Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમાનવત્થુ-અટ્ઠકથા • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ૩. છત્તમાણવકવિમાનવણ્ણના

    3. Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā

    યો વદતં પવરો મનુજેસૂતિ છત્તમાણવકવિમાનં. તસ્સ કા ઉપ્પત્તિ? ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને. તેન સમયેન સેતબ્યાયં અઞ્ઞતરસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ કિચ્છાલદ્ધો પુત્તો છત્તો નામ બ્રાહ્મણમાણવો અહોસિ. સો વયપ્પત્તો પિતરા પેસિતો ઉક્કટ્ઠં ગન્ત્વા બ્રાહ્મણસ્સ પોક્ખરસાતિસ્સ સન્તિકે મેધાવિતાય અનલસતાય ચ ન ચિરેનેવ મન્તે વિજ્જાટ્ઠાનાનિ ચ ઉગ્ગહેત્વા બ્રાહ્મણસિપ્પે નિપ્ફત્તિં પત્તો. સો આચરિયં અભિવાદેત્વા ‘‘મયા તુમ્હાકં સન્તિકે સિપ્પં સિક્ખિતં, કિં વો ગરુદક્ખિણં દેમી’’તિ આહ. આચરિયો ‘‘ગરુદક્ખિણા નામ અન્તેવાસિકસ્સ વિભવાનુરૂપા, કહાપણસહસ્સમાનેહી’’તિ આહ. છત્તમાણવો આચરિયં અભિવાદેત્વા સેતબ્યં ગન્ત્વા માતાપિતરો વન્દિત્વા તેહિ અભિનન્દિયમાનો કતપટિસન્થારો તમત્થં પિતુ આરોચેત્વા ‘‘દેથ મે દાતબ્બયુત્તકં, અજ્જેવ દત્વા આગમિસ્સામી’’તિ આહ. તં માતાપિતરો ‘‘તાત, અજ્જ વિકાલો, સ્વે ગમિસ્સસી’’તિ વત્વા કહાપણે નીહરિત્વા ભણ્ડિકં બન્ધાપેત્વા ઠપેસું. ચોરા તં પવત્તિં ઞત્વા છત્તમાણવકસ્સ ગમનમગ્ગે અઞ્ઞતરસ્મિં વનગહને નિલીના અચ્છિંસુ ‘‘માણવં મારેત્વા કહાપણે ગણ્હિસ્સામા’’તિ.

    Yo vadataṃ pavaro manujesūti chattamāṇavakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena setabyāyaṃ aññatarassa brāhmaṇassa kicchāladdho putto chatto nāma brāhmaṇamāṇavo ahosi. So vayappatto pitarā pesito ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa santike medhāvitāya analasatāya ca na cireneva mante vijjāṭṭhānāni ca uggahetvā brāhmaṇasippe nipphattiṃ patto. So ācariyaṃ abhivādetvā ‘‘mayā tumhākaṃ santike sippaṃ sikkhitaṃ, kiṃ vo garudakkhiṇaṃ demī’’ti āha. Ācariyo ‘‘garudakkhiṇā nāma antevāsikassa vibhavānurūpā, kahāpaṇasahassamānehī’’ti āha. Chattamāṇavo ācariyaṃ abhivādetvā setabyaṃ gantvā mātāpitaro vanditvā tehi abhinandiyamāno katapaṭisanthāro tamatthaṃ pitu ārocetvā ‘‘detha me dātabbayuttakaṃ, ajjeva datvā āgamissāmī’’ti āha. Taṃ mātāpitaro ‘‘tāta, ajja vikālo, sve gamissasī’’ti vatvā kahāpaṇe nīharitvā bhaṇḍikaṃ bandhāpetvā ṭhapesuṃ. Corā taṃ pavattiṃ ñatvā chattamāṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ vanagahane nilīnā acchiṃsu ‘‘māṇavaṃ māretvā kahāpaṇe gaṇhissāmā’’ti.

    ભગવા પચ્ચૂસસમયે મહાકરુણાસમાપત્તિતો વુટ્ઠાય લોકં વોલોકેન્તો છત્તમાણવકસ્સ સરણેસુ ચ સીલેસુ ચ પતિટ્ઠાનં, ચોરેહિ મારિતસ્સ દેવલોકે નિબ્બત્તિં, તતો સહ વિમાનેન આગતસ્સ તત્થ સન્નિપતિતપરિસાય ચ ધમ્માભિસમયં દિસ્વા પઠમતરમેવ ગન્ત્વા માણવકસ્સ ગમનમગ્ગે અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે નિસીદિ. માણવો આચરિયધનં ગહેત્વા સેતબ્યતો ઉક્કટ્ઠાભિમુખો ગચ્છન્તો અન્તરામગ્ગે ભગવન્તં નિસિન્નં દિસ્વા ઉપસઙ્કમિત્વા અટ્ઠાસિ. ‘‘કુહિં ગમિસ્સસી’’તિ ભગવતા વુત્તો ‘‘ઉક્કટ્ઠં, ભો ગોતમ, ગમિસ્સામિ મય્હં આચરિયસ્સ પોક્ખરસાતિસ્સ ગરુદક્ખિણં દાતુ’’ન્તિ આહ. અથ ભગવા ‘‘જાનાસિ પન ત્વં, માણવ, તીણિ સરણાનિ, પઞ્ચ સીલાની’’તિ વત્વા તેન ‘‘નાહં જાનામિ, કિમત્થિયાનિ પનેતાનિ કીદિસાનિ ચા’’તિ વુત્તે ‘‘ઇદમીદિસ’’ન્તિ સરણગમનસ્સ સીલસમાદાનસ્સ ચ ફલાનિસંસં વિભાવેત્વા ‘‘ઉગ્ગણ્હાહિ તાવ, માણવક, સરણગમનવિધિ’’ન્તિ વત્વા ‘‘સાધુ ઉગ્ગણ્હિસ્સામિ, કથેથ ભન્તે ભગવા’’તિ તેન યાચિતો તસ્સ રુચિયા અનુરૂપં ગાથાબન્ધવસેન સરણગમનવિધિં દસ્સેન્તો –

    Bhagavā paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento chattamāṇavakassa saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānaṃ, corehi māritassa devaloke nibbattiṃ, tato saha vimānena āgatassa tattha sannipatitaparisāya ca dhammābhisamayaṃ disvā paṭhamatarameva gantvā māṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Māṇavo ācariyadhanaṃ gahetvā setabyato ukkaṭṭhābhimukho gacchanto antarāmagge bhagavantaṃ nisinnaṃ disvā upasaṅkamitvā aṭṭhāsi. ‘‘Kuhiṃ gamissasī’’ti bhagavatā vutto ‘‘ukkaṭṭhaṃ, bho gotama, gamissāmi mayhaṃ ācariyassa pokkharasātissa garudakkhiṇaṃ dātu’’nti āha. Atha bhagavā ‘‘jānāsi pana tvaṃ, māṇava, tīṇi saraṇāni, pañca sīlānī’’ti vatvā tena ‘‘nāhaṃ jānāmi, kimatthiyāni panetāni kīdisāni cā’’ti vutte ‘‘idamīdisa’’nti saraṇagamanassa sīlasamādānassa ca phalānisaṃsaṃ vibhāvetvā ‘‘uggaṇhāhi tāva, māṇavaka, saraṇagamanavidhi’’nti vatvā ‘‘sādhu uggaṇhissāmi, kathetha bhante bhagavā’’ti tena yācito tassa ruciyā anurūpaṃ gāthābandhavasena saraṇagamanavidhiṃ dassento –

    ૮૮૬.

    886.

    ‘‘યો વદતં પવરો મનુજેસુ, સક્યમુની ભગવા કતકિચ્ચો;

    ‘‘Yo vadataṃ pavaro manujesu, sakyamunī bhagavā katakicco;

    પારગતો બલવીરિયસમઙ્ગી, તં સુગતં સરણત્થમુપેહિ.

    Pāragato balavīriyasamaṅgī, taṃ sugataṃ saraṇatthamupehi.

    ૮૮૭.

    887.

    ‘‘રાગવિરાગમનેજમસોકં , ધમ્મમસઙ્ખતમપ્પટિકૂલં;

    ‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ , dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;

    મધુરમિમં પગુણં સુવિભત્તં, ધમ્મમિમં સરણત્થમુપેહિ.

    Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehi.

    ૮૮૮.

    888.

    ‘‘યત્થ ચ દિન્ન મહપ્ફલમાહુ, ચતૂસુ સુચીસુ પુરિસયુગેસુ;

    ‘‘Yattha ca dinna mahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesu;

    અટ્ઠ ચ પુગ્ગલ ધમ્મદસા તે, સઙ્ઘમિમં સરણત્થમુપેહી’’તિ. –

    Aṭṭha ca puggala dhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. –

    તિસ્સો ગાથાયો અભાસિ.

    Tisso gāthāyo abhāsi.

    ૮૮૬. તત્થ યોતિ અનિયમિતવચનં, તસ્સ ‘‘ત’’ન્તિ ઇમિના નિયમનં વેદિતબ્બં. વદતન્તિ વદન્તાનં. પવરોતિ સેટ્ઠો, કથિકાનં ઉત્તમો વાદીવરોતિ અત્થો. મનુજેસૂતિ ઉક્કટ્ઠનિદ્દેસો યથા ‘‘સત્થા દેવમનુસ્સાન’’ન્તિ. ભગવા પન દેવમનુસ્સાનમ્પિ બ્રહ્માનમ્પિ સબ્બેસમ્પિ સત્તાનં પવરોયેવ, ભગવતો ચ ચરિમભવે મનુસ્સેસુ ઉપ્પન્નતાય વુત્તં ‘‘મનુજેસૂ’’તિ. તેનેવાહ ‘‘સક્યમુની’’તિ. સક્યકુલપ્પસુતતાય સક્યો, કાયમોનેય્યાદીહિ સમન્નાગતતો અનવસેસસ્સ ચ ઞેય્યસ્સ મુનનતો મુનિ ચાતિ સક્યમુનિ. ભાગ્યવન્તતાદીહિ ચતૂહિ કારણેહિ ભગવા. ચતૂહિ મગ્ગેહિ કાતબ્બસ્સ પરિઞ્ઞાદિપભેદસ્સ સોળસવિધસ્સ કિચ્ચસ્સ કતત્તા નિપ્ફાદિતત્તા કતકિચ્ચો. પારં સક્કાયસ્સ પરતીરં નિબ્બાનં ગતો સયમ્ભુઞાણેન અધિગતોતિ પારગતો. અસદિસેન કાયબલેન, અનઞ્ઞસાધારણેન ઞાણબલેન, ચતુબ્બિધસમ્મપ્પધાનવીરિયેન ચ સમન્નાગતત્તા બલવીરિયસમઙ્ગી. સોભનગમનત્તા, સુન્દરં ઠાનં ગતત્તા, સમ્મા ગતત્તા, સમ્મા ચ ગદિતત્તા સુગતો. તં સુગતં સમ્માસમ્બુદ્ધં સરણત્થં સરણાય પરાયણાય અપાયદુક્ખવટ્ટદુક્ખપરિત્તાણાય ઉપેહિ ઉપગચ્છ, અજ્જ પટ્ઠાય અહિતનિવત્તનેન હિતસંવડ્ઢનેન ‘‘અયં મે ભગવા સરણં તાણં લેણં પરાયણં ગતિ પટિસરણ’’ન્તિ ભજ સેવ, એવં જાનાહિ વા બુજ્ઝસ્સૂતિ અત્થો.

    886. Tattha yoti aniyamitavacanaṃ, tassa ‘‘ta’’nti iminā niyamanaṃ veditabbaṃ. Vadatanti vadantānaṃ. Pavaroti seṭṭho, kathikānaṃ uttamo vādīvaroti attho. Manujesūti ukkaṭṭhaniddeso yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti. Bhagavā pana devamanussānampi brahmānampi sabbesampi sattānaṃ pavaroyeva, bhagavato ca carimabhave manussesu uppannatāya vuttaṃ ‘‘manujesū’’ti. Tenevāha ‘‘sakyamunī’’ti. Sakyakulappasutatāya sakyo, kāyamoneyyādīhi samannāgatato anavasesassa ca ñeyyassa munanato muni cāti sakyamuni. Bhāgyavantatādīhi catūhi kāraṇehi bhagavā. Catūhi maggehi kātabbassa pariññādipabhedassa soḷasavidhassa kiccassa katattā nipphāditattā katakicco. Pāraṃ sakkāyassa paratīraṃ nibbānaṃ gato sayambhuñāṇena adhigatoti pāragato. Asadisena kāyabalena, anaññasādhāraṇena ñāṇabalena, catubbidhasammappadhānavīriyena ca samannāgatattā balavīriyasamaṅgī. Sobhanagamanattā, sundaraṃ ṭhānaṃ gatattā, sammā gatattā, sammā ca gaditattā sugato. Taṃ sugataṃ sammāsambuddhaṃ saraṇatthaṃ saraṇāya parāyaṇāya apāyadukkhavaṭṭadukkhaparittāṇāya upehi upagaccha, ajja paṭṭhāya ahitanivattanena hitasaṃvaḍḍhanena ‘‘ayaṃ me bhagavā saraṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyaṇaṃ gati paṭisaraṇa’’nti bhaja seva, evaṃ jānāhi vā bujjhassūti attho.

    ૮૮૭. રાગવિરાગન્તિ અરિયમગ્ગમાહ. તેન હિ અરિયા અનાદિકાલભાવિતમ્પિ રાગં વિરજ્જેન્તિ. અનેજમસોકન્તિ અરિયફલં. તઞ્હિ એજાસઙ્ખાતાય તણ્હાય અવસિટ્ઠાનઞ્ચ સોકનિમિત્તાનં કિલેસાનં સબ્બસો પટિપ્પસ્સમ્ભનતો ‘‘અનેજં અસોક’’ન્તિ ચ વુચ્ચતિ. ધમ્મન્તિ સભાવધમ્મં. સભાવતો ગહેતબ્બધમ્મો હેસ યદિદં મગ્ગફલનિબ્બાનાનિ, ન પરિયત્તિધમ્મો વિય પઞ્ઞત્તિધમ્મવસેન. ધમ્મન્તિ વા પરમત્થધમ્મં, નિબ્બાનન્તિ અત્થો. સમેચ્ચ સમ્ભુય્ય પચ્ચયેહિ કતં સઙ્ખતં, ન સઙ્ખતન્તિ અસઙ્ખતં. તદેવ નિબ્બાનં. નત્થિ એત્થ કિઞ્ચિપિ પટિકૂલન્તિ અપ્પટિકૂલં. સવનવેલાયં ઉપપરિક્ખણવેલાયં પટિપજ્જનવેલાયન્તિ સબ્બદાપિ ઇટ્ઠમેવાતિ મધુરં. સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણસન્નિસ્સયાય પટિભાનસમ્પદાય પવત્તિતત્તા સુપ્પવત્તિભાવતો નિપુણભાવતો ચ પગુણં. વિભજિતબ્બસ્સ અત્થસ્સ ખન્ધાદિવસેન કુસલાદિવસેન ઉદ્દેસાદિવસેન ચ સુટ્ઠુ વિભજનતો સુવિભત્તં. તીહિપિ પદેહિ પરિયત્તિધમ્મમેવ વદતિ. તેનેવ હિસ્સ આપાથકાલે વિય વિમદ્દનકાલેપિ કથેન્તસ્સ વિય સુણન્તસ્સાપિ સમ્મુખીભાવતો ઉભતોપચ્ચક્ખતાય દસ્સનત્થં ‘‘ઇમ’’ન્તિ વુત્તં. ધમ્મન્તિ યથાવપટિપજ્જન્તે અપાયદુક્ખપાતતો ધારણત્થેન ધમ્મં, ઇદં ચતુબ્બિધસ્સાપિ ધમ્મસ્સ સાધારણવચનં. પરિયત્તિધમ્મોપિ હિ સરણેસુ ચ સીલેસુ ચ પતિટ્ઠાનમત્તાયપિ યથાવપટિપત્તિયા અપાયદુક્ખપાતતો ધારેતિ એવ. ઇમસ્સ ચ અત્થસ્સ ઇદમેવ વિમાનં સાધકન્તિ દટ્ઠબ્બં. સાધારણભાવેન યથાવુત્તધમ્મસ્સ પચ્ચક્ખં કત્વા દસ્સેન્તો પુન ‘‘ઇમ’’ન્તિ આહ.

    887.Rāgavirāganti ariyamaggamāha. Tena hi ariyā anādikālabhāvitampi rāgaṃ virajjenti. Anejamasokanti ariyaphalaṃ. Tañhi ejāsaṅkhātāya taṇhāya avasiṭṭhānañca sokanimittānaṃ kilesānaṃ sabbaso paṭippassambhanato ‘‘anejaṃ asoka’’nti ca vuccati. Dhammanti sabhāvadhammaṃ. Sabhāvato gahetabbadhammo hesa yadidaṃ maggaphalanibbānāni, na pariyattidhammo viya paññattidhammavasena. Dhammanti vā paramatthadhammaṃ, nibbānanti attho. Samecca sambhuyya paccayehi kataṃ saṅkhataṃ, na saṅkhatanti asaṅkhataṃ. Tadeva nibbānaṃ. Natthi ettha kiñcipi paṭikūlanti appaṭikūlaṃ. Savanavelāyaṃ upaparikkhaṇavelāyaṃ paṭipajjanavelāyanti sabbadāpi iṭṭhamevāti madhuraṃ. Sabbaññutaññāṇasannissayāya paṭibhānasampadāya pavattitattā suppavattibhāvato nipuṇabhāvato ca paguṇaṃ. Vibhajitabbassa atthassa khandhādivasena kusalādivasena uddesādivasena ca suṭṭhu vibhajanato suvibhattaṃ. Tīhipi padehi pariyattidhammameva vadati. Teneva hissa āpāthakāle viya vimaddanakālepi kathentassa viya suṇantassāpi sammukhībhāvato ubhatopaccakkhatāya dassanatthaṃ ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Dhammanti yathāvapaṭipajjante apāyadukkhapātato dhāraṇatthena dhammaṃ, idaṃ catubbidhassāpi dhammassa sādhāraṇavacanaṃ. Pariyattidhammopi hi saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānamattāyapi yathāvapaṭipattiyā apāyadukkhapātato dhāreti eva. Imassa ca atthassa idameva vimānaṃ sādhakanti daṭṭhabbaṃ. Sādhāraṇabhāvena yathāvuttadhammassa paccakkhaṃ katvā dassento puna ‘‘ima’’nti āha.

    ૮૮૮. યત્થાતિ યસ્મિં અરિયસઙ્ઘે. દિન્નન્તિ પરિચ્ચત્તં અન્નાદિદેય્યધમ્મં. દિન્ન મહપ્ફલન્તિ ગાથાસુખત્થં અનુનાસિકલોપો કતો. અચ્ચન્તમેવ કિલેસાસુચિતો વિસુજ્ઝનેન સુચીસુ ‘‘સોતાપન્નો સોતાપત્તિફલસચ્છિકિરિયાય પટિપન્નો’’તિઆદિના (અ॰ નિ॰ ૮.૬૦) વુત્તેસુ ચતૂસુ પુરિસયુગેસુ. અટ્ઠાતિ મગ્ગટ્ઠફલટ્ઠેસુ યુગળે અકત્વા વિસું વિસું ગહણેન અટ્ઠ પુગ્ગલા. ગાથાસુખત્થમેવ ચેત્થ ‘‘પુગ્ગલ ધમ્મદસા’’તિ રસ્સં કત્વા નિદ્દેસો. ધમ્મદસાતિ ચતુસચ્ચધમ્મસ્સ નિબ્બાનધમ્મસ્સ ચ પચ્ચક્ખતો દસ્સનકા. દિટ્ઠિસીલસામઞ્ઞેન સંહતભાવેન સઙ્ઘં.

    888.Yatthāti yasmiṃ ariyasaṅghe. Dinnanti pariccattaṃ annādideyyadhammaṃ. Dinna mahapphalanti gāthāsukhatthaṃ anunāsikalopo kato. Accantameva kilesāsucito visujjhanena sucīsu ‘‘sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno’’tiādinā (a. ni. 8.60) vuttesu catūsu purisayugesu. Aṭṭhāti maggaṭṭhaphalaṭṭhesu yugaḷe akatvā visuṃ visuṃ gahaṇena aṭṭha puggalā. Gāthāsukhatthameva cettha ‘‘puggala dhammadasā’’ti rassaṃ katvā niddeso. Dhammadasāti catusaccadhammassa nibbānadhammassa ca paccakkhato dassanakā. Diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatabhāvena saṅghaṃ.

    એવં ભગવતા તીહિ ગાથાહિ સરણગુણસન્દસ્સનેન સદ્ધિં સરણગમનવિધિમ્હિ વુત્તે માણવો તંતંસરણગુણાનુસ્સરણમુખેન સરણગમનવિધિનો અત્તનો હદયે ઠપિતભાવં વિભાવેન્તો તસ્સા તસ્સા ગાથાય અનન્તરં ‘‘યો વદતં પવરો’’તિઆદિના તં તં ગાથં પચ્ચનુભાસિ. એવં પચ્ચનુભાસિત્વા ઠિતસ્સ પઞ્ચ સિક્ખાપદાનિ સરૂપતો ફલાનિસંસતો ચ વિભાવેત્વા તેસં સમાદાનવિધિં કથેસિ. સો તમ્પિ સુટ્ઠુ ઉપધારેત્વા પસન્નમાનસો ‘‘હન્દાહં ભગવા ગમિસ્સામી’’તિ વત્વા રતનત્તયગુણં અનુસ્સરન્તો તંયેવ મગ્ગં પટિપજ્જિ. ભગવાપિ ‘‘અલં ઇમસ્સ એત્તકં કુસલં દેવલોકૂપપત્તિયા’’તિ જેતવનમેવ અગમાસિ.

    Evaṃ bhagavatā tīhi gāthāhi saraṇaguṇasandassanena saddhiṃ saraṇagamanavidhimhi vutte māṇavo taṃtaṃsaraṇaguṇānussaraṇamukhena saraṇagamanavidhino attano hadaye ṭhapitabhāvaṃ vibhāvento tassā tassā gāthāya anantaraṃ ‘‘yo vadataṃ pavaro’’tiādinā taṃ taṃ gāthaṃ paccanubhāsi. Evaṃ paccanubhāsitvā ṭhitassa pañca sikkhāpadāni sarūpato phalānisaṃsato ca vibhāvetvā tesaṃ samādānavidhiṃ kathesi. So tampi suṭṭhu upadhāretvā pasannamānaso ‘‘handāhaṃ bhagavā gamissāmī’’ti vatvā ratanattayaguṇaṃ anussaranto taṃyeva maggaṃ paṭipajji. Bhagavāpi ‘‘alaṃ imassa ettakaṃ kusalaṃ devalokūpapattiyā’’ti jetavanameva agamāsi.

    માણવસ્સ પન પસન્નચિત્તસ્સ રતનત્તયગુણં સલ્લક્ખણવસેન ‘‘સરણં ઉપેમી’’તિ પવત્તચિત્તુપ્પાદતાય સરણેસુ ચ, ભગવતા વુત્તનયેન પઞ્ચન્નં સીલાનં અધિટ્ઠાનેન સીલેસુ ચ પતિટ્ઠિતસ્સ તેનેવ નયેન રતનત્તયગુણે અનુસ્સરન્તસ્સેવ ગચ્છન્તસ્સ ચોરા મગ્ગે પરિયુટ્ઠિંસુ. સો તે અગણેત્વા રતનત્તયગુણે અનુસ્સરન્તોયેવ ગચ્છતિ. તઞ્ચેકો ચોરો ગુમ્બન્તરં ઉપનિસ્સાય ઠિતો વિસપીતેન સરેન સહસાવ વિજ્ઝિત્વા જીવિતક્ખયં પાપેત્વા કહાપણભણ્ડિકં ગહેત્વા અત્તનો સહાયેહિ સદ્ધિં પક્કામિ. માણવો પન કાલં કત્વા તાવતિંસભવને તિંસયોજનિકે કનકવિમાને સુત્તપ્પબુદ્ધો વિય અચ્છરાસહસ્સપરિવુતો સટ્ઠિસકટભારાલઙ્કારપટિમણ્ડિતત્તભાવો નિબ્બત્તિ, તસ્સ વિમાનસ્સ આભા સાતિરેકાનિ વીસતિયોજનાનિ ફરિત્વા તિટ્ઠતિ.

    Māṇavassa pana pasannacittassa ratanattayaguṇaṃ sallakkhaṇavasena ‘‘saraṇaṃ upemī’’ti pavattacittuppādatāya saraṇesu ca, bhagavatā vuttanayena pañcannaṃ sīlānaṃ adhiṭṭhānena sīlesu ca patiṭṭhitassa teneva nayena ratanattayaguṇe anussarantasseva gacchantassa corā magge pariyuṭṭhiṃsu. So te agaṇetvā ratanattayaguṇe anussarantoyeva gacchati. Tañceko coro gumbantaraṃ upanissāya ṭhito visapītena sarena sahasāva vijjhitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā kahāpaṇabhaṇḍikaṃ gahetvā attano sahāyehi saddhiṃ pakkāmi. Māṇavo pana kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane tiṃsayojanike kanakavimāne suttappabuddho viya accharāsahassaparivuto saṭṭhisakaṭabhārālaṅkārapaṭimaṇḍitattabhāvo nibbatti, tassa vimānassa ābhā sātirekāni vīsatiyojanāni pharitvā tiṭṭhati.

    અથ માણવં કાલકતં દિસ્વા સેતબ્યગામવાસિનો મનુસ્સા સેતબ્યં ગન્ત્વા તસ્સ માતાપિતૂનં ઉક્કટ્ઠગામવાસિનો ચ ઉક્કટ્ઠં ગન્ત્વા બ્રાહ્મણસ્સ પોક્ખરસાતિસ્સ કથેસું. તં સુત્વા તસ્સ માતાપિતરો ઞાતિમિત્તા બ્રાહ્મણો ચ પોક્ખરસાતિ સપરિવારા અસ્સુમુખા રોદમાના તં પદેસં અગમંસુ, યેભુય્યેન સેતબ્યવાસિનો ચ ઉક્કટ્ઠવાસિનો ચ ઇચ્છાનઙ્ગલવાસિનો ચ સન્નિપતિંસુ, મહાસમાગમો અહોસિ. અથ માણવસ્સ માતાપિતરો મગ્ગસ્સ અવિદૂરે ચિતકં સજ્જેત્વા સરીરકિચ્ચં કાતું આરભિંસુ.

    Atha māṇavaṃ kālakataṃ disvā setabyagāmavāsino manussā setabyaṃ gantvā tassa mātāpitūnaṃ ukkaṭṭhagāmavāsino ca ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa kathesuṃ. Taṃ sutvā tassa mātāpitaro ñātimittā brāhmaṇo ca pokkharasāti saparivārā assumukhā rodamānā taṃ padesaṃ agamaṃsu, yebhuyyena setabyavāsino ca ukkaṭṭhavāsino ca icchānaṅgalavāsino ca sannipatiṃsu, mahāsamāgamo ahosi. Atha māṇavassa mātāpitaro maggassa avidūre citakaṃ sajjetvā sarīrakiccaṃ kātuṃ ārabhiṃsu.

    અથ ભગવા ચિન્તેસિ ‘‘મયિ ગતે છત્તમાણવો મં વન્દિતું આગમિસ્સતિ, આગતઞ્ચ તં કતકમ્મં કથાપેન્તો કમ્મફલં પચ્ચક્ખં કારેત્વા ધમ્મં દેસેસ્સામિ, એવં મહાજનસ્સ ધમ્માભિસમયો ભવિસ્સતી’’તિ ચિન્તેત્વા મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં તં પદેસં ઉપગન્ત્વા અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે નિસીદિ છબ્બણ્ણબુદ્ધરંસિયો વિસ્સજ્જેન્તો. અથ છત્તમાણવદેવપુત્તોપિ અત્તનો સમ્પત્તિં પચ્ચવેક્ખિત્વા, તસ્સા કારણં ઉપધારેન્તો સરણગમનઞ્ચ સીલસમાદાનઞ્ચ દિસ્વા, વિમ્હયજાતો ભગવતિ સઞ્જાતપસાદબહુમાનો ‘‘ઇદાનેવાહં ગન્ત્વા ભગવન્તઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ વન્દિસ્સામિ, રતનત્તયગુણે ચ મહાજનસ્સ પાકટે કરિસ્સામી’’તિ કતઞ્ઞુતં નિસ્સાય સકલં તં અરઞ્ઞપદેસં એકાલોકં કરોન્તો, સહ વિમાનેન આગન્ત્વા વિમાનતો ઓરુય્હ મહતા પરિવારેન સદ્ધિં દિસ્સમાનરૂપો ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતન્તો અભિવાદેત્વા અઞ્જલિં પગ્ગય્હ એકમન્તં અટ્ઠાસિ. તં દિસ્વા મહાજનો ‘‘કો નુ ખો અયં દેવો વા બ્રહ્મા વા’’તિ અચ્છરિયબ્ભુતજાતો ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં પરિવારેસિ. ભગવા તેન કતપુઞ્ઞકમ્મં પાકટં કાતું –

    Atha bhagavā cintesi ‘‘mayi gate chattamāṇavo maṃ vandituṃ āgamissati, āgatañca taṃ katakammaṃ kathāpento kammaphalaṃ paccakkhaṃ kāretvā dhammaṃ desessāmi, evaṃ mahājanassa dhammābhisamayo bhavissatī’’ti cintetvā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ taṃ padesaṃ upagantvā aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjento. Atha chattamāṇavadevaputtopi attano sampattiṃ paccavekkhitvā, tassā kāraṇaṃ upadhārento saraṇagamanañca sīlasamādānañca disvā, vimhayajāto bhagavati sañjātapasādabahumāno ‘‘idānevāhaṃ gantvā bhagavantañca bhikkhusaṅghañca vandissāmi, ratanattayaguṇe ca mahājanassa pākaṭe karissāmī’’ti kataññutaṃ nissāya sakalaṃ taṃ araññapadesaṃ ekālokaṃ karonto, saha vimānena āgantvā vimānato oruyha mahatā parivārena saddhiṃ dissamānarūpo upasaṅkamitvā bhagavato pādesu sirasā nipatanto abhivādetvā añjaliṃ paggayha ekamantaṃ aṭṭhāsi. Taṃ disvā mahājano ‘‘ko nu kho ayaṃ devo vā brahmā vā’’ti acchariyabbhutajāto upasaṅkamitvā bhagavantaṃ parivāresi. Bhagavā tena katapuññakammaṃ pākaṭaṃ kātuṃ –

    ૮૮૯.

    889.

    ‘‘ન તથા તપતિ નભે સૂરિયો, ચન્દો ચ ન ભાસતિ ન ફુસ્સો;

    ‘‘Na tathā tapati nabhe sūriyo, cando ca na bhāsati na phusso;

    યથા અતુલમિદં મહપ્પભાસં, કો નુ ત્વં તિદિવા મહિં ઉપાગા.

    Yathā atulamidaṃ mahappabhāsaṃ, ko nu tvaṃ tidivā mahiṃ upāgā.

    ૮૯૦.

    890.

    ‘‘છિન્દતિ રંસી પભઙ્કરસ્સ, સાધિકવીસતિયોજનાનિ આભા;

    ‘‘Chindati raṃsī pabhaṅkarassa, sādhikavīsatiyojanāni ābhā;

    રત્તિમપિ યથા દિવં કરોતિ, પરિસુદ્ધં વિમલં સુભં વિમાનં.

    Rattimapi yathā divaṃ karoti, parisuddhaṃ vimalaṃ subhaṃ vimānaṃ.

    ૮૯૧.

    891.

    ‘‘બહુપદુમવિચિત્રપુણ્ડરીકં, વોકિણ્ણં કુસુમેહિ નેકચિત્તં;

    ‘‘Bahupadumavicitrapuṇḍarīkaṃ, vokiṇṇaṃ kusumehi nekacittaṃ;

    અરજવિરજહેમજાલછન્નં, આકાસે તપતિ યથાપિ સૂરિયો.

    Arajavirajahemajālachannaṃ, ākāse tapati yathāpi sūriyo.

    ૮૯૨.

    892.

    ‘‘રત્તમ્બરપીતવાસસાહિ, અગરુપિયઙ્ગુચન્દનુસ્સદાહિ;

    ‘‘Rattambarapītavāsasāhi, agarupiyaṅgucandanussadāhi;

    કઞ્ચનતનુસન્નિભત્તચાહિ, પરિપૂરં ગગનંવ તારકાહિ.

    Kañcanatanusannibhattacāhi, paripūraṃ gaganaṃva tārakāhi.

    ૮૯૩.

    893.

    ‘‘નરનારિયો બહુકેત્થનેકવણ્ણા, કુસુમવિભૂસિતાભરણેત્થ સુમના;

    ‘‘Naranāriyo bahuketthanekavaṇṇā, kusumavibhūsitābharaṇettha sumanā;

    અનિલપમુઞ્ચિતા પવન્તિ સુરભિં, તપનિયવિતતા સુવણ્ણછન્ના.

    Anilapamuñcitā pavanti surabhiṃ, tapaniyavitatā suvaṇṇachannā.

    ૮૯૪.

    894.

    ‘‘કિસ્સ સંયમસ્સ અયં વિપાકો, કેનાસિ કમ્મફલેનિધૂપપન્નો;

    ‘‘Kissa saṃyamassa ayaṃ vipāko, kenāsi kammaphalenidhūpapanno;

    યથા ચ તે અધિગતમિદં વિમાનં, તદનુપદં અવચાસિ ઇગ્ઘ પુટ્ઠો’’તિ. –

    Yathā ca te adhigatamidaṃ vimānaṃ, tadanupadaṃ avacāsi iggha puṭṭho’’ti. –

    તં દેવપુત્તં પટિપુચ્છિ.

    Taṃ devaputtaṃ paṭipucchi.

    ૮૮૬. તત્થ તપતીતિ દિપ્પતિ. નભેતિ આકાસે. ફુસ્સોતિ ફુસ્સતારકા. અતુલન્તિ અનુપમં, અપ્પમાણં વા. ઇદં વુત્તં હોતિ – યથા ઇદં તવ વિમાનં અનુપમં અપ્પમાણં પભસ્સરભાવેન તતો એવ મહપ્પભાસં આકાસે દિપ્પતિ, ન તથા તારકરૂપાનિ દિપ્પન્તિ, ન ચન્દો, તાનિ તાવ તિટ્ઠન્તુ, નાપિ સૂરિયો દિપ્પતિ, એવંભૂતો કો નુ ત્વં દેવલોકતો ઇમં ભૂમિપદેસં ઉપગતો, તં પાકટં કત્વા ઇમસ્સ મહાજનસ્સ કથેહીતિ.

    886. Tattha tapatīti dippati. Nabheti ākāse. Phussoti phussatārakā. Atulanti anupamaṃ, appamāṇaṃ vā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā idaṃ tava vimānaṃ anupamaṃ appamāṇaṃ pabhassarabhāvena tato eva mahappabhāsaṃ ākāse dippati, na tathā tārakarūpāni dippanti, na cando, tāni tāva tiṭṭhantu, nāpi sūriyo dippati, evaṃbhūto ko nu tvaṃ devalokato imaṃ bhūmipadesaṃ upagato, taṃ pākaṭaṃ katvā imassa mahājanassa kathehīti.

    ૮૯૦. છિન્દતીતિ વિચ્છિન્દતિ, પવત્તિતું અદેન્તો પટિહનતીતિ અત્થો. રંસીતિ રસ્મિયો. પભઙ્કરસ્સાતિ સૂરિયસ્સ. તસ્સ ચ વિમાનસ્સ પભા સમન્તતો પઞ્ચવીસતિ યોજનાનિ ફરિત્વા તિટ્ઠતિ. તેનાહ ‘‘સાધિકવીસતિયોજનાનિ આભા’’તિ. રત્તિમપિ યથા દિવં કરોતીતિ અત્તનો પભાય અન્ધકારં વિધમન્તં રત્તિભાગમ્પિ દિવસભાગં વિય કરોતિ. પરિસમન્તતો અન્તો ચેવ બહિ ચ સુદ્ધતાય પરિસુદ્ધં. સબ્બસો મલાભાવેન વિમલં. સુન્દરતાય સુભં.

    890.Chindatīti vicchindati, pavattituṃ adento paṭihanatīti attho. Raṃsīti rasmiyo. Pabhaṅkarassāti sūriyassa. Tassa ca vimānassa pabhā samantato pañcavīsati yojanāni pharitvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘sādhikavīsatiyojanāni ābhā’’ti. Rattimapi yathā divaṃ karotīti attano pabhāya andhakāraṃ vidhamantaṃ rattibhāgampi divasabhāgaṃ viya karoti. Parisamantato anto ceva bahi ca suddhatāya parisuddhaṃ. Sabbaso malābhāvena vimalaṃ. Sundaratāya subhaṃ.

    ૮૯૧. બહુપદુમવિચિત્રપુણ્ડરીકન્તિ બહુવિધરત્તકમલઞ્ચેવ વિચિત્તવણ્ણસેતકમલઞ્ચ. સેતકમલં પદુમં, રત્તકમલં પુણ્ડરીકન્તિ વદન્તિ. વોકિણ્ણં કુસુમેહીતિ અઞ્ઞેહિ ચ નાનાવિધેહિ પુપ્ફેહિ સમોકિણ્ણં. નેકચિત્તન્તિ માલાકમ્મલતાકમ્માદિનાનાવિધવિચિત્તં. અરજવિરજહેમજાલછન્નન્તિ સયં અપગતરજં વિરજેન નિદ્દોસેન કઞ્ચનજાલેન છાદિતં.

    891.Bahupadumavicitrapuṇḍarīkanti bahuvidharattakamalañceva vicittavaṇṇasetakamalañca. Setakamalaṃ padumaṃ, rattakamalaṃ puṇḍarīkanti vadanti. Vokiṇṇaṃ kusumehīti aññehi ca nānāvidhehi pupphehi samokiṇṇaṃ. Nekacittanti mālākammalatākammādinānāvidhavicittaṃ. Arajavirajahemajālachannanti sayaṃ apagatarajaṃ virajena niddosena kañcanajālena chāditaṃ.

    ૮૯૨. રત્તમ્બરપીતવાસસાહીતિ રત્તવત્થાહિ ચેવ પીતવત્થાહિ ચ. એકા હિ રત્તં દિબ્બવત્થં નિવાસેત્વા પીતં ઉત્તરિયં કરોતિ, અપરા પીતં નિવાસેત્વા રત્તં ઉત્તરિયં કરોતિ. તં સન્ધાય વુત્તં ‘‘રત્તમ્બરપીતવાસસાહી’’તિ . અગરુપિયઙ્ગુચન્દનુસ્સદાહીતિ અગરુગન્ધેન પિયઙ્ગુમાલાહિ ચન્દનગન્ધેહિ ચ ઉસ્સદાહિ, ઉસ્સન્નદિબ્બાગરુગન્ધાદિકાહીતિ અત્થો. કઞ્ચનતનુસન્નિભત્તચાહીતિ કનકસદિસસુખુમચ્છવીહિ. પરિપૂરન્તિ તહં તહં વિચરન્તીહિ સઙ્ગીતિપસુતાહિ ચ પરિપુણ્ણં.

    892.Rattambarapītavāsasāhīti rattavatthāhi ceva pītavatthāhi ca. Ekā hi rattaṃ dibbavatthaṃ nivāsetvā pītaṃ uttariyaṃ karoti, aparā pītaṃ nivāsetvā rattaṃ uttariyaṃ karoti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘rattambarapītavāsasāhī’’ti . Agarupiyaṅgucandanussadāhīti agarugandhena piyaṅgumālāhi candanagandhehi ca ussadāhi, ussannadibbāgarugandhādikāhīti attho. Kañcanatanusannibhattacāhīti kanakasadisasukhumacchavīhi. Paripūranti tahaṃ tahaṃ vicarantīhi saṅgītipasutāhi ca paripuṇṇaṃ.

    ૮૯૩. બહુકેત્થાતિ બહુકા એત્થ. અનેકવણ્ણાતિ નાનારૂપા. કુસમવિભૂસિતાભરણાતિ વિસેસતો સુરભિવાયનત્થં દિબ્બકુસુમેહિ અલઙ્કતદિબ્બાભરણા. એત્થાતિ એતસ્મિં વિમાને. સુમનાતિ સુન્દરમના પમુદિતચિત્તા. અનિલપમુઞ્ચિતા પવન્તિ સુરભિન્તિ અનિલેન પમુઞ્ચિતગન્ધાનં પુપ્ફાનં વાયુના વિમુત્તપત્તપુટં વિય વિબન્ધતાય વિકસિતતાય ચ સુગન્ધં પવાયન્તિ. ‘‘અનિલપધૂપિતા’’તિપિ પઠન્તિ, વાતેન મન્દં આવુય્હમાના હેમમયપુપ્ફાતિ અત્થો. કનકચીરકાદીહિ વેણિઆદીસુ ઓતતતાય તપનિયવિતતા. યેભુય્યેન કઞ્ચનાભરણેહિ અચ્છાદિતસરીરતાય સુવણ્ણછન્ના. નરનારિયોતિ દેવપુત્તા દેવધીતરો ચ બહુકા એત્થ તવ વિમાનેતિ દસ્સેતિ.

    893.Bahuketthāti bahukā ettha. Anekavaṇṇāti nānārūpā. Kusamavibhūsitābharaṇāti visesato surabhivāyanatthaṃ dibbakusumehi alaṅkatadibbābharaṇā. Etthāti etasmiṃ vimāne. Sumanāti sundaramanā pamuditacittā. Anilapamuñcitā pavanti surabhinti anilena pamuñcitagandhānaṃ pupphānaṃ vāyunā vimuttapattapuṭaṃ viya vibandhatāya vikasitatāya ca sugandhaṃ pavāyanti. ‘‘Anilapadhūpitā’’tipi paṭhanti, vātena mandaṃ āvuyhamānā hemamayapupphāti attho. Kanakacīrakādīhi veṇiādīsu otatatāya tapaniyavitatā. Yebhuyyena kañcanābharaṇehi acchāditasarīratāya suvaṇṇachannā. Naranāriyoti devaputtā devadhītaro ca bahukā ettha tava vimāneti dasseti.

    ૮૯૪. ઇઙ્ઘાતિ ચોદનત્થે નિપાતો પુટ્ઠોતિ પુચ્છિતો ઇમસ્સ મહાજનસ્સ કમ્મફલપચ્ચક્ખભાવાયાતિ અધિપ્પાયો.

    894.Iṅghāti codanatthe nipāto puṭṭhoti pucchito imassa mahājanassa kammaphalapaccakkhabhāvāyāti adhippāyo.

    તતો દેવપુત્તો ઇમાહિ ગાથાહિ બ્યાકાસિ –

    Tato devaputto imāhi gāthāhi byākāsi –

    ૮૯૫.

    895.

    ‘‘સયમિધ પથે સમેચ્ચ માણવેન, સત્થાનુસાસિ અનુકમ્પમાનો;

    ‘‘Sayamidha pathe samecca māṇavena, satthānusāsi anukampamāno;

    તવ રતનવરસ્સ ધમ્મં સુત્વા, કરિસ્સામીતિ ચ બ્રવિત્થ છત્તો.

    Tava ratanavarassa dhammaṃ sutvā, karissāmīti ca bravittha chatto.

    ૮૯૬.

    896.

    ‘‘જિનવરપવરં ઉપેહિ સરણં, ધમ્મઞ્ચાપિ તથેવ ભિક્ખુસઙ્ઘં;

    ‘‘Jinavarapavaraṃ upehi saraṇaṃ, dhammañcāpi tatheva bhikkhusaṅghaṃ;

    નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ૮૯૭.

    897.

    ‘‘મા ચ પાણવધં વિવિધં ચરસ્સુ અસુચિં,

    ‘‘Mā ca pāṇavadhaṃ vividhaṃ carassu asuciṃ,

    ન હિ પાણેસુ અસઞ્ઞતં અવણ્ણયિંસુ સપ્પઞ્ઞા;

    Na hi pāṇesu asaññataṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;

    નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ૮૯૮.

    898.

    ‘‘મા ચ પરજનસ્સ રક્ખિતમ્પિ, આદાતબ્બમમઞ્ઞિથો અદિન્નં;

    ‘‘Mā ca parajanassa rakkhitampi, ādātabbamamaññitho adinnaṃ;

    નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ૮૯૯.

    899.

    ‘‘મા ચ પરજનસ્સ રક્ખિતાયો, પરભરિયા અગમા અનરિયમેતં;

    ‘‘Mā ca parajanassa rakkhitāyo, parabhariyā agamā anariyametaṃ;

    નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ૯૦૦.

    900.

    ‘‘મા ચ વિતથં અઞ્ઞથા અભાણિ, ન હિ મુસાવાદં અવણ્ણયિંસુ સપ્પઞ્ઞા;

    ‘‘Mā ca vitathaṃ aññathā abhāṇi, na hi musāvādaṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;

    નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ૯૦૧.

    901.

    ‘‘યેન ચ પુરિસસ્સ અપેતિ સઞ્ઞા, તં મજ્જં પરિવજ્જયસ્સુ સબ્બં;

    ‘‘Yena ca purisassa apeti saññā, taṃ majjaṃ parivajjayassu sabbaṃ;

    નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ૯૦૨.

    902.

    ‘‘સ્વાહં ઇધ પઞ્ચ સિક્ખા કરિત્વા, પટિપજ્જિત્વા તથાગતસ્સ ધમ્મે;

    ‘‘Svāhaṃ idha pañca sikkhā karitvā, paṭipajjitvā tathāgatassa dhamme;

    દ્વેપથમગમાસિં ચોરમજ્ઝે, તે મં તત્થ વધિંસુ ભોગહેતુ.

    Dvepathamagamāsiṃ coramajjhe, te maṃ tattha vadhiṃsu bhogahetu.

    ૯૦૩.

    903.

    ‘‘એત્તકમિદં અનુસ્સરામિ કુસલં, તતો પરં ન મે વિજ્જતિ અઞ્ઞં;

    ‘‘Ettakamidaṃ anussarāmi kusalaṃ, tato paraṃ na me vijjati aññaṃ;

    તેન સુચરિતેન કમ્મુનાહં, ઉપ્પન્નો તિદિવેસુ કામકામી.

    Tena sucaritena kammunāhaṃ, uppanno tidivesu kāmakāmī.

    ૯૦૪.

    904.

    ‘‘પસ્સ ખણમુહુત્તસઞ્ઞમસ્સ, અનુધમ્મપ્પટિપત્તિયા વિપાકં;

    ‘‘Passa khaṇamuhuttasaññamassa, anudhammappaṭipattiyā vipākaṃ;

    જલમિવ યસસા સમેક્ખમાના, બહુકામં પિહયન્તિ હીનકમ્મા.

    Jalamiva yasasā samekkhamānā, bahukāmaṃ pihayanti hīnakammā.

    ૯૦૫.

    905.

    ‘‘પસ્સ કતિપયાય દેસનાય, સુગતિઞ્ચમ્હિ ગતો સુખઞ્ચ પત્તો;

    ‘‘Passa katipayāya desanāya, sugatiñcamhi gato sukhañca patto;

    યે ચ તે સતતં સુણન્તિ ધમ્મં, મઞ્ઞે તે અમતં ફુસન્તિ ખેમં.

    Ye ca te satataṃ suṇanti dhammaṃ, maññe te amataṃ phusanti khemaṃ.

    ૯૦૬.

    906.

    ‘‘અપ્પમ્પિ કતં મહાવિપાકં, વિપુલં હોતિ તથાગતસ્સ ધમ્મે;

    ‘‘Appampi kataṃ mahāvipākaṃ, vipulaṃ hoti tathāgatassa dhamme;

    પસ્સ કતપુઞ્ઞતાય છત્તો, ઓભાસેતિ પથવિં યથાપિ સૂરિયો.

    Passa katapuññatāya chatto, obhāseti pathaviṃ yathāpi sūriyo.

    ૯૦૭.

    907.

    ‘‘કિમિદં કુસલં કિમાચરેમ, ઇચ્ચેકે હિ સમેચ્ચ મન્તયન્તિ;

    ‘‘Kimidaṃ kusalaṃ kimācarema, icceke hi samecca mantayanti;

    તે મયં પુનરેવ લદ્ધ માનુસત્તં, પટિપન્ના વિહરેમુ સીલવન્તો.

    Te mayaṃ punareva laddha mānusattaṃ, paṭipannā viharemu sīlavanto.

    ૯૦૮.

    908.

    ‘‘બહુકારો અનુકમ્પકો ચ સત્થા, ઇતિ મે સતિ અગમા દિવા દિવસ્સ;

    ‘‘Bahukāro anukampako ca satthā, iti me sati agamā divā divassa;

    સ્વાહં ઉપગતોમ્હિ સચ્ચનામં, અનુકમ્પસ્સુ પુનપિ સુણેમ્હ ધમ્મં.

    Svāhaṃ upagatomhi saccanāmaṃ, anukampassu punapi suṇemha dhammaṃ.

    ૯૦૯.

    909.

    ‘‘યે ચિધ પજહન્તિ કામરાગં, ભવરાગાનુસયઞ્ચ પહાય મોહં;

    ‘‘Ye cidha pajahanti kāmarāgaṃ, bhavarāgānusayañca pahāya mohaṃ;

    ન ચ તે પુન મુપેન્તિ ગબ્ભસેય્યં, પરિનિબ્બાનગતા હિ સીતિભૂતા’’તિ.

    Na ca te puna mupenti gabbhaseyyaṃ, parinibbānagatā hi sītibhūtā’’ti.

    ૮૯૫. તત્થ સયમિધ પથે સમેચ્ચ માણવેનાતિ ઇધ ઇમસ્મિં પથે મહામગ્ગે સયમેવ ઉપગતેન માણવેન બ્રાહ્મણકુમારેન સમેચ્ચ સમાગન્ત્વા. દિટ્ઠધમ્મિકસમ્પરાયિકપરમત્થેહિ સત્તાનં યથારહમનુસાસનતો સત્થા ભગવા, ત્વં યં માણવં યથાધમ્મં અનુસાસિ અનુકમ્પમાનો અનુગ્ગણ્હન્તો, તવ રતનવરસ્સ અગ્ગરતનસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ, તં ધમ્મં સુત્વા ઇતિ એવં કરિસ્સામિ યથાનુસિટ્ઠં પટિપજ્જિસ્સામીતિ, સો છત્તો છત્તનામકો માણવો બ્રવિત્થ કથેસીતિ પદયોજના.

    895. Tattha sayamidha pathe samecca māṇavenāti idha imasmiṃ pathe mahāmagge sayameva upagatena māṇavena brāhmaṇakumārena samecca samāgantvā. Diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi sattānaṃ yathārahamanusāsanato satthā bhagavā, tvaṃ yaṃ māṇavaṃ yathādhammaṃ anusāsi anukampamāno anuggaṇhanto, tava ratanavarassa aggaratanassa sammāsambuddhassa, taṃ dhammaṃ sutvā iti evaṃ karissāmi yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjissāmīti, so chatto chattanāmako māṇavo bravittha kathesīti padayojanā.

    ૮૯૬. એવં યથાપુચ્છિતં કમ્મં કારણતો દસ્સેત્વા ઇદાનિ તં સરૂપતો વિભાગતો ચ દસ્સેન્તો સત્થારા સમાદપિતભાવં અત્તના ચ તત્થ પચ્છા પતિટ્ઠિતભાવં દસ્સેતું ‘‘જિનવરપવર’’ન્તિઆદિમાહ. તત્થ નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તેતિ ભન્તે ભગવા ‘‘સરણગમનં જાનાસી’’તિ તયા વુત્તો ‘‘નો’’તિ ન ‘‘જાનામી’’તિ પઠમં અવોચં અહં. પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિન્તિ પચ્છા તયા વુત્તં કથં પરિવત્તેન્તો તવ વચનં તથેવ અકાસિં પટિપજ્જિં, તીણિપિ સરણાનિ ઉપગચ્છિન્તિ અત્થો.

    896. Evaṃ yathāpucchitaṃ kammaṃ kāraṇato dassetvā idāni taṃ sarūpato vibhāgato ca dassento satthārā samādapitabhāvaṃ attanā ca tattha pacchā patiṭṭhitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘jinavarapavara’’ntiādimāha. Tattha noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhanteti bhante bhagavā ‘‘saraṇagamanaṃ jānāsī’’ti tayā vutto ‘‘no’’ti na ‘‘jānāmī’’ti paṭhamaṃ avocaṃ ahaṃ. Pacchā te vacanaṃ tathevakāsinti pacchā tayā vuttaṃ kathaṃ parivattento tava vacanaṃ tatheva akāsiṃ paṭipajjiṃ, tīṇipi saraṇāni upagacchinti attho.

    ૮૯૭. વિવિધન્તિ ઉચ્ચાવચં, અપ્પસાવજ્જં મહાસાવજ્જઞ્ચાતિ અત્થો. મા ચરસ્સૂતિ મા અકાસિ. અસુચિન્તિ કિલેસાસુચિમિસ્સતાય ન સુચિં. પાણેસુ અસઞ્ઞતન્તિ પાણઘાતતો અવિરતં. ન હિ અવણ્ણયિંસૂતિ ન હિ વણ્ણયન્તિ. પચ્ચૂપ્પન્નકાલત્થે હિ ઇદં અતીતકાલવચનં. અથ વા ‘‘અવણ્ણયિંસૂ’’તિ એકદેસેન સકલસ્સ કાલસ્સ ઉપલક્ખણં, તસ્મા યથા ન વણ્ણયિંસુ અતીતમદ્ધાનં, એવં એતરહિપિ ન વણ્ણયન્તિ, અનાગતેપિ ન વણ્ણયિસ્સન્તીતિ વુત્તં હોતિ.

    897.Vividhanti uccāvacaṃ, appasāvajjaṃ mahāsāvajjañcāti attho. Mā carassūti mā akāsi. Asucinti kilesāsucimissatāya na suciṃ. Pāṇesu asaññatanti pāṇaghātato avirataṃ. Na hi avaṇṇayiṃsūti na hi vaṇṇayanti. Paccūppannakālatthe hi idaṃ atītakālavacanaṃ. Atha vā ‘‘avaṇṇayiṃsū’’ti ekadesena sakalassa kālassa upalakkhaṇaṃ, tasmā yathā na vaṇṇayiṃsu atītamaddhānaṃ, evaṃ etarahipi na vaṇṇayanti, anāgatepi na vaṇṇayissantīti vuttaṃ hoti.

    ૮૯૮-૯૦૦. પરજનસ્સ રક્ખિતન્તિ પરપરિગ્ગહિતવત્થુ. તેનાહ ‘‘અદિન્ન’’ન્તિ. મા અગમાતિ મા અજ્ઝાચરિ. વિતથન્તિ અતથં, મુસાતિ અત્થો. અઞ્ઞથાતિ અઞ્ઞથાવ, વિતથસઞ્ઞી એવં વિતથન્તિ જાનન્તો એવં મા ભણીતિ અત્થો.

    898-900.Parajanassa rakkhitanti parapariggahitavatthu. Tenāha ‘‘adinna’’nti. Mā agamāti mā ajjhācari. Vitathanti atathaṃ, musāti attho. Aññathāti aññathāva, vitathasaññī evaṃ vitathanti jānanto evaṃ mā bhaṇīti attho.

    ૯૦૧. યેનાતિ યેન મજ્જેન, પીતેનાતિ અધિપ્પાયો. અપેતીતિ વિગચ્છતિ. સઞ્ઞાતિ ધમ્મસઞ્ઞા, લોકસઞ્ઞા એવ વા. સબ્બન્તિ અનવસેસં, બીજતો પટ્ઠાયાતિ અત્થો.

    901.Yenāti yena majjena, pītenāti adhippāyo. Apetīti vigacchati. Saññāti dhammasaññā, lokasaññā eva vā. Sabbanti anavasesaṃ, bījato paṭṭhāyāti attho.

    ૯૦૨. સ્વાહન્તિ સો તદા છત્તમાણવભૂતો અહં. ઇધ ઇમસ્મિં મગ્ગપદેસે, ઇમસ્મિં વા તવ સાસને. તેનાહ ‘‘તથાગતસ્સ ધમ્મે’’તિ. પઞ્ચ સિક્ખાતિ પઞ્ચ સીલાનિ. કરિત્વાતિ આદિયિત્વા, અધિટ્ઠાયાતિ અત્થો. દ્વેપથન્તિ દ્વિન્નં ગામસીમાનં વેમજ્ઝભૂતં પથં, સીમન્તરિકપથન્તિ અત્થો. તેતિ તે ચોરા. તત્થાતિ સીમન્તરિકમગ્ગે. ભોગહેતૂતિ આમિસકિઞ્ચિક્ખનિમિત્તં.

    902.Svāhanti so tadā chattamāṇavabhūto ahaṃ. Idha imasmiṃ maggapadese, imasmiṃ vā tava sāsane. Tenāha ‘‘tathāgatassa dhamme’’ti. Pañca sikkhāti pañca sīlāni. Karitvāti ādiyitvā, adhiṭṭhāyāti attho. Dvepathanti dvinnaṃ gāmasīmānaṃ vemajjhabhūtaṃ pathaṃ, sīmantarikapathanti attho. Teti te corā. Tatthāti sīmantarikamagge. Bhogahetūti āmisakiñcikkhanimittaṃ.

    ૯૦૩. તતોતિ યથાવુત્તકુસલતો પરં ઉપરિ અઞ્ઞં કુસલં ન વિજ્જતિ ન ઉપલબ્ભતિ, યમહં અનુસ્સરેય્યન્તિ અત્થો. કામકામીતિ યથિચ્છિતકામગુણસમઙ્ગી.

    903.Tatoti yathāvuttakusalato paraṃ upari aññaṃ kusalaṃ na vijjati na upalabbhati, yamahaṃ anussareyyanti attho. Kāmakāmīti yathicchitakāmaguṇasamaṅgī.

    ૯૦૪. ખણમુહુત્તસઞ્ઞમસ્સાતિ ખણમુહુત્તમત્તં પવત્તસીલસ્સ. અનુધમ્મપ્પટિપત્તિયાતિ યથાધિગતસ્સ ફલસ્સ અનુરૂપધમ્મં પટિપજ્જમાનસ્સ ભગવા પસ્સ, તુય્હં ઓવાદધમ્મસ્સ વા અનુરૂપાય ધમ્મપટિપત્તિયા વુત્તનિયામેનેવ સરણગમનસ્સ સીલસમાદાનસ્સ ચાતિ અત્થો. જલમિવ યસસાતિ ઇદ્ધિયા પરિવારસમ્પત્તિયા ચ જલન્તં વિય. સમેક્ખમાનાતિ પસ્સન્તા. બહુકાતિ બહવો. પિહયન્તીતિ ‘‘કથં નુ ખો મયં એદિસા ભવેય્યામા’’તિ પત્થેન્તિ. હીનકમ્માતિ મમ સમ્પત્તિતો નિહીનભોગા.

    904.Khaṇamuhuttasaññamassāti khaṇamuhuttamattaṃ pavattasīlassa. Anudhammappaṭipattiyāti yathādhigatassa phalassa anurūpadhammaṃ paṭipajjamānassa bhagavā passa, tuyhaṃ ovādadhammassa vā anurūpāya dhammapaṭipattiyā vuttaniyāmeneva saraṇagamanassa sīlasamādānassa cāti attho. Jalamiva yasasāti iddhiyā parivārasampattiyā ca jalantaṃ viya. Samekkhamānāti passantā. Bahukāti bahavo. Pihayantīti ‘‘kathaṃ nu kho mayaṃ edisā bhaveyyāmā’’ti patthenti. Hīnakammāti mama sampattito nihīnabhogā.

    ૯૦૫. કતિપયાયાતિ અપ્પિકાય. યેતિ યે ભિક્ખૂ ચેવ ઉપાસકાદયો ચ. ચ-સદ્દો બ્યતિરેકે. તેતિ તવ. સતતન્તિ દિવસે દિવસે.

    905.Katipayāyāti appikāya. Yeti ye bhikkhū ceva upāsakādayo ca. Ca-saddo byatireke. Teti tava. Satatanti divase divase.

    ૯૦૬. વિપુલન્તિ ઉળારફલં વિપુલાનુભાવં. તથાગતસ્સ ધમ્મેતિ તથાગતસ્સ સાસને ઓવાદે ઠત્વા કતન્તિ યોજના. એવં અનુદ્દેસિકવસેન વુત્તમેવત્થં અત્તુદ્દેસિકવસેન દસ્સેન્તો ‘‘પસ્સા’’તિઆદિમાહ. તત્થ પસ્સાતિ ભગવન્તં વદતિ, અત્તાનમેવ વા અઞ્ઞં વિય ચ કત્વા વદતિ.

    906.Vipulanti uḷāraphalaṃ vipulānubhāvaṃ. Tathāgatassa dhammeti tathāgatassa sāsane ovāde ṭhatvā katanti yojanā. Evaṃ anuddesikavasena vuttamevatthaṃ attuddesikavasena dassento ‘‘passā’’tiādimāha. Tattha passāti bhagavantaṃ vadati, attānameva vā aññaṃ viya ca katvā vadati.

    ૯૦૭. કિમિદં કુસલં કિમાચરેમાતિ કુસલં નામેતં કિંસભાવં કીદિસં, કથં વા તં આચરેય્યામ. ઇચ્ચેકે હિ સમેચ્ચ મન્તયન્તીતિ એવમેકે સમેચ્ચ સમાગન્ત્વા પથવિં પરિવત્તેન્તા વિય સિનેરું ઉક્ખિપન્તા વિય ચ સુદુક્કરં કત્વા મન્તયન્તિ વિચારેન્તિ, મયં પન અકિચ્છેનેવ પુનપિ કુસલં આચરેય્યામાતિ અધિપ્પાયો. તેનેવાહ ‘‘મય’’ન્તિઆદિ.

    907.Kimidaṃkusalaṃ kimācaremāti kusalaṃ nāmetaṃ kiṃsabhāvaṃ kīdisaṃ, kathaṃ vā taṃ ācareyyāma. Icceke hi samecca mantayantīti evameke samecca samāgantvā pathaviṃ parivattentā viya sineruṃ ukkhipantā viya ca sudukkaraṃ katvā mantayanti vicārenti, mayaṃ pana akiccheneva punapi kusalaṃ ācareyyāmāti adhippāyo. Tenevāha ‘‘maya’’ntiādi.

    ૯૦૮. બહુકારોતિ બહૂપકારો, મહાઉપકારો વા. અનુકમ્પકોતિ કારુણિકો. -કારો પદસન્ધિકરો. ઇતીતિ એવં, ભગવતો અત્તનિ પટિપન્નાકારં સન્ધાય વદતિ. મે સતીતિ મયિ સતિ વિજ્જમાને, ચોરેહિ અવધિતે એવાતિ અત્થો. દિવા દિવસ્સાતિ દિવસસ્સપિ દિવા, કાલસ્સેવાતિ અત્થો. સ્વાહન્તિ સો છત્તમાણવભૂતો અહં. સચ્ચનામન્તિ ‘‘ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો’’તિઆદિનામેહિ અવિતથનામં ભૂતત્થનામં. અનુકમ્પસ્સૂતિ અનુગ્ગણ્હાહિ. પુનપીતિ ભિય્યોપિ સુણેમુ, તવ ધમ્મં સુણેય્યામયેવાતિ અત્થો.

    908.Bahukāroti bahūpakāro, mahāupakāro vā. Anukampakoti kāruṇiko. Ma-kāro padasandhikaro. Itīti evaṃ, bhagavato attani paṭipannākāraṃ sandhāya vadati. Me satīti mayi sati vijjamāne, corehi avadhite evāti attho. Divā divassāti divasassapi divā, kālassevāti attho. Svāhanti so chattamāṇavabhūto ahaṃ. Saccanāmanti ‘‘bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’tiādināmehi avitathanāmaṃ bhūtatthanāmaṃ. Anukampassūti anuggaṇhāhi. Punapīti bhiyyopi suṇemu, tava dhammaṃ suṇeyyāmayevāti attho.

    એવં દેવપુત્તો સબ્બમેતં કતઞ્ઞુતાભાવે ઠત્વા સત્થુ પયિરુપાસને ચ ધમ્મસ્સવને ચ અતિત્તિમેવ દીપેન્તો વદતિ. ભગવા દેવપુત્તસ્સ ચ તત્થ સન્નિપતિતપરિસાય ચ અજ્ઝાસયં ઓલોકેત્વા અનુપુબ્બિકથં કથેસિ. અથ નેસં અલ્લચિત્તતં ઞત્વા સામુક્કંસિકં ધમ્મદેસનં પકાસેસિ. દેસનાપરિયોસાને દેવપુત્તો ચેવ માતાપિતરો ચસ્સ સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિંસુ, મહતો ચ જનકાયસ્સ ધમ્માભિસમયો અહોસિ.

    Evaṃ devaputto sabbametaṃ kataññutābhāve ṭhatvā satthu payirupāsane ca dhammassavane ca atittimeva dīpento vadati. Bhagavā devaputtassa ca tattha sannipatitaparisāya ca ajjhāsayaṃ oloketvā anupubbikathaṃ kathesi. Atha nesaṃ allacittataṃ ñatvā sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanaṃ pakāsesi. Desanāpariyosāne devaputto ceva mātāpitaro cassa sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu, mahato ca janakāyassa dhammābhisamayo ahosi.

    ૯૦૯. પઠમફલે પતિટ્ઠિતો દેવપુત્તો ઉપરિમગ્ગેસુ અત્તનો ગરુચિત્તીકારં, તદધિગમસ્સ ચ મહાનિસંસતં વિભાવેન્તો ‘‘યે ચિધ પજહન્તિ કામરાગ’’ન્તિ પરિયોસાનગાથમાહ. તસ્સત્થો – યે ઇધ ઇમસ્મિં સાસને ઠિતા પજહન્તિ અનવસેસતો સમુચ્છિન્દન્તિ કામરાગં, ન ચ તે પુન ઉપેન્તિ ગબ્ભસેય્યં ઓરમ્ભાગિયાનં સંયોજનાનં સમુચ્છિન્નત્તા. યે ચ પન પહાય મોહં સબ્બસો સમુગ્ઘાતેત્વા ભવરાગાનુસયઞ્ચ પજહન્તિ, તે પુન ઉપેન્તિ ગબ્ભસેય્યન્તિ વત્તબ્બમેવ નત્થિ. કસ્મા? પરિનિબ્બાનગતા હિ સીતિભૂતા, તે હિ ઉત્તમપુરિસા અનુપાદિસેસાય નિબ્બાનધાતુયા પરિનિબ્બાનં ગતા એવં ઇધેવ સબ્બવેદયિતાનં સબ્બપરિળાહાનં બ્યન્તિભાવેન સીતિભૂતા.

    909. Paṭhamaphale patiṭṭhito devaputto uparimaggesu attano garucittīkāraṃ, tadadhigamassa ca mahānisaṃsataṃ vibhāvento ‘‘ye cidha pajahanti kāmarāga’’nti pariyosānagāthamāha. Tassattho – ye idha imasmiṃ sāsane ṭhitā pajahanti anavasesato samucchindanti kāmarāgaṃ, na ca te puna upentigabbhaseyyaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ samucchinnattā. Ye ca pana pahāya mohaṃ sabbaso samugghātetvā bhavarāgānusayañca pajahanti, te puna upenti gabbhaseyyanti vattabbameva natthi. Kasmā? Parinibbānagatā hi sītibhūtā, te hi uttamapurisā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbānaṃ gatā evaṃ idheva sabbavedayitānaṃ sabbapariḷāhānaṃ byantibhāvena sītibhūtā.

    ઇતિ દેવપુત્તો અત્તનો અરિયસોતસમાપન્નભાવં પવેદેન્તો અનુપાદિસેસાય નિબ્બાનધાતુયા દેસનાય કૂટં ગહેત્વા ભગવન્તં વન્દિત્વા પદક્ખિણં કત્વા ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ અપચિતિં દસ્સેત્વા માતાપિતરો આપુચ્છિત્વા દેવલોકમેવ ગતો, સત્થાપિ ઉટ્ઠાયાસના ગતો સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેન. માણવસ્સ પન માતાપિતરો બ્રાહ્મણો પોક્ખરસાતિ સબ્બો ચ મહાજનો ભગવન્તં અનુગન્ત્વા નિવત્તિ. ભગવા જેતવનં ગન્ત્વા સન્નિપતિતાય પરિસાય ઇમં વિમાનં વિત્થારતો કથેસિ. સા દેસના મહાજનસ્સ સાત્થિકા અહોસીતિ.

    Iti devaputto attano ariyasotasamāpannabhāvaṃ pavedento anupādisesāya nibbānadhātuyā desanāya kūṭaṃ gahetvā bhagavantaṃ vanditvā padakkhiṇaṃ katvā bhikkhusaṅghassa apacitiṃ dassetvā mātāpitaro āpucchitvā devalokameva gato, satthāpi uṭṭhāyāsanā gato saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Māṇavassa pana mātāpitaro brāhmaṇo pokkharasāti sabbo ca mahājano bhagavantaṃ anugantvā nivatti. Bhagavā jetavanaṃ gantvā sannipatitāya parisāya imaṃ vimānaṃ vitthārato kathesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.

    છત્તમાણવકવિમાનવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / વિમાનવત્થુપાળિ • Vimānavatthupāḷi / ૩. છત્તમાણવકવિમાનવત્થુ • 3. Chattamāṇavakavimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact