Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളവഗ്ഗപാളി • Cūḷavaggapāḷi |
൭. സങ്ഘഭേദകക്ഖന്ധകം
7. Saṅghabhedakakkhandhakaṃ
൧. പഠമഭാണവാരോ
1. Paṭhamabhāṇavāro
ഛസക്യപബ്ബജ്ജാകഥാ
Chasakyapabbajjākathā
൩൩൦. തേന സമയേന ബുദ്ധോ ഭഗവാ അനുപിയായം വിഹരതി, അനുപിയം നാമ മല്ലാനം നിഗമോ. തേന ഖോ പന സമയേന അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ സക്യകുമാരാ ഭഗവന്തം പബ്ബജിതം അനുപബ്ബജന്തി. തേന ഖോ പന സമയേന മഹാനാമോ ച സക്കോ അനുരുദ്ധോ ച സക്കോ ദ്വേഭാതികാ ഹോന്തി. അനുരുദ്ധോ സക്കോ സുഖുമാലോ ഹോതി. തസ്സ തയോ പാസാദാ ഹോന്തി – ഏകോ ഹേമന്തികോ, ഏകോ ഗിമ്ഹികോ, ഏകോ വസ്സികോ. സോ വസ്സികേ പാസാദേ ചത്താരോ മാസേ 1 നിപ്പുരിസേഹി തൂരിയേഹി പരിചാരയമാനോ 2 ന ഹേട്ഠാപാസാദം ഓരോഹതി. അഥ ഖോ മഹാനാമസ്സ സക്കസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഏതരഹി ഖോ അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ സക്യകുമാരാ ഭഗവന്തം പബ്ബജിതം അനുപബ്ബജന്തി. അമ്ഹാകഞ്ച പന കുലാ നത്ഥി കോചി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ. യംനൂനാഹം വാ പബ്ബജേയ്യം, അനുരുദ്ധോ വാ’’തി. അഥ ഖോ മഹാനാമോ സക്കോ യേന അനുരുദ്ധോ സക്കോ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ അനുരുദ്ധം സക്കം ഏതദവോച – ‘‘ഏതരഹി, താത അനുരുദ്ധ, അഭിഞ്ഞാതാ അഭിഞ്ഞാതാ സക്യകുമാരാ ഭഗവന്തം പബ്ബജിതം അനുപബ്ബജന്തി. അമ്ഹാകഞ്ച പന കുലാ നത്ഥി കോചി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ. തേന ഹി ത്വം വാ പബ്ബജ, അഹം വാ പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി. ‘‘അഹം ഖോ സുഖുമാലോ, നാഹം സക്കോമി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതും. ത്വം പബ്ബജാഹീ’’തി. ‘‘ഏഹി ഖോ തേ, താത അനുരുദ്ധ, ഘരാവാസത്ഥം അനുസാസിസ്സാമി. പഠമം ഖേത്തം കസാപേതബ്ബം. കസാപേത്വാ വപാപേതബ്ബം. വപാപേത്വാ ഉദകം അഭിനേതബ്ബം. ഉദകം അഭിനേത്വാ ഉദകം നിന്നേതബ്ബം. ഉദകം നിന്നേത്വാ നിദ്ധാപേതബ്ബം. നിദ്ധാപേത്വാ 3 ലവാപേതബ്ബം. ലവാപേത്വാ ഉബ്ബാഹാപേതബ്ബം. ഉബ്ബാഹാപേത്വാ പുഞ്ജം കാരാപേതബ്ബം. പുഞ്ജം കാരാപേത്വാ മദ്ദാപേതബ്ബം. മദ്ദാപേത്വാ പലാലാനി ഉദ്ധരാപേതബ്ബാനി. പലാലാനി ഉദ്ധരാപേത്വാ ഭുസികാ ഉദ്ധരാപേതബ്ബാ. ഭുസികം ഉദ്ധരാപേത്വാ ഓപുനാപേതബ്ബം 4. ഓപുനാപേത്വാ അതിഹരാപേതബ്ബം. അതിഹരാപേത്വാ ആയതിമ്പി വസ്സം ഏവമേവ കാതബ്ബം, ആയതിമ്പി വസ്സം ഏവമേവ കാതബ്ബ’’ന്തി. ‘‘ന കമ്മാ ഖീയന്തി? ന കമ്മാനം അന്തോ പഞ്ഞായതി? കദാ കമ്മാ ഖീയിസ്സന്തി? കദാ കമ്മാനം അന്തോ പഞ്ഞായിസ്സതി? കദാ മയം അപ്പോസ്സുക്കാ പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി സമപ്പിതാ സമങ്ഗീഭൂതാ പരിചാരേസ്സാമാ’’തി? ‘‘ന ഹി, താത അനുരുദ്ധ, കമ്മാ ഖീയന്തി. ന കമ്മാനം അന്തോ പഞ്ഞായതി. അഖീണേവ കമ്മേ പിതരോ ച പിതാമഹാ ച കാലങ്കതാ’’തി. ‘‘തേന ഹി ത്വഞ്ഞേവ ഘരാവാസത്ഥേന ഉപജാനാഹി. അഹം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി.
330. Tena samayena buddho bhagavā anupiyāyaṃ viharati, anupiyaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Tena kho pana samayena abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Tena kho pana samayena mahānāmo ca sakko anuruddho ca sakko dvebhātikā honti. Anuruddho sakko sukhumālo hoti. Tassa tayo pāsādā honti – eko hemantiko, eko gimhiko, eko vassiko. So vassike pāsāde cattāro māse 5 nippurisehi tūriyehi paricārayamāno 6 na heṭṭhāpāsādaṃ orohati. Atha kho mahānāmassa sakkassa etadahosi – ‘‘etarahi kho abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Amhākañca pana kulā natthi koci agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Yaṃnūnāhaṃ vā pabbajeyyaṃ, anuruddho vā’’ti. Atha kho mahānāmo sakko yena anuruddho sakko tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘etarahi, tāta anuruddha, abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Amhākañca pana kulā natthi koci agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Tena hi tvaṃ vā pabbaja, ahaṃ vā pabbajissāmī’’ti. ‘‘Ahaṃ kho sukhumālo, nāhaṃ sakkomi agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Tvaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi kho te, tāta anuruddha, gharāvāsatthaṃ anusāsissāmi. Paṭhamaṃ khettaṃ kasāpetabbaṃ. Kasāpetvā vapāpetabbaṃ. Vapāpetvā udakaṃ abhinetabbaṃ. Udakaṃ abhinetvā udakaṃ ninnetabbaṃ. Udakaṃ ninnetvā niddhāpetabbaṃ. Niddhāpetvā 7 lavāpetabbaṃ. Lavāpetvā ubbāhāpetabbaṃ. Ubbāhāpetvā puñjaṃ kārāpetabbaṃ. Puñjaṃ kārāpetvā maddāpetabbaṃ. Maddāpetvā palālāni uddharāpetabbāni. Palālāni uddharāpetvā bhusikā uddharāpetabbā. Bhusikaṃ uddharāpetvā opunāpetabbaṃ 8. Opunāpetvā atiharāpetabbaṃ. Atiharāpetvā āyatimpi vassaṃ evameva kātabbaṃ, āyatimpi vassaṃ evameva kātabba’’nti. ‘‘Na kammā khīyanti? Na kammānaṃ anto paññāyati? Kadā kammā khīyissanti? Kadā kammānaṃ anto paññāyissati? Kadā mayaṃ appossukkā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāressāmā’’ti? ‘‘Na hi, tāta anuruddha, kammā khīyanti. Na kammānaṃ anto paññāyati. Akhīṇeva kamme pitaro ca pitāmahā ca kālaṅkatā’’ti. ‘‘Tena hi tvaññeva gharāvāsatthena upajānāhi. Ahaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’’ti.
അഥ ഖോ അനുരുദ്ധോ സക്കോ യേന മാതാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ മാതരം ഏതദവോച – ‘‘ഇച്ഛാമഹം, അമ്മ, അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതും. അനുജാനാഹി മം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി. ഏവം വുത്തേ അനുരുദ്ധസ്സ സക്കസ്സ മാതാ അനുരുദ്ധം സക്കം ഏതദവോച – ‘‘തുമ്ഹേ ഖോ മേ, താത അനുരുദ്ധ, ദ്വേ പുത്താ പിയാ മനാപാ അപ്പടികൂലാ. മരണേനപി വോ അകാമകാ വിനാ ഭവിസ്സാമി. കിം പനാഹം തുമ്ഹേ ജീവന്തേ അനുജാനിസ്സാമി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി? ദുതിയമ്പി ഖോ…പേ॰… തതിയമ്പി ഖോ അനുരുദ്ധോ സക്കോ മാതരം ഏതദവോച – ‘‘ഇച്ഛാമഹം, അമ്മ, അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതും. അനുജാനാഹി മം അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജ്ജായാ’’തി 9. തേന ഖോ പന സമയേന ഭദ്ദിയോ സക്യരാജാ സക്യാനം രജ്ജം കാരേതി. സോ ച അനുരുദ്ധസ്സ സക്കസ്സ സഹായോ ഹോതി. അഥ ഖോ അനുരുദ്ധസ്സ സക്കസ്സ മാതാ – ‘അയം ഖോ ഭദ്ദിയോ സക്യരാജാ സക്യാനം രജ്ജം കാരേതി; അനുരുദ്ധസ്സ സക്കസ്സ സഹായോ; സോ ന ഉസ്സഹതി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതു’ന്തി – അനുരുദ്ധം സക്കം ഏതദവോച – ‘‘സചേ, താത അനുരുദ്ധ, ഭദ്ദിയോ സക്യരാജാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, ഏവം ത്വമ്പി പബ്ബജാഹീ’’തി. അഥ ഖോ അനുരുദ്ധോ സക്കോ യേന ഭദ്ദിയോ സക്യരാജാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭദ്ദിയം സക്യരാജാനം ഏതദവോച – ‘‘മമ ഖോ, സമ്മ, പബ്ബജ്ജാ തവ പടിബദ്ധാ’’തി. ‘‘സചേ തേ, സമ്മ, പബ്ബജ്ജാ മമ പടിബദ്ധാ വാ അപ്പടിബദ്ധാ വാ സാ ഹോതു, അഹം തയാ; യഥാ സുഖം പബ്ബജാഹീ’’തി. ‘‘ഏഹി, സമ്മ, ഉഭോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമാ’’തി. ‘‘നാഹം, സമ്മ, സക്കോമി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതുന്തി . യം തേ സക്കാ അഞ്ഞം മയാ കാതും, ക്യാഹം 10 കരിസ്സാമി. ത്വം പബ്ബജാഹീ’’തി. ‘‘മാതാ ഖോ മം, സമ്മ, ഏവമാഹ – ‘സചേ, താത അനുരുദ്ധ, ഭദ്ദിയോ സക്യരാജാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി, ഏവം ത്വമ്പി പബ്ബജാഹീ’’’തി. ‘‘ഭാസിതാ ഖോ പന തേ, സമ്മ, ഏസാ വാചാ. സചേ തേ, സമ്മ, പബ്ബജ്ജാ മമ പടിബദ്ധാ വാ, അപ്പടിബദ്ധാ വാ സാ ഹോതു, അഹം തയാ; യഥാ സുഖം പബ്ബജാഹീ’’തി. ‘‘ഏഹി, സമ്മ, ഉഭോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമാ’’തി.
Atha kho anuruddho sakko yena mātā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā mātaraṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, amma, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānāhi maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Evaṃ vutte anuruddhassa sakkassa mātā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘tumhe kho me, tāta anuruddha, dve puttā piyā manāpā appaṭikūlā. Maraṇenapi vo akāmakā vinā bhavissāmi. Kiṃ panāhaṃ tumhe jīvante anujānissāmi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho anuruddho sakko mātaraṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, amma, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānāhi maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti 11. Tena kho pana samayena bhaddiyo sakyarājā sakyānaṃ rajjaṃ kāreti. So ca anuruddhassa sakkassa sahāyo hoti. Atha kho anuruddhassa sakkassa mātā – ‘ayaṃ kho bhaddiyo sakyarājā sakyānaṃ rajjaṃ kāreti; anuruddhassa sakkassa sahāyo; so na ussahati agārasmā anagāriyaṃ pabbajitu’nti – anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘sace, tāta anuruddha, bhaddiyo sakyarājā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, evaṃ tvampi pabbajāhī’’ti. Atha kho anuruddho sakko yena bhaddiyo sakyarājā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhaddiyaṃ sakyarājānaṃ etadavoca – ‘‘mama kho, samma, pabbajjā tava paṭibaddhā’’ti. ‘‘Sace te, samma, pabbajjā mama paṭibaddhā vā appaṭibaddhā vā sā hotu, ahaṃ tayā; yathā sukhaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi, samma, ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Nāhaṃ, samma, sakkomi agārasmā anagāriyaṃ pabbajitunti . Yaṃ te sakkā aññaṃ mayā kātuṃ, kyāhaṃ 12 karissāmi. Tvaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Mātā kho maṃ, samma, evamāha – ‘sace, tāta anuruddha, bhaddiyo sakyarājā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, evaṃ tvampi pabbajāhī’’’ti. ‘‘Bhāsitā kho pana te, samma, esā vācā. Sace te, samma, pabbajjā mama paṭibaddhā vā, appaṭibaddhā vā sā hotu, ahaṃ tayā; yathā sukhaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi, samma, ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti.
തേന ഖോ പന സമയേന മനുസ്സാ സച്ചവാദിനോ ഹോന്തി, സച്ചപടിഞ്ഞാ. അഥ ഖോ ഭദ്ദിയോ സക്യരാജാ അനുരുദ്ധം സക്കം ഏതദവോച – ‘‘ആഗമേഹി, സമ്മ, സത്തവസ്സാനി. സത്തന്നം വസ്സാനം അച്ചയേന ഉഭോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമാ’’തി. ‘‘അതിചിരം, സമ്മ, സത്തവസ്സാനി. നാഹം സക്കോമി സത്തവസ്സാനി ആഗമേതു’’ന്തി. ‘‘ആഗമേഹി, സമ്മ, ഛവസ്സാനി…പേ॰… പഞ്ചവസ്സാനി… ചത്താരി വസ്സാനി… തീണി വസ്സാനി… ദ്വേ വസ്സാനി… ഏകം വസ്സം. ഏകസ്സ വസ്സസ്സ അച്ചയേന ഉഭോ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമാ’’തി. ‘‘അതിചിരം, സമ്മ, ഏകവസ്സം. നാഹം സക്കോമി ഏകം വസ്സം ആഗമേതു’’ന്തി. ‘‘ആഗമേഹി, സമ്മ, സത്തമാസേ. സത്തന്നം മാസാനം അച്ചയേന ഉഭോപി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമാ’’തി. ‘‘അതിചിരം, സമ്മ, സത്തമാസാ. നാഹം സക്കോമി സത്തമാസേ ആഗമേതു’’ന്തി. ‘‘ആഗമേഹി, സമ്മ, ഛ മാസേ…പേ॰… പഞ്ച മാസേ… ചത്താരോ മാസേ… തയോ മാസേ… ദ്വേ മാസേ… ഏകം മാസം… അഡ്ഢമാസം. അഡ്ഢമാസസ്സ അച്ചയേന ഉഭോപി അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സാമാ’’തി. ‘‘അതിചിരം, സമ്മ, അഡ്ഢമാസോ. നാഹം സക്കോമി അഡ്ഢമാസം ആഗമേതു’’ന്തി. ‘‘ആഗമേഹി, സമ്മ, സത്താഹം യാവാഹം പുത്തേ ച ഭാതരോ ച രജ്ജം നിയ്യാദേമീ’’തി. ‘‘ന ചിരം, സമ്മ, സത്താഹോ, ആഗമേസ്സാമീ’’തി.
Tena kho pana samayena manussā saccavādino honti, saccapaṭiññā. Atha kho bhaddiyo sakyarājā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi, samma, sattavassāni. Sattannaṃ vassānaṃ accayena ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, sattavassāni. Nāhaṃ sakkomi sattavassāni āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, chavassāni…pe… pañcavassāni… cattāri vassāni… tīṇi vassāni… dve vassāni… ekaṃ vassaṃ. Ekassa vassassa accayena ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, ekavassaṃ. Nāhaṃ sakkomi ekaṃ vassaṃ āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, sattamāse. Sattannaṃ māsānaṃ accayena ubhopi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, sattamāsā. Nāhaṃ sakkomi sattamāse āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, cha māse…pe… pañca māse… cattāro māse… tayo māse… dve māse… ekaṃ māsaṃ… aḍḍhamāsaṃ. Aḍḍhamāsassa accayena ubhopi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, aḍḍhamāso. Nāhaṃ sakkomi aḍḍhamāsaṃ āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, sattāhaṃ yāvāhaṃ putte ca bhātaro ca rajjaṃ niyyādemī’’ti. ‘‘Na ciraṃ, samma, sattāho, āgamessāmī’’ti.
൩൩൧. അഥ ഖോ ഭദ്ദിയോ ച സക്യരാജാ അനുരുദ്ധോ ച ആനന്ദോ ച ഭഗു ച കിമിലോ ച ദേവദത്തോ ച, ഉപാലികപ്പകേന സത്തമാ, യഥാ പുരേ ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ ഉയ്യാനഭൂമിം നിയ്യന്തി, ഏവമേവ ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ നിയ്യിംസു. തേ ദൂരം ഗന്ത്വാ സേനം നിവത്താപേത്വാ പരവിസയം ഓക്കമിത്വാ ആഭരണം ഓമുഞ്ചിത്വാ ഉത്തരാസങ്ഗേന ഭണ്ഡികം ബന്ധിത്വാ ഉപാലിം കപ്പകം ഏതദവോചും – ‘‘ഹന്ദ, ഭണേ ഉപാലി, നിവത്തസ്സു; അലം തേ ഏത്തകം ജീവികായാ’’തി. അഥ ഖോ ഉപാലിസ്സ കപ്പകസ്സ നിവത്തന്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ചണ്ഡാ ഖോ സാകിയാ; ഇമിനാ കുമാരാ നിപ്പാതിതാതി ഘാതാപേയ്യുമ്പി മം. ഇമേ ഹി നാമ സക്യകുമാരാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സന്തി. കിമങ്ഗ 13 പനാഹ’’ന്തി. ഭണ്ഡികം മുഞ്ചിത്വാ തം ഭണ്ഡം രുക്ഖേ ആലഗ്ഗേത്വാ ‘യോ പസ്സതി, ദിന്നംയേവ ഹരതൂ’തി വത്വാ യേന തേ സക്യകുമാരാ തേനുപസങ്കമി. അദ്ദസാസും ഖോ തേ സക്യകുമാരാ ഉപാലിം കപ്പകം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന ഉപാലിം കപ്പകം ഏതദവോചും – ‘‘കിസ്സ, ഭണേ ഉപാലി, നിവത്തേസീ’’തി? ‘‘ഇധ മേ, അയ്യപുത്താ, നിവത്തന്തസ്സ ഏതദഹോസി – ‘ചണ്ഡാ ഖോ സാകിയാ; ഇമിനാ കുമാരാ നിപ്പാതിതാതി ഘാതാപേയ്യുമ്പി മം. ഇമേ ഹി നാമ സക്യകുമാരാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിസ്സന്തി. കിമങ്ഗ പനാഹ’ന്തി. സോ ഖോ അഹം, അയ്യപുത്താ, ഭണ്ഡികം മുഞ്ചിത്വാ തം ഭണ്ഡം രുക്ഖേ ആലഗ്ഗേത്വാ ‘യോ പസ്സതി, ദിന്നഞ്ഞേവ ഹരതൂ’തി വത്വാ തതോമ്ഹി പടിനിവത്തോ’’തി. ‘‘സുട്ഠു, ഭണേ ഉപാലി, അകാസി യമ്പി ന നിവത്തോ 14. ചണ്ഡാ ഖോ സാകിയാ; ഇമിനാ കുമാരാ നിപ്പാതിതാതി ഘാതാപേയ്യുമ്പി ത’’ന്തി.
331. Atha kho bhaddiyo ca sakyarājā anuruddho ca ānando ca bhagu ca kimilo ca devadatto ca, upālikappakena sattamā, yathā pure caturaṅginiyā senāya uyyānabhūmiṃ niyyanti, evameva caturaṅginiyā senāya niyyiṃsu. Te dūraṃ gantvā senaṃ nivattāpetvā paravisayaṃ okkamitvā ābharaṇaṃ omuñcitvā uttarāsaṅgena bhaṇḍikaṃ bandhitvā upāliṃ kappakaṃ etadavocuṃ – ‘‘handa, bhaṇe upāli, nivattassu; alaṃ te ettakaṃ jīvikāyā’’ti. Atha kho upālissa kappakassa nivattantassa etadahosi – ‘‘caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi maṃ. Ime hi nāma sakyakumārā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti. Kimaṅga 15 panāha’’nti. Bhaṇḍikaṃ muñcitvā taṃ bhaṇḍaṃ rukkhe ālaggetvā ‘yo passati, dinnaṃyeva haratū’ti vatvā yena te sakyakumārā tenupasaṅkami. Addasāsuṃ kho te sakyakumārā upāliṃ kappakaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna upāliṃ kappakaṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa, bhaṇe upāli, nivattesī’’ti? ‘‘Idha me, ayyaputtā, nivattantassa etadahosi – ‘caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi maṃ. Ime hi nāma sakyakumārā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti. Kimaṅga panāha’nti. So kho ahaṃ, ayyaputtā, bhaṇḍikaṃ muñcitvā taṃ bhaṇḍaṃ rukkhe ālaggetvā ‘yo passati, dinnaññeva haratū’ti vatvā tatomhi paṭinivatto’’ti. ‘‘Suṭṭhu, bhaṇe upāli, akāsi yampi na nivatto 16. Caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi ta’’nti.
അഥ ഖോ സക്യകുമാരാ ഉപാലിം കപ്പകം ആദായ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ തേ സക്യകുമാരാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘മയം, ഭന്തേ, സാകിയാ നാമ മാനസ്സിനോ. അയം , ഭന്തേ, ഉപാലി കപ്പകോ അമ്ഹാകം ദീഘരത്തം പരിചാരകോ. ഇമം ഭഗവാ പഠമം പബ്ബാജേതു. ഇമസ്സ മയം അഭിവാദനപച്ചുട്ഠാനഅഞ്ജലികമ്മസാമീചികമ്മം കരിസ്സാമ. ഏവം അമ്ഹാകം സാകിയാനം സാകിയമാനോ നിമ്മാനായിസ്സതീ’’തി 17.
Atha kho sakyakumārā upāliṃ kappakaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te sakyakumārā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘mayaṃ, bhante, sākiyā nāma mānassino. Ayaṃ , bhante, upāli kappako amhākaṃ dīgharattaṃ paricārako. Imaṃ bhagavā paṭhamaṃ pabbājetu. Imassa mayaṃ abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ karissāma. Evaṃ amhākaṃ sākiyānaṃ sākiyamāno nimmānāyissatī’’ti 18.
അഥ ഖോ ഭഗവാ ഉപാലിം കപ്പകം പഠമം പബ്ബാജേസി, പച്ഛാ തേ സക്യകുമാരേ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഭദ്ദിയോ തേനേവ അന്തരവസ്സേന തിസ്സോ വിജ്ജാ സച്ഛാകാസി. ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ ദിബ്ബചക്ഖും ഉപ്പാദേസി. ആയസ്മാ ആനന്ദോ സോതാപത്തിഫലം സച്ഛാകാസി. ദേവദത്തോ പോഥുജ്ജനികം ഇദ്ധിം അഭിനിപ്ഫാദേസി.
Atha kho bhagavā upāliṃ kappakaṃ paṭhamaṃ pabbājesi, pacchā te sakyakumāre. Atha kho āyasmā bhaddiyo teneva antaravassena tisso vijjā sacchākāsi. Āyasmā anuruddho dibbacakkhuṃ uppādesi. Āyasmā ānando sotāpattiphalaṃ sacchākāsi. Devadatto pothujjanikaṃ iddhiṃ abhinipphādesi.
൩൩൨. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ ഭദ്ദിയോ അരഞ്ഞഗതോപി രുക്ഖമൂലഗതോപി സുഞ്ഞാഗാരഗതോപി അഭിക്ഖണം ഉദാനം ഉദാനേസി – ‘‘അഹോ സുഖം, അഹോ സുഖ’’ന്തി. അഥ ഖോ സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘ആയസ്മാ, ഭന്തേ, ഭദ്ദിയോ അരഞ്ഞഗതോപി രുക്ഖമൂലഗതോപി സുഞ്ഞാഗാരഗതോപി അഭിക്ഖണം ഉദാനം ഉദാനേസി – ‘അഹോ സുഖം, അഹോ സുഖ’ന്തി. നിസ്സംസയം ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ഭദ്ദിയോ അനഭിരതോവ ബ്രഹ്മചരിയം ചരതി. തംയേവ വാ പുരിമം രജ്ജസുഖം സമനുസ്സരന്തോ അരഞ്ഞഗതോപി രുക്ഖമൂലഗതോപി സുഞ്ഞാഗാരഗതോപി അഭിക്ഖണം ഉദാനം ഉദാനേസി – ‘അഹോ സുഖം, അഹോ സുഖ’’’ന്തി.
332. Tena kho pana samayena āyasmā bhaddiyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, bhaddiyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’nti. Nissaṃsayaṃ kho, bhante, āyasmā bhaddiyo anabhiratova brahmacariyaṃ carati. Taṃyeva vā purimaṃ rajjasukhaṃ samanussaranto araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti.
അഥ ഖോ ഭഗവാ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആമന്തേസി – ‘‘ഏഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, മമ വചനേന ഭദ്ദിയം ഭിക്ഖും ആമന്തേഹി – ‘സത്ഥാ തം, ആവുസോ ഭദ്ദിയ, ആമന്തേതീ’’’തി . ‘‘ഏവം ഭന്തേ’’തി ഖോ സോ ഭിക്ഖു ഭഗവതോ പടിസ്സുത്വാ യേനായസ്മാ ഭദ്ദിയോ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ഭദ്ദിയം ഏതദവോച – ‘‘സത്ഥാ തം, ആവുസോ ഭദ്ദിയ, ആമന്തേതീ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ ആയസ്മാ ഭദ്ദിയോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പടിസ്സുത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ ആയസ്മന്തം ഭദ്ദിയം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഭദ്ദിയ, അരഞ്ഞഗതോപി രുക്ഖമൂലഗതോപി സുഞ്ഞാഗാരഗതോപി അഭിക്ഖണം ഉദാനം ഉദാനേസി – ‘അഹോ സുഖം, അഹോ സുഖ’’’ന്തി? ‘‘ഏവം ഭന്തേ’’തി. ‘‘കിം പന ത്വം, ഭദ്ദിയ, അത്ഥവസം സമ്പസ്സമാനോ അരഞ്ഞഗതോപി രുക്ഖമൂലഗതോപി സുഞ്ഞാഗാരഗതോപി അഭിക്ഖണം ഉദാനം ഉദാനേസി – ‘അഹോ സുഖം അഹോ സുഖ’’’ന്തി? ‘‘പുബ്ബേ മേ, ഭന്തേ, രഞ്ഞോ സതോപി അന്തോപി അന്തേപുരേ രക്ഖാ സുസംവിഹിതാ ഹോതി, ബഹിപി അന്തേപുരേ രക്ഖാ സുസംവിഹിതാ ഹോതി, അന്തോപി നഗരേ രക്ഖാ സുസംവിഹിതാ ഹോതി, ബഹിപി നഗരേ രക്ഖാ സുസംവിഹിതാ ഹോതി, അന്തോപി ജനപദേ രക്ഖാ സുസംവിഹിതാ ഹോതി, ബഹിപി ജനപദേ രക്ഖാ സുസംവിഹിതാ ഹോതി. സോ ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഏവം രക്ഖിതോപി ഗോപിതോപി സന്തോ ഭീതോ ഉബ്ബിഗ്ഗോ ഉസ്സങ്കീ ഉത്രസ്തോ വിഹരാമി. ഏതരഹി ഖോ പന അഹം ഏകോ, ഭന്തേ, അരഞ്ഞഗതോപി രുക്ഖമൂലഗതോപി സുഞ്ഞാഗാരഗതോപി അഭീതോ അനുബ്ബിഗ്ഗോ അനുസ്സങ്കീ അനുത്രസ്തോ അപ്പോസ്സുക്കോ പന്നലോമോ പരദത്തവുത്തോ മിഗഭൂതേന ചേതസാ വിഹരാമീതി. ഇമം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, അത്ഥവസം സമ്പസ്സമാനോ അരഞ്ഞഗതോപി രുക്ഖമൂലഗതോപി സുഞ്ഞാഗാരഗതോപി അഭിക്ഖണം ഉദാനം ഉദാനേമി – ‘അഹോ സുഖം, അഹോ സുഖ’’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതമത്ഥം വിദിത്വാ തായം വേലായം ഇമം ഉദാനം ഉദാനേസി –
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena bhaddiyaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’’ti . ‘‘Evaṃ bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā bhaddiyo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ bhaddiyaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā bhaddiyo tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ bhaddiyaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhaddiya, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti? ‘‘Evaṃ bhante’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, bhaddiya, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ aho sukha’’’nti? ‘‘Pubbe me, bhante, rañño satopi antopi antepure rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi antepure rakkhā susaṃvihitā hoti, antopi nagare rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi nagare rakkhā susaṃvihitā hoti, antopi janapade rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi janapade rakkhā susaṃvihitā hoti. So kho ahaṃ, bhante, evaṃ rakkhitopi gopitopi santo bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto viharāmi. Etarahi kho pana ahaṃ eko, bhante, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhīto anubbiggo anussaṅkī anutrasto appossukko pannalomo paradattavutto migabhūtena cetasā viharāmīti. Imaṃ kho ahaṃ, bhante, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānemi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
19 ‘‘യസ്സന്തരതോ ന സന്തി കോപാ, ഇതി ഭവാഭവതഞ്ച വീതിവത്തോ;
20 ‘‘Yassantarato na santi kopā, iti bhavābhavatañca vītivatto;
തം വിഗതഭയം സുഖിം അസോകം, ദേവാ നാനുഭവന്തി ദസ്സനായാ’’തി.
Taṃ vigatabhayaṃ sukhiṃ asokaṃ, devā nānubhavanti dassanāyā’’ti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ചൂളവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ഛസക്യപബ്ബജ്ജാകഥാ • Chasakyapabbajjākathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ഛസക്യപബ്ബജ്ജാകഥാവണ്ണനാ • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ഛസക്യപബ്ബജ്ജാകഥാവണ്ണനാ • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ഛസക്യപബ്ബജ്ജാകഥാദിവണ്ണനാ • Chasakyapabbajjākathādivaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ഛസക്യപബ്ബജ്ജാകഥാ • Chasakyapabbajjākathā