Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
၅. စူဠဓမ္မသမာဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ
5. Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanā
၄၆၈. ဓမ္မောတိ ဂဟိတဂဟဏာနီတိ ဓမ္မော ဝာ ဟောတု ဣတရော ဝာ, ဓမ္မောတိ ပဂ္ဂဟိတဂ္ဂာဟပ္ပဝတ္တာ စရိယာဝ။ အာယူဟနက္ခဏေတိ တသ္သ ဓမ္မောတိ ဂဟိတသ္သ ပဝတ္တနက္ခဏေ။ သုခန္တိ အကိစ္ဆံ။ တေနာဟ ‘‘သုကရ’’န္တိ။ ဒုက္ခဝိပာကန္တိ အနိဋ္ဌဖလဝိပစ္စနံ။
468.Dhammotigahitagahaṇānīti dhammo vā hotu itaro vā, dhammoti paggahitaggāhappavattā cariyāva. Āyūhanakkhaṇeti tassa dhammoti gahitassa pavattanakkhaṇe. Sukhanti akicchaṃ. Tenāha ‘‘sukara’’nti. Dukkhavipākanti aniṭṭhaphalavipaccanaṃ.
၄၆၉. ယထာ စက္ခာဒီနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ယထာသကံ ဝိသယဂ္ဂဟဏံ သဘာဝသိဒ္ဓံ, ဧဝံ မနသောပိ။ တေ စ ဝိသယာ ဣဋ္ဌာကာရတော ဂဟဏေ န ကောစိ ဒောသော, ပုရိသတ္တဘာဝေ န စ တေ ဒောသံ ပဝတ္တေန္တီတိ အယံ တေသံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ လဒ္ဓီတိ အာဟ ‘‘ဝတ္ထုကာမေသုပိ ကိလေသကာမေသုပိ ဒောသော နတ္ထီ’’တိ, အသ္သာဒေတ္ဝာ ဝိသယပရိဘောဂေ နတ္ထိ အာဒီနဝော, တပ္ပစ္စယာ န ကောစိ အန္တရာယောတိ အဓိပ္ပာယော။ ပာတဗ္ယတံ အာပဇ္ဇန္တီတိ ပရိဘုဉ္ဇနကတံ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ ပရိဘောဂတ္ထော ဟိ အယံ ပာ-သဒ္ဒော ကတ္တုသာဓနော စ တဗ္ယ-သဒ္ဒော, ယထာရုစိ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ ကိလေသကာမောပိ အသ္သာဒိယမာနော ဝတ္ထုကာမန္တောဂဓောယေဝ, ကိလေသကာမဝသေန ပန နေသံ အသ္သာဒေတဗ္ဗတာတိ အာဟ ‘‘ဝတ္ထုကာမေသု ကိလေသကာမေန ပာတဗ္ယတ’’န္တိ။ ကိလေသကာမေနာတိ ကရဏတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ ပာတဗ္ယတံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတန္တိ ဧတ္ထာပိ ကတ္တုဝသေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မောဠိံ ကတ္ဝာတိ ဝေဏိဗန္ဓဝသေန မောဠိံ ကတ္ဝာ။ တာပသပရိဗ္ဗာဇိကာဟီတိ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတာဟိ။ ပရိညံ ပညပေန္တီတိ ဣဒံ ‘‘ပဟာနမာဟံသူ’’တိ ပဒသ္သေဝ ဝေဝစနန္တိ ‘‘ပဟာနံ သမတိက္ကမံ ပညပေန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေန ကာမာ နာမေတေ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ ယာထာဝတော ပရိဇာနနံ ဣဓ ‘‘ပဟာန’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ, န ဝိနာဘာဝမတ္တန္တိ ဒသ္သေတိ။ မာလုဝာသိပာဋိကာတိ မာလုဝာဝိဒလံ မာလုဝာဖလေ ပောဋ္ဋလိကာ။ သန္တာသံ အာပဇ္ဇေယ္ယာတိ သာလေ အဓိဝတ္ထဒေဝတာယ ပဝတ္တိံ ဂဟေတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ တဒာ ဟိ တသ္သာ ဧဝံ ဟောတိ။ ကောဝိဠာရပတ္တသဒိသေဟီတိ မဟာကောဝိဠာရပတ္တသဏ္ဌာနေဟိ။ သဏ္ဌာနဝသေန ဟေတံ ဝုတ္တံ, မာလုဝာပတ္တာ ပန ကောဝိဠာရပတ္တေဟိ မဟန္တတရာနိ စေဝ ဃနတရာနိ စ ဟောန္တိ။ ဝိပုလဗဟုဃနဂရုပတ္တတာယ မဟန္တံ ဘာရံ ဇနေတ္ဝာ။ သာတိ မာလုဝာလတာ။ ဩဃနန္တိ ဟေဋ္ဌတော ဩလမ္ဗနဟေတုဘူတံ ဃနဘာဝံ။
469. Yathā cakkhādīnaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ yathāsakaṃ visayaggahaṇaṃ sabhāvasiddhaṃ, evaṃ manasopi. Te ca visayā iṭṭhākārato gahaṇe na koci doso, purisattabhāve na ca te dosaṃ pavattentīti ayaṃ tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ laddhīti āha ‘‘vatthukāmesupi kilesakāmesupi doso natthī’’ti, assādetvā visayaparibhoge natthi ādīnavo, tappaccayā na koci antarāyoti adhippāyo. Pātabyataṃ āpajjantīti paribhuñjanakataṃ upagacchanti. Paribhogattho hi ayaṃ pā-saddo kattusādhano ca tabya-saddo, yathāruci paribhuñjantīti attho. Kilesakāmopi assādiyamāno vatthukāmantogadhoyeva, kilesakāmavasena pana nesaṃ assādetabbatāti āha ‘‘vatthukāmesu kilesakāmena pātabyata’’nti. Kilesakāmenāti karaṇatthe karaṇavacanaṃ. Pātabyataṃ paribhuñjitabbatanti etthāpi kattuvaseneva attho veditabbo. Moḷiṃ katvāti veṇibandhavasena moḷiṃ katvā. Tāpasaparibbājikāhīti tāpasapabbajjūpagatāhi. Pariññaṃ paññapentīti idaṃ ‘‘pahānamāhaṃsū’’ti padasseva vevacananti ‘‘pahānaṃ samatikkamaṃ paññapentī’’ti vuttaṃ. Tena kāmā nāmete aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti yāthāvato parijānanaṃ idha ‘‘pahāna’’nti adhippetaṃ, na vinābhāvamattanti dasseti. Māluvāsipāṭikāti māluvāvidalaṃ māluvāphale poṭṭalikā. Santāsaṃ āpajjeyyāti sāle adhivatthadevatāya pavattiṃ gahetvā vuttaṃ. Tadā hi tassā evaṃ hoti. Koviḷārapattasadisehīti mahākoviḷārapattasaṇṭhānehi. Saṇṭhānavasena hetaṃ vuttaṃ, māluvāpattā pana koviḷārapattehi mahantatarāni ceva ghanatarāni ca honti. Vipulabahughanagarupattatāya mahantaṃ bhāraṃ janetvā. Sāti māluvālatā. Oghananti heṭṭhato olambanahetubhūtaṃ ghanabhāvaṃ.
အန္ဓဝနသုဘဂဝနဂ္ဂဟဏံ တေသံ အဘိလက္ခိတဘာဝတော။ နာဠိကေရာဒီသု တိဏဇာတီသု။ ခာဒနုပလက္ခဏံ ဥပစိကာနံ ဥဋ္ဌဟနဂ္ဂဟဏန္တိ အာဟ ‘‘ဥဋ္ဌဟေယ္ယု’’န္တိ။ ကေဠိံ ကရောန္တီ ဝိယာတိ ဝိလမ္ဗနနဒီ ဝိယ ကေဠိံ ကရောန္တီ။ ဣဒာနိ အဟံ တံ အဇ္ဈောတ္ထရိန္တိ ပမောဒမာနာ ဝိယ ဣတော စိတော စ ဝိပ္ဖန္ဒမာနာ ဝိလမ္ဗန္တီ။ သမ္ဖသ္သောပိ သုခော မုဒုတလုဏကောမလဘာဝတော။ ဒသ္သနမ္ပိ သုခံ ဃနဗဟလပတ္တသံဟတတာယ။ သောမနသ္သဇာတာတိ ပုဗ္ဗေ အနုသ္သဝဝသေန ဘဝနဝိနာသဘယာ သန္တာသံ အာပဇ္ဇိ, ဣဒာနိ တသ္သာ သမ္ပတ္တိဒသ္သနေန ပလောဘိတာ သောမနသ္သဇာတာ အဟောသိ။
Andhavanasubhagavanaggahaṇaṃ tesaṃ abhilakkhitabhāvato. Nāḷikerādīsu tiṇajātīsu. Khādanupalakkhaṇaṃ upacikānaṃ uṭṭhahanaggahaṇanti āha ‘‘uṭṭhaheyyu’’nti. Keḷiṃ karontī viyāti vilambananadī viya keḷiṃ karontī. Idāni ahaṃ taṃ ajjhottharinti pamodamānā viya ito cito ca vipphandamānā vilambantī. Samphassopi sukho mudutaluṇakomalabhāvato. Dassanampi sukhaṃ ghanabahalapattasaṃhatatāya. Somanassajātāti pubbe anussavavasena bhavanavināsabhayā santāsaṃ āpajji, idāni tassā sampattidassanena palobhitā somanassajātā ahosi.
ဝိဋဘိံ ကရေယ္ယာတိ အာတာနဝိတာနဝသေန ဇဋေန္တီ ဇာလံ ကရေယ္ယ။ တထာဘူတာ စ ဃနပတ္တသဉ္ဆန္နတာယ ဆတ္တသဒိသီ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဆတ္တာကာရေန တိဋ္ဌေယ္ယာ’’တိ။ သကလံ ရုက္ခန္တိ ဥပရိ သဗ္ဗသာခာပသာခံ သဗ္ဗရုက္ခံ။ ဘသ္သမာနာတိ ပလိဝေဌနဝသေနေဝ ဩတရမာနာ။ ယာဝ မူလာ ဩတိဏ္ဏသာခာဟီတိ မာလုဝာ ဘာရေန ဩနမိတ္ဝာ ရုက္ခသ္သ ယာဝ မူလာ ဩတိဏ္ဏသာခာဟိ ပုန အဘိရုဟမာနာ။ သဗ္ဗသာခာတိ ဟေဋ္ဌာ မဇ္ဈေ ဥပရိ စာတိ သဗ္ဗာပိ သာခာယော ပလိဝေဌေန္တီ။ သံသိဗ္ဗိတ္ဝာ ဇာလသန္တာနကနိယာမေန ဇဋေတ္ဝာ။ ဧဝံ အပရာပရံ သံသိဗ္ဗနေန အဇ္ဈောတ္ထရန္တီ။ သဗ္ဗသာခာ ဟေဋ္ဌာ ကတ္ဝာ သယံ ဥပရိ ဌတ္ဝာ မဟာဘာရဘာဝေန ဝာတေ ဝာ ဝာယန္တေ ဒေဝေ ဝာ ဝသ္သန္တေ ပဒာလေယ္ယ။ သာခဋ္ဌကဝိမာနန္တိ သာခာပဋိဗဒ္ဓံ ဝိမာနံ။ ယသ္မာ ဣဓ သတ္ထာရာ ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိနာ ဘူတပုဗ္ဗမေဝ ဝတ္ထု ဥပမာဘာဝေန အာဟဋံ, တသ္မာ ‘‘ဣဒံ ပန ဝိမာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Viṭabhiṃ kareyyāti ātānavitānavasena jaṭentī jālaṃ kareyya. Tathābhūtā ca ghanapattasañchannatāya chattasadisī hotīti āha ‘‘chattākārena tiṭṭheyyā’’ti. Sakalaṃ rukkhanti upari sabbasākhāpasākhaṃ sabbarukkhaṃ. Bhassamānāti paliveṭhanavaseneva otaramānā. Yāva mūlā otiṇṇasākhāhīti māluvā bhārena onamitvā rukkhassa yāva mūlā otiṇṇasākhāhi puna abhiruhamānā. Sabbasākhāti heṭṭhā majjhe upari cāti sabbāpi sākhāyo paliveṭhentī. Saṃsibbitvā jālasantānakaniyāmena jaṭetvā. Evaṃ aparāparaṃ saṃsibbanena ajjhottharantī. Sabbasākhā heṭṭhā katvā sayaṃ upari ṭhatvā mahābhārabhāvena vāte vā vāyante deve vā vassante padāleyya. Sākhaṭṭhakavimānanti sākhāpaṭibaddhaṃ vimānaṃ. Yasmā idha satthārā ‘‘seyyathāpi, bhikkhave’’tiādinā bhūtapubbameva vatthu upamābhāvena āhaṭaṃ, tasmā ‘‘idaṃ pana vimāna’’ntiādi vuttaṃ.
၄၇၁. ဗဟလရာဂသဘာဝောတိ ပစ္စဝေက္ခဏာဟိ နီဟရိတုံ အသက္ကုဏေယ္ယတာယ ဗလဝာ ဟုတ္ဝာ အဘိဘဝနရာဂဓာတုကော။ ရာဂဇန္တိ ရာဂနိမိတ္တဇာတံ။ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌေ အာရမ္မဏေတိ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌေ ဝိသဘာဂာရမ္မဏေ။ နိမိတ္တံ ဂဏ္ဟာတီတိ ကိလေသုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏဘူတံ အနုဗ္ယဉ္ဇနသော နိမိတ္တံ ဂဏ္ဟာတိ, သိက္ခာဂာရဝေန ပန ကိလေသေဟိ နိသ္သိတံ မဂ္ဂံ န ပဋိပဇ္ဇတိ, တတော ဧဝ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ အာဏတ္တံ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကရောတေဝ။ တေနာဟ ‘‘န တ္ဝေဝ ဝီတိက္ကမံ ကရောတီ’’တိ။ ဟတ္ထပရာမာသာဒီနီတိ – ‘‘ဧဟိ တာဝ တယာ ဝုတ္တံ မယာ ဝုတ္တဉ္စ အမုတ္ရ ဂန္တ္ဝာ ဝီမံသိသ္သာမာ’’တိအာဒိနာ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏာဒီနိ ကရောန္တော, န ကရုဏာမေတ္တာနိဒာနဝသေန။ မောဟဇာတိကောတိ ဗဟလမောဟသဘာဝော။
471.Bahalarāgasabhāvoti paccavekkhaṇāhi nīharituṃ asakkuṇeyyatāya balavā hutvā abhibhavanarāgadhātuko. Rāgajanti rāganimittajātaṃ. Diṭṭhe diṭṭhe ārammaṇeti diṭṭhe diṭṭhe visabhāgārammaṇe. Nimittaṃ gaṇhātīti kilesuppattiyā kāraṇabhūtaṃ anubyañjanaso nimittaṃ gaṇhāti, sikkhāgāravena pana kilesehi nissitaṃ maggaṃ na paṭipajjati, tato eva ācariyupajjhāyehi āṇattaṃ daṇḍakammaṃ karoteva. Tenāha ‘‘na tveva vītikkamaṃ karotī’’ti. Hatthaparāmāsādīnīti – ‘‘ehi tāva tayā vuttaṃ mayā vuttañca amutra gantvā vīmaṃsissāmā’’tiādinā hatthaggahaṇādīni karonto, na karuṇāmettānidānavasena. Mohajātikoti bahalamohasabhāvo.
၄၇၂. ကမ္မနိယာမေနာတိ ပုရိမဇာတိသိဒ္ဓေန လောဘုသ္သဒတာဒိနိယမိတေန ကမ္မနိယာမေန။ ဣဒာနိ တံ လောဘုသ္သဒတာဒိံ ဝိဘာဂေန ဒသ္သေတုံ ‘‘ယသ္သ ဟီ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ကမ္မာယူဟနက္ခဏေတိ ကမ္မကရဏဝေလာယ။ လောဘော ဗလဝာတိ တဇ္ဇာယ သာမဂ္ဂိယာ သာမတ္ထိယတော လောဘော အဓိကော ဟောတိ။ အလောဘော မန္ဒောတိ တပ္ပဋိပက္ခော အလောဘော ဒုဗ္ဗလော ဟောတိ။ ကထံ ပနေတေ လောဘာလောဘာ အညမညံ ဥဇုဝိပစ္စနီကဘူတာ ဧကက္ခဏေ ပဝတ္တန္တိ? န ခော ပနေတံ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ‘‘ဧကက္ခဏေ ပဝတ္တန္တီ’’တိ, နိကန္တိက္ခဏံ ပန အာယူဟနက္ခဏမေဝ ကတ္ဝာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော သေသေသု။ ပရိယာဒာတုန္တိ အဘိဘဝိတုံ န သက္ကောတိ။ ယော ဟိ ‘‘ဧဝံသုန္ဒရံ ဧဝံဝိပုလံ ဧဝံမဟဂ္ဃဉ္စ န သက္ကာ ပရသ္သ ဒာတု’’န္တိအာဒိနာ အမုတ္တစာဂတာဒိဝသေန ပဝတ္တာယ စေတနာယ သမ္ပယုတ္တော အလောဘော သမ္မဒေဝ လောဘံ ပရိယာဒာတုံ န သက္ကောတိ။ ဒောသမောဟာနံ အနုပ္ပတ္တိယံ တာဒိသပစ္စယလာဘေနေဝ အဒောသာမောဟာ ဗလဝန္တော။ တသ္မာတိ လောဘာဒောသာမောဟာနံ ဗလဝဘာဝတော အလောဘဒောသမောဟာနဉ္စ ဒုဗ္ဗလဘာဝတောတိ ဝုတ္တမေဝ ကာရဏံ ပစ္စာမသတိ။ သောတိ တံသမင္ဂီ။ တေန ကမ္မေနာတိ တေန လောဘာဒိဥပနိသ္သယဝတာ ကုသလကမ္မုနာ။ သုခသီလောတိ သခိလော။ တမေဝတ္ထံ အက္ကောဓနောတိ ပရိယာယေန ဝဒတိ။
472.Kammaniyāmenāti purimajātisiddhena lobhussadatādiniyamitena kammaniyāmena. Idāni taṃ lobhussadatādiṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘yassa hī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha kammāyūhanakkhaṇeti kammakaraṇavelāya. Lobho balavāti tajjāya sāmaggiyā sāmatthiyato lobho adhiko hoti. Alobho mandoti tappaṭipakkho alobho dubbalo hoti. Kathaṃ panete lobhālobhā aññamaññaṃ ujuvipaccanīkabhūtā ekakkhaṇe pavattanti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘ekakkhaṇe pavattantī’’ti, nikantikkhaṇaṃ pana āyūhanakkhaṇameva katvā evaṃ vuttaṃ. Esa nayo sesesu. Pariyādātunti abhibhavituṃ na sakkoti. Yo hi ‘‘evaṃsundaraṃ evaṃvipulaṃ evaṃmahagghañca na sakkā parassa dātu’’ntiādinā amuttacāgatādivasena pavattāya cetanāya sampayutto alobho sammadeva lobhaṃ pariyādātuṃ na sakkoti. Dosamohānaṃ anuppattiyaṃ tādisapaccayalābheneva adosāmohā balavanto. Tasmāti lobhādosāmohānaṃ balavabhāvato alobhadosamohānañca dubbalabhāvatoti vuttameva kāraṇaṃ paccāmasati. Soti taṃsamaṅgī. Tena kammenāti tena lobhādiupanissayavatā kusalakammunā. Sukhasīloti sakhilo. Tamevatthaṃ akkodhanoti pariyāyena vadati.
မန္ဒာ အလောဘာဒောသာ လောဘဒောသေ ပရိယာဒာတုံ န သက္ကောန္တိ, အမောဟော ပန ဗလဝာ မောဟံ ပရိယာဒာတုံ သက္ကောတီတိ ဧဝံ ယထာရဟံ ပဌမဝာရေ ဝုတ္တနယေနေဝ အတိဒေသတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပုရိမနယေနေဝာတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယာနုသာရေန။ ဒုဋ္ဌောတိ ကောဓနော။ ဒန္ဓောတိ မန္ဒမညော။ သုခသီလကောတိ သုခသီလော။
Mandā alobhādosā lobhadose pariyādātuṃ na sakkonti, amoho pana balavā mohaṃ pariyādātuṃ sakkotīti evaṃ yathārahaṃ paṭhamavāre vuttanayeneva atidesattho veditabbo. Purimanayenevāti pubbe vuttanayānusārena. Duṭṭhoti kodhano. Dandhoti mandamañño. Sukhasīlakoti sukhasīlo.
ဧတ္ထ စ လောဘဝသေန, ဒောသမောဟ-လောဘဒောသ-လောဘမောဟ-ဒောသမောဟ-လောဘဒောသမောဟဝသေနာတိ တယော ဧကကာ, တယော ဒုကာ, ဧကော တိကောတိ လောဘာဒိဥသ္သဒဝသေန အကုသလပက္ခေ ဧဝ သတ္တ ဝာရာ, တထာ ကုသလပက္ခေ အလောဘာဒိဥသ္သဒဝသေနာတိ စုဒ္ဒသ ဝာရာ လဗ္ဘန္တိ။ တတ္ထ အလောဘဒောသမောဟာ, အလောဘာဒောသမောဟာ, အလောဘဒောသာမောဟာ ဗလဝန္တောတိ အာဂတေဟိ ကုသလပက္ခေ တတိယဒုတိယပဌမဝာရေဟိ ဒောသုသ္သဒမောဟုသ္သဒဒောသမောဟုသ္သဒဝာရာ ဂဟိတာ ဧဝ ဟောန္တိ။ တထာ အကုသလပက္ခေ လောဘာဒောသာမောဟာ, လောဘဒောသာမောဟာ, လောဘာဒောသမောဟာ ဗလဝန္တောတိ အာဂတေဟိ တတိယဒုတိယပဌမဝာရေဟိ အဒောသုသ္သဒအမောဟုသ္သဒအဒောသာမောဟုသ္သဒဝာရာ ဂဟိတာ ဧဝာတိ အကုသလကုသလပက္ခေသု တယော တယော ဝာရေ အန္တောဂဓေ ကတ္ဝာ အဋ္ဌေဝ ဝာရာ ဒသ္သိတာ။ ယေ ပန ဥဘယသမ္မိသ္သတာဝသေန လောဘာလောဘုသ္သဒဝာရာဒယော အပရေ ဧကူနပညာသ ဝာရာ ကာမံ ဒသ္သေတဗ္ဗာ, တေသံ အသမ္ဘဝတော ဧဝ န ဒသ္သိတာ။ န ဟိ ‘‘ဧကသ္မိံ သန္တာနေ အန္တရေန အဝတ္ထန္တရံ လောဘော စ ဗလဝာ အလောဘော စာ’’တိအာဒိ ယုဇ္ဇတိ။ ပဋိပက္ခဝသေန ဝာပိ ဧတေသံ ဗလဝဒုဗ္ဗလဘာဝော သဟဇာတဓမ္မဝသေန ဝာ။ တတ္ထ လောဘသ္သ တာဝ ပဋိပက္ခဝသေန အနဘိဘူတတာယ ဗလဝဘာဝော, တထာ ဒောသမောဟာနံ အဒောသာမောဟေဟိ။ အလောဘာဒီနံ ပန လောဘာဒိအနဘိဘဝနတော။ သဗ္ဗေသဉ္စ သမာနဇာတိယသမဓိဘုယ္ယ ပဝတ္တိဝသေန သဟဇာတဓမ္မတော ဗလဝဘာဝော။ တေန ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ (မ. နိ. အဋ္ဌ. ၂.၄၇၂) – ‘‘လောဘော ဗလဝာ, အလောဘော မန္ဒော။ အဒောသာမောဟာ ဗလဝန္တော, ဒောသမောဟာ မန္ဒာ’’တိအာဒိ, သော စ နေသံ မန္ဒဗလဝဘာဝော ပုရိမူပနိသ္သယတော တထာ အာသယသ္သ ပရိဘာဝိတတာယ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနေဝာဟ ‘‘ကမ္မနိယာမေနာ’’တိ။ သေသံ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယ္ယမေဝာတိ။
Ettha ca lobhavasena, dosamoha-lobhadosa-lobhamoha-dosamoha-lobhadosamohavasenāti tayo ekakā, tayo dukā, eko tikoti lobhādiussadavasena akusalapakkhe eva satta vārā, tathā kusalapakkhe alobhādiussadavasenāti cuddasa vārā labbhanti. Tattha alobhadosamohā, alobhādosamohā, alobhadosāmohā balavantoti āgatehi kusalapakkhe tatiyadutiyapaṭhamavārehi dosussadamohussadadosamohussadavārā gahitā eva honti. Tathā akusalapakkhe lobhādosāmohā, lobhadosāmohā, lobhādosamohā balavantoti āgatehi tatiyadutiyapaṭhamavārehi adosussadaamohussadaadosāmohussadavārā gahitā evāti akusalakusalapakkhesu tayo tayo vāre antogadhe katvā aṭṭheva vārā dassitā. Ye pana ubhayasammissatāvasena lobhālobhussadavārādayo apare ekūnapaññāsa vārā kāmaṃ dassetabbā, tesaṃ asambhavato eva na dassitā. Na hi ‘‘ekasmiṃ santāne antarena avatthantaraṃ lobho ca balavā alobho cā’’tiādi yujjati. Paṭipakkhavasena vāpi etesaṃ balavadubbalabhāvo sahajātadhammavasena vā. Tattha lobhassa tāva paṭipakkhavasena anabhibhūtatāya balavabhāvo, tathā dosamohānaṃ adosāmohehi. Alobhādīnaṃ pana lobhādianabhibhavanato. Sabbesañca samānajātiyasamadhibhuyya pavattivasena sahajātadhammato balavabhāvo. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 2.472) – ‘‘lobho balavā, alobho mando. Adosāmohā balavanto, dosamohā mandā’’tiādi, so ca nesaṃ mandabalavabhāvo purimūpanissayato tathā āsayassa paribhāvitatāya veditabbo. Tenevāha ‘‘kammaniyāmenā’’ti. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyamevāti.
စူဠဓမ္မသမာဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။
Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၅. စူဠဓမ္မသမာဒာနသုတ္တံ • 5. Cūḷadhammasamādānasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၅. စူဠဓမ္မသမာဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanā