Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వినయాలఙ్కార-టీకా • Vinayālaṅkāra-ṭīkā

    ౩౧. చోదనాదివినిచ్ఛయకథా

    31. Codanādivinicchayakathā

    ౨౩౦. ఏవం గరుభణ్డవినిచ్ఛయం కథేత్వా ఇదాని చోదనాదివినిచ్ఛయం కథేతుం ‘‘చోదనాదివినిచ్ఛయోతి ఏత్థ పనా’’తిఆదిమాహ. తత్థ చోదీయతే చోదనా, దోసారోపనన్తి అత్థో. ఆది-సద్దేన సారణాదయో సఙ్గణ్హాతి. వుత్తఞ్హేతం కమ్మక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౪, ౫) ‘‘చోదేత్వా కతం హోతి, సారేత్వా కతం హోతి, ఆపత్తిం రోపేత్వా కతం హోతీ’’తి. ‘‘చోదేతుం పన కో లభతి, కో న లభతీ’’తి ఇదం అనుద్ధంసనాధిప్పాయం వినాపి చోదనాలక్ఖణం దస్సేతుం వుత్తం. సీలసమ్పన్నోతి ఇదం దుస్సీలస్స వచనం అప్పమాణన్తి అధిప్పాయేన వుత్తం. భిక్ఖునీనం పన భిక్ఖుం చోదేతుం అనిస్సరత్తా ‘భిక్ఖునిమేవా’తి వుత్తం. సతిపి భిక్ఖునీనం భిక్ఖూసు అనిస్సరభావే తాహి కతచోదనాపి చోదనారహత్తా చోదనాయేవాతి అధిప్పాయేన ‘‘పఞ్చపి సహధమ్మికా లభన్తీ’’తి వుత్తం. భిక్ఖుస్స సుత్వా చోదేతీతిఆదినా చోదకో యేసం సుత్వా చోదేతి, తేసమ్పి వచనం పమాణమేవాతి సమ్పటిచ్ఛితత్తా తేసం చోదనాపి రుహతేవాతి దస్సేతుం ‘‘థేరో సుత్తం నిదస్సేసీ’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౩౮౫-౩౮౬) వుత్తం. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౩౮౬) పన ‘‘అమూలకచోదనాపసఙ్గేన సమూలకచోదనాలక్ఖణాదిం దస్సేతుం ‘చోదేతుం పన కో లభతి, కో న లభతీ’తిఆది ఆరద్ధం. ‘భిక్ఖుస్స సుత్వా చోదేతీ’తిఆదిసుత్తం యస్మా యే చోదకస్స అఞ్ఞేసం విపత్తిం పకాసేన్తి, తేపి తస్మిం ఖణే చోదకభావే ఠత్వావ పకాసేన్తి, తేసఞ్చ వచనం గహేత్వా ఇతరోపి యస్మా చోదేతుఞ్చ అసమ్పటిచ్ఛన్తం తేహి తిత్థియసావకపరియోసానేహి పఠమచోదకేహి సమ్పటిచ్ఛాపేతుఞ్చ లభతి, తస్మా ఇధ సాధకభావేన ఉద్ధటన్తి వేదితబ్బ’’న్తి వుత్తం.

    230. Evaṃ garubhaṇḍavinicchayaṃ kathetvā idāni codanādivinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘codanādivinicchayoti ettha panā’’tiādimāha. Tattha codīyate codanā, dosāropananti attho. Ādi-saddena sāraṇādayo saṅgaṇhāti. Vuttañhetaṃ kammakkhandhake (cūḷava. 4, 5) ‘‘codetvā kataṃ hoti, sāretvā kataṃ hoti, āpattiṃ ropetvā kataṃ hotī’’ti. ‘‘Codetuṃ pana ko labhati, ko na labhatī’’ti idaṃ anuddhaṃsanādhippāyaṃ vināpi codanālakkhaṇaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Sīlasampannoti idaṃ dussīlassa vacanaṃ appamāṇanti adhippāyena vuttaṃ. Bhikkhunīnaṃ pana bhikkhuṃ codetuṃ anissarattā ‘bhikkhunimevā’ti vuttaṃ. Satipi bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu anissarabhāve tāhi katacodanāpi codanārahattā codanāyevāti adhippāyena ‘‘pañcapi sahadhammikā labhantī’’ti vuttaṃ. Bhikkhussa sutvā codetītiādinā codako yesaṃ sutvā codeti, tesampi vacanaṃ pamāṇamevāti sampaṭicchitattā tesaṃ codanāpi ruhatevāti dassetuṃ ‘‘thero suttaṃ nidassesī’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.385-386) vuttaṃ. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.386) pana ‘‘amūlakacodanāpasaṅgena samūlakacodanālakkhaṇādiṃ dassetuṃ ‘codetuṃ pana kolabhati, ko na labhatī’tiādi āraddhaṃ. ‘Bhikkhussa sutvā codetī’tiādisuttaṃ yasmā ye codakassa aññesaṃ vipattiṃ pakāsenti, tepi tasmiṃ khaṇe codakabhāve ṭhatvāva pakāsenti, tesañca vacanaṃ gahetvā itaropi yasmā codetuñca asampaṭicchantaṃ tehi titthiyasāvakapariyosānehi paṭhamacodakehi sampaṭicchāpetuñca labhati, tasmā idha sādhakabhāvena uddhaṭanti veditabba’’nti vuttaṃ.

    గరుకానం ద్విన్నన్తి పారాజికసఙ్ఘాదిసేసానం. అవసేసానన్తి థుల్లచ్చయాదీనం పఞ్చన్నం ఆపత్తీనం. మిచ్ఛాదిట్ఠి నామ ‘‘నత్థి దిన్న’’న్తిఆదినయప్పవత్తా దసవత్థుకా దిట్ఠి. ‘‘అన్తవా లోకో అనన్తవా లోకో’’తిఆదికా అన్తం గణ్హాపకదిట్ఠి అన్తగ్గాహికా నామ. ఆజీవహేతు పఞ్ఞత్తానం ఛన్నన్తి ఆజీవహేతుపి ఆపజ్జితబ్బానం ఉత్తరిమనుస్సధమ్మే పారాజికం, సఞ్చరిత్తే సఙ్ఘాదిసేసో, ‘‘యో తే విహారే వసతి, సో అరహా’’తి పరియాయేన థుల్లచ్చయం, భిక్ఖుస్స పణీతభోజనవిఞ్ఞత్తియా పాచిత్తియం, భిక్ఖునియా పణీతభోజనవిఞ్ఞత్తియా పాటిదేసనీయం, సూపోదనవిఞ్ఞత్తియా దుక్కటన్తి ఇమేసం పరివారే (పరి॰ ౨౮౭) వుత్తానం ఛన్నం. న హేతా ఆపత్తియో ఆజీవహేతు ఏవ పఞ్ఞత్తా సఞ్చరిత్తాదీనం అఞ్ఞథాపి ఆపజ్జితబ్బతో. ఆజీవహేతుపి ఏతాసం ఆపజ్జనం సన్ధాయ ఏవం వుత్తం, ఆజీవహేతుపి పఞ్ఞత్తానన్తి అత్థో. దిట్ఠివిపత్తిఆజీవవిపత్తీహి చోదేన్తోపి తమ్మూలికాయ ఆపత్తియా ఏవ చోదేతి.

    Garukānaṃ dvinnanti pārājikasaṅghādisesānaṃ. Avasesānanti thullaccayādīnaṃ pañcannaṃ āpattīnaṃ. Micchādiṭṭhi nāma ‘‘natthi dinna’’ntiādinayappavattā dasavatthukā diṭṭhi. ‘‘Antavā loko anantavā loko’’tiādikā antaṃ gaṇhāpakadiṭṭhi antaggāhikā nāma. Ājīvahetu paññattānaṃ channanti ājīvahetupi āpajjitabbānaṃ uttarimanussadhamme pārājikaṃ, sañcaritte saṅghādiseso, ‘‘yo te vihāre vasati, so arahā’’ti pariyāyena thullaccayaṃ, bhikkhussa paṇītabhojanaviññattiyā pācittiyaṃ, bhikkhuniyā paṇītabhojanaviññattiyā pāṭidesanīyaṃ, sūpodanaviññattiyā dukkaṭanti imesaṃ parivāre (pari. 287) vuttānaṃ channaṃ. Na hetā āpattiyo ājīvahetu eva paññattā sañcarittādīnaṃ aññathāpi āpajjitabbato. Ājīvahetupi etāsaṃ āpajjanaṃ sandhāya evaṃ vuttaṃ, ājīvahetupi paññattānanti attho. Diṭṭhivipattiājīvavipattīhi codentopi tammūlikāya āpattiyā eva codeti.

    ‘‘కస్మా మం న వన్దసీ’’తి పుచ్ఛితే ‘‘అస్సమణోసి, అసక్యపుత్తియోసీ’’తి అవన్దనకారణస్స వుత్తత్తా అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నో న వన్దితబ్బోతి వదన్తి. చోదేతుకామతాయ ఏవ అవన్దిత్వా అత్తనా వత్తబ్బస్స వుత్తమత్థం ఠపేత్వా అవన్దియభావే తం కారణం న హోతీతి చూళగణ్ఠిపదే మజ్ఝిమగణ్ఠిపదే చ వుత్తం. అన్తిమవత్థుఅజ్ఝాపన్నస్స అవన్దియేసు అవుత్తత్తా తేన సద్ధిం సయన్తస్స సహసేయ్యాపత్తియా అభావతో, తస్స చ పటిగ్గహణస్స రుహనతో తదేవ యుత్తతరన్తి విఞ్ఞాయతి. కిఞ్చాపి యావ సో భిక్ఖుభావం పటిజానాతి, తావ వన్దితబ్బో, యదా పన ‘‘అస్సమణోమ్హీ’’తి పటిజానాతి, తదా న వన్దితబ్బోతి అయమేత్థ విసేసో వేదితబ్బో. అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నస్స హి భిక్ఖుభావం పటిజానన్తస్సేవ భిక్ఖుభావో, న తతో పరం. భిక్ఖుభావం అప్పటిజానన్తో హి అనుపసమ్పన్నపక్ఖం భజతి. యస్మా ఆమిసం దేన్తో అత్తనో ఇచ్ఛితట్ఠానేయేవ దేతి, తస్మా పటిపాటియా నిసిన్నానం యాగుభత్తాదీని దేన్తేన ఏకస్స చోదేతుకామతాయ అదిన్నేపి చోదనా నామ న హోతీతి ఆహ ‘‘న తావ తా చోదనా హోతీ’’తి.

    ‘‘Kasmā maṃ na vandasī’’ti pucchite ‘‘assamaṇosi, asakyaputtiyosī’’ti avandanakāraṇassa vuttattā antimavatthuṃ ajjhāpanno na vanditabboti vadanti. Codetukāmatāya eva avanditvā attanā vattabbassa vuttamatthaṃ ṭhapetvā avandiyabhāve taṃ kāraṇaṃ na hotīti cūḷagaṇṭhipade majjhimagaṇṭhipade ca vuttaṃ. Antimavatthuajjhāpannassa avandiyesu avuttattā tena saddhiṃ sayantassa sahaseyyāpattiyā abhāvato, tassa ca paṭiggahaṇassa ruhanato tadeva yuttataranti viññāyati. Kiñcāpi yāva so bhikkhubhāvaṃ paṭijānāti, tāva vanditabbo, yadā pana ‘‘assamaṇomhī’’ti paṭijānāti, tadā na vanditabboti ayamettha viseso veditabbo. Antimavatthuṃ ajjhāpannassa hi bhikkhubhāvaṃ paṭijānantasseva bhikkhubhāvo, na tato paraṃ. Bhikkhubhāvaṃ appaṭijānanto hi anupasampannapakkhaṃ bhajati. Yasmā āmisaṃ dento attano icchitaṭṭhāneyeva deti, tasmā paṭipāṭiyā nisinnānaṃ yāgubhattādīni dentena ekassa codetukāmatāya adinnepi codanā nāma na hotīti āha ‘‘na tāva tā codanā hotī’’ti.

    ౨౩౧. చోదేతబ్బోతి చుదితో, చుదితో ఏవ చుదితకో, అపరాధవన్తో పుగ్గలో. చోదేతీతి చోదకో, అపరాధపకాసకో. చుదితకో చ చోదకో చ చుదితకచోదకా. ఉబ్బాహికాయాతి ఉబ్బహన్తి వియోజేన్తి ఏతాయ అలజ్జీనం తజ్జనిం వా కలహం వాతి ఉబ్బాహికా, సఙ్ఘసమ్ముతి, తాయ. వినిచ్ఛిననం నామ తాయ సమ్మతభిక్ఖూహి వినిచ్ఛిననమేవ. అలజ్జుస్సన్నాయ హి పరిసాయ సమథక్ఖన్ధకే ఆగతేహి దసహఙ్గేహి సమన్నాగతా ద్వే తయో భిక్ఖూ తత్థేవ వుత్తాయ ఞత్తిదుతియకమ్మవాచాయ సమ్మన్నితబ్బా. వుత్తఞ్హేతం సమథక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౨౩౧-౨౩౨) –

    231. Codetabboti cudito, cudito eva cuditako, aparādhavanto puggalo. Codetīti codako, aparādhapakāsako. Cuditako ca codako ca cuditakacodakā. Ubbāhikāyāti ubbahanti viyojenti etāya alajjīnaṃ tajjaniṃ vā kalahaṃ vāti ubbāhikā, saṅghasammuti, tāya. Vinicchinanaṃ nāma tāya sammatabhikkhūhi vinicchinanameva. Alajjussannāya hi parisāya samathakkhandhake āgatehi dasahaṅgehi samannāgatā dve tayo bhikkhū tattheva vuttāya ñattidutiyakammavācāya sammannitabbā. Vuttañhetaṃ samathakkhandhake (cūḷava. 231-232) –

    ‘‘తేహి చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి తస్మిం అధికరణే వినిచ్ఛియమానే అనన్తాని చేవ భస్సాని జాయన్తి, న చేకస్స భాసితస్స అత్థో విఞ్ఞాయతి . అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏవరూపం అధికరణం ఉబ్బాహికాయ వూపసమేతుం. దసహఙ్గేహి సమన్నాగతో భిక్ఖు ఉబ్బాహికాయ సమ్మన్నితబ్బో, సీలవా హోతి, పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతో విహరతి ఆచారగోచరసమ్పన్నో అణుమత్తేసు వజ్జేసు భయదస్సావీ సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు , బహుస్సుతో హోతి సుతధరో సుతసన్నిచయో, యే తే ధమ్మా ఆదికల్యాణా మజ్ఝేకల్యాణా పరియోసానకల్యాణా సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం అభివదన్తి, తథారూపస్స ధమ్మా బహుస్సుతా హోన్తి ధాతా వచసా పరిచితా మనసానుపేక్ఖితా దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన స్వాగతాని హోన్తి సువిభత్తాని సుప్పవత్తీని సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో, వినయే ఖో పన ఛేకో హోతి అసంహీరో, పటిబలో హోతి ఉభో అత్థపచ్చత్థికే అస్సాసేతుం సఞ్ఞాపేతుం నిజ్ఝాపేతుం పేక్ఖేతుం పస్సితుం పసాదేతుం, అధికరణసముప్పాదవూపసమకుసలో హోతి, అధికరణం జానాతి, అధికరణసముదయం జానాతి, అధికరణనిరోధం జానాతి, అధికరణనిరోధగామినిపటిపదం జానాతి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేహి దసహఙ్గేహి సమన్నాగతం భిక్ఖుం ఉబ్బాహికాయ సమ్మన్నితుం.

    ‘‘Tehi ce, bhikkhave, bhikkhūhi tasmiṃ adhikaraṇe vinicchiyamāne anantāni ceva bhassāni jāyanti, na cekassa bhāsitassa attho viññāyati . Anujānāmi, bhikkhave, evarūpaṃ adhikaraṇaṃ ubbāhikāya vūpasametuṃ. Dasahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo, sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu , bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpassa dhammā bahussutā honti dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso, vinaye kho pana cheko hoti asaṃhīro, paṭibalo hoti ubho atthapaccatthike assāsetuṃ saññāpetuṃ nijjhāpetuṃ pekkhetuṃ passituṃ pasādetuṃ, adhikaraṇasamuppādavūpasamakusalo hoti, adhikaraṇaṃ jānāti, adhikaraṇasamudayaṃ jānāti, adhikaraṇanirodhaṃ jānāti, adhikaraṇanirodhagāminipaṭipadaṃ jānāti. Anujānāmi, bhikkhave, imehi dasahaṅgehi samannāgataṃ bhikkhuṃ ubbāhikāya sammannituṃ.

    ‘‘ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బో. పఠమం భిక్ఖు యాచితబ్బో, యాచిత్వా బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

    ‘‘Evañca pana, bhikkhave, sammannitabbo. Paṭhamaṃ bhikkhu yācitabbo, yācitvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –

    ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో, అమ్హాకం ఇమస్మిం అధికరణే వినిచ్ఛియమానే అనన్తాని చేవ భస్సాని జాయన్తి, న చేకస్స భాసితస్స అత్థో విఞ్ఞాయతి. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామఞ్చ ఇత్థన్నామఞ్చ భిక్ఖుం సమ్మన్నేయ్య ఉబ్బాహికాయ ఇమం అధికరణం వూపసమేతుం, ఏసా ఞత్తి.

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, amhākaṃ imasmiṃ adhikaraṇe vinicchiyamāne anantāni ceva bhassāni jāyanti, na cekassa bhāsitassa attho viññāyati. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhuṃ sammanneyya ubbāhikāya imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasametuṃ, esā ñatti.

    ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో, అమ్హాకం ఇమస్మిం అధికరణే వినిచ్ఛియమానే అనన్తాని చేవ భస్సాని జాయన్తి, న చేకస్స భాసితస్స అత్థో విఞ్ఞాయతి. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామఞ్చ ఇత్థన్నామఞ్చ భిక్ఖుం సమ్మన్నతి ఉబ్బాహికాయ ఇమం అధికరణం వూపసమేతుం. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స చ ఇత్థన్నామస్స చ భిక్ఖునో సమ్ముతి ఉబ్బాహికాయ ఇమం అధికరణం వూపసమేతుం, సో తుణ్హస్స. యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

    ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, amhākaṃ imasmiṃ adhikaraṇe vinicchiyamāne anantāni ceva bhassāni jāyanti, na cekassa bhāsitassa attho viññāyati. Saṅgho itthannāmañca itthannāmañca bhikkhuṃ sammannati ubbāhikāya imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasametuṃ. Yassāyasmato khamati itthannāmassa ca itthannāmassa ca bhikkhuno sammuti ubbāhikāya imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasametuṃ, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya.

    ‘‘సమ్మతో సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామో చ ఇత్థన్నామో చ భిక్ఖు ఉబ్బాహికాయ ఇమం అధికరణం వూపసమేతుం, ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

    ‘‘Sammato saṅghena itthannāmo ca itthannāmo ca bhikkhu ubbāhikāya imaṃ adhikaraṇaṃ vūpasametuṃ, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.

    తేహి చ సమ్మతేహి విసుం వా నిసీదిత్వా తస్సా ఏవ వా పరిసాయ ‘‘అఞ్ఞేహి న కిఞ్చి కథేతబ్బ’’న్తి సావేత్వా తం అధికరణం వినిచ్ఛితబ్బం. తుమ్హాకన్తి చుదితకచోదకే సన్ధాయ వుత్తం.

    Tehi ca sammatehi visuṃ vā nisīditvā tassā eva vā parisāya ‘‘aññehi na kiñci kathetabba’’nti sāvetvā taṃ adhikaraṇaṃ vinicchitabbaṃ. Tumhākanti cuditakacodake sandhāya vuttaṃ.

    ‘‘కిమ్హీతి కిస్మిం వత్థుస్మిం. కిమ్హి నమ్పి న జానాసీతి కిమ్హి నన్తి వచనమ్పి న జానాసి. నాస్స అనుయోగో దాతబ్బోతి నాస్స పుచ్ఛా పటిపుచ్ఛా దాతబ్బా’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౩౮౫-౩౮౬) వుత్తం, విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౩౮౬) పన – కిమ్హీతి కిస్మిం వత్థుస్మిం, కతరవిపత్తియన్తి అత్థో. కిమ్హి నం నామాతి ఇదం ‘‘కతరాయ విపత్తియా ఏతం చోదేసీ’’తి యాయ కాయచి విఞ్ఞాయమానాయ భాసాయ వుత్తేపి చోదకస్స వినయే అపకతఞ్ఞుతాయ ‘‘సీలాచారదిట్ఠిఆజీవవిపత్తీసు కతరాయాతి మం పుచ్ఛతీ’’తి విఞ్ఞాతుం అసక్కోన్తస్స పుచ్ఛా, న పన ‘‘కిమ్హీ’’తిఆదిపదత్థమత్తం అజానన్తస్స. న హి అనువిజ్జకో చోదకం బాలం అపరిచితభాసాయ ‘‘కిమ్హి న’’న్తి పుచ్ఛతి. కిమ్హి నమ్పి న జానాసీతి ఇదమ్పి వచనమత్తం సన్ధాయ వుత్తం న హోతి. ‘‘కతరవిపత్తియా’’తి వుత్తే ‘‘అసుకాయ విపత్తియా’’తి వత్తుమ్పి ‘‘న జానాసీ’’తి వచనస్స అధిప్పాయమేవ సన్ధాయ వుత్తన్తి గహేతబ్బం. తేనేవ వక్ఖతి ‘‘నాస్స అనుయోగో దాతబ్బో’’తి.

    ‘‘Kimhīti kismiṃ vatthusmiṃ. Kimhi nampi na jānāsīti kimhi nanti vacanampi na jānāsi. Nāssa anuyogo dātabboti nāssa pucchā paṭipucchā dātabbā’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.385-386) vuttaṃ, vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.386) pana – kimhīti kismiṃ vatthusmiṃ, kataravipattiyanti attho. Kimhi naṃ nāmāti idaṃ ‘‘katarāya vipattiyā etaṃ codesī’’ti yāya kāyaci viññāyamānāya bhāsāya vuttepi codakassa vinaye apakataññutāya ‘‘sīlācāradiṭṭhiājīvavipattīsu katarāyāti maṃ pucchatī’’ti viññātuṃ asakkontassa pucchā, na pana ‘‘kimhī’’tiādipadatthamattaṃ ajānantassa. Na hi anuvijjako codakaṃ bālaṃ aparicitabhāsāya ‘‘kimhi na’’nti pucchati. Kimhi nampi na jānāsīti idampi vacanamattaṃ sandhāya vuttaṃ na hoti. ‘‘Kataravipattiyā’’ti vutte ‘‘asukāya vipattiyā’’ti vattumpi ‘‘na jānāsī’’ti vacanassa adhippāyameva sandhāya vuttanti gahetabbaṃ. Teneva vakkhati ‘‘nāssa anuyogo dātabbo’’ti.

    ‘‘తస్స నయో దాతబ్బో’’తి తస్సాతి బాలస్స లజ్జిస్స. ‘‘తస్స నయో దాతబ్బో’’తి వత్వా చ ‘‘కిమ్హి నం చోదేసీతి సీలవిపత్తియా’’తిఆది అధిప్పాయప్పకాసనమేవ నయదానం వుత్తం, న పన కిమ్హి-నం-పదానంపరియాయమత్తదస్సనం. న హి బాలో ‘‘కతరవిపత్తియం నం చోదేసీ’’తి ఇమస్స వచనస్స అత్థే ఞాతేపి విపత్తిప్పభేదం, అత్తనా చోదియమానం విపత్తిసరూపఞ్చ జానితుం సక్కోతి, తస్మా తేనేవ అజాననేన అలజ్జీ అపసాదేతబ్బో. కిమ్హి నన్తి ఇదమ్పి ఉపలక్ఖణమత్తం. అఞ్ఞేన వా యేన కేనచి ఆకారేన అవిఞ్ఞుతం పకాసేత్వా విస్సజ్జేతబ్బోవ. ‘‘దుమ్మఙ్కూనం పుగ్గలానం నిగ్గహాయా’’తిఆదివచనతో ‘‘అలజ్జీనిగ్గహత్థాయ…పే॰… పఞ్ఞత్త’’న్తి వుత్తం. ఏహితీతి ఏతి, హి-కారో ఏత్థ ఆగమో దట్ఠబ్బో, ఆగమిస్సతీతి అత్థో. దిట్ఠసన్తానేనాతి దిట్ఠనియామేన. అలజ్జిస్స పటిఞ్ఞాయ ఏవ కాతబ్బన్తి వచనపటివచనక్కమేనేవ దోసే ఆవిభూతేపి అలజ్జిస్స ‘‘అసుద్ధో అహ’’న్తి దోససమ్పటిచ్ఛనపటిఞ్ఞాయ ఏవ ఆపత్తియా కాతబ్బన్తి అత్థో. కేచి పన ‘‘అలజ్జిస్స ఏతం నత్థీతి సుద్ధపటిఞ్ఞాయ ఏవ అనాపత్తియా కాతబ్బన్తి అయమేత్థ అత్థో సఙ్గహితో’’తి వదన్తి, తం న యుత్తం అనువిజ్జకస్సేవ నిరత్థకత్తాపత్తితో, చోదకేనేవ అలజ్జిపటిఞ్ఞాయ ఠాతబ్బతో. దోసోపగమపటిఞ్ఞా ఏవ హి ఇధ పటిఞ్ఞాతి అధిప్పేతా, తేనేవ వక్ఖతి ‘‘ఏతమ్పి నత్థి, ఏతమ్పి నత్థీతి పటిఞ్ఞం న దేతీ’’తిఆది.

    ‘‘Tassa nayo dātabbo’’ti tassāti bālassa lajjissa. ‘‘Tassa nayo dātabbo’’ti vatvā ca ‘‘kimhi naṃ codesīti sīlavipattiyā’’tiādi adhippāyappakāsanameva nayadānaṃ vuttaṃ, na pana kimhi-naṃ-padānaṃpariyāyamattadassanaṃ. Na hi bālo ‘‘kataravipattiyaṃ naṃ codesī’’ti imassa vacanassa atthe ñātepi vipattippabhedaṃ, attanā codiyamānaṃ vipattisarūpañca jānituṃ sakkoti, tasmā teneva ajānanena alajjī apasādetabbo. Kimhi nanti idampi upalakkhaṇamattaṃ. Aññena vā yena kenaci ākārena aviññutaṃ pakāsetvā vissajjetabbova. ‘‘Dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyā’’tiādivacanato ‘‘alajjīniggahatthāya…pe… paññatta’’nti vuttaṃ. Ehitīti eti, hi-kāro ettha āgamo daṭṭhabbo, āgamissatīti attho. Diṭṭhasantānenāti diṭṭhaniyāmena. Alajjissa paṭiññāya eva kātabbanti vacanapaṭivacanakkameneva dose āvibhūtepi alajjissa ‘‘asuddho aha’’nti dosasampaṭicchanapaṭiññāya eva āpattiyā kātabbanti attho. Keci pana ‘‘alajjissa etaṃ natthīti suddhapaṭiññāya eva anāpattiyā kātabbanti ayamettha attho saṅgahito’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ anuvijjakasseva niratthakattāpattito, codakeneva alajjipaṭiññāya ṭhātabbato. Dosopagamapaṭiññā eva hi idha paṭiññāti adhippetā, teneva vakkhati ‘‘etampi natthi, etampi natthīti paṭiññaṃ na detī’’tiādi.

    తదత్థదీపనత్థన్తి అలజ్జిస్స దోసే ఆవిభూతేపి తస్స దోసోపగమపటిఞ్ఞాయ ఏవ కాతబ్బతాదీపనత్థం. వివాదవత్థుసఙ్ఖాతే అత్థే పచ్చత్థికా అత్థపచ్చత్థికా. సఞ్ఞం దత్వాతి తేసం కథాపచ్ఛేదత్థం అభిముఖకరణత్థఞ్చ సద్దం కత్వా. వినిచ్ఛినితుం అననుచ్ఛవికోతి అసుద్ధోతి సఞ్ఞాయ చోదకపక్ఖే పవిట్ఠత్తా అనువిజ్జకభావతో బహిభూతత్తా అనువిజ్జితుం అసక్కుణేయ్యత్తం సన్ధాయ వుత్తం. సన్దేహే ఏవ హి సతి అనువిజ్జితుం సక్కా, అసుద్ధలద్ధియా పన సతి చుదితకేన వుత్తం సబ్బం అసచ్చతోపి పటిభాతి, కథం తత్థ అనువిజ్జనా సియాతి.

    Tadatthadīpanatthanti alajjissa dose āvibhūtepi tassa dosopagamapaṭiññāya eva kātabbatādīpanatthaṃ. Vivādavatthusaṅkhāte atthe paccatthikā atthapaccatthikā. Saññaṃ datvāti tesaṃ kathāpacchedatthaṃ abhimukhakaraṇatthañca saddaṃ katvā. Vinicchinituṃ ananucchavikoti asuddhoti saññāya codakapakkhe paviṭṭhattā anuvijjakabhāvato bahibhūtattā anuvijjituṃ asakkuṇeyyattaṃ sandhāya vuttaṃ. Sandehe eva hi sati anuvijjituṃ sakkā, asuddhaladdhiyā pana sati cuditakena vuttaṃ sabbaṃ asaccatopi paṭibhāti, kathaṃ tattha anuvijjanā siyāti.

    తథా నాసితకోవ భవిస్సతీతి ఇమినా వినిచ్ఛయమ్పి అదత్వా సఙ్ఘతో వియోజనం నామ లిఙ్గనాసనా వియ అయమ్పి ఏకో నాసనప్పకారోతి దస్సేతి. ఏకసమ్భోగపరిభోగాతి ఇదం అత్తనో సన్తికా తేసం విమోచనత్థం వుత్తం, న పన తేసం అఞ్ఞమఞ్ఞసమ్భోగే యోజనత్థం.

    Tathā nāsitakova bhavissatīti iminā vinicchayampi adatvā saṅghato viyojanaṃ nāma liṅganāsanā viya ayampi eko nāsanappakāroti dasseti. Ekasambhogaparibhogāti idaṃ attano santikā tesaṃ vimocanatthaṃ vuttaṃ, na pana tesaṃ aññamaññasambhoge yojanatthaṃ.

    విరద్ధం హోతీతి సఞ్చిచ్చ ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. ఆదితో పట్ఠాయ అలజ్జీ నామ నత్థీతి ఇదం ‘‘పక్ఖానం అనురక్ఖణత్థాయ పటిఞ్ఞం న దేతీ’’తి ఇమస్స అలజ్జీలక్ఖణసమ్భవస్స కరణవచనం. పటిచ్ఛాదితకాలతో పట్ఠాయ అలజ్జీ నామ ఏవ, పురిమో లజ్జిభావో న రక్ఖతీతి అత్థో. పటిఞ్ఞం న దేతీతి ‘‘సచే మయా కతదోసం వక్ఖామి, మయ్హం అనువత్తకా భిజ్జిస్సన్తీ’’తి పటిఞ్ఞం న దేతి. ఠానే న తిట్ఠతీతి లజ్జిట్ఠానే న తిట్ఠతి, కాయవాచాసు వీతిక్కమో హోతి ఏవాతి అధిప్పాయో. తేనాహ ‘‘వినిచ్ఛయో న దాతబ్బో’’తి, పుబ్బే పక్ఖికానం పటిఞ్ఞాయ వూపసమితస్సపి అధికరణస్స దువూపసన్తతాయ అయమ్పి తథా నాసితకోవ భవిస్సతీతి అధిప్పాయో.

    Viraddhaṃ hotīti sañcicca āpattiṃ āpanno hoti. Ādito paṭṭhāya alajjī nāma natthīti idaṃ ‘‘pakkhānaṃ anurakkhaṇatthāya paṭiññaṃ na detī’’ti imassa alajjīlakkhaṇasambhavassa karaṇavacanaṃ. Paṭicchāditakālato paṭṭhāya alajjī nāma eva, purimo lajjibhāvo na rakkhatīti attho. Paṭiññaṃ na detīti ‘‘sace mayā katadosaṃ vakkhāmi, mayhaṃ anuvattakā bhijjissantī’’ti paṭiññaṃ na deti. Ṭhāne na tiṭṭhatīti lajjiṭṭhāne na tiṭṭhati, kāyavācāsu vītikkamo hoti evāti adhippāyo. Tenāha ‘‘vinicchayo na dātabbo’’ti, pubbe pakkhikānaṃ paṭiññāya vūpasamitassapi adhikaraṇassa duvūpasantatāya ayampi tathā nāsitakova bhavissatīti adhippāyo.

    ౨౩౨. అదిన్నాదానవత్థుం వినిచ్ఛినన్తేన పఞ్చవీసతి అవహారా సాధుకం సల్లక్ఖేతబ్బాతి ఏత్థ పఞ్చవీసతి అవహారా నామ పఞ్చ పఞ్చకాని, తత్థ పఞ్చ పఞ్చకాని నామ నానాభణ్డపఞ్చకం ఏకభణ్డపఞ్చకం సాహత్థికపఞ్చకం పుబ్బపయోగపఞ్చకం థేయ్యావహారపఞ్చకన్తి. తథా హి వుత్తం కఙ్ఖావితరణియం (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ దుతియపారాజికవణ్ణనా) ‘‘తే పన అవహారా పఞ్చ పఞ్చకాని సమోధానేత్వా సాధుకం సల్లక్ఖేతబ్బా’’తిఆది. తత్థ నానాభణ్డపఞ్చకఏకభణ్డపఞ్చకాని పదభాజనే (పారా॰ ౯౨) వుత్తానం ‘‘ఆదియేయ్య, హరేయ్య, అవహరేయ్య, ఇరియాపథం వికోపేయ్య, ఠానా చావేయ్యా’’తి ఇమేసం పదానం వసేన లబ్భన్తి. తథా హి వుత్తం పోరాణేహి –

    232.Adinnādānavatthuṃ vinicchinantena pañcavīsati avahārā sādhukaṃ sallakkhetabbāti ettha pañcavīsati avahārā nāma pañca pañcakāni, tattha pañca pañcakāni nāma nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakaṃ sāhatthikapañcakaṃ pubbapayogapañcakaṃ theyyāvahārapañcakanti. Tathā hi vuttaṃ kaṅkhāvitaraṇiyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) ‘‘te pana avahārā pañca pañcakāni samodhānetvā sādhukaṃ sallakkhetabbā’’tiādi. Tattha nānābhaṇḍapañcakaekabhaṇḍapañcakāni padabhājane (pārā. 92) vuttānaṃ ‘‘ādiyeyya, hareyya, avahareyya, iriyāpathaṃ vikopeyya, ṭhānā cāveyyā’’ti imesaṃ padānaṃ vasena labbhanti. Tathā hi vuttaṃ porāṇehi –

    ‘‘ఆదియన్తో హరన్తోవ;

    ‘‘Ādiyanto harantova;

    హరన్తో ఇరియాపథం;

    Haranto iriyāpathaṃ;

    వికోపేన్తో తథా ఠానా;

    Vikopento tathā ṭhānā;

    చావేన్తోపి పరాజికో’’తి.

    Cāventopi parājiko’’ti.

    తత్థ నానాభణ్డపఞ్చకం సవిఞ్ఞాణకఅవిఞ్ఞాణకవసేన దట్ఠబ్బం, ఇతరం సవిఞ్ఞాణకవసేనేవ. కథం? ఆదియేయ్యాతి ఆరామం అభియుఞ్జతి, ఆపత్తి దుక్కటస్స. సామికస్స విమతిం ఉప్పాదేతి, ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స. సామికో ‘‘న మయ్హం భవిస్సతీ’’తి ధురం నిక్ఖిపతి, ఆపత్తి పారాజికస్స. హరేయ్యాతి అఞ్ఞస్స భణ్డం హరన్తో సీసే భారం థేయ్యచిత్తో ఆమసతి, దుక్కటం. ఫన్దాపేతి, థుల్లచ్చయం. ఖన్ధం ఓరోపేతి, పారాజికం. అవహరేయ్యాతి ఉపనిక్ఖిత్తం భణ్డం ‘‘దేహి మే భణ్డ’’న్తి వుచ్చమానో ‘‘నాహం గణ్హామీ’’తి భణతి, దుక్కటం. సామికస్స విమతిం ఉప్పాదేతి, థుల్లచ్చయం. సామికో ‘‘న మయ్హం భవిస్సతీ’’తి ధురం నిక్ఖిపతి, పారాజికం. ఇరియాపథం వికోపేయ్యాతి ‘‘సహభణ్డహారకం నేస్సామీ’’తి పఠమం పాదం అతిక్కామేతి, థుల్లచ్చయం. దుతియం పాదం అతిక్కామేతి, పారాజికం. ఠానా చావేయ్యాతి థలట్ఠం భణ్డం థేయ్యచిత్తో ఆమసతి, దుక్కటం. ఫన్దాపేతి, థుల్లచ్చయం. ఠానా చావేతి, పారాజికం. ఏవం తావ నానాభణ్డపఞ్చకం వేదితబ్బం. సస్సామికస్స పన దాసస్స వా తిరచ్ఛానగతస్స వా యథావుత్తేన అభియోగాదినా నయేన ఆదియనహరణ అవహరణ ఇరియాపథవికోపన ఠానాచావనవసేన ఏకభణ్డపఞ్చకం వేదితబ్బం. తేనాహు పోరాణా –

    Tattha nānābhaṇḍapañcakaṃ saviññāṇakaaviññāṇakavasena daṭṭhabbaṃ, itaraṃ saviññāṇakavaseneva. Kathaṃ? Ādiyeyyāti ārāmaṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko ‘‘na mayhaṃ bhavissatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa. Hareyyāti aññassa bhaṇḍaṃ haranto sīse bhāraṃ theyyacitto āmasati, dukkaṭaṃ. Phandāpeti, thullaccayaṃ. Khandhaṃ oropeti, pārājikaṃ. Avahareyyāti upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti vuccamāno ‘‘nāhaṃ gaṇhāmī’’ti bhaṇati, dukkaṭaṃ. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, thullaccayaṃ. Sāmiko ‘‘na mayhaṃ bhavissatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, pārājikaṃ. Iriyāpathaṃ vikopeyyāti ‘‘sahabhaṇḍahārakaṃ nessāmī’’ti paṭhamaṃ pādaṃ atikkāmeti, thullaccayaṃ. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Ṭhānā cāveyyāti thalaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto āmasati, dukkaṭaṃ. Phandāpeti, thullaccayaṃ. Ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Evaṃ tāva nānābhaṇḍapañcakaṃ veditabbaṃ. Sassāmikassa pana dāsassa vā tiracchānagatassa vā yathāvuttena abhiyogādinā nayena ādiyanaharaṇa avaharaṇa iriyāpathavikopana ṭhānācāvanavasena ekabhaṇḍapañcakaṃ veditabbaṃ. Tenāhu porāṇā –

    ‘‘తత్థ నానేకభణ్డానం, పఞ్చకానం వసా పన;

    ‘‘Tattha nānekabhaṇḍānaṃ, pañcakānaṃ vasā pana;

    ఆదియనాదిపఞ్చకా, దువిధాతి ఉదీరితా’’తి.

    Ādiyanādipañcakā, duvidhāti udīritā’’ti.

    కతమం సాహత్థికపఞ్చకం? సాహత్థికో ఆణత్తికో నిస్సగ్గియో అత్థసాధకో ధురనిక్ఖేపోతి. తథా హి వుత్తం –

    Katamaṃ sāhatthikapañcakaṃ? Sāhatthiko āṇattiko nissaggiyo atthasādhako dhuranikkhepoti. Tathā hi vuttaṃ –

    ‘‘సాహత్థాణత్తికో చేవ, నిస్సగ్గియోత్థసాధకో;

    ‘‘Sāhatthāṇattiko ceva, nissaggiyotthasādhako;

    ధురనిక్ఖేపకో చాతి, ఇదం సాహత్థపఞ్చక’’న్తి.

    Dhuranikkhepako cāti, idaṃ sāhatthapañcaka’’nti.

    తత్థ సాహత్థికో నామ పరస్స భణ్డం సహత్థా అవహరతి. ఆణత్తికో నామ ‘‘అసుకస్స భణ్డం అవహరా’’తి అఞ్ఞం ఆణాపేతి. నిస్సగ్గియో నామ సుఙ్కఘాతపరికప్పితోకాసానం అన్తో ఠత్వా బహి పాతనం. అత్థసాధకో నామ ‘‘అసుకస్స భణ్డం యదా సక్కోసి, తదా తం అవహరా’’తి ఆణాపేతి. తత్థ సచే పరో అనన్తరాయికో హుత్వా తం అవహరతి, ఆణాపకస్స ఆణత్తిక్ఖణేయేవ పారాజికం. పరస్స వా పన తేలకుమ్భియా పాదగ్ఘనకం తేలం అవస్సం పివనకాని ఉపాహనాదీని పక్ఖిపతి , హత్థతో ముత్తమత్తేయేవ పారాజికం. ధురనిక్ఖేపో పన ఆరామాభియోగఉపనిక్ఖిత్తభణ్డవసేన వేదితబ్బో. తావకాలికభణ్డదేయ్యాని అదేన్తస్సపి ఏసేవ నయోతి ఇదం సాహత్థికపఞ్చకం.

    Tattha sāhatthiko nāma parassa bhaṇḍaṃ sahatthā avaharati. Āṇattiko nāma ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti aññaṃ āṇāpeti. Nissaggiyo nāma suṅkaghātaparikappitokāsānaṃ anto ṭhatvā bahi pātanaṃ. Atthasādhako nāma ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā taṃ avaharā’’ti āṇāpeti. Tattha sace paro anantarāyiko hutvā taṃ avaharati, āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva pārājikaṃ. Parassa vā pana telakumbhiyā pādagghanakaṃ telaṃ avassaṃ pivanakāni upāhanādīni pakkhipati , hatthato muttamatteyeva pārājikaṃ. Dhuranikkhepo pana ārāmābhiyogaupanikkhittabhaṇḍavasena veditabbo. Tāvakālikabhaṇḍadeyyāni adentassapi eseva nayoti idaṃ sāhatthikapañcakaṃ.

    కతమం పుబ్బపయోగపఞ్చకం? పుబ్బపయోగో సహపయోగో సంవిదావహారో సఙ్కేతకమ్మం నిమిత్తకమ్మన్తి. తేన వుత్తం –

    Katamaṃ pubbapayogapañcakaṃ? Pubbapayogo sahapayogo saṃvidāvahāro saṅketakammaṃ nimittakammanti. Tena vuttaṃ –

    ‘‘పుబ్బసహపయోగో చ, సంవిదాహరణం తథా;

    ‘‘Pubbasahapayogo ca, saṃvidāharaṇaṃ tathā;

    సఙ్కేతకమ్మం నిమిత్తం, ఇదం సాహత్థపఞ్చక’’న్తి.

    Saṅketakammaṃ nimittaṃ, idaṃ sāhatthapañcaka’’nti.

    తత్థ ఆణత్తివసేన పుబ్బపయోగో వేదితబ్బో. ఠానాచావనవసేన, ఖిలాదీని సఙ్కామేత్వా ఖేత్తాదిగ్గహణవసేన చ సహపయోగో వేదితబ్బో. సంవిదావహారో నామ ‘‘అసుకం నామ భణ్డం అవహరిస్సామా’’తి సంవిదహిత్వా సమ్మన్తయిత్వా అవహరణం. ఏవం సంవిదహిత్వా గతేసు హి ఏకేనపి తస్మిం భణ్డే ఠానా చావితే సబ్బేసం అవహారో హోతి. సఙ్కేతకమ్మం నామ సఞ్జాననకమ్మం. సచే హి పురేభత్తాదీసు యం కిఞ్చి కాలం పరిచ్ఛిన్దిత్వా ‘‘అసుకస్మిం కాలే ఇత్థన్నామం భణ్డం అవహరా’’తి వుత్తో సఙ్కేతతో అపచ్ఛా అపురే తం అవహరతి, సఙ్కేతకారకస్స సఙ్కేతకరణక్ఖణేయేవ అవహారో. నిమిత్తకమ్మం నామ సఞ్ఞుప్పాదనత్థం అక్ఖినిఖణనాదినిమిత్తకరణం . సచే హి ఏవం కతనిమిత్తతో అపచ్ఛా అపురే ‘‘యం అవహరా’’తి వుత్తో, తం అవహరతి, నిమిత్తకారకస్స నిమిత్తక్ఖణేయేవ అవహారోతి ఇదం పుబ్బపయోగపఞ్చకం.

    Tattha āṇattivasena pubbapayogo veditabbo. Ṭhānācāvanavasena, khilādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasena ca sahapayogo veditabbo. Saṃvidāvahāro nāma ‘‘asukaṃ nāma bhaṇḍaṃ avaharissāmā’’ti saṃvidahitvā sammantayitvā avaharaṇaṃ. Evaṃ saṃvidahitvā gatesu hi ekenapi tasmiṃ bhaṇḍe ṭhānā cāvite sabbesaṃ avahāro hoti. Saṅketakammaṃ nāma sañjānanakammaṃ. Sace hi purebhattādīsu yaṃ kiñci kālaṃ paricchinditvā ‘‘asukasmiṃ kāle itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti vutto saṅketato apacchā apure taṃ avaharati, saṅketakārakassa saṅketakaraṇakkhaṇeyeva avahāro. Nimittakammaṃ nāma saññuppādanatthaṃ akkhinikhaṇanādinimittakaraṇaṃ . Sace hi evaṃ katanimittato apacchā apure ‘‘yaṃ avaharā’’ti vutto, taṃ avaharati, nimittakārakassa nimittakkhaṇeyeva avahāroti idaṃ pubbapayogapañcakaṃ.

    కతమం థేయ్యావహారపఞ్చకం? థేయ్యావహారో పసయ్హావహారో పరికప్పావహారో పటిచ్ఛన్నావహారో కుసావహారోతి. తేన వుత్తం –

    Katamaṃ theyyāvahārapañcakaṃ? Theyyāvahāro pasayhāvahāro parikappāvahāro paṭicchannāvahāro kusāvahāroti. Tena vuttaṃ –

    ‘‘థేయ్యా పసయ్హా పరికప్పా, పటిచ్ఛన్నా కుసా తథా;

    ‘‘Theyyā pasayhā parikappā, paṭicchannā kusā tathā;

    అవహారా ఇమే పఞ్చ, థేయ్యావహారపఞ్చక’’న్తి.

    Avahārā ime pañca, theyyāvahārapañcaka’’nti.

    తత్థ యో సన్ధిచ్ఛేదాదీని కత్వా అదిస్సమానో అవహరతి, కూటతులాకూటమానకూటకహాపణాదీహి వా వఞ్చేత్వా గణ్హాతి, తస్సేవం గణ్హతో అవహారో థేయ్యావహారోతి వేదితబ్బో. యో పన పసయ్హ బలక్కారేన పరేసం సన్తకం గణ్హాతి గామఘాతకాదయో వియ, అత్తనో పత్తబలితో వా వుత్తనయేనేవ అధికం గణ్హాతి రాజభటాదయో వియ, తస్సేవం గణ్హతో అవహారో పసయ్హావహారోతి వేదితబ్బో. పరికప్పేత్వా గహణం పన పరికప్పావహారో నామ.

    Tattha yo sandhicchedādīni katvā adissamāno avaharati, kūṭatulākūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi vā vañcetvā gaṇhāti, tassevaṃ gaṇhato avahāro theyyāvahāroti veditabbo. Yo pana pasayha balakkārena paresaṃ santakaṃ gaṇhāti gāmaghātakādayo viya, attano pattabalito vā vuttanayeneva adhikaṃ gaṇhāti rājabhaṭādayo viya, tassevaṃ gaṇhato avahāro pasayhāvahāroti veditabbo. Parikappetvā gahaṇaṃ pana parikappāvahāro nāma.

    సో భణ్డోకాసస్స వసేన దువిధో. తత్రాయం భణ్డపరికప్పో – సాటకత్థికో అన్తోగబ్భం పవిసిత్వా ‘‘సచే సాటకో భవిస్సతి, గణ్హిస్సామి. సచే సుత్తం, న గణ్హిస్సామీ’’తి పరికప్పేత్వా అన్ధకారే పసిబ్బకం గణ్హాతి. తత్ర చే సాటకో హోతి, ఉద్ధారేయేవ పారాజికం. సుత్తఞ్చే హోతి, రక్ఖతి. బహి నీహరిత్వా ముఞ్చిత్వా ‘‘సుత్త’’న్తి ఞత్వా పున ఆహరిత్వా ఠపేతి, రక్ఖతియేవ. ‘‘సుత్త’’న్తి ఞత్వాపి యం లద్ధం, తం గహేతబ్బన్తి గచ్ఛతి, పదవారేన కారేతబ్బో. భూమియం ఠపేత్వా గణ్హాతి, ఉద్ధారే పారాజికం. ‘‘చోరో చోరో’’తి అనుబన్ధో ఛడ్డేత్వా పలాయతి, రక్ఖతి. సామికా దిస్వా గణ్హన్తి, రక్ఖతియేవ. అఞ్ఞో చే గణ్హాతి, భణ్డదేయ్యం. సామికేసు నివత్తన్తేసు సయం దిస్వా పంసుకూలసఞ్ఞాయ ‘‘పగేవేతం మయా గహితం, మమ దాని సన్తక’’న్తి గణ్హన్తస్సపి భణ్డదేయ్యమేవ. తత్థ య్వాయం ‘‘సచే సాటకో భవిస్సతి, గణ్హిస్సామీ’’తిఆదినా నయేన పవత్తో పరికప్పో, అయం భణ్డపరికప్పో నామ. ఓకాసపరికప్పో పన ఏవం వేదితబ్బో – ఏకచ్చో పన పరపరివేణాదీని పవిట్ఠో కిఞ్చి లోభనేయ్యభణ్డం దిస్వా గబ్భద్వారపముఖహేట్ఠా పాసాదద్వారకోట్ఠకరుక్ఖమూలాదివసేన పరిచ్ఛేదం కత్వా ‘‘సచే మం ఏత్థన్తరే పస్సిస్సన్తి, దట్ఠుకామతాయ గహేత్వా విచరన్తో వియ దస్సామి. నో చే పస్సిస్సన్తి , హరిస్సామీ’’తి పరికప్పేతి, తస్స తం ఆదాయ పరికప్పితపరిచ్ఛేదం అతిక్కన్తమత్తే అవహారో హోతి. ఇతి య్వాయం వుత్తనయేనేవ పవత్తో పరికప్పో, అయం ఓకాసపరికప్పో నామ. ఏవమిమేసం ద్విన్నం పరికప్పానం వసేన పరికప్పేత్వా గణ్హతో అవహారో పరికప్పావహారోతి వేదితబ్బో.

    So bhaṇḍokāsassa vasena duvidho. Tatrāyaṃ bhaṇḍaparikappo – sāṭakatthiko antogabbhaṃ pavisitvā ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmi. Sace suttaṃ, na gaṇhissāmī’’ti parikappetvā andhakāre pasibbakaṃ gaṇhāti. Tatra ce sāṭako hoti, uddhāreyeva pārājikaṃ. Suttañce hoti, rakkhati. Bahi nīharitvā muñcitvā ‘‘sutta’’nti ñatvā puna āharitvā ṭhapeti, rakkhatiyeva. ‘‘Sutta’’nti ñatvāpi yaṃ laddhaṃ, taṃ gahetabbanti gacchati, padavārena kāretabbo. Bhūmiyaṃ ṭhapetvā gaṇhāti, uddhāre pārājikaṃ. ‘‘Coro coro’’ti anubandho chaḍḍetvā palāyati, rakkhati. Sāmikā disvā gaṇhanti, rakkhatiyeva. Añño ce gaṇhāti, bhaṇḍadeyyaṃ. Sāmikesu nivattantesu sayaṃ disvā paṃsukūlasaññāya ‘‘pagevetaṃ mayā gahitaṃ, mama dāni santaka’’nti gaṇhantassapi bhaṇḍadeyyameva. Tattha yvāyaṃ ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmī’’tiādinā nayena pavatto parikappo, ayaṃ bhaṇḍaparikappo nāma. Okāsaparikappo pana evaṃ veditabbo – ekacco pana parapariveṇādīni paviṭṭho kiñci lobhaneyyabhaṇḍaṃ disvā gabbhadvārapamukhaheṭṭhā pāsādadvārakoṭṭhakarukkhamūlādivasena paricchedaṃ katvā ‘‘sace maṃ etthantare passissanti, daṭṭhukāmatāya gahetvā vicaranto viya dassāmi. No ce passissanti , harissāmī’’ti parikappeti, tassa taṃ ādāya parikappitaparicchedaṃ atikkantamatte avahāro hoti. Iti yvāyaṃ vuttanayeneva pavatto parikappo, ayaṃ okāsaparikappo nāma. Evamimesaṃ dvinnaṃ parikappānaṃ vasena parikappetvā gaṇhato avahāro parikappāvahāroti veditabbo.

    పటిచ్ఛాదేత్వా పన అవహరణం పటిచ్ఛన్నావహారో. సో ఏవం వేదితబ్బో – యో భిక్ఖు ఉయ్యానాదీసు పరేసం ఓముఞ్చిత్వా ఠపితం అఙ్గులిముద్దికాదిం దిస్వా ‘‘పచ్ఛా గణ్హిస్సామీ’’తి పంసునా వా పణ్ణేన వా పటిచ్ఛాదేతి, తస్స ఏత్తావతా ఉద్ధారో నత్థీతి న తావ అవహారో హోతి. యదా పన సామికా విచినన్తా అపస్సిత్వా ‘‘స్వే జానిస్సామా’’తి సాలయావ గతా హోన్తి, అథస్స తం ఉద్ధరతో ఉద్ధారే అవహారో. ‘‘పటిచ్ఛన్నకాలేయేవ ఏతం మమ సన్తక’’న్తి సకసఞ్ఞాయ వా ‘‘గతాదాని తే, ఛడ్డితభణ్డం ఇద’’న్తి పంసుకూలసఞ్ఞాయ వా గణ్హన్తస్స పన భణ్డదేయ్యం. తేసు దుతియతతియదివసే ఆగన్త్వా విచినిత్వా అదిస్వా ధురనిక్ఖేపం కత్వా గతేసుపి గహితం భణ్డదేయ్యమేవ. పచ్ఛా ఞత్వా చోదియమానస్స అదదతో సామికానం ధురనిక్ఖేపే అవహారో హోతి. కస్మా? యస్మా తస్స పయోగేన తేహి న దిట్ఠం. యో పన తథారూపం భణ్డం యథాఠానే ఠితంయేవ అప్పటిచ్ఛాదేత్వా థేయ్యచిత్తో పాదేన అక్కమిత్వా కద్దమే వా వాలికాయ వా పవేసేతి, తస్స పవేసితమత్తేయేవ అవహారో.

    Paṭicchādetvā pana avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro. So evaṃ veditabbo – yo bhikkhu uyyānādīsu paresaṃ omuñcitvā ṭhapitaṃ aṅgulimuddikādiṃ disvā ‘‘pacchā gaṇhissāmī’’ti paṃsunā vā paṇṇena vā paṭicchādeti, tassa ettāvatā uddhāro natthīti na tāva avahāro hoti. Yadā pana sāmikā vicinantā apassitvā ‘‘sve jānissāmā’’ti sālayāva gatā honti, athassa taṃ uddharato uddhāre avahāro. ‘‘Paṭicchannakāleyeva etaṃ mama santaka’’nti sakasaññāya vā ‘‘gatādāni te, chaḍḍitabhaṇḍaṃ ida’’nti paṃsukūlasaññāya vā gaṇhantassa pana bhaṇḍadeyyaṃ. Tesu dutiyatatiyadivase āgantvā vicinitvā adisvā dhuranikkhepaṃ katvā gatesupi gahitaṃ bhaṇḍadeyyameva. Pacchā ñatvā codiyamānassa adadato sāmikānaṃ dhuranikkhepe avahāro hoti. Kasmā? Yasmā tassa payogena tehi na diṭṭhaṃ. Yo pana tathārūpaṃ bhaṇḍaṃ yathāṭhāne ṭhitaṃyeva appaṭicchādetvā theyyacitto pādena akkamitvā kaddame vā vālikāya vā paveseti, tassa pavesitamatteyeva avahāro.

    కుసం సఙ్కామేత్వా పన అవహరణం కుసావహారో నామ. సోపి ఏవం వేదితబ్బో – యో భిక్ఖు విలీవమయం వా తాలపణ్ణమయం వా కతసఞ్ఞాణం యం కిఞ్చి కుసం పాతేత్వా చీవరే భాజియమానే అత్తనో కోట్ఠాసస్స సమీపే ఠితం సమగ్ఘతరం వా మహగ్ఘతరం వా సమసమం వా అగ్ఘేన పరస్స కోట్ఠాసం హరితుకామో అత్తనో కోట్ఠాసే పతితం కుసం పరస్స కోట్ఠాసే పాతేతుకామతాయ ఉద్ధరతి, రక్ఖతి తావ. పరస్స కోట్ఠాసే పాతితే రక్ఖతేవ. యదా పన తస్మిం పతితే పరస్స కోట్ఠాసతో పరస్స కుసం ఉద్ధరతి, ఉద్ధటమత్తే అవహారో. సచే పఠమతరం పరస్స కోట్ఠాసతో కుసం ఉద్ధరతి, అత్తనో కోట్ఠాసే పాతేతుకామతాయ ఉద్ధారే రక్ఖతి, పాతనేపి రక్ఖతి. అత్తనో కోట్ఠాసతో పన అత్తనో కుసం ఉద్ధరతో ఉద్ధారేయేవ రక్ఖతి, తం ఉద్ధరిత్వా పరకోట్ఠాసే పాతేన్తస్స హత్థతో ముత్తమత్తే అవహారో హోతి, అయం కుసావహారో. అయమేత్థ సఙ్ఖేపో, విత్థారో పన సమన్తపాసాదికతో (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౯౨) గహేతబ్బో.

    Kusaṃ saṅkāmetvā pana avaharaṇaṃ kusāvahāro nāma. Sopi evaṃ veditabbo – yo bhikkhu vilīvamayaṃ vā tālapaṇṇamayaṃ vā katasaññāṇaṃ yaṃ kiñci kusaṃ pātetvā cīvare bhājiyamāne attano koṭṭhāsassa samīpe ṭhitaṃ samagghataraṃ vā mahagghataraṃ vā samasamaṃ vā agghena parassa koṭṭhāsaṃ haritukāmo attano koṭṭhāse patitaṃ kusaṃ parassa koṭṭhāse pātetukāmatāya uddharati, rakkhati tāva. Parassa koṭṭhāse pātite rakkhateva. Yadā pana tasmiṃ patite parassa koṭṭhāsato parassa kusaṃ uddharati, uddhaṭamatte avahāro. Sace paṭhamataraṃ parassa koṭṭhāsato kusaṃ uddharati, attano koṭṭhāse pātetukāmatāya uddhāre rakkhati, pātanepi rakkhati. Attano koṭṭhāsato pana attano kusaṃ uddharato uddhāreyeva rakkhati, taṃ uddharitvā parakoṭṭhāse pātentassa hatthato muttamatte avahāro hoti, ayaṃ kusāvahāro. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana samantapāsādikato (pārā. aṭṭha. 1.92) gahetabbo.

    తులయిత్వాతి ఉపపరిక్ఖిత్వా.

    Tulayitvāti upaparikkhitvā.

    సామీచీతి వత్తం, ఆపత్తి పన నత్థీతి అధిప్పాయో.

    Sāmīcīti vattaṃ, āpatti pana natthīti adhippāyo.

    మహాజనసమ్మద్దోతి మహాజనసఙ్ఖోభో. భట్ఠే జనకాయేతి అపగతే జనకాయే. ‘‘ఇదఞ్చ కాసావం అత్తనో సన్తకం కత్వా ఏతస్సేవ భిక్ఖునో దేహీ’’తి కిం కారణా ఏవమాహ? చీవరస్సామికేన ధురనిక్ఖేపో కతో, తస్మా తస్స అదిన్నం గహేతుం న వట్టతి. అవహారకోపి విప్పటిసారస్స ఉప్పన్నకాలతో పట్ఠాయ చీవరస్సామికం పరియేసన్తో విచరతి ‘‘దస్సామీ’’తి, చీవరస్సామికేన చ ‘‘మమేత’’న్తి వుత్తే ఏతేనపి అవహారకేన ఆలయో పరిచ్చత్తో, తస్మా ఏవమాహ. యది ఏవం చీవరస్సామికోయేవ ‘‘అత్తనో సన్తకం గణ్హాహీ’’తి కస్మా న వుత్తోతి? ఉభిన్నం కుక్కుచ్చవినోదనత్థం. కథం? అవహారకస్స ‘‘మయా సహత్థేన న దిన్నం, భణ్డదేయ్యమేత’’న్తి కుక్కుచ్చం ఉప్పజ్జేయ్య , ఇతరస్స ‘‘మయా పఠమం ధురనిక్ఖేపం కత్వా పచ్ఛా అదిన్నం గహిత’’న్తి కుక్కుచ్చం ఉప్పజ్జేయ్యాతి.

    Mahājanasammaddoti mahājanasaṅkhobho. Bhaṭṭhe janakāyeti apagate janakāye. ‘‘Idañca kāsāvaṃ attano santakaṃ katvā etasseva bhikkhuno dehī’’ti kiṃ kāraṇā evamāha? Cīvarassāmikena dhuranikkhepo kato, tasmā tassa adinnaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Avahārakopi vippaṭisārassa uppannakālato paṭṭhāya cīvarassāmikaṃ pariyesanto vicarati ‘‘dassāmī’’ti, cīvarassāmikena ca ‘‘mameta’’nti vutte etenapi avahārakena ālayo pariccatto, tasmā evamāha. Yadi evaṃ cīvarassāmikoyeva ‘‘attano santakaṃ gaṇhāhī’’ti kasmā na vuttoti? Ubhinnaṃ kukkuccavinodanatthaṃ. Kathaṃ? Avahārakassa ‘‘mayā sahatthena na dinnaṃ, bhaṇḍadeyyameta’’nti kukkuccaṃ uppajjeyya , itarassa ‘‘mayā paṭhamaṃ dhuranikkhepaṃ katvā pacchā adinnaṃ gahita’’nti kukkuccaṃ uppajjeyyāti.

    సమగ్ఘన్తి అప్పగ్ఘం.

    Samagghanti appagghaṃ.

    దారుఅత్థం ఫరతీతి దారూహి కత్తబ్బకిచ్చం సాధేతి. మయి సన్తేతిఆది సబ్బం రఞ్ఞా పసాదేన వుత్తం, థేరేన పన ‘‘అననుచ్ఛవికం కత’’న్తి న మఞ్ఞితబ్బం.

    Dāruatthaṃ pharatīti dārūhi kattabbakiccaṃ sādheti. Mayi santetiādi sabbaṃ raññā pasādena vuttaṃ, therena pana ‘‘ananucchavikaṃ kata’’nti na maññitabbaṃ.

    ఏకదివసం దన్తకట్ఠచ్ఛేదనాదినా యా అయం అగ్ఘహాని వుత్తా, సా భణ్డస్సామినా కిణిత్వా గహితమేవ సన్ధాయ వుత్తా. సబ్బం పనేతం అట్ఠకథాచరియప్పమాణేన గహేతబ్బం. పాసాణఞ్చ సక్ఖరఞ్చ పాసాణసక్ఖరం.

    Ekadivasaṃ dantakaṭṭhacchedanādinā yā ayaṃ agghahāni vuttā, sā bhaṇḍassāminā kiṇitvā gahitameva sandhāya vuttā. Sabbaṃ panetaṃ aṭṭhakathācariyappamāṇena gahetabbaṃ. Pāsāṇañca sakkharañca pāsāṇasakkharaṃ.

    ‘‘ధారేయ్య అత్థం విచక్ఖణో’’తి ఇమస్సేవ వివరణం ‘‘ఆపత్తిం వా అనాపత్తిం వా’’తిఆది. ‘‘సిక్ఖాపదం సమం తేనా’’తి ఇతో పుబ్బే ఏకా గాథా –

    ‘‘Dhāreyya atthaṃ vicakkhaṇo’’ti imasseva vivaraṇaṃ ‘‘āpattiṃ vā anāpattiṃ vā’’tiādi. ‘‘Sikkhāpadaṃ samaṃ tenā’’ti ito pubbe ekā gāthā –

    ‘‘దుతియం అదుతియేన, యం జినేన పకాసితం;

    ‘‘Dutiyaṃ adutiyena, yaṃ jinena pakāsitaṃ;

    పరాజితకిలేసేన, పారాజికపదం ఇధా’’తి.

    Parājitakilesena, pārājikapadaṃ idhā’’ti.

    తాయ సద్ధిం ఘటేత్వా అదుతియేన పరాజితకిలేసేన జినేన దుతియం యం ఇదం పారాజికపదం పకాసితం, ఇధ తేన సమం అనేకనయవోకిణ్ణం గమ్భీరత్థవినిచ్ఛయం అఞ్ఞం కిఞ్చి సిక్ఖాపదం న విజ్జతీతి యోజనా. తత్థ పరాజితకిలేసేనాతి సన్తానే పున అనుప్పత్తిధమ్మతాపాదనే చతూహి మగ్గఞాణేహి సహ వాసనాయ సముచ్ఛిన్నసబ్బకిలేసేన. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౧౫౯) పన ‘‘పరాజితకిలేసేనాతి విజితకిలేసేన, నికిలేసేనాతి అత్థో’’తి వుత్తం. ఇధాతి ఇమస్మిం సాసనే.

    Tāya saddhiṃ ghaṭetvā adutiyena parājitakilesena jinena dutiyaṃ yaṃ idaṃ pārājikapadaṃ pakāsitaṃ, idha tena samaṃ anekanayavokiṇṇaṃ gambhīratthavinicchayaṃ aññaṃ kiñci sikkhāpadaṃ na vijjatīti yojanā. Tattha parājitakilesenāti santāne puna anuppattidhammatāpādane catūhi maggañāṇehi saha vāsanāya samucchinnasabbakilesena. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.159) pana ‘‘parājitakilesenāti vijitakilesena, nikilesenāti attho’’ti vuttaṃ. Idhāti imasmiṃ sāsane.

    తేనాతి తేన దుతియపారాజికసిక్ఖాపదేన. అత్థో నామ పాళిఅత్థో. వినిచ్ఛయో నామ పాళిముత్తవినిచ్ఛయో. అత్థో చ వినిచ్ఛయో చ అత్థవినిచ్ఛయా, తే గమ్భీరా యస్మిన్తి గమ్భీరత్థవినిచ్ఛయం . వత్థుమ్హి ఓతిణ్ణేతి చోదనావసేన వా అత్తనావ అత్తనో వీతిక్కమారోచనవసేన వా సఙ్ఘమజ్ఝే అదిన్నాదానవత్థుస్మిం ఓతిణ్ణే. ఏత్థాతి ఓతిణ్ణే వత్థుస్మిం. వినిచ్ఛయోతి ఆపత్తానాపత్తినియమనం. అవత్వావాతి ‘‘త్వం పారాజికం ఆపన్నో’’తి అవత్వావ. కప్పియేపి చ వత్థుస్మిన్తి అత్తనా గహేతుం కప్పియే మాతుపితుఆదిసన్తకేపి వత్థుస్మిం. లహువత్తినోతి థేయ్యచిత్తుప్పాదేన లహుపరివత్తినో. ఆసీవిసన్తి సీఘమేవ సకలసరీరే ఫరణసమత్థవిసం.

    Tenāti tena dutiyapārājikasikkhāpadena. Attho nāma pāḷiattho. Vinicchayo nāma pāḷimuttavinicchayo. Attho ca vinicchayo ca atthavinicchayā, te gambhīrā yasminti gambhīratthavinicchayaṃ. Vatthumhi otiṇṇeti codanāvasena vā attanāva attano vītikkamārocanavasena vā saṅghamajjhe adinnādānavatthusmiṃ otiṇṇe. Etthāti otiṇṇe vatthusmiṃ. Vinicchayoti āpattānāpattiniyamanaṃ. Avatvāvāti ‘‘tvaṃ pārājikaṃ āpanno’’ti avatvāva. Kappiyepi ca vatthusminti attanā gahetuṃ kappiye mātupituādisantakepi vatthusmiṃ. Lahuvattinoti theyyacittuppādena lahuparivattino. Āsīvisanti sīghameva sakalasarīre pharaṇasamatthavisaṃ.

    ౨౩౩. పకతిమనుస్సేహి ఉత్తరితరానం బుద్ధాదిఉత్తమపురిసానం అధిగమధమ్మోతి ఉత్తరిమనుస్సధమ్మో, తస్స పరేసం ఆరోచనం ఉత్తరిమనుస్సధమ్మారోచనం. తం వినిచ్ఛినన్తేన ఛ ఠానాని సోధేతబ్బానీతి యోజనా. తత్థ కిం తే అధిగతన్తి అధిగమపుచ్ఛా. కిన్తి తే అధిగతన్తి ఉపాయపుచ్ఛా. కదా తే అధిగతన్తి కాలపుచ్ఛా. కత్థ తే అధిగతన్తి ఓకాసపుచ్ఛా. కతమే తే కిలేసా పహీనాతి పహీనకిలేసపుచ్ఛా. కతమేసం త్వం ధమ్మానం లాభీతి పటిలద్ధధమ్మపుచ్ఛా. ఇదాని తమేవ ఛట్ఠానవిసోధనం విత్థారేతుమాహ ‘‘సచే హీ’’తిఆది. తత్థ ఏత్తావతాతి ఏత్తకేన బ్యాకరణవచనమత్తేన న సక్కారో కాతబ్బో. బ్యాకరణఞ్హి ఏకస్స అయాథావతోపి హోతీతి. ఇమేసు ఛసు ఠానేసు సోధనత్థం ఏవం వత్తబ్బోతి యథా నామ జాతరూపపతిరూపకమ్పి జాతరూపం వియ ఖాయతీతి జాతరూపం నిఘంసనతాపనఛేదనేహి సోధేతబ్బం, ఏవమేవ ఇదానేవ వుత్తేసు ఛసు ఠానేసు పక్ఖిపిత్వా సోధనత్థం వత్తబ్బో. విమోక్ఖాదీసూతి ఆది-సద్దేన సమాపత్తిఞాణదస్సనమగ్గభావనాఫలసచ్ఛికిరియాదిం సఙ్గణ్హాతి. పాకటో హోతి అధిగతవిసేసస్స సతిసమ్మోసాభావతో. సేసపుచ్ఛాసుపి ‘‘పాకటో హోతీ’’తి పదే ఏసేవ నయో.

    233. Pakatimanussehi uttaritarānaṃ buddhādiuttamapurisānaṃ adhigamadhammoti uttarimanussadhammo, tassa paresaṃ ārocanaṃ uttarimanussadhammārocanaṃ. Taṃ vinicchinantena cha ṭhānāni sodhetabbānīti yojanā. Tattha kiṃ te adhigatanti adhigamapucchā. Kinti te adhigatanti upāyapucchā. Kadā te adhigatanti kālapucchā. Kattha te adhigatanti okāsapucchā. Katame te kilesā pahīnāti pahīnakilesapucchā. Katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhīti paṭiladdhadhammapucchā. Idāni tameva chaṭṭhānavisodhanaṃ vitthāretumāha ‘‘sace hī’’tiādi. Tattha ettāvatāti ettakena byākaraṇavacanamattena na sakkāro kātabbo. Byākaraṇañhi ekassa ayāthāvatopi hotīti. Imesu chasu ṭhānesu sodhanatthaṃ evaṃ vattabboti yathā nāma jātarūpapatirūpakampi jātarūpaṃ viya khāyatīti jātarūpaṃ nighaṃsanatāpanachedanehi sodhetabbaṃ, evameva idāneva vuttesu chasu ṭhānesu pakkhipitvā sodhanatthaṃ vattabbo. Vimokkhādīsūti ādi-saddena samāpattiñāṇadassanamaggabhāvanāphalasacchikiriyādiṃ saṅgaṇhāti. Pākaṭo hoti adhigatavisesassa satisammosābhāvato. Sesapucchāsupi ‘‘pākaṭo hotī’’ti pade eseva nayo.

    సబ్బేసఞ్హి అత్తనా అధిగతమగ్గేన పహీనా కిలేసా పాకటా హోన్తీతి ఇదం యేభుయ్యవసేన వుత్తం. కస్సచి హి అత్తనా అధిగతమగ్గవజ్ఝకిలేసేసు సన్దేహో ఉప్పజ్జతియేవ మహానామస్స సక్కస్స వియ. సో హి సకదాగామీ సమానోపి ‘‘తస్స మయ్హం, భన్తే, ఏవం హోతి – కో సు నామ మే ధమ్మో అజ్ఝత్తం అప్పహీనో, యేన మే ఏకదా లోభధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, దోసధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, మోహధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తీ’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౧౭౫) భగవన్తం పుచ్ఛి. అయం కిర రాజా సకదాగామిమగ్గేన లోభదోసమోహా నిరవసేసా పహీయన్తీతి సఞ్ఞీ అహోసీతి.

    Sabbesañhiattanā adhigatamaggena pahīnā kilesā pākaṭā hontīti idaṃ yebhuyyavasena vuttaṃ. Kassaci hi attanā adhigatamaggavajjhakilesesu sandeho uppajjatiyeva mahānāmassa sakkassa viya. So hi sakadāgāmī samānopi ‘‘tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ko su nāma me dhammo ajjhattaṃ appahīno, yena me ekadā lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, dosadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, mohadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhantī’’ti (ma. ni. 1.175) bhagavantaṃ pucchi. Ayaṃ kira rājā sakadāgāmimaggena lobhadosamohā niravasesā pahīyantīti saññī ahosīti.

    యాయ పటిపదాయ యస్స అరియమగ్గో ఆగచ్ఛతి, సా పుబ్బభాగపటిపత్తి ఆగమనపటిపదా. సోధేతబ్బాతి సుద్ధా, ఉదాహు న సుద్ధాతి విచారణవసేన సోధేతబ్బా. ‘‘న సుజ్ఝతీతి తత్థ తత్థ పమాదపటిపత్తిసమ్భవతో. అపనేతబ్బోతి అత్తనో పటిఞ్ఞాయ అపనేతబ్బో’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౧౯౭-౧౯౮). విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౧౯౭) పన ‘‘న సుజ్ఝతీతి పుచ్ఛియమానో పటిపత్తిక్కమం ఉల్లఙ్ఘిత్వా కథేసి. అపనేతబ్బోతి తయా వుత్తక్కమేనాయం ధమ్మో న సక్కా అధిగన్తున్తి అధిగతమానతో అపనేతబ్బో’’తి వుత్తం. ‘‘సుజ్ఝతీ’’తి వత్వా సుజ్ఝనాకారం దస్సేతుం ‘‘దీఘరత్త’’న్తిఆది వుత్తం. పఞ్ఞాయతీతి ఏత్థాపి ‘‘యదీ’’తి పదం ఆనేత్వా యది సో భిక్ఖు తాయ పటిపదాయ పఞ్ఞాయతీతి సమ్బన్ధో. చతూసు పచ్చయేసు అలగ్గత్తా ‘‘ఆకాసే పాణిసమేన చేతసా’’తి వుత్తం. వుత్తసదిసం బ్యాకరణం హోతీతి యోజనా. తత్థ వుత్తసదిసన్తి తస్స భిక్ఖునో బ్యాకరణం ఇమస్మిం సుత్తే వుత్తేన సదిసం, సమన్తి అత్థో. ఖీణాసవస్స పటిపత్తిసదిసా పటిపత్తి హోతీతి దీఘరత్తం సువిక్ఖమ్భితకిలేసత్తా, ఇదఞ్చ అరహత్తం పటిజానన్తస్స వసేన వుత్తం. తేనాహ ‘‘ఖీణాసవస్స నామా’’తిఆది. ఖీణాసవస్స నామ…పే॰… న హోతీతి పహీనవిపల్లాసత్తా, జీవితనికన్తియా చ అభావతో న హోతి, పుథుజ్జనస్స పన అప్పహీనవిపల్లాసత్తా జీవితనికన్తిసబ్భావతో చ అప్పమత్తకేనపి హోతి, ఏవం సువిక్ఖమ్భితకిలేసస్స వత్తనసేక్ఖధమ్మపటిజాననం ఇమినా భయుప్పాదనేన, అమ్బిలాదిదస్సనే ఖేళుప్పాదాదినా చ న సక్కా వీమంసితుం, తస్మా తస్స వచనేనేవ తం సద్ధాతబ్బం.

    Yāya paṭipadāya yassa ariyamaggo āgacchati, sā pubbabhāgapaṭipatti āgamanapaṭipadā. Sodhetabbāti suddhā, udāhu na suddhāti vicāraṇavasena sodhetabbā. ‘‘Na sujjhatīti tattha tattha pamādapaṭipattisambhavato. Apanetabboti attano paṭiññāya apanetabbo’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.197-198). Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.197) pana ‘‘na sujjhatīti pucchiyamāno paṭipattikkamaṃ ullaṅghitvā kathesi. Apanetabboti tayā vuttakkamenāyaṃ dhammo na sakkā adhigantunti adhigatamānato apanetabbo’’ti vuttaṃ. ‘‘Sujjhatī’’ti vatvā sujjhanākāraṃ dassetuṃ ‘‘dīgharatta’’ntiādi vuttaṃ. Paññāyatīti etthāpi ‘‘yadī’’ti padaṃ ānetvā yadi so bhikkhu tāya paṭipadāya paññāyatīti sambandho. Catūsu paccayesu alaggattā ‘‘ākāse pāṇisamena cetasā’’ti vuttaṃ. Vuttasadisaṃ byākaraṇaṃ hotīti yojanā. Tattha vuttasadisanti tassa bhikkhuno byākaraṇaṃ imasmiṃ sutte vuttena sadisaṃ, samanti attho. Khīṇāsavassa paṭipattisadisā paṭipatti hotīti dīgharattaṃ suvikkhambhitakilesattā, idañca arahattaṃ paṭijānantassa vasena vuttaṃ. Tenāha ‘‘khīṇāsavassa nāmā’’tiādi. Khīṇāsavassa nāma…pe… na hotīti pahīnavipallāsattā, jīvitanikantiyā ca abhāvato na hoti, puthujjanassa pana appahīnavipallāsattā jīvitanikantisabbhāvato ca appamattakenapi hoti, evaṃ suvikkhambhitakilesassa vattanasekkhadhammapaṭijānanaṃ iminā bhayuppādanena, ambilādidassane kheḷuppādādinā ca na sakkā vīmaṃsituṃ, tasmā tassa vacaneneva taṃ saddhātabbaṃ.

    అయం భిక్ఖు సమ్పన్నవేయ్యాకరణోతి ఇదం న కేవలం అభాయనకమేవ సన్ధాయ వుత్తం ఏకచ్చస్స సూరజాతికస్స పుథుజ్జనస్సపి అభాయనతో, రజ్జనీయారమ్మణానం బదరసాళవాదిఅఅబలమద్దనాదీనం ఉపయోజనేపి ఖేళుప్పాదాదితణ్హుప్పత్తిరహితం సబ్బథా సువిసోధితమేవ సన్ధాయ వుత్తన్తి వేదితబ్బం.

    Ayaṃ bhikkhu sampannaveyyākaraṇoti idaṃ na kevalaṃ abhāyanakameva sandhāya vuttaṃ ekaccassa sūrajātikassa puthujjanassapi abhāyanato, rajjanīyārammaṇānaṃ badarasāḷavādiaabalamaddanādīnaṃ upayojanepi kheḷuppādāditaṇhuppattirahitaṃ sabbathā suvisodhitameva sandhāya vuttanti veditabbaṃ.

    ౨౩౪. ‘‘నీహరిత్వాతి సాసనతో నీహరిత్వా’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) వుత్తం, విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) పన ‘‘నీహరిత్వాతి పాళితో ఉద్ధరిత్వా’’తి. తథా హి ‘‘పఞ్చహుపాలి, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా నానుయుఞ్జితబ్బం. కతమేహి పఞ్చహి? సుత్తం న జానాతి, సుత్తానులోమం న జానాతీ’’తిఆదిపాళితో (పరి॰ ౪౪౨) సుత్తం సుత్తానులోమఞ్చ నీహరింసు, ‘‘అనాపత్తి ఏవం అమ్హాకం ఆచరియానం ఉగ్గహో పరిపుచ్ఛాతి భణతీ’’తి ఏవమాదితో ఆచరియవాదం, ‘‘ఆయస్మా ఉపాలి ఏవమాహ ‘అనాపత్తి ఆవుసో సుపినన్తేనా’’తి (పారా॰ ౭౮) ఏవమాదితో అత్తనోమతిం నీహరింసు. సా చ థేరస్స అత్తనోమతి సుత్తేన సఙ్గహితత్తా సుత్తం జాతం, ఏవమఞ్ఞాపి సుత్తాదీహి సఙ్గహితావ గహేతబ్బా, నేతరాతి వేదితబ్బం. అథ వా నీహరిత్వాతి విభజిత్వా, సాట్ఠకథం సకలం వినయపిటకం సుత్తాదీసు చతూసు పదేసేసు పక్ఖిపిత్వా చతుధా విభజిత్వా వినయం పకాసేసుం తబ్బినిముత్తస్స అభావాతి అధిప్పాయో. వజిరబుద్ధిటీకాయమ్పి (వజిర॰ టీ॰ పారాజిక ౪౫) ‘‘నీహరిత్వాతి ఏత్థ సాసనతో నీహరిత్వాతి అత్థో…పే॰… తాయ హి అత్తనోమతియా థేరో ఏతదగ్గట్ఠపనం లభతి. అపిచ వుత్తఞ్హేతం భగవతా ‘అనుపసమ్పన్నేన పఞ్ఞత్తేన వా అపఞ్ఞత్తేన వా వుచ్చమానో…పే॰… అనాదరియం కరోతి, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’తి. తత్థ హి పఞ్ఞత్తం నామ సుత్తం, సేసత్తయం అపఞ్ఞత్తం నామ. తేనాయం ‘చతుబ్బిధఞ్హి వినయం, మహాథేరా’తి గాథా సువుత్తా’’తి వుత్తం.

    234.‘‘Nīharitvāti sāsanato nīharitvā’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.45) vuttaṃ, vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.45) pana ‘‘nīharitvāti pāḷito uddharitvā’’ti. Tathā hi ‘‘pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Suttaṃ na jānāti, suttānulomaṃ na jānātī’’tiādipāḷito (pari. 442) suttaṃ suttānulomañca nīhariṃsu, ‘‘anāpatti evaṃ amhākaṃ ācariyānaṃ uggaho paripucchāti bhaṇatī’’ti evamādito ācariyavādaṃ, ‘‘āyasmā upāli evamāha ‘anāpatti āvuso supinantenā’’ti (pārā. 78) evamādito attanomatiṃ nīhariṃsu. Sā ca therassa attanomati suttena saṅgahitattā suttaṃ jātaṃ, evamaññāpi suttādīhi saṅgahitāva gahetabbā, netarāti veditabbaṃ. Atha vā nīharitvāti vibhajitvā, sāṭṭhakathaṃ sakalaṃ vinayapiṭakaṃ suttādīsu catūsu padesesu pakkhipitvā catudhā vibhajitvā vinayaṃ pakāsesuṃ tabbinimuttassa abhāvāti adhippāyo. Vajirabuddhiṭīkāyampi (vajira. ṭī. pārājika 45) ‘‘nīharitvāti ettha sāsanato nīharitvāti attho…pe… tāya hi attanomatiyā thero etadaggaṭṭhapanaṃ labhati. Apica vuttañhetaṃ bhagavatā ‘anupasampannena paññattena vā apaññattena vā vuccamāno…pe… anādariyaṃ karoti, āpatti dukkaṭassā’ti. Tattha hi paññattaṃ nāma suttaṃ, sesattayaṃ apaññattaṃ nāma. Tenāyaṃ ‘catubbidhañhi vinayaṃ, mahātherā’ti gāthā suvuttā’’ti vuttaṃ.

    వుత్తన్తి మిలిన్దపఞ్హే నాగసేనత్థేరేన వుత్తం. పజ్జతే అనేన అత్థోతి పదం, భగవతా కణ్ఠాదివణ్ణుప్పత్తిట్ఠానం ఆహచ్చ విసేసేత్వా భాసితం పదం ఆహచ్చపదం, భగవతోయేవ వచనం. తేనాహ ‘‘ఆహచ్చపదన్తి సుత్తం అధిప్పేత’’న్తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) వుత్తం. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) పన ‘‘కణ్ఠాదివణ్ణుప్పత్తిట్ఠానకరణాదీహి నీహరిత్వా అత్తనో వచీవిఞ్ఞత్తియావ భాసితం వచనం ఆహచ్చపద’’న్తి వుత్తం. వజిరబుద్ధిటీకాయం (వజిర॰ టీ॰ పారాజిక ౪౫) పన ‘‘అట్ఠ వణ్ణట్ఠానాని ఆహచ్చ వుత్తేన పదనికాయేనాతి అత్థో, ఉదాహటేన కణ్ఠోక్కన్తేన పదసమూహేనాతి అధిప్పాయో’’తి వుత్తం. ‘‘ఇదం కప్పతి, ఇదం న కప్పతీ’’తి ఏవం అవిసేసేత్వా ‘‘యం భిక్ఖవే మయా ‘ఇదం న కప్పతీ’తి అప్పటిక్ఖిత్తం , తఞ్చే అకప్పియం అనులోమేతి, కప్పియం పటిబాహతి, తం వో న కప్పతీ’’తిఆదినా (మహావ॰ ౩౦౫) వుత్తసామఞ్ఞలక్ఖణం ఇధ రసోతి అధిప్పేతన్తి ఆహ ‘‘రసోతి సుత్తానులోమ’’న్తి. రసోతి సారో ‘‘పత్తరసో’’తిఆదీసు (ధ॰ స॰ ౬౨౮-౬౩౦) వియ, పటిక్ఖిత్తానుఞ్ఞాతసుత్తసారోతి అత్థో. రసోతి వా లక్ఖణం పటివత్థుకం అనుద్ధరిత్వా లక్ఖణానులోమేన వుత్తత్తా. రసేనాతి తస్స ఆహచ్చభాసితస్స రసేన, తతో ఉద్ధటేన వినిచ్ఛయేనాతి అత్థో. సుత్తఛాయా వియ హి సుత్తానులోమన్తి. ధమ్మసఙ్గాహకపభుతిఆచరియపరమ్పరతో ఆనీతా అట్ఠకథాతన్తి ఇధ ‘‘ఆచరియవంసో’’తి అధిప్పేతాతి ఆహ ‘‘ఆచరియవంసోతి ఆచరియవాదో’’తి, ఆచరియవాదో ‘‘ఆచరియవంసో’’తి వుత్తో పాళియం వుత్తానం ఆచరియానం పరమ్పరాయ ఆభతోవ పమాణన్తి దస్సనత్థం. అధిప్పాయోతి కారణోపపత్తిసిద్ధో ఉహాపోహనయపవత్తో పచ్చక్ఖాదిపమాణపతిరూపకో. అధిప్పాయోతి ఏత్థ ‘‘అత్తనోమతీ’’తి కేచి అత్థం వదన్తి.

    Vuttanti milindapañhe nāgasenattherena vuttaṃ. Pajjate anena atthoti padaṃ, bhagavatā kaṇṭhādivaṇṇuppattiṭṭhānaṃ āhacca visesetvā bhāsitaṃ padaṃ āhaccapadaṃ, bhagavatoyeva vacanaṃ. Tenāha ‘‘āhaccapadanti suttaṃ adhippeta’’nti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.45) vuttaṃ. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.45) pana ‘‘kaṇṭhādivaṇṇuppattiṭṭhānakaraṇādīhi nīharitvā attano vacīviññattiyāva bhāsitaṃ vacanaṃ āhaccapada’’nti vuttaṃ. Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. pārājika 45) pana ‘‘aṭṭha vaṇṇaṭṭhānāni āhacca vuttena padanikāyenāti attho, udāhaṭena kaṇṭhokkantena padasamūhenāti adhippāyo’’ti vuttaṃ. ‘‘Idaṃ kappati, idaṃ na kappatī’’ti evaṃ avisesetvā ‘‘yaṃ bhikkhave mayā ‘idaṃ na kappatī’ti appaṭikkhittaṃ , tañce akappiyaṃ anulometi, kappiyaṃ paṭibāhati, taṃ vo na kappatī’’tiādinā (mahāva. 305) vuttasāmaññalakkhaṇaṃ idha rasoti adhippetanti āha ‘‘rasoti suttānuloma’’nti. Rasoti sāro ‘‘pattaraso’’tiādīsu (dha. sa. 628-630) viya, paṭikkhittānuññātasuttasāroti attho. Rasoti vā lakkhaṇaṃ paṭivatthukaṃ anuddharitvā lakkhaṇānulomena vuttattā. Rasenāti tassa āhaccabhāsitassa rasena, tato uddhaṭena vinicchayenāti attho. Suttachāyā viya hi suttānulomanti. Dhammasaṅgāhakapabhutiācariyaparamparato ānītā aṭṭhakathātanti idha ‘‘ācariyavaṃso’’ti adhippetāti āha ‘‘ācariyavaṃsoti ācariyavādo’’ti, ācariyavādo ‘‘ācariyavaṃso’’ti vutto pāḷiyaṃ vuttānaṃ ācariyānaṃ paramparāya ābhatova pamāṇanti dassanatthaṃ. Adhippāyoti kāraṇopapattisiddho uhāpohanayapavatto paccakkhādipamāṇapatirūpako. Adhippāyoti ettha ‘‘attanomatī’’ti keci atthaṃ vadanti.

    వినయపిటకే పాళీతి ఇధ అధికారవసేన వుత్తం, సేసపిటకేసుపి సుత్తాదిచతునయా యథానురూపం లబ్భన్తేవ.

    Vinayapiṭake pāḷīti idha adhikāravasena vuttaṃ, sesapiṭakesupi suttādicatunayā yathānurūpaṃ labbhanteva.

    ‘‘మహాపదేసాతి మహాఓకాసా. మహన్తాని వినయస్స పతిట్ఠాపనట్ఠానాని, యేసు పతిట్ఠాపితో వినయో వినిచ్ఛినీయతి అసన్దేహతో, మహన్తాని వా కారణాని మహాపదేసా, మహన్తాని వినయవినిచ్ఛయకారణానీతి వుత్తం హోతి. అత్థతో పన ‘యం భిక్ఖవే’తిఆదినా వుత్తాసాధిప్పాయా పాళియేవ మహాపదేసాతి వదన్తి. తేనేవాహ ‘యే భగవతా ఏవం వుత్తా’తిఆది. ఇమే చ మహాపదేసా ఖన్ధకే ఆగతా, తస్మా తేసం వినిచ్ఛయకథా తత్థేవ ఆవి భవిస్సతీతి ఇధ న వుచ్చతీ’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) వుత్తం. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) పన ‘‘మహాపదేసాతి మహాఓకాసా మహావిసయా, తే అత్థతో ‘యం భిక్ఖవేతిఆదిపాళివసేన అకప్పియానులోమతో కప్పియానులోమతో చ పుగ్గలేహి నయతో తథా తథా గయ్హమానా అత్థనయా ఏవ. తే హి భగవతా సరూపతో అవుత్తేసుపి పటిక్ఖిత్తానులోమేసు అనుఞ్ఞాతానులోమేసు చ సేసేసు కిచ్చేసు నివత్తిపవత్తిహేతుతాయ మహాగోచరాతి ‘మహాపదేసా’తి వుత్తా, న పన ‘యం భిక్ఖవే మయా ఇదం న కప్పతీ’తిఆదినా వుత్తా సాధిప్పాయా పాళియేవ తస్సా సుత్తే పవిట్ఠత్తా. ‘సుత్తానులోమమ్పి సుత్తే ఓతారేతబ్బం…పే॰… సుత్తమేవ బలవతర’న్తి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౪౫) హి వుత్తం. న హేసా సాధిప్పాయా పాళి సుత్తే ఓతారేతబ్బా, న గహేతబ్బా వా హోతి. యేనాయం సుత్తానులోమం సియా, తస్మా ఇమం పాళిఅధిప్పాయం నిస్సాయ పుగ్గలేహి గహితా యథావుత్తఅత్థావ సుత్తానులోమం, తంపకాసకత్తా పన అయం పాళిపి సుత్తానులోమన్తి గహేతబ్బం. తేనాహ ‘యే భగవతా ఏవం వుత్తా’తిఆది. ‘యం భిక్ఖవే’తిఆదిపాళినయేన హి పుగ్గలేహి గహితబ్బా యే అకప్పియానులోమాదయో అత్థా వుత్తా, తే మహాపదేసాతి అత్థో’’తి వుత్తం.

    ‘‘Mahāpadesāti mahāokāsā. Mahantāni vinayassa patiṭṭhāpanaṭṭhānāni, yesu patiṭṭhāpito vinayo vinicchinīyati asandehato, mahantāni vā kāraṇāni mahāpadesā, mahantāni vinayavinicchayakāraṇānīti vuttaṃ hoti. Atthato pana ‘yaṃ bhikkhave’tiādinā vuttāsādhippāyā pāḷiyeva mahāpadesāti vadanti. Tenevāha ‘ye bhagavatā evaṃ vuttā’tiādi. Ime ca mahāpadesā khandhake āgatā, tasmā tesaṃ vinicchayakathā tattheva āvi bhavissatīti idha na vuccatī’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.45) vuttaṃ. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.45) pana ‘‘mahāpadesāti mahāokāsā mahāvisayā, te atthato ‘yaṃ bhikkhavetiādipāḷivasena akappiyānulomato kappiyānulomato ca puggalehi nayato tathā tathā gayhamānā atthanayā eva. Te hi bhagavatā sarūpato avuttesupi paṭikkhittānulomesu anuññātānulomesu ca sesesu kiccesu nivattipavattihetutāya mahāgocarāti ‘mahāpadesā’ti vuttā, na pana ‘yaṃ bhikkhave mayā idaṃ na kappatī’tiādinā vuttā sādhippāyā pāḷiyeva tassā sutte paviṭṭhattā. ‘Suttānulomampi sutte otāretabbaṃ…pe… suttameva balavatara’nti (pārā. aṭṭha. 1.45) hi vuttaṃ. Na hesā sādhippāyā pāḷi sutte otāretabbā, na gahetabbā vā hoti. Yenāyaṃ suttānulomaṃ siyā, tasmā imaṃ pāḷiadhippāyaṃ nissāya puggalehi gahitā yathāvuttaatthāva suttānulomaṃ, taṃpakāsakattā pana ayaṃ pāḷipi suttānulomanti gahetabbaṃ. Tenāha ‘ye bhagavatā evaṃ vuttā’tiādi. ‘Yaṃ bhikkhave’tiādipāḷinayena hi puggalehi gahitabbā ye akappiyānulomādayo atthā vuttā, te mahāpadesāti attho’’ti vuttaṃ.

    వజిరబుద్ధిటీకాయమ్పి (వజిర॰ టీ॰ పారాజిక ౪౫) ‘‘పరివారట్ఠకథాయం ఇధ చ కిఞ్చాపి ‘సుత్తానులోమం నామ చత్తారో మహాపదేసా’తి వుత్తం, అథ ఖో మహాపదేసనయసిద్ధం పటిక్ఖిత్తాపటిక్ఖిత్తం అనుఞ్ఞాతాననుఞ్ఞాతం కప్పియాకప్పియన్తి అత్థతో వుత్తం హోతి. తత్థ యస్మా ‘ఠానం ఓకాసో పదేసోతి కారణవేవచనాని ‘అట్ఠానమేతం, ఆనన్ద, అనవకాసో’తిఆది సాసనతో, ‘నిగ్గహట్ఠాన’న్తి చ ‘అసన్దిట్ఠిట్ఠాన’న్తి చ ‘అసన్దిట్ఠి చ పన పదేసో’తి చ లోకతో, తస్మా మహాపదేసాతి మహాకారణానీతి అత్థో. కారణం నామ ఞాపకో హేతు ఇధాధిప్పేతం, మహన్తభావో పన తేసం మహావిసయత్తా మహాభూతానం వియ. తే దువిధా వినయమహాపదేసా సుత్తన్తికమహాపదేసా చాతి. తత్థ వినయమహాపదేసా వినయే యోగం గచ్ఛన్తి, ఇతరే ఉభయత్థాపి, తేనేవ పరివారే (పరి॰ ౪౪౨) అనుయోగవత్తే ‘ధమ్మం న జానాతి, ధమ్మానులోమం న జానాతీ’తి’’ వుత్తం. తత్థ ధమ్మన్తి ఠపేత్వా వినయపిటకం అవసేసం పిటకద్వయం, ధమ్మానులోమన్తి సుత్తన్తికే చత్తారో మహాపదేసేతిఆది.

    Vajirabuddhiṭīkāyampi (vajira. ṭī. pārājika 45) ‘‘parivāraṭṭhakathāyaṃ idha ca kiñcāpi ‘suttānulomaṃ nāma cattāro mahāpadesā’ti vuttaṃ, atha kho mahāpadesanayasiddhaṃ paṭikkhittāpaṭikkhittaṃ anuññātānanuññātaṃ kappiyākappiyanti atthato vuttaṃ hoti. Tattha yasmā ‘ṭhānaṃ okāso padesoti kāraṇavevacanāni ‘aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso’tiādi sāsanato, ‘niggahaṭṭhāna’nti ca ‘asandiṭṭhiṭṭhāna’nti ca ‘asandiṭṭhi ca pana padeso’ti ca lokato, tasmā mahāpadesāti mahākāraṇānīti attho. Kāraṇaṃ nāma ñāpako hetu idhādhippetaṃ, mahantabhāvo pana tesaṃ mahāvisayattā mahābhūtānaṃ viya. Te duvidhā vinayamahāpadesā suttantikamahāpadesā cāti. Tattha vinayamahāpadesā vinaye yogaṃ gacchanti, itare ubhayatthāpi, teneva parivāre (pari. 442) anuyogavatte ‘dhammaṃ na jānāti, dhammānulomaṃ na jānātī’ti’’ vuttaṃ. Tattha dhammanti ṭhapetvā vinayapiṭakaṃ avasesaṃ piṭakadvayaṃ, dhammānulomanti suttantike cattāro mahāpadesetiādi.

    యది సాపి తత్థ తత్థ భగవతా పవత్తితా పకిణ్ణకదేసనావ అట్ఠకథా, సా పన ధమ్మసఙ్గాహకేహి పఠమం తీణి పిటకాని సఙ్గాయిత్వా తస్స అత్థవణ్ణనానురూపేనేవ వాచనామగ్గం ఆరోపితత్తా ‘‘ఆచరియవాదో’’తి వుచ్చతి ‘‘ఆచరియా వదన్తి సంవణ్ణేన్తి పాళిం ఏతేనా’’తి కత్వా. తేనాహ ‘‘ఆచరియవాదో నామ…పే॰… అట్ఠకథాతన్తీ’’తి. తిస్సో హి సఙ్గీతియో ఆరుళ్హోయేవ బుద్ధవచనస్స అత్థసంవణ్ణనాభూతో కథామగ్గో మహామహిన్దత్థేరేన తమ్బపణ్ణిదీపం ఆభతో, పచ్ఛా తమ్బపణ్ణియేహి మహాథేరేహి సీహళభాసాయ ఠపితో నికాయన్తరలద్ధిసఙ్కరపరిహరణత్థం. భగవతో పకిణ్ణకదేసనాభూతా చ సుత్తానులోమభూతా చ అట్ఠకథా యస్మా ధమ్మసఙ్గాహకత్థేరేహి పాళివణ్ణనాక్కమేన సఙ్గహేత్వా వుత్తా, తస్మా ఆచరియవాదోతి వుత్తా. ఏతేన చ అట్ఠకథా సుత్తసుత్తానులోమేసు అత్థతో సఙ్గయ్హతీతి వేదితబ్బం. యథా చ ఏసా, ఏవం అత్తనోమతిపి పమాణభూతా. న హి భగవతో వచనం వచనానులోమఞ్చ అనిస్సాయ అగ్గసావకాదయోపి అత్తనో ఞాణబలేన సుత్తాభిధమ్మవినయేసు కిఞ్చి సమ్ముతిపరమత్థభూతం అత్థం వత్తుం సక్కోన్తి, తస్మా సబ్బమ్పి వచనం సుత్తే సుత్తానులోమే చ సఙ్గయ్హతి. విసుం పన అట్ఠకథాదీనం సఙ్గహితత్తా తదవసేసం సుత్తసుత్తానులోమతో గహేత్వా చతుధా వినయో నిద్దిట్ఠో.

    Yadi sāpi tattha tattha bhagavatā pavattitā pakiṇṇakadesanāva aṭṭhakathā, sā pana dhammasaṅgāhakehi paṭhamaṃ tīṇi piṭakāni saṅgāyitvā tassa atthavaṇṇanānurūpeneva vācanāmaggaṃ āropitattā ‘‘ācariyavādo’’ti vuccati ‘‘ācariyā vadanti saṃvaṇṇenti pāḷiṃ etenā’’ti katvā. Tenāha ‘‘ācariyavādo nāma…pe… aṭṭhakathātantī’’ti. Tisso hi saṅgītiyo āruḷhoyeva buddhavacanassa atthasaṃvaṇṇanābhūto kathāmaggo mahāmahindattherena tambapaṇṇidīpaṃ ābhato, pacchā tambapaṇṇiyehi mahātherehi sīhaḷabhāsāya ṭhapito nikāyantaraladdhisaṅkarapariharaṇatthaṃ. Bhagavato pakiṇṇakadesanābhūtā ca suttānulomabhūtā ca aṭṭhakathā yasmā dhammasaṅgāhakattherehi pāḷivaṇṇanākkamena saṅgahetvā vuttā, tasmā ācariyavādoti vuttā. Etena ca aṭṭhakathā suttasuttānulomesu atthato saṅgayhatīti veditabbaṃ. Yathā ca esā, evaṃ attanomatipi pamāṇabhūtā. Na hi bhagavato vacanaṃ vacanānulomañca anissāya aggasāvakādayopi attano ñāṇabalena suttābhidhammavinayesu kiñci sammutiparamatthabhūtaṃ atthaṃ vattuṃ sakkonti, tasmā sabbampi vacanaṃ sutte suttānulome ca saṅgayhati. Visuṃ pana aṭṭhakathādīnaṃ saṅgahitattā tadavasesaṃ suttasuttānulomato gahetvā catudhā vinayo niddiṭṭho.

    కిఞ్చాపి అత్తనోమతి సుత్తాదీహి సంసన్దిత్వావ పరికప్పీయతి, తథాపి సా న సుత్తాదీసు విసేసతో నిద్దిట్ఠాతి ఆహ ‘‘సుత్తసుత్తానులోమఆచరియవాదే ముఞ్చిత్వా’’తి. అనుబుద్ధియాతి సుత్తాదీనియేవ అనుగతబుద్ధియా. నయగ్గాహేనాతి సుత్తాదితో లబ్భమాననయగ్గహణేన. అత్తనోమతిం సామఞ్ఞతో పఠమం దస్సేత్వా ఇదాని తమేవ విసేసేత్వా దస్సేన్తో ‘‘అపిచా’’తిఆదిమాహ. తత్థ ‘‘సుత్తన్తాభిధమ్మవినయట్ఠకథాసూ’’తి వచనతో పిటకత్తయస్సపి సాధారణా ఏసా కథాతి వేదితబ్బా. థేరవాదోతి మహాసుమత్థేరాదీనం గాహో. ఇదాని తత్థ పటిపజ్జితబ్బాకారం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘తం పనా’’తిఆది. తత్థ అత్థేనాతి అత్తనా నయతో గహితేన అత్థేన. పాళిన్తి అత్తనో గాహస్స నిస్సయభూతం సాట్ఠకథం పాళిం. పాళియాతి తప్పటిక్ఖేపత్థం పరేనాభతాయ సాట్ఠకథాయ పాళియా, అత్తనా గహితం అత్థం నిస్సాయ, పాళిఞ్చ సంసన్దిత్వాతి అత్థో. ఆచరియవాదేతి అత్తనా పరేన చ సముద్ధటఅట్ఠకథాయ. ఓతారేతబ్బాతి ఞాణేన అనుప్పవేసేతబ్బా. ఓతరతి చేవ సమేతి చాతి అత్తనా ఉద్ధటేహి సంసన్దనవసేన ఓతరతి, పరేన ఉద్ధటేన సమేతి. సబ్బదుబ్బలాతి అసబ్బఞ్ఞుపుగ్గలస్స దోసవాసనాయ యాథావతో అత్థసమ్పటిపత్తిఅభావతో వుత్తం.

    Kiñcāpi attanomati suttādīhi saṃsanditvāva parikappīyati, tathāpi sā na suttādīsu visesato niddiṭṭhāti āha ‘‘suttasuttānulomaācariyavāde muñcitvā’’ti. Anubuddhiyāti suttādīniyeva anugatabuddhiyā. Nayaggāhenāti suttādito labbhamānanayaggahaṇena. Attanomatiṃ sāmaññato paṭhamaṃ dassetvā idāni tameva visesetvā dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha ‘‘suttantābhidhammavinayaṭṭhakathāsū’’ti vacanato piṭakattayassapi sādhāraṇā esā kathāti veditabbā. Theravādoti mahāsumattherādīnaṃ gāho. Idāni tattha paṭipajjitabbākāraṃ dassento āha ‘‘taṃ panā’’tiādi. Tattha atthenāti attanā nayato gahitena atthena. Pāḷinti attano gāhassa nissayabhūtaṃ sāṭṭhakathaṃ pāḷiṃ. Pāḷiyāti tappaṭikkhepatthaṃ parenābhatāya sāṭṭhakathāya pāḷiyā, attanā gahitaṃ atthaṃ nissāya, pāḷiñca saṃsanditvāti attho. Ācariyavādeti attanā parena ca samuddhaṭaaṭṭhakathāya. Otāretabbāti ñāṇena anuppavesetabbā. Otarati ceva sameti cāti attanā uddhaṭehi saṃsandanavasena otarati, parena uddhaṭena sameti. Sabbadubbalāti asabbaññupuggalassa dosavāsanāya yāthāvato atthasampaṭipattiabhāvato vuttaṃ.

    పమాదపాఠవసేన ఆచరియవాదస్స సుత్తానులోమేన అసంసన్దనాపి సియాతి ఆహ ‘‘ఇతరో న గహేతబ్బో’’తి. సమేన్తమేవ గహేతబ్బన్తి యే సుత్తేన సంసన్దన్తి, ఏవరూపావ అత్థా మహాపదేసతో ఉద్ధరితబ్బాతి దస్సేతి తథా తథా ఉద్ధటఅత్థానంయేవ సుత్తానులోమత్తా. తేనాహ ‘‘సుత్తానులోమతో హి సుత్తమేవ బలవతర’’న్తి. అథ వా సుత్తానులోమస్స సుత్తేకదేసత్తేపి సుత్తే వియ ‘‘ఇదం కప్పతి, ఇదం న కప్పతీ’’తి పరిచ్ఛిన్దిత్వా ఆహచ్చభాసితం కిఞ్చి నత్థీతి ఆహ ‘‘సుత్తా…పే॰… బలవతర’’న్తి. అప్పటివత్తియన్తి అప్పటిబాహియం. కారకసఙ్ఘసదిసన్తి పమాణత్తా సఙ్గీతికారకసఙ్ఘసదిసం. ‘‘బుద్ధానం ఠితకాలసదిస’’న్తి ఇమినా బుద్ధానంయేవ కథితధమ్మభావం దస్సేతి, ధరమానబుద్ధసదిసన్తి వుత్తం హోతి. సుత్తే హి పటిబాహితే బుద్ధోవ పటిబాహితో హోతి. ‘‘సకవాదీ సుత్తం గహేత్వా కథేతీతి సకవాదీ అత్తనో సుత్తం గహేత్వా వోహరతి. పరవాదీ సుత్తానులోమన్తి అఞ్ఞనికాయవాదీ అత్తనో నికాయే సుత్తానులోమం గహేత్వా కథేతీ’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) వుత్తం.

    Pamādapāṭhavasena ācariyavādassa suttānulomena asaṃsandanāpi siyāti āha ‘‘itaro na gahetabbo’’ti. Samentameva gahetabbanti ye suttena saṃsandanti, evarūpāva atthā mahāpadesato uddharitabbāti dasseti tathā tathā uddhaṭaatthānaṃyeva suttānulomattā. Tenāha ‘‘suttānulomato hi suttameva balavatara’’nti. Atha vā suttānulomassa suttekadesattepi sutte viya ‘‘idaṃ kappati, idaṃ na kappatī’’ti paricchinditvā āhaccabhāsitaṃ kiñci natthīti āha ‘‘suttā…pe… balavatara’’nti. Appaṭivattiyanti appaṭibāhiyaṃ. Kārakasaṅghasadisanti pamāṇattā saṅgītikārakasaṅghasadisaṃ. ‘‘Buddhānaṃ ṭhitakālasadisa’’nti iminā buddhānaṃyeva kathitadhammabhāvaṃ dasseti, dharamānabuddhasadisanti vuttaṃ hoti. Sutte hi paṭibāhite buddhova paṭibāhito hoti. ‘‘Sakavādī suttaṃ gahetvā kathetīti sakavādī attano suttaṃ gahetvā voharati. Paravādī suttānulomanti aññanikāyavādī attano nikāye suttānulomaṃ gahetvā kathetī’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.45) vuttaṃ.

    విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) పన ‘‘సకవాదీ సుత్తం గహేత్వా కథేతీతిఆదీసు యో యథాభూతమత్థం గహేత్వా కథనసీలో, సో సకవాదీ. సుత్తన్తి సఙ్గీతిత్తయారుళ్హం పాళివచనం. పరవాదీతి మహావిహారవాసీ వా హోతు అఞ్ఞనికాయవాసీ వా, యో విపరీతతో అత్థం గహేత్వా కథనసీలో, సోవ ఇధ ‘పరవాదీ’తి వుత్తో. సుత్తానులోమన్తి సఙ్గీతిత్తయారుళ్హం వా అనారుళ్హం వా యం కిఞ్చి విపల్లాసతో వా వఞ్చనాయ వా ‘సఙ్గీతిత్తయాగతమిద’న్తి దస్సియమానం సుత్తానులోమం. కేచి ‘అఞ్ఞనికాయే సుత్తానులోమ’న్తి వదన్తి, తం న యుత్తం సకవాదీపరవాదీనం ఉభిన్నమ్పి సఙ్గీతిత్తయారుళ్హసుత్తాదీనమేవ గహేతబ్బతో. తథా హి వక్ఖతి ‘తిస్సో సఙ్గీతియో ఆరుళ్హం పాళిఆగతం పఞ్ఞాయతి, గహేతబ్బ’న్తిఆది (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౪౫). న హి సకవాదీ అఞ్ఞనికాయసుత్తాదిం పమాణతో గణ్హాతి. యేన తేసు సుత్తాదీసు దస్సితేసు తత్థ ఠాతబ్బం భవేయ్య, వక్ఖతి చ ‘పరో తస్స అకప్పియభావసాధకం సుత్తతో బహుం కారణఞ్చ వినిచ్ఛయఞ్చ దస్సేతి…పే॰… సాధూతి సమ్పటిచ్ఛిత్వా అకప్పియేయేవ ఠాతబ్బ’న్తి (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౪౫), తస్మా పరవాదినాపి సఙ్గీతిత్తయే అనారుళ్హమ్పి అనారుళ్హమిచ్చేవ దస్సీయతి, కేవలం తస్స తస్స సుత్తాదినో సఙ్గీతిత్తయే అనాగతస్స కూటతా, ఆగతస్స చ బ్యఞ్జనచ్ఛాయాయ అఞ్ఞథా అధిప్పాయయోజనా చ విసేసా, తత్థ చ యం కూటం, తం అపనీయతి. యం అఞ్ఞథా యోజితం, తం తస్స విపరీతతాదస్సనత్థం తదఞ్ఞేన సుత్తాదినా సంసన్దనా కరీయతి. యో పన పరవాదినా గహితో అధిప్పాయో సుత్తన్తాదినా సంసన్దతి, సో సకవాదినాపి అత్తనో గాహం విస్సజ్జేత్వా గహేతబ్బోతి ఉభిన్నమ్పి సఙ్గీతిత్తయాగతమేవ సుత్తం పమాణన్తి వేదితబ్బం. తేనేవ కథావత్థుపకరణే ‘సకవాదే పఞ్చ సుత్తసతాని పరవాదే పఞ్చా’తి, సుత్తసహస్సమ్పి అధిప్పాయగ్గహణనానత్తేన సఙ్గీతిత్తయాగతమేవ గహితం, న నికాయన్తరే’’తి వుత్తం.

    Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.45) pana ‘‘sakavādī suttaṃ gahetvā kathetītiādīsu yo yathābhūtamatthaṃ gahetvā kathanasīlo, so sakavādī. Suttanti saṅgītittayāruḷhaṃ pāḷivacanaṃ. Paravādīti mahāvihāravāsī vā hotu aññanikāyavāsī vā, yo viparītato atthaṃ gahetvā kathanasīlo, sova idha ‘paravādī’ti vutto. Suttānulomanti saṅgītittayāruḷhaṃ vā anāruḷhaṃ vā yaṃ kiñci vipallāsato vā vañcanāya vā ‘saṅgītittayāgatamida’nti dassiyamānaṃ suttānulomaṃ. Keci ‘aññanikāye suttānuloma’nti vadanti, taṃ na yuttaṃ sakavādīparavādīnaṃ ubhinnampi saṅgītittayāruḷhasuttādīnameva gahetabbato. Tathā hi vakkhati ‘tisso saṅgītiyo āruḷhaṃ pāḷiāgataṃ paññāyati, gahetabba’ntiādi (pārā. aṭṭha. 1.45). Na hi sakavādī aññanikāyasuttādiṃ pamāṇato gaṇhāti. Yena tesu suttādīsu dassitesu tattha ṭhātabbaṃ bhaveyya, vakkhati ca ‘paro tassa akappiyabhāvasādhakaṃ suttato bahuṃ kāraṇañca vinicchayañca dasseti…pe… sādhūti sampaṭicchitvā akappiyeyeva ṭhātabba’nti (pārā. aṭṭha. 1.45), tasmā paravādināpi saṅgītittaye anāruḷhampi anāruḷhamicceva dassīyati, kevalaṃ tassa tassa suttādino saṅgītittaye anāgatassa kūṭatā, āgatassa ca byañjanacchāyāya aññathā adhippāyayojanā ca visesā, tattha ca yaṃ kūṭaṃ, taṃ apanīyati. Yaṃ aññathā yojitaṃ, taṃ tassa viparītatādassanatthaṃ tadaññena suttādinā saṃsandanā karīyati. Yo pana paravādinā gahito adhippāyo suttantādinā saṃsandati, so sakavādināpi attano gāhaṃ vissajjetvā gahetabboti ubhinnampi saṅgītittayāgatameva suttaṃ pamāṇanti veditabbaṃ. Teneva kathāvatthupakaraṇe ‘sakavāde pañca suttasatāni paravāde pañcā’ti, suttasahassampi adhippāyaggahaṇanānattena saṅgītittayāgatameva gahitaṃ, na nikāyantare’’ti vuttaṃ.

    వజిరబుద్ధిటీకాయం (వజిర॰ టీ॰ పారాజిక ౪౫) పన ‘‘పరవాదీతి అమ్హాకం సమయవిజాననకో అఞ్ఞనికాయికోతి వుత్తం. పరవాదీ సుత్తానులోమన్తి కథం? ‘అఞ్ఞత్ర ఉదకదన్తపోనా’తి సుత్తం సకవాదిస్స, తదనులోమతో నాళికేరఫలస్స ఉదకమ్పి ఉదకమేవ హోతీతి పరవాదీ చ.

    Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. pārājika 45) pana ‘‘paravādīti amhākaṃ samayavijānanako aññanikāyikoti vuttaṃ. Paravādī suttānulomanti kathaṃ? ‘Aññatra udakadantaponā’ti suttaṃ sakavādissa, tadanulomato nāḷikeraphalassa udakampi udakameva hotīti paravādī ca.

    ‘నాళికేరస్స యం తోయం, పురాణం పిత్తవడ్ఢనం;

    ‘Nāḷikerassa yaṃ toyaṃ, purāṇaṃ pittavaḍḍhanaṃ;

    తమేవ తరుణం తోయం, పిత్తఘం బలవడ్ఢన’న్తి. –

    Tameva taruṇaṃ toyaṃ, pittaghaṃ balavaḍḍhana’nti. –

    ఏవం పరవాదినా వుత్తే సకవాదీ ధఞ్ఞఫలస్స గతికత్తా, ఆహారత్థస్స చ ఫరణతో ‘యావకాలికమేవ త’న్తి వదన్తో పటిక్ఖిపతీ’’తి. ఖేపం వా గరహం వా అకత్వాతి ‘‘కిం ఇమినా’’తి ఖేపం పటిక్ఖేపం ఛడ్డనం వా ‘‘కిమేస బాలో వదతి, కిమేస బాలో జానాతీ’’తి గరహం నిన్దం వా అకత్వా. సుత్తానులోమన్తి అత్తనా అవుత్తం అఞ్ఞనికాయే సుత్తానులోమం. ‘‘సుత్తే ఓతారేతబ్బన్తి సకవాదినా సుత్తే ఓతారేతబ్బ’’న్తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫). విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) పన ‘‘సుత్తే ఓతారేతబ్బన్తి యస్స సుత్తస్స అనులోమనతో ఇదం సుత్తానులోమం అకాసి, తస్మిం, తదనురూపే వా అఞ్ఞతరస్మిం సుత్తే అత్తనా గహితం సుత్తానులోమం అత్థతో సంసన్దనవసేన ఓతారేతబ్బం. ‘ఇమినా చ ఇమినా చ కారణేన ఇమస్మిం సుత్తే సంసన్దతీ’తి సంసన్దేత్వా దస్సేతబ్బన్తి అత్థో’’తి వుత్తం. సుత్తస్మింయేవ ఠాతబ్బన్తి అత్తనో సుత్తేయేవ ఠాతబ్బం. అయన్తి సకవాదీ. పరోతి పరవాదీ. ఆచరియవాదో సుత్తే ఓతారేతబ్బోతి యస్స సుత్తస్స సంవణ్ణనావసేన అయం ఆచరియవాదో పవత్తో, తస్మిం, తాదిసే చ అఞ్ఞస్మిం సుత్తే పుబ్బాపరఅత్థసంసన్దనవసేన ఓతారేతబ్బం. గారయ్హాచరియవాదోతి పమాదలిఖితో, భిన్నలద్ధికేహి చ ఠపితో, ఏస నయో సబ్బత్థ.

    Evaṃ paravādinā vutte sakavādī dhaññaphalassa gatikattā, āhāratthassa ca pharaṇato ‘yāvakālikameva ta’nti vadanto paṭikkhipatī’’ti. Khepaṃ vā garahaṃ vā akatvāti ‘‘kiṃ iminā’’ti khepaṃ paṭikkhepaṃ chaḍḍanaṃ vā ‘‘kimesa bālo vadati, kimesa bālo jānātī’’ti garahaṃ nindaṃ vā akatvā. Suttānulomanti attanā avuttaṃ aññanikāye suttānulomaṃ. ‘‘Sutte otāretabbanti sakavādinā sutte otāretabba’’nti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.45). Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.45) pana ‘‘sutte otāretabbanti yassa suttassa anulomanato idaṃ suttānulomaṃ akāsi, tasmiṃ, tadanurūpe vā aññatarasmiṃ sutte attanā gahitaṃ suttānulomaṃ atthato saṃsandanavasena otāretabbaṃ. ‘Iminā ca iminā ca kāraṇena imasmiṃ sutte saṃsandatī’ti saṃsandetvā dassetabbanti attho’’ti vuttaṃ. Suttasmiṃyeva ṭhātabbanti attano sutteyeva ṭhātabbaṃ. Ayanti sakavādī. Paroti paravādī. Ācariyavādo sutte otāretabboti yassa suttassa saṃvaṇṇanāvasena ayaṃ ācariyavādo pavatto, tasmiṃ, tādise ca aññasmiṃ sutte pubbāparaatthasaṃsandanavasena otāretabbaṃ. Gārayhācariyavādoti pamādalikhito, bhinnaladdhikehi ca ṭhapito, esa nayo sabbattha.

    వజిరబుద్ధిటీకాయం (వజిర॰ టీ॰ పారాజిక ౪౫) పన – పరో ఆచరియవాదన్తి ‘‘సుఙ్కం పరిహరతీతి ఏత్థ ఉపచారం ఓక్కమిత్వా కిఞ్చాపి పరిహరతి, అవహారో ఏవా’’తి అట్ఠకథావచనతో ‘‘తథా కరోన్తో పారాజికమాపజ్జతీ’’తి పరవాదినా వుత్తే సకవాదీ ‘‘సుఙ్కం పరిహరతి, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి సుత్తం తత్థేవ ఆగతమహాఅట్ఠకథావచనేన సద్ధిం దస్సేత్వా పటిసేధేతి. తథా కరోన్తస్స దుక్కటమేవాతి. పరో అత్తనోమతిన్తి ఏత్థ ‘‘పురేభత్తం పరసన్తకం అవహరాతి పురేభత్తమేవ హరిస్సామీతి వాయమన్తస్స పచ్ఛాభత్తం హోతి, పురేభత్తపయోగోవ సో, తస్మా మూలట్ఠో న ముచ్చతీతి తుమ్హాకం థేరవాదత్తా మూలట్ఠస్స పారాజికమేవా’’తి పరవాదినా వుత్తే సకవాదీ ‘‘తం సఙ్కేతం పురే వా పచ్ఛా వా తం భణ్డం అవహరతి, మూలట్ఠస్స అనాపత్తీ’’తి సుత్తం దస్సేత్వా పటిక్ఖిపతి.

    Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. pārājika 45) pana – paro ācariyavādanti ‘‘suṅkaṃ pariharatīti ettha upacāraṃ okkamitvā kiñcāpi pariharati, avahāro evā’’ti aṭṭhakathāvacanato ‘‘tathā karonto pārājikamāpajjatī’’ti paravādinā vutte sakavādī ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti suttaṃ tattheva āgatamahāaṭṭhakathāvacanena saddhiṃ dassetvā paṭisedheti. Tathā karontassa dukkaṭamevāti. Paro attanomatinti ettha ‘‘purebhattaṃ parasantakaṃ avaharāti purebhattameva harissāmīti vāyamantassa pacchābhattaṃ hoti, purebhattapayogova so, tasmā mūlaṭṭho na muccatīti tumhākaṃ theravādattā mūlaṭṭhassa pārājikamevā’’ti paravādinā vutte sakavādī ‘‘taṃ saṅketaṃ pure vā pacchā vā taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpattī’’ti suttaṃ dassetvā paṭikkhipati.

    పరో సుత్తన్తి ‘‘అనియతహేతుధమ్మో సమ్మత్తనియతహేతుధమ్మస్స ఆరమ్మణపచ్చయేన పచ్చయో’’తి సుత్తం పట్ఠానే లిఖితం దస్సేత్వా ‘‘అరియమగ్గస్స న నిబ్బానమేవారమ్మణ’’న్తి పరవాదినా వుత్తే సకవాదీ ఆరమ్మణత్తికాదిసుత్తానులోమేన ఓతరతీతి పటిక్ఖిపతి. సుత్తానులోమే ఓతరన్తంయేవ హి సుత్తం నామ, నేతరం. తేన వుత్తం ‘‘పాళిఆగతం పఞ్ఞాయతీ’’తి ఏత్తకేనపి సిద్ధే ‘‘తిస్సో సఙ్గీతియో ఆరుళ్హం పాళిఆగతం పఞ్ఞాయతీ’’తిఆది. తాదిసఞ్హి పమాదలేఖన్తి ఆచరియో. ‘‘అప్పమాదో అమతపదం, పమాదో మచ్చునో పద’’న్తి (ధ॰ ప॰ ౨౧) వచనతో దిన్నభోజనే భుఞ్జిత్వా పరిస్సయాని పరివజ్జిత్వా సతిం పచ్చుపట్ఠపేత్వా విహరన్తో నిచ్చో హోతీతి. ఏవరూపస్స అత్థస్స ఆరుళ్హమ్పి సుత్తం న గహేతబ్బం. తేన వుత్తం ‘‘నో చే తథా పఞ్ఞాయతీ’’తి సిద్ధేపి ‘‘నో చే తథా పఞ్ఞాయతి, న ఓతరతి న సమేతీతి. బాహిరకసుత్తం వా’’తి వుత్తత్తా అత్తనో సుత్తమ్పి అత్థేన అసమేన్తం న గహేతబ్బం. పరో ఆచరియవాదన్తిఆదీసు ద్వీసు నయేసు పమాదలేఖవసేన తత్థ తత్థ ఆగతట్ఠకథావచనం థేరవాదేహి సద్ధిం యోజేత్వా వేదితబ్బం.

    Paro suttanti ‘‘aniyatahetudhammo sammattaniyatahetudhammassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti suttaṃ paṭṭhāne likhitaṃ dassetvā ‘‘ariyamaggassa na nibbānamevārammaṇa’’nti paravādinā vutte sakavādī ārammaṇattikādisuttānulomena otaratīti paṭikkhipati. Suttānulome otarantaṃyeva hi suttaṃ nāma, netaraṃ. Tena vuttaṃ ‘‘pāḷiāgataṃ paññāyatī’’ti ettakenapi siddhe ‘‘tisso saṅgītiyo āruḷhaṃ pāḷiāgataṃ paññāyatī’’tiādi. Tādisañhi pamādalekhanti ācariyo. ‘‘Appamādo amatapadaṃ, pamādo maccuno pada’’nti (dha. pa. 21) vacanato dinnabhojane bhuñjitvā parissayāni parivajjitvā satiṃ paccupaṭṭhapetvā viharanto nicco hotīti. Evarūpassa atthassa āruḷhampi suttaṃ na gahetabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘no ce tathā paññāyatī’’ti siddhepi ‘‘no ce tathā paññāyati, na otarati na sametīti. Bāhirakasuttaṃ vā’’ti vuttattā attano suttampi atthena asamentaṃ na gahetabbaṃ. Paro ācariyavādantiādīsu dvīsu nayesu pamādalekhavasena tattha tattha āgataṭṭhakathāvacanaṃ theravādehi saddhiṃ yojetvā veditabbaṃ.

    అథాయం ఆచరియవాదం గహేత్వా కథేతి, పరో సుత్తన్తి పరవాదినా ‘‘మూలబీజం నామ హలిద్ది సిఙ్గివేరం వచా…పే॰… బీజే బీజసఞ్ఞీ ఛిన్దతి వా ఛేదాపేతి వా భిన్దతి వా…పే॰… ఆపత్తి పాచిత్తియస్సా’’తి (పాచి॰ ౯౧) తుమ్హాకం పాఠత్తా ‘‘హలిద్దిగణ్ఠిం ఛిన్దన్తస్స పాచిత్తియ’’న్తి వుత్తే సకవాదీ ‘‘యాని వా పనఞ్ఞాని అత్థి మూలే జాయన్తి, మూలే సఞ్జాయన్తీ’’తిఆదిం దస్సేత్వా తస్స అట్ఠకథాసఙ్ఖాతేన ఆచరియవాదేన పటిక్ఖిపతి. న హి గణ్ఠిమ్హి గణ్ఠి జాయతీతి. పరో సుత్తానులోమన్తి పరవాదినా ‘‘అనాపత్తి ఏవం అమ్హాకం ఆచరియానం ఉగ్గహో’’తి వచనస్సానులోమతో ‘‘అమ్హాకం పోరాణభిక్ఖూ ఏకపాసాదే గబ్భం థకేత్వా అనుపసమ్పన్నేన సయితుం వట్టతీతి తథా కత్వా ఆగతా, తస్మా అమ్హాకం వట్టతీతి తుమ్హేసు ఏవ ఏకచ్చేసు వదన్తేసు ‘‘తుమ్హాకం న కిఞ్చి వత్తుం సక్కా’’తి వుత్తే సకవాదీ ‘‘సుత్తం సుత్తానులోమఞ్చ ఉగ్గహితకానంయేవ ఆచరియానం ఉగ్గహో పమాణ’’న్తిఆదిఅట్ఠకథావచనం దస్సేత్వా పటిసేధేతి. పరో అత్తనోమతిన్తి ‘‘ద్వారం వివరిత్వా అనాపుచ్ఛా సయితేసు కే ముచ్చన్తీ’’తి ఏత్థ పన ద్వేపి జనా ముచ్చన్తి – యో చ యక్ఖగహితకో, యో చ బన్ధిత్వా నిపజ్జాపితోతి తుమ్హాకం థేరవాదత్తా అఞ్ఞే సబ్బేపి యథా తథా వా నిపన్నాదయోపి ముచ్చన్తీతి పటిసేధేతి.

    Athāyaṃ ācariyavādaṃ gahetvā katheti, paro suttanti paravādinā ‘‘mūlabījaṃ nāma haliddi siṅgiveraṃ vacā…pe… bīje bījasaññī chindati vā chedāpeti vā bhindati vā…pe… āpatti pācittiyassā’’ti (pāci. 91) tumhākaṃ pāṭhattā ‘‘haliddigaṇṭhiṃ chindantassa pācittiya’’nti vutte sakavādī ‘‘yāni vā panaññāni atthi mūle jāyanti, mūle sañjāyantī’’tiādiṃ dassetvā tassa aṭṭhakathāsaṅkhātena ācariyavādena paṭikkhipati. Na hi gaṇṭhimhi gaṇṭhi jāyatīti. Paro suttānulomanti paravādinā ‘‘anāpatti evaṃ amhākaṃ ācariyānaṃ uggaho’’ti vacanassānulomato ‘‘amhākaṃ porāṇabhikkhū ekapāsāde gabbhaṃ thaketvā anupasampannena sayituṃ vaṭṭatīti tathā katvā āgatā, tasmā amhākaṃ vaṭṭatīti tumhesu eva ekaccesu vadantesu ‘‘tumhākaṃ na kiñci vattuṃ sakkā’’ti vutte sakavādī ‘‘suttaṃ suttānulomañca uggahitakānaṃyeva ācariyānaṃ uggaho pamāṇa’’ntiādiaṭṭhakathāvacanaṃ dassetvā paṭisedheti. Paro attanomatinti ‘‘dvāraṃ vivaritvā anāpucchā sayitesu ke muccantī’’ti ettha pana dvepi janā muccanti – yo ca yakkhagahitako, yo ca bandhitvā nipajjāpitoti tumhākaṃ theravādattā aññe sabbepi yathā tathā vā nipannādayopi muccantīti paṭisedheti.

    అథ పనాయం అత్తనోమతిం గహేత్వా కథేతి, పరో సుత్తన్తి ‘‘ఆపత్తిం ఆపజ్జన్తీ’’తి పరవాదినా వుత్తే సకవాదీ ‘‘దివా కిలన్తరూపో మఞ్చే నిసిన్నో పాదే భూమితో అమోచేత్వావ నిద్దావసేన నిపజ్జతి, తస్స అనాపత్తీ’’తిఆదిఅట్ఠకథావచనం దస్సేత్వా ఏకభఙ్గేన నిపన్నాదయోపి ముచ్చన్తీతి పటిసేధేతి.

    Atha panāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro suttanti ‘‘āpattiṃ āpajjantī’’ti paravādinā vutte sakavādī ‘‘divā kilantarūpo mañce nisinno pāde bhūmito amocetvāva niddāvasena nipajjati, tassa anāpattī’’tiādiaṭṭhakathāvacanaṃ dassetvā ekabhaṅgena nipannādayopi muccantīti paṭisedheti.

    అథాయం అత్తనోమతిం గహేత్వా కథేతి, పరో సుత్తానులోమన్తి ‘‘దోమనస్సమ్పాహం దేవానమిన్ద దువిధేన వదామి సేవితబ్బమ్పి అసేవితబ్బమ్పీతిఆదివచనేహి (దీ॰ ని॰ ౨.౩౬౦) సంసన్దనతో సదారపోసే దోసో తుమ్హాకం నత్థి, తేన వుత్తం ‘పుత్తదారస్స సఙ్గహో’’తి (ఖు॰ పా॰ ౫.౬; సు॰ ని॰ ౨౬౫) పరవాదినా వుత్తే ‘‘కిఞ్చాపి సకవాదీ బహుస్సుతో న హోతి, అథ ఖో రాగసహితేనేవ అకుసలేన భవితబ్బ’’న్తి పటిక్ఖిపతి. సేసేసుపి ఇమినా నయేన అఞ్ఞథాపి అనురూపతో యోజేతబ్బం, ఇదం సబ్బం ఉపతిస్సత్థేరాదయో ఆహు. ధమ్మసిరిత్థేరో పన ‘‘ఏత్థ పరోతి వుత్తో అఞ్ఞనికాయికో, సో పన అత్తనో సుత్తాదీనియేవ ఆహరతి, తాని సకవాదీ అత్తనో సుత్తాదిమ్హి ఓతారేత్వా సచే సమేతి, గణ్హాతి. నో చే, పటిక్ఖిపతీ’’తి వదతీతి ఆగతం.

    Athāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro suttānulomanti ‘‘domanassampāhaṃ devānaminda duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampītiādivacanehi (dī. ni. 2.360) saṃsandanato sadārapose doso tumhākaṃ natthi, tena vuttaṃ ‘puttadārassa saṅgaho’’ti (khu. pā. 5.6; su. ni. 265) paravādinā vutte ‘‘kiñcāpi sakavādī bahussuto na hoti, atha kho rāgasahiteneva akusalena bhavitabba’’nti paṭikkhipati. Sesesupi iminā nayena aññathāpi anurūpato yojetabbaṃ, idaṃ sabbaṃ upatissattherādayo āhu. Dhammasiritthero pana ‘‘ettha paroti vutto aññanikāyiko, so pana attano suttādīniyeva āharati, tāni sakavādī attano suttādimhi otāretvā sace sameti, gaṇhāti. No ce, paṭikkhipatī’’ti vadatīti āgataṃ.

    నను చ ‘‘సుత్తానులోమతో సుత్తమేవ బలవతర’’న్తి హేట్ఠా వుత్తం, ఇధ పన ‘‘సుత్తం సుత్తానులోమే ఓతారేతబ్బ’’న్తిఆది కస్మా వుత్తన్తి? నాయం విరోధో, ‘‘సుత్తానులోమతో సుత్తమేవ బలవతర’’న్తి ఇదఞ్హి సకమతేయేవ సుత్తం సన్ధాయ వుత్తం. తత్థ హి సకమతిపరియాపన్నమేవ సుత్తాదిం సన్ధాయ ‘‘అత్తనోమతి సబ్బదుబ్బలా, అత్తనోమతితో ఆచరియవాదో బలవతరో, ఆచరియవాదతో సుత్తానులోమం బలవతరం, సుత్తానులోమతో సుత్తమేవ బలవతర’’న్తి చ వుత్తం. ఇధ పన పరవాదినా ఆనీతం అఞ్ఞనికాయే సుత్తం సన్ధాయ ‘‘సుత్తానులోమే సుత్తం ఓతారేతబ్బ’’న్తిఆది వుత్తం, తస్మా పరవాదినా ఆనీతం సుత్తాది అత్తనో సుత్తానులోమఆచరియవాదఅత్తనోమతీసు ఓతారేత్వా సమేన్తంయేవ గహేతబ్బం, ఇతరం న గహేతబ్బన్తి అయం నయో ఇధ వుచ్చతీతి న కోచి పుబ్బాపరవిరోధోతి అయం సారత్థదీపనియాగతో (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) నయో. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) పన ‘‘యం కిఞ్చి కూటసుత్తం బాహిరకసుత్తాదివచనం న గహేతబ్బన్తి దస్సేతుం సుత్తం సుత్తానులోమే ఓతారేతబ్బన్తిఆది వుత్త’’న్తి వుత్తం.

    Nanu ca ‘‘suttānulomato suttameva balavatara’’nti heṭṭhā vuttaṃ, idha pana ‘‘suttaṃ suttānulome otāretabba’’ntiādi kasmā vuttanti? Nāyaṃ virodho, ‘‘suttānulomato suttameva balavatara’’nti idañhi sakamateyeva suttaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha hi sakamatipariyāpannameva suttādiṃ sandhāya ‘‘attanomati sabbadubbalā, attanomatito ācariyavādo balavataro, ācariyavādato suttānulomaṃ balavataraṃ, suttānulomato suttameva balavatara’’nti ca vuttaṃ. Idha pana paravādinā ānītaṃ aññanikāye suttaṃ sandhāya ‘‘suttānulome suttaṃ otāretabba’’ntiādi vuttaṃ, tasmā paravādinā ānītaṃ suttādi attano suttānulomaācariyavādaattanomatīsu otāretvā samentaṃyeva gahetabbaṃ, itaraṃ na gahetabbanti ayaṃ nayo idha vuccatīti na koci pubbāparavirodhoti ayaṃ sāratthadīpaniyāgato (sārattha. ṭī. 2.45) nayo. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.45) pana ‘‘yaṃ kiñci kūṭasuttaṃ bāhirakasuttādivacanaṃ na gahetabbanti dassetuṃ suttaṃ suttānulome otāretabbantiādi vutta’’nti vuttaṃ.

    బాహిరకసుత్తన్తి తిస్సో సఙ్గీతియో అనారుళ్హగుళ్హవేస్సన్తరాదీని చ మహాసఙ్ఘికనికాయవాసీనం సుత్తాని. వేదల్లాదీనన్తి ఆది-సద్దేన గుళ్హఉమ్మగ్గాదిగ్గహణం వేదితబ్బం . ఇతరం గారయ్హసుత్తం న గహేతబ్బం. ‘‘అత్తనోమతియమేవ ఠాతబ్బ’’న్తి ఇమినా అఞ్ఞనికాయతో ఆనీతసుత్తతోపి సకనికాయే అత్తనోమతియేవ బలవతరాతి దస్సేతి. ‘‘సకవాదీ సుత్తం గహేత్వా కథేతి, పరవాదీ సుత్తమేవా’’తి ఏవమాదినా సమానజాతికానం వసేన వారో న వుత్తో. సుత్తస్స సుత్తేయేవ ఓతారణం భిన్నం వియ హుత్వా న పఞ్ఞాయతి, వుత్తనయేనేవ చ సక్కా యోజేతున్తి.

    Bāhirakasuttanti tisso saṅgītiyo anāruḷhaguḷhavessantarādīni ca mahāsaṅghikanikāyavāsīnaṃ suttāni. Vedallādīnanti ādi-saddena guḷhaummaggādiggahaṇaṃ veditabbaṃ . Itaraṃ gārayhasuttaṃ na gahetabbaṃ. ‘‘Attanomatiyameva ṭhātabba’’nti iminā aññanikāyato ānītasuttatopi sakanikāye attanomatiyeva balavatarāti dasseti. ‘‘Sakavādī suttaṃ gahetvā katheti, paravādī suttamevā’’ti evamādinā samānajātikānaṃ vasena vāro na vutto. Suttassa sutteyeva otāraṇaṃ bhinnaṃ viya hutvā na paññāyati, vuttanayeneva ca sakkā yojetunti.

    ఇదాని సకవాదీపరవాదీనం కప్పియాకప్పియాదిభావం సన్ధాయ వివాదే ఉప్పన్నే తత్థ పటిపజ్జితబ్బవిధిం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అథ పనాయం కప్పియన్తి గహేత్వా కథేతీ’’తిఆది. అథ వా ఏవం సుత్తసుత్తానులోమాదిముఖేన సామఞ్ఞతో వివాదం దస్సేత్వా ఇదాని విసేసతో వివాదవత్థుం తబ్బినిచ్ఛయముఖేన సుత్తాదిఞ్చ దస్సేతుం ‘‘అథ పనాయం కప్పియ’’న్తిఆది వుత్తం. తత్థ సుత్తే చ సుత్తానులోమే చ ఓతారేతబ్బన్తి సకవాదినా అత్తనోయేవ సుత్తే చ సుత్తానులోమే చ ఓతారేతబ్బం. పరో కారణం న విన్దతీతి పరవాదీ కారణం న లభతి. సుత్తతో బహుం కారణఞ్చ వినిచ్ఛయఞ్చ దస్సేతీతి పరవాదీ అత్తనో సుత్తతో బహుం కారణఞ్చ వినిచ్ఛయఞ్చ ఆహరిత్వా దస్సేతి, ‘‘సాధూతి సమ్పటిచ్ఛిత్వా అకప్పియేయేవ ఠాతబ్బ’’న్తి ఇమినా అత్తనో నికాయే సుత్తాదీని అలభన్తేన సకవాదినా పరవాదీవచనేయేవ ఠాతబ్బన్తి వదతి. సుత్తే చ సుత్తానులోమే చాతి ఏత్థ -కారో వికప్పనత్థో, తేన ఆచరియవాదాదీనమ్పి సఙ్గహో. తేనాహ ‘‘కారణఞ్చ వినిచ్ఛయఞ్చ దస్సేతీ’’తి. తత్థ కారణన్తి సుత్తాదినయం నిస్సాయ అత్తనోమతియా ఉద్ధటం హేతుం. వినిచ్ఛయన్తి అట్ఠకథావినిచ్ఛయం.

    Idāni sakavādīparavādīnaṃ kappiyākappiyādibhāvaṃ sandhāya vivāde uppanne tattha paṭipajjitabbavidhiṃ dassento āha ‘‘atha panāyaṃ kappiyanti gahetvā kathetī’’tiādi. Atha vā evaṃ suttasuttānulomādimukhena sāmaññato vivādaṃ dassetvā idāni visesato vivādavatthuṃ tabbinicchayamukhena suttādiñca dassetuṃ ‘‘atha panāyaṃ kappiya’’ntiādi vuttaṃ. Tattha sutte ca suttānulome ca otāretabbanti sakavādinā attanoyeva sutte ca suttānulome ca otāretabbaṃ. Paro kāraṇaṃ na vindatīti paravādī kāraṇaṃ na labhati. Suttato bahuṃ kāraṇañca vinicchayañca dassetīti paravādī attano suttato bahuṃ kāraṇañca vinicchayañca āharitvā dasseti, ‘‘sādhūti sampaṭicchitvā akappiyeyeva ṭhātabba’’nti iminā attano nikāye suttādīni alabhantena sakavādinā paravādīvacaneyeva ṭhātabbanti vadati. Sutte ca suttānulome cāti ettha ca-kāro vikappanattho, tena ācariyavādādīnampi saṅgaho. Tenāha ‘‘kāraṇañca vinicchayañca dassetī’’ti. Tattha kāraṇanti suttādinayaṃ nissāya attanomatiyā uddhaṭaṃ hetuṃ. Vinicchayanti aṭṭhakathāvinicchayaṃ.

    ద్విన్నమ్పి కారణచ్ఛాయా దిస్సతీతి సకవాదీపరవాదీనం ఉభిన్నమ్పి కప్పియాకప్పియభావసాధకం కారణపతిరూపకచ్ఛాయా దిస్సతి. తత్థ కారణచ్ఛాయాతి సుత్తాదీసు ‘‘కప్పియ’’న్తి గాహస్స, ‘‘అకప్పియ’’న్తి గాహస్స చ నిమిత్తభూతేన కిచ్ఛేన పటిపాదనీయం అవిభూతకారణం కారణచ్ఛాయా, కారణపతిరూపకన్తి అత్థో. యది ద్విన్నమ్పి కారణచ్ఛాయా దిస్సతి, కస్మా అకప్పియేయేవ ఠాతబ్బన్తి ఆహ ‘‘వినయఞ్హి పత్వా’’తిఆది. ‘‘వినయం పత్వా’’తి వుత్తమేవత్థం పాకటతరం కత్వా దస్సేన్తో ఆహ ‘‘కప్పియాకప్పియవిచారణం ఆగమ్మా’’తి. రున్ధితబ్బన్తిఆదీసు దుబ్బిఞ్ఞేయ్యవినిచ్ఛయే కప్పియాకప్పియభావే సతి ‘‘కప్పియ’’న్తి గహణం రున్ధితబ్బం, ‘‘అకప్పియ’’న్తి గహణం గాళ్హం కాతబ్బం, అపరాపరప్పవత్తం కప్పియగ్గహణం సోతం పచ్ఛిన్దితబ్బం, గరుకభావసఙ్ఖతే అకప్పియేయేవ ఠాతబ్బన్తి అత్థో. అథ వా రున్ధితబ్బన్తి కప్పియసఞ్ఞాయ వీతిక్కమకారణం రున్ధితబ్బం, తంనివారణచిత్తం దళ్హతరం కాతబ్బం. సోతం పచ్ఛిన్దితబ్బన్తి తత్థ వీతిక్కమప్పవత్తి పచ్ఛిన్దితబ్బా. గరుకభావేతి అకప్పియభావేతి అత్థో.

    Dvinnampi kāraṇacchāyā dissatīti sakavādīparavādīnaṃ ubhinnampi kappiyākappiyabhāvasādhakaṃ kāraṇapatirūpakacchāyā dissati. Tattha kāraṇacchāyāti suttādīsu ‘‘kappiya’’nti gāhassa, ‘‘akappiya’’nti gāhassa ca nimittabhūtena kicchena paṭipādanīyaṃ avibhūtakāraṇaṃ kāraṇacchāyā, kāraṇapatirūpakanti attho. Yadi dvinnampi kāraṇacchāyā dissati, kasmā akappiyeyeva ṭhātabbanti āha ‘‘vinayañhi patvā’’tiādi. ‘‘Vinayaṃ patvā’’ti vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassento āha ‘‘kappiyākappiyavicāraṇaṃ āgammā’’ti. Rundhitabbantiādīsu dubbiññeyyavinicchaye kappiyākappiyabhāve sati ‘‘kappiya’’nti gahaṇaṃ rundhitabbaṃ, ‘‘akappiya’’nti gahaṇaṃ gāḷhaṃ kātabbaṃ, aparāparappavattaṃ kappiyaggahaṇaṃ sotaṃ pacchinditabbaṃ, garukabhāvasaṅkhate akappiyeyeva ṭhātabbanti attho. Atha vā rundhitabbanti kappiyasaññāya vītikkamakāraṇaṃ rundhitabbaṃ, taṃnivāraṇacittaṃ daḷhataraṃ kātabbaṃ. Sotaṃ pacchinditabbanti tattha vītikkamappavatti pacchinditabbā. Garukabhāveti akappiyabhāveti attho.

    బహూహి సుత్తవినిచ్ఛయకారణేహీతి బహూహి సుత్తేహి చేవ తతో ఆనీతవినిచ్ఛయకారణేహి చ. అథ వా సుత్తేన అట్ఠకథావినిచ్ఛయేన చ లద్ధకారణేహి. అత్తనో గహణం న విస్సజ్జేతబ్బన్తి సకవాదినా అత్తనో ‘‘అకప్పియ’’న్తి గహణం న విస్సజ్జేతబ్బన్తి అత్థో.

    Bahūhi suttavinicchayakāraṇehīti bahūhi suttehi ceva tato ānītavinicchayakāraṇehi ca. Atha vā suttena aṭṭhakathāvinicchayena ca laddhakāraṇehi. Attano gahaṇaṃ na vissajjetabbanti sakavādinā attano ‘‘akappiya’’nti gahaṇaṃ na vissajjetabbanti attho.

    ఇదాని వుత్తమేవత్థం నిగమేన్తో ‘‘ఏవ’’న్తిఆదిమాహ. తత్థ యోతి సకవాదీపరవాదీసు యో కోచి. కేచి పన ‘‘సకవాదీసుయేవ యో కోచి ఇధాధిప్పేతో’’తి వదన్తి, ఏవం సన్తే ‘‘అథ పనాయం కప్పియన్తి గహేత్వా కథేతీ’’తిఆదీసు సబ్బత్థ ఉభోపి సకవాదినోయేవ సియుం హేట్ఠా వుత్తస్సేవ నిగమనవసేన ‘‘ఏవ’’న్తిఆదినా వుత్తత్తా, తస్మా తం న గహేతబ్బం. అతిరేకకారణం లభతీతి ఏత్థ సుత్తాదీసు పురిమం పురిమం అతిరేకకారణం నామ, యో వా సుత్తాదీసు చతూసు బహుతరం కారణం లభతి, సో అతిరేకకారణం లభతి నామ.

    Idāni vuttamevatthaṃ nigamento ‘‘eva’’ntiādimāha. Tattha yoti sakavādīparavādīsu yo koci. Keci pana ‘‘sakavādīsuyeva yo koci idhādhippeto’’ti vadanti, evaṃ sante ‘‘atha panāyaṃ kappiyanti gahetvā kathetī’’tiādīsu sabbattha ubhopi sakavādinoyeva siyuṃ heṭṭhā vuttasseva nigamanavasena ‘‘eva’’ntiādinā vuttattā, tasmā taṃ na gahetabbaṃ. Atirekakāraṇaṃ labhatīti ettha suttādīsu purimaṃ purimaṃ atirekakāraṇaṃ nāma, yo vā suttādīsu catūsu bahutaraṃ kāraṇaṃ labhati, so atirekakāraṇaṃ labhati nāma.

    సుట్ఠు పవత్తి ఏతస్సాతి, సుట్ఠు పవత్తతి సీలేనాతి వా సుప్పవత్తి. తేనాహ ‘‘సుప్పవత్తీతి సుట్ఠు పవత్త’’న్తి. వాచాయ ఉగ్గతం వాచుగ్గతం, వచసా సుగ్గహితన్తి వుత్తం హోతి. అథ వా వాచుగ్గతన్తి వాచాయ ఉగ్గతం, తత్థ నిరన్తరం ఠితన్తి అత్థో. సుత్తతోతి ఇమస్స వివరణం ‘‘పాళితో’’తి. ఏత్థ చ ‘‘సుత్తం నామ సకలం వినయపిటక’’న్తి వుత్తత్తా పున సుత్తతోతి తదత్థపటిపాదకం సుత్తాభిధమ్మపాళివచనం అధిప్పేతం. అనుబ్యఞ్జనసోతి ఇమస్స వివరణం ‘‘పరిపుచ్ఛతో చ అట్ఠకథాతో చా’’తి. పాళిం అనుగన్త్వా అత్థస్స బ్యఞ్జనతో పకాసనతో ‘‘అనుబ్యఞ్జన’’న్తి హి పరిపుచ్ఛా అట్ఠకథా చ వుచ్చతి. ఏత్థ చ అట్ఠకథాయ విసుం గహితత్తా ‘‘పరిపుచ్ఛా’’తి థేరవాదో వుత్తో. అథ వా పరిపుచ్ఛాతి ఆచరియస్స సన్తికా పాళియా అత్థసవనం. అట్ఠకథాతి పాళిముత్తకవినిచ్ఛయో. తదుభయమ్పి పాళిం అనుగన్త్వా అత్థస్స బ్యఞ్జనతో ‘‘అనుబ్యఞ్జన’’న్తి వుత్తం.

    Suṭṭhu pavatti etassāti, suṭṭhu pavattati sīlenāti vā suppavatti. Tenāha ‘‘suppavattīti suṭṭhu pavatta’’nti. Vācāya uggataṃ vācuggataṃ, vacasā suggahitanti vuttaṃ hoti. Atha vā vācuggatanti vācāya uggataṃ, tattha nirantaraṃ ṭhitanti attho. Suttatoti imassa vivaraṇaṃ ‘‘pāḷito’’ti. Ettha ca ‘‘suttaṃ nāma sakalaṃ vinayapiṭaka’’nti vuttattā puna suttatoti tadatthapaṭipādakaṃ suttābhidhammapāḷivacanaṃ adhippetaṃ. Anubyañjanasoti imassa vivaraṇaṃ ‘‘paripucchato ca aṭṭhakathāto cā’’ti. Pāḷiṃ anugantvā atthassa byañjanato pakāsanato ‘‘anubyañjana’’nti hi paripucchā aṭṭhakathā ca vuccati. Ettha ca aṭṭhakathāya visuṃ gahitattā ‘‘paripucchā’’ti theravādo vutto. Atha vā paripucchāti ācariyassa santikā pāḷiyā atthasavanaṃ. Aṭṭhakathāti pāḷimuttakavinicchayo. Tadubhayampi pāḷiṃ anugantvā atthassa byañjanato ‘‘anubyañjana’’nti vuttaṃ.

    వినయేతి వినయాచారే. తేనేవ వక్ఖతి ‘‘వినయం అజహన్తో అవోక్కమన్తో’’తిఆది. తత్థ పతిట్ఠానం నామ సఞ్చిచ్చ ఆపత్తియా అనాపజ్జనాదినా హోతీతి ఆహ ‘‘లజ్జిభావేన పతిట్ఠితో’’తి, తేన లజ్జీ హోతీతి వుత్తం హోతి. వినయధరస్స లక్ఖణే వత్తబ్బే కిం ఇమినా లజ్జిభావేనాతి ఆహ ‘‘అలజ్జీ హీ’’తిఆది. తత్థ బహుస్సుతోపీతి ఇమినా పఠమలక్ఖణసమన్నాగమం దస్సేతి. లాభగరుకతాయాతి ఇమినా వినయే ఠితతాయ అభావే పఠమలక్ఖణయోగా కిచ్చకరో న హోతి, అథ ఖో అకిచ్చకరో అనత్థకరో ఏవాతి దస్సేతి. సఙ్ఘభేదస్స పుబ్బభాగే పవత్తకలహస్సేతం అధివచనం సఙ్ఘరాజీతి. కుక్కుచ్చకోతి అణుమత్తేసుపి వజ్జేసు భయదస్సనవసేన కుక్కుచ్చం ఉప్పాదేన్తో. తన్తిం అవిసంవాదేత్వాతి పాళిం అఞ్ఞథా అకత్వా. అవోక్కమన్తోతి అనతిక్కమన్తో.

    Vinayeti vinayācāre. Teneva vakkhati ‘‘vinayaṃ ajahanto avokkamanto’’tiādi. Tattha patiṭṭhānaṃ nāma sañcicca āpattiyā anāpajjanādinā hotīti āha ‘‘lajjibhāvena patiṭṭhito’’ti, tena lajjī hotīti vuttaṃ hoti. Vinayadharassa lakkhaṇe vattabbe kiṃ iminā lajjibhāvenāti āha ‘‘alajjī hī’’tiādi. Tattha bahussutopīti iminā paṭhamalakkhaṇasamannāgamaṃ dasseti. Lābhagarukatāyāti iminā vinaye ṭhitatāya abhāve paṭhamalakkhaṇayogā kiccakaro na hoti, atha kho akiccakaro anatthakaro evāti dasseti. Saṅghabhedassa pubbabhāge pavattakalahassetaṃ adhivacanaṃ saṅgharājīti. Kukkuccakoti aṇumattesupi vajjesu bhayadassanavasena kukkuccaṃ uppādento. Tantiṃ avisaṃvādetvāti pāḷiṃ aññathā akatvā. Avokkamantoti anatikkamanto.

    విత్థునతీతి అత్థం అదిస్వా నిత్థునతి, విత్థమ్భతి వా. విప్ఫన్దతీతి కమ్పతి. సన్తిట్ఠితుం న సక్కోతీతి ఏకస్మింయేవ అత్థే పతిట్ఠాతుం న సక్కోతి. తేనాహ ‘‘యం యం పరేన వుచ్చతి, తం తం అనుజానాతీ’’తి. సకవాదం ఛడ్డేత్వా పరవాదం గణ్హాతీతి ‘‘ఉచ్ఛుమ్హి కసటం యావజీవికం, రసో సత్తాహకాలికో, తదుభయవినిముత్తో చ ఉచ్ఛు నామ విసుం నత్థి, తస్మా ఉచ్ఛుపి వికాలే వట్టతీ’’తి పరవాదినా వుత్తే తమ్పి గణ్హాతి. ఏకేకలోమన్తి పలితం సన్ధాయ వుత్తం. యమ్హీతి యస్మిం పుగ్గలే. పరిక్ఖయం పరియాదానన్తి అత్థతో ఏకం.

    Vitthunatīti atthaṃ adisvā nitthunati, vitthambhati vā. Vipphandatīti kampati. Santiṭṭhituṃ na sakkotīti ekasmiṃyeva atthe patiṭṭhātuṃ na sakkoti. Tenāha ‘‘yaṃ yaṃ parena vuccati, taṃ taṃ anujānātī’’ti. Sakavādaṃ chaḍḍetvā paravādaṃ gaṇhātīti ‘‘ucchumhi kasaṭaṃ yāvajīvikaṃ, raso sattāhakāliko, tadubhayavinimutto ca ucchu nāma visuṃ natthi, tasmā ucchupi vikāle vaṭṭatī’’ti paravādinā vutte tampi gaṇhāti. Ekekalomanti palitaṃ sandhāya vuttaṃ. Yamhīti yasmiṃ puggale. Parikkhayaṃ pariyādānanti atthato ekaṃ.

    ఆచరియపరమ్పరాతి ఆచరియానం వినిచ్ఛయపరమ్పరా. తేనేవ వక్ఖతి ‘‘అత్తనోమతిం పహాయ…పే॰… యథా ఆచరియో చ ఆచరియాచరియో చ పాళిఞ్చ పరిపుచ్ఛఞ్చ వదన్తి, తథా ఞాతుం వట్టతీ’’తి. న హి ఆచరియానం నామమత్తతో పరమ్పరజాననే పయోజనం అత్థి. పుబ్బాపరానుసన్ధితోతి పుబ్బవచనస్స అపరవచనేన సహ అత్థసమ్బన్ధజాననతో. అత్థతోతి సద్దత్థపిణ్డత్థఅధిప్పేతత్థాదితో. కారణతోతి తదత్థుపపత్తితో. ఆచరియపరమ్పరన్తి ఇమస్సేవ వేవచనం ‘‘థేరవాదఙ్గ’’న్తి, థేరపటిపాటిన్తి అత్థో. ద్వే తయో పరివట్టాతి ద్వే తయో పరమ్పరా.

    Ācariyaparamparāti ācariyānaṃ vinicchayaparamparā. Teneva vakkhati ‘‘attanomatiṃ pahāya…pe… yathā ācariyo ca ācariyācariyo ca pāḷiñca paripucchañca vadanti, tathā ñātuṃ vaṭṭatī’’ti. Na hi ācariyānaṃ nāmamattato paramparajānane payojanaṃ atthi. Pubbāparānusandhitoti pubbavacanassa aparavacanena saha atthasambandhajānanato. Atthatoti saddatthapiṇḍatthaadhippetatthādito. Kāraṇatoti tadatthupapattito. Ācariyaparamparanti imasseva vevacanaṃ ‘‘theravādaṅga’’nti, therapaṭipāṭinti attho. Dve tayo parivaṭṭāti dve tayo paramparā.

    ఇమేహి చ పన తీహి లక్ఖణేహీతి ఏత్థ పఠమేన లక్ఖణేన వినయస్స సుట్ఠు ఉగ్గహితభావో వుత్తో, దుతియేన తత్థ లజ్జిభావేన చేవ అచలతాయ చ సుప్పతిట్ఠితతా, తతియేన పాళిఅట్ఠకథాసు సరూపేన అనాగతానమ్పి తదనులోమతో ఆచరియేహి దిన్ననయతో వినిచ్ఛినితుం సమత్థతా. ఓతిణ్ణే వత్థుస్మిన్తి చోదనావసేన వీతిక్కమవత్థుస్మిం సఙ్ఘమజ్ఝే ఓతిణ్ణే. చోదకేన చ చుదితకేన చ వుత్తే వత్తబ్బేతి ఏవం ఓతిణ్ణవత్థుం నిస్సాయ చోదకేన ‘‘దిట్ఠం సుత’’న్తిఆదినా, చుదితకేన ‘‘అత్థీ’’తిఆదినా చ యం వత్తబ్బం, తస్మిం వత్తబ్బే వుత్తేతి అత్థో. వత్థు ఓలోకేతబ్బన్తి తస్స తస్స సిక్ఖాపదస్స వత్థు ఓలోకేతబ్బం. ‘‘తిణేన వా పణ్ణేన వా…పే॰… యో ఆగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి హిదం నిస్సగ్గియే అఞ్ఞాతకవిఞ్ఞత్తిసిక్ఖాపదస్స (పారా॰ ౫౧౭) వత్థుస్మిం పఞ్ఞత్తం.

    Imehi ca pana tīhi lakkhaṇehīti ettha paṭhamena lakkhaṇena vinayassa suṭṭhu uggahitabhāvo vutto, dutiyena tattha lajjibhāvena ceva acalatāya ca suppatiṭṭhitatā, tatiyena pāḷiaṭṭhakathāsu sarūpena anāgatānampi tadanulomato ācariyehi dinnanayato vinicchinituṃ samatthatā. Otiṇṇe vatthusminti codanāvasena vītikkamavatthusmiṃ saṅghamajjhe otiṇṇe. Codakena ca cuditakena ca vutte vattabbeti evaṃ otiṇṇavatthuṃ nissāya codakena ‘‘diṭṭhaṃ suta’’ntiādinā, cuditakena ‘‘atthī’’tiādinā ca yaṃ vattabbaṃ, tasmiṃ vattabbe vutteti attho. Vatthu oloketabbanti tassa tassa sikkhāpadassa vatthu oloketabbaṃ. ‘‘Tiṇena vā paṇṇena vā…pe… yo āgaccheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti hidaṃ nissaggiye aññātakaviññattisikkhāpadassa (pārā. 517) vatthusmiṃ paññattaṃ.

    థుల్లచ్చయదుబ్భాసితాపత్తీనం మాతికాయ అనాగతత్తా ‘‘పఞ్చన్నం ఆపత్తీనం అఞ్ఞతర’’న్తి వుత్తం. తికదుక్కటన్తి ‘‘అనుపసమ్పన్నే ఉపసమ్పన్నసఞ్ఞీ ఉజ్ఝాయతి ఖీయతి, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తిఆదినా (పాచి॰ ౧౦౬) ఆగతం తికదుక్కటం. అఞ్ఞతరం వా ఆపత్తిన్తి ‘‘కాలే వికాలసఞ్ఞీ, ఆపత్తి దుక్కటస్స, కాలే వేమతికో, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తిఆదికం (పాచి॰ ౨౫౦) దుకదుక్కటం సన్ధాయ వుత్తం.

    Thullaccayadubbhāsitāpattīnaṃ mātikāya anāgatattā ‘‘pañcannaṃ āpattīnaṃ aññatara’’nti vuttaṃ. Tikadukkaṭanti ‘‘anupasampanne upasampannasaññī ujjhāyati khīyati, āpatti dukkaṭassā’’tiādinā (pāci. 106) āgataṃ tikadukkaṭaṃ. Aññataraṃ vā āpattinti ‘‘kāle vikālasaññī, āpatti dukkaṭassa, kāle vematiko, āpatti dukkaṭassā’’tiādikaṃ (pāci. 250) dukadukkaṭaṃ sandhāya vuttaṃ.

    అన్తరాపత్తిన్తి ఏత్థ తస్మిం తస్మిం సిక్ఖాపదే ఆగతవత్థువీతిక్కమం వినా అఞ్ఞస్మిం వత్థువీతిక్కమే నిదానతో పభుతి వినీతవత్థుపరియోసానా అన్తరన్తరా వుత్తా ఆపత్తి. ఇధ పన ‘‘వత్థుం ఓలోకేతీ’’తి విసుం గహితత్తా తదవసేసా అన్తరాపత్తీతి గహితా. పటిలాతం ఉక్ఖిపతీతి ఇదమ్పి విసిబ్బనసిక్ఖాపదే (పాచి॰ ౩౫౦) ఆగతం, తత్థ డయ్హమానం అలాతం అగ్గికపాలాదితో బహి పతితం అవిజ్ఝాతమేవ పటిఉక్ఖిపతి, పున యథాఠానే ఠపేతీతి అత్థో. విజ్ఝాతం పన పటిక్ఖిపన్తస్స పాచిత్తియమేవ.

    Antarāpattinti ettha tasmiṃ tasmiṃ sikkhāpade āgatavatthuvītikkamaṃ vinā aññasmiṃ vatthuvītikkame nidānato pabhuti vinītavatthupariyosānā antarantarā vuttā āpatti. Idha pana ‘‘vatthuṃ oloketī’’ti visuṃ gahitattā tadavasesā antarāpattīti gahitā. Paṭilātaṃ ukkhipatīti idampi visibbanasikkhāpade (pāci. 350) āgataṃ, tattha ḍayhamānaṃ alātaṃ aggikapālādito bahi patitaṃ avijjhātameva paṭiukkhipati, puna yathāṭhāne ṭhapetīti attho. Vijjhātaṃ pana paṭikkhipantassa pācittiyameva.

    అనాపత్తిన్తి ఏత్థ అన్తరన్తరా వుత్తా అనాపత్తిపి అత్థి, ‘‘అనాపత్తి, భిక్ఖవే, ఇద్ధిమస్స ఇద్ధివిసయే’’తిఆది వియ సాపి సఙ్గయ్హతి. సిక్ఖాపదన్తరేసూతి వినీతవత్థుం అన్తోకత్వా ఏకేకస్మిం సిక్ఖాపదన్తరే.

    Anāpattinti ettha antarantarā vuttā anāpattipi atthi, ‘‘anāpatti, bhikkhave, iddhimassa iddhivisaye’’tiādi viya sāpi saṅgayhati. Sikkhāpadantaresūti vinītavatthuṃ antokatvā ekekasmiṃ sikkhāpadantare.

    పారాజికాపత్తీతి న వత్తబ్బన్తి ఇదం ఆపన్నపుగ్గలేన లజ్జిధమ్మే ఠత్వా యథాభూతం ఆవికరణేపి దుబ్బినిచ్ఛయం అదిన్నాదానాదిం సన్ధాయ వుత్తం. యం పన మేథునాదీసు విజాననం, తం వత్తబ్బమేవ. తేనాహ ‘‘మేథునధమ్మవీతిక్కమో హీ’’తిఆది. యో పన అలజ్జితాయ పటిఞ్ఞం అదత్వా విక్ఖేపం కరోతి, తస్స ఆపత్తి న సక్కా ఓళారికాపి వినిచ్ఛినితుం. యావ సో యథాభూతం నావికరోతి, సఙ్ఘస్స చ ఆపత్తిసన్దేహో న విగచ్ఛతి, తావ నాసితకోవ భవిస్సతి. సుఖుమాతి అత్తనోపి దువిఞ్ఞేయ్యసభావస్స లహుపరివత్తినో చిత్తస్స సీఘపరివత్తితాయ వుత్తం. సుఖుమాతి వా చిత్తపరివత్తియా సుఖుమతాయ సుఖుమా. తేనాహ ‘‘చిత్తలహుకా’’తి, చిత్తం వియ లహుకాతి అత్థో. అథ వా చిత్తం లహు సీఘపరివత్తి ఏతేసన్తి చిత్తలహుకా. తేతి తే వీతిక్కమే. తంవత్థుకన్తి తే అదిన్నాదానమనఉస్సవిగ్గహవీతిక్కమా వత్థు అధిట్ఠానం కారణమేతస్సాతి తంవత్థుకం.

    Pārājikāpattīti na vattabbanti idaṃ āpannapuggalena lajjidhamme ṭhatvā yathābhūtaṃ āvikaraṇepi dubbinicchayaṃ adinnādānādiṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ pana methunādīsu vijānanaṃ, taṃ vattabbameva. Tenāha ‘‘methunadhammavītikkamo hī’’tiādi. Yo pana alajjitāya paṭiññaṃ adatvā vikkhepaṃ karoti, tassa āpatti na sakkā oḷārikāpi vinicchinituṃ. Yāva so yathābhūtaṃ nāvikaroti, saṅghassa ca āpattisandeho na vigacchati, tāva nāsitakova bhavissati. Sukhumāti attanopi duviññeyyasabhāvassa lahuparivattino cittassa sīghaparivattitāya vuttaṃ. Sukhumāti vā cittaparivattiyā sukhumatāya sukhumā. Tenāha ‘‘cittalahukā’’ti, cittaṃ viya lahukāti attho. Atha vā cittaṃ lahu sīghaparivatti etesanti cittalahukā. Teti te vītikkame. Taṃvatthukanti te adinnādānamanaussaviggahavītikkamā vatthu adhiṭṭhānaṃ kāraṇametassāti taṃvatthukaṃ.

    యం ఆచరియో భణతి, తం కరోహీతిఆది సబ్బం లజ్జీపేసలం కుక్కుచ్చకమేవ సన్ధాయ వుత్తం. యో యాథావతో పకాసేత్వా సుద్ధిమేవ గవేసతి, తేనపి. పారాజికోసీతి న వత్తబ్బోతి అనాపత్తికోటియాపి సఙ్కియమానత్తా వుత్తం. తేనేవ ‘‘పారాజికచ్ఛాయా’’తి వుత్తం. ‘‘సీలాని సోధేత్వాతి యంవత్థుకం కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం, తం అమనసికరిత్వా అవసేససీలాని సోధేత్వా’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) వుత్తం, విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) పన ‘‘సీలాని సోధేత్వాతి యస్మిం వీతిక్కమే పారాజికాసఙ్కా వత్తతి, తత్థ పారాజికాభావపక్ఖం గహేత్వా దేసనావుట్ఠానగామినీనం ఆపత్తీనం సోధనవసేన సీలాని సోధేత్వా’’తి. పాకటభావతో సుఖవలఞ్జతాయ చ ‘‘ద్వత్తింసాకారం తావ మనసి కరోహీ’’తి వుత్తం, ఉపలక్ఖణవసేన వా. అఞ్ఞస్మిం కమ్మట్ఠానే కతపరిచయేన తమేవ మనసి కాతబ్బం. యం కిఞ్చి వా అభిరుచితం మనసి కాతుం వట్టతేవ. కమ్మట్ఠానం ఘటయతీతి అన్తరన్తరా ఖణ్డం అదస్సేత్వా చిత్తేన సద్ధిం ఆరమ్మణభావేన చిరకాలం ఘటయతి. సఙ్ఖారా పాకటా హుత్వా ఉపట్ఠహన్తీతి విపస్సనాకమ్మట్ఠానికో చే, తస్స సఙ్ఖారా పాకటా హుత్వా ఉపట్ఠహన్తి.

    Yaṃ ācariyo bhaṇati, taṃ karohītiādi sabbaṃ lajjīpesalaṃ kukkuccakameva sandhāya vuttaṃ. Yo yāthāvato pakāsetvā suddhimeva gavesati, tenapi. Pārājikosīti na vattabboti anāpattikoṭiyāpi saṅkiyamānattā vuttaṃ. Teneva ‘‘pārājikacchāyā’’ti vuttaṃ. ‘‘Sīlāni sodhetvāti yaṃvatthukaṃ kukkuccaṃ uppannaṃ, taṃ amanasikaritvā avasesasīlāni sodhetvā’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.45) vuttaṃ, vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.45) pana ‘‘sīlāni sodhetvāti yasmiṃ vītikkame pārājikāsaṅkā vattati, tattha pārājikābhāvapakkhaṃ gahetvā desanāvuṭṭhānagāminīnaṃ āpattīnaṃ sodhanavasena sīlāni sodhetvā’’ti. Pākaṭabhāvato sukhavalañjatāya ca ‘‘dvattiṃsākāraṃ tāva manasi karohī’’ti vuttaṃ, upalakkhaṇavasena vā. Aññasmiṃ kammaṭṭhāne kataparicayena tameva manasi kātabbaṃ. Yaṃ kiñci vā abhirucitaṃ manasi kātuṃ vaṭṭateva. Kammaṭṭhānaṃ ghaṭayatīti antarantarā khaṇḍaṃ adassetvā cittena saddhiṃ ārammaṇabhāvena cirakālaṃ ghaṭayati. Saṅkhārā pākaṭā hutvā upaṭṭhahantīti vipassanākammaṭṭhāniko ce, tassa saṅkhārā pākaṭā hutvā upaṭṭhahanti.

    సచే కతపారాజికవీతిక్కమో భవేయ్య, తస్స సతిపి అసరితుకామతాయ విప్పటిసారవత్థువసేన పునప్పునం తం ఉపట్ఠహతీతి చిత్తేకగ్గతం న విన్దతి. తేన వుత్తం ‘‘కమ్మట్ఠానం న ఘటయతీ’’తిఆది. కమ్మట్ఠానం న ఘటయతీతి చిత్తక్ఖోభాదిబహులస్స సుద్ధసీలస్సపి చిత్తం న సమాధియతి, తం ఇధ పారాజికమూలన్తి న గహేతబ్బం. కతపాపమూలకేన విప్పటిసారేనేవేత్థ చిత్తస్స అసమాధియనం సన్ధాయ ‘‘కమ్మట్ఠానం న ఘటయతీ’’తిఆది వుత్తం. తేనాహ ‘‘విప్పటిసారగ్గినా’’తిఆది. అత్తనాతి చిత్తేన కరణభూతేన పుగ్గలో కత్తా జానాతి, పచ్చత్తే వా కరణవచనం, అత్తా సయం జానాతీతి అత్థో. అఞ్ఞా చ దేవతా జానన్తీతి ఆరక్ఖదేవతాహి అఞ్ఞా పరచిత్తవిదునియో దేవతా జానన్తి.

    Sace katapārājikavītikkamo bhaveyya, tassa satipi asaritukāmatāya vippaṭisāravatthuvasena punappunaṃ taṃ upaṭṭhahatīti cittekaggataṃ na vindati. Tena vuttaṃ ‘‘kammaṭṭhānaṃ na ghaṭayatī’’tiādi. Kammaṭṭhānaṃ na ghaṭayatīti cittakkhobhādibahulassa suddhasīlassapi cittaṃ na samādhiyati, taṃ idha pārājikamūlanti na gahetabbaṃ. Katapāpamūlakena vippaṭisārenevettha cittassa asamādhiyanaṃ sandhāya ‘‘kammaṭṭhānaṃ na ghaṭayatī’’tiādi vuttaṃ. Tenāha ‘‘vippaṭisāragginā’’tiādi. Attanāti cittena karaṇabhūtena puggalo kattā jānāti, paccatte vā karaṇavacanaṃ, attā sayaṃ jānātīti attho. Aññā ca devatā jānantīti ārakkhadevatāhi aññā paracittaviduniyo devatā jānanti.

    ఇమస్మిం ఠానే పణ్డితేహి విచారేతబ్బం కారణం అత్థి. కథం? ఇదాని ఏకచ్చే వినయధరా పఠమపారాజికవిసయే వత్థుమ్హి ఓతిణ్ణే ఇత్థియా వా పురిసేన వా గహట్ఠేన వా పబ్బజితేన వా చోదియమానే చుదితకం భిక్ఖుం పుచ్ఛిత్వా పటిఞ్ఞాయ అదీయమానాయ తం భిక్ఖుం సుసానే ఏకకమేవ సయాపేన్తి, ఏవం సయాపియమానో సో భిక్ఖు సచే భయసన్తాసవిరహితో సబ్బరత్తిం తస్మిం సుసానే సయితుం వా నిసీదితుం వా సక్కోతి, తం ‘‘పరిసుద్ధో ఏసో’’తి వినిచ్ఛినన్తి. సచే పన భయసన్తాసప్పత్తో సబ్బరత్తిం సయితుం వా నిసీదితుం వా న సక్కోతి, తం ‘‘అసుద్ధో’’తి వినిచ్ఛినన్తి, తం అయుత్తం వియ దిస్సతి. కస్మాతి చే? అట్ఠకథాయ విరుద్ధోతి, అట్ఠకథాయం దుతియతతియపారాజికవిసయే ఏవ తథారూపో విచారో వుత్తో, న పఠమచతఉత్థపారాజికవిసయే. వుత్తఞ్హి తత్థ ‘‘మేథునధమ్మవీతిక్కమో హి ఉత్తరిమనుస్సధమ్మవీతిక్కమో చ ఓళారికో, అదిన్నాదానమనుస్సవిగ్గహవీతిక్కమా పన సుఖుమా చిత్తలహుకా, తే సుఖుమేనేవ ఆపజ్జతి, సుఖుమేన రక్ఖతి, తస్మా విసేసేన తంవత్థుకం కుక్కుచ్చం పుచ్ఛియమానో’’తి. టీకాయఞ్చ (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) వుత్తం ‘‘తంవత్థుకన్తి తే అదిన్నాదానమనుస్సవిగ్గహవీతిక్కమా వత్థు అధిట్ఠానం కారణమేతస్సాతి తంవత్థుక’’న్తి, ఇదమ్పి ఏకం కారణం.

    Imasmiṃ ṭhāne paṇḍitehi vicāretabbaṃ kāraṇaṃ atthi. Kathaṃ? Idāni ekacce vinayadharā paṭhamapārājikavisaye vatthumhi otiṇṇe itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā codiyamāne cuditakaṃ bhikkhuṃ pucchitvā paṭiññāya adīyamānāya taṃ bhikkhuṃ susāne ekakameva sayāpenti, evaṃ sayāpiyamāno so bhikkhu sace bhayasantāsavirahito sabbarattiṃ tasmiṃ susāne sayituṃ vā nisīdituṃ vā sakkoti, taṃ ‘‘parisuddho eso’’ti vinicchinanti. Sace pana bhayasantāsappatto sabbarattiṃ sayituṃ vā nisīdituṃ vā na sakkoti, taṃ ‘‘asuddho’’ti vinicchinanti, taṃ ayuttaṃ viya dissati. Kasmāti ce? Aṭṭhakathāya viruddhoti, aṭṭhakathāyaṃ dutiyatatiyapārājikavisaye eva tathārūpo vicāro vutto, na paṭhamacatautthapārājikavisaye. Vuttañhi tattha ‘‘methunadhammavītikkamo hi uttarimanussadhammavītikkamo ca oḷāriko, adinnādānamanussaviggahavītikkamā pana sukhumā cittalahukā, te sukhumeneva āpajjati, sukhumena rakkhati, tasmā visesena taṃvatthukaṃ kukkuccaṃ pucchiyamāno’’ti. Ṭīkāyañca (sārattha. ṭī. 2.45) vuttaṃ ‘‘taṃvatthukanti te adinnādānamanussaviggahavītikkamā vatthu adhiṭṭhānaṃ kāraṇametassāti taṃvatthuka’’nti, idampi ekaṃ kāraṇaṃ.

    తత్థాపి అఞ్ఞే పణ్డితేపి వినిచ్ఛినాపేత్వా తేసమ్పి పారాజికచ్ఛాయాదిస్సనేయేవ తథా వినిచ్ఛయో కాతబ్బో, న సుద్ధభావదిస్సనే. వుత్తఞ్హి అట్ఠకథాయం ‘‘ఆపత్తీతి అవత్వా ‘సచస్స ఆచరియో ధరతి…పే॰… అథ దహరస్సపి పారాజికచ్ఛాయావ ఉపట్ఠాతి, తేనపి ‘పారాజికోసీ’తి న వత్తబ్బో. దుల్లభో హి బుద్ధుప్పాదో, తతో దుల్లభతరా పబ్బజ్జా చ ఉపసమ్పదా చ, ఏవం పన వత్తబ్బ’’న్తి, ఇదమేకం. నిసీదాపియమానోపి వివిత్తోకాసేయేవ నిసీదాపేతబ్బో, న సుసానే. వుత్తఞ్హి తత్థ ‘‘వివిత్తం ఓకాసం సమ్మజ్జిత్వా దివావిహారం నిసీదిత్వా’’తిఆది, ఇదమేకం. వివిత్తోకాసే నిసీదాపియమానోపి దివాయేవ నిసీదాపేతబ్బో, న రత్తిం. తథా హి వుత్తం ‘‘దివసం అతిక్కన్తమ్పి న జానాతి, సో దివసాతిక్కమే ఉపట్ఠానం ఆగతో ఏవం వత్తబ్బో’’తి, ఇదమేకం.

    Tatthāpi aññe paṇḍitepi vinicchināpetvā tesampi pārājikacchāyādissaneyeva tathā vinicchayo kātabbo, na suddhabhāvadissane. Vuttañhi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘āpattīti avatvā ‘sacassa ācariyo dharati…pe… atha daharassapi pārājikacchāyāva upaṭṭhāti, tenapi ‘pārājikosī’ti na vattabbo. Dullabho hi buddhuppādo, tato dullabhatarā pabbajjā ca upasampadā ca, evaṃ pana vattabba’’nti, idamekaṃ. Nisīdāpiyamānopi vivittokāseyeva nisīdāpetabbo, na susāne. Vuttañhi tattha ‘‘vivittaṃ okāsaṃ sammajjitvā divāvihāraṃ nisīditvā’’tiādi, idamekaṃ. Vivittokāse nisīdāpiyamānopi divāyeva nisīdāpetabbo, na rattiṃ. Tathā hi vuttaṃ ‘‘divasaṃ atikkantampi na jānāti, so divasātikkame upaṭṭhānaṃ āgato evaṃ vattabbo’’ti, idamekaṃ.

    ఈదిసం విధానం సయం ఆరోచితే ఏవ విధాతబ్బం, న పరేహి చోదియమానే. తథా హి వుత్తం ‘‘ఏవం కతవీతిక్కమేన భిక్ఖునా సయమేవ ఆగన్త్వా ఆరోచితే పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి. అథ కస్మా ఇదాని ఏవం కరోన్తీతి? గిహీనం అసక్ఖికఅట్టకరణే ఉదకే నిముజ్జాపనం వియ మఞ్ఞమానా ఏవం కరోన్తి. తమ్పి మాయాకుసలా మనుస్సా వివిధేహి ఉపాయేహి వితథం కరోన్తి, తస్మా సచ్చమ్పి హోతి, అసచ్చమ్పి హోతి. తేనేవ చ కారణేన మహోసధపణ్డితాదయో బోధిసత్తా అసక్ఖికమ్పి అట్టం ఉదకనిముజ్జాపనాదినా న వినిచ్ఛినన్తి, ఉభిన్నం వచనం పరిసం గాహాపేత్వా తేసం వచనఞ్చ కిరియఞ్చ పరిగ్గహేత్వా సచ్చఞ్చ వితథఞ్చ ఞత్వావ వినిచ్ఛినన్తి. సాసనే పన భిక్ఖూ సూరజాతికాపి సన్తి, భీరుకజాతికాపి సన్తి. సుసానఞ్చ నామ పకతిమనుస్సానమ్పి భయసన్తాసకరం హోతి, రత్తికాలే పన అతివియ భయానకం హుత్వా ఉపట్ఠాతి , ఏవంభూతే సుసానే రత్తియం ఏకో అసహాయో హుత్వా నిపజ్జాపియమానో భీరుకజాతికో భిక్ఖు పరిసుద్ధసీలోపి సమానో కిం న భాయేయ్య, కథం సబ్బరత్తిం సయితుం వా నిసీదితుం వా సక్కుణేయ్య, తథారూపం భిక్ఖుం ‘‘అపరిసుద్ధో’’తి వదన్తో కథం కిచ్చకరో భవిస్సతి.

    Īdisaṃ vidhānaṃ sayaṃ ārocite eva vidhātabbaṃ, na parehi codiyamāne. Tathā hi vuttaṃ ‘‘evaṃ katavītikkamena bhikkhunā sayameva āgantvā ārocite paṭipajjitabba’’nti. Atha kasmā idāni evaṃ karontīti? Gihīnaṃ asakkhikaaṭṭakaraṇe udake nimujjāpanaṃ viya maññamānā evaṃ karonti. Tampi māyākusalā manussā vividhehi upāyehi vitathaṃ karonti, tasmā saccampi hoti, asaccampi hoti. Teneva ca kāraṇena mahosadhapaṇḍitādayo bodhisattā asakkhikampi aṭṭaṃ udakanimujjāpanādinā na vinicchinanti, ubhinnaṃ vacanaṃ parisaṃ gāhāpetvā tesaṃ vacanañca kiriyañca pariggahetvā saccañca vitathañca ñatvāva vinicchinanti. Sāsane pana bhikkhū sūrajātikāpi santi, bhīrukajātikāpi santi. Susānañca nāma pakatimanussānampi bhayasantāsakaraṃ hoti, rattikāle pana ativiya bhayānakaṃ hutvā upaṭṭhāti , evaṃbhūte susāne rattiyaṃ eko asahāyo hutvā nipajjāpiyamāno bhīrukajātiko bhikkhu parisuddhasīlopi samāno kiṃ na bhāyeyya, kathaṃ sabbarattiṃ sayituṃ vā nisīdituṃ vā sakkuṇeyya, tathārūpaṃ bhikkhuṃ ‘‘aparisuddho’’ti vadanto kathaṃ kiccakaro bhavissati.

    అలజ్జీ పన సూరజాతికో అత్తనో వజ్జం పటిచ్ఛాదేతుకామో భాయన్తోపి అభాయన్తో వియ హుత్వా ‘‘సచే వికారం దస్సేస్సామి, అనత్థం మే కరిస్సన్తీ’’తి అనత్థభయేన అధివాసేత్వా సయితుం వా నిసీదితుం వా సక్కుణేయ్య, ఏవరూపం పుగ్గలం ‘‘పరిసుద్ధో’’తి వదన్తో కథం సువినిచ్ఛితో భవిస్సతీతి. ఇదమ్పి ఏకం కారణం.

    Alajjī pana sūrajātiko attano vajjaṃ paṭicchādetukāmo bhāyantopi abhāyanto viya hutvā ‘‘sace vikāraṃ dassessāmi, anatthaṃ me karissantī’’ti anatthabhayena adhivāsetvā sayituṃ vā nisīdituṃ vā sakkuṇeyya, evarūpaṃ puggalaṃ ‘‘parisuddho’’ti vadanto kathaṃ suvinicchito bhavissatīti. Idampi ekaṃ kāraṇaṃ.

    అథాపి వదేయ్యుం – యథా ఉదకే నిముజ్జాపితమనుస్సానం అసచ్చవాదీనం దేవతానుభావేన కుమ్భీలాదయో ఆగన్త్వా గణ్హన్తా వియ ఉపట్ఠహన్తి, తస్మా అసచ్చవాదినో సీఘం ప్లవన్తి, సచ్చవాదీనం పన న ఉపట్ఠహన్తి, తస్మా తే సుఖేన నిసీదితుం సక్కోన్తి, ఏవం తేసమ్పి భిక్ఖూనం అపరిసుద్ధసీలానం దేవతానుభావేన సీహబ్యగ్ఘాదయో ఆగతా వియ పఞ్ఞాయన్తి, తస్మా తే సబ్బరత్తిం సయితుం వా నిసీదితుం వా న సక్కోన్తి. పరిసుద్ధసీలానం పన తథా న పఞ్ఞాయన్తి, తస్మా తే సబ్బరత్తిం దేవతాహి రక్ఖితా హుత్వా భయసన్తాసరహితా సుసానే సయితుం వా నిసీదితుం వా సక్కోన్తి, ఏవం దేవతా సక్ఖిం కత్వా వినిచ్ఛితత్తా సువినిచ్ఛితమేవ హోతీతి, తమ్పి తథా న సక్కా వత్తుం. కస్మా? అట్ఠకథాటీకాదీసు తథా అవుత్తత్తా. అట్ఠకథాయఞ్హి ‘‘వివిత్తం ఓకాసం సమ్మజ్జిత్వా దివావిహారం నిసీదిత్వా సీలాని సోధేత్వా ‘ద్వత్తింసాకారం తావ మనసికరోహీ’తి వత్తబ్బో. సచే తస్స అరోగం సీలం కమ్మట్ఠానం ఘటయతి, సఙ్ఖారా పాకటా హుత్వా ఉపట్ఠహన్తి, ఉపచారప్పనాప్పత్తం వియ చిత్తం ఏకగ్గం హోతి, దివసం అతిక్కన్తమ్పి న జానాతి…పే॰… యస్స పన సీలం భిన్నం హోతి, తస్స కమ్మట్ఠానం న ఘటయతి, పతోదాభితున్నం వియ చిత్తం కమ్పతి, విప్పటిసారగ్గినా డయ్హతి, తత్తపాసాణే నిసిన్నో వియ తఙ్ఖణఞ్ఞేవ వుట్ఠాతీ’’తి ఏత్తకమేవ వుత్తం.

    Athāpi vadeyyuṃ – yathā udake nimujjāpitamanussānaṃ asaccavādīnaṃ devatānubhāvena kumbhīlādayo āgantvā gaṇhantā viya upaṭṭhahanti, tasmā asaccavādino sīghaṃ plavanti, saccavādīnaṃ pana na upaṭṭhahanti, tasmā te sukhena nisīdituṃ sakkonti, evaṃ tesampi bhikkhūnaṃ aparisuddhasīlānaṃ devatānubhāvena sīhabyagghādayo āgatā viya paññāyanti, tasmā te sabbarattiṃ sayituṃ vā nisīdituṃ vā na sakkonti. Parisuddhasīlānaṃ pana tathā na paññāyanti, tasmā te sabbarattiṃ devatāhi rakkhitā hutvā bhayasantāsarahitā susāne sayituṃ vā nisīdituṃ vā sakkonti, evaṃ devatā sakkhiṃ katvā vinicchitattā suvinicchitameva hotīti, tampi tathā na sakkā vattuṃ. Kasmā? Aṭṭhakathāṭīkādīsu tathā avuttattā. Aṭṭhakathāyañhi ‘‘vivittaṃ okāsaṃ sammajjitvā divāvihāraṃ nisīditvā sīlāni sodhetvā ‘dvattiṃsākāraṃ tāva manasikarohī’ti vattabbo. Sace tassa arogaṃ sīlaṃ kammaṭṭhānaṃ ghaṭayati, saṅkhārā pākaṭā hutvā upaṭṭhahanti, upacārappanāppattaṃ viya cittaṃ ekaggaṃ hoti, divasaṃ atikkantampi na jānāti…pe… yassa pana sīlaṃ bhinnaṃ hoti, tassa kammaṭṭhānaṃ na ghaṭayati, patodābhitunnaṃ viya cittaṃ kampati, vippaṭisāragginā ḍayhati, tattapāsāṇe nisinno viya taṅkhaṇaññeva vuṭṭhātī’’ti ettakameva vuttaṃ.

    టీకాయమ్పి (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౪౫) ‘‘కమ్మట్ఠానం ఘటయతీతి అన్తరన్తరా ఖణ్డం అదస్సేత్వా చిత్తేన సద్ధిం ఆరమ్మణభావేన చిరకాలం ఘటయతి. సఙ్ఖారా పాకటా ఉపట్ఠహన్తీతి విపస్సనాకమ్మట్ఠానికో చే, తస్స సఙ్ఖారా పాకటా హుత్వా ఉపట్ఠహన్తి. సచే కతపారాజికవీతిక్కమో భవేయ్య, తస్స సతిపి అసరితుకామతాయ విప్పటిసారవత్థువసేన పునప్పునం తం ఉపట్ఠహతీతి చిత్తేకగ్గతం న విన్దతీ’’తి ఏత్తకమేవ వుత్తం.

    Ṭīkāyampi (sārattha. ṭī. 2.45) ‘‘kammaṭṭhānaṃ ghaṭayatīti antarantarā khaṇḍaṃ adassetvā cittena saddhiṃ ārammaṇabhāvena cirakālaṃ ghaṭayati. Saṅkhārā pākaṭā upaṭṭhahantīti vipassanākammaṭṭhāniko ce, tassa saṅkhārā pākaṭā hutvā upaṭṭhahanti. Sace katapārājikavītikkamo bhaveyya, tassa satipi asaritukāmatāya vippaṭisāravatthuvasena punappunaṃ taṃ upaṭṭhahatīti cittekaggataṃ na vindatī’’ti ettakameva vuttaṃ.

    విమతివినోదనియమ్పి (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౪౫) ‘‘కమ్మట్ఠానం ఘటయతీతి విప్పటిసారమూలకేన విక్ఖేపేన అన్తరన్తరా ఖణ్డం అదస్సేత్వా పబన్ధవసేన చిత్తేన సఙ్ఘటయతి. సఙ్ఖారాతి విపస్సనాకమ్మట్ఠానవసేన వుత్తం. సాపత్తికస్స హి పగుణమ్పి కమ్మట్ఠానం న సుట్ఠు ఉపట్ఠాతి. పగేవ పారాజికస్స. తస్స హి విప్పటిసారనిన్నతాయ చిత్తం ఏకగ్గం న హోతి. ఏకస్స పన వితక్కవిక్ఖేపాదిబహులస్స సుద్ధసీలస్సపి చిత్తం న సమాధియతి, తం ఇధ పారాజికమూలన్తి న గహేతబ్బం. కతపాపమూలకేన విప్పటిసారేనేవేత్థ చిత్తస్స అసమాధియనం సన్ధాయ ‘కమ్మట్ఠానం న ఘటయతీ’తిఆది వుత్త’’న్తి ఏత్తకమేవ వుత్తం, న వుత్తం ‘‘దేవతానుభావేనా’’తిఆది, తస్మా యది బుద్ధసాసనే సగారవో సిక్ఖాకామో భిక్ఖు దుతియతతియపారాజికవిసయే అత్తనో కఞ్చి వీతిక్కమం దిస్వా ‘‘పారాజికం ఆపన్నో ను ఖో అహం, న ను ఖో’’తి సంసయపక్ఖన్దో వినయధరం ఉపసఙ్కమిత్వా తం వీతిక్కమం యథాభూతం ఆచిక్ఖిత్వా పుచ్ఛేయ్య, తతో వినయధరేన అట్ఠకథాయం వుత్తనయేనేవ ‘‘సబ్బం పుబ్బవిధానం కత్వా వివిత్తం ఓకాసం సమ్మజ్జిత్వా దివావిహారం నిసీదిత్వా సీలాని సోధేత్వా ద్వత్తింసాకారే తావ మనసికరోహీ’’తి ఏత్తకమేవ వత్తబ్బో , న వత్తబ్బో ‘‘సుసానే సేయ్యం కప్పేహీ’’తిఆది. ఆగతకాలేపి అట్ఠకథాయం ఆగతనయేనేవ పుచ్ఛిత్వా అట్ఠకథాయం ఆగతనయేనేవస్స సుద్ధాసుద్ధభావో వత్తబ్బోతి దట్ఠబ్బం.

    Vimativinodaniyampi (vi. vi. ṭī. 1.45) ‘‘kammaṭṭhānaṃ ghaṭayatīti vippaṭisāramūlakena vikkhepena antarantarā khaṇḍaṃ adassetvā pabandhavasena cittena saṅghaṭayati. Saṅkhārāti vipassanākammaṭṭhānavasena vuttaṃ. Sāpattikassa hi paguṇampi kammaṭṭhānaṃ na suṭṭhu upaṭṭhāti. Pageva pārājikassa. Tassa hi vippaṭisāraninnatāya cittaṃ ekaggaṃ na hoti. Ekassa pana vitakkavikkhepādibahulassa suddhasīlassapi cittaṃ na samādhiyati, taṃ idha pārājikamūlanti na gahetabbaṃ. Katapāpamūlakena vippaṭisārenevettha cittassa asamādhiyanaṃ sandhāya ‘kammaṭṭhānaṃ na ghaṭayatī’tiādi vutta’’nti ettakameva vuttaṃ, na vuttaṃ ‘‘devatānubhāvenā’’tiādi, tasmā yadi buddhasāsane sagāravo sikkhākāmo bhikkhu dutiyatatiyapārājikavisaye attano kañci vītikkamaṃ disvā ‘‘pārājikaṃ āpanno nu kho ahaṃ, na nu kho’’ti saṃsayapakkhando vinayadharaṃ upasaṅkamitvā taṃ vītikkamaṃ yathābhūtaṃ ācikkhitvā puccheyya, tato vinayadharena aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva ‘‘sabbaṃ pubbavidhānaṃ katvā vivittaṃ okāsaṃ sammajjitvā divāvihāraṃ nisīditvā sīlāni sodhetvā dvattiṃsākāre tāva manasikarohī’’ti ettakameva vattabbo , na vattabbo ‘‘susāne seyyaṃ kappehī’’tiādi. Āgatakālepi aṭṭhakathāyaṃ āgatanayeneva pucchitvā aṭṭhakathāyaṃ āgatanayenevassa suddhāsuddhabhāvo vattabboti daṭṭhabbaṃ.

    ఏవం హోతు, ఏవం సన్తే ఇదాని పఠమపారాజికవిసయే చోదేన్తానం కథం వినిచ్ఛయో కాతబ్బోతి? చోదకేన వత్థుస్మిం ఆరోచితే చుదితకో పుచ్ఛితబ్బో ‘‘సన్తమేతం, నో’’తి ఏవం వత్థుం ఉపపరిక్ఖిత్వా భూతేన వత్థునా చోదేత్వా సారేత్వా ఞత్తిసమ్పదాయ అనుస్సావనసమ్పదాయ తం అధికరణం వూపసమేతబ్బం. ఏవమ్పి అలజ్జీ నామ ‘‘ఏతమ్పి నత్థి, ఏతమ్పి నత్థీ’’తి వదేయ్య, పటిఞ్ఞం న దదేయ్య, అథ కిం కాతబ్బన్తి? ఏవమ్పి అలజ్జిస్స పటిఞ్ఞాయ ఏవ ఆపత్తియా కారేతబ్బం యథా తం తిపిటకచూళాభయత్థేరేనాతి. వుత్తఞ్హేతం అట్ఠకథాయం (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౩౮౫-౩౮౬) ‘‘ఏవం లజ్జినా చోదియమానో అలజ్జీ బహూసుపి వత్థూసు ఉప్పన్నేసు పటిఞ్ఞం న దేతి, సో ‘నేవ సుద్ధో’తి వత్తబ్బో, న ‘అసుద్ధో’తి, జీవమతకో నామ ఆమకపూతికో నామ చేస. సచే పనస్స అఞ్ఞమ్పి తాదిసం వత్థు ఉప్పజ్జతి, న వినిచ్ఛితబ్బం, తథా నాసితకోవ భవిస్సతీ’’తిఆది.

    Evaṃ hotu, evaṃ sante idāni paṭhamapārājikavisaye codentānaṃ kathaṃ vinicchayo kātabboti? Codakena vatthusmiṃ ārocite cuditako pucchitabbo ‘‘santametaṃ, no’’ti evaṃ vatthuṃ upaparikkhitvā bhūtena vatthunā codetvā sāretvā ñattisampadāya anussāvanasampadāya taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ. Evampi alajjī nāma ‘‘etampi natthi, etampi natthī’’ti vadeyya, paṭiññaṃ na dadeyya, atha kiṃ kātabbanti? Evampi alajjissa paṭiññāya eva āpattiyā kāretabbaṃ yathā taṃ tipiṭakacūḷābhayattherenāti. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.385-386) ‘‘evaṃ lajjinā codiyamāno alajjī bahūsupi vatthūsu uppannesu paṭiññaṃ na deti, so ‘neva suddho’ti vattabbo, na ‘asuddho’ti, jīvamatako nāma āmakapūtiko nāma cesa. Sace panassa aññampi tādisaṃ vatthu uppajjati, na vinicchitabbaṃ, tathā nāsitakova bhavissatī’’tiādi.

    ౨౩౫. ఏవం వినయధరలక్ఖణఞ్చ ఛట్ఠానఓలోకనఞ్చ విదిత్వా ఇదాని…పే॰… వినిచ్ఛయో వేదితబ్బోతి యోజనా. కిమత్థన్తి ఆహ ‘‘యా సా…పే॰… జాననత్థ’’న్తి. యా సా పుబ్బే వుత్తప్పభేదా చోదనా అత్థి, తస్సాయేవ సమ్పత్తివిపత్తిజాననత్థం ఆదిమజ్ఝపఅయోసానాదీనం వసేన వినిచ్ఛయో వేదితబ్బో, న అవుత్తచోదనాపభేదజాననత్థన్తి అత్థో. సేయ్యథిదన్తి పుచ్ఛనత్థే నిపాతో, సో వినిచ్ఛయో కతమోతి అత్థో.

    235. Evaṃ vinayadharalakkhaṇañca chaṭṭhānaolokanañca viditvā idāni…pe… vinicchayo veditabboti yojanā. Kimatthanti āha ‘‘yā sā…pe… jānanattha’’nti. Yā sā pubbe vuttappabhedā codanā atthi, tassāyeva sampattivipattijānanatthaṃ ādimajjhapaayosānādīnaṃ vasena vinicchayo veditabbo, na avuttacodanāpabhedajānanatthanti attho. Seyyathidanti pucchanatthe nipāto, so vinicchayo katamoti attho.

    చోదనాయ కతి మూలాని, కతి వత్థూని, కతి భూమియోతి ఏత్థ ‘‘కతిహాకారేహీ’’తిపి వత్తబ్బం. వుత్తఞ్హేతం పరివారే (పరి॰ ౩౬౨) చోదనాకణ్డే ‘‘చోదనాయ కతి మూలాని, కతి వత్థూని, కతి భూమియో, కతిహాకారేహి చోదేతీ’’తి. మేత్తచిత్తో వక్ఖామి, నో దోసన్తరోతి ఏతస్సపి పరతో ‘‘చోదనాయ ఇమా పఞ్చ భూమియో. కతమేహి ద్వీహాకారేహి చోదేతి, కాయేన వా చోదేతి, వాచాయ వా చోదేతి, ఇమేహి ద్వీహాకారేహి చోదేతీ’’తి వత్తబ్బం. కస్మా? చోదనాకణ్డే (పరి॰ ౩౬౨) తథా విజ్జమానతోతి. పన్నరససు ధమ్మేసు పతిట్ఠాతబ్బన్తి పరిసుద్ధకాయసమాచారతా, పరిసుద్ధవచీసమాచారతా, మేత్తచిత్తే పచ్చుపట్ఠితతా, బహుస్సుతతా, ఉభయపాతిమోక్ఖస్వాగతతా, కాలేన వచనతా, భూతేన వచనతా, సణ్హేన వచనతా, అత్థసఞ్హితేన వచనతా, మేత్తచిత్తో హుత్వా వచనతా, కారుఞ్ఞతా, హితేసితా, అనుకమ్పతా, ఆపత్తివుట్ఠానతా, వినయపురేక్ఖారతాతి. వుత్తఞ్హేతం ఉపాలిపఞ్చకే (పరి॰ ౪౩౬) ‘‘చోదకేనుపాలి భిక్ఖునా పరం చోదేతుకామేన ఏవం పచ్చవేక్ఖితబ్బం – పరిసుద్ధకాయసమాచారో ను ఖోమ్హి…పే॰… పరిసుద్ధవచీసమాచారో ను ఖోమ్హి…పే॰… మేత్తం ను ఖో మే చిత్తం పచ్చుపట్ఠితం సబ్రహ్మచారీసు…పే॰… బహుస్సుతో ను ఖోమ్హి సుతధరో సుతసన్నిచయో…పే॰… ఉభయాని ఖో మే పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన స్వాగతాని…పే॰… కాలేన వక్ఖామి, నో అకాలేన, భూతేన వక్ఖామి, నో అభూతేన, సణ్హేన వక్ఖామి, నో ఫరుసేన, అత్థసఞ్హితేన వక్ఖామి, నో అనత్థసఞ్హితేన, మేత్తచిత్తో వక్ఖామి, నో దోసన్తరో…పే॰… కారుఞ్ఞతా, హితేసితా, అనుకమ్పతా, ఆపత్తివుట్ఠానతా, వినయపురేక్ఖారతా’’తి.

    Codanāyakati mūlāni, kati vatthūni, kati bhūmiyoti ettha ‘‘katihākārehī’’tipi vattabbaṃ. Vuttañhetaṃ parivāre (pari. 362) codanākaṇḍe ‘‘codanāya kati mūlāni, kati vatthūni, kati bhūmiyo, katihākārehi codetī’’ti. Mettacitto vakkhāmi, no dosantaroti etassapi parato ‘‘codanāya imā pañca bhūmiyo. Katamehi dvīhākārehi codeti, kāyena vā codeti, vācāya vā codeti, imehi dvīhākārehi codetī’’ti vattabbaṃ. Kasmā? Codanākaṇḍe (pari. 362) tathā vijjamānatoti. Pannarasasu dhammesu patiṭṭhātabbanti parisuddhakāyasamācāratā, parisuddhavacīsamācāratā, mettacitte paccupaṭṭhitatā, bahussutatā, ubhayapātimokkhasvāgatatā, kālena vacanatā, bhūtena vacanatā, saṇhena vacanatā, atthasañhitena vacanatā, mettacitto hutvā vacanatā, kāruññatā, hitesitā, anukampatā, āpattivuṭṭhānatā, vinayapurekkhāratāti. Vuttañhetaṃ upālipañcake (pari. 436) ‘‘codakenupāli bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ – parisuddhakāyasamācāro nu khomhi…pe… parisuddhavacīsamācāro nu khomhi…pe… mettaṃ nu kho me cittaṃ paccupaṭṭhitaṃ sabrahmacārīsu…pe… bahussuto nu khomhi sutadharo sutasannicayo…pe… ubhayāni kho me pātimokkhāni vitthārena svāgatāni…pe… kālena vakkhāmi, no akālena, bhūtena vakkhāmi, no abhūtena, saṇhena vakkhāmi, no pharusena, atthasañhitena vakkhāmi, no anatthasañhitena, mettacitto vakkhāmi, no dosantaro…pe… kāruññatā, hitesitā, anukampatā, āpattivuṭṭhānatā, vinayapurekkhāratā’’ti.

    తత్థ కారుఞ్ఞతాతి కారుణికభావో. ఇమినా కరుణా చ కరుణాపుబ్బభాగో చ దస్సితో . హితేసితాతి హితగవేసనతా . అనుకమ్పతాతి తేన హితేన సంయోజనతా. ఆపత్తివుట్ఠానతాతి ఆపత్తితో వుట్ఠాపేత్వా సుద్ధన్తే పతిట్ఠాపనతా. వత్థుం చోదేత్వా సారేత్వా పటిఞ్ఞం ఆరోపేత్వా యథాపటిఞ్ఞాయ కమ్మకరణం వినయపురేక్ఖారతా నామ. అమూలకమ్పి సమూలకమ్పి ‘‘మూల’’న్తి గహేత్వా వదన్తీతి ఆహ ‘‘ద్వే మూలానీ’’తి. కాలేన వక్ఖామీతిఆదీసు ఏకో ఏకం ఓకాసం కారేత్వా చోదేన్తో కాలేన వదతి నామ. సఙ్ఘమజ్ఝే గణమజ్ఝే సలాకగ్గయాగుఅగ్గవితక్కమాళకభిక్ఖాచారమగ్గఆసనసాలాదీసు, ఉపట్ఠాకేహి పరివారితక్ఖణే వా చోదేన్తో అకాలేన వదతి నామ. తచ్ఛేన వత్థునా చోదేన్తో భూతేన వదతి నామ. తుచ్ఛేన చోదేన్తో అభూతేన వదతి నామ. ‘‘అమ్భో మహల్లక పరిసావచర పంసుకూలిక ధమ్మకథిక పతిరూపం తవ ఇద’’న్తి వదన్తో ఫరుసేన వదతి నామ. ‘‘భన్తే, మహల్లకా పరిసావచరా పంసుకూలికా ధమ్మకథికా పతిరూపం తుమ్హాకం ఇద’’న్తి వదన్తో సణ్హేన వదతి నామ. కారణనిస్సితం కత్వా వదన్తో అత్థసఞ్హితేన వదతి నామ. మేత్తచిత్తో వక్ఖామి, నో దోసన్తరోతి మేత్తచిత్తం ఉపట్ఠాపేత్వా వక్ఖామి, న దుట్ఠచిత్తో హుత్వా. సచ్చే చ అకుప్పే చాతి వచీసచ్చే చ అకుప్పతాయ చ. చుదితకేన హి సచ్చఞ్చ వత్తబ్బం, కోపో చ న కాతబ్బో, అత్తనా చ న కుచ్ఛితబ్బం, పరో చ న ఘట్టేతబ్బోతి అత్థో.

    Tattha kāruññatāti kāruṇikabhāvo. Iminā karuṇā ca karuṇāpubbabhāgo ca dassito . Hitesitāti hitagavesanatā . Anukampatāti tena hitena saṃyojanatā. Āpattivuṭṭhānatāti āpattito vuṭṭhāpetvā suddhante patiṭṭhāpanatā. Vatthuṃ codetvā sāretvā paṭiññaṃ āropetvā yathāpaṭiññāya kammakaraṇaṃ vinayapurekkhāratā nāma. Amūlakampi samūlakampi ‘‘mūla’’nti gahetvā vadantīti āha ‘‘dve mūlānī’’ti. Kālena vakkhāmītiādīsu eko ekaṃ okāsaṃ kāretvā codento kālena vadati nāma. Saṅghamajjhe gaṇamajjhe salākaggayāguaggavitakkamāḷakabhikkhācāramaggaāsanasālādīsu, upaṭṭhākehi parivāritakkhaṇe vā codento akālena vadati nāma. Tacchena vatthunā codento bhūtena vadati nāma. Tucchena codento abhūtena vadati nāma. ‘‘Ambho mahallaka parisāvacara paṃsukūlika dhammakathika patirūpaṃ tava ida’’nti vadanto pharusena vadati nāma. ‘‘Bhante, mahallakā parisāvacarā paṃsukūlikā dhammakathikā patirūpaṃ tumhākaṃ ida’’nti vadanto saṇhena vadati nāma. Kāraṇanissitaṃ katvā vadanto atthasañhitena vadati nāma. Mettacitto vakkhāmi, no dosantaroti mettacittaṃ upaṭṭhāpetvā vakkhāmi, na duṭṭhacitto hutvā. Sacce ca akuppe cāti vacīsacce ca akuppatāya ca. Cuditakena hi saccañca vattabbaṃ, kopo ca na kātabbo, attanā ca na kucchitabbaṃ, paro ca na ghaṭṭetabboti attho.

    ఇమస్మిం ఠానే ‘‘సఙ్ఘేన ఓతిణ్ణానోతిణ్ణం జానితబ్బం – అనువిజ్జకేన యేన ధమ్మేన యేన వినయేన యేన సత్థుసాసనేన తం అధికరణం వూపసమ్మతి, తథా తం అధికరణం వూపసమేతబ్బ’’న్తి వత్తబ్బం. వుత్తఞ్హేతం చోదనాకణ్డే (పరి॰ ౩౬౩) ‘‘చోదకేన కథం పటిపజ్జితబ్బం? చుదితకేన కథం పటిపజ్జితబ్బం? సఙ్ఘేన కథం పటిపజ్జితబ్బం? అనువిజ్జకేన కథం పటిపజ్జితబ్బం? చోదకేన కథం పటిపజ్జితబ్బన్తి? చోదకేన పఞ్చసు ధమ్మేసు పతిట్ఠాయ పరో చోదేతబ్బో. కాలేన వక్ఖామి నో అకాలేన, భూతేన వక్ఖామి నో అభూతేన, సణ్హేన వక్ఖామి నో ఫరుసేన, అత్థసఞ్హితేన వక్ఖామి నో అనత్థసఞ్హితేన, మేత్తచిత్తో వక్ఖామి నో దోసన్తరోతి. చోదకేన ఏవం పటిపజ్జితబ్బం. చుదితకేన కథం పటిపజ్జితబ్బన్తి? చుదితకేన ద్వీసు ధమ్మేసు పతిట్ఠాతబ్బం సచ్చే చ అకుప్పే చ. చుదితకేన ఏవం పటిపజ్జితబ్బం. సఙ్ఘేన కథం పటిపజ్జితబ్బన్తి? సఙ్ఘేన ఓతిణ్ణానోతిణ్ణం జానితబ్బం. సఙ్ఘేన ఏవం పటిపజ్జితబ్బం. అనువిజ్జకేన కథం పటిపజ్జితబ్బన్తి? అనువిజ్జకేన యేన ధమ్మేన యేన వినయేన యేన సత్థుసాసనేన తం అధికరణం వూపసమ్మతి, తథా తం అధికరణం వూపసమేతబ్బం. అనువిజ్జకేన ఏవం పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి.

    Imasmiṃ ṭhāne ‘‘saṅghena otiṇṇānotiṇṇaṃ jānitabbaṃ – anuvijjakena yena dhammena yena vinayena yena satthusāsanena taṃ adhikaraṇaṃ vūpasammati, tathā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabba’’nti vattabbaṃ. Vuttañhetaṃ codanākaṇḍe (pari. 363) ‘‘codakena kathaṃ paṭipajjitabbaṃ? Cuditakena kathaṃ paṭipajjitabbaṃ? Saṅghena kathaṃ paṭipajjitabbaṃ? Anuvijjakena kathaṃ paṭipajjitabbaṃ? Codakena kathaṃ paṭipajjitabbanti? Codakena pañcasu dhammesu patiṭṭhāya paro codetabbo. Kālena vakkhāmi no akālena, bhūtena vakkhāmi no abhūtena, saṇhena vakkhāmi no pharusena, atthasañhitena vakkhāmi no anatthasañhitena, mettacitto vakkhāmi no dosantaroti. Codakena evaṃ paṭipajjitabbaṃ. Cuditakena kathaṃ paṭipajjitabbanti? Cuditakena dvīsu dhammesu patiṭṭhātabbaṃ sacce ca akuppe ca. Cuditakena evaṃ paṭipajjitabbaṃ. Saṅghena kathaṃ paṭipajjitabbanti? Saṅghena otiṇṇānotiṇṇaṃ jānitabbaṃ. Saṅghena evaṃ paṭipajjitabbaṃ. Anuvijjakena kathaṃ paṭipajjitabbanti? Anuvijjakena yena dhammena yena vinayena yena satthusāsanena taṃ adhikaraṇaṃ vūpasammati, tathā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ. Anuvijjakena evaṃ paṭipajjitabba’’nti.

    అట్ఠకథాయమ్పి (పరి॰ అట్ఠ॰ ౩౬౨-౩౬౩) ‘‘చోదనాయ కో ఆదీతిఆదిపుచ్ఛానం విస్సజ్జనే సచ్చే అకుప్పే చాతి ఏత్థ సచ్చే పతిట్ఠాతబ్బం అకుప్పే చ, యం కతం వా అకతం వా, తదేవ వత్తబ్బం, న చోదకే వా అనువిజ్జకే వా సఙ్ఘే వా కోపో ఉప్పాదేతబ్బో. ఓతిణ్ణానోతిణ్ణం జానితబ్బన్తి ఓతిణ్ణఞ్చ అనోతిణ్ణఞ్చ వచనం జానితబ్బం. తత్రాయం జాననవిధి – ఏత్తకా చోదకస్స పుబ్బకథా, ఏత్తకా పచ్ఛిమకథా, ఏత్తకా చుదితకస్స పుబ్బకథా, ఏత్తకా పచ్ఛిమకథాతి జానితబ్బా. చోదకస్స పమాణం గణ్హితబ్బం, చుదితకస్స పమాణం గణ్హితబ్బం, అనువిజ్జకస్స పమాణం గణ్హితబ్బం. అనువిజ్జకో అప్పమత్తకమ్పి అహాపేన్తో ‘ఆవుసో, సమన్నాహరిత్వా ఉజుం కత్వా ఆహరా’తి వత్తబ్బో, సఙ్ఘేన ఏవం పటిపజ్జితబ్బం. యేన ధమ్మేన యేన వినయేన యేన సత్థుసాసనేన తం అధికరణం వూపసమ్మతీతి ఏత్థ ధమ్మోతి భూతం వత్థు. వినయోతి చోదనా చేవ సారణా చ. సత్థుసాసనన్తి ఞత్తిసమ్పదా చేవ అనుస్సావనసమ్పదా చ. ఏతేన హి ధమ్మేన చ వినయేన చ సత్థుసాసనేన చ అధికరణం వూపసమ్మతి, తస్మా అనువిజ్జకేన భూతేన వత్థునా చోదేత్వా ఆపత్తిం సారేత్వా ఞత్తిసమ్పదాయ చేవ అనుస్సావనసమ్పదాయ చ తం అధికరణం వూపసమేతబ్బం, అనువిజ్జకేన ఏవం పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి ఆగతం, తస్మా వత్తబ్బమేత్తకం ద్వయన్తి.

    Aṭṭhakathāyampi (pari. aṭṭha. 362-363) ‘‘codanāya ko ādītiādipucchānaṃ vissajjane sacce akuppe cāti ettha sacce patiṭṭhātabbaṃ akuppe ca, yaṃ kataṃ vā akataṃ vā, tadeva vattabbaṃ, na codake vā anuvijjake vā saṅghe vā kopo uppādetabbo. Otiṇṇānotiṇṇaṃ jānitabbanti otiṇṇañca anotiṇṇañca vacanaṃ jānitabbaṃ. Tatrāyaṃ jānanavidhi – ettakā codakassa pubbakathā, ettakā pacchimakathā, ettakā cuditakassa pubbakathā, ettakā pacchimakathāti jānitabbā. Codakassa pamāṇaṃ gaṇhitabbaṃ, cuditakassa pamāṇaṃ gaṇhitabbaṃ, anuvijjakassa pamāṇaṃ gaṇhitabbaṃ. Anuvijjako appamattakampi ahāpento ‘āvuso, samannāharitvā ujuṃ katvā āharā’ti vattabbo, saṅghena evaṃ paṭipajjitabbaṃ. Yena dhammena yena vinayena yena satthusāsanena taṃ adhikaraṇaṃ vūpasammatīti ettha dhammoti bhūtaṃ vatthu. Vinayoti codanā ceva sāraṇā ca. Satthusāsananti ñattisampadā ceva anussāvanasampadā ca. Etena hi dhammena ca vinayena ca satthusāsanena ca adhikaraṇaṃ vūpasammati, tasmā anuvijjakena bhūtena vatthunā codetvā āpattiṃ sāretvā ñattisampadāya ceva anussāvanasampadāya ca taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ, anuvijjakena evaṃ paṭipajjitabba’’nti āgataṃ, tasmā vattabbamettakaṃ dvayanti.

    ఏవం ఏకదేసేన చోదనాకణ్డనయం దస్సేత్వా ఇదాని ఏకదేసేనేవ మహాసఙ్గామనయం దస్సేన్తో ‘‘అనువిజ్జకేన చోదకో పుచ్ఛితబ్బో’’తిఆదిమాహ. తత్థ యం ఖో త్వం, ఆవుసో, ఇమం భిక్ఖుం చోదేసి, కిమ్హి నం చోదేసీతి చోదనాసామఞ్ఞతో వుత్తం, పాళియం (మహావ॰ ౨౩౭) పన పవారణట్ఠపనవసేన చోదనం సన్ధాయ ‘‘యం ఖో త్వం, ఆవుసో, ఇమస్స భిక్ఖునో పవారణం ఠపేసీ’’తి వుత్తం. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.

    Evaṃ ekadesena codanākaṇḍanayaṃ dassetvā idāni ekadeseneva mahāsaṅgāmanayaṃ dassento ‘‘anuvijjakena codako pucchitabbo’’tiādimāha. Tattha yaṃ kho tvaṃ, āvuso, imaṃ bhikkhuṃ codesi, kimhi naṃ codesīti codanāsāmaññato vuttaṃ, pāḷiyaṃ (mahāva. 237) pana pavāraṇaṭṭhapanavasena codanaṃ sandhāya ‘‘yaṃ kho tvaṃ, āvuso, imassa bhikkhuno pavāraṇaṃ ṭhapesī’’ti vuttaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ఏవం ఏకదేసేన మహాసఙ్గామనయం దస్సేత్వా ఇదాని ఏకదేసేనేవ చూళసఙ్గామనయం దస్సేతుం ‘‘సఙ్గామావచరేన భిక్ఖునా’’తిఆదిమాహ. తత్థ సఙ్గామావచరేన భిక్ఖునాతి సఙ్గామో వుచ్చతి అధికరణవినిచ్ఛయత్థాయ సఙ్ఘసన్నిపాతో. తత్ర హి అత్తపచ్చత్థికా చేవ సాసనపచ్చత్థికా చ ఉద్ధమ్మం ఉబ్బినయం సత్థుసాసనం దీపేన్తా సమోసరన్తి వేసాలికా వజ్జిపుత్తకా వియ. యో భిక్ఖు తేసం పచ్చత్థికానం లద్ధిం మద్దిత్వా సకవాదదీపనత్థాయ తత్థ అవచరతి, అజ్ఝోగాహేత్వా వినిచ్ఛయం పవత్తేతి, సో సఙ్గామావచరో నామ యసత్థేరో వియ, తేన సఙ్గామావచరేన భిక్ఖునా సఙ్ఘం ఉపసఙ్కమన్తేన నీచచిత్తేన సఙ్ఘో ఉపసఙ్కమితబ్బో. నీచచిత్తేనాతి మానద్ధజం నిపాతేత్వా నిహతమానచిత్తేన . రజోహరణసమేనాతి పాదపుఞ్ఛనసమేన, యథా రజోహరణస్స సంకిలిట్ఠే వా అసంకిలిట్ఠే వా పాదే పుఞ్ఛియమానే నేవ రాగో న దోసో, ఏవం ఇట్ఠానిట్ఠేసు అరజ్జన్తేన అదుస్సన్తేనాతి అత్థో. యథాపతిరూపే ఆసనేతి యథాపతిరూపం ఆసనం ఞత్వా అత్తనో పాపుణనట్ఠానే థేరానం భిక్ఖూనం పిట్ఠిం అదస్సేత్వా నిసీదితబ్బం.

    Evaṃ ekadesena mahāsaṅgāmanayaṃ dassetvā idāni ekadeseneva cūḷasaṅgāmanayaṃ dassetuṃ ‘‘saṅgāmāvacarena bhikkhunā’’tiādimāha. Tattha saṅgāmāvacarena bhikkhunāti saṅgāmo vuccati adhikaraṇavinicchayatthāya saṅghasannipāto. Tatra hi attapaccatthikā ceva sāsanapaccatthikā ca uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ dīpentā samosaranti vesālikā vajjiputtakā viya. Yo bhikkhu tesaṃ paccatthikānaṃ laddhiṃ madditvā sakavādadīpanatthāya tattha avacarati, ajjhogāhetvā vinicchayaṃ pavatteti, so saṅgāmāvacaro nāma yasatthero viya, tena saṅgāmāvacarena bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamantena nīcacittena saṅgho upasaṅkamitabbo. Nīcacittenāti mānaddhajaṃ nipātetvā nihatamānacittena . Rajoharaṇasamenāti pādapuñchanasamena, yathā rajoharaṇassa saṃkiliṭṭhe vā asaṃkiliṭṭhe vā pāde puñchiyamāne neva rāgo na doso, evaṃ iṭṭhāniṭṭhesu arajjantena adussantenāti attho. Yathāpatirūpe āsaneti yathāpatirūpaṃ āsanaṃ ñatvā attano pāpuṇanaṭṭhāne therānaṃ bhikkhūnaṃ piṭṭhiṃ adassetvā nisīditabbaṃ.

    అనానాకథికేనాతి నానావిధం తం తం అనత్థకథం అకథేన్తేన. అతిరచ్ఛానకథికేనాతి దిట్ఠసుతముతమ్పి రాజకథాదికం తిరచ్ఛానకథం అకథేన్తేన. సామం వా ధమ్మో భాసితబ్బోతి సఙ్ఘసన్నిపాతట్ఠానే కప్పియాకప్పియసన్నిస్సితా వా రూపారూపపరిచ్ఛేదసమథచారవిపస్సనాచారట్ఠాననిసజ్జవత్తాదినిస్సితా వా కథా ధమ్మో నామ. ఏవరూపో ధమ్మో సయం వా భాసితబ్బో, పరో వా అజ్ఝేసితబ్బో. యో భిక్ఖు తథారూపిం కథం కథేతుం పహోతి, సో వత్తబ్బో ‘‘ఆవుసో, సఙ్ఘమజ్ఝమ్హి పఞ్హే ఉప్పన్నే త్వం కథేయ్యాసీ’’తి. అరియో వా తుణ్హీభావో నాతిమఞ్ఞితబ్బోతి అరియా తుణ్హీ నిసీదన్తా న బాలపుథుజ్జనా వియ నిసీదన్తి, అఞ్ఞతరం కమ్మట్ఠానం గహేత్వావ నిసీదన్తి. ఇతి కమ్మట్ఠానమనసికారవసేన తుణ్హీభావో అరియో తుణ్హీభావో నామ, సో నాతిమఞ్ఞితబ్బో, ‘‘కిం కమ్మట్ఠానానుయోగేనా’’తి నావజానితబ్బో, అత్తనో పతిరూపం కమ్మట్ఠానం గహేత్వావ నిసీదితబ్బన్తి అత్థో.

    Anānākathikenāti nānāvidhaṃ taṃ taṃ anatthakathaṃ akathentena. Atiracchānakathikenāti diṭṭhasutamutampi rājakathādikaṃ tiracchānakathaṃ akathentena. Sāmaṃ vā dhammo bhāsitabboti saṅghasannipātaṭṭhāne kappiyākappiyasannissitā vā rūpārūpaparicchedasamathacāravipassanācāraṭṭhānanisajjavattādinissitā vā kathā dhammo nāma. Evarūpo dhammo sayaṃ vā bhāsitabbo, paro vā ajjhesitabbo. Yo bhikkhu tathārūpiṃ kathaṃ kathetuṃ pahoti, so vattabbo ‘‘āvuso, saṅghamajjhamhi pañhe uppanne tvaṃ katheyyāsī’’ti. Ariyo vā tuṇhībhāvo nātimaññitabboti ariyā tuṇhī nisīdantā na bālaputhujjanā viya nisīdanti, aññataraṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva nisīdanti. Iti kammaṭṭhānamanasikāravasena tuṇhībhāvo ariyo tuṇhībhāvo nāma, so nātimaññitabbo, ‘‘kiṃ kammaṭṭhānānuyogenā’’ti nāvajānitabbo, attano patirūpaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva nisīditabbanti attho.

    న ఉపజ్ఝాయో పుచ్ఛితబ్బోతి ‘‘కో నామ తుయ్హం ఉపజ్ఝాయో’’తి న పుచ్ఛితబ్బో. ఏస నయో సబ్బత్థ. న జాతీతి ‘‘ఖత్తియజాతియో త్వం బ్రాహ్మణజాతియో’’తి ఏవం జాతి న పుచ్ఛితబ్బా. న ఆగమోతి ‘‘దీఘభాణకో త్వం మజ్ఝిమభాణకో’’తి ఏవం ఆగమో న పుచ్ఛితబ్బో. కులపదేసోపి ఖత్తియకులాదివసేనేవ వేదితబ్బో. అత్రస్స పేమం వా దోసో వాతి తత్ర పుగ్గలే ఏతేసం కారణానం అఞ్ఞతరవసేన పేమం వా భవేయ్య దోసో వా.

    Na upajjhāyo pucchitabboti ‘‘ko nāma tuyhaṃ upajjhāyo’’ti na pucchitabbo. Esa nayo sabbattha. Na jātīti ‘‘khattiyajātiyo tvaṃ brāhmaṇajātiyo’’ti evaṃ jāti na pucchitabbā. Na āgamoti ‘‘dīghabhāṇako tvaṃ majjhimabhāṇako’’ti evaṃ āgamo na pucchitabbo. Kulapadesopi khattiyakulādivaseneva veditabbo. Atrassa pemaṃ vā doso vāti tatra puggale etesaṃ kāraṇānaṃ aññataravasena pemaṃ vā bhaveyya doso vā.

    నో పరిసకప్పికేనాతి పరిసకప్పకేన పరిసానువిధాయకేన న భవితబ్బం, యం పరిసాయ రుచ్చతి, తదేవ చేతేత్వా కప్పేత్వా న కథేతబ్బన్తి అత్థో. న హత్థముద్దా దస్సేతబ్బాతి కథేతబ్బే చ అకథేతబ్బే చ సఞ్ఞాజననత్థం హత్థవికారో న కాతబ్బో.

    Noparisakappikenāti parisakappakena parisānuvidhāyakena na bhavitabbaṃ, yaṃ parisāya ruccati, tadeva cetetvā kappetvā na kathetabbanti attho. Na hatthamuddā dassetabbāti kathetabbe ca akathetabbe ca saññājananatthaṃ hatthavikāro na kātabbo.

    అత్థం అనువిధియన్తేనాతి వినిచ్ఛయపటివేధమేవ సల్లక్ఖేన్తేన, ‘‘ఇదం సుత్తం ఉపలబ్భతి, ఇమస్మిం వినిచ్ఛయే ఇదం వక్ఖామీ’’తి ఏవం పరితులయన్తేన నిసీదితబ్బన్తి అత్థో. న చ ఆసనా వుట్ఠాతబ్బన్తి న ఆసనా వుట్ఠాయ సన్నిపాతమణ్డలే విచరితబ్బం. వినయధరే హి ఉట్ఠితే సబ్బా పరిసా వుట్ఠహన్తి, తస్మా న వుట్ఠాతబ్బం. న వీతిహాతబ్బన్తి న వినిచ్ఛయో హాపేతబ్బో. న కుమ్మగ్గో సేవితబ్బోతి న ఆపత్తి దీపేతబ్బా. అసాహసికేన భవితబ్బన్తి న సహసా కారినా భవితబ్బం, న సహసా దురుత్తవచనం కథేతబ్బన్తి అత్థో. వచనక్ఖమేనాతి దురుత్తవాచం ఖమనసీలేన. హితపరిసక్కినాతి హితేసినా హితగవేసినా కరుణా చ కరుణాపుబ్బభాగో చ ఉపట్ఠాపేతబ్బోతి అయం పదద్వయేపి అధిప్పాయో. అనసురుత్తేనాతి న అసురుత్తేన, అసురుత్తం వుచ్చతి విగ్గాహికకథాసఙ్ఖాతం అసున్దరవచనం, తం న కథేతబ్బన్తి అత్థో. అత్తా పరిగ్గహేతబ్బోతి ‘‘వినిచ్ఛినితుం వూపసమేతుం సక్ఖిస్సామి ను ఖో, నో’’తి ఏవం అత్తా పరిగ్గహేతబ్బో, అత్తనో పమాణం జానితబ్బన్తి అత్థో. పరో పరిగ్గహేతబ్బోతి ‘‘లజ్జియా ను ఖో అయం పరిసా సక్కా సఞ్ఞాపేతుం, ఉదాహు నో’’తి ఏవం పరో పరిగ్గహేతబ్బో. చోదకో పరిగ్గహేతబ్బోతి ‘‘ధమ్మచోదకో ను ఖో, నో’’తి ఏవం పరిగ్గహేతబ్బో. చుదితకో పరిగ్గహేతబ్బోతి ‘‘ధమ్మచుదితకో ను ఖో, నో’’తి ఏవం పరిగ్గహేతబ్బో. అధమ్మచోదకో పరిగ్గహేతబ్బోతి తస్స పమాణం జానితబ్బం. సేసేసుపి ఏసేవ నయో.

    Atthaṃ anuvidhiyantenāti vinicchayapaṭivedhameva sallakkhentena, ‘‘idaṃ suttaṃ upalabbhati, imasmiṃ vinicchaye idaṃ vakkhāmī’’ti evaṃ paritulayantena nisīditabbanti attho. Na ca āsanāvuṭṭhātabbanti na āsanā vuṭṭhāya sannipātamaṇḍale vicaritabbaṃ. Vinayadhare hi uṭṭhite sabbā parisā vuṭṭhahanti, tasmā na vuṭṭhātabbaṃ. Na vītihātabbanti na vinicchayo hāpetabbo. Na kummaggo sevitabboti na āpatti dīpetabbā. Asāhasikena bhavitabbanti na sahasā kārinā bhavitabbaṃ, na sahasā duruttavacanaṃ kathetabbanti attho. Vacanakkhamenāti duruttavācaṃ khamanasīlena. Hitaparisakkināti hitesinā hitagavesinā karuṇā ca karuṇāpubbabhāgo ca upaṭṭhāpetabboti ayaṃ padadvayepi adhippāyo. Anasuruttenāti na asuruttena, asuruttaṃ vuccati viggāhikakathāsaṅkhātaṃ asundaravacanaṃ, taṃ na kathetabbanti attho. Attā pariggahetabboti ‘‘vinicchinituṃ vūpasametuṃ sakkhissāmi nu kho, no’’ti evaṃ attā pariggahetabbo, attano pamāṇaṃ jānitabbanti attho. Paro pariggahetabboti ‘‘lajjiyā nu kho ayaṃ parisā sakkā saññāpetuṃ, udāhu no’’ti evaṃ paro pariggahetabbo. Codako pariggahetabboti ‘‘dhammacodako nu kho, no’’ti evaṃ pariggahetabbo. Cuditako pariggahetabboti ‘‘dhammacuditako nu kho, no’’ti evaṃ pariggahetabbo. Adhammacodako pariggahetabboti tassa pamāṇaṃ jānitabbaṃ. Sesesupi eseva nayo.

    వుత్తం అహాపేన్తేనాతి చోదకచుదితకేహి వుత్తవచనం అహాపేన్తేన. అవుత్తం అపకాసేన్తేనాతి అనోసటం వత్థుం అపకాసేన్తేన. మన్దో హాసేతబ్బోతి మన్దో మోమూళ్హో పగ్గణ్హితబ్బో, ‘‘నను త్వం కులపుత్తో’’తి ఉత్తేజేత్వా అనుయోగవత్తం కథాపేత్వా తస్స అనుయోగో గణ్హితబ్బో. భీరు అస్సాసేతబ్బోతి యస్స సఙ్ఘమజ్ఝం వా గణమజ్ఝం వా అనోసటపుబ్బత్తా సారజ్జం ఉప్పజ్జతి, తాదిసో ‘‘మా భాయి, విస్సత్థో కథయాహి, మయం తే ఉపత్థమ్భా భవిస్సామా’’తి వత్వాపి అనుయోగవత్తం కథాపేతబ్బో. చణ్డో నిసేధేతబ్బోతి అపసారేతబ్బో తజ్జేతబ్బో. అసుచి విభావేతబ్బోతి అలజ్జిం పకాసేత్వా ఆపత్తిం దేసాపేతబ్బో. ఉజుమద్దవేనాతి యో భిక్ఖు ఉజు సీలవా కాయవఙ్కాదిరహితో, సో మద్దవేనేవ ఉపచరితబ్బో. ధమ్మేసు చ పుగ్గలేసు చాతి ఏత్థ యో ధమ్మగరుకో హోతి, న పుగ్గలగరుకో, అయమేవ ధమ్మేసు చ పుగ్గలేసు చ మజ్ఝత్తోతి వేదితబ్బో. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.

    Vuttaṃahāpentenāti codakacuditakehi vuttavacanaṃ ahāpentena. Avuttaṃ apakāsentenāti anosaṭaṃ vatthuṃ apakāsentena. Mando hāsetabboti mando momūḷho paggaṇhitabbo, ‘‘nanu tvaṃ kulaputto’’ti uttejetvā anuyogavattaṃ kathāpetvā tassa anuyogo gaṇhitabbo. Bhīru assāsetabboti yassa saṅghamajjhaṃ vā gaṇamajjhaṃ vā anosaṭapubbattā sārajjaṃ uppajjati, tādiso ‘‘mā bhāyi, vissattho kathayāhi, mayaṃ te upatthambhā bhavissāmā’’ti vatvāpi anuyogavattaṃ kathāpetabbo. Caṇḍo nisedhetabboti apasāretabbo tajjetabbo. Asuci vibhāvetabboti alajjiṃ pakāsetvā āpattiṃ desāpetabbo. Ujumaddavenāti yo bhikkhu uju sīlavā kāyavaṅkādirahito, so maddaveneva upacaritabbo. Dhammesu ca puggalesu cāti ettha yo dhammagaruko hoti, na puggalagaruko, ayameva dhammesu ca puggalesu ca majjhattoti veditabbo. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ఇతి వినయసఙ్గహసంవణ్ణనాభూతే వినయాలఙ్కారే

    Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre

    చోదనాదివినిచ్ఛయకథాలఙ్కారో నామ

    Codanādivinicchayakathālaṅkāro nāma

    ఏకతింసతిమో పరిచ్ఛేదో.

    Ekatiṃsatimo paricchedo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact