| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೪. ಚೂಳಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Cūḷagopālakasuttavaṇṇanā
೩೫೦. ಚೇಲುಕ್ಕಾಹೀತಿ ಚೇಲಮಯಾಹಿ ಉಕ್ಕಾಹಿ। ಉಕ್ಕಭೂತಾನಿ ಚೇಲಾನಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಉಕ್ಕಚೇಲಾ, ನಗರಂ। ಸಬ್ಬಾ ಗಙ್ಗಾ ಪಾಕಟಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಪಕತಿಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಪನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುಸ್ಸ ವಾ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸಪಿ ಭಗವತೋ ಪಾಕಟಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯತೇವ। ಸೋತ್ಥೀತಿ ಅನುಪದ್ದವೋ। ವಡ್ಢೀತಿ ಅಪರಿಹಾನಿ। ಆರೋಗ್ಯನ್ತಿ ಅರೋಗತಾ ಆಬಾಧಾಭಾವೋ।
350.Celukkāhīti celamayāhi ukkāhi. Ukkabhūtāni celāni etthāti ukkacelā, nagaraṃ. Sabbā gaṅgā pākaṭā hutvā paññāyatīti pakaticakkhussa pākaṭā hutvā upaṭṭhāti, dibbacakkhussa pana samantacakkhussa vā yattha katthaci nisinnassapi bhagavato pākaṭā hutvā paññāyateva. Sotthīti anupaddavo. Vaḍḍhīti aparihāni. Ārogyanti arogatā ābādhābhāvo.
ಮಗಧೋ ಜನಪದೋ ನಿವಾಸೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮಾಗಧೋ, ಮಾಗಧೋವ ಮಾಗಧಿಕೋ। ಪಞ್ಞಾಯ ನಾಮ ದುಟ್ಠುಭಾವೋ ನತ್ಥಿ ಏಕನ್ತಾನವಜ್ಜತಾಯ, ತಸ್ಮಾ ದು-ಸದ್ದೋ ಅಭಾವವಾಚೀ ‘‘ದುಸ್ಸೀಲೋ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ, ಜಾತಿ-ಸದ್ದೋ ಚ ಸಭಾವತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಪ್ಪಞ್ಞಸಭಾವೋ’’ತಿ। -ಸದ್ದೋ ಆರಮ್ಭತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪತಾರೇಸೀತಿ ತಾರೇತುಂ ಆರಭೀ’’ತಿ ಪರತೀರಂ ಗಾವೀನಂ ಅಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ। ಸುವಿದೇಹಾನನ್ತಿ ಸುನ್ದರವಿದೇಹಾನಂ। ವಿದೇಹರಟ್ಠಂ ಕಿರ ಭೂಮಿಭಾಗದಸ್ಸನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ವನರಾಮಣೇಯ್ಯಕಾದಿನಾ ಚ ಸುನ್ದರಂ। ಆಮಣ್ಡಲಿಕಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಆವತ್ತೇ ಪತಿತಾ ತೇಮಣ್ಡಲಾಕಾರೇನ ಪರಿಬ್ಭಮಿತ್ವಾ। ಕತಿಪಯಾಪಿ ಗಾವಿಯೋ ಅಸೇಸೇತ್ವಾ ನದೀಸೋತೇನ ವೂಳ್ಹತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅವಡ್ಢಿಂ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪುಣಿಂಸೂ’’ತಿ। ಕತಿಪಯಾಸುಪಿ ಹಿ ಅವಸಿಟ್ಠಾಸು ಗಾವೀಸು ಅನುಕ್ಕಮೇನಪಿ ಸಿಯಾ ಗೋಗಣಸ್ಸ ವಡ್ಢೀತಿ। ವಿಸ್ಸಮಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಪರಿಸ್ಸಮವಿನೋದನಟ್ಠಾನಂ। ತಿತ್ಥಾ ಭಟ್ಠಾತಿ ಗಹೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥತಾಯ ತಿತ್ಥಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾ। ಅರೋಗೋ ನಾಮ ನಾಹೋಸೀತಿ ಲೋಮಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಸೇಸೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾ ಗಾವಿಯೋ ನದೀಸೋತೇ ವಿನಟ್ಠಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Magadho janapado nivāso etassāti māgadho, māgadhova māgadhiko. Paññāya nāma duṭṭhubhāvo natthi ekantānavajjatāya, tasmā du-saddo abhāvavācī ‘‘dussīlo’’tiādīsu viya, jāti-saddo ca sabhāvatthoti āha ‘‘nippaññasabhāvo’’ti. -Saddo ārambhatthoti āha ‘‘patāresīti tāretuṃ ārabhī’’ti paratīraṃ gāvīnaṃ appattattā. Suvidehānanti sundaravidehānaṃ. Videharaṭṭhaṃ kira bhūmibhāgadassanasampattiyā ca vanarāmaṇeyyakādinā ca sundaraṃ. Āmaṇḍalikaṃ karitvāti āvatte patitā temaṇḍalākārena paribbhamitvā. Katipayāpi gāviyo asesetvā nadīsotena vūḷhattā vuttaṃ ‘‘avaḍḍhiṃ vināsaṃ pāpuṇiṃsū’’ti. Katipayāsupi hi avasiṭṭhāsu gāvīsu anukkamenapi siyā gogaṇassa vaḍḍhīti. Vissamaṭṭhānanti parissamavinodanaṭṭhānaṃ. Titthā bhaṭṭhāti gahetuṃ asamatthatāya titthaṃ appattā. Arogo nāma nāhosīti lomamattampi asesetvā sabbā gāviyo nadīsote vinaṭṭhāti attho.
ಯೇಸು ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತೂಸು ಇಧ ಲೋಕಸಮಞ್ಞಾ, ತೇ ಅಜಾನನ್ತಾ ‘‘ಅಕುಸಲಾ ಇಮಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಇಧಲೋಕೇ ಖನ್ಧಧಾತಾಯತನೇಸು ಅಕುಸಲಾ ಅಛೇಕಾ’’ತಿ। ಅಯಮೇವ ನಯೋ ‘‘ಅಕುಸಲಾ ಪರಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಲೋಕೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ। ಮಾರೋ ಏತ್ಥ ಧೀಯತೀತಿ ಮಾರಧೇಯ್ಯಂ। ಮಾರೋತಿ ಚೇತ್ಥ ಕಿಲೇಸಮಾರೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಖನ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಹಿ ತಸ್ಸ ಪವತ್ತನಭಾವೇನ ಗಹಿತಾ, ಮಚ್ಚುಮಾರೋ ವಿಸುಂ ಗಹಿತೋ ಏವ, ಕಿಲೇಸಮಾರವಸೇನೇವ ಚ ದೇವಪುತ್ತಮಾರಸ್ಸ ಕಾಮಭವೇ ಆಧಿಪಚ್ಚನ್ತಿ। ತೇಸನ್ತಿ ಯೇ ಇಧಲೋಕಾದೀಸು ಅಛೇಕಾ, ತೇಸಂ। ತೇ ಪನ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಇಮಿನಾ ಛ ಸತ್ಥಾರೋ ದಸ್ಸಿತಾ’’ತಿ।
Yesu khandhāyatanadhātūsu idha lokasamaññā, te ajānantā ‘‘akusalā imassa lokassā’’ti vuttāti āha ‘‘idhaloke khandhadhātāyatanesu akusalā achekā’’ti. Ayameva nayo ‘‘akusalā parassa lokassā’’ti etthāpīti āha ‘‘paralokepi eseva nayo’’ti. Māro ettha dhīyatīti māradheyyaṃ. Māroti cettha kilesamāro veditabbo. Khandhābhisaṅkhārā hi tassa pavattanabhāvena gahitā, maccumāro visuṃ gahito eva, kilesamāravaseneva ca devaputtamārassa kāmabhave ādhipaccanti. Tesanti ye idhalokādīsu achekā, tesaṃ. Te pana ukkaṭṭhaniddesena dassento āha ‘‘iminā cha satthāro dassitā’’ti.
೩೫೧. ಬಲವಗಾವೋತಿ ಬಲವನ್ತೇ ಗೋರೂಪೇ। ತೇ ಪನ ದಮ್ಮತಂ ಉಪಗತಗೋಣಾ ಚೇವ ಧೇನುಯೋ ಚಾತಿ ಆಹ ‘‘ದನ್ತಗೋಣೇ ಚೇವ ಧೇನುಯೋ ಚಾ’’ತಿ । ಅವಿಜಾತಗಾವೋತಿ ನ ವಿಜಾತಗಾವಿಯೋ। ವಚ್ಛಕೇತಿ ಖುದ್ದಕವಚ್ಛೇ। ಅಪ್ಪತ್ಥೋ ಹಿ ಅಯಂ ಕ-ಸದ್ದೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತರುಣವಚ್ಛಕೇ’’ತಿ। ಕಿಸಾಬಲಕೇತಿ ದುಬ್ಬಲೇ।
351.Balavagāvoti balavante gorūpe. Te pana dammataṃ upagatagoṇā ceva dhenuyo cāti āha ‘‘dantagoṇe ceva dhenuyo cā’’ti . Avijātagāvoti na vijātagāviyo. Vacchaketi khuddakavacche. Appattho hi ayaṃ ka-saddo. Tenāha ‘‘taruṇavacchake’’ti. Kisābalaketi dubbale.
೩೫೨. ಮಾರಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಸೋತಂ ಛೇತ್ವಾತಿ ಖನ್ಧಮಾರಸಮ್ಬನ್ಧೀತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತಂ ಸೋತಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ। ತಯೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಠಿತಾತಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಸಬ್ಬವಾರೇಸೂತಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಸೋತಾಪನ್ನಅಟ್ಠಮಕವಾರೇಸು। ತತ್ಥ ಪನ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಚತುಮಗ್ಗವಜ್ಝಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ದ್ವೇ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಠಿತಾ, ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಠಿತಾ, ಪಠಮಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಖೇಪೇನ್ತೋತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಧಮ್ಮಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಾ ಅನುಸ್ಸರಣಸೀಲಾತಿ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರಿನೋ। ಧಮ್ಮೋತಿ ಚೇತ್ಥ ಪಞ್ಞಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಸದ್ಧಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಿ, ಸದ್ಧಾಯ ವಾ ಅನುಸ್ಸರಣಸೀಲಾತಿ ಸದ್ಧಾನುಸಾರಿನೋ।
352.Mārassa taṇhāsotaṃ chetvāti khandhamārasambandhītaṇhāsaṅkhātaṃ sotaṃ samucchinditvā. Tayo koṭṭhāse khepetvā ṭhitāti anāgāmino sandhāyāha. Sabbavāresūti sakadāgāmisotāpannaaṭṭhamakavāresu. Tattha pana yathākkamaṃ catumaggavajjhānaṃ kilesānaṃ dve koṭṭhāse khepetvā ṭhitā, ekakoṭṭhāsaṃ khepetvā ṭhitā, paṭhamaṃ koṭṭhāsaṃ khepentoti vattabbaṃ. Dhammaṃ anussaranti, dhammassa vā anussaraṇasīlāti dhammānusārino. Dhammoti cettha paññā adhippetā. Saddhaṃ anussaranti, saddhāya vā anussaraṇasīlāti saddhānusārino.
ಜಾನತಾತಿ ಏತ್ಥ ಜಾನನಕಿರಿಯಾವಿಸಯಸ್ಸ ಅವಿಸೇಸಿತತ್ತಾ ಅಧಿಕಾರವಸೇನ ಅನವಸೇಸಞೇಯ್ಯವಿಸೇಸಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇ ಜಾನನ್ತೇನಾ’’ತಿ। ಅನ್ತೋಸಾರವಿರಹತೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತಟ್ಠೇನ ಚ ನಳೋ ವಿಯಾತಿ ನಳೋ, ಮಾನೋತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಗತಮಾನನಳಂ ಕತ’’ನ್ತಿ। ಖೇಮಂ ಪತ್ಥೇಥಾತಿ ಏತ್ಥ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಅನುಪದ್ದವತ್ತಾ ‘‘ಖೇಮ’’ನ್ತಿ ಅರಹತ್ತಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಪತ್ಥನಾ ಚ ಛನ್ದಪತ್ಥನಾ, ನ ತಣ್ಹಾಪತ್ಥನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಕತ್ತುಕಮ್ಯತಾಛನ್ದೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ಥೇಥಾ’’ತಿ। ಪತ್ತಾಯೇವ ನಾಮ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ನ ಕೋಚಿ ಅನ್ತರಾಯೋ। ಸೋತ್ಥಿನಾ ಪಾರಗಮನಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ದೇಸನಂ ಆರಭಿತ್ವಾ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ದೇಸನಾಯ ಪರಿಯೋಸಾಪಿತತ್ತಾ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾವ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸೀತಿ।
Jānatāti ettha jānanakiriyāvisayassa avisesitattā adhikāravasena anavasesañeyyavisesā adhippetāti āha ‘‘sabbadhamme jānantenā’’ti. Antosāravirahato abbhuggataṭṭhena ca naḷo viyāti naḷo, mānoti āha ‘‘vigatamānanaḷaṃ kata’’nti. Khemaṃ patthethāti ettha catūhi yogehi anupaddavattā ‘‘khema’’nti arahattaṃ adhippetaṃ. Patthanā ca chandapatthanā, na taṇhāpatthanāti āha ‘‘kattukamyatāchandena arahattaṃ patthethā’’ti. Pattāyeva nāma tassa pattiyā na koci antarāyo. Sotthinā pāragamanaṃ uddissa desanaṃ ārabhitvā khemappattiyā desanāya pariyosāpitattā yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhāpesīti.
ಚೂಳಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Cūḷagopālakasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ಚೂಳಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತಂ • 4. Cūḷagopālakasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಚೂಳಗೋಪಾಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Cūḷagopālakasuttavaṇṇanā
