગવતો આણં કરોન્તેન ‘‘છન્દં દમ્મી’’તિ વુત્તં. ‘‘છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે અન્તરામગ્ગે પક્કમતિ, અનાહટોવ હોતિ છન્દો’’તિ (મહાવ॰ ૧૬૫) વુત્તત્તા છન્દહારકસ્સ અઞ્ઞસ્સ અપક્કમનત્થાય પારિસુદ્ધિં દેન્તેન ‘‘ઇદં કરોહિ એવા’’તિ આણાપેન્તેન ‘‘છન્દં મે હરા’’તિ વુત્તં. ‘‘છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે સઙ્ઘપ્પત્તો સઞ્ચિચ્ચ નારોચેતિ, આહટો હોતિ છન્દો, છન્દહારકસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ (મહાવ॰ ૧૬૫) વુત્તત્તા ‘‘યદિત્વં સઞ્ચિચ્ચ નારોચેસ્સસિ, આપત્તિં આપજ્જિસ્સસિ , આરોચેહિ એવા’’તિ તસ્સ આચિક્ખન્તો ‘‘આરોચેહી’’તિ આહાતિ એવમેત્થ ઇમેસં પદાનં સપ્પયોજનતા વેદિતબ્બા. એવં પારિસુદ્ધિદાનેપીતિ.
401. (Ka) ‘‘chandaṃ dammī’’ti ettakameva alaṃ, ‘‘hara, ārocehī’’ti imehi kiṃpayojananti ce? Vuccate – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tadahuposathe pārisuddhiṃ dentena chandampidātuṃ, santi saṅghassa karaṇīya’’nti (mahāva. 165) vuttattā bhagavato āṇaṃ karontena ‘‘chandaṃ dammī’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande antarāmagge pakkamati, anāhaṭova hoti chando’’ti (mahāva. 165) vuttattā chandahārakassa aññassa apakkamanatthāya pārisuddhiṃ dentena ‘‘idaṃ karohi evā’’ti āṇāpentena ‘‘chandaṃ me harā’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande saṅghappatto sañcicca nāroceti, āhaṭo hoti chando, chandahārakassa āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 165) vuttattā ‘‘yaditvaṃ sañcicca nārocessasi, āpattiṃ āpajjissasi , ārocehi evā’’ti tassa ācikkhanto ‘‘ārocehī’’ti āhāti evamettha imesaṃ padānaṃ sappayojanatā veditabbā. Evaṃ pārisuddhidānepīti.
૪૦૨. સેસકમ્મન્તિ યદિ સઙ્ઘો ઉપોસથગ્ગે અઞ્ઞં અપલોકનાદિકમ્મં કરોતિ, તં કમ્મં વિબાધતિ, વિકોપેતીતિ અત્થો.
402.Sesakammanti yadi saṅgho uposathagge aññaṃ apalokanādikammaṃ karoti, taṃ kammaṃ vibādhati, vikopetīti attho.
૪૦૩. દ્વયન્તિ ઉપોસથઞ્ચ સેસકમ્મઞ્ચાતિ અત્થો. નત્તનોતિ અત્તનો ઉપોસથં ન સમ્પાદેતિ.
403.Dvayanti uposathañca sesakammañcāti attho. Nattanoti attano uposathaṃ na sampādeti.
૪૦૫. ‘‘એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા’’તિઆદિકં (મહાવ॰ ૨૧૩) સબ્બૂપચારં કત્વાનાતિ અત્થો.
405. ‘‘Ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā’’tiādikaṃ (mahāva. 213) sabbūpacāraṃ katvānāti attho.
૪૦૬. ‘‘ઇત્થન્નામેન પવારણા દિન્ના’’તિ આરોચેત્વા.
406. ‘‘Itthannāmena pavāraṇā dinnā’’ti ārocetvā.
૪૦૮. પટિજાનેય્ય નાહટાતિ (મહાવ॰ ૧૬૪-૧૬૫, ૨૧૩) પાઠે ન આહટાતિ નાહટા, આહટા ન હોતીતિ અત્થો. તથા હેય્યાતિ વિબ્ભમનાદીનિ કરેય્યાતિ અત્થો.
408.Paṭijāneyya nāhaṭāti (mahāva. 164-165, 213) pāṭhe na āhaṭāti nāhaṭā, āhaṭā na hotīti attho. Tathā heyyāti vibbhamanādīni kareyyāti attho.
૪૦૯. સુત્તો વા નારોચયેય્ય, આહટા હોતીતિ સમ્બન્ધો. અનાપત્તિવાતિ અનાપત્તિ એવ. છન્દદાનવિનિચ્છયો.
409. Sutto vā nārocayeyya, āhaṭā hotīti sambandho. Anāpattivāti anāpatti eva. Chandadānavinicchayo.
છન્દદાનનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Chandadānaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
