Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతకపాళి • Jātakapāḷi

    ౨౧. అసీతినిపాతో

    21. Asītinipāto

    ౫౩౩. చూళహంసజాతకం (౧)

    533. Cūḷahaṃsajātakaṃ (1)

    .

    1.

    ‘‘సుముఖ అనుపచినన్తా, పక్కమన్తి విహఙ్గమా;

    ‘‘Sumukha anupacinantā, pakkamanti vihaṅgamā;

    గచ్ఛ తువమ్పి మా కఙ్ఖి, నత్థి బద్ధే 1 సహాయతా’’.

    Gaccha tuvampi mā kaṅkhi, natthi baddhe 2 sahāyatā’’.

    .

    2.

    ‘‘గచ్ఛే వాహం న వా గచ్ఛే, న తేన అమరో సియం;

    ‘‘Gacche vāhaṃ na vā gacche, na tena amaro siyaṃ;

    సుఖితం తం ఉపాసిత్వా, దుక్ఖితం తం కథం జహే.

    Sukhitaṃ taṃ upāsitvā, dukkhitaṃ taṃ kathaṃ jahe.

    .

    3.

    ‘‘మరణం వా తయా సద్ధిం, జీవితం వా తయా వినా;

    ‘‘Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ, jīvitaṃ vā tayā vinā;

    తదేవ మరణం సేయ్యో, యఞ్చే జీవే తయా వినా.

    Tadeva maraṇaṃ seyyo, yañce jīve tayā vinā.

    .

    4.

    ‘‘నేస ధమ్మో మహారాజ, యం తం ఏవం గతం జహే;

    ‘‘Nesa dhammo mahārāja, yaṃ taṃ evaṃ gataṃ jahe;

    యా గతి తుయ్హం సా మయ్హం, రుచ్చతే విహగాధిప.

    Yā gati tuyhaṃ sā mayhaṃ, ruccate vihagādhipa.

    .

    5.

    ‘‘కా ను పాసేన బద్ధస్స 3, గతి అఞ్ఞా మహానసా;

    ‘‘Kā nu pāsena baddhassa 4, gati aññā mahānasā;

    సా కథం చేతయానస్స, ముత్తస్స తవ రుచ్చతి.

    Sā kathaṃ cetayānassa, muttassa tava ruccati.

    .

    6.

    ‘‘కం వా త్వం పస్ససే అత్థం, మమ తుయ్హఞ్చ పక్ఖిమ;

    ‘‘Kaṃ vā tvaṃ passase atthaṃ, mama tuyhañca pakkhima;

    ఞాతీనం వావసిట్ఠానం, ఉభిన్నం జీవితక్ఖయే.

    Ñātīnaṃ vāvasiṭṭhānaṃ, ubhinnaṃ jīvitakkhaye.

    .

    7.

    ‘‘యం న కఞ్చనదేపిఞ్ఛ 5, అన్ధేన తమసా గతం;

    ‘‘Yaṃ na kañcanadepiñcha 6, andhena tamasā gataṃ;

    తాదిసే సఞ్చజం పాణం, కమత్థమభిజోతయే’’.

    Tādise sañcajaṃ pāṇaṃ, kamatthamabhijotaye’’.

    .

    8.

    ‘‘కథం ను పతతం సేట్ఠ, ధమ్మే అత్థం న బుజ్ఝసి 7;

    ‘‘Kathaṃ nu patataṃ seṭṭha, dhamme atthaṃ na bujjhasi 8;

    ధమ్మో అపచితో సన్తో, అత్థం దస్సేతి పాణినం.

    Dhammo apacito santo, atthaṃ dasseti pāṇinaṃ.

    .

    9.

    ‘‘సోహం ధమ్మం అపేక్ఖానో, ధమ్మా చత్థం సముట్ఠితం;

    ‘‘Sohaṃ dhammaṃ apekkhāno, dhammā catthaṃ samuṭṭhitaṃ;

    భత్తిఞ్చ తయి సమ్పస్సం, నావకఙ్ఖామి జీవితం’’.

    Bhattiñca tayi sampassaṃ, nāvakaṅkhāmi jīvitaṃ’’.

    ౧౦.

    10.

    ‘‘అద్ధా ఏసో సతం ధమ్మో, యో మిత్తో మిత్తమాపదే;

    ‘‘Addhā eso sataṃ dhammo, yo mitto mittamāpade;

    న చజే జీవితస్సాపి, హేతుధమ్మమనుస్సరం.

    Na caje jīvitassāpi, hetudhammamanussaraṃ.

    ౧౧.

    11.

    ‘‘స్వాయం ధమ్మో చ తే చిణ్ణో, భత్తి చ విదితా మయి;

    ‘‘Svāyaṃ dhammo ca te ciṇṇo, bhatti ca viditā mayi;

    కామం కరస్సు మయ్హేతం, గచ్ఛేవానుమతో మయా’’.

    Kāmaṃ karassu mayhetaṃ, gacchevānumato mayā’’.

    ౧౨.

    12.

    ‘‘అపి త్వేవం గతే కాలే, యం ఖణ్డం 9 ఞాతినం మయా;

    ‘‘Api tvevaṃ gate kāle, yaṃ khaṇḍaṃ 10 ñātinaṃ mayā;

    తయా తం బుద్ధిసమ్పన్నం 11, అస్స పరమసంవుతం.

    Tayā taṃ buddhisampannaṃ 12, assa paramasaṃvutaṃ.

    ౧౩.

    13.

    ‘‘ఇచ్చేవం 13 మన్తయన్తానం, అరియానం అరియవుత్తినం;

    ‘‘Iccevaṃ 14 mantayantānaṃ, ariyānaṃ ariyavuttinaṃ;

    పచ్చదిస్సథ నేసాదో, ఆతురానమివన్తకో.

    Paccadissatha nesādo, āturānamivantako.

    ౧౪.

    14.

    ‘‘తే సత్తుమభిసఞ్చిక్ఖ, దీఘరత్తం హితా దిజా;

    ‘‘Te sattumabhisañcikkha, dīgharattaṃ hitā dijā;

    తుణ్హీమాసిత్థ ఉభయో, న సఞ్చలేసుమాసనా 15.

    Tuṇhīmāsittha ubhayo, na sañcalesumāsanā 16.

    ౧౫.

    15.

    ‘‘ధతరట్ఠే చ దిస్వాన, సముడ్డేన్తే తతో తతో;

    ‘‘Dhataraṭṭhe ca disvāna, samuḍḍente tato tato;

    అభిక్కమథ వేగేన, దిజసత్తు దిజాధిపే.

    Abhikkamatha vegena, dijasattu dijādhipe.

    ౧౬.

    16.

    ‘‘సో చ వేగేనభిక్కమ్మ, ఆసజ్జ పరమే దిజే;

    ‘‘So ca vegenabhikkamma, āsajja parame dije;

    పచ్చకమిత్థ 17 నేసాదో, బద్ధా ఇతి విచిన్తయం.

    Paccakamittha 18 nesādo, baddhā iti vicintayaṃ.

    ౧౭.

    17.

    ‘‘ఏకంవ బద్ధమాసీనం, అబద్ధఞ్చ పునాపరం;

    ‘‘Ekaṃva baddhamāsīnaṃ, abaddhañca punāparaṃ;

    ఆసజ్జ బద్ధమాసీనం, పేక్ఖమానమదీనవం.

    Āsajja baddhamāsīnaṃ, pekkhamānamadīnavaṃ.

    ౧౮.

    18.

    ‘‘తతో సో విమతోయేవ, పణ్డరే అజ్ఝభాసథ;

    ‘‘Tato so vimatoyeva, paṇḍare ajjhabhāsatha;

    పవడ్ఢకాయే ఆసీనే, దిజసఙ్ఘగణాధిపే.

    Pavaḍḍhakāye āsīne, dijasaṅghagaṇādhipe.

    ౧౯.

    19.

    ‘‘యం ను పాసేన మహతా, బద్ధో న కురుతే దిసం;

    ‘‘Yaṃ nu pāsena mahatā, baddho na kurute disaṃ;

    అథ కస్మా అబద్ధో త్వం, బలీ పక్ఖి న గచ్ఛసి.

    Atha kasmā abaddho tvaṃ, balī pakkhi na gacchasi.

    ౨౦.

    20.

    ‘‘కిన్ను త్యాయం 19 దిజో హోతి, ముత్తో బద్ధం ఉపాససి;

    ‘‘Kinnu tyāyaṃ 20 dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;

    ఓహాయ సకుణా యన్తి, కిం ఏకో అవహీయసి’’.

    Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.

    ౨౧.

    21.

    ‘‘రాజా మే సో దిజామిత్త, సఖా పాణసమో చ మే;

    ‘‘Rājā me so dijāmitta, sakhā pāṇasamo ca me;

    నేవ నం విజహిస్సామి, యావ కాలస్స పరియాయం.

    Neva naṃ vijahissāmi, yāva kālassa pariyāyaṃ.

    ౨౨.

    22.

    ‘‘కథం పనాయం విహఙ్గో, నాద్దస పాసమోడ్డితం;

    ‘‘Kathaṃ panāyaṃ vihaṅgo, nāddasa pāsamoḍḍitaṃ;

    పదఞ్హేతం మహన్తానం, బోద్ధుమరహన్తి ఆపదం.

    Padañhetaṃ mahantānaṃ, boddhumarahanti āpadaṃ.

    ౨౩.

    23.

    ‘‘యదా పరాభవో హోతి, పోసో జీవితసఙ్ఖయే;

    ‘‘Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;

    అథ జాలఞ్చ పాసఞ్చ, ఆసజ్జాపి న బుజ్ఝతి.

    Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhati.

    ౨౪.

    24.

    ‘‘అపి త్వేవ మహాపఞ్ఞ, పాసా బహువిధా తతా 21;

    ‘‘Api tveva mahāpañña, pāsā bahuvidhā tatā 22;

    గుయ్హమాసజ్జ 23 బజ్ఝన్తి, అథేవం జీవితక్ఖయే’’.

    Guyhamāsajja 24 bajjhanti, athevaṃ jīvitakkhaye’’.

    ౨౫.

    25.

    ‘‘అపి నాయం తయా సద్ధిం, సంవాసస్స 25 సుఖుద్రయో;

    ‘‘Api nāyaṃ tayā saddhiṃ, saṃvāsassa 26 sukhudrayo;

    అపి నో అనుమఞ్ఞాసి, అపి నో జీవితం దదే’’.

    Api no anumaññāsi, api no jīvitaṃ dade’’.

    ౨౬.

    26.

    ‘‘న చేవ మే త్వం బద్ధోసి, నపి ఇచ్ఛామి తే వధం;

    ‘‘Na ceva me tvaṃ baddhosi, napi icchāmi te vadhaṃ;

    కామం ఖిప్పమితో గన్త్వా, జీవ త్వం అనిఘో చిరం’’.

    Kāmaṃ khippamito gantvā, jīva tvaṃ anigho ciraṃ’’.

    ౨౭.

    27.

    ‘‘నేవాహమేతమిచ్ఛామి , అఞ్ఞత్రేతస్స జీవితా;

    ‘‘Nevāhametamicchāmi , aññatretassa jīvitā;

    సచే ఏకేన తుట్ఠోసి, ముఞ్చేతం మఞ్చ భక్ఖయ.

    Sace ekena tuṭṭhosi, muñcetaṃ mañca bhakkhaya.

    ౨౮.

    28.

    ‘‘ఆరోహపరిణాహేన, తుల్యాస్మా 27 వయసా ఉభో;

    ‘‘Ārohapariṇāhena, tulyāsmā 28 vayasā ubho;

    న తే లాభేన జీవత్థి 29, ఏతేన నిమినా తువం.

    Na te lābhena jīvatthi 30, etena niminā tuvaṃ.

    ౨౯.

    29.

    ‘‘తదిఙ్ఘ సమపేక్ఖస్సు 31, హోతు గిద్ధి తవమ్హసు 32;

    ‘‘Tadiṅgha samapekkhassu 33, hotu giddhi tavamhasu 34;

    మం పుబ్బే బన్ధ పాసేన, పచ్ఛా ముఞ్చ దిజాధిపం.

    Maṃ pubbe bandha pāsena, pacchā muñca dijādhipaṃ.

    ౩౦.

    30.

    ‘‘తావదేవ చ తే లాభో, కతాస్స 35 యాచనాయ చ;

    ‘‘Tāvadeva ca te lābho, katāssa 36 yācanāya ca;

    మిత్తి చ ధతరట్ఠేహి, యావజీవాయ తే సియా’’.

    Mitti ca dhataraṭṭhehi, yāvajīvāya te siyā’’.

    ౩౧.

    31.

    ‘‘పస్సన్తు నో మహాసఙ్ఘా, తయా ముత్తం ఇతో గతం;

    ‘‘Passantu no mahāsaṅghā, tayā muttaṃ ito gataṃ;

    మిత్తామచ్చా చ భచ్చా చ, పుత్తదారా చ బన్ధవా.

    Mittāmaccā ca bhaccā ca, puttadārā ca bandhavā.

    ౩౨.

    32.

    ‘‘న చ తే తాదిసా మిత్తా, బహూనం 37 ఇధ విజ్జతి;

    ‘‘Na ca te tādisā mittā, bahūnaṃ 38 idha vijjati;

    యథా త్వం ధతరట్ఠస్స, పాణసాధారణో సఖా.

    Yathā tvaṃ dhataraṭṭhassa, pāṇasādhāraṇo sakhā.

    ౩౩.

    33.

    ‘‘సో తే సహాయం ముఞ్చామి, హోతు రాజా తవానుగో;

    ‘‘So te sahāyaṃ muñcāmi, hotu rājā tavānugo;

    కామం ఖిప్పమితో గన్త్వా, ఞాతిమజ్ఝే విరోచథ’’.

    Kāmaṃ khippamito gantvā, ñātimajjhe virocatha’’.

    ౩౪.

    34.

    ‘‘సో పతీతో పముత్తేన, భత్తునా 39 భత్తుగారవో;

    ‘‘So patīto pamuttena, bhattunā 40 bhattugāravo;

    అజ్ఝభాసథ వక్కఙ్గో 41, వాచం కణ్ణసుఖం భణం.

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgo 42, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

    ౩౫.

    35.

    ‘‘ఏవం లుద్దక నన్దస్సు, సహ సబ్బేహి ఞాతిభి;

    ‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;

    యథాహమజ్జ నన్దామి, ముత్తం దిస్వా దిజాధిపం’’.

    Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ’’.

    ౩౬.

    36.

    ‘‘ఏహి తం అనుసిక్ఖామి, యథా త్వమపి లచ్ఛసే;

    ‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;

    లాభం తవాయం 43 ధతరట్ఠో, పాపం కిఞ్చి 44 న దక్ఖతి.

    Lābhaṃ tavāyaṃ 45 dhataraṭṭho, pāpaṃ kiñci 46 na dakkhati.

    ౩౭.

    37.

    ‘‘ఖిప్పమన్తేపురం నేత్వా 47, రఞ్ఞో దస్సేహి నో ఉభో;

    ‘‘Khippamantepuraṃ netvā 48, rañño dassehi no ubho;

    అబద్ధే పకతిభూతే, కాజే 49 ఉభయతో ఠితే.

    Abaddhe pakatibhūte, kāje 50 ubhayato ṭhite.

    ౩౮.

    38.

    ‘‘ధతరట్ఠా మహారాజ, హంసాధిపతినో ఇమే;

    ‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;

    అయఞ్హి రాజా హంసానం, అయం సేనాపతీతరో.

    Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.

    ౩౯.

    39.

    ‘‘అసంసయం ఇమం దిస్వా, హంసరాజం నరాధిపో;

    ‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;

    పతీతో సుమనో విత్తో 51, బహుం దస్సతి తే ధనం’’.

    Patīto sumano vitto 52, bahuṃ dassati te dhanaṃ’’.

    ౪౦.

    40.

    ‘‘తస్స తం వచనం సుత్వా, కమ్మునా ఉపపాదయి;

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, kammunā upapādayi;

    ఖిప్పమన్తేపురం గన్త్వా, రఞ్ఞో హంసే అదస్సయి;

    Khippamantepuraṃ gantvā, rañño haṃse adassayi;

    అబద్ధే పకతిభూతే, కాజే ఉభయతో ఠితే.

    Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.

    ౪౧.

    41.

    ‘‘ధతరట్ఠా మహారాజ, హంసాధిపతినో ఇమే;

    ‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;

    అయఞ్హి రాజా హంసానం, అయం సేనాపతీతరో’’.

    Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro’’.

    ౪౨.

    42.

    ‘‘కథం పనిమే విహఙ్గా 53, తవ హత్థత్తమాగతా 54;

    ‘‘Kathaṃ panime vihaṅgā 55, tava hatthattamāgatā 56;

    కథం లుద్దో మహన్తానం, ఇస్సరే ఇధ అజ్ఝగా’’.

    Kathaṃ luddo mahantānaṃ, issare idha ajjhagā’’.

    ౪౩.

    43.

    ‘‘విహితా సన్తిమే పాసా, పల్లలేసు జనాధిప;

    ‘‘Vihitā santime pāsā, pallalesu janādhipa;

    యం యదాయతనం మఞ్ఞే, దిజానం పాణరోధనం.

    Yaṃ yadāyatanaṃ maññe, dijānaṃ pāṇarodhanaṃ.

    ౪౪.

    44.

    ‘‘తాదిసం పాసమాసజ్జ, హంసరాజా అబజ్ఝథ;

    ‘‘Tādisaṃ pāsamāsajja, haṃsarājā abajjhatha;

    తం అబద్ధో ఉపాసీనో, మమాయం అజ్ఝభాసథ.

    Taṃ abaddho upāsīno, mamāyaṃ ajjhabhāsatha.

    ౪౫.

    45.

    ‘‘సుదుక్కరం అనరియేహి, దహతే భావముత్తమం;

    ‘‘Sudukkaraṃ anariyehi, dahate bhāvamuttamaṃ;

    భత్తురత్థే పరక్కన్తో, ధమ్మయుత్తో 57 విహఙ్గమో.

    Bhatturatthe parakkanto, dhammayutto 58 vihaṅgamo.

    ౪౬.

    46.

    ‘‘అత్తనాయం 59 చజిత్వాన, జీవితం జీవితారహో;

    ‘‘Attanāyaṃ 60 cajitvāna, jīvitaṃ jīvitāraho;

    అనుత్థునన్తో ఆసీనో, భత్తు యాచిత్థ జీవితం.

    Anutthunanto āsīno, bhattu yācittha jīvitaṃ.

    ౪౭.

    47.

    ‘‘తస్స తం వచనం సుత్వా, పసాదమహమజ్ఝగా;

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamahamajjhagā;

    తతో నం పాముచిం 61 పాసా, అనుఞ్ఞాసిం సుఖేన చ.

    Tato naṃ pāmuciṃ 62 pāsā, anuññāsiṃ sukhena ca.

    ౪౮.

    48.

    ‘‘‘సో పతీతో పముత్తేన, భత్తునా భత్తుగారవో;

    ‘‘‘So patīto pamuttena, bhattunā bhattugāravo;

    అజ్ఝభాసథ వక్కఙ్గో, వాచం కణ్ణసుఖం భణం.

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

    ౪౯.

    49.

    ‘‘‘ఏవం లుద్దక నన్దస్సు, సహ సబ్బేహి ఞాతిభి;

    ‘‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;

    యథాహమజ్జ నన్దామి, ముత్తం దిస్వా దిజాధిపం.

    Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ.

    ౫౦.

    50.

    ‘‘‘ఏహి తం అనుసిక్ఖామి, యథా త్వమపి లచ్ఛసే;

    ‘‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;

    లాభం తవాయం ధతరట్ఠో, పాపం కిఞ్చి న దక్ఖతి.

    Lābhaṃ tavāyaṃ dhataraṭṭho, pāpaṃ kiñci na dakkhati.

    ౫౧.

    51.

    ‘‘‘ఖిప్పమన్తేపురం నేత్వా 63, రఞ్ఞో దస్సేహి నో ఉభో;

    ‘‘‘Khippamantepuraṃ netvā 64, rañño dassehi no ubho;

    అబద్ధే పకతిభూతే, కాజే ఉభయతో ఠితే.

    Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.

    ౫౨.

    52.

    ‘‘‘ధతరట్ఠా మహారాజ, హంసాధిపతినో ఇమే;

    ‘‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;

    అయఞ్హి రాజా హంసానం, అయం సేనాపతీతరో.

    Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.

    ౫౩.

    53.

    ‘‘‘అసంసయం ఇమం దిస్వా, హంసరాజం నరాధిపో;

    ‘‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;

    పతీతో సుమనో విత్తో, బహుం దస్సతి తే ధనం’.

    Patīto sumano vitto, bahuṃ dassati te dhanaṃ’.

    ౫౪.

    54.

    ‘‘ఏవమేతస్స వచనా, ఆనీతామే ఉభో మయా;

    ‘‘Evametassa vacanā, ānītāme ubho mayā;

    ఏత్థేవ హి ఇమే ఆసుం 65, ఉభో అనుమతా మయా.

    Ettheva hi ime āsuṃ 66, ubho anumatā mayā.

    ౫౫.

    55.

    ‘‘సోయం ఏవం గతో పక్ఖీ, దిజో పరమధమ్మికో;

    ‘‘Soyaṃ evaṃ gato pakkhī, dijo paramadhammiko;

    మాదిసస్స హి లుద్దస్స, జనయేయ్యాథ మద్దవం.

    Mādisassa hi luddassa, janayeyyātha maddavaṃ.

    ౫౬.

    56.

    ‘‘ఉపాయనఞ్చ తే దేవ, నాఞ్ఞం పస్సామి ఏదిసం;

    ‘‘Upāyanañca te deva, nāññaṃ passāmi edisaṃ;

    సబ్బసాకుణికాగామే, తం పస్స మనుజాధిప’’.

    Sabbasākuṇikāgāme, taṃ passa manujādhipa’’.

    ౫౭.

    57.

    ‘‘దిస్వా నిసిన్నం రాజానం, పీఠే సోవణ్ణయే సుభే;

    ‘‘Disvā nisinnaṃ rājānaṃ, pīṭhe sovaṇṇaye subhe;

    అజ్ఝభాసథ వక్కఙ్గో, వాచం కణ్ణసుఖం భణం.

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

    ౫౮.

    58.

    ‘‘కచ్చిన్ను భోతో కుసలం, కచ్చి భోతో అనామయం;

    ‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;

    కచ్చి రట్ఠమిదం ఫీతం, ధమ్మేన మనుసాససి’’.

    Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.

    ౫౯.

    59.

    ‘‘కుసలఞ్చేవ మే హంస, అథో హంస అనామయం;

    ‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;

    అథో రట్ఠమిదం ఫీతం, ధమ్మేన మనుసాసహం’’ 67.

    Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsahaṃ’’ 68.

    ౬౦.

    60.

    ‘‘కచ్చి భోతో అమచ్చేసు, దోసో కోచి న విజ్జతి;

    ‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;

    కచ్చి చ 69 తే తవత్థేసు, నావకఙ్ఖన్తి జీవితం’’.

    Kacci ca 70 te tavatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.

    ౬౧.

    61.

    ‘‘అథోపి మే అమచ్చేసు, దోసో కోచి న విజ్జతి;

    ‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;

    అథోపి తే 71 మమత్థేసు, నావకఙ్ఖన్తి జీవితం’’.

    Athopi te 72 mamatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.

    ౬౨.

    62.

    ‘‘కచ్చి తే సాదిసీ భరియా, అస్సవా పియభాణినీ;

    ‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

    పుత్తరూపయసూపేతా, తవ ఛన్దవసానుగా’’.

    Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.

    ౬౩.

    63.

    ‘‘అథో మే సాదిసీ భరియా, అస్సవా పియభాణినీ;

    ‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

    పుత్తరూపయసూపేతా, మమ ఛన్దవసానుగా’’.

    Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.

    ౬౪.

    64.

    ‘‘భవన్తం 73 కచ్చి ను మహా-సత్తుహత్థత్తతం 74 గతో;

    ‘‘Bhavantaṃ 75 kacci nu mahā-sattuhatthattataṃ 76 gato;

    దుక్ఖమాపజ్జి విపులం, తస్మిం పఠమమాపదే.

    Dukkhamāpajji vipulaṃ, tasmiṃ paṭhamamāpade.

    ౬౫.

    65.

    ‘‘కచ్చి యన్తాపతిత్వాన, దణ్డేన సమపోథయి;

    ‘‘Kacci yantāpatitvāna, daṇḍena samapothayi;

    ఏవమేతేసం జమ్మానం, పాతికం 77 భవతి తావదే’’.

    Evametesaṃ jammānaṃ, pātikaṃ 78 bhavati tāvade’’.

    ౬౬.

    66.

    ‘‘ఖేమమాసి మహారాజ, ఏవమాపదియా సతి 79;

    ‘‘Khemamāsi mahārāja, evamāpadiyā sati 80;

    న చాయం కిఞ్చి రస్మాసు, సత్తూవ సమపజ్జథ.

    Na cāyaṃ kiñci rasmāsu, sattūva samapajjatha.

    ౬౭.

    67.

    ‘‘పచ్చగమిత్థ నేసాదో, పుబ్బేవ అజ్ఝభాసథ;

    ‘‘Paccagamittha nesādo, pubbeva ajjhabhāsatha;

    తదాయం సుముఖోయేవ, పణ్డితో పచ్చభాసథ.

    Tadāyaṃ sumukhoyeva, paṇḍito paccabhāsatha.

    ౬౮.

    68.

    ‘‘తస్స తం వచనం సుత్వా, పసాదమయమజ్ఝగా;

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamayamajjhagā;

    తతో మం పాముచీ పాసా, అనుఞ్ఞాసి సుఖేన చ.

    Tato maṃ pāmucī pāsā, anuññāsi sukhena ca.

    ౬౯.

    69.

    ‘‘ఇదఞ్చ సుముఖేనేవ, ఏతదత్థాయ చిన్తితం;

    ‘‘Idañca sumukheneva, etadatthāya cintitaṃ;

    భోతో సకాసేగమనం 81, ఏతస్స ధనమిచ్ఛతా’’.

    Bhoto sakāsegamanaṃ 82, etassa dhanamicchatā’’.

    ౭౦.

    70.

    ‘‘స్వాగతఞ్చేవిదం భవతం, పతీతో చస్మి దస్సనా;

    ‘‘Svāgatañcevidaṃ bhavataṃ, patīto casmi dassanā;

    ఏసో చాపి బహుం విత్తం, లభతం యావదిచ్ఛతి’’ 83.

    Eso cāpi bahuṃ vittaṃ, labhataṃ yāvadicchati’’ 84.

    ౭౧.

    71.

    ‘‘సన్తప్పయిత్వా నేసాదం, భోగేహి మనుజాధిపో;

    ‘‘Santappayitvā nesādaṃ, bhogehi manujādhipo;

    అజ్ఝభాసథ వక్కఙ్గం, వాచం కణ్ణసుఖం భణం’’.

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgaṃ, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ’’.

    ౭౨.

    72.

    ‘‘యం ఖలు ధమ్మమాధీనం, వసో వత్తతి కిఞ్చనం;

    ‘‘Yaṃ khalu dhammamādhīnaṃ, vaso vattati kiñcanaṃ;

    సబ్బత్థిస్సరియం తవ 85, తం పసాస 86 యదిచ్ఛథ.

    Sabbatthissariyaṃ tava 87, taṃ pasāsa 88 yadicchatha.

    ౭౩.

    73.

    ‘‘దానత్థం ఉపభోత్తుం వా, యం చఞ్ఞం ఉపకప్పతి;

    ‘‘Dānatthaṃ upabhottuṃ vā, yaṃ caññaṃ upakappati;

    ఏతం దదామి వో విత్తం, ఇస్సరియం 89 విస్సజామి వో’’.

    Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 90 vissajāmi vo’’.

    ౭౪.

    74.

    ‘‘యథా చ మ్యాయం సుముఖో, అజ్ఝభాసేయ్య పణ్డితో;

    ‘‘Yathā ca myāyaṃ sumukho, ajjhabhāseyya paṇḍito;

    కామసా బుద్ధిసమ్పన్నో, తం మ్యాస్స పరమప్పియం’’.

    Kāmasā buddhisampanno, taṃ myāssa paramappiyaṃ’’.

    ౭౫.

    75.

    ‘‘అహం ఖలు మహారాజ, నాగరాజారివన్తరం;

    ‘‘Ahaṃ khalu mahārāja, nāgarājārivantaraṃ;

    పటివత్తుం న సక్కోమి, న మే సో వినయో సియా.

    Paṭivattuṃ na sakkomi, na me so vinayo siyā.

    ౭౬.

    76.

    ‘‘అమ్హాకఞ్చేవ సో 91 సేట్ఠో, త్వఞ్చ ఉత్తమసత్తవో;

    ‘‘Amhākañceva so 92 seṭṭho, tvañca uttamasattavo;

    భూమిపాలో మనుస్సిన్దో, పూజా బహూహి హేతుహి.

    Bhūmipālo manussindo, pūjā bahūhi hetuhi.

    ౭౭.

    77.

    ‘‘తేసం ఉభిన్నం భణతం, వత్తమానే వినిచ్ఛయే;

    ‘‘Tesaṃ ubhinnaṃ bhaṇataṃ, vattamāne vinicchaye;

    నన్తరం 93 పటివత్తబ్బం, పేస్సేన 94 మనుజాధిప’’.

    Nantaraṃ 95 paṭivattabbaṃ, pessena 96 manujādhipa’’.

    ౭౮.

    78.

    ‘‘ధమ్మేన కిర నేసాదో, పణ్డితో అణ్డజో ఇతి;

    ‘‘Dhammena kira nesādo, paṇḍito aṇḍajo iti;

    న హేవ అకతత్తస్స, నయో ఏతాదిసో సియా.

    Na heva akatattassa, nayo etādiso siyā.

    ౭౯.

    79.

    ‘‘ఏవం అగ్గపకతిమా, ఏవం ఉత్తమసత్తవో;

    ‘‘Evaṃ aggapakatimā, evaṃ uttamasattavo;

    యావతత్థి మయా దిట్ఠా, నాఞ్ఞం పస్సామి ఏదిసం.

    Yāvatatthi mayā diṭṭhā, nāññaṃ passāmi edisaṃ.

    ౮౦.

    80.

    ‘‘తుట్ఠోస్మి వో పకతియా, వాక్యేన మధురేన చ;

    ‘‘Tuṭṭhosmi vo pakatiyā, vākyena madhurena ca;

    ఏసో చాపి మమచ్ఛన్దో, చిరం పస్సేయ్య వో ఉభో’’.

    Eso cāpi mamacchando, ciraṃ passeyya vo ubho’’.

    ౮౧.

    81.

    ‘‘యం కిచ్చం 97 పరమే మిత్తే, కతమస్మాసు 98 తం తయా;

    ‘‘Yaṃ kiccaṃ 99 parame mitte, katamasmāsu 100 taṃ tayā;

    పత్తా నిస్సంసయం త్యామ్హా 101, భత్తిరస్మాసు యా తవ.

    Pattā nissaṃsayaṃ tyāmhā 102, bhattirasmāsu yā tava.

    ౮౨.

    82.

    ‘‘అదుఞ్చ నూన సుమహా, ఞాతిసఙ్ఘస్స మన్తరం;

    ‘‘Aduñca nūna sumahā, ñātisaṅghassa mantaraṃ;

    అదస్సనేన అస్మాకం 103, దుక్ఖం బహూసు పక్ఖిసు.

    Adassanena asmākaṃ 104, dukkhaṃ bahūsu pakkhisu.

    ౮౩.

    83.

    ‘‘తేసం సోకవిఘాతాయ, తయా అనుమతా మయం;

    ‘‘Tesaṃ sokavighātāya, tayā anumatā mayaṃ;

    తం పదక్ఖిణతో కత్వా, ఞాతిం 105 పస్సేమురిన్దమ 106.

    Taṃ padakkhiṇato katvā, ñātiṃ 107 passemurindama 108.

    ౮౪.

    84.

    ‘‘అద్ధాహం విపులం పీతిం, భవతం విన్దామి దస్సనా;

    ‘‘Addhāhaṃ vipulaṃ pītiṃ, bhavataṃ vindāmi dassanā;

    ఏసో చాపి మహా అత్థో, ఞాతివిస్సాసనా సియా’’.

    Eso cāpi mahā attho, ñātivissāsanā siyā’’.

    ౮౫.

    85.

    ‘‘ఇదం వత్వా ధతరట్ఠో 109, హంసరాజా నరాధిపం;

    ‘‘Idaṃ vatvā dhataraṭṭho 110, haṃsarājā narādhipaṃ;

    ఉత్తమం జవమన్వాయ 111, ఞాతిసఙ్ఘం ఉపాగముం.

    Uttamaṃ javamanvāya 112, ñātisaṅghaṃ upāgamuṃ.

    ౮౬.

    86.

    ‘‘తే అరోగే అనుప్పత్తే, దిస్వాన పరమే దిజే;

    ‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;

    కేకాతి మకరుం హంసా, పుథుసద్దో అజాయథ.

    Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.

    ౮౭.

    87.

    ‘‘తే పతీతా పముత్తేన, భత్తునా భత్తుగారవా;

    ‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;

    సమన్తా పరికిరింసు 113, అణ్డజా లద్ధపచ్చయా’’.

    Samantā parikiriṃsu 114, aṇḍajā laddhapaccayā’’.

    ౮౮.

    88.

    ‘‘ఏవం మిత్తవతం అత్థా, సబ్బే హోన్తి పదక్ఖిణా;

    ‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;

    హంసా యథా ధతరట్ఠా, ఞాతిసఙ్ఘం ఉపాగము’’న్తి.

    Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.

    చూళ 115 హంసజాతకం పఠమం.

    Cūḷa 116 haṃsajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. బన్ధే (స్యా॰ క॰)
    2. bandhe (syā. ka.)
    3. బన్ధస్స (స్యా॰ క॰)
    4. bandhassa (syā. ka.)
    5. దేపిచ్ఛ (సీ॰ పీ॰), ద్వేపిచ్ఛ (స్యా॰)
    6. depiccha (sī. pī.), dvepiccha (syā.)
    7. బుజ్ఝసే (సీ॰)
    8. bujjhase (sī.)
    9. బద్ధం (సీ॰), బన్ధం (పీ॰)
    10. baddhaṃ (sī.), bandhaṃ (pī.)
    11. బుద్ధిసమ్పన్న (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    12. buddhisampanna (sī. syā. pī.)
    13. ఇచ్చేవ (సీ॰ పీ॰)
    14. icceva (sī. pī.)
    15. న చ సఞ్చేసు’మాసనా (సీ॰ పీ॰)
    16. na ca sañcesu’māsanā (sī. pī.)
    17. పచ్చకమ్పిత్థ (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    18. paccakampittha (sī. syā. pī.)
    19. తా’యం (సీ॰ పీ॰ క॰)
    20. tā’yaṃ (sī. pī. ka.)
    21. తతా (స్యా॰ క॰)
    22. tatā (syā. ka.)
    23. గూళ్హమాసజ్జ (సీ॰ పీ॰)
    24. gūḷhamāsajja (sī. pī.)
    25. సమ్భాసస్స (సీ॰ పీ॰)
    26. sambhāsassa (sī. pī.)
    27. తుల్యామ్హా (క॰)
    28. tulyāmhā (ka.)
    29. జీనత్థి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    30. jīnatthi (sī. syā. pī.)
    31. సమవేక్ఖసు (సీ॰ పీ॰)
    32. తవస్మసు (సీ॰ స్యా॰)
    33. samavekkhasu (sī. pī.)
    34. tavasmasu (sī. syā.)
    35. కతస్సా (సీ॰ పీ॰)
    36. katassā (sī. pī.)
    37. బహున్నం (సీ॰ పీ॰)
    38. bahunnaṃ (sī. pī.)
    39. భత్తునో (స్యా॰)
    40. bhattuno (syā.)
    41. వఙ్కఙ్గో (స్యా॰)
    42. vaṅkaṅgo (syā.)
    43. యథాయం (సీ॰ పీ॰)
    44. కఞ్చి (సీ॰)
    45. yathāyaṃ (sī. pī.)
    46. kañci (sī.)
    47. గన్త్వా (స్యా॰ క॰)
    48. gantvā (syā. ka.)
    49. కాచే (పీ॰)
    50. kāce (pī.)
    51. చిత్తో (క॰)
    52. citto (ka.)
    53. విహగా (సీ॰ పీ॰)
    54. హత్థత్థ’మాగతా (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    55. vihagā (sī. pī.)
    56. hatthattha’māgatā (sī. syā. pī.)
    57. ధమ్మే యుత్తో (సీ॰ పీ॰)
    58. dhamme yutto (sī. pī.)
    59. అత్తనో యం (స్యా॰)
    60. attano yaṃ (syā.)
    61. పాముఞ్చిం (పీ॰ క॰)
    62. pāmuñciṃ (pī. ka.)
    63. గన్త్వా (సబ్బత్థ)
    64. gantvā (sabbattha)
    65. అస్సు (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    66. assu (sī. syā. pī.)
    67. మనుసిస్సతి (సీ॰ పీ॰)
    68. manusissati (sī. pī.)
    69. కచ్చిన్ను (సీ॰ పీ॰)
    70. kaccinnu (sī. pī.)
    71. అథోపిమే (సీ॰ పీ॰)
    72. athopime (sī. pī.)
    73. భవం తు (సీ॰ పీ॰), భవన్ను (స్యా॰)
    74. హత్థత్థతం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    75. bhavaṃ tu (sī. pī.), bhavannu (syā.)
    76. hatthatthataṃ (sī. syā. pī.)
    77. పాకతికం (సీ॰ పీ॰)
    78. pākatikaṃ (sī. pī.)
    79. ఏవమాపది సంసతి (సీ॰ పీ॰)
    80. evamāpadi saṃsati (sī. pī.)
    81. సకాసే + ఆగమనం
    82. sakāse + āgamanaṃ
    83. యావతిచ్ఛతి (సీ॰ పీ॰)
    84. yāvaticchati (sī. pī.)
    85. సబ్బత్థిస్సరియం భవతం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰), సబ్బిస్సరియం భవతం (స్యా॰ క॰)
    86. పసాసథ (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    87. sabbatthissariyaṃ bhavataṃ (sī. syā. pī.), sabbissariyaṃ bhavataṃ (syā. ka.)
    88. pasāsatha (sī. syā. pī.)
    89. ఇస్సేరం (సీ॰), ఇస్సరం (పీ॰)
    90. isseraṃ (sī.), issaraṃ (pī.)
    91. యో (సీ॰ పీ॰)
    92. yo (sī. pī.)
    93. నాన్తరం (సీ॰ పీ॰)
    94. పేసేన (క॰)
    95. nāntaraṃ (sī. pī.)
    96. pesena (ka.)
    97. యంకిఞ్చి (పీ॰)
    98. రస్మాసు (సీ॰ పీ॰)
    99. yaṃkiñci (pī.)
    100. rasmāsu (sī. pī.)
    101. త్యమ్హా (పీ॰)
    102. tyamhā (pī.)
    103. అమ్హాకం (సీ॰ పీ॰)
    104. amhākaṃ (sī. pī.)
    105. ఞాతీ (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    106. పస్సేమరిన్దమ (సీ॰ పీ॰)
    107. ñātī (sī. syā. pī.)
    108. passemarindama (sī. pī.)
    109. ధతరట్ఠా (సీ॰)
    110. dhataraṭṭhā (sī.)
    111. ఉత్తమజవమత్తాయ (సీ॰ పీ॰)
    112. uttamajavamattāya (sī. pī.)
    113. పరికరింసు (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    114. parikariṃsu (sī. syā. pī.)
    115. చుల్ల (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    116. culla (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā / [౫౩౩] ౧. చూళహంసజాతకవణ్ణనా • [533] 1. Cūḷahaṃsajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact