| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
6. ச²ட்ட²னயோ ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா
6. Chaṭṭhanayo sampayogavippayogapadavaṇṇanā
228. ‘‘தத்தா²’’தி இமினா ‘‘ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³ங் பா⁴ஜெத்வா’’தி எத்த² ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³ங் பா⁴ஜிதங், ஸங்வண்ணேதப்³ப³தாய ச பதா⁴னபூ⁴தங் பச்சாமட்ட²ங், ந ரூபக்க²ந்தா⁴தி³பத³ந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யங் லப்³ப⁴தி…பே॰… வேதி³தப்³ப³’’ந்தி வத்வா புன ‘‘ரூபக்க²ந்தா⁴தீ³ஸு ஹீ’’திஆதி³னா தமத்த²ங் விவரதி. தத்த² ந லப்³ப⁴தீதி ‘‘ஸம்பயுத்தங் விப்பயுத்த’’ந்தி வா க³ஹேதுங் ந லப்³ப⁴தி, அலப்³ப⁴மானம்பி புச்சா²ய க³ஹிதங் படிக்கே²பேன விஸ்ஸஜ்ஜேதுங். படிக்கே²போபி ஹி புச்சா²ய விஸ்ஸஜ்ஜனமேவ. ததா² ஹி யமகே (யம॰ 1.க²ந்த⁴யமக.59-61) ‘‘யஸ்ஸ ரூபக்க²ந்தோ⁴ நுப்பஜ்ஜித்த², தஸ்ஸ வேத³னாக்க²ந்தோ⁴ நுப்பஜ்ஜித்தா²’’தி புச்சா²ய ‘‘நத்தீ²’’தி விஸ்ஸஜ்ஜிதங். தேன பனெத்த² ரூபத⁴ம்மேஸு ஸம்பயோக³ட்டோ² ந லப்³ப⁴தீதி அயமத்தோ² த³ஸ்ஸிதோ ஹோதி. அலப்³ப⁴மானம்பி ஸம்பயோக³பத³ங் க³ஹிதந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஸப்³ப³த்தா²தி ரூபக்க²ந்த⁴வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³ஸு. ஏதேஸந்தி ரூபனிப்³பா³னானங். விஸபா⁴க³தாதி அதங்ஸபா⁴க³தா. ஏகுப்பாதா³தி³பா⁴வோ ஹி ஸம்பயோகே³ ஸபா⁴க³தா, ந ஸங்க³ஹே விய ஸமானஸபா⁴க³தா, தஸ்மா ஏகுப்பாதா³தி³பா⁴வரஹிதானங் ரூபனிப்³பா³னானங் ஸா ஏகுப்பாதா³தி³தா விஸபா⁴க³தா வுத்தா. தத³பா⁴வதோதி தஸ்ஸா விஸபா⁴க³தாய ஏகுப்பாதா³தி³தாய அபா⁴வதோ. விப்பயோகோ³பி நிவாரிதோ ஏவ ஹோதி, விஸபா⁴கோ³ பா⁴வோ விப்பயோகோ³தி வுத்தோவாயமத்தோ²தி. ‘‘சதூஸு ஹீ’’திஆதி³னா வுத்தமேவத்த²ங் பாகடதரங் கரோதி. தத்த² தேஸங் தேஹீதி ச அரூபக்க²ந்தே⁴ ஏவ பராமஸதி. விஸபா⁴க³தா ச ஹோதி ரூபனிப்³பா³னேஸு அவிஜ்ஜமானத்தாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘ந ச ரூபேகதே³ஸஸ்ஸா’’திஆதி³. தேனேவாதி சதுக்க²ந்த⁴ஸபா⁴க³த்தா ஏவ.
228. ‘‘Tatthā’’ti iminā ‘‘sampayogavippayogapadaṃ bhājetvā’’ti ettha sampayogavippayogapadaṃ bhājitaṃ, saṃvaṇṇetabbatāya ca padhānabhūtaṃ paccāmaṭṭhaṃ, na rūpakkhandhādipadanti dassento ‘‘yaṃ labbhati…pe… veditabba’’nti vatvā puna ‘‘rūpakkhandhādīsu hī’’tiādinā tamatthaṃ vivarati. Tattha na labbhatīti ‘‘sampayuttaṃ vippayutta’’nti vā gahetuṃ na labbhati, alabbhamānampi pucchāya gahitaṃ paṭikkhepena vissajjetuṃ. Paṭikkhepopi hi pucchāya vissajjanameva. Tathā hi yamake (yama. 1.khandhayamaka.59-61) ‘‘yassa rūpakkhandho nuppajjittha, tassa vedanākkhandho nuppajjitthā’’ti pucchāya ‘‘natthī’’ti vissajjitaṃ. Tena panettha rūpadhammesu sampayogaṭṭho na labbhatīti ayamattho dassito hoti. Alabbhamānampi sampayogapadaṃ gahitanti sambandho. Sabbatthāti rūpakkhandhavedanākkhandhādīsu. Etesanti rūpanibbānānaṃ. Visabhāgatāti ataṃsabhāgatā. Ekuppādādibhāvo hi sampayoge sabhāgatā, na saṅgahe viya samānasabhāgatā, tasmā ekuppādādibhāvarahitānaṃ rūpanibbānānaṃ sā ekuppādāditā visabhāgatā vuttā. Tadabhāvatoti tassā visabhāgatāya ekuppādāditāya abhāvato. Vippayogopi nivārito eva hoti, visabhāgo bhāvo vippayogoti vuttovāyamatthoti. ‘‘Catūsuhī’’tiādinā vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ karoti. Tattha tesaṃ tehīti ca arūpakkhandhe eva parāmasati. Visabhāgatā ca hoti rūpanibbānesu avijjamānattāti attho. Tenāha ‘‘na ca rūpekadesassā’’tiādi. Tenevāti catukkhandhasabhāgattā eva.
தீஹி விஞ்ஞாணதா⁴தூஹீதி கா⁴னஜிவ்ஹாகாயவிஞ்ஞாணதா⁴தூஹி விப்பயுத்தே அனாரம்மணமிஸ்ஸகே ரூபத⁴ம்மமிஸ்ஸகே த⁴ம்மே தீ³பேதி ரூபப⁴வோதி யோஜனா. பஞ்சஹீதி சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³ஹி பஞ்சஹி விஞ்ஞாணதா⁴தூஹி. ஏகாய மனோதா⁴துயா. ந ஸம்பயுத்தேதி ந ஸம்பயுத்தே ஏவ. ததா² ஹி ‘‘விப்பயுத்தே அஹொந்தே ஸத்தஹிபி ஸம்பயுத்தே ஸத்தபி வா தா’’தி வுத்தங். தேனாதி விப்பயுத்ததாபடிக்கே²பேன. தாஹீதி ஸத்தவிஞ்ஞாணதா⁴தூஹி. ஸம்பயுத்தே தீ³பெந்தீதி ஸம்பயுத்தே தீ³பெந்தியேவ, ந ஸம்பயுத்தே ஏவாதி ஏவமவதா⁴ரணங் க³ஹேதப்³ப³ங். ஏஸ நயோ ஸேஸேஸுபி. ஸம்பயுத்தே வேத³னாதி³கே. ஸம்பயுத்தவிப்பயுத்தபா⁴வேஹி நவத்தப்³ப³ங், தங்யேவ விஞ்ஞாணதா⁴துஸத்தகங். ஸம்பயுத்தபா⁴வேன நவத்தப்³பா³னி ஸம்பயுத்தனவத்தப்³பா³னி, பி⁴ன்னஸந்தானிகானி, நானாக்க²ணிகானி ச அரூபானிபி த⁴ம்மஜாதானி. அனாரம்மணமிஸ்ஸகஸப்³ப³விஞ்ஞாணதா⁴துதங்ஸம்பயுத்தா த⁴ம்மாயதனாதி³பதே³ஹி தீ³பேதப்³பா³, அனாரம்மணமிஸ்ஸகஸப்³ப³விஞ்ஞாணதா⁴துயோ அசேதஸிகாதி³பதே³ஹி தீ³பேதப்³பா³, தது³ப⁴யஸமுதா³யா து³க்க²ஸச்சாதி³பதே³ஹி தீ³பேதப்³பா³தி வேதி³தப்³பா³.
Tīhi viññāṇadhātūhīti ghānajivhākāyaviññāṇadhātūhi vippayutte anārammaṇamissake rūpadhammamissake dhamme dīpeti rūpabhavoti yojanā. Pañcahīti cakkhuviññāṇādīhi pañcahi viññāṇadhātūhi. Ekāya manodhātuyā. Na sampayutteti na sampayutte eva. Tathā hi ‘‘vippayutte ahonte sattahipi sampayutte sattapi vā tā’’ti vuttaṃ. Tenāti vippayuttatāpaṭikkhepena. Tāhīti sattaviññāṇadhātūhi. Sampayutte dīpentīti sampayutte dīpentiyeva, na sampayutte evāti evamavadhāraṇaṃ gahetabbaṃ. Esa nayo sesesupi. Sampayutte vedanādike. Sampayuttavippayuttabhāvehi navattabbaṃ, taṃyeva viññāṇadhātusattakaṃ. Sampayuttabhāvena navattabbāni sampayuttanavattabbāni, bhinnasantānikāni, nānākkhaṇikāni ca arūpānipi dhammajātāni. Anārammaṇamissakasabbaviññāṇadhātutaṃsampayuttā dhammāyatanādipadehi dīpetabbā, anārammaṇamissakasabbaviññāṇadhātuyo acetasikādipadehi dīpetabbā, tadubhayasamudāyā dukkhasaccādipadehi dīpetabbāti veditabbā.
யதி³ ஏவந்தி யதி³ அனாரம்மணமிஸ்ஸானங் த⁴ம்மானங் விப்பயோகோ³ நத்தி². அனாரம்மணமிஸ்ஸோப⁴யத⁴ம்மாதி ரூபனிப்³பா³னஸஹிதஸப்³ப³விஞ்ஞாணதா⁴துதங்ஸம்பயுத்தத⁴ம்மா. க²ந்தா⁴தீ³ஹேவாதி க²ந்தா⁴யதனதா⁴தூஹி ஏவ, ந அரூபக்க²ந்த⁴மத்தேன. அரூபக்க²ந்தே⁴யேவ பன ஸந்தா⁴ய ‘‘தேஹி த⁴ம்மேஹி யே த⁴ம்மா விப்பயுத்தா’’தி வுத்தந்தி நாயங் தோ³ஸோதி த³ஸ்ஸேதி. ததே³கதே³ஸாதி ‘‘அனாரம்மணமிஸ்ஸா’’திஆதி³னா வுத்தத⁴ம்மஸமுதா³யஸ்ஸ ஏகதே³ஸா. ததே³கதே³ஸஞ்ஞஸமுதா³யாதி தஸ்ஸேவ யதா²வுத்தஸ்ஸ ஸமுதா³யஸ்ஸ ஏகதே³ஸா ஹுத்வா அஞ்ஞேஸங் அவயவானங் ரூபக்க²ந்தா⁴தீ³னங் ஸமுதா³யபூ⁴தா. விபா⁴கா³பா⁴வதோதி பே⁴தா³பா⁴வதோ. பே⁴தோ³தி செத்த² அச்சந்தபே⁴தோ³ அதி⁴ப்பேதோ. ந ஹி ஸமுதா³யாவயவானங் ஸாமஞ்ஞவிஸேஸானங் விய அச்சந்தபே⁴தோ³ அத்தி² பே⁴தா³பே⁴த³யுத்தத்தா. தேஸங் அச்சந்தபே⁴த³மேவ ஹி ஸந்தா⁴ய ‘‘ஸமுதா³யந்தோக³தா⁴னங் ஏகதே³ஸானங் ந விபா⁴கோ³ அத்தீ²’’தி ஸங்க³ஹேபி வுத்தங். தேனாதி அவிபா⁴க³ஸப்³பா⁴வதோ ஸபா⁴க³விஸபா⁴க³த்தாபா⁴வேன. தேஸந்தி அனாரம்மணமிஸ்ஸகஸப்³ப³விஞ்ஞாணதா⁴துஆதீ³னங் . தே ச அகுஸலாப்³யாகதா. தேஸந்தி குஸலாகுஸலாப்³யாகதத⁴ம்மானங். தஸ்மாதி யஸ்மா விப⁴த்தஸபா⁴வானங் ந தேஸங் ஸமுதா³யேகதே³ஸாதி³பா⁴வோ, தஸ்மா. யஸ்மா பன குஸலாத³யோ ஏவ க²ந்தா⁴த³யோதி க²ந்தா⁴தி³ஆமஸனேன ஸமுதா³யேகதே³ஸாதி³பா⁴வோ ஆபன்னோ ஏவாதி வுத்தனயேன விப்பயோகா³பா⁴வோ ஹோதி, தஸ்மா தங் பரிஹரந்தோ ‘‘க²ந்தா⁴தீ³னி அனாமஸித்வா’’திஆதி³மாஹ. தேஸந்தி குஸலாதீ³னங். அஞ்ஞமஞ்ஞவிப்பயுத்ததா வுத்தா ‘‘குஸலேஹி த⁴ம்மேஹி யே த⁴ம்மா விப்பயுத்தா’’திஆதி³னா. ஸப்³பே³ஸூதி து³தியாதி³ஸப்³ப³பஞ்ஹேஸு.
Yadi evanti yadi anārammaṇamissānaṃ dhammānaṃ vippayogo natthi. Anārammaṇamissobhayadhammāti rūpanibbānasahitasabbaviññāṇadhātutaṃsampayuttadhammā. Khandhādīhevāti khandhāyatanadhātūhi eva, na arūpakkhandhamattena. Arūpakkhandheyeva pana sandhāya ‘‘tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā’’ti vuttanti nāyaṃ dosoti dasseti. Tadekadesāti ‘‘anārammaṇamissā’’tiādinā vuttadhammasamudāyassa ekadesā. Tadekadesaññasamudāyāti tasseva yathāvuttassa samudāyassa ekadesā hutvā aññesaṃ avayavānaṃ rūpakkhandhādīnaṃ samudāyabhūtā. Vibhāgābhāvatoti bhedābhāvato. Bhedoti cettha accantabhedo adhippeto. Na hi samudāyāvayavānaṃ sāmaññavisesānaṃ viya accantabhedo atthi bhedābhedayuttattā. Tesaṃ accantabhedameva hi sandhāya ‘‘samudāyantogadhānaṃ ekadesānaṃ na vibhāgo atthī’’ti saṅgahepi vuttaṃ. Tenāti avibhāgasabbhāvato sabhāgavisabhāgattābhāvena. Tesanti anārammaṇamissakasabbaviññāṇadhātuādīnaṃ . Te ca akusalābyākatā. Tesanti kusalākusalābyākatadhammānaṃ. Tasmāti yasmā vibhattasabhāvānaṃ na tesaṃ samudāyekadesādibhāvo, tasmā. Yasmā pana kusalādayo eva khandhādayoti khandhādiāmasanena samudāyekadesādibhāvo āpanno evāti vuttanayena vippayogābhāvo hoti, tasmā taṃ pariharanto ‘‘khandhādīni anāmasitvā’’tiādimāha. Tesanti kusalādīnaṃ. Aññamaññavippayuttatā vuttā ‘‘kusalehi dhammehi ye dhammā vippayuttā’’tiādinā. Sabbesūti dutiyādisabbapañhesu.
ச²த்திங்ஸாய பிட்டி²து³கபதே³ஸு வீஸதி து³கபதா³னி இமஸ்மிங் நயே லப்³ப⁴ந்தி, அவஸிட்டா²னி ஸோளஸேவாதி ஆஹ ‘‘ஸோளஸாதி வத்தப்³ப³’’ந்தி. ததோ ஏவ ‘‘தேவீஸபத³ஸத’’ந்தி எத்த² ‘‘தேவீஸ’’ந்தி இத³ஞ்ச ‘‘ஏகவீஸ’’ந்தி வத்தப்³ப³ந்தி யோஜனா. ஸப்³ப³த்தா²தி ஸப்³ப³பஞ்ஹேஸு. ஏககாலேகஸந்தானானங் பி⁴ன்னகாலபி⁴ன்னஸந்தானானஞ்ச அனேகேஸங் த⁴ம்மானங் ஸமுதா³யபூ⁴தா ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴த⁴ம்மாயதனத⁴ம்மதா⁴துயோதி ஆஹ ‘‘காலஸந்தான…பே॰… தா⁴தூன’’ந்தி. ஏகதே³ஸஸம்மிஸ்ஸாதி சித்தித்³தி⁴பாதா³தி³னா அத்தனோ ஏகதே³ஸேனேவ க²ந்த⁴ந்தராதீ³ஹி ஸம்மிஸ்ஸா இத்³தி⁴பாதா³த³யோ, அனாரம்மணேஹி ரூபனிப்³பா³னேஹி ச அஸம்மிஸ்ஸா. ஸமானகாலஸந்தானேஹீதி ஏககாலஸந்தானேஹி காலஸந்தானபே⁴த³ரஹிதேஹி ஏகதே³ஸந்தரேஹி, ஸங்கா²ரக்க²ந்தா⁴தீ³னங் ஏகதே³ஸந்தரேஹி, ஸங்கா²ரக்க²ந்தா⁴தீ³னங் ஏகதே³ஸவிஸேஸபூ⁴தேஹி ஸதிபட்டா²னஸம்மப்பதா⁴னஸஞ்ஞாக்க²ந்தா⁴தீ³ஹி விப⁴த்தா ஏவ ஸமுத³யஸச்சாத³யோ ஸம்பயோகீ³விப்பயோகீ³பா⁴வேன, ரூபக்க²ந்தா⁴த³யோ விப்பயோகீ³பா⁴வேன க³ஹிதாதி யோஜனா. தேஹி ஸமுத³யஸச்சாதீ³ஹி. தே ஸஞ்ஞாக்க²ந்தா⁴த³யோ. கேஹிசி ஸஹுப்பஜ்ஜனாரஹேஹி ஏகதே³ஸந்தரேஹி விப⁴த்தேஹி. ந ஹி ஸங்கா²ரக்க²ந்தா⁴தி³பரியாபன்னத்தேபி ஸமுத³யஸச்சாத³யோ மக்³க³ஸச்சாதீ³ஹி ஸம்பயோக³ங் லப⁴ந்தி. தேஸந்தி வேத³னாக்க²ந்த⁴ஸஞ்ஞாக்க²ந்தா⁴தீ³னங். ஏகுப்பாதா³…பே॰… விஸபா⁴க³தா சாதி ஏகுப்பாதா³தி³தாஸங்கா²தா யதா²ரஹங் ஸபா⁴க³தா விஸபா⁴க³தா ச. தேன யதா²வுத்தகாரணேன ஸம்பயோக³ஸ்ஸ விப்பயோக³ஸ்ஸ ச லப⁴னதோ.
Chattiṃsāya piṭṭhidukapadesu vīsati dukapadāni imasmiṃ naye labbhanti, avasiṭṭhāni soḷasevāti āha ‘‘soḷasāti vattabba’’nti. Tato eva ‘‘tevīsapadasata’’nti ettha ‘‘tevīsa’’nti idañca ‘‘ekavīsa’’nti vattabbanti yojanā. Sabbatthāti sabbapañhesu. Ekakālekasantānānaṃ bhinnakālabhinnasantānānañca anekesaṃ dhammānaṃ samudāyabhūtā saṅkhārakkhandhadhammāyatanadhammadhātuyoti āha ‘‘kālasantāna…pe… dhātūna’’nti. Ekadesasammissāti cittiddhipādādinā attano ekadeseneva khandhantarādīhi sammissā iddhipādādayo, anārammaṇehi rūpanibbānehi ca asammissā. Samānakālasantānehīti ekakālasantānehi kālasantānabhedarahitehi ekadesantarehi, saṅkhārakkhandhādīnaṃ ekadesantarehi, saṅkhārakkhandhādīnaṃ ekadesavisesabhūtehi satipaṭṭhānasammappadhānasaññākkhandhādīhi vibhattā eva samudayasaccādayo sampayogīvippayogībhāvena, rūpakkhandhādayo vippayogībhāvena gahitāti yojanā. Tehi samudayasaccādīhi. Te saññākkhandhādayo. Kehici sahuppajjanārahehi ekadesantarehi vibhattehi. Na hi saṅkhārakkhandhādipariyāpannattepi samudayasaccādayo maggasaccādīhi sampayogaṃ labhanti. Tesanti vedanākkhandhasaññākkhandhādīnaṃ. Ekuppādā…pe… visabhāgatā cāti ekuppādāditāsaṅkhātā yathārahaṃ sabhāgatā visabhāgatā ca. Tena yathāvuttakāraṇena sampayogassa vippayogassa ca labhanato.
பி⁴ன்னகாலானங் ஸமுதா³யீனங் ஸமுதா³யா பி⁴ன்னகாலஸமுதா³யா. வத்தமானா ச ஏகஸ்மிங் ஸந்தானே ஏகேகத⁴ம்மா வத்தந்தி. தஸ்மாதி யஸ்மா ஏததே³வ, தஸ்மா. தேஸங் வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³னங் விப⁴ஜிதப்³ப³ஸ்ஸ ஏகதே³ஸபூ⁴தஸ்ஸ அபா⁴வதோ. ஸுகி²ந்த்³ரியாதீ³னி வேத³னாக்க²ந்தே⁴கதே³ஸபூ⁴தானிபி. தேன விபா⁴கா³கரணேன . யதி³ ஸமானகாலஸ்ஸ விப⁴ஜிதப்³ப³ஸ்ஸ அபா⁴வதோ சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴தாத³யோ விஞ்ஞாணக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ விபா⁴க³ங் ந கரொந்தி, அத² கஸ்மா ‘‘சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴து…பே॰… மனோவிஞ்ஞாணதா⁴து ஸோளஸஹி தா⁴தூஹி விப்பயுத்தா’’தி வுத்தந்தி சோத³னங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘க²ந்தா⁴யதன…பே॰… விப்பயுத்தாதி வுத்த’’ந்தி. ஏவமேவந்தி யதா² தா⁴துவிபா⁴கே³ன விப⁴த்தஸ்ஸ விஞ்ஞாணஸ்ஸ, ஏவமேவங்.
Bhinnakālānaṃ samudāyīnaṃ samudāyā bhinnakālasamudāyā. Vattamānā ca ekasmiṃ santāne ekekadhammā vattanti. Tasmāti yasmā etadeva, tasmā. Tesaṃ vedanākkhandhādīnaṃ vibhajitabbassa ekadesabhūtassa abhāvato. Sukhindriyādīni vedanākkhandhekadesabhūtānipi. Tena vibhāgākaraṇena . Yadi samānakālassa vibhajitabbassa abhāvato cakkhuviññāṇadhātādayo viññāṇakkhandhassa vibhāgaṃ na karonti, atha kasmā ‘‘cakkhuviññāṇadhātu…pe… manoviññāṇadhātu soḷasahi dhātūhi vippayuttā’’ti vuttanti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘khandhāyatana…pe… vippayuttāti vutta’’nti. Evamevanti yathā dhātuvibhāgena vibhattassa viññāṇassa, evamevaṃ.
235. தங்ஸம்பயோகீ³பா⁴வந்தி தேஹி க²ந்தே⁴ஹி ஸம்பயோகீ³பா⁴வங். யதா² ஹி ஸமானகாலஸந்தானேஹி ஏகசித்துப்பாத³க³தேஹி வேத³னாஸஞ்ஞாவிஞ்ஞாணக்க²ந்தே⁴ஹி ஸமுத³யஸச்சஸ்ஸ ஸம்பயுத்ததா, ஏவங் பி⁴ன்னஸந்தானேஹி பி⁴ன்னகாலேஹி ச தேஹி தஸ்ஸ விப்பயுத்ததாதி ஆஹ ‘‘ஏவங் தங்விப்பயோகீ³பா⁴வங்…பே॰… ந வுத்த’’ந்தி. விஸபா⁴க³தானிப³ந்த⁴ஸ்ஸ விபா⁴க³ஸ்ஸ அபா⁴வேன அவிபா⁴கே³ஹி தேஹி தீஹி க²ந்தே⁴ஹி. விபா⁴கே³ ஹீதிஆதி³னா தமேவத்த²ங் பாகடதரங் கரோதி. விபா⁴க³ரஹிதேஹீதி ஸமானகாலஸந்தானேஹி ஏகசித்துப்பாத³க³தத்தா அவிப⁴த்தேஹி வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³ஹி ந யுத்தங் விப்பயுத்தந்தி வத்துங். தேனாஹ ‘‘விஜ்ஜமானேஹி…பே॰… பா⁴வதோ’’தி. தத்த² விஜ்ஜமானஸ்ஸ ஸமானஸ்ஸ ஸமானஜாதிகஸ்ஸாதி அதி⁴ப்பாயோ. ந ஹி விஜ்ஜமானங் ரூபாரூபங் அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ விஸபா⁴க³ங் ந ஹோதி. அனுப்பன்னா த⁴ம்மா வியாதி இத³ங் விஸதி³ஸுதா³ஹரணத³ஸ்ஸனங். யதா² ‘‘அனுப்பன்னா த⁴ம்மா’’தி அனாக³தகாலங் வுச்சதீதி ஆமட்ட²காலபே⁴த³ங், ஏவங் யங் ஆமட்ட²காலபே⁴த³ங் ந ஹோதீதி அத்தோ². உத்³த⁴ரிதப்³ப³ங் தே³ஸனாய தே³ஸேதப்³ப³ந்தி வுத்தங் ஹோதி. விஜ்ஜமானஸ்ஸேவ விஜ்ஜமானேன ஸம்பயோகோ³, ஸம்பயோகா³ரஹஸ்ஸேவ ச விப்பயோகோ³தி அத்தி²பா⁴வஸன்னிஸ்ஸயா ஸம்பயுத்தவிப்பயுத்ததாதி ஆஹ ‘‘பச்சுப்பன்னபா⁴வங் நிஸ்ஸாயா’’தி. தேனேவாஹ ‘‘அவிஜ்ஜமானஸ்ஸா’’திஆதி³. தஞ்சாதி உத்³த⁴ரணங்.
235. Taṃsampayogībhāvanti tehi khandhehi sampayogībhāvaṃ. Yathā hi samānakālasantānehi ekacittuppādagatehi vedanāsaññāviññāṇakkhandhehi samudayasaccassa sampayuttatā, evaṃ bhinnasantānehi bhinnakālehi ca tehi tassa vippayuttatāti āha ‘‘evaṃ taṃvippayogībhāvaṃ…pe… na vutta’’nti. Visabhāgatānibandhassa vibhāgassa abhāvena avibhāgehi tehi tīhi khandhehi. Vibhāge hītiādinā tamevatthaṃ pākaṭataraṃ karoti. Vibhāgarahitehīti samānakālasantānehi ekacittuppādagatattā avibhattehi vedanākkhandhādīhi na yuttaṃ vippayuttanti vattuṃ. Tenāha ‘‘vijjamānehi…pe… bhāvato’’ti. Tattha vijjamānassa samānassa samānajātikassāti adhippāyo. Na hi vijjamānaṃ rūpārūpaṃ aññamaññassa visabhāgaṃ na hoti. Anuppannā dhammā viyāti idaṃ visadisudāharaṇadassanaṃ. Yathā ‘‘anuppannā dhammā’’ti anāgatakālaṃ vuccatīti āmaṭṭhakālabhedaṃ, evaṃ yaṃ āmaṭṭhakālabhedaṃ na hotīti attho. Uddharitabbaṃ desanāya desetabbanti vuttaṃ hoti. Vijjamānasseva vijjamānena sampayogo, sampayogārahasseva ca vippayogoti atthibhāvasannissayā sampayuttavippayuttatāti āha ‘‘paccuppannabhāvaṃ nissāyā’’ti. Tenevāha ‘‘avijjamānassā’’tiādi. Tañcāti uddharaṇaṃ.
விபா⁴க³ரஹிதேஹீதி விஸபா⁴க³தாபா⁴வதோ அவிபா⁴கே³ஹி. அனாமட்ட²காலபே⁴தே³தி அனாமட்ட²காலவிஸேஸே. அவிஜ்ஜமானஸ்ஸ…பே॰… ஸம்பயோகோ³ நத்தீ²தி ஏதேன பாரிஸேஸதோ விஜ்ஜமானஸ்ஸ ச விஜ்ஜமானேன ஸம்பயோகோ³ த³ஸ்ஸிதோ. அவிஜ்ஜமானதாதீ³பகே பே⁴தே³ க³ஹிதேதி யதா²க³ஹிதேஸு த⁴ம்மேஸு தேஹி விப்பயோகீ³னங் அவிஜ்ஜமானபா⁴வதீ³பகே தேஸங்யேவ விஸேஸே ‘‘அரூபப⁴வோ ஏகேன க²ந்தே⁴ன த³ஸஹாயதனேஹி ஸோளஸஹி தா⁴தூஹி விப்பயுத்தோ’’திஆதி³னா (தா⁴து॰ 246) க³ஹிதே தேனேவ ருப்பனாதி³னா பே⁴தே³ன தேஸங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் விஸபா⁴க³தாபி க³ஹிதா ஏவாதி விப்பயோகோ³ ஹோதீதி யோஜனா. பே⁴தே³ பன அக்³க³ஹிதே தேன தேன க³ஹணேனாதி யதா²வுத்தே அவிஜ்ஜமானதாதீ³பகே விஸேஸே, விஸபா⁴கே³ வா அக்³க³ஹிதே ‘‘வேத³னா, ஸஞ்ஞா, ஸங்கா²ரக்க²ந்தோ⁴ தீஹி க²ந்தே⁴ஹி ஏகேனாயதனேன ஸத்தஹி தா⁴தூஹி ஸம்பயுத்தோ’’திஆதி³னா தேன தேன க³ஹணேன ஸபா⁴க³தாதீ³பனேன விஸபா⁴க³தாய அக்³க³ஹிதத்தா ஸபா⁴க³தாவ ஹோதி. ததா² ச ஸதி ஸபா⁴க³த்தே கா பனெத்த² ஸபா⁴க³தாதி ஆஹ ‘‘விஜ்ஜமானதாய…பே॰… ஹோதீ’’தி. தஸ்ஸாதி ஸபா⁴க³தாய. தஸ்மாதி விஸபா⁴க³தாய அலப்³ப⁴மானத்தா, ஸபா⁴க³தாய ச லப்³ப⁴மானத்தா.
Vibhāgarahitehīti visabhāgatābhāvato avibhāgehi. Anāmaṭṭhakālabhedeti anāmaṭṭhakālavisese. Avijjamānassa…pe… sampayogo natthīti etena pārisesato vijjamānassa ca vijjamānena sampayogo dassito. Avijjamānatādīpake bhede gahiteti yathāgahitesu dhammesu tehi vippayogīnaṃ avijjamānabhāvadīpake tesaṃyeva visese ‘‘arūpabhavo ekena khandhena dasahāyatanehi soḷasahi dhātūhi vippayutto’’tiādinā (dhātu. 246) gahite teneva ruppanādinā bhedena tesaṃ aññamaññaṃ visabhāgatāpi gahitā evāti vippayogo hotīti yojanā. Bhede pana aggahite tena tena gahaṇenāti yathāvutte avijjamānatādīpake visese, visabhāge vā aggahite ‘‘vedanā, saññā, saṅkhārakkhandho tīhi khandhehi ekenāyatanena sattahi dhātūhi sampayutto’’tiādinā tena tena gahaṇena sabhāgatādīpanena visabhāgatāya aggahitattā sabhāgatāva hoti. Tathā ca sati sabhāgatte kā panettha sabhāgatāti āha ‘‘vijjamānatāya…pe… hotī’’ti. Tassāti sabhāgatāya. Tasmāti visabhāgatāya alabbhamānattā, sabhāgatāya ca labbhamānattā.
262. விதக்கோ வியாதி ஸவிதக்கஸவிசாரேஸு சித்துப்பாதே³ஸு விதக்கோ விய. ஸோ ஹி விதக்கரஹிதத்தா அவிதக்கோ விசாரமத்தோ ச. தேனாஹ ‘‘கொட்டா²ஸந்தரசித்துப்பாதே³ஸு அலீனா’’தி. ததோ ஏவ ஸோ அப்பதா⁴னோ, து³தியஜா²னத⁴ம்மா ஏவெத்த² பதா⁴னாதி ஆஹ ‘‘யே பதா⁴னா’’தி. தேனேவாதி ஸவிதக்கஸவிசாரேஸு சித்துப்பாதே³ஸு விதக்கஸ்ஸ அவிதக்கவிசாரமத்தக்³க³ஹணேன இத⁴ அக்³க³ஹிதத்தா, விதக்கத்திகே து³தியராஸியேவ ச அதி⁴ப்பேதத்தா. அனந்தரனயேதி ஸம்பயுத்தேனவிப்பயுத்தபத³னித்³தே³ஸே. ஸமுத³யஸச்சேன ஸமானக³திகா ஸதி³ஸப்பவத்திகா. இதீதி இமினா காரணேன. தே அவிதக்கவிசாரமத்தா த⁴ம்மா ந க³ஹிதா, ஸமுத³யஸச்சங் விய ந தே³ஸனாருள்ஹா. ந ஸவிதக்கஸவிசாரேஹி ஸமானக³திகாதி யோஜனா. யதி³ ஹி தே ஸவிதக்கஸவிசாரேஹி ஸமானக³திகா ஸியுங், ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தேஹி த⁴ம்மேஹி யே த⁴ம்மா ஸம்பயுத்தா, தேஹி த⁴ம்மேஹி யே த⁴ம்மா விப்பயுத்தா, தே த⁴ம்மா ந கேஹிசி க²ந்தே⁴ஹி, ந கேஹிசி ஆயதனேஹி, ஏகாய தா⁴துயா விப்பயுத்தா’’தி வத்தப்³பா³ ஸியுங். யஸ்மா பன தே ஸமுத³யஸச்சேன ஸமானக³திகா. யதா² ஹி யே ஸமுத³யஸச்சேன ஸம்பயுத்தேஹி விப்பயுத்தா, தேஸங் கேஹிசி விப்பயோக³ங் வத்துங் ந ஸக்கா, ஏவங் தேஹிபி . ததா² ஹி வக்க²தி ‘‘ஸமுத³யஸச்சாதீ³னீ’’திஆதி³. த³ஸமோ…பே॰… வுத்தோதி எத்த² த³ஸமனயே தேஹி அவிதக்கவிசாரமத்தேஹி விப்பயுத்தேஹி விப்பயுத்தானங் ஸோளஸஹி தா⁴தூஹி விப்பயோகோ³ வுத்தோ, ஓஸானநயே தேஹி விப்பயுத்தானங் அட்டா²ரஸஹி தா⁴தூஹி ஸங்க³ஹோ ச வுத்தோதி தஸ்மா ந தே ஸவிதக்கஸவிசாரேஹி ஸமானக³திகாதி த³ஸ்ஸேதி.
262. Vitakko viyāti savitakkasavicāresu cittuppādesu vitakko viya. So hi vitakkarahitattā avitakko vicāramatto ca. Tenāha ‘‘koṭṭhāsantaracittuppādesu alīnā’’ti. Tato eva so appadhāno, dutiyajhānadhammā evettha padhānāti āha ‘‘ye padhānā’’ti. Tenevāti savitakkasavicāresu cittuppādesu vitakkassa avitakkavicāramattaggahaṇena idha aggahitattā, vitakkattike dutiyarāsiyeva ca adhippetattā. Anantaranayeti sampayuttenavippayuttapadaniddese. Samudayasaccena samānagatikā sadisappavattikā. Itīti iminā kāraṇena. Te avitakkavicāramattā dhammā na gahitā, samudayasaccaṃ viya na desanāruḷhā. Na savitakkasavicārehi samānagatikāti yojanā. Yadi hi te savitakkasavicārehi samānagatikā siyuṃ, ‘‘avitakkavicāramattehi dhammehi ye dhammā sampayuttā, tehi dhammehi ye dhammā vippayuttā, te dhammā na kehici khandhehi, na kehici āyatanehi, ekāya dhātuyā vippayuttā’’ti vattabbā siyuṃ. Yasmā pana te samudayasaccena samānagatikā. Yathā hi ye samudayasaccena sampayuttehi vippayuttā, tesaṃ kehici vippayogaṃ vattuṃ na sakkā, evaṃ tehipi . Tathā hi vakkhati ‘‘samudayasaccādīnī’’tiādi. Dasamo…pe… vuttoti ettha dasamanaye tehi avitakkavicāramattehi vippayuttehi vippayuttānaṃ soḷasahi dhātūhi vippayogo vutto, osānanaye tehi vippayuttānaṃ aṭṭhārasahi dhātūhi saṅgaho ca vuttoti tasmā na te savitakkasavicārehi samānagatikāti dasseti.
விதக்கஸஹிதேஸூதி ஸஹவிதக்கேஸு. தேஸூதி அவிதக்கவிசாரமத்தேஸு ஸஹ விதக்கேன து³தியஜ்ஜா²னத⁴ம்மேஸு, ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தா’’தி க³ஹிதேஸு வுத்தேஸூதி அத்தோ². ஸப்³பே³பி தேதி து³தியஜ்ஜா²னத⁴ம்மா விதக்கோ சாதி ஸப்³பே³பி தே த⁴ம்மா ஸக்கா வத்துங். ததா² ஹி ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³னித்³தே³ஸே ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தா த⁴ம்மா ஏகேன க²ந்தே⁴ன ஏகேனாயதனேன ஏகாய தா⁴துயா கேஹிசி ஸம்பயுத்தா’’தி வுத்தங். தத்த² ஏகேன க²ந்தே⁴னாதி ஸங்கா²ரக்க²ந்தே⁴ன. ஸோ ஹி ஸமுதா³யோதி ‘‘அவிதக்கவிசாரமத்தா த⁴ம்மா’’தி வுத்தத⁴ம்மஸமுதா³யோ. நனு விதக்கோபெத்த² த⁴ம்மஸங்க³ஹங் க³தோ, ஸோ ச விசாரதோ அஞ்ஞேனபி ஸம்பயுத்தோதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ந ஹி ததே³கதே³ஸஸ்ஸ…பே॰… ஹோதீ’’தி. யதா²திஆதி³னா தமேவத்த²ங் இத்³தி⁴பாத³னித³ஸ்ஸனேன விபா⁴வேதி. தஸ்ஸத்தோ² – யதா² இத்³தி⁴பாத³ஸமுதா³யஸ்ஸ ஏகதே³ஸபூ⁴தானங் ச²ந்தி³த்³தி⁴பாதா³தீ³னங் தீஹி க²ந்தே⁴ஹி ஸம்பயோகோ³ வுத்தோ, தங்ஸமுதா³யஸ்ஸ ந ஹோதி, ஏவங் இதா⁴பி விதக்கஸ்ஸ அஞ்ஞேஹி ஸம்பயோகோ³ அவிதக்கவிசாரமத்தஸ்ஸ ஸமுதா³யஸ்ஸ ந ஹோதீதி.
Vitakkasahitesūti sahavitakkesu. Tesūti avitakkavicāramattesu saha vitakkena dutiyajjhānadhammesu, ‘‘avitakkavicāramattā’’ti gahitesu vuttesūti attho. Sabbepi teti dutiyajjhānadhammā vitakko cāti sabbepi te dhammā sakkā vattuṃ. Tathā hi sampayogavippayogapadaniddese ‘‘avitakkavicāramattā dhammā ekena khandhena ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici sampayuttā’’ti vuttaṃ. Tattha ekena khandhenāti saṅkhārakkhandhena. So hi samudāyoti ‘‘avitakkavicāramattā dhammā’’ti vuttadhammasamudāyo. Nanu vitakkopettha dhammasaṅgahaṃ gato, so ca vicārato aññenapi sampayuttoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘na hi tadekadesassa…pe… hotī’’ti. Yathātiādinā tamevatthaṃ iddhipādanidassanena vibhāveti. Tassattho – yathā iddhipādasamudāyassa ekadesabhūtānaṃ chandiddhipādādīnaṃ tīhi khandhehi sampayogo vutto, taṃsamudāyassa na hoti, evaṃ idhāpi vitakkassa aññehi sampayogo avitakkavicāramattassa samudāyassa na hotīti.
யதி³ ஏவங் ‘‘இத்³தி⁴பாதோ³ த்³வீஹி க²ந்தே⁴ஹி ஸம்பயுத்தோ’’திஆதி³ ந வத்தப்³ப³ந்தி சே? நோ ந வத்தப்³ப³ந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘யதா² பனா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² தேஸூதி இத்³தி⁴பாதே³ஸு. ஸமுதா³யஸ்ஸாதி இத்³தி⁴பாத³ஸமுதா³யஸ்ஸ. தேஹி வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³ஹி ஸம்பயுத்ததா வுத்தா ‘‘இத்³தி⁴பாதோ³ த்³வீஹி க²ந்தே⁴ஹி ஸம்பயுத்தோ’’திஆதி³னா. தேனாதி விசாரேன. ந ஹீதிஆதி³னா யதா²தி⁴க³தத⁴ம்மானங் ஸம்பயுத்ததாய நவத்தப்³பா³பா⁴வங் உதா³ஹரணத³ஸ்ஸனவஸேன விபா⁴வேதி. கேசி விசிகிச்சா² தங்ஸஹக³தா ச மோஹவஜ்ஜா மோஹேன ஸம்பயுத்தா, கேசி அஸம்பயுத்தா. மோஹேனாதி விசிகிச்சா²ஸஹக³தமோஹமேவ ஸந்தா⁴ய வத³தி. இதி இமினா காரணேன ந ஸமுதா³யோ தேன மோஹேன ஸம்பயுத்தோ. அஞ்ஞோ கோசி த⁴ம்மோ ஹேதுபா⁴வோ நாபி அத்தி², யேன ஹேதுனா ஸோ த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகோதி வுத்தோ ஸமுதா³யோ. ஏவந்தி இமினா நயேன ‘‘பா⁴வனா…பே॰… யோபி ஸம்பயுத்தா’’தி நவத்தப்³ப³தாய நித³ஸ்ஸேதப்³பா³தி அத்தோ². ஏவந்தி யதா² த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகஸமுதா³யஸ்ஸ ஸம்பயுத்ததா ந வத்தப்³பா³, ஏவங் யேன த⁴ம்மேன அவிதக்க…பே॰… ஸியா, தங் ந நத்தி². தஸ்மாதி யஸ்மா அவிதக்கவிசாரமத்தேஸு கோசிபி விசாரேன அஸம்பயுத்தோ நத்தி², தஸ்மா. தேதி அவிதக்கவிசாரமத்தா த⁴ம்மா. ஏகத⁴ம்மேபி…பே॰… கதோ யதா² ‘‘அப்பச்சயா த⁴ம்மா அஸங்க²தா த⁴ம்மா’’தி.
Yadi evaṃ ‘‘iddhipādo dvīhi khandhehi sampayutto’’tiādi na vattabbanti ce? No na vattabbanti dassento ‘‘yathā panā’’tiādimāha. Tattha tesūti iddhipādesu. Samudāyassāti iddhipādasamudāyassa. Tehi vedanākkhandhādīhi sampayuttatā vuttā ‘‘iddhipādo dvīhi khandhehi sampayutto’’tiādinā. Tenāti vicārena. Na hītiādinā yathādhigatadhammānaṃ sampayuttatāya navattabbābhāvaṃ udāharaṇadassanavasena vibhāveti. Keci vicikicchā taṃsahagatā ca mohavajjā mohena sampayuttā, keci asampayuttā. Mohenāti vicikicchāsahagatamohameva sandhāya vadati. Iti iminā kāraṇena na samudāyo tena mohena sampayutto. Añño koci dhammo hetubhāvo nāpi atthi, yena hetunā so dassanenapahātabbahetukoti vutto samudāyo. Evanti iminā nayena ‘‘bhāvanā…pe… yopi sampayuttā’’ti navattabbatāya nidassetabbāti attho. Evanti yathā dassanenapahātabbahetukasamudāyassa sampayuttatā na vattabbā, evaṃ yena dhammena avitakka…pe… siyā, taṃ na natthi. Tasmāti yasmā avitakkavicāramattesu kocipi vicārena asampayutto natthi, tasmā. Teti avitakkavicāramattā dhammā. Ekadhammepi…pe… kato yathā ‘‘appaccayā dhammā asaṅkhatā dhammā’’ti.
ச²ட்ட²னயஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Chaṭṭhanayasampayogavippayogapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / தா⁴துகதா²பாளி • Dhātukathāpāḷi / 6. ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³னித்³தே³ஸோ • 6. Sampayogavippayogapadaniddeso
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 6. ச²ட்ட²னயோ ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா • 6. Chaṭṭhanayo sampayogavippayogapadavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 6. ச²ட்ட²னயோ ஸம்பயோக³விப்பயோக³பத³வண்ணனா • 6. Chaṭṭhanayo sampayogavippayogapadavaṇṇanā
