| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಛಪ್ಪಾಣಕೋಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
೨೪೭. ವಣಸರೀರೋತಿ ವಣಿತಸರೀರೋ। ಪಕ್ಕತ್ತಾತಿ ಕುಥಿತತ್ತಾ। ಸರದಣ್ಡೇಸು ಸರಸಮಞ್ಞಾತಿ ಕಣ್ಡ-ಸದ್ದೋ ಸರಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಸರವನನ್ತಿ ಕಣ್ಡವನ’’ನ್ತಿ। ಅರುಗತ್ತೋ…ಪೇ॰… ವೇದಿತಬ್ಬೋ ಗುಣಸರೀರಸ್ಸ ಖಣ್ಡಛಿದ್ದಸೀಲಾದೀಹಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಮಜ್ಝೇ ಉಪರಿಭಾಗೇ ಚ ಭೇದವಿಸಮಚ್ಛಿನ್ನವಿಕಾರದೋಸತ್ತಾ। ಏತ್ಥ ಕುಸಾ ‘‘ಕಣ್ಟಕಾ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ ಕಣ್ಟಕಸದಿಸತ್ತಾ, ಕುಸತಿಣಾನಂ ಏವ ವಾ ವುತ್ತಾಕಾರಪದೇಸೋ ‘‘ಕುಸಕಣ್ಟಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ।
247.Vaṇasarīroti vaṇitasarīro. Pakkattāti kuthitattā. Saradaṇḍesu sarasamaññāti kaṇḍa-saddo sarapariyāyoti āha – ‘‘saravananti kaṇḍavana’’nti. Arugatto…pe… veditabbo guṇasarīrassa khaṇḍachiddasīlādīhi heṭṭhā majjhe uparibhāge ca bhedavisamacchinnavikāradosattā. Ettha kusā ‘‘kaṇṭakā’’ti adhippetā kaṇṭakasadisattā, kusatiṇānaṃ eva vā vuttākārapadeso ‘‘kusakaṇṭako’’ti vutto.
ಗಾಮವಾಸೀನಂ ವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನಾತಿ ನಾರಹೋವ ಹುತ್ವಾ ತೇಸಂ ಕಾರಾನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಪೀಳನಟ್ಠೇನ।
Gāmavāsīnaṃ vijjhanaṭṭhenāti nārahova hutvā tesaṃ kārānaṃ paṭiggahaṇavasena pīḷanaṭṭhena.
ಪಕ್ಖಿನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಸಕುಣಂ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಹತ್ಥಿಸೋಣ್ಡಸದಿಸಂ ಮುಖಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಹತ್ಥಿಸೋಣ್ಡಸಕುಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ರಜ್ಜುಯಾ ಯಥಾಬದ್ಧಂ ಏವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ।
Pakkhinti hatthiliṅgasakuṇaṃ. Tassa kira hatthisoṇḍasadisaṃ mukhaṃ, tasmā ‘‘hatthisoṇḍasakuṇa’’nti vuttaṃ. Vissajjeyyāti rajjuyā yathābaddhaṃ eva vissajjeyya.
ಭೋಗೇಹೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಭೋಗೇಹಿ। ಮಣ್ಡಲಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾತಿ ಯಥಾ ಸರೀರಂ ಮಣ್ಡಲಾಕಾರೇನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಂ ಕತ್ವಾ। ಸುಪಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮಿ। ಡೇತುಕಾಮೋತಿ ಉಪ್ಪತಿತುಕಾಮೋ। ದಿಸಾ ದಿಸನ್ತಿ ದಿಸತೋ ದಿಸಂ।
Bhogehīti attano sarīrabhogehi. Maṇḍalaṃ bandhitvāti yathā sarīraṃ maṇḍalākārena tiṭṭhati, evaṃ katvā. Supissāmīti niddaṃ okkamissāmi. Ḍetukāmoti uppatitukāmo. Disā disanti disato disaṃ.
ಛ ಪಾಣಕಾ ವಿಯ ಛ ಆಯತನಾನಿ ನಾನಜ್ಝಾಸಯತ್ತಾ, ನಾನಜ್ಝಾಸಯತಾ ಚ ನೇಸಂ ನಾನಾವಿಸಯನಿನ್ನತಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ದಳ್ಹರಜ್ಜು ವಿಯ ತಣ್ಹಾ ತೇಸಂ ಬನ್ಧನತೋ। ಮಜ್ಝೇ ಗಣ್ಠಿ ವಿಯ ಅವಿಜ್ಜಾ ಬನ್ಧನಸ್ಸ ದುಬ್ಬಿನಿಮ್ಮೋಚನಹೇತುತೋ। ಆರಮ್ಮಣಂ ಬಲವಂ ಹೋತಿ ಮನುಞ್ಞಭಾವೇನ ಚೇವ ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾಭಿನಿವೇಸಸ್ಸ ದಳ್ಹಭಾವೇನ ಚ।
Cha pāṇakā viya cha āyatanāni nānajjhāsayattā, nānajjhāsayatā ca nesaṃ nānāvisayaninnatāya daṭṭhabbā. Daḷharajju viya taṇhā tesaṃ bandhanato. Majjhe gaṇṭhi viya avijjā bandhanassa dubbinimmocanahetuto. Ārammaṇaṃ balavaṃ hoti manuññabhāvena ceva tattha taṇhābhinivesassa daḷhabhāvena ca.
ಸರಿಕ್ಖಕೇನ ವಾ ಉಪಮಾಯ ಆಹರಣಪಕ್ಖೇ। ಅಪ್ಪನಾತಿ ಸಂಸನ್ದನಾ। ಪಾಳಿಯಂಯೇವ ಅಪ್ಪಿತಾ ಉಪಮಾ ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ’’ತಿಆದಿನಾ। ರೂಪಚಿತ್ತಾದಿವಿಸಮನಿನ್ನತ್ತಾ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ವಿಸಮಜ್ಝಾಸಯತಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ।
Sarikkhakena vā upamāya āharaṇapakkhe. Appanāti saṃsandanā. Pāḷiyaṃyeva appitā upamā ‘‘evameva kho’’tiādinā. Rūpacittādivisamaninnattā cakkhussa visamajjhāsayatā. Esa nayo sesesupi.
ಕಣ್ಣಚ್ಛಿದ್ದಕೂಪಕೇತಿ ಕಣ್ಣಚ್ಛಿದ್ದಸಞ್ಞಿತೇ ಆವಾಟೇ। ತಸ್ಸಾತಿ ಸೋತಸ್ಸ। ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ ತೇನ ವಿನಾ ಸದ್ದಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ‘‘ಅಜಟಾಕಾಸೋಪಿ ವಟ್ಟತಿ ಏವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅನ್ತೋಲೇಣಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಧಾತುಪರಮ್ಪರಾ ಘಟ್ಟೇನ್ತೋತಿ ಭೂತಪರಮ್ಪರಾಸಙ್ಘಟ್ಟೇನ್ತೋ।
Kaṇṇacchiddakūpaketi kaṇṇacchiddasaññite āvāṭe. Tassāti sotassa. Paccayo hotīti upanissayo hoti tena vinā saddaggahaṇassa abhāvato. ‘‘Ajaṭākāsopi vaṭṭati evā’’ti vatvā tassa paccayabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘antoleṇasmi’’ntiādi vuttaṃ. Dhātuparamparā ghaṭṭentoti bhūtaparamparāsaṅghaṭṭento.
ಏವಂ ಸನ್ತೇತಿ ಏವಂ ಭೂತಪರಮ್ಪರಾವಸೇನ ಸದ್ದೇ ಸೋತಪಥಮಾಗಚ್ಛನ್ತೇ। ಸಮ್ಪತ್ತಗೋಚರತಾ ಹೋತಿ ಸೋತಸ್ಸ। ಘಾನಾದೀನಂ ವಿಯ ‘‘ದೂರೇ ಸದ್ದೋ’’ತಿ ಜಾನನಂ ನ ಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ ಸಮ್ಪತ್ತಗಾಹಿಭಾವತೋ। ತಥಾ ತಥಾ ಜಾನನಾಕಾರೋ ಹೋತಿ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಗಹಣಾಕಾರವಿಸೇಸತೋ। ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಪ್ಪವತ್ತಿ ಪನ ಉಭಯತ್ಥ ಸಮಾನಾವ। ದೂರೇ ಠಿತೋಪಿ ಸದ್ದೋ ತಾದಿಸೇ ಠಾನೇ ಪಟಿಘೋಸಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ ಅಯೋಕನ್ತೋ ವಿಯ ಅಯೋಚಲನಸ್ಸಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಧಮ್ಮತಾತಿ ಧಮ್ಮಸಭಾವೋ, ಸದ್ದಸ್ಸ ಸೋ ಸಭಾವೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋ ತತೋ ಸವನಂ ಹೋತಿ ಆಕಾಸಸಞ್ಞಿತಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಲಬ್ಭನತೋ। ಯದಿ ಪನ ಸೋತಂ ಸಮ್ಪತ್ತಗಾಹೀ ಸಿಯಾ, ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಸದ್ದೋ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ನ ಸಿಯಾ। ಪಟ್ಠಾನೇ ಚ ಅವಿಸೇಸೇನ ‘‘ಸದ್ದಾಯತನಂ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಚಿತ್ತಜಸ್ಸ ಸದ್ದಸ್ಸ ಸಮ್ಭವೋ ನತ್ಥಿ। ಅಥ ವಾ ಚಿತ್ತಜೋ ಸದ್ದೋ ಧಾತುಪರಮ್ಪರಾಯ ಸೋತಪಸಾದಂ ಘಟ್ಟೇತಿ, ನ ಸೋ ಚಿತ್ತಜೋ ಸದ್ದೋ, ಯೋ ಪರಮ್ಪರಾಯ ಪವತ್ತೋ। ಉತುಜೋ ಹಿ ಸೋ, ತಸ್ಮಾ ಯಥುಪ್ಪನ್ನೋ ಸದ್ದೋ, ತತ್ಥ ಠಿತೋವ ಸೋತಪಸಾದಸ್ಸ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಸಮ್ಪತ್ತಗೋಚರಮೇವೇತ’’ನ್ತಿ।
Evaṃ santeti evaṃ bhūtaparamparāvasena sadde sotapathamāgacchante. Sampattagocaratā hoti sotassa. Ghānādīnaṃ viya ‘‘dūre saddo’’ti jānanaṃ na sambhaveyya sampattagāhibhāvato. Tathā tathā jānanākāro hoti manoviññāṇassa gahaṇākāravisesato. Sotaviññāṇappavatti pana ubhayattha samānāva. Dūre ṭhitopi saddo tādise ṭhāne paṭighosādīnaṃ paccayo hoti ayokanto viya ayocalanassāti daṭṭhabbaṃ. Dhammatāti dhammasabhāvo, saddassa so sabhāvoti attho. Tato tato savanaṃ hoti ākāsasaññitassa upanissayassa labbhanato. Yadi pana sotaṃ sampattagāhī siyā, cittasamuṭṭhānasaddo sotaviññāṇassa ārammaṇapaccayo na siyā. Paṭṭhāne ca avisesena ‘‘saddāyatanaṃ sotaviññāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti vutto, bahiddhā ca cittajassa saddassa sambhavo natthi. Atha vā cittajo saddo dhātuparamparāya sotapasādaṃ ghaṭṭeti, na so cittajo saddo, yo paramparāya pavatto. Utujo hi so, tasmā yathuppanno saddo, tattha ṭhitova sotapasādassa āpāthaṃ āgacchatīti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘asampattagocarameveta’’nti.
ತದಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾನಂ ಅಭಾವತೋ। ನಾಸಚ್ಛಿದ್ದಸಙ್ಖಾತಆಕಾಸಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇ ವತ್ತನತೋ ಘಾನಂ ಆಕಾಸಜ್ಝಾಸಯಂ ವುತ್ತಂ। ವಾತೇನ ವಿನಾ ಗನ್ಧಗಹಣಸ್ಸ ಅಸಮ್ಭವತೋ ವಾತೂಪನಿಸ್ಸಯಗನ್ಧಗೋಚರಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ।
Tadā ekaggacittataṃ āpajjati parissayānaṃ abhāvato. Nāsacchiddasaṅkhātaākāsasannissaye vattanato ghānaṃ ākāsajjhāsayaṃ vuttaṃ. Vātena vinā gandhagahaṇassa asambhavato vātūpanissayagandhagocaraṃ. Tenāha ‘‘tathā hī’’tiādi.
ಗಾಮತೋ ಲದ್ಧಬ್ಬಂ ಆಹಾರಂ ಗಾಮಂ, ತನ್ನಿನ್ನತಾಯ ಗಾಮಜ್ಝಾಸಯತಾ ವುತ್ತಾ। ತಥಾ ಹಿ ಜೀವಿತನಿಮಿತ್ತಂ ರಸೋ ಜೀವಿತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ನಿನ್ನತಾಯ ತಂ ಅವ್ಹಾಯತೀತಿ ಜಿವ್ಹಾ। ನ ಸಕ್ಕಾ ಖೇಳೇನ ಅತೇಮಿತಸ್ಸ ರಸಂ ಜಾನಿತುಂ, ತಸ್ಮಾ ಆಪೋಸನ್ನಿಸ್ಸಿತರಸಾರಮ್ಮಣಾ ಜಿವ್ಹಾತಿ।
Gāmato laddhabbaṃ āhāraṃ gāmaṃ, tanninnatāya gāmajjhāsayatā vuttā. Tathā hi jīvitanimittaṃ raso jīvitaṃ, tasmiṃ ninnatāya taṃ avhāyatīti jivhā. Na sakkā kheḷena atemitassa rasaṃ jānituṃ, tasmā āposannissitarasārammaṇā jivhāti.
ಆಮಕಸುಸಾನತೋ ಬಹಿ। ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಜ್ಝಾಸಯೋತಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕನಿನ್ನೋ। ಕಾಯಪಸಾದಸನ್ನಿಸ್ಸಯಭೂತಾಯ ಪಥವಿಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಮ್ಮಣೇ ಘಟಿತೇ ಏವ ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣುಪ್ಪತ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞಥಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಥವೀಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಮ್ಮಣೋ’’ತಿ। ತಥಾ ಹೀತಿಆದಿ ಕಾಯಸ್ಸ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಸಾಧಕಂ । ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರಾತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾ ಬಾಹಿರಾ ವಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಾಯಸ್ಸ। ಸುಸನ್ಥತಸ್ಸಾತಿಆದಿ ತಸ್ಸ ಪಥವಿಯಾ ಪಚ್ಚಯಭಾವದಸ್ಸನಂ।
Āmakasusānato bahi. Upādiṇṇakajjhāsayoti upādiṇṇakaninno. Kāyapasādasannissayabhūtāya pathaviyā phoṭṭhabbārammaṇe ghaṭite eva tattha viññāṇuppatti, na aññathāti vuttaṃ ‘‘pathavīsannissitaphoṭṭhabbārammaṇo’’ti. Tathā hītiādi kāyassa upādiṇṇakajjhāsayatāya sādhakaṃ . Ajjhattikabāhirāti ajjhattikā bāhirā vā. Assāti kāyassa. Susanthatassātiādi tassa pathaviyā paccayabhāvadassanaṃ.
ನಾನಜ್ಝಾಸಯೋತಿ ನಾನಾರಮ್ಮಣನಿನ್ನೋ। ತೇನ ಮನಸ್ಸ ಮಕ್ಕಟಸ್ಸ ವಿಯ ಅನವಟ್ಠಿತತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೇಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಮೂಲಭವಙ್ಗಗ್ಗಹಣೇನ ಪಿಟ್ಠಿಭವಙ್ಗಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಮನಸ್ಸ। ಏವಂ ಕಿರಿಯಮಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನಾನತ್ತನ್ತಿ ಭೇದೋ।
Nānajjhāsayoti nānārammaṇaninno. Tena manassa makkaṭassa viya anavaṭṭhitataṃ dasseti. Tenāha ‘‘diṭṭhapubbepī’’tiādi. Mūlabhavaṅgaggahaṇena piṭṭhibhavaṅgaṃ nivatteti. Assāti manassa. Evaṃ kiriyamayaṃ viññāṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Nānattanti bhedo.
ಯಥಾರುಚಿಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ನಿವಾರಣವಸೇನ ಬದ್ಧಾನಂ। ನಿಬ್ಬಿಸೇವನಭಾವನ್ತಿ ಲೋಲತಾಸಙ್ಖಾತಪರಿಪ್ಫನ್ದಸ್ಸ ಅಭಾವಂ। ನಾಕಡ್ಢತೀತಿ ಸವಿಸಯೇ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನಂ, ತಂಸಮಙ್ಗಿನಂ ವಾ ಪುಗ್ಗಲಂ ನಾಕಡ್ಢತಿ। ಪುಬ್ಬಭಾಗವಿಪಸ್ಸನಾವ ಕಥಿತಾ ಆಯತನಮುಖೇನ ‘‘ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ।
Yathārucippavattiyā nivāraṇavasena baddhānaṃ. Nibbisevanabhāvanti lolatāsaṅkhātaparipphandassa abhāvaṃ. Nākaḍḍhatīti savisaye rūpārammaṇe cittasantānaṃ, taṃsamaṅginaṃ vā puggalaṃ nākaḍḍhati. Pubbabhāgavipassanāva kathitā āyatanamukhena ‘‘evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti vuttattā.
ಛಪ್ಪಾಣಕೋಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧೦. ಛಪ್ಪಾಣಕೋಪಮಸುತ್ತಂ • 10. Chappāṇakopamasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ಛಪ್ಪಾಣಕೋಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
