Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā |
൧൨. ചൂളബ്യൂഹസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ
12. Cūḷabyūhasuttaniddesavaṇṇanā
ദ്വാദസമേ ചൂളബ്യൂഹസുത്തനിദ്ദേസേ സകംസകംദിട്ഠിപരിബ്ബസാനാതി ഇദമ്പി തസ്മിംയേവ മഹാസമയേ ‘‘സബ്ബേപിമേ ദിട്ഠിഗതികാ ‘സാധുരൂപാമ്ഹാ’തി ഭണന്തി, കിം നു ഖോ സാധുരൂപാവ ഇമേ അത്തനോ ഏവ ദിട്ഠിയാ പതിട്ഠഹന്തി, ഉദാഹു അഞ്ഞമ്പി ദിട്ഠിം ഗണ്ഹന്തീ’’തി ഉപ്പന്നചിത്താനം ഏകച്ചാനം ദേവതാനം തമത്ഥം പകാസേതും പുരിമനയേനേവ നിമ്മിതബുദ്ധേന അത്താനം പുച്ഛാപേത്വാ വുത്തം.
Dvādasame cūḷabyūhasuttaniddese sakaṃsakaṃdiṭṭhiparibbasānāti idampi tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘sabbepime diṭṭhigatikā ‘sādhurūpāmhā’ti bhaṇanti, kiṃ nu kho sādhurūpāva ime attano eva diṭṭhiyā patiṭṭhahanti, udāhu aññampi diṭṭhiṃ gaṇhantī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ tamatthaṃ pakāsetuṃ purimanayeneva nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā vuttaṃ.
൧൧൩. തത്ഥ ആദിതോ ദ്വേപി ഗാഥാ പുച്ഛാഗാഥായേവ. താസു സകം സകം ദിട്ഠിപരിബ്ബസാനാതി അത്തനോ അത്തനോ ദിട്ഠിയാ വസമാനാ. വിഗ്ഗയ്ഹ നാനാ കുസലാ വദന്തീതി തം ദിട്ഠിം ബലവഗ്ഗാഹം ഗഹേത്വാ ‘‘തത്ഥ കുസലാമ്ഹാ’’തി പടിജാനമാനാ പുഥു പുഥു വദന്തി, ഏകം ന വദന്തി. യോ ഏവം ജാനാതി സ വേദി ധമ്മം, ഇദം പടിക്കോസമകേവലീ സോതി തഞ്ച ദിട്ഠിം സന്ധായ യോ ഏവം ജാനാതി, സോ ധമ്മം വേദിയി. ഇദം പന പടിക്കോസന്തോ ഹീനോ ഹോതീതി ച വദന്തി.
113. Tattha ādito dvepi gāthā pucchāgāthāyeva. Tāsu sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānāti attano attano diṭṭhiyā vasamānā. Viggayha nānā kusalā vadantīti taṃ diṭṭhiṃ balavaggāhaṃ gahetvā ‘‘tattha kusalāmhā’’ti paṭijānamānā puthu puthu vadanti, ekaṃ na vadanti. Yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ, idaṃ paṭikkosamakevalī soti tañca diṭṭhiṃ sandhāya yo evaṃ jānāti, so dhammaṃ vediyi. Idaṃ pana paṭikkosanto hīno hotīti ca vadanti.
നാനാ വദന്തീതി നാനാകാരണം ഭണന്തി. വിവിധം വദന്തീതി നാനാവിധം ഭണന്തി. അഞ്ഞോഞ്ഞം വദന്തീതി ഏകം അവത്വാ അഞ്ഞം അഞ്ഞം ഗഹേത്വാ വദന്തി. അകേവലീ സോതി യോ അകുസലോ അയം. അസമത്തോതി ന പരിപൂരോ. അപരിപുണ്ണോതി ന സമ്പുണ്ണോ.
Nānā vadantīti nānākāraṇaṃ bhaṇanti. Vividhaṃ vadantīti nānāvidhaṃ bhaṇanti. Aññoññaṃ vadantīti ekaṃ avatvā aññaṃ aññaṃ gahetvā vadanti. Akevalī soti yo akusalo ayaṃ. Asamattoti na paripūro. Aparipuṇṇoti na sampuṇṇo.
൧൧൪. ബാലോതി ഹീനോ. അക്കുസലോതി അവിദ്വാ.
114.Bāloti hīno. Akkusaloti avidvā.
൧൧൫. ഇദാനി തിസ്സോ വിസ്സജ്ജനഗാഥാ ഹോന്തീതി. താ പുരിമഡ്ഢേന വുത്തമത്ഥം പച്ഛിമഡ്ഢേന പടിബ്യൂഹിത്വാ ഠിതാ. തേന ബ്യൂഹേന ഉത്തരസുത്തതോ ച അപ്പകത്താ ഇദം സുത്തം ‘‘ചൂളബ്യൂഹ’’ന്തി നാമം ലഭി. തത്ഥ പഠമഗാഥായം താവ പരസ്സ ചേ ധമ്മന്തി പരസ്സ ദിട്ഠിം. സബ്ബേവിമേ ബാലാതി ഏവം സന്തേ സബ്ബേവ ഇമേ ബാലാ ഹോന്തീതി അധിപ്പായോ. കിംകാരണാ? സബ്ബേവിമേ ദിട്ഠിപരിബ്ബസാനാതി.
115. Idāni tisso vissajjanagāthā hontīti. Tā purimaḍḍhena vuttamatthaṃ pacchimaḍḍhena paṭibyūhitvā ṭhitā. Tena byūhena uttarasuttato ca appakattā idaṃ suttaṃ ‘‘cūḷabyūha’’nti nāmaṃ labhi. Tattha paṭhamagāthāyaṃ tāva parassa ce dhammanti parassa diṭṭhiṃ. Sabbevime bālāti evaṃ sante sabbeva ime bālā hontīti adhippāyo. Kiṃkāraṇā? Sabbevime diṭṭhiparibbasānāti.
൧൧൬. സന്ദിട്ഠിയാ ചേവ ന വീവദാതാ, സംസുദ്ധപഞ്ഞാ കുസലാ മുതീമാതി സകായ ദിട്ഠിയാ അനവീവദാതാ അവോദാതാ സംകിലിട്ഠാവ സമാനാ സംസുദ്ധപഞ്ഞാ ച കുസലാ ച മുതിമന്തോ ച തേ ഹോന്തി ചേ. അഥ വാ ‘‘സന്ദിട്ഠിയാ ചേ വദാതാ’’തി പാഠോ, തസ്സത്ഥോ – സകായ പന ദിട്ഠിയാ വോദാതാ സംസുദ്ധപഞ്ഞാ കുസലാ മുതിമന്തോ ഹോന്തി ചേ, ന തേസം കോചീതി ഏവം സന്തേ തേസം ഏകോപി നിഹീനപഞ്ഞോ ന ഹോതി, കിംകാരണാ? ദിട്ഠീ ഹി തേസമ്പി തഥാ സമത്താ, യഥാ ഇതരേസന്തി.
116.Sandiṭṭhiyāceva na vīvadātā, saṃsuddhapaññā kusalā mutīmāti sakāya diṭṭhiyā anavīvadātā avodātā saṃkiliṭṭhāva samānā saṃsuddhapaññā ca kusalā ca mutimanto ca te honti ce. Atha vā ‘‘sandiṭṭhiyā ce vadātā’’ti pāṭho, tassattho – sakāya pana diṭṭhiyā vodātā saṃsuddhapaññā kusalā mutimanto honti ce, na tesaṃ kocīti evaṃ sante tesaṃ ekopi nihīnapañño na hoti, kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi tesampi tathā samattā, yathā itaresanti.
൧൧൭. ന വാഹമേതന്തി ഗാഥായ സങ്ഖേപത്ഥോ – യം തേ മിഥു ദ്വേ ദ്വേ ജനാ അഞ്ഞമഞ്ഞം ‘‘ബാലോ’’തി ആഹു, അഹം ഏതം തഥിയന്തി തച്ഛന്തി നേവ ബ്രൂമി. കിംകാരണാ? യസ്മാ സബ്ബേവ തേ സകം സകം ദിട്ഠിം ‘‘ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’ന്തി അകംസു, തേന ച കാരണേന പരം ‘‘ബാലോ’’തി ദഹന്തി. ഏത്ഥ ച തഥിയം, തഥേവന്തി (സു॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൨.൮൮൯) ദ്വേപി പാഠാ.
117.Na vāhametanti gāthāya saṅkhepattho – yaṃ te mithu dve dve janā aññamaññaṃ ‘‘bālo’’ti āhu, ahaṃ etaṃ tathiyanti tacchanti neva brūmi. Kiṃkāraṇā? Yasmā sabbeva te sakaṃ sakaṃ diṭṭhiṃ ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti akaṃsu, tena ca kāraṇena paraṃ ‘‘bālo’’ti dahanti. Ettha ca tathiyaṃ, tathevanti (su. ni. aṭṭha. 2.889) dvepi pāṭhā.
തച്ഛന്തി അതുച്ഛം. തഥന്തി അവിപരീതം, ഭൂതന്തി സന്തം. യാഥാവന്തി സംവിജ്ജമാനം. അവിപരിതന്തി ന വിസങ്കേതം.
Tacchanti atucchaṃ. Tathanti aviparītaṃ, bhūtanti santaṃ. Yāthāvanti saṃvijjamānaṃ. Aviparitanti na visaṅketaṃ.
൧൧൮. യമാഹൂതി പുച്ഛാഗാഥായ ‘‘യം ദിട്ഠിസച്ചം തഥിയ’’ന്തി ഏകേ ആഹു.
118.Yamāhūti pucchāgāthāya ‘‘yaṃ diṭṭhisaccaṃ tathiya’’nti eke āhu.
൧൧൯. ഏകഞ്ഹി സച്ചന്തി വിസ്സജ്ജനഗാഥായ ഏകം സച്ചം നിരോധോ മഗ്ഗോ വാ. യസ്മിം പജാ നോ വിവദേ പജാനന്തി യമ്ഹി സച്ചേ പജാനന്തോ പജാ നോ വിവദേയ്യും. സയം ഥുനന്തീതി അത്തനാ വദന്തി.
119.Ekañhi saccanti vissajjanagāthāya ekaṃ saccaṃ nirodho maggo vā. Yasmiṃ pajā no vivade pajānanti yamhi sacce pajānanto pajā no vivadeyyuṃ. Sayaṃ thunantīti attanā vadanti.
൧൨൦. കസ്മാ നൂതി പുച്ഛാഗാഥായ പവാദിയാസേതി വാദിനോ. ഉദാഹു തേ തക്കമനുസ്സരന്തീതി തേ വാദിനോ ഉദാഹു അത്തനോ തക്കമത്തം അനുഗച്ഛന്തി.
120.Kasmā nūti pucchāgāthāya pavādiyāseti vādino. Udāhu te takkamanussarantīti te vādino udāhu attano takkamattaṃ anugacchanti.
തക്കപരിയാഹതന്തി വിതക്കേന സമന്തതോ ആഹതം. വീമംസാനുചരിതന്തി അത്തനോ ഉപട്ഠിതപഞ്ഞായ വിചരിതം. സയംപടിഭാനന്തി അത്തനോ പടിഭാനം.
Takkapariyāhatanti vitakkena samantato āhataṃ. Vīmaṃsānucaritanti attano upaṭṭhitapaññāya vicaritaṃ. Sayaṃpaṭibhānanti attano paṭibhānaṃ.
൧൨൧. ന ഹേവാതി വിസ്സജ്ജനഗാഥായ അഞ്ഞത്ര സഞ്ഞായ നിച്ചാനീതി ഠപേത്വാ സഞ്ഞാമത്തേന നിച്ചന്തി ഗഹിതഗ്ഗഹണാനി. തക്കഞ്ച ദിട്ഠീസു പകപ്പയിത്വാതി അത്തനോ നിച്ചസങ്കപ്പമത്തം ദിട്ഠീസു ജനേത്വാ.
121.Nahevāti vissajjanagāthāya aññatra saññāya niccānīti ṭhapetvā saññāmattena niccanti gahitaggahaṇāni. Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvāti attano niccasaṅkappamattaṃ diṭṭhīsu janetvā.
യസ്മാ പന ദിട്ഠീസു വിതക്കം ജനേന്താ ദിട്ഠിയോ സഞ്ജനേന്തി, തസ്മാ വുത്തം ‘‘ദിട്ഠിഗതാനി ജനേന്തി സഞ്ജനേന്തീ’’തിആദി. ജനേന്തീതി ഉപരൂപരി ദിട്ഠിം ഉപ്പാദേന്താ ജനേന്തി. സഞ്ജനേന്തീതിആദീനി ഉപസഗ്ഗവസേന പദം വഡ്ഢേത്വാ വുത്താനി. മയ്ഹം സച്ചന്തി മമ വചനം തച്ഛം.
Yasmā pana diṭṭhīsu vitakkaṃ janentā diṭṭhiyo sañjanenti, tasmā vuttaṃ ‘‘diṭṭhigatāni janenti sañjanentī’’tiādi. Janentīti uparūpari diṭṭhiṃ uppādentā janenti. Sañjanentītiādīni upasaggavasena padaṃ vaḍḍhetvā vuttāni. Mayhaṃ saccanti mama vacanaṃ tacchaṃ.
൧൨൨. ഇദാനി ഏവം നാനാസച്ചേസു അസന്തേസു തക്കമത്തം അനുസ്സരന്താനം ദിട്ഠിഗതികാനം വിപ്പടിപത്തിം ദസ്സേതും ‘‘ദിട്ഠേ സുതേ’’തിആദികാ ഗാഥായോ അഭാസി. തത്ഥ ദിട്ഠേതി ദിട്ഠം, ദിട്ഠസുദ്ധിന്തി അധിപ്പായോ. ഏസ നയോ സുതാദീസു. ഏതേ ച നിസ്സായ വിമാനദസ്സീതി ഏതേ ദിട്ഠിധമ്മേ നിസ്സയിത്വാ സുദ്ധിഭാവസങ്ഖാതം വിമാനം അസമ്മാനം പസ്സന്തോപി. വിനിച്ഛയേ ഠത്വാ പഹസ്സമാനോ, ബാലോ പരോ അക്കുസലോതി ചാഹാതി ഏവം വിമാനദസ്സീപി തസ്മിം ദിട്ഠിവിനിച്ഛയേ ഠത്വാ തുട്ഠിജാതോ ഹാസജാതോ ഹുത്വാ പരോ ‘‘ഹീനോ ച അവിദ്വാ ചാ’’തി ഏവം വദതിയേവ.
122. Idāni evaṃ nānāsaccesu asantesu takkamattaṃ anussarantānaṃ diṭṭhigatikānaṃ vippaṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘diṭṭhe sute’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha diṭṭheti diṭṭhaṃ, diṭṭhasuddhinti adhippāyo. Esa nayo sutādīsu. Ete ca nissāya vimānadassīti ete diṭṭhidhamme nissayitvā suddhibhāvasaṅkhātaṃ vimānaṃ asammānaṃ passantopi. Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno, bālo paro akkusaloti cāhāti evaṃ vimānadassīpi tasmiṃ diṭṭhivinicchaye ṭhatvā tuṭṭhijāto hāsajāto hutvā paro ‘‘hīno ca avidvā cā’’ti evaṃ vadatiyeva.
ന സമ്മാനേതീതിപി വിമാനദസ്സീതി ന ബഹുമാനം കരോതീതി ഏവമ്പി വിമാനദസ്സീ ന ബഹുമാനദസ്സീ. ദോമനസ്സം ജനേതീതി പഠമം ദിട്ഠിനിസ്സയം അല്ലീയിത്വാ ദോമനസ്സം പത്വാ പച്ഛാ ദിട്ഠിവിനിച്ഛയേ ഠിതകാലേ സോമനസ്സം ഉപ്പാദേതീതി അത്ഥോ.
Na sammānetītipi vimānadassīti na bahumānaṃ karotīti evampi vimānadassī na bahumānadassī. Domanassaṃ janetīti paṭhamaṃ diṭṭhinissayaṃ allīyitvā domanassaṃ patvā pacchā diṭṭhivinicchaye ṭhitakāle somanassaṃ uppādetīti attho.
വിനിച്ഛയദിട്ഠിയാ ഠത്വാതി സന്നിട്ഠാനം കത്വാ ഗഹിതദിട്ഠിയാ ഠത്വാ.
Vinicchayadiṭṭhiyā ṭhatvāti sanniṭṭhānaṃ katvā gahitadiṭṭhiyā ṭhatvā.
൧൨൩. ഏവം സന്തേ യേനേവാതി ഗാഥാ. തത്ഥ സയമത്തനാതി സയമേവ അത്താനം. വിമാനേതീതി ഗരഹതി. തദേവ പാവാതി തദേവ വചനം ദിട്ഠിം വദതി, തം വാ പുഗ്ഗലം.
123. Evaṃ sante yenevāti gāthā. Tattha sayamattanāti sayameva attānaṃ. Vimānetīti garahati. Tadeva pāvāti tadeva vacanaṃ diṭṭhiṃ vadati, taṃ vā puggalaṃ.
൧൨൪. അതിസാരദിട്ഠിയാതി ഗാഥായത്ഥോ – സോ ഏവം തായ ലക്ഖണാതിസാരിനിയാ അതിസാരദിട്ഠിയാ സമത്തോ പരിപുണ്ണോ ഉദ്ധുമാതോ, തേന ച ദിട്ഠിമാനേന മത്തോ ‘‘പരിപുണ്ണോ അഹം കേവലീ’’തി ഏവം പരിപുണ്ണമാനീ. സയമേവ അത്താനം മനസാ ‘‘അഹം പണ്ഡിതോ’’തി അഭിസിഞ്ചതി. കിംകാരണാ? ദിട്ഠീ ഹി സാ തസ്സ തഥാ സമത്താതി.
124.Atisāradiṭṭhiyāti gāthāyattho – so evaṃ tāya lakkhaṇātisāriniyā atisāradiṭṭhiyā samatto paripuṇṇo uddhumāto, tena ca diṭṭhimānena matto ‘‘paripuṇṇo ahaṃ kevalī’’ti evaṃ paripuṇṇamānī. Sayameva attānaṃ manasā ‘‘ahaṃ paṇḍito’’ti abhisiñcati. Kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi sā tassa tathā samattāti.
സബ്ബാ താ ദിട്ഠിയോ ലക്ഖണാതിക്കന്താതി താ സബ്ബാ ദ്വാസട്ഠിദിട്ഠിയോ ലക്ഖണം അതീതാ അതിസരന്തീതി അതിക്കന്താ. അനോമോതി അനൂനോ.
Sabbā tā diṭṭhiyo lakkhaṇātikkantāti tā sabbā dvāsaṭṭhidiṭṭhiyo lakkhaṇaṃ atītā atisarantīti atikkantā. Anomoti anūno.
൧൨൫. പരസ്സ ചേതി ഗാഥായ സമ്ബന്ധോ അത്ഥോ ച – കിഞ്ച ഭിയ്യോ? യോ സോ വിനിച്ഛയേ ഠത്വാ പഹസ്സമാനോ ‘‘ബാലോ പരോ അക്കുസലോ’’തി ചാഹ, തസ്സ പരസ്സ ചേ ഹി വചസാ സോ തേന വുച്ചമാനോ നിഹീനോ ഹോതി, തുമോ സഹാ ഹോതി നിഹീനപഞ്ഞോ, സോപി തേനേവ സഹ നിഹീനപഞ്ഞോ ഹോതി. സോപി ഹി തം ‘‘ബാലോ’’തി വദതി. അഥ തസ്സ വചനം അപ്പമാണം, സോ പന സയമേവ വേദഗൂ ച ധീരോ ച ഹോതി. ഏവം സന്തേ ന കോചി ബാലോ സമണേസു അത്ഥി. സബ്ബേപി ഹി തേ അത്തനോ ഇച്ഛായ പണ്ഡിതാ.
125.Parassa ceti gāthāya sambandho attho ca – kiñca bhiyyo? Yo so vinicchaye ṭhatvā pahassamāno ‘‘bālo paro akkusalo’’ti cāha, tassa parassa ce hi vacasā so tena vuccamāno nihīno hoti, tumo sahā hoti nihīnapañño, sopi teneva saha nihīnapañño hoti. Sopi hi taṃ ‘‘bālo’’ti vadati. Atha tassa vacanaṃ appamāṇaṃ, so pana sayameva vedagū ca dhīro ca hoti. Evaṃ sante na koci bālo samaṇesu atthi. Sabbepi hi te attano icchāya paṇḍitā.
വാചായാതി കഥനേന. വചനേനാതി ഭാസിതേന. നിന്ദിതകാരണാതി ഗരഹഹേതുനാ. ഗരഹിതകാരണാതി അവഞ്ഞാതഹേതുനാ. ഉപവദിതകാരണാതി ഉപവാദഹേതുനാ.
Vācāyāti kathanena. Vacanenāti bhāsitena. Ninditakāraṇāti garahahetunā. Garahitakāraṇāti avaññātahetunā. Upavaditakāraṇāti upavādahetunā.
൧൨൬. അഞ്ഞം ഇതോതി ഗാഥായ സമ്ബന്ധോ അത്ഥോ ച – ‘‘അഥ ചേ സയം വേദഗൂ ഹോതി ധീരോ. ന കോചി ബാലോ സമണേസു അത്ഥീ’’തി ഏവഞ്ഹി വുത്തേപി സിയാ കസ്സചി ‘‘കസ്മാ’’തി. തത്ഥ വുച്ചതേ – യസ്മാ അഞ്ഞം ഇതോ യാഭിവദന്തി ധമ്മം, അപരദ്ധാ സുദ്ധിമകേവലീ തേ. ഏവമ്പി തിത്ഥ്യാ പുഥുസോ വദന്തി, യേ ഇതോ അഞ്ഞം ദിട്ഠിം അഭിവദന്തി, തേ അപരദ്ധാ വിരദ്ധാ സുദ്ധിമഗ്ഗം, അകേവലിനോ ച തേതി ഏവം പുഥുതിത്ഥിയാ യസ്മാ വദന്തീതി വുത്തം ഹോതി. കസ്മാ പനേവം വദന്തീതി ചേ? സന്ദിട്ഠിരാഗേന ഹി തേഭിരത്താ, യസ്മാ സകേന ദിട്ഠിരാഗേന തേ അഭിരത്താതി വുത്തം ഹോതി.
126.Aññaṃ itoti gāthāya sambandho attho ca – ‘‘atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro. Na koci bālo samaṇesu atthī’’ti evañhi vuttepi siyā kassaci ‘‘kasmā’’ti. Tattha vuccate – yasmā aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ, aparaddhā suddhimakevalī te. Evampi titthyā puthuso vadanti, ye ito aññaṃ diṭṭhiṃ abhivadanti, te aparaddhā viraddhā suddhimaggaṃ, akevalino ca teti evaṃ puthutitthiyā yasmā vadantīti vuttaṃ hoti. Kasmā panevaṃ vadantīti ce? Sandiṭṭhirāgena hi tebhirattā, yasmā sakena diṭṭhirāgena te abhirattāti vuttaṃ hoti.
തേ സുദ്ധിമഗ്ഗന്തി തേ അഞ്ഞതിത്ഥിയാ അകിലിട്ഠമഗ്ഗം. വിസുദ്ധിമഗ്ഗന്തി നിദ്ദോസമഗ്ഗം. പരിസുദ്ധിമഗ്ഗന്തി സുക്കമഗ്ഗം. വോദാതമഗ്ഗന്തി പണ്ഡരമഗ്ഗം. പരിയോദാതമഗ്ഗന്തി പഭാവന്തമഗ്ഗം. വിരദ്ധാതി വുത്തവിധിനാ മഗ്ഗേന വിരജ്ഝിത്വാ ഠിതാ. അപരദ്ധാതി അപരജ്ഝിത്വാ ഠിതാ. ഖലിതാതി പരിഹീനാ. ഗലിതാതി തതോ ഭട്ഠാ. അഞ്ഞായാതി അഞ്ഞാണേന. അപരദ്ധാതി പരാജയമാപന്നാ. അഥ വാ ‘‘ഞായാപരദ്ധാ’’തിപി പാഠോ. ഞായേന മഗ്ഗേന വിരദ്ധാതി അത്ഥോ.
Te suddhimagganti te aññatitthiyā akiliṭṭhamaggaṃ. Visuddhimagganti niddosamaggaṃ. Parisuddhimagganti sukkamaggaṃ. Vodātamagganti paṇḍaramaggaṃ. Pariyodātamagganti pabhāvantamaggaṃ. Viraddhāti vuttavidhinā maggena virajjhitvā ṭhitā. Aparaddhāti aparajjhitvā ṭhitā. Khalitāti parihīnā. Galitāti tato bhaṭṭhā. Aññāyāti aññāṇena. Aparaddhāti parājayamāpannā. Atha vā ‘‘ñāyāparaddhā’’tipi pāṭho. Ñāyena maggena viraddhāti attho.
൧൨൭. ഏവം അഭിരത്താ ച – ഇധേവ സുദ്ധിന്തി ഗാഥാ. തത്ഥ സകായനേതി സകമഗ്ഗേ. ദള്ഹം വദാനാതി ദള്ഹവാദാ.
127. Evaṃ abhirattā ca – idheva suddhinti gāthā. Tattha sakāyaneti sakamagge. Daḷhaṃ vadānāti daḷhavādā.
ഥിരവാദാതി സന്നിട്ഠാനവാദാ. ബലികവാദാതി ബലവന്തവാദാ. അവട്ഠിതവാദാതി പതിട്ഠഹിത്വാ കഥിതവാദാ.
Thiravādāti sanniṭṭhānavādā. Balikavādāti balavantavādā. Avaṭṭhitavādāti patiṭṭhahitvā kathitavādā.
൧൨൮. യേ ഏവഞ്ച ദള്ഹവാദാ, തേസു യോ കോചി തിത്ഥിയോ സകായനേ വാപി ദള്ഹം വദാനോ കമേത്ഥ ബാലോതി പരം ദഹേയ്യ, സങ്ഖേപതോ തത്ഥ സസ്സതുച്ഛേദസങ്ഖാതേ വിത്ഥാരതോ നത്ഥികഇസ്സരകാരകനിയതിആദിഭേദേ സകേ അയനേ ‘‘ഇദമേവ സച്ച’’ന്തി ദള്ഹം വദാനോ കം പരം ഏത്ഥ ദിട്ഠിഗതേ ‘‘ബാലോ’’തി സഹ ധമ്മേന പസ്സേയ്യ, നനു സബ്ബോപി തസ്സ മതേന പണ്ഡിതോ ഏവ സുപ്പടിപന്നോ ഏവ ച. ഏവം സന്തേ സയമേവ സോ മേധഗമാവഹേയ്യ, പരം വദം ബാലമസുദ്ധിധമ്മം. സോപി പരം ‘‘ബാലോ ച അസുദ്ധിധമ്മോ ച അയ’’ന്തി വദന്തോ അത്തനാവ കലഹം ആവഹേയ്യ. കസ്മാ? യസ്മാ സബ്ബോപി തസ്സ മതേന പണ്ഡിതോയേവ സുപ്പടിപന്നോയേവ ച.
128. Ye evañca daḷhavādā, tesu yo koci titthiyo sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno kamettha bāloti paraṃ daheyya, saṅkhepato tattha sassatucchedasaṅkhāte vitthārato natthikaissarakārakaniyatiādibhede sake ayane ‘‘idameva sacca’’nti daḷhaṃ vadāno kaṃ paraṃ ettha diṭṭhigate ‘‘bālo’’ti saha dhammena passeyya, nanu sabbopi tassa matena paṇḍito eva suppaṭipanno eva ca. Evaṃ sante sayameva so medhagamāvaheyya, paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ. Sopi paraṃ ‘‘bālo ca asuddhidhammo ca aya’’nti vadanto attanāva kalahaṃ āvaheyya. Kasmā? Yasmā sabbopi tassa matena paṇḍitoyeva suppaṭipannoyeva ca.
൧൨൯. ഏവം സബ്ബഥാപി വിനിച്ഛയേ ഠത്വാ സയം പമായ, ഉദ്ധം സ ലോകസ്മിം വിവാദമേതീതി ദിട്ഠിയാ ഠത്വാ സയഞ്ച സത്ഥാരാദിം മിനിത്വാ സോ ഭിയ്യോ വിവാദമേതീതി. ഏവം പന വിനിച്ഛയേസു ആദീനവം ഞത്വാ അരിയമഗ്ഗേന ഹിത്വാന സബ്ബാനി വിനിച്ഛയാനി, ന മേധഗം കുബ്ബതി ജന്തു ലോകേതി അരഹത്തനികൂടേന ദേസനം നിട്ഠാപേസി.
129. Evaṃ sabbathāpi vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya, uddhaṃ sa lokasmiṃ vivādametīti diṭṭhiyā ṭhatvā sayañca satthārādiṃ minitvā so bhiyyo vivādametīti. Evaṃ pana vinicchayesu ādīnavaṃ ñatvā ariyamaggena hitvāna sabbāni vinicchayāni, na medhagaṃ kubbati jantu loketi arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi.
സയം പമായാതി അത്തനാ മിനിത്വാ. പമിനിത്വാതി പമാണം കത്വാ. ‘‘പവിനേത്വാ’’തിപി പാഠോ, തം ന സുന്ദരം. ഉദ്ധം വാദേന സദ്ധിന്തി അത്തനോ ഉപരി കഥേന്തേന സഹ. ദേസനാപരിയോസാനേ പുരാഭേദസുത്തേ (മഹാനി॰ ൮൩) വുത്തസദിസോ ഏവ അഭിസമയോ അഹോസീതി.
Sayaṃ pamāyāti attanā minitvā. Paminitvāti pamāṇaṃ katvā. ‘‘Pavinetvā’’tipi pāṭho, taṃ na sundaraṃ. Uddhaṃ vādena saddhinti attano upari kathentena saha. Desanāpariyosāne purābhedasutte (mahāni. 83) vuttasadiso eva abhisamayo ahosīti.
സദ്ധമ്മപ്പജ്ജോതികായ മഹാനിദ്ദേസട്ഠകഥായ
Saddhammappajjotikāya mahāniddesaṭṭhakathāya
ചൂളബ്യൂഹസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Cūḷabyūhasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / മഹാനിദ്ദേസപാളി • Mahāniddesapāḷi / ൧൨. ചൂളവിയൂഹസുത്തനിദ്ദേസോ • 12. Cūḷaviyūhasuttaniddeso