Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౯. ఛన్నత్థేరగాథావణ్ణనా

    9. Channattheragāthāvaṇṇanā

    సుత్వాన ధమ్మం మహతో మహారసన్తి ఆయస్మతో ఛన్నత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం పుఞ్ఞం ఉపచినన్తో సిద్ధత్థస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో ఏకదివసం సిద్ధత్థం భగవన్తం అఞ్ఞతరం రుక్ఖమూలం ఉపగచ్ఛన్తం దిస్వా పసన్నచిత్తో ముదుసమ్ఫస్సం పణ్ణసన్థరం సన్థరిత్వా అదాసి. పుప్ఫేహి చ సమన్తతో ఓకిరిత్వా పూజం అకాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తిత్వా పునపి అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా సుగతీసుయేవ సంసరన్తో అమ్హాకం భగవతో కాలే సుద్ధోదనమహారాజస్స గేహే దాసియా కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తి, ఛన్నోతిస్స నామం అహోసి, బోధిసత్తేన సహజాతో. సో సత్థు ఞాతిసమాగమే పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా భగవతి పేమేన, ‘‘అమ్హాకం బుద్ధో, అమ్హాకం ధమ్మో’’తి మమత్తం ఉప్పాదేత్వా సినేహం ఛిన్దితుం అసక్కోన్తో సమణధమ్మం అకత్వా సత్థరి పరినిబ్బుతే సత్థారా ఆణత్తవిధినా కతేన బ్రహ్మదణ్డేన సన్తజ్జితో సంవేగప్పత్తో హుత్వా సినేహం ఛిన్దిత్వా విపస్సన్తో నచిరేనేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౦.౪౫-౫౦) –

    Sutvānadhammaṃ mahato mahārasanti āyasmato channattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ siddhatthaṃ bhagavantaṃ aññataraṃ rukkhamūlaṃ upagacchantaṃ disvā pasannacitto mudusamphassaṃ paṇṇasantharaṃ santharitvā adāsi. Pupphehi ca samantato okiritvā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā punapi aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto amhākaṃ bhagavato kāle suddhodanamahārājassa gehe dāsiyā kucchimhi nibbatti, channotissa nāmaṃ ahosi, bodhisattena sahajāto. So satthu ñātisamāgame paṭiladdhasaddho pabbajitvā bhagavati pemena, ‘‘amhākaṃ buddho, amhākaṃ dhammo’’ti mamattaṃ uppādetvā sinehaṃ chindituṃ asakkonto samaṇadhammaṃ akatvā satthari parinibbute satthārā āṇattavidhinā katena brahmadaṇḍena santajjito saṃvegappatto hutvā sinehaṃ chinditvā vipassanto nacireneva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.10.45-50) –

    ‘‘సిద్ధత్థస్స భగవతో, అదాసిం పణ్ణసన్థరం;

    ‘‘Siddhatthassa bhagavato, adāsiṃ paṇṇasantharaṃ;

    సమన్తా ఉపహారఞ్చ, కుసుమం ఓకిరిం అహం.

    Samantā upahārañca, kusumaṃ okiriṃ ahaṃ.

    ‘‘పాసాదేవం గుణం రమ్మం, అనుభోమి మహారహం;

    ‘‘Pāsādevaṃ guṇaṃ rammaṃ, anubhomi mahārahaṃ;

    మహగ్ఘాని చ పుప్ఫాని, సయనేభిసవన్తి మే.

    Mahagghāni ca pupphāni, sayanebhisavanti me.

    ‘‘సయనేహం తువట్టామి, విచిత్తే పుప్ఫసన్థతే;

    ‘‘Sayanehaṃ tuvaṭṭāmi, vicitte pupphasanthate;

    పుప్ఫవుట్ఠి చ సయనే, అభివస్సతి తావదే.

    Pupphavuṭṭhi ca sayane, abhivassati tāvade.

    ‘‘చతున్నవుతితో కప్పే, అదాసిం పణ్ణసన్థరం;

    ‘‘Catunnavutito kappe, adāsiṃ paṇṇasantharaṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, సన్థరస్స ఇదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, santharassa idaṃ phalaṃ.

    ‘‘తిణసన్థరకా నామ, సత్తేతే చక్కవత్తినో;

    ‘‘Tiṇasantharakā nāma, sattete cakkavattino;

    ఇతో తే పఞ్చమే కప్పే, ఉప్పజ్జింసు జనాధిపా.

    Ito te pañcame kappe, uppajjiṃsu janādhipā.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా విముత్తిసుఖసన్తప్పితో పీతివేగవిస్సట్ఠం ఉదానం ఉదానేన్తో –

    Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhasantappito pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānento –

    ౬౯.

    69.

    ‘‘సుత్వాన ధమ్మం మహతో మహారసం,

    ‘‘Sutvāna dhammaṃ mahato mahārasaṃ,

    సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణవరేన దేసితం;

    Sabbaññutaññāṇavarena desitaṃ;

    మగ్గం పపజ్జిం అమతస్స పత్తియా,

    Maggaṃ papajjiṃ amatassa pattiyā,

    సో యోగక్ఖేమస్స పథస్స కోవిదో’’తి. – గాథం అభాసి;

    So yogakkhemassa pathassa kovido’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    తత్థ సుత్వానాతి సుణిత్వా, సోతేన గహేత్వా ఓహితసోతో సోతద్వారానుసారేన ఉపధారేత్వా. ధమ్మన్తి చతుసచ్చధమ్మం. మహతోతి భగవతో. భగవా హి మహన్తేహి ఉళారతమేహి సీలాదిగుణేహి సమన్నాగతత్తా, సదేవకేన లోకేన విసేసతో మహనీయతాయ చ ‘‘మహా’’తి వుచ్చతి, యా తస్స మహాసమణోతి సమఞ్ఞా జాతా. నిస్సక్కవచనఞ్చేతం ‘‘మహతో ధమ్మం సుత్వానా’’తి. మహారసన్తి విముత్తిరసస్స దాయకత్తా ఉళారరసం. సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణవరేన దేసితన్తి సబ్బం జానాతీతి సబ్బఞ్ఞూ, తస్స భావో సబ్బఞ్ఞుతా. ఞాణమేవ వరం, ఞాణేసు వా వరన్తి ఞాణవరం, సబ్బఞ్ఞుతా ఞాణవరం ఏతస్సాతి సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణవరో, భగవా. తేన సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణసఙ్ఖాతఅగ్గఞాణేన వా కరణభూతేన దేసితం కథితం ధమ్మం సుత్వానాతి యోజనా. యం పనేత్థ వత్తబ్బం, తం పరమత్థదీపనియం ఇతివుత్తకవణ్ణనాయం వుత్తనయేన వేదితబ్బం. మగ్గన్తి అట్ఠఙ్గికం అరియమగ్గం. పపజ్జిన్తి పటిపజ్జిం. అమతస్స పత్తియాతి నిబ్బానస్స అధిగమాయ ఉపాయభూతం పటిపజ్జిన్తి యోజనా. సోతి సో భగవా. యోగక్ఖేమస్స పథస్స కోవిదోతి చతూహి యోగేహి అనుపద్దుతస్స నిబ్బానస్స యో పథో, తస్స కోవిదో తత్థ సుకుసలో. అయఞ్హేత్థ అత్థో – భగవతో చతుసచ్చదేసనం సుత్వా అమతాధిగమూపాయమగ్గం అహం పటిపజ్జిం పటిపజ్జనమగ్గం మయా కతం, సో ఏవ పన భగవా సబ్బథా యోగక్ఖేమస్స పథస్స కోవిదో, పరసన్తానే వా పరమనేసు కుసలో, యస్స సంవిధానమాగమ్మ అహమ్పి మగ్గం పటిపజ్జిన్తి. అయమేవ చ థేరస్స అఞ్ఞాబ్యాకరణగాథా అహోసీతి.

    Tattha sutvānāti suṇitvā, sotena gahetvā ohitasoto sotadvārānusārena upadhāretvā. Dhammanti catusaccadhammaṃ. Mahatoti bhagavato. Bhagavā hi mahantehi uḷāratamehi sīlādiguṇehi samannāgatattā, sadevakena lokena visesato mahanīyatāya ca ‘‘mahā’’ti vuccati, yā tassa mahāsamaṇoti samaññā jātā. Nissakkavacanañcetaṃ ‘‘mahato dhammaṃ sutvānā’’ti. Mahārasanti vimuttirasassa dāyakattā uḷārarasaṃ. Sabbaññutaññāṇavarena desitanti sabbaṃ jānātīti sabbaññū, tassa bhāvo sabbaññutā. Ñāṇameva varaṃ, ñāṇesu vā varanti ñāṇavaraṃ, sabbaññutā ñāṇavaraṃ etassāti sabbaññutaññāṇavaro, bhagavā. Tena sabbaññutaññāṇasaṅkhātaaggañāṇena vā karaṇabhūtena desitaṃ kathitaṃ dhammaṃ sutvānāti yojanā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ paramatthadīpaniyaṃ itivuttakavaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Magganti aṭṭhaṅgikaṃ ariyamaggaṃ. Papajjinti paṭipajjiṃ. Amatassa pattiyāti nibbānassa adhigamāya upāyabhūtaṃ paṭipajjinti yojanā. Soti so bhagavā. Yogakkhemassa pathassa kovidoti catūhi yogehi anupaddutassa nibbānassa yo patho, tassa kovido tattha sukusalo. Ayañhettha attho – bhagavato catusaccadesanaṃ sutvā amatādhigamūpāyamaggaṃ ahaṃ paṭipajjiṃ paṭipajjanamaggaṃ mayā kataṃ, so eva pana bhagavā sabbathā yogakkhemassa pathassa kovido, parasantāne vā paramanesu kusalo, yassa saṃvidhānamāgamma ahampi maggaṃ paṭipajjinti. Ayameva ca therassa aññābyākaraṇagāthā ahosīti.

    ఛన్నత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Channattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౯. ఛన్నత్థేరగాథా • 9. Channattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact