| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၄. စူဠဂောပာလကသုတ္တံ
4. Cūḷagopālakasuttaṃ
၃၅၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ဝဇ္ဇီသု ဝိဟရတိ ဥက္ကစေလာယံ ဂင္ဂာယ နဒိယာ တီရေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
350. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vajjīsu viharati ukkacelāyaṃ gaṅgāya nadiyā tīre. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဘိက္ခဝေ, မာဂဓကော ဂောပာလကော ဒုပ္ပညဇာတိကော, ဝသ္သာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ, အသမဝေက္ခိတ္ဝာ ဂင္ဂာယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, အသမဝေက္ခိတ္ဝာ ပာရိမံ တီရံ, အတိတ္ထေနေဝ ဂာဝော ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဂာဝော မဇ္ဈေဂင္ဂာယ နဒိယာ သောတေ အာမဏ္ဍလိယံ ကရိတ္ဝာ တတ္ထေဝ အနယဗ္ယသနံ အာပဇ္ဇိံသု။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တထာ ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, မာဂဓကော ဂောပာလကော ဒုပ္ပညဇာတိကော, ဝသ္သာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ, အသမဝေက္ခိတ္ဝာ ဂင္ဂာယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, အသမဝေက္ခိတ္ဝာ ပာရိမံ တီရံ, အတိတ္ထေနေဝ ဂာဝော ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ 1 သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ အကုသလာ ဣမသ္သ လောကသ္သ အကုသလာ ပရသ္သ လောကသ္သ, အကုသလာ မာရဓေယ္ယသ္သ အကုသလာ အမာရဓေယ္ယသ္သ, အကုသလာ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ အကုသလာ အမစ္စုဓေယ္ယသ္သ, တေသံ ယေ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဒဟာတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။
‘‘Bhūtapubbaṃ , bhikkhave, māgadhako gopālako duppaññajātiko, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, asamavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, asamavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, atittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ. Atha kho, bhikkhave, gāvo majjhegaṅgāya nadiyā sote āmaṇḍaliyaṃ karitvā tattheva anayabyasanaṃ āpajjiṃsu. Taṃ kissa hetu? Tathā hi so, bhikkhave, māgadhako gopālako duppaññajātiko, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, asamavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, asamavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, atittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci 2 samaṇā vā brāhmaṇā vā akusalā imassa lokassa akusalā parassa lokassa, akusalā māradheyyassa akusalā amāradheyyassa, akusalā maccudheyyassa akusalā amaccudheyyassa, tesaṃ ye sotabbaṃ saddahātabbaṃ maññissanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.
၃၅၁. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, မာဂဓကော ဂောပာလကော သပ္ပညဇာတိကော, ဝသ္သာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ, သမဝေက္ခိတ္ဝာ ဂင္ဂာယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, သမဝေက္ခိတ္ဝာ ပာရိမံ တီရံ, တိတ္ထေနေဝ ဂာဝော ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ သော ပဌမံ ပတာရေသိ ယေ တေ ဥသဘာ ဂောပိတရော ဂောပရိဏာယကာ။ တေ တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု။ အထာပရေ ပတာရေသိ ဗလဝဂာဝော ဒမ္မဂာဝော။ တေပိ တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု။ အထာပရေ ပတာရေသိ ဝစ္ဆတရေ ဝစ္ဆတရိယော။ တေပိ တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု။ အထာပရေ ပတာရေသိ ဝစ္ဆကေ ကိသာဗလကေ 3။ တေပိ တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဝစ္ဆကော တရုဏကော တာဝဒေဝ ဇာတကော မာတုဂောရဝကေန ဝုယ္ဟမာနော, သောပိ တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမာသိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တထာ ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, မာဂဓကော ဂောပာလကော သပ္ပညဇာတိကော , ဝသ္သာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ, သမဝေက္ခိတ္ဝာ ဂင္ဂာယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, သမဝေက္ခိတ္ဝာ ပာရိမံ တီရံ, တိတ္ထေနေဝ ဂာဝော ပတာရေသိ ဥတ္တရံ တီရံ သုဝိဒေဟာနံ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ကုသလာ ဣမသ္သ လောကသ္သ ကုသလာ ပရသ္သ လောကသ္သ, ကုသလာ မာရဓေယ္ယသ္သ ကုသလာ အမာရဓေယ္ယသ္သ, ကုသလာ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ကုသလာ အမစ္စုဓေယ္ယသ္သ, တေသံ ယေ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဒဟာတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ။
351. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, māgadhako gopālako sappaññajātiko, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, samavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, samavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, tittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ. So paṭhamaṃ patāresi ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā. Te tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu. Athāpare patāresi balavagāvo dammagāvo. Tepi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu. Athāpare patāresi vacchatare vacchatariyo. Tepi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu. Athāpare patāresi vacchake kisābalake 4. Tepi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, vacchako taruṇako tāvadeva jātako mātugoravakena vuyhamāno, sopi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamāsi. Taṃ kissa hetu? Tathā hi so, bhikkhave, māgadhako gopālako sappaññajātiko , vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, samavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, samavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, tittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kusalā imassa lokassa kusalā parassa lokassa, kusalā māradheyyassa kusalā amāradheyyassa, kusalā maccudheyyassa kusalā amaccudheyyassa, tesaṃ ye sotabbaṃ saddahātabbaṃ maññissanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
၃၅၂. ‘‘သေယ္ယထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ ဥသဘာ ဂောပိတရော ဂောပရိဏာယကာ တေ တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု, ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝာ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ, တေ တိရိယံ မာရသ္သ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ ဂတာ။
352. ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu, evameva kho, bhikkhave, ye te bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, te tiriyaṃ mārassa sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gatā.
‘‘သေယ္ယထာပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဗလဝဂာဝော ဒမ္မဂာဝော တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု, ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ ဘိက္ခူ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ, တေပိ တိရိယံ မာရသ္သ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ ဂမိသ္သန္တိ။
‘‘Seyyathāpi te, bhikkhave, balavagāvo dammagāvo tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu, evameva kho, bhikkhave, ye te bhikkhū pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā, tepi tiriyaṃ mārassa sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gamissanti.
‘‘သေယ္ယထာပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဝစ္ဆတရာ ဝစ္ဆတရိယော တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု, ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ ဘိက္ခူ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒောသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒာဂာမိနော သကိံဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ, တေပိ တိရိယံ မာရသ္သ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ ဂမိသ္သန္တိ။
‘‘Seyyathāpi te, bhikkhave, vacchatarā vacchatariyo tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu, evameva kho, bhikkhave, ye te bhikkhū tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakiṃdeva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti, tepi tiriyaṃ mārassa sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gamissanti.
‘‘သေယ္ယထာပိ တေ, ဘိက္ခဝေ, ဝစ္ဆကာ ကိသာဗလကာ တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမံသု, ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ ဘိက္ခူ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပာတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယနာ, တေပိ တိရိယံ မာရသ္သ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ ဂမိသ္သန္တိ။
‘‘Seyyathāpi te, bhikkhave, vacchakā kisābalakā tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu, evameva kho, bhikkhave, ye te bhikkhū tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā, tepi tiriyaṃ mārassa sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gamissanti.
‘‘သေယ္ယထာပိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဝစ္ဆကော တရုဏကော တာဝဒေဝ ဇာတကော မာတုဂောရဝကေန ဝုယ္ဟမာနော တိရိယံ ဂင္ဂာယ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ အဂမာသိ, ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မာနုသာရိနော သဒ္ဓာနုသာရိနော, တေပိ တိရိယံ မာရသ္သ သောတံ ဆေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ ပာရံ ဂမိသ္သန္တိ။
‘‘Seyyathāpi so, bhikkhave, vacchako taruṇako tāvadeva jātako mātugoravakena vuyhamāno tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamāsi, evameva kho, bhikkhave, ye te bhikkhū dhammānusārino saddhānusārino, tepi tiriyaṃ mārassa sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gamissanti.
‘‘အဟံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ကုသလော ဣမသ္သ လောကသ္သ ကုသလော ပရသ္သ လောကသ္သ, ကုသလော မာရဓေယ္ယသ္သ ကုသလော အမာရဓေယ္ယသ္သ, ကုသလော မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ကုသလော အမစ္စုဓေယ္ယသ္သ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ယေ သောတဗ္ဗံ သဒ္ဒဟာတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။
‘‘Ahaṃ kho pana, bhikkhave, kusalo imassa lokassa kusalo parassa lokassa, kusalo māradheyyassa kusalo amāradheyyassa, kusalo maccudheyyassa kusalo amaccudheyyassa. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, ye sotabbaṃ saddahātabbaṃ maññissanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာ သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvā sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘အယံ လောကော ပရော လောကော၊ ဇာနတာ သုပ္ပကာသိတော။
‘‘Ayaṃ loko paro loko, jānatā suppakāsito;
ယဉ္စ မာရေန သမ္ပတ္တံ၊ အပ္ပတ္တံ ယဉ္စ မစ္စုနာ။
Yañca mārena sampattaṃ, appattaṃ yañca maccunā.
‘‘သဗ္ဗံ လောကံ အဘိညာယ၊ သမ္ဗုဒ္ဓေန ပဇာနတာ။
‘‘Sabbaṃ lokaṃ abhiññāya, sambuddhena pajānatā;
ဝိဝဋံ အမတဒ္ဝာရံ၊ ခေမံ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ။
Vivaṭaṃ amatadvāraṃ, khemaṃ nibbānapattiyā.
‘‘ဆိန္နံ ပာပိမတော သောတံ၊ ဝိဒ္ဓသ္တံ ဝိနဠီကတံ။
‘‘Chinnaṃ pāpimato sotaṃ, viddhastaṃ vinaḷīkataṃ;
ပာမောဇ္ဇဗဟုလာ ဟောထ၊ ခေမံ ပတ္တတ္ထ 5 ဘိက္ခဝော’’တိ။
Pāmojjabahulā hotha, khemaṃ pattattha 6 bhikkhavo’’ti.
စူဠဂောပာလကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
Cūḷagopālakasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၄. စူဠဂောပာလကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Cūḷagopālakasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၄. စူဠဂောပာလကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Cūḷagopālakasuttavaṇṇanā
