Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi

    નિસ્સગ્ગિયકણ્ડો

    Nissaggiyakaṇḍo

    ઇતો પરં પન ઇમે ખો પનાતિઆદિ સબ્બત્થ વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બં.

    Ito paraṃ pana ime kho panātiādi sabbattha vuttanayeneva veditabbaṃ.

    ૧. ચીવરવગ્ગો

    1. Cīvaravaggo

    ૧. કથિનસિક્ખાપદવણ્ણના

    1. Kathinasikkhāpadavaṇṇanā

    નિસ્સગ્ગિયેસુ પન ચીવરવગ્ગસ્સ તાવ પઠમસિક્ખાપદે નિટ્ઠિતચીવરસ્મિન્તિ સૂચિકમ્મપરિયોસાનેન વા, ‘‘નટ્ઠં વા વિનટ્ઠં વા દડ્ઢં વા ચીવરાસા વા ઉપચ્છિન્ના’’તિ (પારા॰ ૪૬૩) ઇમેસુ વા યેન કેનચિ આકારેન નિટ્ઠિતે ચીવરસ્મિં, ચીવરસ્સ કરણપલિબોધે ઉપચ્છિન્નેતિ અત્થો. અત્થતકથિનસ્સ હિ ભિક્ખુનો યાવ ઇમેહાકારેહિ ચીવરપલિબોધો ન છિજ્જતિ, તાવ કથિનાનિસંસં લભતિ. ઉબ્ભતસ્મિં કથિનેતિ યં સઙ્ઘસ્સ કથિનં અત્થતં, તસ્મિઞ્ચ ઉબ્ભતે. તત્રેવં સઙ્ખેપતો કથિનત્થારો ચ ઉબ્ભારો ચ વેદિતબ્બો. અયઞ્હિ કથિનત્થારો નામ ભગવતા પુરિમવસ્સંવુટ્ઠાનં અનુઞ્ઞાતો, સો સબ્બન્તિમેન પરિચ્છેદેન પઞ્ચન્નં જનાનં વટ્ટતિ, તસ્મા યત્થ ચત્તારો વા તયો વા દ્વે વા એકો વા પુરિમવસ્સં ઉપગતો, તત્થ પચ્છિમવસ્સૂપગતે ગણપૂરકે કત્વા અત્થરિતબ્બં, તે ચ ગણપૂરકાવ હોન્તિ, આનિસંસે ન લભન્તિ, તસ્મા સચે પુરિમવસ્સંવુટ્ઠાનં ગહટ્ઠપબ્બજિતેસુ યો કોચિ ધમ્મેન સમેન ચીવરં દેતિ ‘‘ઇમિના કથિનં અત્થરથા’’તિ (મહાવ॰ ૩૦૬-૩૦૯), તં ખન્ધકે વુત્તાય ઞત્તિદુતિયકમ્મવાચાય કથિનત્થારારહસ્સ ભિક્ખુનો દાતબ્બં. તેન તદહેવ પઞ્ચ વા અતિરેકાનિ વા ખણ્ડાનિ છિન્દિત્વા સઙ્ઘાટિ વા ઉત્તરાસઙ્ગો વા અન્તરવાસકો વા કાતબ્બો, સેસભિક્ખૂહિપિ તસ્સ સહાયેહિ ભવિતબ્બં, સચે કતચીવરમેવ ઉપ્પજ્જતિ, સુન્દરમેવ. અચ્છિન્નાસિબ્બિતં પન ન વટ્ટતિ. તેન ભિક્ખુના સચે સઙ્ઘાટિયા અત્થરિતુકામો હોતિ, પોરાણિકં સઙ્ઘાટિં પચ્ચુદ્ધરિત્વા નવં સઙ્ઘાટિં અધિટ્ઠહિત્વા ‘‘ઇમાય સઙ્ઘાટિયા કથિનં અત્થરામી’’તિ અત્થરિતબ્બં. ઉત્તરાસઙ્ગઅન્તરવાસકેસુપિ એસેવ નયો. તતો તેન પુરિમવસ્સંવુટ્ઠે અન્તોસીમાગતે ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા ‘‘અત્થતં, ભન્તે, સઙ્ઘસ્સ કથિનં, ધમ્મિકો કથિનત્થારો, અનુમોદથા’’તિ (પરિ॰ ૪૧૩) વત્તબ્બં, થેરાનઞ્ચ નવાનઞ્ચ બહૂનઞ્ચ એકસ્સ ચ અનુરૂપં સલ્લક્ખેત્વા વત્તબ્બં. તેહિપિ ‘‘અત્થતં, ભન્તે, સઙ્ઘસ્સ કથિન’’ન્તિ વા ‘‘અત્થતં, આવુસો, સઙ્ઘસ્સ કથિન’’ન્તિ વા વત્વા ‘‘ધમ્મિકો કથિનત્થારો, અનુમોદામા’’તિ વા ‘‘અનુમોદામી’’તિ વા વત્તબ્બં. પુરિમવસ્સંવુટ્ઠેસુપિ યે અનુમોદન્તિ, તેસંયેવ અત્થતં હોતિ કથિનં. તે તતો પટ્ઠાય યાવ કથિનસ્સુબ્ભારા અનામન્તચારો, અસમાદાનચારો, યાવદત્થચીવરં, ગણભોજનં, યો ચ તત્થ ચીવરુપ્પાદો, તસ્મિં આવાસે સઙ્ઘસ્સ ઉપ્પન્નચીવરઞ્ચાતિ ઇમે પઞ્ચાનિસંસે લભન્તિ, અયં તાવ કથિનત્થારો. તં પનેતં કથિનં ‘‘અટ્ઠિમા, ભિક્ખવે, માતિકા કથિનસ્સુબ્ભારાય પક્કમનન્તિકા નિટ્ઠાનન્તિકા સન્નિટ્ઠાનન્તિકા નાસનન્તિકા સવનન્તિકા આસાવચ્છેદિકા સીમાતિક્કમનન્તિકા સહુબ્ભારા’’તિ (મહાવ॰ ૩૧૦) એવં વુત્તાસુ અટ્ઠસુ માતિકાસુ અઞ્ઞતરવસેન ઉદ્ધરીયતિ, તત્થ વિત્થારવિનિચ્છયો સમન્તપાસાદિકાયં (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૩૧૦) વુત્તનયેન વેદિતબ્બો. ઇતિ ‘‘ઉબ્ભતસ્મિં કથિને’’તિઇમિના સેસપલિબોધાભાવં દસ્સેતિ.

    Nissaggiyesu pana cīvaravaggassa tāva paṭhamasikkhāpade niṭṭhitacīvarasminti sūcikammapariyosānena vā, ‘‘naṭṭhaṃ vā vinaṭṭhaṃ vā daḍḍhaṃ vā cīvarāsā vā upacchinnā’’ti (pārā. 463) imesu vā yena kenaci ākārena niṭṭhite cīvarasmiṃ, cīvarassa karaṇapalibodhe upacchinneti attho. Atthatakathinassa hi bhikkhuno yāva imehākārehi cīvarapalibodho na chijjati, tāva kathinānisaṃsaṃ labhati. Ubbhatasmiṃ kathineti yaṃ saṅghassa kathinaṃ atthataṃ, tasmiñca ubbhate. Tatrevaṃ saṅkhepato kathinatthāro ca ubbhāro ca veditabbo. Ayañhi kathinatthāro nāma bhagavatā purimavassaṃvuṭṭhānaṃ anuññāto, so sabbantimena paricchedena pañcannaṃ janānaṃ vaṭṭati, tasmā yattha cattāro vā tayo vā dve vā eko vā purimavassaṃ upagato, tattha pacchimavassūpagate gaṇapūrake katvā attharitabbaṃ, te ca gaṇapūrakāva honti, ānisaṃse na labhanti, tasmā sace purimavassaṃvuṭṭhānaṃ gahaṭṭhapabbajitesu yo koci dhammena samena cīvaraṃ deti ‘‘iminā kathinaṃ attharathā’’ti (mahāva. 306-309), taṃ khandhake vuttāya ñattidutiyakammavācāya kathinatthārārahassa bhikkhuno dātabbaṃ. Tena tadaheva pañca vā atirekāni vā khaṇḍāni chinditvā saṅghāṭi vā uttarāsaṅgo vā antaravāsako vā kātabbo, sesabhikkhūhipi tassa sahāyehi bhavitabbaṃ, sace katacīvarameva uppajjati, sundarameva. Acchinnāsibbitaṃ pana na vaṭṭati. Tena bhikkhunā sace saṅghāṭiyā attharitukāmo hoti, porāṇikaṃ saṅghāṭiṃ paccuddharitvā navaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhahitvā ‘‘imāya saṅghāṭiyā kathinaṃ attharāmī’’ti attharitabbaṃ. Uttarāsaṅgaantaravāsakesupi eseva nayo. Tato tena purimavassaṃvuṭṭhe antosīmāgate bhikkhū upasaṅkamitvā ‘‘atthataṃ, bhante, saṅghassa kathinaṃ, dhammiko kathinatthāro, anumodathā’’ti (pari. 413) vattabbaṃ, therānañca navānañca bahūnañca ekassa ca anurūpaṃ sallakkhetvā vattabbaṃ. Tehipi ‘‘atthataṃ, bhante, saṅghassa kathina’’nti vā ‘‘atthataṃ, āvuso, saṅghassa kathina’’nti vā vatvā ‘‘dhammiko kathinatthāro, anumodāmā’’ti vā ‘‘anumodāmī’’ti vā vattabbaṃ. Purimavassaṃvuṭṭhesupi ye anumodanti, tesaṃyeva atthataṃ hoti kathinaṃ. Te tato paṭṭhāya yāva kathinassubbhārā anāmantacāro, asamādānacāro, yāvadatthacīvaraṃ, gaṇabhojanaṃ, yo ca tattha cīvaruppādo, tasmiṃ āvāse saṅghassa uppannacīvarañcāti ime pañcānisaṃse labhanti, ayaṃ tāva kathinatthāro. Taṃ panetaṃ kathinaṃ ‘‘aṭṭhimā, bhikkhave, mātikā kathinassubbhārāya pakkamanantikā niṭṭhānantikā sanniṭṭhānantikā nāsanantikā savanantikā āsāvacchedikā sīmātikkamanantikā sahubbhārā’’ti (mahāva. 310) evaṃ vuttāsu aṭṭhasu mātikāsu aññataravasena uddharīyati, tattha vitthāravinicchayo samantapāsādikāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 310) vuttanayena veditabbo. Iti ‘‘ubbhatasmiṃ kathine’’tiiminā sesapalibodhābhāvaṃ dasseti.

    દસાહપરમન્તિ દસ અહાનિ પરમો પરિચ્છેદો અસ્સાતિ દસાહપરમો, તં દસાહપરમં કાલં ધારેતબ્બન્તિ અત્થો. અધિટ્ઠિતવિકપ્પિતેસુ અપરિયાપન્નત્તા અતિરેકં ચીવરન્તિ અતિરેકચીવરં, ચીવરં નામ ખોમં કપ્પાસિકં કોસેય્યં કમ્બલં સાણં ભઙ્ગન્તિ એતેસં વા તદનુલોમાનં વા અઞ્ઞતરં અયમસ્સ જાતિ, પમાણતો પન તં વિકપ્પનુપગં પચ્છિમં ઇધ અધિપ્પેતં. વુત્તઞ્હેતં ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આયામતો અટ્ઠઙ્ગુલં સુગતઙ્ગુલેન ચતુરઙ્ગુલવિત્થતં પચ્છિમં ચીવરં વિકપ્પેતુ’’ન્તિ (મહાવ॰ ૩૫૮). યં પન વુત્તં ‘‘અધિટ્ઠિતવિકપ્પિતેસુ અપરિયાપન્નત્તા’’તિ, એત્થ ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તિચીવરં અધિટ્ઠાતું ન વિકપ્પેતું, વસ્સિકસાટિકં વસ્સાનં ચતુમાસં અધિટ્ઠાતું તતો પરં વિકપ્પેતું, નિસીદનં અધિટ્ઠાતું ન વિકપ્પેતું પચ્ચત્થરણં અધિટ્ઠાતું ન વિકપ્પેતું, કણ્ડુપ્પટિચ્છાદિં યાવ આબાધા અધિટ્ઠાતું તતો પરં વિકપ્પેતું, મુખપુઞ્છનચોળકં અધિટ્ઠાતું ન વિકપ્પેતું, પરિક્ખારચોળં અધિટ્ઠાતું ન વિકપ્પેતુ’’ન્તિ (મહાવ॰ ૩૫૮) ઇમિના નયેન અધિટ્ઠાતબ્બવિકપ્પેતબ્બતા જાનિતબ્બા. તત્થ તિચીવરં અધિટ્ઠહન્તેન રજિત્વા કપ્પબિન્દું દત્વા પમાણયુત્તમેવ અધિટ્ઠાતબ્બં, તસ્સ પમાણં ઉક્કટ્ઠપરિચ્છેદેન સુગતચીવરતો ઊનકં વટ્ટતિ, લામકપરિચ્છેદેન સઙ્ઘાટિયા તાવ ઉત્તરાસઙ્ગસ્સ ચ દીઘતો મુટ્ઠિપઞ્ચકં, તિરિયં મુટ્ઠિત્તિકં, અન્તરવાસકો દીઘતો મુટ્ઠિપઞ્ચકો , તિરિયં દ્વિહત્થોપિ વટ્ટતિ. વુત્તપ્પમાણતો પન અતિરેકઞ્ચ ઊનકઞ્ચ ‘‘પરિક્ખારચોળ’’ન્તિ અધિટ્ઠાતબ્બં. તત્થ યસ્મા ‘‘દ્વે ચીવરસ્સ અધિટ્ઠાનાનિ કાયેન વા અધિટ્ઠેતિ, વાચાય વા અધિટ્ઠેતી’’તિ વુત્તં, તસ્મા પુરાણસઙ્ઘાટિં ‘‘ઇમં સઙ્ઘાટિં પચ્ચુદ્ધરામી’’તિ પચ્ચુદ્ધરિત્વા નવં હત્થેન ગહેત્વા ‘‘ઇમં સઙ્ઘાટિં અધિટ્ઠામી’’તિ ચિત્તેન આભોગં કત્વા કાયવિકારં કરોન્તેન કાયેન વા અધિટ્ઠાતબ્બા, વચીભેદં કત્વા વાચાય વા અધિટ્ઠાતબ્બા. તત્ર દુવિધં અધિટ્ઠાનં – સચે હત્થપાસે હોતિ, ‘‘ઇમં સઙ્ઘાટિં અધિટ્ઠામી’’તિ વાચા ભિન્દિતબ્બા. અથ અન્તોગબ્ભાદીસુ સામન્તવિહારે વા હોતિ, ઠપિતટ્ઠાનં સલ્લક્ખેત્વા ‘‘એતં સઙ્ઘાટિં અધિટ્ઠામી’’તિ વાચા ભિન્દિતબ્બા. એસ નયો ઉત્તરાસઙ્ગે ચ અન્તરવાસકે ચ. નામમત્તમેવ હિ વિસેસો. તસ્મા સબ્બાનિ સઙ્ઘાટિં ઉત્તરાસઙ્ગં અન્તરવાસકન્તિ એવં અત્તનો અત્તનો નામેનેવ અધિટ્ઠાતબ્બાનિ. સચે અધિટ્ઠહિત્વા ઠપિતવત્થેહિ સઙ્ઘાટિઆદીનિ કરોતિ, નિટ્ઠિતે રજને ચ કપ્પે ચ ‘‘ઇમં પચ્ચુદ્ધરામી’’તિ પચ્ચુદ્ધરિત્વા પુન અધિટ્ઠાતબ્બાનિ. ઇદઞ્ચ પન તિચીવરં સુખપરિભોગત્થં પરિક્ખારચોળં અધિટ્ઠાતુમ્પિ વટ્ટતિ.

    Dasāhaparamanti dasa ahāni paramo paricchedo assāti dasāhaparamo, taṃ dasāhaparamaṃ kālaṃ dhāretabbanti attho. Adhiṭṭhitavikappitesu apariyāpannattā atirekaṃ cīvaranti atirekacīvaraṃ, cīvaraṃ nāma khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅganti etesaṃ vā tadanulomānaṃ vā aññataraṃ ayamassa jāti, pamāṇato pana taṃ vikappanupagaṃ pacchimaṃ idha adhippetaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, āyāmato aṭṭhaṅgulaṃ sugataṅgulena caturaṅgulavitthataṃ pacchimaṃ cīvaraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 358). Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘adhiṭṭhitavikappitesu apariyāpannattā’’ti, ettha ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, vassikasāṭikaṃ vassānaṃ catumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ, nisīdanaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ paccattharaṇaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, kaṇḍuppaṭicchādiṃ yāva ābādhā adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ, mukhapuñchanacoḷakaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ, parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti (mahāva. 358) iminā nayena adhiṭṭhātabbavikappetabbatā jānitabbā. Tattha ticīvaraṃ adhiṭṭhahantena rajitvā kappabinduṃ datvā pamāṇayuttameva adhiṭṭhātabbaṃ, tassa pamāṇaṃ ukkaṭṭhaparicchedena sugatacīvarato ūnakaṃ vaṭṭati, lāmakaparicchedena saṅghāṭiyā tāva uttarāsaṅgassa ca dīghato muṭṭhipañcakaṃ, tiriyaṃ muṭṭhittikaṃ, antaravāsako dīghato muṭṭhipañcako , tiriyaṃ dvihatthopi vaṭṭati. Vuttappamāṇato pana atirekañca ūnakañca ‘‘parikkhāracoḷa’’nti adhiṭṭhātabbaṃ. Tattha yasmā ‘‘dve cīvarassa adhiṭṭhānāni kāyena vā adhiṭṭheti, vācāya vā adhiṭṭhetī’’ti vuttaṃ, tasmā purāṇasaṅghāṭiṃ ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā navaṃ hatthena gahetvā ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti cittena ābhogaṃ katvā kāyavikāraṃ karontena kāyena vā adhiṭṭhātabbā, vacībhedaṃ katvā vācāya vā adhiṭṭhātabbā. Tatra duvidhaṃ adhiṭṭhānaṃ – sace hatthapāse hoti, ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Atha antogabbhādīsu sāmantavihāre vā hoti, ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā ‘‘etaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Esa nayo uttarāsaṅge ca antaravāsake ca. Nāmamattameva hi viseso. Tasmā sabbāni saṅghāṭiṃ uttarāsaṅgaṃ antaravāsakanti evaṃ attano attano nāmeneva adhiṭṭhātabbāni. Sace adhiṭṭhahitvā ṭhapitavatthehi saṅghāṭiādīni karoti, niṭṭhite rajane ca kappe ca ‘‘imaṃ paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā puna adhiṭṭhātabbāni. Idañca pana ticīvaraṃ sukhaparibhogatthaṃ parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātumpi vaṭṭati.

    વસ્સિકસાટિકા અનતિરિત્તપમાણા નામં ગહેત્વા વુત્તનયેનેવ ચત્તારો વસ્સિકે માસે અધિટ્ઠાતબ્બા, તતો પરં પચ્ચુદ્ધરિત્વા વિકપ્પેતબ્બા, વણ્ણભેદમત્તરત્તાપિ ચેસા વટ્ટતિ, દ્વે પન ન વટ્ટન્તિ. નિસીદનં વુત્તનયેન અધિટ્ઠાતબ્બમેવ, તઞ્ચ ખો પમાણયુત્તં એકમેવ, દ્વે ન વટ્ટન્તિ. પચ્ચત્થરણમ્પિ અધિટ્ઠાતબ્બમેવ, તં પન મહન્તમ્પિ એકમ્પિ બહૂનિપિ વટ્ટન્તિ, નીલમ્પિ પીતકમ્પિ સદસમ્પિ પુપ્ફદસમ્પીતિ સબ્બપ્પકારમ્પિ વટ્ટતિ. કણ્ડુપ્પટિચ્છાદિ યાવ આબાધો અત્થિ, તાવ પમાણિકા અધિટ્ઠાતબ્બા, આબાધે વૂપસન્તે પચ્ચુદ્ધરિત્વા વિકપ્પેતબ્બા, સા એકાવ વટ્ટતિ. મુખપુઞ્છનચોળં અધિટ્ઠાતબ્બમેવ, તં પન એકમ્પિ બહૂનિપિ મહન્તમ્પિ વટ્ટતિયેવ. પરિક્ખારચોળે ગણના નત્થિ, યત્તકં ઇચ્છતિ, તત્તકં અધિટ્ઠાતબ્બમેવ. થવિકાપિ પરિસ્સાવનમ્પિ વિકપ્પનુપગં પચ્છિમપમાણં ‘‘પરિક્ખારચોળ’’ન્તિ અધિટ્ઠાતબ્બમેવ, બહૂનિપિ એકતો કત્વા ‘‘ઇમાનિ ચીવરાનિ પરિક્ખારચોળાનિ અધિટ્ઠામી’’તિઆદિના નયેન અધિટ્ઠાતું વટ્ટતિયેવ. મઞ્ચભિસિ પીઠભિસિ બિબ્બોહનં પાવારો કોજવોતિ એતેસુ પન સેનાસનપરિક્ખારત્થાય દિન્નપચ્ચત્થરણે ચ અધિટ્ઠાનકિચ્ચં નત્થિયેવ. સબ્બઞ્ચ પનેતં વુત્તપ્પકારેન અધિટ્ઠિતચીવરં અઞ્ઞસ્સ દાનેન, અચ્છિન્દિત્વા ગહણેન, વિસ્સાસગ્ગાહેન, હીનાયાવત્તનેન, સિક્ખાપચ્ચક્ખાનેન, કાલઙ્કિરિયાય, લિઙ્ગપરિવત્તનેન, પચ્ચુદ્ધરણેનાતિ ઇમેહિ અટ્ઠહિ કારણેહિ અધિટ્ઠાનં વિજહતિ. તિચીવરં પન કનિટ્ઠઙ્ગુલિનખપિટ્ઠિપ્પમાણેન છિદ્દેનાપિ વિજહતિ, તઞ્ચ ખો વિનિબ્બેધેનેવ. સચે હિ છિદ્દસ્સ અબ્ભન્તરે એકતન્તુપિ અચ્છિન્નો હોતિ, રક્ખતિયેવ. તત્થ સઙ્ઘાટિયા ચ ઉત્તરાસઙ્ગસ્સ ચ દીઘન્તતો વિદત્થિપ્પમાણસ્સ તિરિયન્તતો અટ્ઠઙ્ગુલપ્પમાણસ્સ પદેસસ્સ ઓરતો છિદ્દં અધિટ્ઠાનં ભિન્દતિ, અન્તરવાસકેપિ દીઘન્તતો એતદેવ પમાણં, તિરિયન્તેન પન ચતુરઙ્ગુલતા વેદિતબ્બા. તિણ્ણન્નમ્પિ વુત્તોકાસસ્સ પરતો ન ભિન્દતિ, તસ્મા છિદ્દે જાતે તિચીવરં અતિરેકચીવરટ્ઠાને તિટ્ઠતિ, સૂચિકમ્મં કત્વા પુન અધિટ્ઠાતબ્બં. વસ્સિકસાટિકા વસ્સાનમાસાતિક્કમેનાપિ, કણ્ડુપ્પટિચ્છાદિ આબાધવૂપસમેનાપિ અધિટ્ઠાનં વિજહતિ. તસ્મા સા તતો પરં વિકપ્પેતબ્બા. વિકપ્પનલક્ખણં પન સબ્બચીવરાનં વિકપ્પનસિક્ખાપદેયેવ વણ્ણયિસ્સામ. કેવલઞ્હિ ઇમસ્મિં ઓકાસે યં એવં અનધિટ્ઠિતં અવિકપ્પિતઞ્ચ, તં ‘‘અતિરેકચીવર’’ન્તિ વેદિતબ્બં.

    Vassikasāṭikā anatirittapamāṇā nāmaṃ gahetvā vuttanayeneva cattāro vassike māse adhiṭṭhātabbā, tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā, vaṇṇabhedamattarattāpi cesā vaṭṭati, dve pana na vaṭṭanti. Nisīdanaṃ vuttanayena adhiṭṭhātabbameva, tañca kho pamāṇayuttaṃ ekameva, dve na vaṭṭanti. Paccattharaṇampi adhiṭṭhātabbameva, taṃ pana mahantampi ekampi bahūnipi vaṭṭanti, nīlampi pītakampi sadasampi pupphadasampīti sabbappakārampi vaṭṭati. Kaṇḍuppaṭicchādi yāva ābādho atthi, tāva pamāṇikā adhiṭṭhātabbā, ābādhe vūpasante paccuddharitvā vikappetabbā, sā ekāva vaṭṭati. Mukhapuñchanacoḷaṃ adhiṭṭhātabbameva, taṃ pana ekampi bahūnipi mahantampi vaṭṭatiyeva. Parikkhāracoḷe gaṇanā natthi, yattakaṃ icchati, tattakaṃ adhiṭṭhātabbameva. Thavikāpi parissāvanampi vikappanupagaṃ pacchimapamāṇaṃ ‘‘parikkhāracoḷa’’nti adhiṭṭhātabbameva, bahūnipi ekato katvā ‘‘imāni cīvarāni parikkhāracoḷāni adhiṭṭhāmī’’tiādinā nayena adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatiyeva. Mañcabhisi pīṭhabhisi bibbohanaṃ pāvāro kojavoti etesu pana senāsanaparikkhāratthāya dinnapaccattharaṇe ca adhiṭṭhānakiccaṃ natthiyeva. Sabbañca panetaṃ vuttappakārena adhiṭṭhitacīvaraṃ aññassa dānena, acchinditvā gahaṇena, vissāsaggāhena, hīnāyāvattanena, sikkhāpaccakkhānena, kālaṅkiriyāya, liṅgaparivattanena, paccuddharaṇenāti imehi aṭṭhahi kāraṇehi adhiṭṭhānaṃ vijahati. Ticīvaraṃ pana kaniṭṭhaṅgulinakhapiṭṭhippamāṇena chiddenāpi vijahati, tañca kho vinibbedheneva. Sace hi chiddassa abbhantare ekatantupi acchinno hoti, rakkhatiyeva. Tattha saṅghāṭiyā ca uttarāsaṅgassa ca dīghantato vidatthippamāṇassa tiriyantato aṭṭhaṅgulappamāṇassa padesassa orato chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, antaravāsakepi dīghantato etadeva pamāṇaṃ, tiriyantena pana caturaṅgulatā veditabbā. Tiṇṇannampi vuttokāsassa parato na bhindati, tasmā chidde jāte ticīvaraṃ atirekacīvaraṭṭhāne tiṭṭhati, sūcikammaṃ katvā puna adhiṭṭhātabbaṃ. Vassikasāṭikā vassānamāsātikkamenāpi, kaṇḍuppaṭicchādi ābādhavūpasamenāpi adhiṭṭhānaṃ vijahati. Tasmā sā tato paraṃ vikappetabbā. Vikappanalakkhaṇaṃ pana sabbacīvarānaṃ vikappanasikkhāpadeyeva vaṇṇayissāma. Kevalañhi imasmiṃ okāse yaṃ evaṃ anadhiṭṭhitaṃ avikappitañca, taṃ ‘‘atirekacīvara’’nti veditabbaṃ.

    તં અતિક્કામયતો નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયન્તિ તં યથાવુત્તજાતિપ્પમાણં ચીવરંદસાહપરમં કાલં અતિક્કામયતો એત્થન્તરે યથા અતિરેકચીવરં ન હોતિ, તથા અક્રુબ્બતો નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં, તઞ્ચ ચીવરં નિસ્સગ્ગિયં હોતિ, પાચિત્તિયં આપત્તિ ચસ્સ હોતીતિ અત્થો. અથ વા નિસ્સજ્જનં નિસ્સગ્ગિયં, પુબ્બભાગે કત્તબ્બસ્સ વિનયકમ્મસ્સેતં નામં, નિસ્સગ્ગિયમસ્સ અત્થીતિ નિસ્સગ્ગિયમિચ્ચેવ. કિં તં? પાચિત્તિયં. તં અતિક્કામયતો સહ નિસ્સગ્ગિયેન નિસ્સગ્ગિયવિનયકમ્મં પાચિત્તિયં હોતીતિ અયમેત્થ અત્થો. તઞ્ચ પનેતં ચીવરં યં દિવસં ઉપ્પન્નં, તસ્સ યો અરુણો, સો ઉપ્પન્નદિવસનિસ્સિતો, તસ્મા ચીવરુપ્પાદદિવસેન સદ્ધિં એકાદસે અરુણુગ્ગમને દસાહાતિક્કમિતં હોતિ, તં ગહેત્વા સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વા નિસ્સજ્જિતબ્બં, તત્રાયં નયો – સઙ્ઘસ્સ તાવ એવં નિસ્સજ્જિતબ્બં ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં દસહાતિક્કન્તં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ નિસ્સજ્જિત્વા ‘‘અહં, ભન્તે, એકં નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં આપન્નો, તં પટિદેસેમી’’તિ એવં આપત્તિ દેસેતબ્બા. સચે દ્વે હોન્તિ, ‘‘દ્વે’’તિ વત્તબ્બં, સચે તદુત્તરિ, ‘‘સમ્બહુલા’’તિ વત્તબ્બં. નિસ્સજ્જનેપિ સચે દ્વે વા બહૂનિ વા હોન્તિ, ‘‘ઇમાનિ મે, ભન્તે, ચીવરાનિ દસાહાતિક્કન્તાનિ નિસ્સગ્ગિયાનિ, ઇમાનાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ વત્તબ્બં, પાળિં વત્તું અસક્કોન્તેન અઞ્ઞથાપિ વત્તબ્બં. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, અયં ઇત્થન્નામો ભિક્ખુ આપત્તિં સરતિ વિવરતિ ઉત્તાનિં કરોતિ દેસેતિ, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો આપત્તિં પટિગ્ગણ્હેય્ય’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૩૯), ઇમિના લક્ખણેન આપત્તિં પટિગ્ગણ્હિત્વા વત્તબ્બો ‘‘પસ્સસી’’તિ, ‘‘આમ પસ્સામી’’તિ, ‘‘આયતિં સંવરેય્યાસી’’તિ, ‘‘સાધુ સુટ્ઠુ સંવરિસ્સામી’’તિ. દ્વીસુ પન સમ્બહુલાસુ વા પુરિમનયેનેવ વચનભેદો કાતબ્બો. દેસિતાય આપત્તિયા ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો, ઇદં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો નિસ્સગ્ગિયં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સટ્ઠં, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં , સઙ્ઘો ઇમં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો દદેય્યા’’તિ (પારા॰ ૪૬૪) એવં નિસ્સટ્ઠચીવરં દાતબ્બં, દ્વીસુ બહૂસુ વા વચનભેદો કાતબ્બો.

    Taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiyanti taṃ yathāvuttajātippamāṇaṃ cīvaraṃdasāhaparamaṃ kālaṃ atikkāmayato etthantare yathā atirekacīvaraṃ na hoti, tathā akrubbato nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, tañca cīvaraṃ nissaggiyaṃ hoti, pācittiyaṃ āpatti cassa hotīti attho. Atha vā nissajjanaṃ nissaggiyaṃ, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ, nissaggiyamassa atthīti nissaggiyamicceva. Kiṃ taṃ? Pācittiyaṃ. Taṃ atikkāmayato saha nissaggiyena nissaggiyavinayakammaṃ pācittiyaṃ hotīti ayamettha attho. Tañca panetaṃ cīvaraṃ yaṃ divasaṃ uppannaṃ, tassa yo aruṇo, so uppannadivasanissito, tasmā cīvaruppādadivasena saddhiṃ ekādase aruṇuggamane dasāhātikkamitaṃ hoti, taṃ gahetvā saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā nissajjitabbaṃ, tatrāyaṃ nayo – saṅghassa tāva evaṃ nissajjitabbaṃ ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ dasahātikkantaṃ nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti nissajjitvā ‘‘ahaṃ, bhante, ekaṃ nissaggiyaṃ pācittiyaṃ āpanno, taṃ paṭidesemī’’ti evaṃ āpatti desetabbā. Sace dve honti, ‘‘dve’’ti vattabbaṃ, sace taduttari, ‘‘sambahulā’’ti vattabbaṃ. Nissajjanepi sace dve vā bahūni vā honti, ‘‘imāni me, bhante, cīvarāni dasāhātikkantāni nissaggiyāni, imānāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti vattabbaṃ, pāḷiṃ vattuṃ asakkontena aññathāpi vattabbaṃ. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti, yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’’nti (cūḷava. 239), iminā lakkhaṇena āpattiṃ paṭiggaṇhitvā vattabbo ‘‘passasī’’ti, ‘‘āma passāmī’’ti, ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti, ‘‘sādhu suṭṭhu saṃvarissāmī’’ti. Dvīsu pana sambahulāsu vā purimanayeneva vacanabhedo kātabbo. Desitāya āpattiyā ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyaṃ saṅghassa nissaṭṭhaṃ, yadi saṅghassa pattakallaṃ , saṅgho imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyā’’ti (pārā. 464) evaṃ nissaṭṭhacīvaraṃ dātabbaṃ, dvīsu bahūsu vā vacanabhedo kātabbo.

    ગણસ્સ પન નિસ્સજ્જન્તેન ‘‘ઇમાહ’’ન્તિ વા ‘‘ઇમાનિ અહ’’ન્તિ વા વત્વા ‘‘આયસ્મન્તાનં નિસ્સજ્જામી’’તિ વત્તબ્બં, આપત્તિપ્પટિગ્ગાહકેનાપિ ‘‘સુણન્તુ મે આયસ્મન્તા, અયં ઇત્થન્નામો ભિક્ખુ આપત્તિં સરતિ…પે॰… દેસેતિ, યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લ’’ન્તિ વત્તબ્બં, ચીવરદાનેપિ ‘‘સુણન્તુ મે આયસ્મન્તા, ઇદં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો નિસ્સગ્ગિયં આયસ્મન્તાનં નિસ્સટ્ઠં, યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લં, આયસ્મન્તા ઇમં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો દદેય્યુ’’ન્તિ (પારા॰ ૪૬૬) વત્તબ્બં, સેસં પુરિમસદિસમેવ. પુગ્ગલસ્સ પન નિસ્સજ્જન્તેન ‘‘ઇમાહ’’ન્તિ વા ‘‘ઇમાનિ અહ’’ન્તિ વા વત્વા ‘‘આયસ્મતો નિસ્સજ્જામી’’તિ વત્તબ્બં, નિસ્સજ્જિત્વા ‘‘અહં, ભન્તે, એકં નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં આપન્નો, તં પટિદેસેમી’’તિ એવં આપત્તિ દેસેતબ્બા. સચે પન નવકતરો હોતિ, ‘‘આવુસો’’તિ વત્તબ્બં, તેનાપિ ‘‘પસ્સસી’’તિ વા ‘‘પસ્સથા’’તિ વા વુત્તે ‘‘આમ, ભન્તે’’તિ વા ‘‘આમ આવુસો’’તિ વા વત્વા ‘‘પસ્સામી’’તિ વત્તબ્બં, તતો ‘‘આયતિં સંવરેય્યાસી’’તિ વા ‘‘સંવરેય્યાથા’’તિ વા વુત્તે ‘‘સાધુ સુટ્ઠુ સંવરિસ્સામી’’તિ વત્તબ્બં. એવં દેસિતાય આપત્તિયા ‘‘ઇમં ચીવરં આયસ્મતો દમ્મી’’તિ દાતબ્બં, દ્વીસુ તીસુ વા પુબ્બે વુત્તાનુસારેનેવ નયો વેદિતબ્બો. દ્વિન્નં પન યથા ગણસ્સ, એવં નિસ્સજ્જિતબ્બં, તતો આપત્તિપ્પટિગ્ગહણઞ્ચ નિસ્સટ્ઠચીવરદાનઞ્ચ તેસં અઞ્ઞતરેન યથા એકેન પુગ્ગલેન, તથા કાતબ્બં, ઇદં પન સબ્બનિસ્સગ્ગિયેસુ વિધાનં. ચીવરં પત્તો નિસીદનન્તિ વત્થુમત્તમેવ હિ નાનં, પરમ્મુખં પન વત્થુ ‘‘એત’’ન્તિ નિસ્સજ્જિતબ્બં. સચે બહૂનિ હોન્તિ, ‘‘એતાની’’તિ વત્તબ્બં. નિસ્સટ્ઠદાનેપિ એસેવ નયો. નિસ્સટ્ઠવત્થું ‘‘દિન્નમિદં ઇમિના મય્હ’’ન્તિ સઞ્ઞાય ન પટિદેન્તસ્સ દુક્કટં, તસ્સ સન્તકભાવં ઞત્વા લેસેન અચ્છિન્દન્તો સામિકસ્સ ધુરનિક્ખેપેન ભણ્ડં અગ્ઘાપેત્વા કારેતબ્બોતિ.

    Gaṇassa pana nissajjantena ‘‘imāha’’nti vā ‘‘imāni aha’’nti vā vatvā ‘‘āyasmantānaṃ nissajjāmī’’ti vattabbaṃ, āpattippaṭiggāhakenāpi ‘‘suṇantu me āyasmantā, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati…pe… deseti, yadāyasmantānaṃ pattakalla’’nti vattabbaṃ, cīvaradānepi ‘‘suṇantu me āyasmantā, idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyaṃ āyasmantānaṃ nissaṭṭhaṃ, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, āyasmantā imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyu’’nti (pārā. 466) vattabbaṃ, sesaṃ purimasadisameva. Puggalassa pana nissajjantena ‘‘imāha’’nti vā ‘‘imāni aha’’nti vā vatvā ‘‘āyasmato nissajjāmī’’ti vattabbaṃ, nissajjitvā ‘‘ahaṃ, bhante, ekaṃ nissaggiyaṃ pācittiyaṃ āpanno, taṃ paṭidesemī’’ti evaṃ āpatti desetabbā. Sace pana navakataro hoti, ‘‘āvuso’’ti vattabbaṃ, tenāpi ‘‘passasī’’ti vā ‘‘passathā’’ti vā vutte ‘‘āma, bhante’’ti vā ‘‘āma āvuso’’ti vā vatvā ‘‘passāmī’’ti vattabbaṃ, tato ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti vā ‘‘saṃvareyyāthā’’ti vā vutte ‘‘sādhu suṭṭhu saṃvarissāmī’’ti vattabbaṃ. Evaṃ desitāya āpattiyā ‘‘imaṃ cīvaraṃ āyasmato dammī’’ti dātabbaṃ, dvīsu tīsu vā pubbe vuttānusāreneva nayo veditabbo. Dvinnaṃ pana yathā gaṇassa, evaṃ nissajjitabbaṃ, tato āpattippaṭiggahaṇañca nissaṭṭhacīvaradānañca tesaṃ aññatarena yathā ekena puggalena, tathā kātabbaṃ, idaṃ pana sabbanissaggiyesu vidhānaṃ. Cīvaraṃ patto nisīdananti vatthumattameva hi nānaṃ, parammukhaṃ pana vatthu ‘‘eta’’nti nissajjitabbaṃ. Sace bahūni honti, ‘‘etānī’’ti vattabbaṃ. Nissaṭṭhadānepi eseva nayo. Nissaṭṭhavatthuṃ ‘‘dinnamidaṃ iminā mayha’’nti saññāya na paṭidentassa dukkaṭaṃ, tassa santakabhāvaṃ ñatvā lesena acchindanto sāmikassa dhuranikkhepena bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabboti.

    વેસાલિયં છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ અતિરેકચીવરધારણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘દસાહપરમ’’ન્તિ અયમેત્થ અનુપઞ્ઞત્તિ, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, અનિસ્સજ્જિત્વા પરિભુઞ્જન્તસ્સ દુક્કટં, યથા ચ ઇધ, એવં સબ્બત્થ, તસ્મા નં પરતો ન વક્ખામ. દસાહં અનતિક્કન્તેપિ અતિક્કન્તસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ ચ દુક્કટં. અતિક્કન્તે અનતિક્કન્તસઞ્ઞિનોપિ વેમતિકસ્સપિ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયમેવ, તથા અનધિટ્ઠિતાવિકપ્પિતઅઅસ્સજ્જિતઅનટ્ઠાવિનટ્ઠઅદડ્ઢાવિલુત્તેસુ અધિટ્ઠિતાદિસઞ્ઞિનો. અન્તોદસાહં અધિટ્ઠિતે વિકપ્પિતે વિસ્સજ્જિતે નટ્ઠે વિનટ્ઠે દડ્ઢે અચ્છિન્ને વિસ્સાસેન ગાહિતે ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. આચારવિપત્તિ, યથા ચ ઇદં, એવં ઇતો પરાનિપિ, ઉભતોપાતિમોક્ખેસુપિ હિ પારાજિકાનિ ચ સઙ્ઘાદિસેસા ચ સીલવિપત્તિ, સેસાપત્તિયો આચારવિપત્તિ, આજીવવિપત્તિ વા દિટ્ઠિવિપત્તિ વા કાચિ આપત્તિ નામ નત્થિ. આજીવવિપત્તિપચ્ચયા પન ઠપેત્વા દુબ્ભાસિતં છ આપત્તિક્ખન્ધા પઞ્ઞત્તા, દિટ્ઠિવિપત્તિપચ્ચયા પાચિત્તિયદુક્કટવસેન દ્વે આપત્તિક્ખન્ધા પઞ્ઞત્તાતિ, ઇદમેત્થ લક્ખણં, ઇતિ વિપત્તિકથા ઇધેવ નિટ્ઠિતાતિ, ન નં ઇતો પરં વિચારયિસ્સામ. જાતિપ્પમાણસમ્પન્નસ્સ ચીવરસ્સ અત્તનો સન્તકતા, ગણનુપગતા, છિન્નપલિબોધભાવો, અતિરેકચીવરતા, દસાહાતિક્કમોતિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. કથિનસમુટ્ઠાનં, અકિરિયં, નોસઞ્ઞાવિમોક્ખં, અચિત્તકં, પણ્ણત્તિવજ્જં, કાયકમ્મં, વચીકમ્મં, તિચિત્તં, તિવેદનન્તિ.

    Vesāliyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha atirekacīvaradhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘dasāhaparama’’nti ayamettha anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, anissajjitvā paribhuñjantassa dukkaṭaṃ, yathā ca idha, evaṃ sabbattha, tasmā naṃ parato na vakkhāma. Dasāhaṃ anatikkantepi atikkantasaññino vematikassa ca dukkaṭaṃ. Atikkante anatikkantasaññinopi vematikassapi nissaggiyaṃ pācittiyameva, tathā anadhiṭṭhitāvikappitaaassajjitaanaṭṭhāvinaṭṭhaadaḍḍhāviluttesu adhiṭṭhitādisaññino. Antodasāhaṃ adhiṭṭhite vikappite vissajjite naṭṭhe vinaṭṭhe daḍḍhe acchinne vissāsena gāhite ummattakādīnañca anāpatti. Ācāravipatti, yathā ca idaṃ, evaṃ ito parānipi, ubhatopātimokkhesupi hi pārājikāni ca saṅghādisesā ca sīlavipatti, sesāpattiyo ācāravipatti, ājīvavipatti vā diṭṭhivipatti vā kāci āpatti nāma natthi. Ājīvavipattipaccayā pana ṭhapetvā dubbhāsitaṃ cha āpattikkhandhā paññattā, diṭṭhivipattipaccayā pācittiyadukkaṭavasena dve āpattikkhandhā paññattāti, idamettha lakkhaṇaṃ, iti vipattikathā idheva niṭṭhitāti, na naṃ ito paraṃ vicārayissāma. Jātippamāṇasampannassa cīvarassa attano santakatā, gaṇanupagatā, chinnapalibodhabhāvo, atirekacīvaratā, dasāhātikkamoti imānettha pañca aṅgāni. Kathinasamuṭṭhānaṃ, akiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.

    કથિનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Kathinasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૨. ઉદોસિતસિક્ખાપદવણ્ણના

    2. Udositasikkhāpadavaṇṇanā

    દુતિયે નિટ્ઠિતચીવરસ્મિં ભિક્ખુનાતિએત્થ પુરિમસિક્ખાપદે વિય અત્થં અગ્ગહેત્વા નિટ્ઠિતે ચીવરસ્મિં ભિક્ખુનોતિ એવં સામિવસેન કરણવચનસ્સ અત્થો વેદિતબ્બો. કરણવસેન હિ ભિક્ખુના ઇદં નામ કમ્મં કાતબ્બં, તં નત્થિ, સામિવસેન પન ભિક્ખુનો ચીવરસ્મિં નિટ્ઠિતે કથિને ચ ઉબ્ભતે એવં ઇમેહિ ચીવરનિટ્ઠાનકથિનુબ્ભારેહિ છિન્નપલિબોધો એકરત્તમ્પિ ચે ભિક્ખુ તિચીવરેન વિપ્પવસેય્યાતિ એવં અત્થો યુજ્જતિ. તત્થ તિચીવરેનાતિ તિચીવરાધિટ્ઠાનનયેન અધિટ્ઠિતેસુ સઙ્ઘાટિઆદીસુ યેનકેનચિ. વિપ્પવસેય્યાતિ વિયુત્તો વસેય્ય, ‘‘ગામો એકૂપચારો નાનૂપચારો’’તિઆદિના (પારા॰ ૪૭૭) નયેન પાળિયં વુત્તાનં ગામનિગમનનિવેસનઉદોસિતઅટ્ટમાળપાસાદહમ્મિયનાવાસત્થખેત્તધઞ્ઞકરણઆરામવિહારરુક્ખમૂલઅજ્ઝોકાસપ્પભેદાનં પન્નરસાનં નિક્ખેપટ્ઠાનાનં યત્થકત્થચિ નિક્ખિપિત્વા તેસં ગામાદીનં બહિ હત્થપાસાતિક્કમેન અરુણં ઉટ્ઠાપેય્યાતિ અયમેત્થ સઙ્ખેપો, વિત્થારો પન સમન્તપાસાદિકાયં (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૨.૪૭૩-૪૭૭-૮) વુત્તો. અઞ્ઞત્ર ભિક્ખુસમ્મુતિયાતિ યં સઙ્ઘો ગિલાનસ્સ ભિક્ખુનો તિચીવરેન અવિપ્પવાસસમ્મુતિં દેતિ, તં ઠપેત્વા અલદ્ધસમ્મુતિકસ્સ ભિક્ખુનો એકરત્તમ્પિ વિપ્પવાસતો વુત્તનયેનેવ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયન્તિ વેદિતબ્બં, કેવલં ઇધ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં રત્તિવિપ્પવુત્થં અઞ્ઞત્ર ભિક્ખુસમ્મુતિયા નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિઆદિના નયેન વચનભેદો હોતિ, અયં પન વિસેસો.

    Dutiye niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunātiettha purimasikkhāpade viya atthaṃ aggahetvā niṭṭhite cīvarasmiṃ bhikkhunoti evaṃ sāmivasena karaṇavacanassa attho veditabbo. Karaṇavasena hi bhikkhunā idaṃ nāma kammaṃ kātabbaṃ, taṃ natthi, sāmivasena pana bhikkhuno cīvarasmiṃ niṭṭhite kathine ca ubbhate evaṃ imehi cīvaraniṭṭhānakathinubbhārehi chinnapalibodho ekarattampi ce bhikkhu ticīvarena vippavaseyyāti evaṃ attho yujjati. Tattha ticīvarenāti ticīvarādhiṭṭhānanayena adhiṭṭhitesu saṅghāṭiādīsu yenakenaci. Vippavaseyyāti viyutto vaseyya, ‘‘gāmo ekūpacāro nānūpacāro’’tiādinā (pārā. 477) nayena pāḷiyaṃ vuttānaṃ gāmanigamananivesanaudositaaṭṭamāḷapāsādahammiyanāvāsatthakhettadhaññakaraṇaārāmavihārarukkhamūlaajjhokāsappabhedānaṃ pannarasānaṃ nikkhepaṭṭhānānaṃ yatthakatthaci nikkhipitvā tesaṃ gāmādīnaṃ bahi hatthapāsātikkamena aruṇaṃ uṭṭhāpeyyāti ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana samantapāsādikāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.473-477-8) vutto. Aññatra bhikkhusammutiyāti yaṃ saṅgho gilānassa bhikkhuno ticīvarena avippavāsasammutiṃ deti, taṃ ṭhapetvā aladdhasammutikassa bhikkhuno ekarattampi vippavāsato vuttanayeneva nissaggiyaṃ pācittiyanti veditabbaṃ, kevalaṃ idha ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ rattivippavutthaṃ aññatra bhikkhusammutiyā nissaggiya’’ntiādinā nayena vacanabhedo hoti, ayaṃ pana viseso.

    સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ સન્તરુત્તરેન જનપદચારિકં પક્કમનવત્થુસ્મિં

    Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha santaruttarena janapadacārikaṃ pakkamanavatthusmiṃ

    પઞ્ઞત્તં, ‘‘અઞ્ઞત્ર ભિક્ખુસમ્મુતિયા’’તિ અયમેત્થ અનુપઞ્ઞત્તિ, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, અવિપ્પવુત્થે વિપ્પવુત્થસઞ્ઞિનો ચેવ વેમતિકસ્સ ચ દુક્કટં. વિપ્પવુત્થે વિપ્પવુત્થસઞ્ઞિનોપિ અવિપ્પવુત્થસઞ્ઞિનોપિ વેમતિકસ્સાપિ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં, તથા અપચ્ચુદ્ધટઅવિસ્સજ્જિતાદીસુ ચ પચ્ચુદ્ધટવિસ્સજ્જિતાદિસઞ્ઞિનો. અન્તોઅરુણે પચ્ચુદ્ધટે પન પઠમકથિને વુત્તવિસ્સજ્જિતાદિભેદે ચ અનાપત્તિ, તથા લદ્ધસમ્મુતિકસ્સ વિપ્પવાસે. આબાધે પન વૂપસન્તે પચ્ચાગન્તબ્બં, તત્થેવ વા ઠિતેન પચ્ચુદ્ધરિતબ્બં, અથાપિસ્સ પુન સો વા અઞ્ઞો વા આબાધો કુપ્પતિ, લદ્ધકપ્પિયમેવ. અધિટ્ઠિતચીવરતા , અનત્થતકથિનતા, અલદ્ધસમ્મુતિકતા, રત્તિવિપ્પવાસોતિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ પઠમકથિને વુત્તપ્પકારાનેવ. કેવલઞ્હિ તત્થ અનધિટ્ઠાનં અવિકપ્પનઞ્ચ અકિરિયા, ઇધ અપ્પચ્ચુદ્ધરણં, અયં વિસેસોતિ.

    Paññattaṃ, ‘‘aññatra bhikkhusammutiyā’’ti ayamettha anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, avippavutthe vippavutthasaññino ceva vematikassa ca dukkaṭaṃ. Vippavutthe vippavutthasaññinopi avippavutthasaññinopi vematikassāpi nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, tathā apaccuddhaṭaavissajjitādīsu ca paccuddhaṭavissajjitādisaññino. Antoaruṇe paccuddhaṭe pana paṭhamakathine vuttavissajjitādibhede ca anāpatti, tathā laddhasammutikassa vippavāse. Ābādhe pana vūpasante paccāgantabbaṃ, tattheva vā ṭhitena paccuddharitabbaṃ, athāpissa puna so vā añño vā ābādho kuppati, laddhakappiyameva. Adhiṭṭhitacīvaratā , anatthatakathinatā, aladdhasammutikatā, rattivippavāsoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathine vuttappakārāneva. Kevalañhi tattha anadhiṭṭhānaṃ avikappanañca akiriyā, idha appaccuddharaṇaṃ, ayaṃ visesoti.

    ઉદોસિતસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Udositasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૩. અકાલચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના

    3. Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā

    તતિયે નિટ્ઠિતચીવરસ્મિં ભિક્ખુનાતિ સામિવસેનેવ કરણત્થો વેદિતબ્બો. અકાલચીવરં નામ ય્વાયં ‘‘અનત્થતે કથિને વસ્સાનસ્સ પચ્છિમો માસો, અત્થતે કથિને પઞ્ચમાસા’’તિ (પારા॰ ૬૪૯) ચીવરકાલો વુત્તો, તં ઠપેત્વા અઞ્ઞદા ઉપ્પન્નં, યઞ્ચ કાલેપિ સઙ્ઘસ્સ વા ‘‘ઇદં અકાલચીવર’’ન્તિ, પુગ્ગલસ્સ વા ‘‘ઇદં તુય્હં દમ્મી’’તિઆદિના નયેન દિન્નં, એતં અકાલચીવરં નામ. ઉપ્પજ્જેય્યાતિ એવરૂપં ચીવરં અત્તનો ભાગપટિલાભવસેન સઙ્ઘતો વા સુત્તન્તિકાદિગણતો વા ઞાતિતો વા મિત્તતો વા પંસુકૂલં વા અત્તનો વા ધનેન (પારા॰ ૫૦૦), અથ વા પન ‘‘અટ્ઠિમા, ભિક્ખવે, માતિકા ચીવરસ્સ ઉપ્પાદાય સીમાય દેતિ, કતિકાય દેતિ, ભિક્ખાપઞ્ઞત્તિકાય દેતિ, સઙ્ઘસ્સ દેતિ, ઉભતોસઙ્ઘસ્સ દેતિ, વસ્સંવુટ્ઠસઙ્ઘસ્સ દેતિ, આદિસ્સ દેતિ, પુગ્ગલસ્સ દેતી’’તિ (મહાવ॰ ૩૭૯) ઇમાસં અટ્ઠન્નં માતિકાનં અઞ્ઞતરતો ઉપ્પજ્જેય્ય. એત્થ ચ ‘‘સીમાય દમ્મી’’તિ એવં સીમં પરામસિત્વા દેન્તો સીમાય દેતિ નામ, એસ નયો સબ્બત્થ. એત્થ ચ સીમાતિ ખણ્ડસીમા ઉપચારસીમા સમાનસંવાસસીમા અવિપ્પવાસસીમા લાભસીમા ગામસીમા નિગમસીમા નગરસીમા અબ્ભન્તરસીમા ઉદકુક્ખેપસીમા જનપદસીમા રટ્ઠસીમા રજ્જસીમા દીપસીમા ચક્કવાળસીમાતિ પન્નરસવિધા. તત્થ ઉપચારસીમા નામ પરિક્ખિત્તસ્સ વિહારસ્સ પરિક્ખેપેન, અપરિક્ખિત્તસ્સ પરિક્ખેપારહટ્ઠાનેન પરિચ્છિન્ના. અપિ ચ ભિક્ખૂનં ધુવસન્નિપાતટ્ઠાનતો વા પરિયન્તે ઠિતભોજનસાલતો વા નિબદ્ધવસનકઆવાસતો વા થામમજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ દ્વિન્નં લેડ્ડુપાતાનં અન્તો ‘‘ઉપચારસીમા’’તિ વેદિતબ્બા. સા પન આવાસે વડ્ઢન્તે વડ્ઢતિ, હાયન્તે હાયતિ , યોજનસતમ્પિ ઉપચારસીમાવ હોતિ. તત્થ દિન્નલાભો સબ્બેસં અન્તોસીમગતાનં પાપુણાતિ, ભિક્ખુનીનં આરામપવેસનસેનાસનાપુચ્છનાનિ પરિવાસમાનત્તારોચનં વસ્સચ્છેદનિસ્સયસેનાસનગ્ગાહાદિવિધાનન્તિ ઇદમ્પિ સબ્બં ઇમિસ્સાવ સીમાય વસેન વેદિતબ્બં. લાભસીમાતિ યં રાજરાજમહામત્તાદયો વિહારં કારાપેત્વા ગાવુતં વા અદ્ધયોજનં વા યોજનં વા સમન્તા પરિચ્છિન્દિત્વા ‘‘અયં અમ્હાકં વિહારસ્સ લાભસીમા, યં એત્થન્તરે ઉપ્પજ્જતિ, તં સબ્બં અમ્હાકં વિહારસ્સ દેમા’’તિ ઠપેન્તિ, અયં લાભસીમા નામ. કાસિકોસલાદીનં પન રટ્ઠાનં અન્તો બહૂ જનપદા હોન્તિ, તત્થ એકો જનપદપરિચ્છેદો જનપદસીમા, કાસિકોસલાદિરટ્ઠપરિચ્છેદો રટ્ઠસીમા, એકસ્સ રઞ્ઞો આણાપવત્તિટ્ઠાનં રજ્જસીમા, સમુદ્દન્તેન પરિચ્છિન્નો મહાદીપો વા અન્તરદીપો વા દીપસીમા, એકચક્કવાળપબ્બતપરિક્ખેપબ્ભન્તરં ચક્કવાળસીમા, સેસા નિદાનકથાયં વુત્તનયા એવ. તત્થ ‘‘ખણ્ડસીમાય દેમા’’તિ દિન્નં ખણ્ડસીમટ્ઠાનંયેવ પાપુણાતિ, તતો બહિસીમાય સીમન્તરિકટ્ઠાનમ્પિ ન પાપુણાતિ. ‘‘ઉપચારસીમાય દેમા’’તિ દિન્નં પન અન્તોપરિચ્છેદે ખણ્ડસીમાસીમન્તરિકાસુ ઠિતાનમ્પિ પાપુણાતિ, સમાનસંવાસસીમાય દિન્નં ખણ્ડસીમાસીમન્તરિકટ્ઠાનં ન પાપુણાતિ, અવિપ્પવાસસીમાલાભસીમાસુ દિન્નં તાસં અન્તોગધાનંયેવ પાપુણાતિ, ગામસીમાદીસુ દિન્નં તાસં સીમાનં અબ્ભન્તરે બદ્ધસીમટ્ઠાનમ્પિ પાપુણાતિ, અબ્ભન્તરસીમાઉદકુક્ખેપસીમાસુ દિન્નં તત્થ અન્તોગધાનંયેવ પાપુણાતિ, જનપદસીમાદીસુ દિન્નમ્પિ તાસં અબ્ભન્તરે બદ્ધસીમટ્ઠાનમ્પિ પાપુણાતિ, તસ્મા યં જમ્બુદીપે ઠત્વા ‘‘તમ્બપણ્ણિદીપે સઙ્ઘસ્સ દેમા’’તિ દીયતિ, તં તમ્બપણ્ણિદીપતો એકોપિ ગન્ત્વા સબ્બેસં સઙ્ગણ્હિતું લભતિ. સચેપિ તત્થેવ એકો સભાગો ભિક્ખુ સભાગાનં ભાગં ગણ્હાતિ, ન વારેતબ્બો. યો પન વિહારં પવિસિત્વા ‘‘અસુકસીમાયા’’તિ અવત્વાવ કેવલં ‘‘સીમાય દમ્મી’’તિ વદતિ, સો પુચ્છિતબ્બો ‘‘સીમા નામ બહુવિધા, કતરં સન્ધાય વદસી’’તિ, સચે વદતિ ‘‘અહમેતં ભેદં ન જાનામિ, સીમટ્ઠકસઙ્ઘો ગણ્હતૂ’’તિ, ઉપચારસીમટ્ઠેહિ ભાજેતબ્બં.

    Tatiye niṭṭhitacīvarasmiṃ bhikkhunāti sāmivaseneva karaṇattho veditabbo. Akālacīvaraṃ nāma yvāyaṃ ‘‘anatthate kathine vassānassa pacchimo māso, atthate kathine pañcamāsā’’ti (pārā. 649) cīvarakālo vutto, taṃ ṭhapetvā aññadā uppannaṃ, yañca kālepi saṅghassa vā ‘‘idaṃ akālacīvara’’nti, puggalassa vā ‘‘idaṃ tuyhaṃ dammī’’tiādinā nayena dinnaṃ, etaṃ akālacīvaraṃ nāma. Uppajjeyyāti evarūpaṃ cīvaraṃ attano bhāgapaṭilābhavasena saṅghato vā suttantikādigaṇato vā ñātito vā mittato vā paṃsukūlaṃ vā attano vā dhanena (pārā. 500), atha vā pana ‘‘aṭṭhimā, bhikkhave, mātikā cīvarassa uppādāya sīmāya deti, katikāya deti, bhikkhāpaññattikāya deti, saṅghassa deti, ubhatosaṅghassa deti, vassaṃvuṭṭhasaṅghassa deti, ādissa deti, puggalassa detī’’ti (mahāva. 379) imāsaṃ aṭṭhannaṃ mātikānaṃ aññatarato uppajjeyya. Ettha ca ‘‘sīmāya dammī’’ti evaṃ sīmaṃ parāmasitvā dento sīmāya deti nāma, esa nayo sabbattha. Ettha ca sīmāti khaṇḍasīmā upacārasīmā samānasaṃvāsasīmā avippavāsasīmā lābhasīmā gāmasīmā nigamasīmā nagarasīmā abbhantarasīmā udakukkhepasīmā janapadasīmā raṭṭhasīmā rajjasīmā dīpasīmā cakkavāḷasīmāti pannarasavidhā. Tattha upacārasīmā nāma parikkhittassa vihārassa parikkhepena, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānena paricchinnā. Api ca bhikkhūnaṃ dhuvasannipātaṭṭhānato vā pariyante ṭhitabhojanasālato vā nibaddhavasanakaāvāsato vā thāmamajjhimassa purisassa dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ anto ‘‘upacārasīmā’’ti veditabbā. Sā pana āvāse vaḍḍhante vaḍḍhati, hāyante hāyati , yojanasatampi upacārasīmāva hoti. Tattha dinnalābho sabbesaṃ antosīmagatānaṃ pāpuṇāti, bhikkhunīnaṃ ārāmapavesanasenāsanāpucchanāni parivāsamānattārocanaṃ vassacchedanissayasenāsanaggāhādividhānanti idampi sabbaṃ imissāva sīmāya vasena veditabbaṃ. Lābhasīmāti yaṃ rājarājamahāmattādayo vihāraṃ kārāpetvā gāvutaṃ vā addhayojanaṃ vā yojanaṃ vā samantā paricchinditvā ‘‘ayaṃ amhākaṃ vihārassa lābhasīmā, yaṃ etthantare uppajjati, taṃ sabbaṃ amhākaṃ vihārassa demā’’ti ṭhapenti, ayaṃ lābhasīmā nāma. Kāsikosalādīnaṃ pana raṭṭhānaṃ anto bahū janapadā honti, tattha eko janapadaparicchedo janapadasīmā, kāsikosalādiraṭṭhaparicchedo raṭṭhasīmā, ekassa rañño āṇāpavattiṭṭhānaṃ rajjasīmā, samuddantena paricchinno mahādīpo vā antaradīpo vā dīpasīmā, ekacakkavāḷapabbataparikkhepabbhantaraṃ cakkavāḷasīmā, sesā nidānakathāyaṃ vuttanayā eva. Tattha ‘‘khaṇḍasīmāya demā’’ti dinnaṃ khaṇḍasīmaṭṭhānaṃyeva pāpuṇāti, tato bahisīmāya sīmantarikaṭṭhānampi na pāpuṇāti. ‘‘Upacārasīmāya demā’’ti dinnaṃ pana antoparicchede khaṇḍasīmāsīmantarikāsu ṭhitānampi pāpuṇāti, samānasaṃvāsasīmāya dinnaṃ khaṇḍasīmāsīmantarikaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti, avippavāsasīmālābhasīmāsu dinnaṃ tāsaṃ antogadhānaṃyeva pāpuṇāti, gāmasīmādīsu dinnaṃ tāsaṃ sīmānaṃ abbhantare baddhasīmaṭṭhānampi pāpuṇāti, abbhantarasīmāudakukkhepasīmāsu dinnaṃ tattha antogadhānaṃyeva pāpuṇāti, janapadasīmādīsu dinnampi tāsaṃ abbhantare baddhasīmaṭṭhānampi pāpuṇāti, tasmā yaṃ jambudīpe ṭhatvā ‘‘tambapaṇṇidīpe saṅghassa demā’’ti dīyati, taṃ tambapaṇṇidīpato ekopi gantvā sabbesaṃ saṅgaṇhituṃ labhati. Sacepi tattheva eko sabhāgo bhikkhu sabhāgānaṃ bhāgaṃ gaṇhāti, na vāretabbo. Yo pana vihāraṃ pavisitvā ‘‘asukasīmāyā’’ti avatvāva kevalaṃ ‘‘sīmāya dammī’’ti vadati, so pucchitabbo ‘‘sīmā nāma bahuvidhā, kataraṃ sandhāya vadasī’’ti, sace vadati ‘‘ahametaṃ bhedaṃ na jānāmi, sīmaṭṭhakasaṅgho gaṇhatū’’ti, upacārasīmaṭṭhehi bhājetabbaṃ.

    કતિકાયાતિએત્થ કતિકા નામ સમાનલાભકતિકા. સા પન એવં કાતબ્બા, એકસ્મિં વિહારે સન્નિપતિતેહિ ભિક્ખૂહિ યં વિહારં સઙ્ગણ્હિતુકામા સમાનલાભં કાતું ઇચ્છન્તિ, તસ્સ નામં ગહેત્વા ‘‘અસુકો નામ વિહારો પોરાણકો અપ્પલાભો’’તિ યં કિઞ્ચિ કારણં વત્વા ‘‘તં વિહારં ઇમિના વિહારેન સદ્ધિં એકલાભં કાતું સઙ્ઘસ્સ રુચ્ચતી’’તિ તિક્ખત્તું સાવેતબ્બં, એત્તાવતા તસ્મિં વિહારે નિસિન્નોપિ ઇધ નિસિન્નોવ હોતિ, તસ્મિં વિહારેપિ એવમેવ કાતબ્બં, એત્તાવતા ઇધ નિસિન્નોપિ તસ્મિં નિસિન્નોવ હોતિ. એકસ્મિં વિહારે લાભે ભાજિયમાને ઇતરસ્મિં ઠિતસ્સ ભાગં ગહેતું વટ્ટતિ.

    Katikāyātiettha katikā nāma samānalābhakatikā. Sā pana evaṃ kātabbā, ekasmiṃ vihāre sannipatitehi bhikkhūhi yaṃ vihāraṃ saṅgaṇhitukāmā samānalābhaṃ kātuṃ icchanti, tassa nāmaṃ gahetvā ‘‘asuko nāma vihāro porāṇako appalābho’’ti yaṃ kiñci kāraṇaṃ vatvā ‘‘taṃ vihāraṃ iminā vihārena saddhiṃ ekalābhaṃ kātuṃ saṅghassa ruccatī’’ti tikkhattuṃ sāvetabbaṃ, ettāvatā tasmiṃ vihāre nisinnopi idha nisinnova hoti, tasmiṃ vihārepi evameva kātabbaṃ, ettāvatā idha nisinnopi tasmiṃ nisinnova hoti. Ekasmiṃ vihāre lābhe bhājiyamāne itarasmiṃ ṭhitassa bhāgaṃ gahetuṃ vaṭṭati.

    ભિક્ખાપઞ્ઞત્તિયાતિ એત્થ ભિક્ખાપઞ્ઞત્તિ નામ દાયકસ્સ પરિચ્ચાગપઞ્ઞત્તિટ્ઠાનં, તસ્મા ‘‘યત્થ મય્હં ધુવકારા કરીયન્તિ, તત્થ દમ્મી’’તિ વા ‘‘તત્થ દેથા’’તિ વા વુત્તે યત્થ તસ્સ પાકવત્તં વા વત્તતિ, યતો વા ભિક્ખૂ નિચ્ચં ભોજેતિ, યત્થ વા તેન કિઞ્ચિ સેનાસનં કતં, સબ્બત્થ દિન્નમેવ હોતિ. સચે પન એકસ્મિં ધુવકારટ્ઠાને થોકતરા ભિક્ખૂ હોન્તિ, એકમેવ વા વત્થં હોતિ, માતિકં આરોપેત્વા યથા સો વદતિ, તથા ગહેતબ્બં.

    Bhikkhāpaññattiyāti ettha bhikkhāpaññatti nāma dāyakassa pariccāgapaññattiṭṭhānaṃ, tasmā ‘‘yattha mayhaṃ dhuvakārā karīyanti, tattha dammī’’ti vā ‘‘tattha dethā’’ti vā vutte yattha tassa pākavattaṃ vā vattati, yato vā bhikkhū niccaṃ bhojeti, yattha vā tena kiñci senāsanaṃ kataṃ, sabbattha dinnameva hoti. Sace pana ekasmiṃ dhuvakāraṭṭhāne thokatarā bhikkhū honti, ekameva vā vatthaṃ hoti, mātikaṃ āropetvā yathā so vadati, tathā gahetabbaṃ.

    સઙ્ઘસ્સ દેતીતિ એત્થ વિહારં પવિસિત્વા ‘‘સઙ્ઘસ્સ દમ્મી’’તિ દિન્નં ઉપચારસીમાગતાનઞ્ચ તતો બહિદ્ધાપિ તેહિ સદ્ધિં એકાબદ્ધાનઞ્ચ પાપુણાતિ, તસ્મા તેસં ગાહકે સતિ અસમ્પત્તાનમ્પિ ભાગો દાતબ્બો. યં પન બહિ ઉપચારસીમાય ભિક્ખૂ દિસ્વા ‘‘સઙ્ઘસ્સા’’તિ દીયતિ, તં એકાબદ્ધપરિસાય પાપુણાતિ. યે પન દ્વાદસહિ હત્થેહિ પરિસં અસમ્પત્તા, તેસં ન પાપુણાતિ.

    Saṅghassa detīti ettha vihāraṃ pavisitvā ‘‘saṅghassa dammī’’ti dinnaṃ upacārasīmāgatānañca tato bahiddhāpi tehi saddhiṃ ekābaddhānañca pāpuṇāti, tasmā tesaṃ gāhake sati asampattānampi bhāgo dātabbo. Yaṃ pana bahi upacārasīmāya bhikkhū disvā ‘‘saṅghassā’’ti dīyati, taṃ ekābaddhaparisāya pāpuṇāti. Ye pana dvādasahi hatthehi parisaṃ asampattā, tesaṃ na pāpuṇāti.

    ઉભતોસઙ્ઘસ્સાતિ એત્થ પન યં ઉભતોસઙ્ઘસ્સ દિન્નં, તતો ઉપડ્ઢં ભિક્ખૂનં, ઉપડ્ઢં ભિક્ખુનીનં દાતબ્બં. સચેપિ એકો ભિક્ખુ હોતિ, એકા વા ભિક્ખુની, અન્તમસો અનુપસમ્પન્નસ્સાપિ ઉપડ્ઢમેવ દાતબ્બં. ‘‘ઉભતોસઙ્ઘસ્સ ચ તુય્હઞ્ચા’’તિ વુત્તે પન સચે દસ ભિક્ખૂ ચ દસ ભિક્ખુનિયો ચ હોન્તિ, એકવીસતિ પટિવીસે કત્વા એકો પુગ્ગલસ્સ દાતબ્બો, દસ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ, દસ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ ચ, યેન પુગ્ગલિકો લદ્ધો, સો સઙ્ઘતોપિ અત્તનો વસ્સગ્ગેન ગહેતું લભતિ, કસ્મા? ઉભતોસઙ્ઘગ્ગહણેન ગહિતત્તા, ‘‘ઉભતોસઙ્ઘસ્સ ચ ચેતિયસ્સ ચા’’તિ વુત્તેપિ એસેવ નયો. ઇધ પન ચેતિયસ્સ સઙ્ઘતો પાપુણકોટ્ઠાસો નામ નત્થિ, એકપુગ્ગલસ્સ પત્તકોટ્ઠાસસમો એકો કોટ્ઠાસો હોતિ. ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ ભિક્ખુનીનઞ્ચા’’તિ વુત્તે પન ન મજ્ઝે ભિન્દિત્વા દાતબ્બં, ભિક્ખૂ ચ ભિક્ખુનિયો ચ ગણેત્વા દાતબ્બં. ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ ભિક્ખુનીનઞ્ચ તુય્હઞ્ચા’’તિ વુત્તે પુગ્ગલો વિસું ન લભતિ, પાપુણકોટ્ઠાસતો એકમેવ લભતિ . ‘‘ચેતિયસ્સ ચા’’તિ વુત્તે પન ચેતિયસ્સ એકો પુગ્ગલપટિવીસો લબ્ભતિ. ‘‘ભિક્ખૂનઞ્ચ ભિક્ખુનીનઞ્ચા’’તિ વુત્તેપિ ન મજ્ઝે ભિન્દિત્વા દાતબ્બં, પુગ્ગલગણનાય એવ વિભજિતબ્બં, તેહિ સદ્ધિં પુગ્ગલચેતિયપરામસનં અનન્તરનયસદિસમેવ, યથા ચ ભિક્ખુસઙ્ઘં આદિં કત્વા નયો નીતો, એવં ભિક્ખુનિસઙ્ઘં આદિં કત્વાપિ નેતબ્બો. ‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ તુય્હઞ્ચા’’તિ વુત્તેપિ પુગ્ગલસ્સ વિસું ન લબ્ભતિ , ચેતિયસ્સ પન લબ્ભતિ. ‘‘ભિક્ખૂનઞ્ચ તુય્હઞ્ચા’’તિ વુત્તેપિ વિસું ન લબ્ભતિ, ચેતિયસ્સ પન લબ્ભતિયેવ.

    Ubhatosaṅghassāti ettha pana yaṃ ubhatosaṅghassa dinnaṃ, tato upaḍḍhaṃ bhikkhūnaṃ, upaḍḍhaṃ bhikkhunīnaṃ dātabbaṃ. Sacepi eko bhikkhu hoti, ekā vā bhikkhunī, antamaso anupasampannassāpi upaḍḍhameva dātabbaṃ. ‘‘Ubhatosaṅghassa ca tuyhañcā’’ti vutte pana sace dasa bhikkhū ca dasa bhikkhuniyo ca honti, ekavīsati paṭivīse katvā eko puggalassa dātabbo, dasa bhikkhusaṅghassa, dasa bhikkhunisaṅghassa ca, yena puggaliko laddho, so saṅghatopi attano vassaggena gahetuṃ labhati, kasmā? Ubhatosaṅghaggahaṇena gahitattā, ‘‘ubhatosaṅghassa ca cetiyassa cā’’ti vuttepi eseva nayo. Idha pana cetiyassa saṅghato pāpuṇakoṭṭhāso nāma natthi, ekapuggalassa pattakoṭṭhāsasamo eko koṭṭhāso hoti. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañcā’’ti vutte pana na majjhe bhinditvā dātabbaṃ, bhikkhū ca bhikkhuniyo ca gaṇetvā dātabbaṃ. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca tuyhañcā’’ti vutte puggalo visuṃ na labhati, pāpuṇakoṭṭhāsato ekameva labhati . ‘‘Cetiyassa cā’’ti vutte pana cetiyassa eko puggalapaṭivīso labbhati. ‘‘Bhikkhūnañca bhikkhunīnañcā’’ti vuttepi na majjhe bhinditvā dātabbaṃ, puggalagaṇanāya eva vibhajitabbaṃ, tehi saddhiṃ puggalacetiyaparāmasanaṃ anantaranayasadisameva, yathā ca bhikkhusaṅghaṃ ādiṃ katvā nayo nīto, evaṃ bhikkhunisaṅghaṃ ādiṃ katvāpi netabbo. ‘‘Bhikkhusaṅghassa ca tuyhañcā’’ti vuttepi puggalassa visuṃ na labbhati , cetiyassa pana labbhati. ‘‘Bhikkhūnañca tuyhañcā’’ti vuttepi visuṃ na labbhati, cetiyassa pana labbhatiyeva.

    વસ્સંવુટ્ઠસઙ્ઘસ્સાતિ એત્થ સચે વિહારં પવિસિત્વા ‘‘વસ્સંવુટ્ઠસઙ્ઘસ્સ દમ્મી’’તિ વદતિ, યે તત્થ વસ્સચ્છેદં અકત્વા પુરિમવસ્સંવુટ્ઠા, તેસં બહિ સીમટ્ઠાનમ્પિ પાપુણાતિ, ન અઞ્ઞેસં. સચે પન બહિઉપચારસીમાયં ઠિતો ‘‘વસ્સંવુટ્ઠસઙ્ઘસ્સા’’તિ વદતિ, યત્થકત્થચિ વુટ્ઠવસ્સાનં સબ્બેસં સમ્પત્તાનં પાપુણાતિ. અથ ‘‘અસુકવિહારે વસ્સંવુટ્ઠસ્સા’’તિ વદતિ, તત્થ વસ્સંવુટ્ઠાનંયેવ યાવ કથિનસ્સુબ્ભારા પાપુણાતિ. ગિમ્હાનં પઠમદિવસતો પટ્ઠાય એવં વદતિ, તત્ર સમ્મુખીભૂતાનં સબ્બેસં પાપુણાતિ, ન અઞ્ઞેસં.

    Vassaṃvuṭṭhasaṅghassāti ettha sace vihāraṃ pavisitvā ‘‘vassaṃvuṭṭhasaṅghassa dammī’’ti vadati, ye tattha vassacchedaṃ akatvā purimavassaṃvuṭṭhā, tesaṃ bahi sīmaṭṭhānampi pāpuṇāti, na aññesaṃ. Sace pana bahiupacārasīmāyaṃ ṭhito ‘‘vassaṃvuṭṭhasaṅghassā’’ti vadati, yatthakatthaci vuṭṭhavassānaṃ sabbesaṃ sampattānaṃ pāpuṇāti. Atha ‘‘asukavihāre vassaṃvuṭṭhassā’’ti vadati, tattha vassaṃvuṭṭhānaṃyeva yāva kathinassubbhārā pāpuṇāti. Gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya evaṃ vadati, tatra sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti, na aññesaṃ.

    આદિસ્સ દેતીતિ આદિસિત્વા પરિચ્છિન્દિત્વા દેતિ, કથં? ભિક્ખૂ અજ્જતનાય વા સ્વાતનાય વા યાગુયા નિમન્તેત્વા તે ઘરે યાગું પાયેત્વા ‘‘ઇમાનિ ચીવરાનિ યેહિ મય્હં યાગુ પીતા, તેસં દમ્મી’’તિ વદતિ, યેહિ નિમન્તિતેહિ યાગુ પીતા, તેસંયેવ પાપુણાતિ, ભત્તખજ્જકાદીહિ નિમન્તિતેસુપિ એસેવ નયો.

    Ādissa detīti ādisitvā paricchinditvā deti, kathaṃ? Bhikkhū ajjatanāya vā svātanāya vā yāguyā nimantetvā te ghare yāguṃ pāyetvā ‘‘imāni cīvarāni yehi mayhaṃ yāgu pītā, tesaṃ dammī’’ti vadati, yehi nimantitehi yāgu pītā, tesaṃyeva pāpuṇāti, bhattakhajjakādīhi nimantitesupi eseva nayo.

    પુગ્ગલસ્સ દેતીતિ ‘‘ઇદં ચીવરં ઇત્થન્નામસ્સ દમ્મી’’તિ એવં પરમ્મુખા વા, પાદમૂલે ઠપેત્વા ‘‘ઇદં તુમ્હાક’’ન્તિ એવં સમ્મુખા વા દેતીતિ અયમેત્થ સઙ્ખેપકથા, વિત્થારો પન સમન્તપાસાદિકાયં વુત્તો. ઇતિ ઇમાસં અટ્ઠન્નં માતિકાપદાનં વસેન યં અકાલચીવરલક્ખણેન પટિલદ્ધં, તં સન્ધાય ‘‘અકાલચીવરં ઉપ્પજ્જેય્યા’’તિ વુત્તં.

    Puggalassa detīti ‘‘idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa dammī’’ti evaṃ parammukhā vā, pādamūle ṭhapetvā ‘‘idaṃ tumhāka’’nti evaṃ sammukhā vā detīti ayamettha saṅkhepakathā, vitthāro pana samantapāsādikāyaṃ vutto. Iti imāsaṃ aṭṭhannaṃ mātikāpadānaṃ vasena yaṃ akālacīvaralakkhaṇena paṭiladdhaṃ, taṃ sandhāya ‘‘akālacīvaraṃ uppajjeyyā’’ti vuttaṃ.

    આકઙ્ખમાનેનાતિ ઇચ્છમાનેન. ખિપ્પમેવ કારેતબ્બન્તિ સીઘં અન્તોદસાહેયેવ કારેતબ્બં. નો ચસ્સ પારિપૂરીતિ નો ચે પારિપૂરી ભવેય્ય, યત્તકેન કરિયમાનં અધિટ્ઠાનચીવરં પહોતિ, તં ચીવરં તત્તકં ન ભવેય્ય, ઊનકં ભવેય્યાતિ અત્થો. સતિયા પચ્ચાસાયાતિ ‘‘અસુકદિવસં નામ સઙ્ઘો ચીવરાનિ લભિસ્સતિ, તતો મે ચીવરં ઉપ્પજ્જિસ્સતી’’તિઇમિના નયેન સઙ્ઘગણઞાતિમિત્તેસુ વા અઞ્ઞતરટ્ઠાનતો, ‘‘પંસુકૂલં વા લચ્છામી’’તિ, ‘‘ઇમિના વા કપ્પિયભણ્ડેન ચીવરં ગણ્હિસ્સામી’’તિ એવં વિજ્જમાનાય ચીવરાસાય. તતો ચે ઉત્તરીતિ માસપરમતો ચે ઉત્તરિ નિક્ખિપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયન્તિ અત્થો. યદિ પનસ્સ મૂલચીવરં સણ્હં હોતિ, પચ્ચાસાચીવરં થૂલં હોતિ, ન સક્કા યોજેતું, રત્તિયો ચ સેસા હોન્તિ, ન તાવ માસો પૂરતિ, ન અકામા ચીવરં કારેતબ્બં, અઞ્ઞં પચ્ચાસાચીવરં લભિત્વા એવ કાલબ્ભન્તરે કારેતબ્બં. સચે ન લભતિ, પચ્ચાસાચીવરમ્પિ પરિક્ખારચોળં અધિટ્ઠાતબ્બં. અથ મૂલચીવરં થૂલં હોતિ, પચ્ચાસાચીવરં સણ્હં, મૂલચીવરં પરિક્ખારચોળં અધિટ્ઠહિત્વા પચ્ચાસાચીવરમેવ મૂલચીવરં કત્વા ઠપેતબ્બં, તં પુન માસપરિહારં લભતિ, એતેનુપાયેન યાવ ન લચ્છતિ, તાવ અઞ્ઞં મૂલચીવરં કત્વા ઠપેતું લબ્ભતિ. ઇમસ્સ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, અકાલચીવરં માસાતિક્કન્તં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૦૦) ઇમિના નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં.

    Ākaṅkhamānenāti icchamānena. Khippameva kāretabbanti sīghaṃ antodasāheyeva kāretabbaṃ. No cassa pāripūrīti no ce pāripūrī bhaveyya, yattakena kariyamānaṃ adhiṭṭhānacīvaraṃ pahoti, taṃ cīvaraṃ tattakaṃ na bhaveyya, ūnakaṃ bhaveyyāti attho. Satiyā paccāsāyāti ‘‘asukadivasaṃ nāma saṅgho cīvarāni labhissati, tato me cīvaraṃ uppajjissatī’’tiiminā nayena saṅghagaṇañātimittesu vā aññataraṭṭhānato, ‘‘paṃsukūlaṃ vā lacchāmī’’ti, ‘‘iminā vā kappiyabhaṇḍena cīvaraṃ gaṇhissāmī’’ti evaṃ vijjamānāya cīvarāsāya. Tato ce uttarīti māsaparamato ce uttari nikkhipeyya, nissaggiyanti attho. Yadi panassa mūlacīvaraṃ saṇhaṃ hoti, paccāsācīvaraṃ thūlaṃ hoti, na sakkā yojetuṃ, rattiyo ca sesā honti, na tāva māso pūrati, na akāmā cīvaraṃ kāretabbaṃ, aññaṃ paccāsācīvaraṃ labhitvā eva kālabbhantare kāretabbaṃ. Sace na labhati, paccāsācīvarampi parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātabbaṃ. Atha mūlacīvaraṃ thūlaṃ hoti, paccāsācīvaraṃ saṇhaṃ, mūlacīvaraṃ parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhahitvā paccāsācīvarameva mūlacīvaraṃ katvā ṭhapetabbaṃ, taṃ puna māsaparihāraṃ labhati, etenupāyena yāva na lacchati, tāva aññaṃ mūlacīvaraṃ katvā ṭhapetuṃ labbhati. Imassa ‘‘idaṃ me, bhante, akālacīvaraṃ māsātikkantaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 500) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.

    સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ અકાલચીવરં પટિગ્ગહેત્વા માસં અતિક્કમનવત્થુસ્મિં

    Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha akālacīvaraṃ paṭiggahetvā māsaṃ atikkamanavatthusmiṃ

    પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, ઇતો પરં સબ્બં પઠમકથિને વુત્તસદિસમેવ. કેવલઞ્હિ તત્થ દસાહાતિક્કમો, ઇધ માસાતિક્કમોતિ અયં વિસેસો. સેસં તાદિસમેવાતિ.

    Paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, ito paraṃ sabbaṃ paṭhamakathine vuttasadisameva. Kevalañhi tattha dasāhātikkamo, idha māsātikkamoti ayaṃ viseso. Sesaṃ tādisamevāti.

    અકાલચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૪. પુરાણચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના

    4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā

    ચતુત્થે અઞ્ઞાતિકાયાતિ ન ઞાતિકાય, માતિતો વા પિતિતો વા યાવ સત્તમં યુગં, તાવ કેનચિ આકારેન અસમ્બદ્ધાયાતિ અત્થો. ભિક્ખુનિયાતિ સાકિયાનિયો વિય સુદ્ધભિક્ખુસઙ્ઘે વા ઉભતોસઙ્ઘે વા ઉપસમ્પન્નાય. પુરાણચીવરન્તિ રજિત્વા કપ્પં કત્વા એકવારમ્પિ નિવત્થં વા પારુતં વા, યં અન્તમસો પરિભોગસીસેન અંસે વા મત્થકે વા કત્વા મગ્ગં ગતો હોતિ, ઉસ્સીસકં વા કત્વા નિપન્નો, એતમ્પિ પુરાણચીવરમેવ. ધોવાપેય્ય વાતિ સચે ‘‘ધોવા’’તિવાચાય વદતિ, કાયવિકારં વા કરોતિ, હત્થેન વા હત્થે દેતિ, પાદમૂલે વા ઠપેતિ, અન્તોદ્વાદસહત્થે ઓકાસે ઠત્વા ઉપરિ વા ખિપતિ, અઞ્ઞસ્સ વા હત્થે પેસેતિ, તાય ધોતં, ધોવાપિતમેવ હોતિ, રજાપનાકોટાપનેસુપિ એસેવ નયો. સિક્ખમાનાય વા સામણેરિયા વા ઉપાસિકાય વા હત્થે ધોવનત્થાય દેતિ, સા સચે ઉપસમ્પજ્જિત્વા ધોવતિ, એવમ્પિ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. ઉપાસકસ્સ વા સામણેરસ્સ વા હત્થે દિન્નં હોતિ, સો ચે લિઙ્ગે પરિવત્તે ઉપસમ્પજ્જિત્વા ધોવતિ, દહરસ્સ ભિક્ખુસ્સ વા દિન્નં હોતિ, સોપિ લિઙ્ગે પરિવત્તે ધોવતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયમેવ, રજાપનાકોટાપનેસુપિ એસેવ નયો. ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, પુરાણચીવરં અઞ્ઞાતિકાય ભિક્ખુનિયા ધોવાપિતં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૦૫) ઇમિના પનેત્થ નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં.

    Catutthe aññātikāyāti na ñātikāya, mātito vā pitito vā yāva sattamaṃ yugaṃ, tāva kenaci ākārena asambaddhāyāti attho. Bhikkhuniyāti sākiyāniyo viya suddhabhikkhusaṅghe vā ubhatosaṅghe vā upasampannāya. Purāṇacīvaranti rajitvā kappaṃ katvā ekavārampi nivatthaṃ vā pārutaṃ vā, yaṃ antamaso paribhogasīsena aṃse vā matthake vā katvā maggaṃ gato hoti, ussīsakaṃ vā katvā nipanno, etampi purāṇacīvarameva. Dhovāpeyya vāti sace ‘‘dhovā’’tivācāya vadati, kāyavikāraṃ vā karoti, hatthena vā hatthe deti, pādamūle vā ṭhapeti, antodvādasahatthe okāse ṭhatvā upari vā khipati, aññassa vā hatthe peseti, tāya dhotaṃ, dhovāpitameva hoti, rajāpanākoṭāpanesupi eseva nayo. Sikkhamānāya vā sāmaṇeriyā vā upāsikāya vā hatthe dhovanatthāya deti, sā sace upasampajjitvā dhovati, evampi nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Upāsakassa vā sāmaṇerassa vā hatthe dinnaṃ hoti, so ce liṅge parivatte upasampajjitvā dhovati, daharassa bhikkhussa vā dinnaṃ hoti, sopi liṅge parivatte dhovati, nissaggiyaṃ pācittiyameva, rajāpanākoṭāpanesupi eseva nayo. ‘‘Idaṃ me, bhante, purāṇacīvaraṃ aññātikāya bhikkhuniyā dhovāpitaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 505) iminā panettha nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.

    સાવત્થિયં ઉદાયિત્થેરં આરબ્ભ પુરાણચીવરધોવાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, અસાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં ‘‘ધોવા’’તિઆદિકાય આણત્તિયા, એવં આણત્તાય ચ ભિક્ખુનિયા ઉદ્ધનસજ્જનાદીસુ સબ્બપ્પયોગેસુ ભિક્ખુનો દુક્કટં. ધોવિત્વા ઉક્ખિત્તમત્તં પન રત્તમત્તં આકોટિતમત્તઞ્ચ નિસ્સગ્ગિયં હોતિ, ધોવનાદીનિ તીણિપિ દ્વે વા કારાપેન્તસ્સ એકેન વત્થુના નિસ્સગ્ગિયં, ઇતરેહિ દુક્કટં. સચે પન ‘‘ધોવા’’તિ વુત્તા સબ્બાનિપિ કરોતિ, ધોવનપચ્ચયાવ આપત્તિ. ‘‘ઇમસ્મિં ચીવરે યં કત્તબ્બં, તં કરોહી’’તિ વદતો પન એકવાચાય પાચિત્તિયેન સદ્ધિં દ્વે દુક્કટાનિ, ભિક્ખુનિસઙ્ઘવસેન એકતોઉપસમ્પન્નાય ધોવાપેન્તસ્સ અનિસ્સજ્જિત્વા પરિભુઞ્જન્તસ્સ, અઞ્ઞસ્સ વા સન્તકં નિસીદનપચ્ચત્થરણં વા ધોવાપેન્તસ્સ, ઞાતિકાય અઞ્ઞાતિકસઞ્ઞિનો ચેવ, વેમતિકસ્સ ચ દુક્કટં, અઞ્ઞાતિકાય ઞાતિકસઞ્ઞિનોપિ વેમતિકસ્સાપિ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયમેવ. ઇતો પરં પન એવરૂપેસુ ઠાનેસુ ‘‘તિકપાચિત્તિય’’ન્તિ વક્ખામ, સચે ઞાતિકાય સહાયા અઞ્ઞાતિકા ‘‘ધોવા’’તિ અવુત્તા વા ધોવતિ, અપરિભુત્તં વા અઞ્ઞં વા પરિક્ખારં ધોવતિ, સિક્ખમાનસામણેરિયો વા ધોવન્તિ, અનાપત્તિ, ઉમ્મત્તકાદીનં અનાપત્તિયેવ. પુરાણચીવરતા, ઉપચારે ઠત્વા અઞ્ઞાતિકાય ભિક્ખુનિયા આણાપનં, તસ્સા ધોવનાદીનિ ચાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સઞ્ચરિત્તસમુટ્ઠાનં, કિરિયં, નોસઞ્ઞાવિમોક્ખં, અચિત્તકં, પણ્ણત્તિવજ્જં, કાયકમ્મં, વચીકમ્મં, તિચિત્તં, તિવેદનન્તિ.

    Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha purāṇacīvaradhovāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ ‘‘dhovā’’tiādikāya āṇattiyā, evaṃ āṇattāya ca bhikkhuniyā uddhanasajjanādīsu sabbappayogesu bhikkhuno dukkaṭaṃ. Dhovitvā ukkhittamattaṃ pana rattamattaṃ ākoṭitamattañca nissaggiyaṃ hoti, dhovanādīni tīṇipi dve vā kārāpentassa ekena vatthunā nissaggiyaṃ, itarehi dukkaṭaṃ. Sace pana ‘‘dhovā’’ti vuttā sabbānipi karoti, dhovanapaccayāva āpatti. ‘‘Imasmiṃ cīvare yaṃ kattabbaṃ, taṃ karohī’’ti vadato pana ekavācāya pācittiyena saddhiṃ dve dukkaṭāni, bhikkhunisaṅghavasena ekatoupasampannāya dhovāpentassa anissajjitvā paribhuñjantassa, aññassa vā santakaṃ nisīdanapaccattharaṇaṃ vā dhovāpentassa, ñātikāya aññātikasaññino ceva, vematikassa ca dukkaṭaṃ, aññātikāya ñātikasaññinopi vematikassāpi nissaggiyaṃ pācittiyameva. Ito paraṃ pana evarūpesu ṭhānesu ‘‘tikapācittiya’’nti vakkhāma, sace ñātikāya sahāyā aññātikā ‘‘dhovā’’ti avuttā vā dhovati, aparibhuttaṃ vā aññaṃ vā parikkhāraṃ dhovati, sikkhamānasāmaṇeriyo vā dhovanti, anāpatti, ummattakādīnaṃ anāpattiyeva. Purāṇacīvaratā, upacāre ṭhatvā aññātikāya bhikkhuniyā āṇāpanaṃ, tassā dhovanādīni cāti imānettha tīṇi aṅgāni. Sañcarittasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.

    પુરાણચીવરસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૫. ચીવરપ્પટિગ્ગહણસિક્ખાપદવણ્ણના

    5. Cīvarappaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā

    પઞ્ચમે અઞ્ઞાતિકાયાતિઇદં વુત્તનયમેવ, તસ્મા ઇતો પરં કત્થચિ ન વિચારયિસ્સામ. ચીવરન્તિ છન્નં અઞ્ઞતરં વિકપ્પનુપગં, એસ નયો સબ્બેસુ ચીવરપ્પટિસંયુત્તસિક્ખાપદેસુ. યત્થ પન વિસેસો ભવિસ્સતિ, તત્થ વક્ખામ. પટિગ્ગણ્હેય્યાતિએત્થ હત્થેન વા હત્થે દેતુ, પાદમૂલે વા ઠપેતુ, ધમ્મકથં કથેન્તસ્સ વત્થેસુ ખિપિયમાનેસુ ઉપચારં મુઞ્ચિત્વાપિ ઉપરિ વા ખિપતુ, સચે સાદિયતિ, પટિગ્ગહિતમેવ હોતિ. યસ્સ કસ્સચિ પન અનુપસમ્પન્નસ્સ હત્થે પેસિતં ગણ્હિતું વટ્ટતિ, ‘‘પંસુકૂલં ગણ્હિસ્સતી’’તિ સઙ્કારકૂટાદીસુ ઠપિતમ્પિ પંસુકૂલં અધિટ્ઠહિત્વા ગહેતું વટ્ટતિયેવ. અઞ્ઞત્ર પારિવત્તકાતિ યં ‘‘અન્તમસો હરીટકક્ખણ્ડમ્પિ દત્વા વા દસ્સામી’’તિ આભોગં કત્વા વા પારિવત્તકં ગણ્હાતિ, તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં અન્તમસો વિકપ્પનુપગં પટપરિસ્સાવનમ્પિ ગણ્હન્તસ્સ નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. તત્ર ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં અઞ્ઞાતિકાય ભિક્ખુનિયા હત્થતો પટિગ્ગહિતં અઞ્ઞત્ર પારિવત્તકા નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૧૨) ઇમિના નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં.

    Pañcame aññātikāyātiidaṃ vuttanayameva, tasmā ito paraṃ katthaci na vicārayissāma. Cīvaranti channaṃ aññataraṃ vikappanupagaṃ, esa nayo sabbesu cīvarappaṭisaṃyuttasikkhāpadesu. Yattha pana viseso bhavissati, tattha vakkhāma. Paṭiggaṇheyyātiettha hatthena vā hatthe detu, pādamūle vā ṭhapetu, dhammakathaṃ kathentassa vatthesu khipiyamānesu upacāraṃ muñcitvāpi upari vā khipatu, sace sādiyati, paṭiggahitameva hoti. Yassa kassaci pana anupasampannassa hatthe pesitaṃ gaṇhituṃ vaṭṭati, ‘‘paṃsukūlaṃ gaṇhissatī’’ti saṅkārakūṭādīsu ṭhapitampi paṃsukūlaṃ adhiṭṭhahitvā gahetuṃ vaṭṭatiyeva. Aññatra pārivattakāti yaṃ ‘‘antamaso harīṭakakkhaṇḍampi datvā vā dassāmī’’ti ābhogaṃ katvā vā pārivattakaṃ gaṇhāti, taṃ ṭhapetvā aññaṃ antamaso vikappanupagaṃ paṭaparissāvanampi gaṇhantassa nissaggiyaṃ hoti. Tatra ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ aññātikāya bhikkhuniyā hatthato paṭiggahitaṃ aññatra pārivattakā nissaggiya’’nti (pārā. 512) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.

    રાજગહે ઉદાયિત્થેરં આરબ્ભ ચીવરપ્પટિગ્ગહણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘અઞ્ઞત્ર પારિવત્તકા’’તિ અયમેત્થ અનુપઞ્ઞત્તિ, અસાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, ગહણત્થાય હત્થપ્પસારણાદિપ્પયોગે દુક્કટં, પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ, નિસ્સજ્જિતબ્બં, તિકપાચિત્તિયં, એકતોઉપસમ્પન્નાય ઞાતિકાય ચ અઞ્ઞાતિકસઞ્ઞિસ્સ વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. વિસ્સાસગ્ગાહે, તાવકાલિકે, પત્તત્થવિકાદિમ્હિ ચ અનધિટ્ઠાતબ્બપરિક્ખારે, સિક્ખમાનસામણેરીનં હત્થતો ગહણે, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. વિકપ્પનુપગચીવરતા, પારિવત્તકાભાવો, અઞ્ઞાતિકાય હત્થતો ગહણન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સઞ્ચરિત્તસમુટ્ઠાનં, કિરિયાકિરિયં, સેસં ચતુત્થસદિસમેવાતિ.

    Rājagahe udāyittheraṃ ārabbha cīvarappaṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra pārivattakā’’ti ayamettha anupaññatti, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, gahaṇatthāya hatthappasāraṇādippayoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti, nissajjitabbaṃ, tikapācittiyaṃ, ekatoupasampannāya ñātikāya ca aññātikasaññissa vematikassa vā dukkaṭaṃ. Vissāsaggāhe, tāvakālike, pattatthavikādimhi ca anadhiṭṭhātabbaparikkhāre, sikkhamānasāmaṇerīnaṃ hatthato gahaṇe, ummattakādīnañca anāpatti. Vikappanupagacīvaratā, pārivattakābhāvo, aññātikāya hatthato gahaṇanti imānettha tīṇi aṅgāni. Sañcarittasamuṭṭhānaṃ, kiriyākiriyaṃ, sesaṃ catutthasadisamevāti.

    ચીવરપ્પટિગ્ગહણસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Cīvarappaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૬. અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદવણ્ણના

    6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā

    છટ્ઠે ગહપતિન્તિ ભિક્ખૂસુ અપબ્બજિતમનુસ્સં. ગહપતાનિન્તિ ભિક્ખુનીસુ અપબ્બજિતિત્થિં, એસ નયો સબ્બેસુ ગહપતિપ્પટિસંયુત્તેસુ સિક્ખાપદેસુ. વિઞ્ઞાપેય્યાતિ યાચેય્ય વા યાચાપેય્ય વા. અઞ્ઞત્ર સમયાતિ યો અચ્છિન્નચીવરો વા હોતિ નટ્ઠચીવરો વા, તસ્સ તં સમયં ઠપેત્વા અઞ્ઞસ્મિં વિઞ્ઞાપનપ્પયોગે દુક્કટં, પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. તત્થ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં અઞ્ઞાતકં ગહપતિકં અઞ્ઞત્ર સમયા વિઞ્ઞાપિતં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૨૪) ઇમિના નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં.

    Chaṭṭhe gahapatinti bhikkhūsu apabbajitamanussaṃ. Gahapatāninti bhikkhunīsu apabbajititthiṃ, esa nayo sabbesu gahapatippaṭisaṃyuttesu sikkhāpadesu. Viññāpeyyāti yāceyya vā yācāpeyya vā. Aññatra samayāti yo acchinnacīvaro vā hoti naṭṭhacīvaro vā, tassa taṃ samayaṃ ṭhapetvā aññasmiṃ viññāpanappayoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Tattha ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ aññātakaṃ gahapatikaṃ aññatra samayā viññāpitaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 524) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.

    સાવત્થિયં ઉપનન્દં આરબ્ભ ચીવરવિઞ્ઞાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં. ‘‘અઞ્ઞત્ર સમયા’’તિ અયમેત્થ અનુપઞ્ઞત્તિ, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ઞાતકે અઞ્ઞાતકસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ ચ દુક્કટં. સમયે વા ઞાતકપ્પવારિતે વા વિઞ્ઞાપેન્તસ્સ, અઞ્ઞસ્સ વા ઞાતકપ્પવારિતે તસ્સેવત્થાય વિઞ્ઞાપેન્તસ્સ, અત્તનો ધનેન ગણ્હન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. વિકપ્પનુપગચીવરતા, સમયાભાવો, અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિ, તાય ચ પટિલાભોતિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ ચતુત્થસદિસાનેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha cīvaraviññāpanavatthusmiṃ paññattaṃ. ‘‘Aññatra samayā’’ti ayamettha anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ñātake aññātakasaññino vematikassa ca dukkaṭaṃ. Samaye vā ñātakappavārite vā viññāpentassa, aññassa vā ñātakappavārite tassevatthāya viññāpentassa, attano dhanena gaṇhantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Vikappanupagacīvaratā, samayābhāvo, aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni catutthasadisānevāti.

    અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૭. તતુત્તરિસિક્ખાપદવણ્ણના

    7. Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā

    સત્તમે તઞ્ચેતિ તં અચ્છિન્નચીવરં વા નટ્ઠચીવરં વા. અભિહટ્ઠુન્તિ અભીતિ ઉપસગ્ગો, હરિતુન્તિ અત્થો, ગણ્હિતુન્તિ વુત્તં હોતિ. પવારેય્યાતિ ઇચ્છાપેય્ય, ઇચ્છં રુચિં ઉપ્પાદેય્ય, ‘‘યાવત્તકં ઇચ્છસિ, તાવત્તકં ગણ્હાહી’’તિ એવં નિમન્તેય્યાતિ અત્થો, યથા વા ‘‘નેક્ખમ્મં દટ્ઠુ ખેમતો’’તિ (સુ॰ નિ॰ ૪૨૬, ૧૧૦૪; ચૂળનિ॰ જતુકણ્ણીમાણવપુચ્છાનિદ્દેસ ૬૭) એત્થ દિસ્વાતિ અત્થો, એવમિધાપિ ‘‘અભિહટ્ઠું પવારેય્યા’’તિ ઉપનેત્વા પુરતો ઠપેન્તો કાયેન વા, ‘‘અમ્હાકં દુસ્સકોટ્ઠાગારતો યત્તકં ઇચ્છથ, તત્તકં ગણ્હથા’’તિ વદન્તો વાચાય વા અભિહરિત્વા નિમન્તેય્યાતિ અત્થો. સન્તરુત્તરપરમન્તિ સઅન્તરં ઉત્તરં પરમં અસ્સ ચીવરસ્સાતિ સન્તરુત્તરપરમં, નિવાસનેન સદ્ધિં પારુપનં ઉક્કટ્ઠપરિચ્છેદો અસ્સાતિ વુત્તં હોતિ. તતો ચીવરં સાદિતબ્બન્તિ તતો અભિહટચીવરતો એત્તકં ચીવરં ગહેતબ્બં, ન તતો પરં.

    Sattame tañceti taṃ acchinnacīvaraṃ vā naṭṭhacīvaraṃ vā. Abhihaṭṭhunti abhīti upasaggo, haritunti attho, gaṇhitunti vuttaṃ hoti. Pavāreyyāti icchāpeyya, icchaṃ ruciṃ uppādeyya, ‘‘yāvattakaṃ icchasi, tāvattakaṃ gaṇhāhī’’ti evaṃ nimanteyyāti attho, yathā vā ‘‘nekkhammaṃ daṭṭhu khemato’’ti (su. ni. 426, 1104; cūḷani. jatukaṇṇīmāṇavapucchāniddesa 67) ettha disvāti attho, evamidhāpi ‘‘abhihaṭṭhuṃ pavāreyyā’’ti upanetvā purato ṭhapento kāyena vā, ‘‘amhākaṃ dussakoṭṭhāgārato yattakaṃ icchatha, tattakaṃ gaṇhathā’’ti vadanto vācāya vā abhiharitvā nimanteyyāti attho. Santaruttaraparamanti saantaraṃ uttaraṃ paramaṃ assa cīvarassāti santaruttaraparamaṃ, nivāsanena saddhiṃ pārupanaṃ ukkaṭṭhaparicchedo assāti vuttaṃ hoti. Tato cīvaraṃ sāditabbanti tato abhihaṭacīvarato ettakaṃ cīvaraṃ gahetabbaṃ, na tato paraṃ.

    તત્રાયં વિનિચ્છયો – યસ્સ અધિટ્ઠિતચીવરસ્સ તીણિ નટ્ઠાનિ, તેન દ્વે સાદિતબ્બાનિ, એકં નિવાસેત્વા એકં પારુપિત્વા અઞ્ઞં સભાગટ્ઠાનતો પરિયેસિતબ્બં. યસ્સ દ્વે નટ્ઠાનિ, તેન એકં સાદિતબ્બં. સચે પન પકતિયાવ સન્તરુત્તરેન ચરતિ, દ્વે સાદિતબ્બાનિ, એવં એકં સાદિયન્તેનેવ સમો ભવિસ્સતિ. યસ્સ તીસુ એકં નટ્ઠં, કિઞ્ચિ ન સાદિતબ્બં. યસ્સ પન દ્વીસુ એકં નટ્ઠં, એકં સાદિતબ્બં. યસ્સ એકંયેવ હોતિ, તઞ્ચ નટ્ઠં, દ્વે સાદિતબ્બાનિ. ભિક્ખુનિયા પન પઞ્ચસુ નટ્ઠેસુ દ્વે સાદિતબ્બાનિ, ચતૂસુ નટ્ઠેસુ એકં સાદિતબ્બં, તીસુ નટ્ઠેસુ ન કિઞ્ચિ સાદિતબ્બં, કો પન વાદો દ્વીસુ વા એકસ્મિં વા. યેન કેનચિ હિ સન્તરુત્તરપરમતાય ઠાતબ્બં, તતો ઉત્તરિ વિઞ્ઞાપનપ્પયોગે દુક્કટં, પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. તત્થ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં અઞ્ઞાતકં ગહપતિકં તતુત્તરિ વિઞ્ઞાપિતં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૨૪) ઇમિના નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં.

    Tatrāyaṃ vinicchayo – yassa adhiṭṭhitacīvarassa tīṇi naṭṭhāni, tena dve sāditabbāni, ekaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā aññaṃ sabhāgaṭṭhānato pariyesitabbaṃ. Yassa dve naṭṭhāni, tena ekaṃ sāditabbaṃ. Sace pana pakatiyāva santaruttarena carati, dve sāditabbāni, evaṃ ekaṃ sādiyanteneva samo bhavissati. Yassa tīsu ekaṃ naṭṭhaṃ, kiñci na sāditabbaṃ. Yassa pana dvīsu ekaṃ naṭṭhaṃ, ekaṃ sāditabbaṃ. Yassa ekaṃyeva hoti, tañca naṭṭhaṃ, dve sāditabbāni. Bhikkhuniyā pana pañcasu naṭṭhesu dve sāditabbāni, catūsu naṭṭhesu ekaṃ sāditabbaṃ, tīsu naṭṭhesu na kiñci sāditabbaṃ, ko pana vādo dvīsu vā ekasmiṃ vā. Yena kenaci hi santaruttaraparamatāya ṭhātabbaṃ, tato uttari viññāpanappayoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Tattha ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ aññātakaṃ gahapatikaṃ tatuttari viññāpitaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 524) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.

    સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ બહુચીવરવિઞ્ઞાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ઞાતકે અઞ્ઞાતકસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. દ્વે ચીવરાનિ કત્વા ‘‘સેસકં આહરિસ્સામી’’તિ વત્વા ગણ્હન્તસ્સ, ‘‘સેસકં તુય્હંયેવ હોતૂ’’તિ વુત્તસ્સ, ન અચ્છિન્નનટ્ઠકારણા દિન્નં ગણ્હન્તસ્સ, વુત્તનયેન ઞાતકપ્પવારિતે વિઞ્ઞાપેન્તસ્સ, અત્તનો ધનેન ગણ્હન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. તતુત્તરિતા , અચ્છિન્નાદિકારણતા , અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિ, તાય ચ પટિલાભોતિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ ચતુત્થસદિસાનેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha bahucīvaraviññāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ñātake aññātakasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Dve cīvarāni katvā ‘‘sesakaṃ āharissāmī’’ti vatvā gaṇhantassa, ‘‘sesakaṃ tuyhaṃyeva hotū’’ti vuttassa, na acchinnanaṭṭhakāraṇā dinnaṃ gaṇhantassa, vuttanayena ñātakappavārite viññāpentassa, attano dhanena gaṇhantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Tatuttaritā , acchinnādikāraṇatā , aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni catutthasadisānevāti.

    તતુત્તરિસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Tatuttarisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૮. ઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના

    8. Upakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā

    અટ્ઠમે ભિક્ખું પનેવ ઉદ્દિસ્સાતિ ‘‘ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો દસ્સામી’’તિ એવં અપદિસિત્વા. ચીવરચેતાપન્નન્તિ હિરઞ્ઞાદિકં ચીવરમૂલં. ઉપક્ખટં હોતીતિ સજ્જિતં હોતિ, સંહરિત્વા ઠપિતં. ચેતાપેત્વાતિ પરિવત્તેત્વા, કારેત્વા વા કિણિત્વા વાતિ અત્થો. ચીવરેન અચ્છાદેસ્સામીતિ વોહારવચનમેતં, ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો દસ્સામીતિ અયં પનેત્થ અત્થો. તત્ર ચે સોતિ યત્ર સો ગહપતિ વા ગહપતાની વા, તત્ર સો ભિક્ખુ પુબ્બે અપ્પવારિતો ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જેય્ય ચેતિ અયમેત્થ પદસમ્બન્ધો. વિકપ્પં આપજ્જેય્યાતિ વિસિટ્ઠકપ્પં અધિકવિધાનં આપજ્જેય્ય. યથા પન તમાપજ્જતિ, તં દસ્સેતું સાધુ વતાતિઆદિમાહ. તત્થ સાધૂતિ આયાચને નિપાતો. વતાતિ પરિવિતક્કે. ન્તિ અત્તાનં નિદ્દિસતિ. આયસ્માતિ પરં આલપતિ. એવરૂપં વા એવરૂપં વાતિ આયતાદીસુ અઞ્ઞતરં. કલ્યાણકમ્યતં ઉપાદાયાતિ સુન્દરકામતં વિસિટ્ઠકામતં ચિત્તેન ગહેત્વા, તસ્સ ‘‘આપજ્જેય્ય ચે’’તિઇમિના સમ્બન્ધો, સચે પન એવરૂપં આપજ્જન્તસ્સ તસ્સ વચનેન યો પઠમં અધિપ્પેતતો મૂલં વડ્ઢેત્વા સુન્દરતરં ચેતાપેતિ, તસ્સ પયોગે ભિક્ખુનો દુક્કટં, પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. તત્થ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં પુબ્બે અપ્પવારિતં અઞ્ઞાતકં ગહપતિકં ઉપસઙ્કમિત્વા વિકપ્પં આપન્નં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૨૯) ઇમિના નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં.

    Aṭṭhame bhikkhuṃ paneva uddissāti ‘‘itthannāmassa bhikkhuno dassāmī’’ti evaṃ apadisitvā. Cīvaracetāpannanti hiraññādikaṃ cīvaramūlaṃ. Upakkhaṭaṃ hotīti sajjitaṃ hoti, saṃharitvā ṭhapitaṃ. Cetāpetvāti parivattetvā, kāretvā vā kiṇitvā vāti attho. Cīvarena acchādessāmīti vohāravacanametaṃ, itthannāmassa bhikkhuno dassāmīti ayaṃ panettha attho. Tatra ce soti yatra so gahapati vā gahapatānī vā, tatra so bhikkhu pubbe appavārito upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjeyya ceti ayamettha padasambandho. Vikappaṃ āpajjeyyāti visiṭṭhakappaṃ adhikavidhānaṃ āpajjeyya. Yathā pana tamāpajjati, taṃ dassetuṃ sādhu vatātiādimāha. Tattha sādhūti āyācane nipāto. Vatāti parivitakke. Manti attānaṃ niddisati. Āyasmāti paraṃ ālapati. Evarūpaṃ vā evarūpaṃ vāti āyatādīsu aññataraṃ. Kalyāṇakamyataṃ upādāyāti sundarakāmataṃ visiṭṭhakāmataṃ cittena gahetvā, tassa ‘‘āpajjeyya ce’’tiiminā sambandho, sace pana evarūpaṃ āpajjantassa tassa vacanena yo paṭhamaṃ adhippetato mūlaṃ vaḍḍhetvā sundarataraṃ cetāpeti, tassa payoge bhikkhuno dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Tattha ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ pubbe appavāritaṃ aññātakaṃ gahapatikaṃ upasaṅkamitvā vikappaṃ āpannaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 529) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.

    સાવત્થિયં ઉપનન્દં આરબ્ભ ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ઞાતકે અઞ્ઞાતકસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. મહગ્ઘં ચેતાપેતુકામં અપ્પગ્ઘં વા, એતેનેવ મૂલેન ‘‘અઞ્ઞં એવરૂપં વા દેહી’’તિ વદન્તસ્સ, વુત્તનયેન ઞાતકપ્પવારિતે વિઞ્ઞાપેન્તસ્સ, અત્તનો ધનેન ગણ્હન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ચીવરે ભિય્યોકમ્યતા, અઞ્ઞાતકવિઞ્ઞત્તિ, તાય ચ પટિલાભોતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ ચતુત્થસદિસાનેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha cīvare vikappaṃ āpajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ñātake aññātakasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Mahagghaṃ cetāpetukāmaṃ appagghaṃ vā, eteneva mūlena ‘‘aññaṃ evarūpaṃ vā dehī’’ti vadantassa, vuttanayena ñātakappavārite viññāpentassa, attano dhanena gaṇhantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Cīvare bhiyyokamyatā, aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni catutthasadisānevāti.

    ઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Upakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૯. દુતિયઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના

    9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā

    નવમે ઇમિનાવ નયેન અત્થો વેદિતબ્બો. ઇદઞ્હિ પુરિમસ્સ અનુપઞ્ઞત્તિસદિસં, કેવલં તત્થ એકસ્સ પીળા કતા, ઇધ દ્વિન્નં, અયમેત્થ વિસેસો, સેસં સબ્બં પુરિમસદિસમેવ. યથા ચ દ્વિન્નં, એવં બહૂનં પીળં કત્વા ગણ્હતોપિ આપત્તિ વેદિતબ્બા. નિસ્સજ્જનવિધાને ચ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે , ચીવરં પુબ્બે અપ્પવારિતે અઞ્ઞાતકે ગહપતિકે ઉપસઙ્કમિત્વા વિકપ્પં આપન્નં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૩૪) ઇમિના નયેન વચનભેદો ઞાતબ્બોતિ.

    Navame imināva nayena attho veditabbo. Idañhi purimassa anupaññattisadisaṃ, kevalaṃ tattha ekassa pīḷā katā, idha dvinnaṃ, ayamettha viseso, sesaṃ sabbaṃ purimasadisameva. Yathā ca dvinnaṃ, evaṃ bahūnaṃ pīḷaṃ katvā gaṇhatopi āpatti veditabbā. Nissajjanavidhāne ca ‘‘idaṃ me, bhante , cīvaraṃ pubbe appavārite aññātake gahapatike upasaṅkamitvā vikappaṃ āpannaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 534) iminā nayena vacanabhedo ñātabboti.

    દુતિયઉપક્ખટસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ૧૦. રાજસિક્ખાપદવણ્ણના

    10. Rājasikkhāpadavaṇṇanā

    દસમે રાજભોગ્ગોતિ રાજતો ભોગ્ગં ભુઞ્જિતબ્બં અસ્સ અત્થીતિ રાજભોગ્ગો, ‘‘રાજભોગો’’તિપિ પાઠો, રાજતો ભોગો અસ્સ અત્થીતિ અત્થો. ચીવરચેતાપન્નન્તિ હિરઞ્ઞાદિકં અકપ્પિયં. પહિણેય્યાતિ પેસેય્ય. ઇમિનાતિઆદિ આગમનસુદ્ધિં દસ્સેતું વુત્તં. સચે હિ ‘‘ઇદં ઇત્થન્નામસ્સ ભિક્ખુનો દેહી’’તિ પેસેય્ય, આગમનસ્સ અસુદ્ધત્તા અકપ્પિયવત્થું આરબ્ભ ભિક્ખુના કપ્પિયકારકોપિ નિદ્દિસિતબ્બો ન ભવેય્ય. આભતન્તિ આનીતં. ન ખો મયન્તિઆદિ ઇદં કપ્પિયવસેન આભતમ્પિ ચીવરમૂલં ઈદિસેન દૂતવચનેન અકપ્પિયં હોતિ, તસ્મા તં પટિક્ખિપિતબ્બન્તિ દસ્સેતું વુત્તં. સુવણ્ણં રજતં કહાપણો માસકોતિ ઇમાનિ હિ ચત્તારિ નિસ્સગ્ગિયવત્થૂનિ, મુત્તા મણિ વેળુરિયો સઙ્ખો સિલા પવાળં લોહિતઙ્કો મસારગલ્લં સત્ત ધઞ્ઞાનિ દાસિદાસખેત્તવત્થુપુપ્ફારામફલારામાદયોતિ ઇમાનિ દુક્કટવત્થૂનિ ચ અત્તનો વા ચેતિયસઙ્ઘગણપુગ્ગલાનં વા અત્થાય સમ્પટિચ્છિતું ન વટ્ટન્તિ, તસ્મા તં સાદિતું ન વટ્ટતીતિ દસ્સનત્થં ‘‘ન ખો મય’’ન્તિઆદિ વુત્તં.

    Dasame rājabhoggoti rājato bhoggaṃ bhuñjitabbaṃ assa atthīti rājabhoggo, ‘‘rājabhogo’’tipi pāṭho, rājato bhogo assa atthīti attho. Cīvaracetāpannanti hiraññādikaṃ akappiyaṃ. Pahiṇeyyāti peseyya. Iminātiādi āgamanasuddhiṃ dassetuṃ vuttaṃ. Sace hi ‘‘idaṃ itthannāmassa bhikkhuno dehī’’ti peseyya, āgamanassa asuddhattā akappiyavatthuṃ ārabbha bhikkhunā kappiyakārakopi niddisitabbo na bhaveyya. Ābhatanti ānītaṃ. Na kho mayantiādi idaṃ kappiyavasena ābhatampi cīvaramūlaṃ īdisena dūtavacanena akappiyaṃ hoti, tasmā taṃ paṭikkhipitabbanti dassetuṃ vuttaṃ. Suvaṇṇaṃ rajataṃ kahāpaṇo māsakoti imāni hi cattāri nissaggiyavatthūni, muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ lohitaṅko masāragallaṃ satta dhaññāni dāsidāsakhettavatthupupphārāmaphalārāmādayoti imāni dukkaṭavatthūni ca attano vā cetiyasaṅghagaṇapuggalānaṃ vā atthāya sampaṭicchituṃ na vaṭṭanti, tasmā taṃ sādituṃ na vaṭṭatīti dassanatthaṃ ‘‘na kho maya’’ntiādi vuttaṃ.

    ચીવરઞ્ચ ખો મયં પટિગ્ગણ્હામાતિ ઇદં પન અત્તાનં ઉદ્દિસ્સ આભતત્તા વત્તું વટ્ટતિ, તસ્મા વુત્તં. કાલેનાતિ યુત્તપત્તકાલેન, યદા નો અત્થો હોતિ, તદા કપ્પિયં ચીવરં પટિગ્ગણ્હામાતિ અત્થો. વેય્યાવચ્ચકરોતિ કપ્પિયકારકો. નિદ્દિસિતબ્બોતિઇદં ‘‘અત્થિ પનાયસ્મતો કોચિ વેય્યાવચ્ચકરો’’તિ કપ્પિયવચનેન વુત્તત્તા અનુઞ્ઞાતં. સચે પન દૂતો ‘‘કો ઇમં ગણ્હાતી’’તિ વા ‘‘કસ્સ દેમી’’તિ વા વદતિ, ન નિદ્દિસિતબ્બો. આરામિકો વા ઉપાસકો વાતિઇદં સારુપ્પતાય વુત્તં, ઠપેત્વા પન પઞ્ચ સહધમ્મિકે યો કોચિ કપ્પિયકારકો વટ્ટતિ. એસો ખો, આવુસોતિઇદં ભિક્ખુસ્સ કપ્પિયવચનદસ્સનત્થં વુત્તં, એવમેવ હિ વત્તબ્બં, ‘‘એતસ્સ દેહી’’તિઆદિ ન વત્તબ્બં. સઞ્ઞત્તો સો મયાતિ આણત્તો સો મયા, યથા તુમ્હાકં ચીવરેન અત્થે સતિ ચીવરં દસ્સતિ, એવં વુત્તોતિ અત્થો. દૂતેન હિ એવં આરોચિતેયેવ તં ચોદેતું વટ્ટતિ, નેવ તસ્સ હત્થે દત્વા ગતમત્તકારણેન. સચે પન ‘‘અયં વેય્યાવચ્ચકરો’’તિ સમ્મુખા નિદ્દિટ્ઠો હોતિ, દૂતો ચ સમ્મુખા એવ તસ્સ હત્થે ચેતાપન્નં દત્વા ‘‘થેરસ્સ ચીવરં કિણિત્વા દેહી’’તિ ગચ્છતિ, એવં ‘‘સઞ્ઞત્તો સો મયા’’તિ અવુત્તેપિ ચોદેતું વટ્ટતિ. સચે પન દૂતો ગચ્છન્તોવ ‘‘અહં તસ્સ હત્થે દસ્સામિ, તુમ્હે ચીવરં ગણ્હેય્યાથા’’તિ ભિક્ખુનો વત્વા વા ગચ્છતિ, અઞ્ઞં વા પેસેત્વા આરોચાપેતિ, એવં સતિ ઇતરમ્પિ ચોદેતું વટ્ટતિયેવ. દેસનામત્તમેવ ચેતં ‘‘દૂતેના’’તિ. યોપિ અત્તના આહરિત્વા એવં પટિપજ્જતિ, તસ્મિમ્પિ ઇદમેવ લક્ખણં. અત્થો મે, આવુસો, ચીવરેનાતિ ચોદનાલક્ખણનિદસ્સનમેતં. સચે હિ વાચાય ચોદેતિ, ઇદં વા વચનં યાય કાયચિ ભાસાય એતસ્સ અત્થો વા વત્તબ્બો, ‘‘દેહિ મે, આહર મે’’તિઆદિના નયેન પન વત્તું ન વટ્ટતિ. અભિનિપ્ફાદેય્યાતિ એવં વચીભેદં કત્વા તિક્ખત્તું ચોદયમાનો પટિલાભવસેન સાધેય્ય. ઇચ્ચેતં કુસલન્તિ એતં સુન્દરં.

    Cīvarañca kho mayaṃ paṭiggaṇhāmāti idaṃ pana attānaṃ uddissa ābhatattā vattuṃ vaṭṭati, tasmā vuttaṃ. Kālenāti yuttapattakālena, yadā no attho hoti, tadā kappiyaṃ cīvaraṃ paṭiggaṇhāmāti attho. Veyyāvaccakaroti kappiyakārako. Niddisitabbotiidaṃ ‘‘atthi panāyasmato koci veyyāvaccakaro’’ti kappiyavacanena vuttattā anuññātaṃ. Sace pana dūto ‘‘ko imaṃ gaṇhātī’’ti vā ‘‘kassa demī’’ti vā vadati, na niddisitabbo. Ārāmiko vā upāsako vātiidaṃ sāruppatāya vuttaṃ, ṭhapetvā pana pañca sahadhammike yo koci kappiyakārako vaṭṭati. Eso kho, āvusotiidaṃ bhikkhussa kappiyavacanadassanatthaṃ vuttaṃ, evameva hi vattabbaṃ, ‘‘etassa dehī’’tiādi na vattabbaṃ. Saññatto so mayāti āṇatto so mayā, yathā tumhākaṃ cīvarena atthe sati cīvaraṃ dassati, evaṃ vuttoti attho. Dūtena hi evaṃ ārociteyeva taṃ codetuṃ vaṭṭati, neva tassa hatthe datvā gatamattakāraṇena. Sace pana ‘‘ayaṃ veyyāvaccakaro’’ti sammukhā niddiṭṭho hoti, dūto ca sammukhā eva tassa hatthe cetāpannaṃ datvā ‘‘therassa cīvaraṃ kiṇitvā dehī’’ti gacchati, evaṃ ‘‘saññatto so mayā’’ti avuttepi codetuṃ vaṭṭati. Sace pana dūto gacchantova ‘‘ahaṃ tassa hatthe dassāmi, tumhe cīvaraṃ gaṇheyyāthā’’ti bhikkhuno vatvā vā gacchati, aññaṃ vā pesetvā ārocāpeti, evaṃ sati itarampi codetuṃ vaṭṭatiyeva. Desanāmattameva cetaṃ ‘‘dūtenā’’ti. Yopi attanā āharitvā evaṃ paṭipajjati, tasmimpi idameva lakkhaṇaṃ. Attho me, āvuso, cīvarenāti codanālakkhaṇanidassanametaṃ. Sace hi vācāya codeti, idaṃ vā vacanaṃ yāya kāyaci bhāsāya etassa attho vā vattabbo, ‘‘dehi me, āhara me’’tiādinā nayena pana vattuṃ na vaṭṭati. Abhinipphādeyyāti evaṃ vacībhedaṃ katvā tikkhattuṃ codayamāno paṭilābhavasena sādheyya. Iccetaṃ kusalanti etaṃ sundaraṃ.

    છક્ખત્તુપરમન્તિ ભાવનપુંસકવચનમેતં. છક્ખત્તુપરમઞ્હિ તેન ચીવરં ઉદ્દિસ્સ તુણ્હીભૂતેન ઠાતબ્બં, ન નિસીદિતબ્બં, ન આમિસં પટિગ્ગહેતબ્બં, ન ધમ્મો ભાસિતબ્બો. ‘‘કિંકારણા આગતોસી’’તિ વુત્તે પન ‘‘જાનાહિ, આવુસો’’તિ એત્તકમેવ વત્તબ્બં. સચે નિસજ્જાદીનિ કરોતિ, ઠાનં ભઞ્જતિ, આગતકારણં વિનાસેતિ, ઇદં કાયેન ચોદનાય લક્ખણદસ્સનત્થં વુત્તં. એત્થ ચ ઉક્કટ્ઠપરિચ્છેદેન તિસ્સન્નં ચોદનાનં છન્નઞ્ચ ઠાનાનં અનુઞ્ઞાતત્તા ચોદનાય દિગુણં ઠાનં અનુઞ્ઞાતં હોતિ, તસ્મા સચે ચોદેતિયેવ, ન તિટ્ઠતિ, છ ચોદનાયો લબ્ભન્તિ. સચે તિટ્ઠતિયેવ, ન ચોદેતિ, દ્વાદસ ઠાનાનિ લબ્ભન્તિ. સચે ઉભયં કરોતિ, એકાય ચોદનાય દ્વે ઠાનાનિ હાપેતબ્બાનિ. તત્થ યો એકદિવસમેવ પુનપ્પુનં ગન્ત્વા છક્ખત્તું ચોદેતિ, સકિંયેવ વા ગન્ત્વા ‘‘અત્થો મે, આવુસો, ચીવરેના’’તિ છક્ખત્તું વદતિ, તથા એકદિવસમેવ પુનપ્પુનં ગન્ત્વા દ્વાદસક્ખત્તું તિટ્ઠતિ, સકિંયેવ વા ગન્ત્વા તત્ર તત્ર ઠાને તિટ્ઠતિ, સોપિ સબ્બચોદનાયો સબ્બટ્ઠાનાનિ ચ ભઞ્જતિ, કો પન વાદો નાનાદિવસેસુ એવં કરોન્તસ્સાતિ અયમેત્થ વિનિચ્છયો. યે પન કપ્પિયકારકે દાયકો સયમેવ ગન્ત્વા નિસીદતિ તે સતક્ખત્તુમ્પિ ચોદેતું વટ્ટતિ. યો પન ઉભોહિ પિ અનિદ્દિટ્ઠો મુખવેવટિકકપ્પિયકારકો ચ પરમ્મુખકપ્પિયકારકો ચ, સો ન કિઞ્ચિ વત્તબ્બો, એવં ઇધ દસપિ કપ્પિયકારકા દસ્સિતા હોન્તિ.

    Chakkhattuparamanti bhāvanapuṃsakavacanametaṃ. Chakkhattuparamañhi tena cīvaraṃ uddissa tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ, na nisīditabbaṃ, na āmisaṃ paṭiggahetabbaṃ, na dhammo bhāsitabbo. ‘‘Kiṃkāraṇā āgatosī’’ti vutte pana ‘‘jānāhi, āvuso’’ti ettakameva vattabbaṃ. Sace nisajjādīni karoti, ṭhānaṃ bhañjati, āgatakāraṇaṃ vināseti, idaṃ kāyena codanāya lakkhaṇadassanatthaṃ vuttaṃ. Ettha ca ukkaṭṭhaparicchedena tissannaṃ codanānaṃ channañca ṭhānānaṃ anuññātattā codanāya diguṇaṃ ṭhānaṃ anuññātaṃ hoti, tasmā sace codetiyeva, na tiṭṭhati, cha codanāyo labbhanti. Sace tiṭṭhatiyeva, na codeti, dvādasa ṭhānāni labbhanti. Sace ubhayaṃ karoti, ekāya codanāya dve ṭhānāni hāpetabbāni. Tattha yo ekadivasameva punappunaṃ gantvā chakkhattuṃ codeti, sakiṃyeva vā gantvā ‘‘attho me, āvuso, cīvarenā’’ti chakkhattuṃ vadati, tathā ekadivasameva punappunaṃ gantvā dvādasakkhattuṃ tiṭṭhati, sakiṃyeva vā gantvā tatra tatra ṭhāne tiṭṭhati, sopi sabbacodanāyo sabbaṭṭhānāni ca bhañjati, ko pana vādo nānādivasesu evaṃ karontassāti ayamettha vinicchayo. Ye pana kappiyakārake dāyako sayameva gantvā nisīdati te satakkhattumpi codetuṃ vaṭṭati. Yo pana ubhohi pi aniddiṭṭho mukhavevaṭikakappiyakārako ca parammukhakappiyakārako ca, so na kiñci vattabbo, evaṃ idha dasapi kappiyakārakā dassitā honti.

    તતો ચે ઉત્તરીતિ વુત્તચોદનાઠાનપરિમાણતો ઉત્તરિ. નિસ્સગ્ગિયન્તિ ઉત્તરિ વાયામમાનસ્સ સબ્બપ્પયોગેસુ દુક્કટં, પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. એત્થ ચ ‘‘ઇદં મે, ભન્તે, ચીવરં અતિરેકતિક્ખત્તું ચોદનાય અતિરેકછક્ખત્તું ઠાનેન અભિનિપ્ફાદિતં નિસ્સગ્ગિય’’ન્તિ (પારા॰ ૫૩૯) ઇમિના નયેન નિસ્સજ્જનવિધાનં વેદિતબ્બં. યતસ્સ ચીવરચેતાપન્નં આભતન્તિ યતો રાજતો વા રાજભોગ્ગતો વા અસ્સ ભિક્ખુનો ચીવરચેતાપન્નં આનીતં, ‘‘યત્વસ્સા’’તિપિ પાઠો, અયમેવ અત્થો. તત્થાતિ તસ્સ રઞ્ઞો વા રાજભોગ્ગસ્સ વા સન્તિકં, સમીપત્થે હિ ઇદં ભુમ્મવચનં. ન તં તસ્સ ભિક્ખુનો કિઞ્ચિ અત્થં અનુભોતીતિ તં ચેતાપન્નં તસ્સ ભિક્ખુનો અપ્પમત્તકમ્પિ કમ્મં ન નિપ્ફાદેતિ. યુઞ્જન્તાયસ્મન્તો સકન્તિ આયસ્મન્તો અત્તનો સન્તકં ધનં પાપુણન્તુ. મા વો સકં વિનસ્સાતિ તુમ્હાકં સન્તકં મા વિનસ્સતુ. અયં તત્થ સામીચીતિ અયં તત્થ અનુધમ્મતા લોકુત્તરધમ્મં અનુગતા, વત્તધમ્મતાતિ અત્થો, તસ્મા એવં અકરોન્તો વત્તભેદે દુક્કટં આપજ્જતિ.

    Tatoce uttarīti vuttacodanāṭhānaparimāṇato uttari. Nissaggiyanti uttari vāyāmamānassa sabbappayogesu dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Ettha ca ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ atirekatikkhattuṃ codanāya atirekachakkhattuṃ ṭhānena abhinipphāditaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 539) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ. Yatassa cīvaracetāpannaṃ ābhatanti yato rājato vā rājabhoggato vā assa bhikkhuno cīvaracetāpannaṃ ānītaṃ, ‘‘yatvassā’’tipi pāṭho, ayameva attho. Tatthāti tassa rañño vā rājabhoggassa vā santikaṃ, samīpatthe hi idaṃ bhummavacanaṃ. Na taṃ tassa bhikkhuno kiñci atthaṃ anubhotīti taṃ cetāpannaṃ tassa bhikkhuno appamattakampi kammaṃ na nipphādeti. Yuñjantāyasmanto sakanti āyasmanto attano santakaṃ dhanaṃ pāpuṇantu. Mā vo sakaṃvinassāti tumhākaṃ santakaṃ mā vinassatu. Ayaṃ tattha sāmīcīti ayaṃ tattha anudhammatā lokuttaradhammaṃ anugatā, vattadhammatāti attho, tasmā evaṃ akaronto vattabhede dukkaṭaṃ āpajjati.

    સાવત્થિયં ઉપનન્દં આરબ્ભ ‘‘અજ્જુણ્હો, ભન્તે, આગમેહી’’તિ (પારા॰ ૫૩૭) વુચ્ચમાનો નાગમેસિ, તસ્મિં વત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ઊનકેસુ ચોદનાઠાનેસુ અતિરેકસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. અચોદનાય લદ્ધે, સામિકેહિ ચોદેત્વા દિન્ને, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. કપ્પિયકારકસ્સ ભિક્ખુનો નિદ્દિટ્ઠભાવો, દૂતેન અપ્પિતતા, તતુત્તરિવાયામો, તેન વાયામેન પટિલાભોતિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ ચતુત્થસદિસાનેવાતિ.

    Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha ‘‘ajjuṇho, bhante, āgamehī’’ti (pārā. 537) vuccamāno nāgamesi, tasmiṃ vatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ūnakesu codanāṭhānesu atirekasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Acodanāya laddhe, sāmikehi codetvā dinne, ummattakādīnañca anāpatti. Kappiyakārakassa bhikkhuno niddiṭṭhabhāvo, dūtena appitatā, tatuttarivāyāmo, tena vāyāmena paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni catutthasadisānevāti.

    રાજસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Rājasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ચીવરવગ્ગો પઠમો.

    Cīvaravaggo paṭhamo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact