| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမာနဝတ္ထု-အဋ္ဌကထာ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
၃. ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနဝဏ္ဏနာ
3. Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā
ယော ဝဒတံ ပဝရော မနုဇေသူတိ ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနံ။ တသ္သ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သေတဗ္ယာယံ အညတရသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ကိစ္ဆာလဒ္ဓော ပုတ္တော ဆတ္တော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏမာဏဝော အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ပိတရာ ပေသိတော ဥက္ကဋ္ဌံ ဂန္တ္ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပောက္ခရသာတိသ္သ သန္တိကေ မေဓာဝိတာယ အနလသတာယ စ န စိရေနေဝ မန္တေ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနာနိ စ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော။ သော အာစရိယံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ‘‘မယာ တုမ္ဟာကံ သန္တိကေ သိပ္ပံ သိက္ခိတံ, ကိံ ဝော ဂရုဒက္ခိဏံ ဒေမီ’’တိ အာဟ။ အာစရိယော ‘‘ဂရုဒက္ခိဏာ နာမ အန္တေဝာသိကသ္သ ဝိဘဝာနုရူပာ, ကဟာပဏသဟသ္သမာနေဟီ’’တိ အာဟ။ ဆတ္တမာဏဝော အာစရိယံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ သေတဗ္ယံ ဂန္တ္ဝာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတ္ဝာ တေဟိ အဘိနန္ဒိယမာနော ကတပဋိသန္ထာရော တမတ္ထံ ပိတု အာရောစေတ္ဝာ ‘‘ဒေထ မေ ဒာတဗ္ဗယုတ္တကံ, အဇ္ဇေဝ ဒတ္ဝာ အာဂမိသ္သာမီ’’တိ အာဟ။ တံ မာတာပိတရော ‘‘တာတ, အဇ္ဇ ဝိကာလော, သ္ဝေ ဂမိသ္သသီ’’တိ ဝတ္ဝာ ကဟာပဏေ နီဟရိတ္ဝာ ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓာပေတ္ဝာ ဌပေသုံ။ စောရာ တံ ပဝတ္တိံ ဉတ္ဝာ ဆတ္တမာဏဝကသ္သ ဂမနမဂ္ဂေ အညတရသ္မိံ ဝနဂဟနေ နိလီနာ အစ္ဆိံသု ‘‘မာဏဝံ မာရေတ္ဝာ ကဟာပဏေ ဂဏ္ဟိသ္သာမာ’’တိ။
Yo vadataṃ pavaro manujesūti chattamāṇavakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena setabyāyaṃ aññatarassa brāhmaṇassa kicchāladdho putto chatto nāma brāhmaṇamāṇavo ahosi. So vayappatto pitarā pesito ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa santike medhāvitāya analasatāya ca na cireneva mante vijjāṭṭhānāni ca uggahetvā brāhmaṇasippe nipphattiṃ patto. So ācariyaṃ abhivādetvā ‘‘mayā tumhākaṃ santike sippaṃ sikkhitaṃ, kiṃ vo garudakkhiṇaṃ demī’’ti āha. Ācariyo ‘‘garudakkhiṇā nāma antevāsikassa vibhavānurūpā, kahāpaṇasahassamānehī’’ti āha. Chattamāṇavo ācariyaṃ abhivādetvā setabyaṃ gantvā mātāpitaro vanditvā tehi abhinandiyamāno katapaṭisanthāro tamatthaṃ pitu ārocetvā ‘‘detha me dātabbayuttakaṃ, ajjeva datvā āgamissāmī’’ti āha. Taṃ mātāpitaro ‘‘tāta, ajja vikālo, sve gamissasī’’ti vatvā kahāpaṇe nīharitvā bhaṇḍikaṃ bandhāpetvā ṭhapesuṃ. Corā taṃ pavattiṃ ñatvā chattamāṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ vanagahane nilīnā acchiṃsu ‘‘māṇavaṃ māretvā kahāpaṇe gaṇhissāmā’’ti.
ဘဂဝာ ပစ္စူသသမယေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ လောကံ ဝောလောကေန္တော ဆတ္တမာဏဝကသ္သ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာနံ, စောရေဟိ မာရိတသ္သ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိံ, တတော သဟ ဝိမာနေန အာဂတသ္သ တတ္ထ သန္နိပတိတပရိသာယ စ ဓမ္မာဘိသမယံ ဒိသ္ဝာ ပဌမတရမေဝ ဂန္တ္ဝာ မာဏဝကသ္သ ဂမနမဂ္ဂေ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ မာဏဝော အာစရိယဓနံ ဂဟေတ္ဝာ သေတဗ္ယတော ဥက္ကဋ္ဌာဘိမုခော ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဘဂဝန္တံ နိသိန္နံ ဒိသ္ဝာ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ကုဟိံ ဂမိသ္သသီ’’တိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တော ‘‘ဥက္ကဋ္ဌံ, ဘော ဂောတမ, ဂမိသ္သာမိ မယ္ဟံ အာစရိယသ္သ ပောက္ခရသာတိသ္သ ဂရုဒက္ခိဏံ ဒာတု’’န္တိ အာဟ။ အထ ဘဂဝာ ‘‘ဇာနာသိ ပန တ္ဝံ, မာဏဝ, တီဏိ သရဏာနိ, ပဉ္စ သီလာနီ’’တိ ဝတ္ဝာ တေန ‘‘နာဟံ ဇာနာမိ, ကိမတ္ထိယာနိ ပနေတာနိ ကီဒိသာနိ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣဒမီဒိသ’’န္တိ သရဏဂမနသ္သ သီလသမာဒာနသ္သ စ ဖလာနိသံသံ ဝိဘာဝေတ္ဝာ ‘‘ဥဂ္ဂဏ္ဟာဟိ တာဝ, မာဏဝက, သရဏဂမနဝိဓိ’’န္တိ ဝတ္ဝာ ‘‘သာဓု ဥဂ္ဂဏ္ဟိသ္သာမိ, ကထေထ ဘန္တေ ဘဂဝာ’’တိ တေန ယာစိတော တသ္သ ရုစိယာ အနုရူပံ ဂာထာဗန္ဓဝသေန သရဏဂမနဝိဓိံ ဒသ္သေန္တော –
Bhagavā paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento chattamāṇavakassa saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānaṃ, corehi māritassa devaloke nibbattiṃ, tato saha vimānena āgatassa tattha sannipatitaparisāya ca dhammābhisamayaṃ disvā paṭhamatarameva gantvā māṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Māṇavo ācariyadhanaṃ gahetvā setabyato ukkaṭṭhābhimukho gacchanto antarāmagge bhagavantaṃ nisinnaṃ disvā upasaṅkamitvā aṭṭhāsi. ‘‘Kuhiṃ gamissasī’’ti bhagavatā vutto ‘‘ukkaṭṭhaṃ, bho gotama, gamissāmi mayhaṃ ācariyassa pokkharasātissa garudakkhiṇaṃ dātu’’nti āha. Atha bhagavā ‘‘jānāsi pana tvaṃ, māṇava, tīṇi saraṇāni, pañca sīlānī’’ti vatvā tena ‘‘nāhaṃ jānāmi, kimatthiyāni panetāni kīdisāni cā’’ti vutte ‘‘idamīdisa’’nti saraṇagamanassa sīlasamādānassa ca phalānisaṃsaṃ vibhāvetvā ‘‘uggaṇhāhi tāva, māṇavaka, saraṇagamanavidhi’’nti vatvā ‘‘sādhu uggaṇhissāmi, kathetha bhante bhagavā’’ti tena yācito tassa ruciyā anurūpaṃ gāthābandhavasena saraṇagamanavidhiṃ dassento –
၈၈၆.
886.
‘‘ယော ဝဒတံ ပဝရော မနုဇေသု၊ သက္ယမုနီ ဘဂဝာ ကတကိစ္စော။
‘‘Yo vadataṃ pavaro manujesu, sakyamunī bhagavā katakicco;
ပာရဂတော ဗလဝီရိယသမင္ဂီ၊ တံ သုဂတံ သရဏတ္ထမုပေဟိ။
Pāragato balavīriyasamaṅgī, taṃ sugataṃ saraṇatthamupehi.
၈၈၇.
887.
‘‘ရာဂဝိရာဂမနေဇမသောကံ ၊ ဓမ္မမသင္ခတမပ္ပဋိကူလံ။
‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ , dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;
မဓုရမိမံ ပဂုဏံ သုဝိဘတ္တံ၊ ဓမ္မမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟိ။
Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehi.
၈၈၈.
888.
‘‘ယတ္ထ စ ဒိန္န မဟပ္ဖလမာဟု၊ စတူသု သုစီသု ပုရိသယုဂေသု။
‘‘Yattha ca dinna mahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesu;
အဋ္ဌ စ ပုဂ္ဂလ ဓမ္မဒသာ တေ၊ သင္ဃမိမံ သရဏတ္ထမုပေဟီ’’တိ။ –
Aṭṭha ca puggala dhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. –
တိသ္သော ဂာထာယော အဘာသိ။
Tisso gāthāyo abhāsi.
၈၈၆. တတ္ထ ယောတိ အနိယမိတဝစနံ, တသ္သ ‘‘တ’’န္တိ ဣမိနာ နိယမနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝဒတန္တိ ဝဒန္တာနံ။ ပဝရောတိ သေဋ္ဌော, ကထိကာနံ ဥတ္တမော ဝာဒီဝရောတိ အတ္ထော။ မနုဇေသူတိ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသော ယထာ ‘‘သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ။ ဘဂဝာ ပန ဒေဝမနုသ္သာနမ္ပိ ဗ္ရဟ္မာနမ္ပိ သဗ္ဗေသမ္ပိ သတ္တာနံ ပဝရောယေဝ, ဘဂဝတော စ စရိမဘဝေ မနုသ္သေသု ဥပ္ပန္နတာယ ဝုတ္တံ ‘‘မနုဇေသူ’’တိ။ တေနေဝာဟ ‘‘သက္ယမုနီ’’တိ။ သက္ယကုလပ္ပသုတတာယ သက္ယော, ကာယမောနေယ္ယာဒီဟိ သမန္နာဂတတော အနဝသေသသ္သ စ ဉေယ္ယသ္သ မုနနတော မုနိ စာတိ သက္ယမုနိ။ ဘာဂ္ယဝန္တတာဒီဟိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဘဂဝာ။ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ကာတဗ္ဗသ္သ ပရိညာဒိပဘေဒသ္သ သောဠသဝိဓသ္သ ကိစ္စသ္သ ကတတ္တာ နိပ္ဖာဒိတတ္တာ ကတကိစ္စော။ ပာရံ သက္ကာယသ္သ ပရတီရံ နိဗ္ဗာနံ ဂတော သယမ္ဘုဉာဏေန အဓိဂတောတိ ပာရဂတော။ အသဒိသေန ကာယဗလေန, အနညသာဓာရဏေန ဉာဏဗလေန, စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယေန စ သမန္နာဂတတ္တာ ဗလဝီရိယသမင္ဂီ။ သောဘနဂမနတ္တာ, သုန္ဒရံ ဌာနံ ဂတတ္တာ, သမ္မာ ဂတတ္တာ, သမ္မာ စ ဂဒိတတ္တာ သုဂတော။ တံ သုဂတံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ သရဏတ္ထံ သရဏာယ ပရာယဏာယ အပာယဒုက္ခဝဋ္ဋဒုက္ခပရိတ္တာဏာယ ဥပေဟိ ဥပဂစ္ဆ, အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ အဟိတနိဝတ္တနေန ဟိတသံဝဍ္ဎနေန ‘‘အယံ မေ ဘဂဝာ သရဏံ တာဏံ လေဏံ ပရာယဏံ ဂတိ ပဋိသရဏ’’န္တိ ဘဇ သေဝ, ဧဝံ ဇာနာဟိ ဝာ ဗုဇ္ဈသ္သူတိ အတ္ထော။
886. Tattha yoti aniyamitavacanaṃ, tassa ‘‘ta’’nti iminā niyamanaṃ veditabbaṃ. Vadatanti vadantānaṃ. Pavaroti seṭṭho, kathikānaṃ uttamo vādīvaroti attho. Manujesūti ukkaṭṭhaniddeso yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti. Bhagavā pana devamanussānampi brahmānampi sabbesampi sattānaṃ pavaroyeva, bhagavato ca carimabhave manussesu uppannatāya vuttaṃ ‘‘manujesū’’ti. Tenevāha ‘‘sakyamunī’’ti. Sakyakulappasutatāya sakyo, kāyamoneyyādīhi samannāgatato anavasesassa ca ñeyyassa munanato muni cāti sakyamuni. Bhāgyavantatādīhi catūhi kāraṇehi bhagavā. Catūhi maggehi kātabbassa pariññādipabhedassa soḷasavidhassa kiccassa katattā nipphāditattā katakicco. Pāraṃ sakkāyassa paratīraṃ nibbānaṃ gato sayambhuñāṇena adhigatoti pāragato. Asadisena kāyabalena, anaññasādhāraṇena ñāṇabalena, catubbidhasammappadhānavīriyena ca samannāgatattā balavīriyasamaṅgī. Sobhanagamanattā, sundaraṃ ṭhānaṃ gatattā, sammā gatattā, sammā ca gaditattā sugato. Taṃ sugataṃ sammāsambuddhaṃ saraṇatthaṃ saraṇāya parāyaṇāya apāyadukkhavaṭṭadukkhaparittāṇāya upehi upagaccha, ajja paṭṭhāya ahitanivattanena hitasaṃvaḍḍhanena ‘‘ayaṃ me bhagavā saraṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyaṇaṃ gati paṭisaraṇa’’nti bhaja seva, evaṃ jānāhi vā bujjhassūti attho.
၈၈၇. ရာဂဝိရာဂန္တိ အရိယမဂ္ဂမာဟ။ တေန ဟိ အရိယာ အနာဒိကာလဘာဝိတမ္ပိ ရာဂံ ဝိရဇ္ဇေန္တိ။ အနေဇမသောကန္တိ အရိယဖလံ။ တဉ္ဟိ ဧဇာသင္ခာတာယ တဏ္ဟာယ အဝသိဋ္ဌာနဉ္စ သောကနိမိတ္တာနံ ကိလေသာနံ သဗ္ဗသော ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘနတော ‘‘အနေဇံ အသောက’’န္တိ စ ဝုစ္စတိ။ ဓမ္မန္တိ သဘာဝဓမ္မံ။ သဘာဝတော ဂဟေတဗ္ဗဓမ္မော ဟေသ ယဒိဒံ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ, န ပရိယတ္တိဓမ္မော ဝိယ ပညတ္တိဓမ္မဝသေန။ ဓမ္မန္တိ ဝာ ပရမတ္ထဓမ္မံ, နိဗ္ဗာနန္တိ အတ္ထော။ သမေစ္စ သမ္ဘုယ္ယ ပစ္စယေဟိ ကတံ သင္ခတံ, န သင္ခတန္တိ အသင္ခတံ။ တဒေဝ နိဗ္ဗာနံ။ နတ္ထိ ဧတ္ထ ကိဉ္စိပိ ပဋိကူလန္တိ အပ္ပဋိကူလံ။ သဝနဝေလာယံ ဥပပရိက္ခဏဝေလာယံ ပဋိပဇ္ဇနဝေလာယန္တိ သဗ္ဗဒာပိ ဣဋ္ဌမေဝာတိ မဓုရံ။ သဗ္ဗညုတညာဏသန္နိသ္သယာယ ပဋိဘာနသမ္ပဒာယ ပဝတ္တိတတ္တာ သုပ္ပဝတ္တိဘာဝတော နိပုဏဘာဝတော စ ပဂုဏံ။ ဝိဘဇိတဗ္ဗသ္သ အတ္ထသ္သ ခန္ဓာဒိဝသေန ကုသလာဒိဝသေန ဥဒ္ဒေသာဒိဝသေန စ သုဋ္ဌု ဝိဘဇနတော သုဝိဘတ္တံ။ တီဟိပိ ပဒေဟိ ပရိယတ္တိဓမ္မမေဝ ဝဒတိ။ တေနေဝ ဟိသ္သ အာပာထကာလေ ဝိယ ဝိမဒ္ဒနကာလေပိ ကထေန္တသ္သ ဝိယ သုဏန္တသ္သာပိ သမ္မုခီဘာဝတော ဥဘတောပစ္စက္ခတာယ ဒသ္သနတ္ထံ ‘‘ဣမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မန္တိ ယထာဝပဋိပဇ္ဇန္တေ အပာယဒုက္ခပာတတော ဓာရဏတ္ထေန ဓမ္မံ, ဣဒံ စတုဗ္ဗိဓသ္သာပိ ဓမ္မသ္သ သာဓာရဏဝစနံ။ ပရိယတ္တိဓမ္မောပိ ဟိ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာနမတ္တာယပိ ယထာဝပဋိပတ္တိယာ အပာယဒုက္ခပာတတော ဓာရေတိ ဧဝ။ ဣမသ္သ စ အတ္ထသ္သ ဣဒမေဝ ဝိမာနံ သာဓကန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သာဓာရဏဘာဝေန ယထာဝုတ္တဓမ္မသ္သ ပစ္စက္ခံ ကတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ပုန ‘‘ဣမ’’န္တိ အာဟ။
887.Rāgavirāganti ariyamaggamāha. Tena hi ariyā anādikālabhāvitampi rāgaṃ virajjenti. Anejamasokanti ariyaphalaṃ. Tañhi ejāsaṅkhātāya taṇhāya avasiṭṭhānañca sokanimittānaṃ kilesānaṃ sabbaso paṭippassambhanato ‘‘anejaṃ asoka’’nti ca vuccati. Dhammanti sabhāvadhammaṃ. Sabhāvato gahetabbadhammo hesa yadidaṃ maggaphalanibbānāni, na pariyattidhammo viya paññattidhammavasena. Dhammanti vā paramatthadhammaṃ, nibbānanti attho. Samecca sambhuyya paccayehi kataṃ saṅkhataṃ, na saṅkhatanti asaṅkhataṃ. Tadeva nibbānaṃ. Natthi ettha kiñcipi paṭikūlanti appaṭikūlaṃ. Savanavelāyaṃ upaparikkhaṇavelāyaṃ paṭipajjanavelāyanti sabbadāpi iṭṭhamevāti madhuraṃ. Sabbaññutaññāṇasannissayāya paṭibhānasampadāya pavattitattā suppavattibhāvato nipuṇabhāvato ca paguṇaṃ. Vibhajitabbassa atthassa khandhādivasena kusalādivasena uddesādivasena ca suṭṭhu vibhajanato suvibhattaṃ. Tīhipi padehi pariyattidhammameva vadati. Teneva hissa āpāthakāle viya vimaddanakālepi kathentassa viya suṇantassāpi sammukhībhāvato ubhatopaccakkhatāya dassanatthaṃ ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Dhammanti yathāvapaṭipajjante apāyadukkhapātato dhāraṇatthena dhammaṃ, idaṃ catubbidhassāpi dhammassa sādhāraṇavacanaṃ. Pariyattidhammopi hi saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānamattāyapi yathāvapaṭipattiyā apāyadukkhapātato dhāreti eva. Imassa ca atthassa idameva vimānaṃ sādhakanti daṭṭhabbaṃ. Sādhāraṇabhāvena yathāvuttadhammassa paccakkhaṃ katvā dassento puna ‘‘ima’’nti āha.
၈၈၈. ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ အရိယသင္ဃေ။ ဒိန္နန္တိ ပရိစ္စတ္တံ အန္နာဒိဒေယ္ယဓမ္မံ။ ဒိန္န မဟပ္ဖလန္တိ ဂာထာသုခတ္ထံ အနုနာသိကလောပော ကတော။ အစ္စန္တမေဝ ကိလေသာသုစိတော ဝိသုဇ္ဈနေန သုစီသု ‘‘သောတာပန္နော သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော’’တိအာဒိနာ (အ. နိ. ၈.၆၀) ဝုတ္တေသု စတူသု ပုရိသယုဂေသု။ အဋ္ဌာတိ မဂ္ဂဋ္ဌဖလဋ္ဌေသု ယုဂဠေ အကတ္ဝာ ဝိသုံ ဝိသုံ ဂဟဏေန အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ။ ဂာထာသုခတ္ထမေဝ စေတ္ထ ‘‘ပုဂ္ဂလ ဓမ္မဒသာ’’တိ ရသ္သံ ကတ္ဝာ နိဒ္ဒေသော။ ဓမ္မဒသာတိ စတုသစ္စဓမ္မသ္သ နိဗ္ဗာနဓမ္မသ္သ စ ပစ္စက္ခတော ဒသ္သနကာ။ ဒိဋ္ဌိသီလသာမညေန သံဟတဘာဝေန သင္ဃံ။
888.Yatthāti yasmiṃ ariyasaṅghe. Dinnanti pariccattaṃ annādideyyadhammaṃ. Dinna mahapphalanti gāthāsukhatthaṃ anunāsikalopo kato. Accantameva kilesāsucito visujjhanena sucīsu ‘‘sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno’’tiādinā (a. ni. 8.60) vuttesu catūsu purisayugesu. Aṭṭhāti maggaṭṭhaphalaṭṭhesu yugaḷe akatvā visuṃ visuṃ gahaṇena aṭṭha puggalā. Gāthāsukhatthameva cettha ‘‘puggala dhammadasā’’ti rassaṃ katvā niddeso. Dhammadasāti catusaccadhammassa nibbānadhammassa ca paccakkhato dassanakā. Diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatabhāvena saṅghaṃ.
ဧဝံ ဘဂဝတာ တီဟိ ဂာထာဟိ သရဏဂုဏသန္ဒသ္သနေန သဒ္ဓိံ သရဏဂမနဝိဓိမ္ဟိ ဝုတ္တေ မာဏဝော တံတံသရဏဂုဏာနုသ္သရဏမုခေန သရဏဂမနဝိဓိနော အတ္တနော ဟဒယေ ဌပိတဘာဝံ ဝိဘာဝေန္တော တသ္သာ တသ္သာ ဂာထာယ အနန္တရံ ‘‘ယော ဝဒတံ ပဝရော’’တိအာဒိနာ တံ တံ ဂာထံ ပစ္စနုဘာသိ။ ဧဝံ ပစ္စနုဘာသိတ္ဝာ ဌိတသ္သ ပဉ္စ သိက္ခာပဒာနိ သရူပတော ဖလာနိသံသတော စ ဝိဘာဝေတ္ဝာ တေသံ သမာဒာနဝိဓိံ ကထေသိ။ သော တမ္ပိ သုဋ္ဌု ဥပဓာရေတ္ဝာ ပသန္နမာနသော ‘‘ဟန္ဒာဟံ ဘဂဝာ ဂမိသ္သာမီ’’တိ ဝတ္ဝာ ရတနတ္တယဂုဏံ အနုသ္သရန္တော တံယေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဘဂဝာပိ ‘‘အလံ ဣမသ္သ ဧတ္တကံ ကုသလံ ဒေဝလောကူပပတ္တိယာ’’တိ ဇေတဝနမေဝ အဂမာသိ။
Evaṃ bhagavatā tīhi gāthāhi saraṇaguṇasandassanena saddhiṃ saraṇagamanavidhimhi vutte māṇavo taṃtaṃsaraṇaguṇānussaraṇamukhena saraṇagamanavidhino attano hadaye ṭhapitabhāvaṃ vibhāvento tassā tassā gāthāya anantaraṃ ‘‘yo vadataṃ pavaro’’tiādinā taṃ taṃ gāthaṃ paccanubhāsi. Evaṃ paccanubhāsitvā ṭhitassa pañca sikkhāpadāni sarūpato phalānisaṃsato ca vibhāvetvā tesaṃ samādānavidhiṃ kathesi. So tampi suṭṭhu upadhāretvā pasannamānaso ‘‘handāhaṃ bhagavā gamissāmī’’ti vatvā ratanattayaguṇaṃ anussaranto taṃyeva maggaṃ paṭipajji. Bhagavāpi ‘‘alaṃ imassa ettakaṃ kusalaṃ devalokūpapattiyā’’ti jetavanameva agamāsi.
မာဏဝသ္သ ပန ပသန္နစိတ္တသ္သ ရတနတ္တယဂုဏံ သလ္လက္ခဏဝသေန ‘‘သရဏံ ဥပေမီ’’တိ ပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒတာယ သရဏေသု စ, ဘဂဝတာ ဝုတ္တနယေန ပဉ္စန္နံ သီလာနံ အဓိဋ္ဌာနေန သီလေသု စ ပတိဋ္ဌိတသ္သ တေနေဝ နယေန ရတနတ္တယဂုဏေ အနုသ္သရန္တသ္သေဝ ဂစ္ဆန္တသ္သ စောရာ မဂ္ဂေ ပရိယုဋ္ဌိံသု။ သော တေ အဂဏေတ္ဝာ ရတနတ္တယဂုဏေ အနုသ္သရန္တောယေဝ ဂစ္ဆတိ။ တဉ္စေကော စောရော ဂုမ္ဗန္တရံ ဥပနိသ္သာယ ဌိတော ဝိသပီတေန သရေန သဟသာဝ ဝိဇ္ဈိတ္ဝာ ဇီဝိတက္ခယံ ပာပေတ္ဝာ ကဟာပဏဘဏ္ဍိကံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္တနော သဟာယေဟိ သဒ္ဓိံ ပက္ကာမိ။ မာဏဝော ပန ကာလံ ကတ္ဝာ တာဝတိံသဘဝနေ တိံသယောဇနိကေ ကနကဝိမာနေ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓော ဝိယ အစ္ဆရာသဟသ္သပရိဝုတော သဋ္ဌိသကဋဘာရာလင္ကာရပဋိမဏ္ဍိတတ္တဘာဝော နိဗ္ဗတ္တိ, တသ္သ ဝိမာနသ္သ အာဘာ သာတိရေကာနိ ဝီသတိယောဇနာနိ ဖရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။
Māṇavassa pana pasannacittassa ratanattayaguṇaṃ sallakkhaṇavasena ‘‘saraṇaṃ upemī’’ti pavattacittuppādatāya saraṇesu ca, bhagavatā vuttanayena pañcannaṃ sīlānaṃ adhiṭṭhānena sīlesu ca patiṭṭhitassa teneva nayena ratanattayaguṇe anussarantasseva gacchantassa corā magge pariyuṭṭhiṃsu. So te agaṇetvā ratanattayaguṇe anussarantoyeva gacchati. Tañceko coro gumbantaraṃ upanissāya ṭhito visapītena sarena sahasāva vijjhitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā kahāpaṇabhaṇḍikaṃ gahetvā attano sahāyehi saddhiṃ pakkāmi. Māṇavo pana kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane tiṃsayojanike kanakavimāne suttappabuddho viya accharāsahassaparivuto saṭṭhisakaṭabhārālaṅkārapaṭimaṇḍitattabhāvo nibbatti, tassa vimānassa ābhā sātirekāni vīsatiyojanāni pharitvā tiṭṭhati.
အထ မာဏဝံ ကာလကတံ ဒိသ္ဝာ သေတဗ္ယဂာမဝာသိနော မနုသ္သာ သေတဗ္ယံ ဂန္တ္ဝာ တသ္သ မာတာပိတူနံ ဥက္ကဋ္ဌဂာမဝာသိနော စ ဥက္ကဋ္ဌံ ဂန္တ္ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပောက္ခရသာတိသ္သ ကထေသုံ။ တံ သုတ္ဝာ တသ္သ မာတာပိတရော ဉာတိမိတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏော စ ပောက္ခရသာတိ သပရိဝာရာ အသ္သုမုခာ ရောဒမာနာ တံ ပဒေသံ အဂမံသု, ယေဘုယ္ယေန သေတဗ္ယဝာသိနော စ ဥက္ကဋ္ဌဝာသိနော စ ဣစ္ဆာနင္ဂလဝာသိနော စ သန္နိပတိံသု, မဟာသမာဂမော အဟောသိ။ အထ မာဏဝသ္သ မာတာပိတရော မဂ္ဂသ္သ အဝိဒူရေ စိတကံ သဇ္ဇေတ္ဝာ သရီရကိစ္စံ ကာတုံ အာရဘိံသု။
Atha māṇavaṃ kālakataṃ disvā setabyagāmavāsino manussā setabyaṃ gantvā tassa mātāpitūnaṃ ukkaṭṭhagāmavāsino ca ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa kathesuṃ. Taṃ sutvā tassa mātāpitaro ñātimittā brāhmaṇo ca pokkharasāti saparivārā assumukhā rodamānā taṃ padesaṃ agamaṃsu, yebhuyyena setabyavāsino ca ukkaṭṭhavāsino ca icchānaṅgalavāsino ca sannipatiṃsu, mahāsamāgamo ahosi. Atha māṇavassa mātāpitaro maggassa avidūre citakaṃ sajjetvā sarīrakiccaṃ kātuṃ ārabhiṃsu.
အထ ဘဂဝာ စိန္တေသိ ‘‘မယိ ဂတေ ဆတ္တမာဏဝော မံ ဝန္ဒိတုံ အာဂမိသ္သတိ, အာဂတဉ္စ တံ ကတကမ္မံ ကထာပေန္တော ကမ္မဖလံ ပစ္စက္ခံ ကာရေတ္ဝာ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သာမိ, ဧဝံ မဟာဇနသ္သ ဓမ္မာဘိသမယော ဘဝိသ္သတီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ တံ ပဒေသံ ဥပဂန္တ္ဝာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဝိသ္သဇ္ဇေန္တော။ အထ ဆတ္တမာဏဝဒေဝပုတ္တောပိ အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ, တသ္သာ ကာရဏံ ဥပဓာရေန္တော သရဏဂမနဉ္စ သီလသမာဒာနဉ္စ ဒိသ္ဝာ, ဝိမ္ဟယဇာတော ဘဂဝတိ သဉ္ဇာတပသာဒဗဟုမာနော ‘‘ဣဒာနေဝာဟံ ဂန္တ္ဝာ ဘဂဝန္တဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ ဝန္ဒိသ္သာမိ, ရတနတ္တယဂုဏေ စ မဟာဇနသ္သ ပာကဋေ ကရိသ္သာမီ’’တိ ကတညုတံ နိသ္သာယ သကလံ တံ အရညပဒေသံ ဧကာလောကံ ကရောန္တော, သဟ ဝိမာနေန အာဂန္တ္ဝာ ဝိမာနတော ဩရုယ္ဟ မဟတာ ပရိဝာရေန သဒ္ဓိံ ဒိသ္သမာနရူပော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတန္တော အဘိဝာဒေတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသ္ဝာ မဟာဇနော ‘‘ကော နု ခော အယံ ဒေဝော ဝာ ဗ္ရဟ္မာ ဝာ’’တိ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ပရိဝာရေသိ။ ဘဂဝာ တေန ကတပုညကမ္မံ ပာကဋံ ကာတုံ –
Atha bhagavā cintesi ‘‘mayi gate chattamāṇavo maṃ vandituṃ āgamissati, āgatañca taṃ katakammaṃ kathāpento kammaphalaṃ paccakkhaṃ kāretvā dhammaṃ desessāmi, evaṃ mahājanassa dhammābhisamayo bhavissatī’’ti cintetvā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ taṃ padesaṃ upagantvā aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjento. Atha chattamāṇavadevaputtopi attano sampattiṃ paccavekkhitvā, tassā kāraṇaṃ upadhārento saraṇagamanañca sīlasamādānañca disvā, vimhayajāto bhagavati sañjātapasādabahumāno ‘‘idānevāhaṃ gantvā bhagavantañca bhikkhusaṅghañca vandissāmi, ratanattayaguṇe ca mahājanassa pākaṭe karissāmī’’ti kataññutaṃ nissāya sakalaṃ taṃ araññapadesaṃ ekālokaṃ karonto, saha vimānena āgantvā vimānato oruyha mahatā parivārena saddhiṃ dissamānarūpo upasaṅkamitvā bhagavato pādesu sirasā nipatanto abhivādetvā añjaliṃ paggayha ekamantaṃ aṭṭhāsi. Taṃ disvā mahājano ‘‘ko nu kho ayaṃ devo vā brahmā vā’’ti acchariyabbhutajāto upasaṅkamitvā bhagavantaṃ parivāresi. Bhagavā tena katapuññakammaṃ pākaṭaṃ kātuṃ –
၈၈၉.
889.
‘‘န တထာ တပတိ နဘေ သူရိယော၊ စန္ဒော စ န ဘာသတိ န ဖုသ္သော။
‘‘Na tathā tapati nabhe sūriyo, cando ca na bhāsati na phusso;
ယထာ အတုလမိဒံ မဟပ္ပဘာသံ၊ ကော နု တ္ဝံ တိဒိဝာ မဟိံ ဥပာဂာ။
Yathā atulamidaṃ mahappabhāsaṃ, ko nu tvaṃ tidivā mahiṃ upāgā.
၈၉၀.
890.
‘‘ဆိန္ဒတိ ရံသီ ပဘင္ကရသ္သ၊ သာဓိကဝီသတိယောဇနာနိ အာဘာ။
‘‘Chindati raṃsī pabhaṅkarassa, sādhikavīsatiyojanāni ābhā;
ရတ္တိမပိ ယထာ ဒိဝံ ကရောတိ၊ ပရိသုဒ္ဓံ ဝိမလံ သုဘံ ဝိမာနံ။
Rattimapi yathā divaṃ karoti, parisuddhaṃ vimalaṃ subhaṃ vimānaṃ.
၈၉၁.
891.
‘‘ဗဟုပဒုမဝိစိတ္ရပုဏ္ဍရီကံ၊ ဝောကိဏ္ဏံ ကုသုမေဟိ နေကစိတ္တံ။
‘‘Bahupadumavicitrapuṇḍarīkaṃ, vokiṇṇaṃ kusumehi nekacittaṃ;
အရဇဝိရဇဟေမဇာလဆန္နံ၊ အာကာသေ တပတိ ယထာပိ သူရိယော။
Arajavirajahemajālachannaṃ, ākāse tapati yathāpi sūriyo.
၈၉၂.
892.
‘‘ရတ္တမ္ဗရပီတဝာသသာဟိ၊ အဂရုပိယင္ဂုစန္ဒနုသ္သဒာဟိ။
‘‘Rattambarapītavāsasāhi, agarupiyaṅgucandanussadāhi;
ကဉ္စနတနုသန္နိဘတ္တစာဟိ၊ ပရိပူရံ ဂဂနံဝ တာရကာဟိ။
Kañcanatanusannibhattacāhi, paripūraṃ gaganaṃva tārakāhi.
၈၉၃.
893.
‘‘နရနာရိယော ဗဟုကေတ္ထနေကဝဏ္ဏာ၊ ကုသုမဝိဘူသိတာဘရဏေတ္ထ သုမနာ။
‘‘Naranāriyo bahuketthanekavaṇṇā, kusumavibhūsitābharaṇettha sumanā;
အနိလပမုဉ္စိတာ ပဝန္တိ သုရဘိံ၊ တပနိယဝိတတာ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။
Anilapamuñcitā pavanti surabhiṃ, tapaniyavitatā suvaṇṇachannā.
၈၉၄.
894.
‘‘ကိသ္သ သံယမသ္သ အယံ ဝိပာကော၊ ကေနာသိ ကမ္မဖလေနိဓူပပန္နော။
‘‘Kissa saṃyamassa ayaṃ vipāko, kenāsi kammaphalenidhūpapanno;
ယထာ စ တေ အဓိဂတမိဒံ ဝိမာနံ၊ တဒနုပဒံ အဝစာသိ ဣဂ္ဃ ပုဋ္ဌော’’တိ။ –
Yathā ca te adhigatamidaṃ vimānaṃ, tadanupadaṃ avacāsi iggha puṭṭho’’ti. –
တံ ဒေဝပုတ္တံ ပဋိပုစ္ဆိ။
Taṃ devaputtaṃ paṭipucchi.
၈၈၆. တတ္ထ တပတီတိ ဒိပ္ပတိ။ နဘေတိ အာကာသေ။ ဖုသ္သောတိ ဖုသ္သတာရကာ။ အတုလန္တိ အနုပမံ, အပ္ပမာဏံ ဝာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဣဒံ တဝ ဝိမာနံ အနုပမံ အပ္ပမာဏံ ပဘသ္သရဘာဝေန တတော ဧဝ မဟပ္ပဘာသံ အာကာသေ ဒိပ္ပတိ, န တထာ တာရကရူပာနိ ဒိပ္ပန္တိ, န စန္ဒော, တာနိ တာဝ တိဋ္ဌန္တု, နာပိ သူရိယော ဒိပ္ပတိ, ဧဝံဘူတော ကော နု တ္ဝံ ဒေဝလောကတော ဣမံ ဘူမိပဒေသံ ဥပဂတော, တံ ပာကဋံ ကတ္ဝာ ဣမသ္သ မဟာဇနသ္သ ကထေဟီတိ။
886. Tattha tapatīti dippati. Nabheti ākāse. Phussoti phussatārakā. Atulanti anupamaṃ, appamāṇaṃ vā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā idaṃ tava vimānaṃ anupamaṃ appamāṇaṃ pabhassarabhāvena tato eva mahappabhāsaṃ ākāse dippati, na tathā tārakarūpāni dippanti, na cando, tāni tāva tiṭṭhantu, nāpi sūriyo dippati, evaṃbhūto ko nu tvaṃ devalokato imaṃ bhūmipadesaṃ upagato, taṃ pākaṭaṃ katvā imassa mahājanassa kathehīti.
၈၉၀. ဆိန္ဒတီတိ ဝိစ္ဆိန္ဒတိ, ပဝတ္တိတုံ အဒေန္တော ပဋိဟနတီတိ အတ္ထော။ ရံသီတိ ရသ္မိယော။ ပဘင္ကရသ္သာတိ သူရိယသ္သ။ တသ္သ စ ဝိမာနသ္သ ပဘာ သမန္တတော ပဉ္စဝီသတိ ယောဇနာနိ ဖရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ တေနာဟ ‘‘သာဓိကဝီသတိယောဇနာနိ အာဘာ’’တိ။ ရတ္တိမပိ ယထာ ဒိဝံ ကရောတီတိ အတ္တနော ပဘာယ အန္ဓကာရံ ဝိဓမန္တံ ရတ္တိဘာဂမ္ပိ ဒိဝသဘာဂံ ဝိယ ကရောတိ။ ပရိသမန္တတော အန္တော စေဝ ဗဟိ စ သုဒ္ဓတာယ ပရိသုဒ္ဓံ။ သဗ္ဗသော မလာဘာဝေန ဝိမလံ။ သုန္ဒရတာယ သုဘံ။
890.Chindatīti vicchindati, pavattituṃ adento paṭihanatīti attho. Raṃsīti rasmiyo. Pabhaṅkarassāti sūriyassa. Tassa ca vimānassa pabhā samantato pañcavīsati yojanāni pharitvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘sādhikavīsatiyojanāni ābhā’’ti. Rattimapi yathā divaṃ karotīti attano pabhāya andhakāraṃ vidhamantaṃ rattibhāgampi divasabhāgaṃ viya karoti. Parisamantato anto ceva bahi ca suddhatāya parisuddhaṃ. Sabbaso malābhāvena vimalaṃ. Sundaratāya subhaṃ.
၈၉၁. ဗဟုပဒုမဝိစိတ္ရပုဏ္ဍရီကန္တိ ဗဟုဝိဓရတ္တကမလဉ္စေဝ ဝိစိတ္တဝဏ္ဏသေတကမလဉ္စ။ သေတကမလံ ပဒုမံ, ရတ္တကမလံ ပုဏ္ဍရီကန္တိ ဝဒန္တိ။ ဝောကိဏ္ဏံ ကုသုမေဟီတိ အညေဟိ စ နာနာဝိဓေဟိ ပုပ္ဖေဟိ သမောကိဏ္ဏံ။ နေကစိတ္တန္တိ မာလာကမ္မလတာကမ္မာဒိနာနာဝိဓဝိစိတ္တံ။ အရဇဝိရဇဟေမဇာလဆန္နန္တိ သယံ အပဂတရဇံ ဝိရဇေန နိဒ္ဒောသေန ကဉ္စနဇာလေန ဆာဒိတံ။
891.Bahupadumavicitrapuṇḍarīkanti bahuvidharattakamalañceva vicittavaṇṇasetakamalañca. Setakamalaṃ padumaṃ, rattakamalaṃ puṇḍarīkanti vadanti. Vokiṇṇaṃ kusumehīti aññehi ca nānāvidhehi pupphehi samokiṇṇaṃ. Nekacittanti mālākammalatākammādinānāvidhavicittaṃ. Arajavirajahemajālachannanti sayaṃ apagatarajaṃ virajena niddosena kañcanajālena chāditaṃ.
၈၉၂. ရတ္တမ္ဗရပီတဝာသသာဟီတိ ရတ္တဝတ္ထာဟိ စေဝ ပီတဝတ္ထာဟိ စ။ ဧကာ ဟိ ရတ္တံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထံ နိဝာသေတ္ဝာ ပီတံ ဥတ္တရိယံ ကရောတိ, အပရာ ပီတံ နိဝာသေတ္ဝာ ရတ္တံ ဥတ္တရိယံ ကရောတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ရတ္တမ္ဗရပီတဝာသသာဟီ’’တိ ။ အဂရုပိယင္ဂုစန္ဒနုသ္သဒာဟီတိ အဂရုဂန္ဓေန ပိယင္ဂုမာလာဟိ စန္ဒနဂန္ဓေဟိ စ ဥသ္သဒာဟိ, ဥသ္သန္နဒိဗ္ဗာဂရုဂန္ဓာဒိကာဟီတိ အတ္ထော။ ကဉ္စနတနုသန္နိဘတ္တစာဟီတိ ကနကသဒိသသုခုမစ္ဆဝီဟိ။ ပရိပူရန္တိ တဟံ တဟံ ဝိစရန္တီဟိ သင္ဂီတိပသုတာဟိ စ ပရိပုဏ္ဏံ။
892.Rattambarapītavāsasāhīti rattavatthāhi ceva pītavatthāhi ca. Ekā hi rattaṃ dibbavatthaṃ nivāsetvā pītaṃ uttariyaṃ karoti, aparā pītaṃ nivāsetvā rattaṃ uttariyaṃ karoti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘rattambarapītavāsasāhī’’ti . Agarupiyaṅgucandanussadāhīti agarugandhena piyaṅgumālāhi candanagandhehi ca ussadāhi, ussannadibbāgarugandhādikāhīti attho. Kañcanatanusannibhattacāhīti kanakasadisasukhumacchavīhi. Paripūranti tahaṃ tahaṃ vicarantīhi saṅgītipasutāhi ca paripuṇṇaṃ.
၈၉၃. ဗဟုကေတ္ထာတိ ဗဟုကာ ဧတ္ထ။ အနေကဝဏ္ဏာတိ နာနာရူပာ။ ကုသမဝိဘူသိတာဘရဏာတိ ဝိသေသတော သုရဘိဝာယနတ္ထံ ဒိဗ္ဗကုသုမေဟိ အလင္ကတဒိဗ္ဗာဘရဏာ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ဝိမာနေ။ သုမနာတိ သုန္ဒရမနာ ပမုဒိတစိတ္တာ။ အနိလပမုဉ္စိတာ ပဝန္တိ သုရဘိန္တိ အနိလေန ပမုဉ္စိတဂန္ဓာနံ ပုပ္ဖာနံ ဝာယုနာ ဝိမုတ္တပတ္တပုဋံ ဝိယ ဝိဗန္ဓတာယ ဝိကသိတတာယ စ သုဂန္ဓံ ပဝာယန္တိ။ ‘‘အနိလပဓူပိတာ’’တိပိ ပဌန္တိ, ဝာတေန မန္ဒံ အာဝုယ္ဟမာနာ ဟေမမယပုပ္ဖာတိ အတ္ထော။ ကနကစီရကာဒီဟိ ဝေဏိအာဒီသု ဩတတတာယ တပနိယဝိတတာ။ ယေဘုယ္ယေန ကဉ္စနာဘရဏေဟိ အစ္ဆာဒိတသရီရတာယ သုဝဏ္ဏဆန္နာ။ နရနာရိယောတိ ဒေဝပုတ္တာ ဒေဝဓီတရော စ ဗဟုကာ ဧတ္ထ တဝ ဝိမာနေတိ ဒသ္သေတိ။
893.Bahuketthāti bahukā ettha. Anekavaṇṇāti nānārūpā. Kusamavibhūsitābharaṇāti visesato surabhivāyanatthaṃ dibbakusumehi alaṅkatadibbābharaṇā. Etthāti etasmiṃ vimāne. Sumanāti sundaramanā pamuditacittā. Anilapamuñcitā pavanti surabhinti anilena pamuñcitagandhānaṃ pupphānaṃ vāyunā vimuttapattapuṭaṃ viya vibandhatāya vikasitatāya ca sugandhaṃ pavāyanti. ‘‘Anilapadhūpitā’’tipi paṭhanti, vātena mandaṃ āvuyhamānā hemamayapupphāti attho. Kanakacīrakādīhi veṇiādīsu otatatāya tapaniyavitatā. Yebhuyyena kañcanābharaṇehi acchāditasarīratāya suvaṇṇachannā. Naranāriyoti devaputtā devadhītaro ca bahukā ettha tava vimāneti dasseti.
၈၉၄. ဣင္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပာတော ပုဋ္ဌောတိ ပုစ္ဆိတော ဣမသ္သ မဟာဇနသ္သ ကမ္မဖလပစ္စက္ခဘာဝာယာတိ အဓိပ္ပာယော။
894.Iṅghāti codanatthe nipāto puṭṭhoti pucchito imassa mahājanassa kammaphalapaccakkhabhāvāyāti adhippāyo.
တတော ဒေဝပုတ္တော ဣမာဟိ ဂာထာဟိ ဗ္ယာကာသိ –
Tato devaputto imāhi gāthāhi byākāsi –
၈၉၅.
895.
‘‘သယမိဓ ပထေ သမေစ္စ မာဏဝေန၊ သတ္ထာနုသာသိ အနုကမ္ပမာနော။
‘‘Sayamidha pathe samecca māṇavena, satthānusāsi anukampamāno;
တဝ ရတနဝရသ္သ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ၊ ကရိသ္သာမီတိ စ ဗ္ရဝိတ္ထ ဆတ္တော။
Tava ratanavarassa dhammaṃ sutvā, karissāmīti ca bravittha chatto.
၈၉၆.
896.
‘‘ဇိနဝရပဝရံ ဥပေဟိ သရဏံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ တထေဝ ဘိက္ခုသင္ဃံ။
‘‘Jinavarapavaraṃ upehi saraṇaṃ, dhammañcāpi tatheva bhikkhusaṅghaṃ;
နောတိ ပဌမံ အဝောစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
၈၉၇.
897.
‘‘မာ စ ပာဏဝဓံ ဝိဝိဓံ စရသ္သု အသုစိံ၊
‘‘Mā ca pāṇavadhaṃ vividhaṃ carassu asuciṃ,
န ဟိ ပာဏေသု အသညတံ အဝဏ္ဏယိံသု သပ္ပညာ။
Na hi pāṇesu asaññataṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;
နောတိ ပဌမံ အဝောစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
၈၉၈.
898.
‘‘မာ စ ပရဇနသ္သ ရက္ခိတမ္ပိ၊ အာဒာတဗ္ဗမမညိထော အဒိန္နံ။
‘‘Mā ca parajanassa rakkhitampi, ādātabbamamaññitho adinnaṃ;
နောတိ ပဌမံ အဝောစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
၈၉၉.
899.
‘‘မာ စ ပရဇနသ္သ ရက္ခိတာယော၊ ပရဘရိယာ အဂမာ အနရိယမေတံ။
‘‘Mā ca parajanassa rakkhitāyo, parabhariyā agamā anariyametaṃ;
နောတိ ပဌမံ အဝောစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
၉၀၀.
900.
‘‘မာ စ ဝိတထံ အညထာ အဘာဏိ၊ န ဟိ မုသာဝာဒံ အဝဏ္ဏယိံသု သပ္ပညာ။
‘‘Mā ca vitathaṃ aññathā abhāṇi, na hi musāvādaṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;
နောတိ ပဌမံ အဝောစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
၉၀၁.
901.
‘‘ယေန စ ပုရိသသ္သ အပေတိ သညာ၊ တံ မဇ္ဇံ ပရိဝဇ္ဇယသ္သု သဗ္ဗံ။
‘‘Yena ca purisassa apeti saññā, taṃ majjaṃ parivajjayassu sabbaṃ;
နောတိ ပဌမံ အဝောစဟံ ဘန္တေ၊ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိံ။
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
၉၀၂.
902.
‘‘သ္ဝာဟံ ဣဓ ပဉ္စ သိက္ခာ ကရိတ္ဝာ၊ ပဋိပဇ္ဇိတ္ဝာ တထာဂတသ္သ ဓမ္မေ။
‘‘Svāhaṃ idha pañca sikkhā karitvā, paṭipajjitvā tathāgatassa dhamme;
ဒ္ဝေပထမဂမာသိံ စောရမဇ္ဈေ၊ တေ မံ တတ္ထ ဝဓိံသု ဘောဂဟေတု။
Dvepathamagamāsiṃ coramajjhe, te maṃ tattha vadhiṃsu bhogahetu.
၉၀၃.
903.
‘‘ဧတ္တကမိဒံ အနုသ္သရာမိ ကုသလံ၊ တတော ပရံ န မေ ဝိဇ္ဇတိ အညံ။
‘‘Ettakamidaṃ anussarāmi kusalaṃ, tato paraṃ na me vijjati aññaṃ;
တေန သုစရိတေန ကမ္မုနာဟံ၊ ဥပ္ပန္နော တိဒိဝေသု ကာမကာမီ။
Tena sucaritena kammunāhaṃ, uppanno tidivesu kāmakāmī.
၉၀၄.
904.
‘‘ပသ္သ ခဏမုဟုတ္တသညမသ္သ၊ အနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာ ဝိပာကံ။
‘‘Passa khaṇamuhuttasaññamassa, anudhammappaṭipattiyā vipākaṃ;
ဇလမိဝ ယသသာ သမေက္ခမာနာ၊ ဗဟုကာမံ ပိဟယန္တိ ဟီနကမ္မာ။
Jalamiva yasasā samekkhamānā, bahukāmaṃ pihayanti hīnakammā.
၉၀၅.
905.
‘‘ပသ္သ ကတိပယာယ ဒေသနာယ၊ သုဂတိဉ္စမ္ဟိ ဂတော သုခဉ္စ ပတ္တော။
‘‘Passa katipayāya desanāya, sugatiñcamhi gato sukhañca patto;
ယေ စ တေ သတတံ သုဏန္တိ ဓမ္မံ၊ မညေ တေ အမတံ ဖုသန္တိ ခေမံ။
Ye ca te satataṃ suṇanti dhammaṃ, maññe te amataṃ phusanti khemaṃ.
၉၀၆.
906.
‘‘အပ္ပမ္ပိ ကတံ မဟာဝိပာကံ၊ ဝိပုလံ ဟောတိ တထာဂတသ္သ ဓမ္မေ။
‘‘Appampi kataṃ mahāvipākaṃ, vipulaṃ hoti tathāgatassa dhamme;
ပသ္သ ကတပုညတာယ ဆတ္တော၊ ဩဘာသေတိ ပထဝိံ ယထာပိ သူရိယော။
Passa katapuññatāya chatto, obhāseti pathaviṃ yathāpi sūriyo.
၉၀၇.
907.
‘‘ကိမိဒံ ကုသလံ ကိမာစရေမ၊ ဣစ္စေကေ ဟိ သမေစ္စ မန္တယန္တိ။
‘‘Kimidaṃ kusalaṃ kimācarema, icceke hi samecca mantayanti;
တေ မယံ ပုနရေဝ လဒ္ဓ မာနုသတ္တံ၊ ပဋိပန္နာ ဝိဟရေမု သီလဝန္တော။
Te mayaṃ punareva laddha mānusattaṃ, paṭipannā viharemu sīlavanto.
၉၀၈.
908.
‘‘ဗဟုကာရော အနုကမ္ပကော စ သတ္ထာ၊ ဣတိ မေ သတိ အဂမာ ဒိဝာ ဒိဝသ္သ။
‘‘Bahukāro anukampako ca satthā, iti me sati agamā divā divassa;
သ္ဝာဟံ ဥပဂတောမ္ဟိ သစ္စနာမံ၊ အနုကမ္ပသ္သု ပုနပိ သုဏေမ္ဟ ဓမ္မံ။
Svāhaṃ upagatomhi saccanāmaṃ, anukampassu punapi suṇemha dhammaṃ.
၉၀၉.
909.
‘‘ယေ စိဓ ပဇဟန္တိ ကာမရာဂံ၊ ဘဝရာဂာနုသယဉ္စ ပဟာယ မောဟံ။
‘‘Ye cidha pajahanti kāmarāgaṃ, bhavarāgānusayañca pahāya mohaṃ;
န စ တေ ပုန မုပေန္တိ ဂဗ္ဘသေယ္ယံ၊ ပရိနိဗ္ဗာနဂတာ ဟိ သီတိဘူတာ’’တိ။
Na ca te puna mupenti gabbhaseyyaṃ, parinibbānagatā hi sītibhūtā’’ti.
၈၉၅. တတ္ထ သယမိဓ ပထေ သမေစ္စ မာဏဝေနာတိ ဣဓ ဣမသ္မိံ ပထေ မဟာမဂ္ဂေ သယမေဝ ဥပဂတေန မာဏဝေန ဗ္ရာဟ္မဏကုမာရေန သမေစ္စ သမာဂန္တ္ဝာ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထေဟိ သတ္တာနံ ယထာရဟမနုသာသနတော သတ္ထာ ဘဂဝာ, တ္ဝံ ယံ မာဏဝံ ယထာဓမ္မံ အနုသာသိ အနုကမ္ပမာနော အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော, တဝ ရတနဝရသ္သ အဂ္ဂရတနသ္သ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ, တံ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ဣတိ ဧဝံ ကရိသ္သာမိ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇိသ္သာမီတိ, သော ဆတ္တော ဆတ္တနာမကော မာဏဝော ဗ္ရဝိတ္ထ ကထေသီတိ ပဒယောဇနာ။
895. Tattha sayamidha pathe samecca māṇavenāti idha imasmiṃ pathe mahāmagge sayameva upagatena māṇavena brāhmaṇakumārena samecca samāgantvā. Diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi sattānaṃ yathārahamanusāsanato satthā bhagavā, tvaṃ yaṃ māṇavaṃ yathādhammaṃ anusāsi anukampamāno anuggaṇhanto, tava ratanavarassa aggaratanassa sammāsambuddhassa, taṃ dhammaṃ sutvā iti evaṃ karissāmi yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjissāmīti, so chatto chattanāmako māṇavo bravittha kathesīti padayojanā.
၈၉၆. ဧဝံ ယထာပုစ္ဆိတံ ကမ္မံ ကာရဏတော ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ တံ သရူပတော ဝိဘာဂတော စ ဒသ္သေန္တော သတ္ထာရာ သမာဒပိတဘာဝံ အတ္တနာ စ တတ္ထ ပစ္ဆာ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဇိနဝရပဝရ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နောတိ ပဌမံ အဝောစဟံ ဘန္တေတိ ဘန္တေ ဘဂဝာ ‘‘သရဏဂမနံ ဇာနာသီ’’တိ တယာ ဝုတ္တော ‘‘နော’’တိ န ‘‘ဇာနာမီ’’တိ ပဌမံ အဝောစံ အဟံ။ ပစ္ဆာ တေ ဝစနံ တထေဝကာသိန္တိ ပစ္ဆာ တယာ ဝုတ္တံ ကထံ ပရိဝတ္တေန္တော တဝ ဝစနံ တထေဝ အကာသိံ ပဋိပဇ္ဇိံ, တီဏိပိ သရဏာနိ ဥပဂစ္ဆိန္တိ အတ္ထော။
896. Evaṃ yathāpucchitaṃ kammaṃ kāraṇato dassetvā idāni taṃ sarūpato vibhāgato ca dassento satthārā samādapitabhāvaṃ attanā ca tattha pacchā patiṭṭhitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘jinavarapavara’’ntiādimāha. Tattha noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhanteti bhante bhagavā ‘‘saraṇagamanaṃ jānāsī’’ti tayā vutto ‘‘no’’ti na ‘‘jānāmī’’ti paṭhamaṃ avocaṃ ahaṃ. Pacchā te vacanaṃ tathevakāsinti pacchā tayā vuttaṃ kathaṃ parivattento tava vacanaṃ tatheva akāsiṃ paṭipajjiṃ, tīṇipi saraṇāni upagacchinti attho.
၈၉၇. ဝိဝိဓန္တိ ဥစ္စာဝစံ, အပ္ပသာဝဇ္ဇံ မဟာသာဝဇ္ဇဉ္စာတိ အတ္ထော။ မာ စရသ္သူတိ မာ အကာသိ။ အသုစိန္တိ ကိလေသာသုစိမိသ္သတာယ န သုစိံ။ ပာဏေသု အသညတန္တိ ပာဏဃာတတော အဝိရတံ။ န ဟိ အဝဏ္ဏယိံသူတိ န ဟိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ပစ္စူပ္ပန္နကာလတ္ထေ ဟိ ဣဒံ အတီတကာလဝစနံ။ အထ ဝာ ‘‘အဝဏ္ဏယိံသူ’’တိ ဧကဒေသေန သကလသ္သ ကာလသ္သ ဥပလက္ခဏံ, တသ္မာ ယထာ န ဝဏ္ဏယိံသု အတီတမဒ္ဓာနံ, ဧဝံ ဧတရဟိပိ န ဝဏ္ဏယန္တိ, အနာဂတေပိ န ဝဏ္ဏယိသ္သန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
897.Vividhanti uccāvacaṃ, appasāvajjaṃ mahāsāvajjañcāti attho. Mā carassūti mā akāsi. Asucinti kilesāsucimissatāya na suciṃ. Pāṇesu asaññatanti pāṇaghātato avirataṃ. Na hi avaṇṇayiṃsūti na hi vaṇṇayanti. Paccūppannakālatthe hi idaṃ atītakālavacanaṃ. Atha vā ‘‘avaṇṇayiṃsū’’ti ekadesena sakalassa kālassa upalakkhaṇaṃ, tasmā yathā na vaṇṇayiṃsu atītamaddhānaṃ, evaṃ etarahipi na vaṇṇayanti, anāgatepi na vaṇṇayissantīti vuttaṃ hoti.
၈၉၈-၉၀၀. ပရဇနသ္သ ရက္ခိတန္တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတဝတ္ထု။ တေနာဟ ‘‘အဒိန္န’’န္တိ။ မာ အဂမာတိ မာ အဇ္ဈာစရိ။ ဝိတထန္တိ အတထံ, မုသာတိ အတ္ထော။ အညထာတိ အညထာဝ, ဝိတထသညီ ဧဝံ ဝိတထန္တိ ဇာနန္တော ဧဝံ မာ ဘဏီတိ အတ္ထော။
898-900.Parajanassa rakkhitanti parapariggahitavatthu. Tenāha ‘‘adinna’’nti. Mā agamāti mā ajjhācari. Vitathanti atathaṃ, musāti attho. Aññathāti aññathāva, vitathasaññī evaṃ vitathanti jānanto evaṃ mā bhaṇīti attho.
၉၀၁. ယေနာတိ ယေန မဇ္ဇေန, ပီတေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ အပေတီတိ ဝိဂစ္ဆတိ။ သညာတိ ဓမ္မသညာ, လောကသညာ ဧဝ ဝာ။ သဗ္ဗန္တိ အနဝသေသံ, ဗီဇတော ပဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။
901.Yenāti yena majjena, pītenāti adhippāyo. Apetīti vigacchati. Saññāti dhammasaññā, lokasaññā eva vā. Sabbanti anavasesaṃ, bījato paṭṭhāyāti attho.
၉၀၂. သ္ဝာဟန္တိ သော တဒာ ဆတ္တမာဏဝဘူတော အဟံ။ ဣဓ ဣမသ္မိံ မဂ္ဂပဒေသေ, ဣမသ္မိံ ဝာ တဝ သာသနေ။ တေနာဟ ‘‘တထာဂတသ္သ ဓမ္မေ’’တိ။ ပဉ္စ သိက္ခာတိ ပဉ္စ သီလာနိ။ ကရိတ္ဝာတိ အာဒိယိတ္ဝာ, အဓိဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။ ဒ္ဝေပထန္တိ ဒ္ဝိန္နံ ဂာမသီမာနံ ဝေမဇ္ဈဘူတံ ပထံ, သီမန္တရိကပထန္တိ အတ္ထော။ တေတိ တေ စောရာ။ တတ္ထာတိ သီမန္တရိကမဂ္ဂေ။ ဘောဂဟေတူတိ အာမိသကိဉ္စိက္ခနိမိတ္တံ။
902.Svāhanti so tadā chattamāṇavabhūto ahaṃ. Idha imasmiṃ maggapadese, imasmiṃ vā tava sāsane. Tenāha ‘‘tathāgatassa dhamme’’ti. Pañca sikkhāti pañca sīlāni. Karitvāti ādiyitvā, adhiṭṭhāyāti attho. Dvepathanti dvinnaṃ gāmasīmānaṃ vemajjhabhūtaṃ pathaṃ, sīmantarikapathanti attho. Teti te corā. Tatthāti sīmantarikamagge. Bhogahetūti āmisakiñcikkhanimittaṃ.
၉၀၃. တတောတိ ယထာဝုတ္တကုသလတော ပရံ ဥပရိ အညံ ကုသလံ န ဝိဇ္ဇတိ န ဥပလဗ္ဘတိ, ယမဟံ အနုသ္သရေယ္ယန္တိ အတ္ထော။ ကာမကာမီတိ ယထိစ္ဆိတကာမဂုဏသမင္ဂီ။
903.Tatoti yathāvuttakusalato paraṃ upari aññaṃ kusalaṃ na vijjati na upalabbhati, yamahaṃ anussareyyanti attho. Kāmakāmīti yathicchitakāmaguṇasamaṅgī.
၉၀၄. ခဏမုဟုတ္တသညမသ္သာတိ ခဏမုဟုတ္တမတ္တံ ပဝတ္တသီလသ္သ။ အနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိယာတိ ယထာဓိဂတသ္သ ဖလသ္သ အနုရူပဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇမာနသ္သ ဘဂဝာ ပသ္သ, တုယ္ဟံ ဩဝာဒဓမ္မသ္သ ဝာ အနုရူပာယ ဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ သရဏဂမနသ္သ သီလသမာဒာနသ္သ စာတိ အတ္ထော။ ဇလမိဝ ယသသာတိ ဣဒ္ဓိယာ ပရိဝာရသမ္ပတ္တိယာ စ ဇလန္တံ ဝိယ။ သမေက္ခမာနာတိ ပသ္သန္တာ။ ဗဟုကာတိ ဗဟဝော။ ပိဟယန္တီတိ ‘‘ကထံ နု ခော မယံ ဧဒိသာ ဘဝေယ္ယာမာ’’တိ ပတ္ထေန္တိ။ ဟီနကမ္မာတိ မမ သမ္ပတ္တိတော နိဟီနဘောဂာ။
904.Khaṇamuhuttasaññamassāti khaṇamuhuttamattaṃ pavattasīlassa. Anudhammappaṭipattiyāti yathādhigatassa phalassa anurūpadhammaṃ paṭipajjamānassa bhagavā passa, tuyhaṃ ovādadhammassa vā anurūpāya dhammapaṭipattiyā vuttaniyāmeneva saraṇagamanassa sīlasamādānassa cāti attho. Jalamiva yasasāti iddhiyā parivārasampattiyā ca jalantaṃ viya. Samekkhamānāti passantā. Bahukāti bahavo. Pihayantīti ‘‘kathaṃ nu kho mayaṃ edisā bhaveyyāmā’’ti patthenti. Hīnakammāti mama sampattito nihīnabhogā.
၉၀၅. ကတိပယာယာတိ အပ္ပိကာယ။ ယေတိ ယေ ဘိက္ခူ စေဝ ဥပာသကာဒယော စ။ စ-သဒ္ဒော ဗ္ယတိရေကေ။ တေတိ တဝ။ သတတန္တိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ။
905.Katipayāyāti appikāya. Yeti ye bhikkhū ceva upāsakādayo ca. Ca-saddo byatireke. Teti tava. Satatanti divase divase.
၉၀၆. ဝိပုလန္တိ ဥဠာရဖလံ ဝိပုလာနုဘာဝံ။ တထာဂတသ္သ ဓမ္မေတိ တထာဂတသ္သ သာသနေ ဩဝာဒေ ဌတ္ဝာ ကတန္တိ ယောဇနာ။ ဧဝံ အနုဒ္ဒေသိကဝသေန ဝုတ္တမေဝတ္ထံ အတ္တုဒ္ဒေသိကဝသေန ဒသ္သေန္တော ‘‘ပသ္သာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပသ္သာတိ ဘဂဝန္တံ ဝဒတိ, အတ္တာနမေဝ ဝာ အညံ ဝိယ စ ကတ္ဝာ ဝဒတိ။
906.Vipulanti uḷāraphalaṃ vipulānubhāvaṃ. Tathāgatassa dhammeti tathāgatassa sāsane ovāde ṭhatvā katanti yojanā. Evaṃ anuddesikavasena vuttamevatthaṃ attuddesikavasena dassento ‘‘passā’’tiādimāha. Tattha passāti bhagavantaṃ vadati, attānameva vā aññaṃ viya ca katvā vadati.
၉၀၇. ကိမိဒံ ကုသလံ ကိမာစရေမာတိ ကုသလံ နာမေတံ ကိံသဘာဝံ ကီဒိသံ, ကထံ ဝာ တံ အာစရေယ္ယာမ။ ဣစ္စေကေ ဟိ သမေစ္စ မန္တယန္တီတိ ဧဝမေကေ သမေစ္စ သမာဂန္တ္ဝာ ပထဝိံ ပရိဝတ္တေန္တာ ဝိယ သိနေရုံ ဥက္ခိပန္တာ ဝိယ စ သုဒုက္ကရံ ကတ္ဝာ မန္တယန္တိ ဝိစာရေန္တိ, မယံ ပန အကိစ္ဆေနေဝ ပုနပိ ကုသလံ အာစရေယ္ယာမာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနေဝာဟ ‘‘မယ’’န္တိအာဒိ။
907.Kimidaṃkusalaṃ kimācaremāti kusalaṃ nāmetaṃ kiṃsabhāvaṃ kīdisaṃ, kathaṃ vā taṃ ācareyyāma. Icceke hi samecca mantayantīti evameke samecca samāgantvā pathaviṃ parivattentā viya sineruṃ ukkhipantā viya ca sudukkaraṃ katvā mantayanti vicārenti, mayaṃ pana akiccheneva punapi kusalaṃ ācareyyāmāti adhippāyo. Tenevāha ‘‘maya’’ntiādi.
၉၀၈. ဗဟုကာရောတိ ဗဟူပကာရော, မဟာဥပကာရော ဝာ။ အနုကမ္ပကောတိ ကာရုဏိကော။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ဣတီတိ ဧဝံ, ဘဂဝတော အတ္တနိ ပဋိပန္နာကာရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ မေ သတီတိ မယိ သတိ ဝိဇ္ဇမာနေ, စောရေဟိ အဝဓိတေ ဧဝာတိ အတ္ထော။ ဒိဝာ ဒိဝသ္သာတိ ဒိဝသသ္သပိ ဒိဝာ, ကာလသ္သေဝာတိ အတ္ထော။ သ္ဝာဟန္တိ သော ဆတ္တမာဏဝဘူတော အဟံ။ သစ္စနာမန္တိ ‘‘ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိအာဒိနာမေဟိ အဝိတထနာမံ ဘူတတ္ထနာမံ။ အနုကမ္ပသ္သူတိ အနုဂ္ဂဏ္ဟာဟိ။ ပုနပီတိ ဘိယ္ယောပိ သုဏေမု, တဝ ဓမ္မံ သုဏေယ္ယာမယေဝာတိ အတ္ထော။
908.Bahukāroti bahūpakāro, mahāupakāro vā. Anukampakoti kāruṇiko. Ma-kāro padasandhikaro. Itīti evaṃ, bhagavato attani paṭipannākāraṃ sandhāya vadati. Me satīti mayi sati vijjamāne, corehi avadhite evāti attho. Divā divassāti divasassapi divā, kālassevāti attho. Svāhanti so chattamāṇavabhūto ahaṃ. Saccanāmanti ‘‘bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’tiādināmehi avitathanāmaṃ bhūtatthanāmaṃ. Anukampassūti anuggaṇhāhi. Punapīti bhiyyopi suṇemu, tava dhammaṃ suṇeyyāmayevāti attho.
ဧဝံ ဒေဝပုတ္တော သဗ္ဗမေတံ ကတညုတာဘာဝေ ဌတ္ဝာ သတ္ထု ပယိရုပာသနေ စ ဓမ္မသ္သဝနေ စ အတိတ္တိမေဝ ဒီပေန္တော ဝဒတိ။ ဘဂဝာ ဒေဝပုတ္တသ္သ စ တတ္ထ သန္နိပတိတပရိသာယ စ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတ္ဝာ အနုပုဗ္ဗိကထံ ကထေသိ။ အထ နေသံ အလ္လစိတ္တတံ ဉတ္ဝာ သာမုက္ကံသိကံ ဓမ္မဒေသနံ ပကာသေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဒေဝပုတ္တော စေဝ မာတာပိတရော စသ္သ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု, မဟတော စ ဇနကာယသ္သ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသိ။
Evaṃ devaputto sabbametaṃ kataññutābhāve ṭhatvā satthu payirupāsane ca dhammassavane ca atittimeva dīpento vadati. Bhagavā devaputtassa ca tattha sannipatitaparisāya ca ajjhāsayaṃ oloketvā anupubbikathaṃ kathesi. Atha nesaṃ allacittataṃ ñatvā sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanaṃ pakāsesi. Desanāpariyosāne devaputto ceva mātāpitaro cassa sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu, mahato ca janakāyassa dhammābhisamayo ahosi.
၉၀၉. ပဌမဖလေ ပတိဋ္ဌိတော ဒေဝပုတ္တော ဥပရိမဂ္ဂေသု အတ္တနော ဂရုစိတ္တီကာရံ, တဒဓိဂမသ္သ စ မဟာနိသံသတံ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ယေ စိဓ ပဇဟန္တိ ကာမရာဂ’’န္တိ ပရိယောသာနဂာထမာဟ။ တသ္သတ္ထော – ယေ ဣဓ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဌိတာ ပဇဟန္တိ အနဝသေသတော သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ ကာမရာဂံ, န စ တေ ပုန ဥပေန္တိ ဂဗ္ဘသေယ္ယံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ။ ယေ စ ပန ပဟာယ မောဟံ သဗ္ဗသော သမုဂ္ဃာတေတ္ဝာ ဘဝရာဂာနုသယဉ္စ ပဇဟန္တိ, တေ ပုန ဥပေန္တိ ဂဗ္ဘသေယ္ယန္တိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ပရိနိဗ္ဗာနဂတာ ဟိ သီတိဘူတာ, တေ ဟိ ဥတ္တမပုရိသာ အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာနံ ဂတာ ဧဝံ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနံ သဗ္ဗပရိဠာဟာနံ ဗ္ယန္တိဘာဝေန သီတိဘူတာ။
909. Paṭhamaphale patiṭṭhito devaputto uparimaggesu attano garucittīkāraṃ, tadadhigamassa ca mahānisaṃsataṃ vibhāvento ‘‘ye cidha pajahanti kāmarāga’’nti pariyosānagāthamāha. Tassattho – ye idha imasmiṃ sāsane ṭhitā pajahanti anavasesato samucchindanti kāmarāgaṃ, na ca te puna upentigabbhaseyyaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ samucchinnattā. Ye ca pana pahāya mohaṃ sabbaso samugghātetvā bhavarāgānusayañca pajahanti, te puna upenti gabbhaseyyanti vattabbameva natthi. Kasmā? Parinibbānagatā hi sītibhūtā, te hi uttamapurisā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbānaṃ gatā evaṃ idheva sabbavedayitānaṃ sabbapariḷāhānaṃ byantibhāvena sītibhūtā.
ဣတိ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနော အရိယသောတသမာပန္နဘာဝံ ပဝေဒေန္တော အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဟေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ အပစိတိံ ဒသ္သေတ္ဝာ မာတာပိတရော အာပုစ္ဆိတ္ဝာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော, သတ္ထာပိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဂတော သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန။ မာဏဝသ္သ ပန မာတာပိတရော ဗ္ရာဟ္မဏော ပောက္ခရသာတိ သဗ္ဗော စ မဟာဇနော ဘဂဝန္တံ အနုဂန္တ္ဝာ နိဝတ္တိ။ ဘဂဝာ ဇေတဝနံ ဂန္တ္ဝာ သန္နိပတိတာယ ပရိသာယ ဣမံ ဝိမာနံ ဝိတ္ထာရတော ကထေသိ။ သာ ဒေသနာ မဟာဇနသ္သ သာတ္ထိကာ အဟောသီတိ။
Iti devaputto attano ariyasotasamāpannabhāvaṃ pavedento anupādisesāya nibbānadhātuyā desanāya kūṭaṃ gahetvā bhagavantaṃ vanditvā padakkhiṇaṃ katvā bhikkhusaṅghassa apacitiṃ dassetvā mātāpitaro āpucchitvā devalokameva gato, satthāpi uṭṭhāyāsanā gato saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Māṇavassa pana mātāpitaro brāhmaṇo pokkharasāti sabbo ca mahājano bhagavantaṃ anugantvā nivatti. Bhagavā jetavanaṃ gantvā sannipatitāya parisāya imaṃ vimānaṃ vitthārato kathesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဝိမာနဝတ္ထုပာဠိ • Vimānavatthupāḷi / ၃. ဆတ္တမာဏဝကဝိမာနဝတ္ထု • 3. Chattamāṇavakavimānavatthu
