| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
6. ச²ட்ட²னயோ ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா
6. Chaṭṭhanayo sampayogavippayogapadavaṇṇanā
228. ஸம்பயோக³விப்பயோக³பதே³ யங் லப்³ப⁴தி, யஞ்ச ந லப்³ப⁴தி, தங் ஸப்³ப³ங் புச்சா²ய க³ஹிதந்தி இத³ங் ந ரூபக்க²ந்தா⁴தீ³னி பதா³னி ஸந்தா⁴ய வுத்தங், அத² கோ² ஸம்பயோக³பத³ங் விப்பயோக³பத³ஞ்சாதி வேதி³தப்³ப³ங். ரூபக்க²ந்தா⁴தீ³ஸு ஹி யங் த⁴ம்மாயதனாதி³பத³ங் ந லப்³ப⁴தி, தங் புச்சா²யபி ந க³ஹிதங். ஸம்பயோக³பத³ங் பன ரூபக்க²ந்தா⁴தீ³ஸு அலப்³ப⁴மானம்பி ‘‘ரூபக்க²ந்தோ⁴ கதிஹி…பே॰… ஸம்பயுத்தோ’’தி ஏவங் புச்சா²ய க³ஹிதங், வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³ஸு லப்³ப⁴மானங், விப்பயோக³பத³ங் பன ஸப்³ப³த்த² லப்³ப⁴மானமேவாதி. ரூபத⁴ம்மானங் பன ரூபேன நிப்³பா³னேன வா, நிப்³பா³னஸ்ஸ ச ரூபேன ஸத்³தி⁴ங் ஸம்பயோகோ³ நாம நத்தீ²தி ஏகுப்பாதா³தி³ஸபா⁴க³தாய அபா⁴வதோ ஸம்பயோக³ங் நிவாரெந்தேன ஸா ஏவ ஏகுப்பாதா³தி³தா ஏதேஸங் விஸபா⁴க³தாதி தத³பா⁴வதோ விப்பயோகோ³பி நிவாரிதோ ஏவ ஹோதீதி த³ட்ட²ப்³போ³. சதூஸு ஹி க²ந்தே⁴ஸு விஜ்ஜமானா ஏகுப்பாதா³தி³தா தேஸங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஸபா⁴க³தா ஹோதி ரூபனிப்³பா³னேஹி தேஸங் தேஹி ச ரூபனிப்³பா³னானங் விஸபா⁴க³தா ச, ந ச ரூபேகதே³ஸஸ்ஸ நிப்³பா³னஸ்ஸ வா ஸா ஏகுப்பாதா³தி³தா அத்தி², யா ரூபேகதே³ஸேன ரூபேகதே³ஸனிப்³பா³னானங் நிப்³பா³னேன ச ரூபஸ்ஸ விஸபா⁴க³தா ஸியா. தேனேவ ‘‘சதூஹி விப்பயோகோ³’’தி வுத்தந்தி.
228. Sampayogavippayogapade yaṃ labbhati, yañca na labbhati, taṃ sabbaṃ pucchāya gahitanti idaṃ na rūpakkhandhādīni padāni sandhāya vuttaṃ, atha kho sampayogapadaṃ vippayogapadañcāti veditabbaṃ. Rūpakkhandhādīsu hi yaṃ dhammāyatanādipadaṃ na labbhati, taṃ pucchāyapi na gahitaṃ. Sampayogapadaṃ pana rūpakkhandhādīsu alabbhamānampi ‘‘rūpakkhandho katihi…pe… sampayutto’’ti evaṃ pucchāya gahitaṃ, vedanākkhandhādīsu labbhamānaṃ, vippayogapadaṃ pana sabbattha labbhamānamevāti. Rūpadhammānaṃ pana rūpena nibbānena vā, nibbānassa ca rūpena saddhiṃ sampayogo nāma natthīti ekuppādādisabhāgatāya abhāvato sampayogaṃ nivārentena sā eva ekuppādāditā etesaṃ visabhāgatāti tadabhāvato vippayogopi nivārito eva hotīti daṭṭhabbo. Catūsu hi khandhesu vijjamānā ekuppādāditā tesaṃ aññamaññaṃ sabhāgatā hoti rūpanibbānehi tesaṃ tehi ca rūpanibbānānaṃ visabhāgatā ca, na ca rūpekadesassa nibbānassa vā sā ekuppādāditā atthi, yā rūpekadesena rūpekadesanibbānānaṃ nibbānena ca rūpassa visabhāgatā siyā. Teneva ‘‘catūhi vippayogo’’ti vuttanti.
ஸத்தஸு விஞ்ஞாணதா⁴தூஸு ஏகாயபி அவிப்பயுத்தேதி யதா² ரூபப⁴வோ தீஹி விஞ்ஞாணதா⁴தூஹி, நேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மா பஞ்சஹி, அவிதக்கஅவிசாரா ஏகாய விப்பயுத்தே அனாரம்மணமிஸ்ஸகே த⁴ம்மே தீ³பெந்தி, ஏவங் அதீ³பெத்வா ஏகாயபி விப்பயுத்தே அஹொந்தே ஸத்தஹிபி ஸம்பயுத்தே ஸத்தபி வா தா தீ³பெந்தீதி அதி⁴ப்பாயோ. அவிப்பயுத்தேதி ஹி யே விப்பயுத்தா ந ஹொந்தி, தே த⁴ம்மேதி வுத்தங் ஹோதி, ந ஸம்பயுத்தேதி. தேன யானி தாஹி ஸம்பயுத்தே தீ³பெந்தி த⁴ம்மாயதனாதி³பதா³னி, யானி ச ஸம்பயுத்தவிப்பயுத்தபா⁴வேஹி நவத்தப்³ப³ங் தீ³பெந்தி அசேதஸிகாதி³பதா³னி, யானி ச ஸம்பயுத்தனவத்தப்³பா³னி தீ³பெந்தி து³க்க²ஸச்சாதி³பதா³னி, தேஸங் ஸப்³பே³ஸங் அனாரம்மணமிஸ்ஸகத⁴ம்மதீ³பகானங் அக்³க³ஹணங் வுத்தங் ஹோதி. ந ஹி அனாரம்மணமிஸ்ஸகஸப்³ப³விஞ்ஞாணதா⁴துதங்ஸம்பயுத்ததது³ப⁴யஸமுதா³யானங் க²ந்தா⁴யதனதா⁴தூஸு கேனசி ஸம்பயோகோ³ விப்பயோகோ³ வா அத்தீ²தி.
Sattasuviññāṇadhātūsu ekāyapi avippayutteti yathā rūpabhavo tīhi viññāṇadhātūhi, nevavipākanavipākadhammadhammā pañcahi, avitakkaavicārā ekāya vippayutte anārammaṇamissake dhamme dīpenti, evaṃ adīpetvā ekāyapi vippayutte ahonte sattahipi sampayutte sattapi vā tā dīpentīti adhippāyo. Avippayutteti hi ye vippayuttā na honti, te dhammeti vuttaṃ hoti, na sampayutteti. Tena yāni tāhi sampayutte dīpenti dhammāyatanādipadāni, yāni ca sampayuttavippayuttabhāvehi navattabbaṃ dīpenti acetasikādipadāni, yāni ca sampayuttanavattabbāni dīpenti dukkhasaccādipadāni, tesaṃ sabbesaṃ anārammaṇamissakadhammadīpakānaṃ aggahaṇaṃ vuttaṃ hoti. Na hi anārammaṇamissakasabbaviññāṇadhātutaṃsampayuttatadubhayasamudāyānaṃ khandhāyatanadhātūsu kenaci sampayogo vippayogo vā atthīti.
யதி³ ஏவங் விப்பயுத்தேனவிப்பயுத்தபத³னித்³தே³ஸே ‘‘குஸலேஹி த⁴ம்மேஹி யே த⁴ம்மா விப்பயுத்தா, தேஹி த⁴ம்மேஹி யே த⁴ம்மா விப்பயுத்தா’’தி ந வத்தப்³ப³ங். அகுஸலாப்³யாகதா ஹி அனாரம்மணமிஸ்ஸோப⁴யத⁴ம்மாதி? ந, யதா²வுத்தஸமுதா³யானங் க²ந்தா⁴தீ³ஹேவ ஸம்பயோக³விப்பயோகா³பா⁴வவசனதோ. க²ந்தா⁴த³யோ ஹி ததே³கதே³ஸா ததே³கதே³ஸஞ்ஞஸமுதா³யா ச, ஸமுதா³யேகதே³ஸானஞ்ச விபா⁴கா³பா⁴வதோ ந ஸபா⁴க³விஸபா⁴க³தா அத்தி², தேன தேஸங் க²ந்தா⁴தீ³ஹி ஸம்பயோக³விப்பயோகா³பா⁴வோ ஹோதி. குஸலா பன த⁴ம்மா அகுஸலாப்³யாகதேஹி விப⁴த்தா, தே ச குஸலேஹி, ந தேஸங் ஸமுதா³யேகதே³ஸபா⁴வோ ததே³கதே³ஸஞ்ஞஸமுதா³யபா⁴வோ வா, தஸ்மா க²ந்தா⁴தீ³னி அனாமஸித்வா விப்பயுத்ததாமத்தேன யதா²னித்³தா⁴ரிதத⁴ம்மத³ஸ்ஸனே குஸலேஹி இதரேஸங், இதரேஹி ச குஸலானங் விப்பயோகோ³ ந ந ஹோதி விஸபா⁴க³தாஸப்³பா⁴வதோதி தேஸங் அஞ்ஞமஞ்ஞவிப்பயுத்ததா வுத்தா. ஏஸ நயோ ஸப்³பே³ஸு ஏவரூபேஸு.
Yadi evaṃ vippayuttenavippayuttapadaniddese ‘‘kusalehi dhammehi ye dhammā vippayuttā, tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā’’ti na vattabbaṃ. Akusalābyākatā hi anārammaṇamissobhayadhammāti? Na, yathāvuttasamudāyānaṃ khandhādīheva sampayogavippayogābhāvavacanato. Khandhādayo hi tadekadesā tadekadesaññasamudāyā ca, samudāyekadesānañca vibhāgābhāvato na sabhāgavisabhāgatā atthi, tena tesaṃ khandhādīhi sampayogavippayogābhāvo hoti. Kusalā pana dhammā akusalābyākatehi vibhattā, te ca kusalehi, na tesaṃ samudāyekadesabhāvo tadekadesaññasamudāyabhāvo vā, tasmā khandhādīni anāmasitvā vippayuttatāmattena yathāniddhāritadhammadassane kusalehi itaresaṃ, itarehi ca kusalānaṃ vippayogo na na hoti visabhāgatāsabbhāvatoti tesaṃ aññamaññavippayuttatā vuttā. Esa nayo sabbesu evarūpesu.
உத்³தா³னே பன அட்டா²ரஸ ததோ பரேதி இத³ங் ‘‘ஸோளஸா’’தி வத்தப்³ப³ங், தேவீஸந்தி இத³ஞ்ச ‘‘ஏகவீஸ’’ந்தி. ஸப்³ப³த்த² ச காலஸந்தானபே⁴த³ரஹிதாரஹிதப³ஹுத⁴ம்மஸமோதா⁴னானங் ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴த⁴ம்மாயதனத⁴ம்மதா⁴தூனங் ஏகதே³ஸா ஸமுத³யஸச்சவேத³னாக்க²ந்தா⁴த³யோ ஏகதே³ஸஸம்மிஸ்ஸா ச இத்³தி⁴பாதா³த³யோ அனாரம்மணேஹி அஸம்மிஸ்ஸா ரூபக்க²ந்தா⁴த³யோ ச ஸாரம்மணேஹி அஸம்மிஸ்ஸா ஸம்பயோகீ³விப்பயோகீ³பா⁴வேன ஸமானகாலஸந்தானேஹி ச ஏகதே³ஸந்தரேஹி விப⁴த்தா ஏவ க³ஹிதாதி தேஹி தே கேஹிசி ஏகதே³ஸந்தரேஹி விப⁴த்தேஹி யதா²யோக³ங் ஸம்பயோக³ங் விப்பயோக³ஞ்ச லப⁴ந்தி. அத்தி² ஹி தேஸங் ஏகுப்பாதா³தி³தா ஸபா⁴க³தா விஸபா⁴க³தா சாதி. தேன தத்த² தத்த² ‘‘ஏகேன க²ந்தே⁴ன ஏகேனாயதனேன ஏகாய தா⁴துயா கேஹிசி ஸம்பயுத்த’’ந்தி ச, ‘‘ஏகேனாயதனேன ஏகாய தா⁴துயா கேஹிசி விப்பயுத்த’’ந்தி ச வுத்தங். பி⁴ன்னகாலஸமுதா³யா ஏவ பன வேத³னாஸஞ்ஞாவிஞ்ஞாணக்க²ந்தா⁴ வத்தமானா ச ஏகேகத⁴ம்மா ஏவ, தஸ்மா தேஸங் ஸமானகாலஸ்ஸ விப⁴ஜிதப்³ப³ஸ்ஸ அபா⁴வதோ ந ஸுகி²ந்த்³ரியாதீ³னி வேத³னாக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ விபா⁴க³ங் கரொந்தி, சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴தாத³யோ ச விஞ்ஞாணக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ மனாயதனஸ்ஸ ச. தேன ‘‘ஸுகி²ந்த்³ரியங் ஏகேன க²ந்தே⁴ன கேஹிசி விப்பயுத்த’’ந்தி, ‘‘சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴து ஏகேன க²ந்தே⁴ன ஏகேனாயதனேன கேஹிசி விப்பயுத்தா’’தி ச ஏவமாதி³ ந வுத்தங், க²ந்தா⁴யதனவிபா⁴க³விரஹிதம்பி பன விஞ்ஞாணங் தா⁴துவிபா⁴கே³ன விப⁴த்தமேவ வுத்தந்தி ‘‘சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴து…பே॰… மனோவிஞ்ஞாணதா⁴து ஸோளஸஹி தா⁴தூஹி விப்பயுத்தா’’தி வுத்தங், ஏவமேவங் இந்த்³ரியவிபா⁴கே³ன விப⁴த்தானங் ஸுகி²ந்த்³ரியாதீ³னங் ‘‘ஸுகி²ந்த்³ரியேன யே த⁴ம்மா விப்பயுத்தா’’திஆதீ³ஸு யதா²யோக³ங் விப்பயோகோ³ த³ட்ட²ப்³போ³, நாவிப⁴த்தஸ்ஸ வேத³னாக்க²ந்த⁴ஸ்ஸாதி.
Uddāne pana aṭṭhārasa tato pareti idaṃ ‘‘soḷasā’’ti vattabbaṃ, tevīsanti idañca ‘‘ekavīsa’’nti. Sabbattha ca kālasantānabhedarahitārahitabahudhammasamodhānānaṃ saṅkhārakkhandhadhammāyatanadhammadhātūnaṃ ekadesā samudayasaccavedanākkhandhādayo ekadesasammissā ca iddhipādādayo anārammaṇehi asammissā rūpakkhandhādayo ca sārammaṇehi asammissā sampayogīvippayogībhāvena samānakālasantānehi ca ekadesantarehi vibhattā eva gahitāti tehi te kehici ekadesantarehi vibhattehi yathāyogaṃ sampayogaṃ vippayogañca labhanti. Atthi hi tesaṃ ekuppādāditā sabhāgatā visabhāgatā cāti. Tena tattha tattha ‘‘ekena khandhena ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici sampayutta’’nti ca, ‘‘ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici vippayutta’’nti ca vuttaṃ. Bhinnakālasamudāyā eva pana vedanāsaññāviññāṇakkhandhā vattamānā ca ekekadhammā eva, tasmā tesaṃ samānakālassa vibhajitabbassa abhāvato na sukhindriyādīni vedanākkhandhassa vibhāgaṃ karonti, cakkhuviññāṇadhātādayo ca viññāṇakkhandhassa manāyatanassa ca. Tena ‘‘sukhindriyaṃ ekena khandhena kehici vippayutta’’nti, ‘‘cakkhuviññāṇadhātu ekena khandhena ekenāyatanena kehici vippayuttā’’ti ca evamādi na vuttaṃ, khandhāyatanavibhāgavirahitampi pana viññāṇaṃ dhātuvibhāgena vibhattameva vuttanti ‘‘cakkhuviññāṇadhātu…pe… manoviññāṇadhātu soḷasahi dhātūhi vippayuttā’’ti vuttaṃ, evamevaṃ indriyavibhāgena vibhattānaṃ sukhindriyādīnaṃ ‘‘sukhindriyena ye dhammā vippayuttā’’tiādīsu yathāyogaṃ vippayogo daṭṭhabbo, nāvibhattassa vedanākkhandhassāti.
235. யதா² தங்ஸம்பயோகீ³பா⁴வங் ஸந்தா⁴ய ‘‘ஸமுத³யஸச்சங் தீஹி க²ந்தே⁴ஹி ஸம்பயுத்த’’ந்தி வுத்தங், ஏவங் தங்விப்பயோகீ³பா⁴வங் ஸந்தா⁴ய ‘‘தீஹி க²ந்தே⁴ஹி விப்பயுத்த’’ந்தி கஸ்மா ந வுத்தந்தி சே? அவிபா⁴கே³ஹி தேஹி விப்பயோக³வசனஸ்ஸ அயுத்தத்தா. விபா⁴கே³ ஹி ஸதி ஸமுத³யஸச்சங் ஸுக²து³க்க²தோ³மனஸ்ஸிந்த்³ரியேஹி மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துதோ அஞ்ஞவிஞ்ஞாணதா⁴தூஹி விப்பயுத்தந்தி யுத்தங் வத்துங் விபா⁴கே³னேவ விஸபா⁴க³தாய ஸங்க³ஹிதத்தா, விபா⁴க³ரஹிதேஹி பன வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³ஹி ந யுத்தங், தேஹி விஜ்ஜமானேஹி விஜ்ஜமானஸ்ஸ ஸமுத³யஸ்ஸ விஸபா⁴க³பா⁴வாபா⁴வதோ. யஞ்ஹி அனுப்பன்னா த⁴ம்மா விய ஆமட்ட²காலபே⁴த³ங் ந ஹோதி ஸங்க²தங் உத்³த⁴ரிதப்³ப³ங், தங் பச்சுப்பன்னபா⁴வங் நிஸ்ஸாய ஸம்பயோகீ³விப்பயோகீ³பா⁴வேன உத்³த⁴ரீயதி, தஞ்ச விபா⁴க³ரஹிதேஹி க²ந்தா⁴தீ³ஹி ஸங்க²தேஹி பச்சுப்பன்னபா⁴வமேவ நிஸ்ஸாய அனாமட்ட²காலபே⁴தே³ அத்தி²தாய ஏவ நிஸ்ஸிதப்³ப³த்தா. அவிஜ்ஜமானஸ்ஸ ஹி அவிஜ்ஜமானேன, அவிஜ்ஜமானஸ்ஸ ச விஜ்ஜமானேன, விஜ்ஜமானஸ்ஸ ச அவிஜ்ஜமானேன ஸம்பயோகோ³ நத்தி², விப்பயோகோ³ பன அவிஜ்ஜமானதாதீ³பகே பே⁴தே³ க³ஹிதே தேனேவ விஸபா⁴க³தாபி க³ஹிதா ஏவாதி ஹோதி . பே⁴தே³ பன அக்³க³ஹிதே தேன தேன க³ஹணேன விஸபா⁴க³தாய அக்³க³ஹிதத்தா ஸதி ஸபா⁴க³த்தே விஜ்ஜமானதாய ஏவ த⁴ம்மானங் ஸபா⁴க³ஸ்ஸ பரிச்சி²ந்த³னதோ விஜ்ஜமானதா த³ஸ்ஸிதாதி ஏகுப்பாதா³தி³பா⁴வஸங்கா²தா ஸபா⁴க³தாபி க³ஹிதா ஏவ ஹோதி. தஸ்ஸா ச க³ஹிதத்தா ஸம்பயோகோ³வ லப்³ப⁴தி, ந விப்பயோகோ³, தஸ்மா ஸமுத³யஸச்சங் வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³ஹி ஸம்பயுத்தத்தேன வுத்தங், ந விப்பயுத்தத்தேனாதி. ஏஸ நயோ மக்³க³ஸச்சாதீ³ஸுபீதி.
235. Yathā taṃsampayogībhāvaṃ sandhāya ‘‘samudayasaccaṃ tīhi khandhehi sampayutta’’nti vuttaṃ, evaṃ taṃvippayogībhāvaṃ sandhāya ‘‘tīhi khandhehi vippayutta’’nti kasmā na vuttanti ce? Avibhāgehi tehi vippayogavacanassa ayuttattā. Vibhāge hi sati samudayasaccaṃ sukhadukkhadomanassindriyehi manoviññāṇadhātuto aññaviññāṇadhātūhi vippayuttanti yuttaṃ vattuṃ vibhāgeneva visabhāgatāya saṅgahitattā, vibhāgarahitehi pana vedanākkhandhādīhi na yuttaṃ, tehi vijjamānehi vijjamānassa samudayassa visabhāgabhāvābhāvato. Yañhi anuppannā dhammā viya āmaṭṭhakālabhedaṃ na hoti saṅkhataṃ uddharitabbaṃ, taṃ paccuppannabhāvaṃ nissāya sampayogīvippayogībhāvena uddharīyati, tañca vibhāgarahitehi khandhādīhi saṅkhatehi paccuppannabhāvameva nissāya anāmaṭṭhakālabhede atthitāya eva nissitabbattā. Avijjamānassa hi avijjamānena, avijjamānassa ca vijjamānena, vijjamānassa ca avijjamānena sampayogo natthi, vippayogo pana avijjamānatādīpake bhede gahite teneva visabhāgatāpi gahitā evāti hoti . Bhede pana aggahite tena tena gahaṇena visabhāgatāya aggahitattā sati sabhāgatte vijjamānatāya eva dhammānaṃ sabhāgassa paricchindanato vijjamānatā dassitāti ekuppādādibhāvasaṅkhātā sabhāgatāpi gahitā eva hoti. Tassā ca gahitattā sampayogova labbhati, na vippayogo, tasmā samudayasaccaṃ vedanākkhandhādīhi sampayuttattena vuttaṃ, na vippayuttattenāti. Esa nayo maggasaccādīsupīti.
262. ‘‘து³தியஜ்ஜா²னவிசாரஞ்ஹி ட²பெத்வா ஸேஸா அவிதக்கவிசாரமத்தா’’தி அட்ட²கதா²வசனங் யே பதா⁴னா விதக்கோ விய கொட்டா²ஸந்தரசித்துப்பாதே³ஸு அலீனா, தே ஏவ இத⁴ அவிதக்கவிசாரமத்தாதி அதி⁴ப்பேதாதி த³ஸ்ஸேதி. தேனேவ ஹி அனந்தரனயே ஸமுத³யஸச்சேன ஸமானக³திகா ந ஸவிதக்கஸவிசாரேஹீதி தே ந க³ஹிதா. த³ஸமோஸானநயேஸு ச தேஹி விப்பயுத்தேஹி விப்பயுத்தானங் தேஹி விப்பயுத்தானஞ்ச ஸோளஸஹி தா⁴தூஹி விப்பயோகோ³ அட்டா²ரஸஸங்க³ஹிதோ ச வுத்தோ. விதக்கஸஹிதேஸுபி பன தேஸு க³ஹிதேஸு ஸப்³பே³பி தே விசாரேன ஸம்பயுத்தாதி ‘‘ஏகேன க²ந்தே⁴ன கேஹிசி ஸம்பயுத்தா’’தி ஸக்கா வத்துங். ஸோ ஹி ஸமுதா³யோ விசாரங் வஜ்ஜெத்வா அஞ்ஞேன கேனசி ஸம்பயுத்தோ ந ஹோதி. ந ஹி ததே³கதே³ஸஸ்ஸ விதக்கஸ்ஸ விசாரதோ அஞ்ஞேன ஸம்பயோகோ³ ஸமுதா³யஸ்ஸ ஹோதி. யதா² நானாசித்துப்பாதே³ஸு உப்பஜ்ஜமானானங் இத்³தி⁴பாதா³னங் ஸமுதா³யஸ்ஸ இத்³தி⁴பாத³ஸ்ஸ ஏகதே³ஸானங் தீஹி க²ந்தே⁴ஹி ஸம்பயோகோ³ ஸமுதா³யஸ்ஸ ந ஹோதி, ஏவமிதா⁴பி த³ட்ட²ப்³ப³ங். யதா² பன தேஸு ஏகோபி வேத³னாஸஞ்ஞாக்க²ந்தே⁴ஹி ஸங்கா²ரக்க²ந்தே⁴கதே³ஸேன ச அஸம்பயுத்தோ நாம நத்தீ²தி ஸமுதா³யஸ்ஸ தேஹி ஸம்பயுத்ததா வுத்தா, ஏவமிதா⁴பி விசாரேன அஸம்பயுத்தஸ்ஸ அவிதக்கவிசாரமத்தஸ்ஸ கஸ்ஸசி அபா⁴வதோ ஸமுதா³யஸ்ஸ தேன ஸம்பயுத்ததா ந ந ஸக்கா வத்துங். ந ஹி அவிதக்கவிசாரமத்தானங் த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகாதீ³னங் விய ஸம்பயுத்ததா ந வத்தப்³பா³. யதா² ஹி த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகேஸு கேசி ஸங்கா²ரக்க²ந்தே⁴கதே³ஸேன மோஹேன ஸம்பயுத்தா, கேசி அஸம்பயுத்தாதி ந ஸமுதா³யோ தேன ஸம்பயுத்தோ, நாபி அஞ்ஞோ கோசி த⁴ம்மோ அத்தி², யேன ஸோ ஸமுதா³யோ ஸம்பயுத்தோ ஸியாதி ‘‘த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகா த⁴ம்மா ஸம்பயுத்தாதி நத்தீ²’’தி வுத்தங், ஏவங் பா⁴வனாயபஹாதப்³ப³ஹேதுகஸஹேதுகாத³யோபி. ந பனேவங் யேன அவிதக்கவிசாரமத்தஸமுதா³யோ ஸம்பயுத்தோ ஸியா, தங் நத்தி² அவிதக்கவிசாரமத்தேஸு கஸ்ஸசி விசாரேன அஸம்பயுத்தஸ்ஸ அபா⁴வா, தஸ்மா தே ‘‘ஸம்பயுத்தா’’தி ந ந வத்தப்³பா³தி. ஸப்³ப³த்த² ச ஏகத⁴ம்மேபி கேஹிசீதி ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோ ஸங்கா²ய அனியமிதத்தா கதோதி வேதி³தப்³போ³.
262. ‘‘Dutiyajjhānavicārañhi ṭhapetvā sesā avitakkavicāramattā’’ti aṭṭhakathāvacanaṃ ye padhānā vitakko viya koṭṭhāsantaracittuppādesu alīnā, te eva idha avitakkavicāramattāti adhippetāti dasseti. Teneva hi anantaranaye samudayasaccena samānagatikā na savitakkasavicārehīti te na gahitā. Dasamosānanayesu ca tehi vippayuttehi vippayuttānaṃ tehi vippayuttānañca soḷasahi dhātūhi vippayogo aṭṭhārasasaṅgahito ca vutto. Vitakkasahitesupi pana tesu gahitesu sabbepi te vicārena sampayuttāti ‘‘ekena khandhena kehici sampayuttā’’ti sakkā vattuṃ. So hi samudāyo vicāraṃ vajjetvā aññena kenaci sampayutto na hoti. Na hi tadekadesassa vitakkassa vicārato aññena sampayogo samudāyassa hoti. Yathā nānācittuppādesu uppajjamānānaṃ iddhipādānaṃ samudāyassa iddhipādassa ekadesānaṃ tīhi khandhehi sampayogo samudāyassa na hoti, evamidhāpi daṭṭhabbaṃ. Yathā pana tesu ekopi vedanāsaññākkhandhehi saṅkhārakkhandhekadesena ca asampayutto nāma natthīti samudāyassa tehi sampayuttatā vuttā, evamidhāpi vicārena asampayuttassa avitakkavicāramattassa kassaci abhāvato samudāyassa tena sampayuttatā na na sakkā vattuṃ. Na hi avitakkavicāramattānaṃ dassanenapahātabbahetukādīnaṃ viya sampayuttatā na vattabbā. Yathā hi dassanenapahātabbahetukesu keci saṅkhārakkhandhekadesena mohena sampayuttā, keci asampayuttāti na samudāyo tena sampayutto, nāpi añño koci dhammo atthi, yena so samudāyo sampayutto siyāti ‘‘dassanenapahātabbahetukā dhammā sampayuttāti natthī’’ti vuttaṃ, evaṃ bhāvanāyapahātabbahetukasahetukādayopi. Na panevaṃ yena avitakkavicāramattasamudāyo sampayutto siyā, taṃ natthi avitakkavicāramattesu kassaci vicārena asampayuttassa abhāvā, tasmā te ‘‘sampayuttā’’ti na na vattabbāti. Sabbattha ca ekadhammepi kehicīti bahuvacananiddeso saṅkhāya aniyamitattā katoti veditabbo.
ச²ட்ட²னயஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Chaṭṭhanayasampayogavippayogapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / தா⁴துகதா²பாளி • Dhātukathāpāḷi / 6. ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³னித்³தே³ஸோ • 6. Sampayogavippayogapadaniddeso
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 6. ச²ட்ட²னயோ ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா • 6. Chaṭṭhanayo sampayogavippayogapadavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 6. ச²ட்ட²னயோ ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா • 6. Chaṭṭhanayo sampayogavippayogapadavaṇṇanā
