Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಜಾತಕಪಾಳಿ • Jātakapāḷi |
೨೧. ಅಸೀತಿನಿಪಾತೋ
21. Asītinipāto
೫೩೩. ಚೂಳಹಂಸಜಾತಕಂ (೧)
533. Cūḷahaṃsajātakaṃ (1)
೧.
1.
‘‘ಸುಮುಖ ಅನುಪಚಿನನ್ತಾ, ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ ವಿಹಙ್ಗಮಾ।
‘‘Sumukha anupacinantā, pakkamanti vihaṅgamā;
ಗಚ್ಛ ತುವಮ್ಪಿ ಮಾ ಕಙ್ಖಿ, ನತ್ಥಿ ಬದ್ಧೇ 1 ಸಹಾಯತಾ’’॥
Gaccha tuvampi mā kaṅkhi, natthi baddhe 2 sahāyatā’’.
೨.
2.
‘‘ಗಚ್ಛೇ ವಾಹಂ ನ ವಾ ಗಚ್ಛೇ, ನ ತೇನ ಅಮರೋ ಸಿಯಂ।
‘‘Gacche vāhaṃ na vā gacche, na tena amaro siyaṃ;
ಸುಖಿತಂ ತಂ ಉಪಾಸಿತ್ವಾ, ದುಕ್ಖಿತಂ ತಂ ಕಥಂ ಜಹೇ॥
Sukhitaṃ taṃ upāsitvā, dukkhitaṃ taṃ kathaṃ jahe.
೩.
3.
‘‘ಮರಣಂ ವಾ ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂ, ಜೀವಿತಂ ವಾ ತಯಾ ವಿನಾ।
‘‘Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ, jīvitaṃ vā tayā vinā;
ತದೇವ ಮರಣಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಞ್ಚೇ ಜೀವೇ ತಯಾ ವಿನಾ॥
Tadeva maraṇaṃ seyyo, yañce jīve tayā vinā.
೪.
4.
‘‘ನೇಸ ಧಮ್ಮೋ ಮಹಾರಾಜ, ಯಂ ತಂ ಏವಂ ಗತಂ ಜಹೇ।
‘‘Nesa dhammo mahārāja, yaṃ taṃ evaṃ gataṃ jahe;
ಯಾ ಗತಿ ತುಯ್ಹಂ ಸಾ ಮಯ್ಹಂ, ರುಚ್ಚತೇ ವಿಹಗಾಧಿಪ॥
Yā gati tuyhaṃ sā mayhaṃ, ruccate vihagādhipa.
೫.
5.
ಸಾ ಕಥಂ ಚೇತಯಾನಸ್ಸ, ಮುತ್ತಸ್ಸ ತವ ರುಚ್ಚತಿ॥
Sā kathaṃ cetayānassa, muttassa tava ruccati.
೬.
6.
‘‘ಕಂ ವಾ ತ್ವಂ ಪಸ್ಸಸೇ ಅತ್ಥಂ, ಮಮ ತುಯ್ಹಞ್ಚ ಪಕ್ಖಿಮ।
‘‘Kaṃ vā tvaṃ passase atthaṃ, mama tuyhañca pakkhima;
ಞಾತೀನಂ ವಾವಸಿಟ್ಠಾನಂ, ಉಭಿನ್ನಂ ಜೀವಿತಕ್ಖಯೇ॥
Ñātīnaṃ vāvasiṭṭhānaṃ, ubhinnaṃ jīvitakkhaye.
೭.
7.
ತಾದಿಸೇ ಸಞ್ಚಜಂ ಪಾಣಂ, ಕಮತ್ಥಮಭಿಜೋತಯೇ’’॥
Tādise sañcajaṃ pāṇaṃ, kamatthamabhijotaye’’.
೮.
8.
‘‘ಕಥಂ ನು ಪತತಂ ಸೇಟ್ಠ, ಧಮ್ಮೇ ಅತ್ಥಂ ನ ಬುಜ್ಝಸಿ 7।
‘‘Kathaṃ nu patataṃ seṭṭha, dhamme atthaṃ na bujjhasi 8;
ಧಮ್ಮೋ ಅಪಚಿತೋ ಸನ್ತೋ, ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ ಪಾಣಿನಂ॥
Dhammo apacito santo, atthaṃ dasseti pāṇinaṃ.
೯.
9.
‘‘ಸೋಹಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಪೇಕ್ಖಾನೋ, ಧಮ್ಮಾ ಚತ್ಥಂ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ।
‘‘Sohaṃ dhammaṃ apekkhāno, dhammā catthaṃ samuṭṭhitaṃ;
ಭತ್ತಿಞ್ಚ ತಯಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ, ನಾವಕಙ್ಖಾಮಿ ಜೀವಿತಂ’’॥
Bhattiñca tayi sampassaṃ, nāvakaṅkhāmi jīvitaṃ’’.
೧೦.
10.
‘‘ಅದ್ಧಾ ಏಸೋ ಸತಂ ಧಮ್ಮೋ, ಯೋ ಮಿತ್ತೋ ಮಿತ್ತಮಾಪದೇ।
‘‘Addhā eso sataṃ dhammo, yo mitto mittamāpade;
ನ ಚಜೇ ಜೀವಿತಸ್ಸಾಪಿ, ಹೇತುಧಮ್ಮಮನುಸ್ಸರಂ॥
Na caje jīvitassāpi, hetudhammamanussaraṃ.
೧೧.
11.
‘‘ಸ್ವಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಚ ತೇ ಚಿಣ್ಣೋ, ಭತ್ತಿ ಚ ವಿದಿತಾ ಮಯಿ।
‘‘Svāyaṃ dhammo ca te ciṇṇo, bhatti ca viditā mayi;
ಕಾಮಂ ಕರಸ್ಸು ಮಯ್ಹೇತಂ, ಗಚ್ಛೇವಾನುಮತೋ ಮಯಾ’’॥
Kāmaṃ karassu mayhetaṃ, gacchevānumato mayā’’.
೧೨.
12.
೧೩.
13.
ಪಚ್ಚದಿಸ್ಸಥ ನೇಸಾದೋ, ಆತುರಾನಮಿವನ್ತಕೋ॥
Paccadissatha nesādo, āturānamivantako.
೧೪.
14.
‘‘ತೇ ಸತ್ತುಮಭಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖ, ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾ ದಿಜಾ।
‘‘Te sattumabhisañcikkha, dīgharattaṃ hitā dijā;
೧೫.
15.
‘‘ಧತರಟ್ಠೇ ಚ ದಿಸ್ವಾನ, ಸಮುಡ್ಡೇನ್ತೇ ತತೋ ತತೋ।
‘‘Dhataraṭṭhe ca disvāna, samuḍḍente tato tato;
ಅಭಿಕ್ಕಮಥ ವೇಗೇನ, ದಿಜಸತ್ತು ದಿಜಾಧಿಪೇ॥
Abhikkamatha vegena, dijasattu dijādhipe.
೧೬.
16.
‘‘ಸೋ ಚ ವೇಗೇನಭಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಆಸಜ್ಜ ಪರಮೇ ದಿಜೇ।
‘‘So ca vegenabhikkamma, āsajja parame dije;
೧೭.
17.
‘‘ಏಕಂವ ಬದ್ಧಮಾಸೀನಂ, ಅಬದ್ಧಞ್ಚ ಪುನಾಪರಂ।
‘‘Ekaṃva baddhamāsīnaṃ, abaddhañca punāparaṃ;
ಆಸಜ್ಜ ಬದ್ಧಮಾಸೀನಂ, ಪೇಕ್ಖಮಾನಮದೀನವಂ॥
Āsajja baddhamāsīnaṃ, pekkhamānamadīnavaṃ.
೧೮.
18.
‘‘ತತೋ ಸೋ ವಿಮತೋಯೇವ, ಪಣ್ಡರೇ ಅಜ್ಝಭಾಸಥ।
‘‘Tato so vimatoyeva, paṇḍare ajjhabhāsatha;
ಪವಡ್ಢಕಾಯೇ ಆಸೀನೇ, ದಿಜಸಙ್ಘಗಣಾಧಿಪೇ॥
Pavaḍḍhakāye āsīne, dijasaṅghagaṇādhipe.
೧೯.
19.
‘‘ಯಂ ನು ಪಾಸೇನ ಮಹತಾ, ಬದ್ಧೋ ನ ಕುರುತೇ ದಿಸಂ।
‘‘Yaṃ nu pāsena mahatā, baddho na kurute disaṃ;
ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಅಬದ್ಧೋ ತ್ವಂ, ಬಲೀ ಪಕ್ಖಿ ನ ಗಚ್ಛಸಿ॥
Atha kasmā abaddho tvaṃ, balī pakkhi na gacchasi.
೨೦.
20.
‘‘ಕಿನ್ನು ತ್ಯಾಯಂ 19 ದಿಜೋ ಹೋತಿ, ಮುತ್ತೋ ಬದ್ಧಂ ಉಪಾಸಸಿ।
‘‘Kinnu tyāyaṃ 20 dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;
ಓಹಾಯ ಸಕುಣಾ ಯನ್ತಿ, ಕಿಂ ಏಕೋ ಅವಹೀಯಸಿ’’॥
Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.
೨೧.
21.
‘‘ರಾಜಾ ಮೇ ಸೋ ದಿಜಾಮಿತ್ತ, ಸಖಾ ಪಾಣಸಮೋ ಚ ಮೇ।
‘‘Rājā me so dijāmitta, sakhā pāṇasamo ca me;
ನೇವ ನಂ ವಿಜಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಾವ ಕಾಲಸ್ಸ ಪರಿಯಾಯಂ॥
Neva naṃ vijahissāmi, yāva kālassa pariyāyaṃ.
೨೨.
22.
‘‘ಕಥಂ ಪನಾಯಂ ವಿಹಙ್ಗೋ, ನಾದ್ದಸ ಪಾಸಮೋಡ್ಡಿತಂ।
‘‘Kathaṃ panāyaṃ vihaṅgo, nāddasa pāsamoḍḍitaṃ;
ಪದಞ್ಹೇತಂ ಮಹನ್ತಾನಂ, ಬೋದ್ಧುಮರಹನ್ತಿ ಆಪದಂ॥
Padañhetaṃ mahantānaṃ, boddhumarahanti āpadaṃ.
೨೩.
23.
‘‘ಯದಾ ಪರಾಭವೋ ಹೋತಿ, ಪೋಸೋ ಜೀವಿತಸಙ್ಖಯೇ।
‘‘Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;
ಅಥ ಜಾಲಞ್ಚ ಪಾಸಞ್ಚ, ಆಸಜ್ಜಾಪಿ ನ ಬುಜ್ಝತಿ॥
Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhati.
೨೪.
24.
೨೫.
25.
ಅಪಿ ನೋ ಅನುಮಞ್ಞಾಸಿ, ಅಪಿ ನೋ ಜೀವಿತಂ ದದೇ’’॥
Api no anumaññāsi, api no jīvitaṃ dade’’.
೨೬.
26.
‘‘ನ ಚೇವ ಮೇ ತ್ವಂ ಬದ್ಧೋಸಿ, ನಪಿ ಇಚ್ಛಾಮಿ ತೇ ವಧಂ।
‘‘Na ceva me tvaṃ baddhosi, napi icchāmi te vadhaṃ;
ಕಾಮಂ ಖಿಪ್ಪಮಿತೋ ಗನ್ತ್ವಾ, ಜೀವ ತ್ವಂ ಅನಿಘೋ ಚಿರಂ’’॥
Kāmaṃ khippamito gantvā, jīva tvaṃ anigho ciraṃ’’.
೨೭.
27.
‘‘ನೇವಾಹಮೇತಮಿಚ್ಛಾಮಿ , ಅಞ್ಞತ್ರೇತಸ್ಸ ಜೀವಿತಾ।
‘‘Nevāhametamicchāmi , aññatretassa jīvitā;
ಸಚೇ ಏಕೇನ ತುಟ್ಠೋಸಿ, ಮುಞ್ಚೇತಂ ಮಞ್ಚ ಭಕ್ಖಯ॥
Sace ekena tuṭṭhosi, muñcetaṃ mañca bhakkhaya.
೨೮.
28.
೨೯.
29.
ಮಂ ಪುಬ್ಬೇ ಬನ್ಧ ಪಾಸೇನ, ಪಚ್ಛಾ ಮುಞ್ಚ ದಿಜಾಧಿಪಂ॥
Maṃ pubbe bandha pāsena, pacchā muñca dijādhipaṃ.
೩೦.
30.
ಮಿತ್ತಿ ಚ ಧತರಟ್ಠೇಹಿ, ಯಾವಜೀವಾಯ ತೇ ಸಿಯಾ’’॥
Mitti ca dhataraṭṭhehi, yāvajīvāya te siyā’’.
೩೧.
31.
‘‘ಪಸ್ಸನ್ತು ನೋ ಮಹಾಸಙ್ಘಾ, ತಯಾ ಮುತ್ತಂ ಇತೋ ಗತಂ।
‘‘Passantu no mahāsaṅghā, tayā muttaṃ ito gataṃ;
ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಚ ಭಚ್ಚಾ ಚ, ಪುತ್ತದಾರಾ ಚ ಬನ್ಧವಾ॥
Mittāmaccā ca bhaccā ca, puttadārā ca bandhavā.
೩೨.
32.
ಯಥಾ ತ್ವಂ ಧತರಟ್ಠಸ್ಸ, ಪಾಣಸಾಧಾರಣೋ ಸಖಾ॥
Yathā tvaṃ dhataraṭṭhassa, pāṇasādhāraṇo sakhā.
೩೩.
33.
‘‘ಸೋ ತೇ ಸಹಾಯಂ ಮುಞ್ಚಾಮಿ, ಹೋತು ರಾಜಾ ತವಾನುಗೋ।
‘‘So te sahāyaṃ muñcāmi, hotu rājā tavānugo;
ಕಾಮಂ ಖಿಪ್ಪಮಿತೋ ಗನ್ತ್ವಾ, ಞಾತಿಮಜ್ಝೇ ವಿರೋಚಥ’’॥
Kāmaṃ khippamito gantvā, ñātimajjhe virocatha’’.
೩೪.
34.
೩೫.
35.
‘‘ಏವಂ ಲುದ್ದಕ ನನ್ದಸ್ಸು, ಸಹ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಞಾತಿಭಿ।
‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;
ಯಥಾಹಮಜ್ಜ ನನ್ದಾಮಿ, ಮುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ದಿಜಾಧಿಪಂ’’॥
Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ’’.
೩೬.
36.
‘‘ಏಹಿ ತಂ ಅನುಸಿಕ್ಖಾಮಿ, ಯಥಾ ತ್ವಮಪಿ ಲಚ್ಛಸೇ।
‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;
೩೭.
37.
‘‘ಖಿಪ್ಪಮನ್ತೇಪುರಂ ನೇತ್ವಾ 47, ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಹಿ ನೋ ಉಭೋ।
‘‘Khippamantepuraṃ netvā 48, rañño dassehi no ubho;
೩೮.
38.
‘‘ಧತರಟ್ಠಾ ಮಹಾರಾಜ, ಹಂಸಾಧಿಪತಿನೋ ಇಮೇ।
‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;
ಅಯಞ್ಹಿ ರಾಜಾ ಹಂಸಾನಂ, ಅಯಂ ಸೇನಾಪತೀತರೋ॥
Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.
೩೯.
39.
‘‘ಅಸಂಸಯಂ ಇಮಂ ದಿಸ್ವಾ, ಹಂಸರಾಜಂ ನರಾಧಿಪೋ।
‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;
೪೦.
40.
‘‘ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಕಮ್ಮುನಾ ಉಪಪಾದಯಿ।
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, kammunā upapādayi;
ಖಿಪ್ಪಮನ್ತೇಪುರಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ರಞ್ಞೋ ಹಂಸೇ ಅದಸ್ಸಯಿ।
Khippamantepuraṃ gantvā, rañño haṃse adassayi;
ಅಬದ್ಧೇ ಪಕತಿಭೂತೇ, ಕಾಜೇ ಉಭಯತೋ ಠಿತೇ॥
Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.
೪೧.
41.
‘‘ಧತರಟ್ಠಾ ಮಹಾರಾಜ, ಹಂಸಾಧಿಪತಿನೋ ಇಮೇ।
‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;
ಅಯಞ್ಹಿ ರಾಜಾ ಹಂಸಾನಂ, ಅಯಂ ಸೇನಾಪತೀತರೋ’’॥
Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro’’.
೪೨.
42.
ಕಥಂ ಲುದ್ದೋ ಮಹನ್ತಾನಂ, ಇಸ್ಸರೇ ಇಧ ಅಜ್ಝಗಾ’’॥
Kathaṃ luddo mahantānaṃ, issare idha ajjhagā’’.
೪೩.
43.
‘‘ವಿಹಿತಾ ಸನ್ತಿಮೇ ಪಾಸಾ, ಪಲ್ಲಲೇಸು ಜನಾಧಿಪ।
‘‘Vihitā santime pāsā, pallalesu janādhipa;
ಯಂ ಯದಾಯತನಂ ಮಞ್ಞೇ, ದಿಜಾನಂ ಪಾಣರೋಧನಂ॥
Yaṃ yadāyatanaṃ maññe, dijānaṃ pāṇarodhanaṃ.
೪೪.
44.
‘‘ತಾದಿಸಂ ಪಾಸಮಾಸಜ್ಜ, ಹಂಸರಾಜಾ ಅಬಜ್ಝಥ।
‘‘Tādisaṃ pāsamāsajja, haṃsarājā abajjhatha;
ತಂ ಅಬದ್ಧೋ ಉಪಾಸೀನೋ, ಮಮಾಯಂ ಅಜ್ಝಭಾಸಥ॥
Taṃ abaddho upāsīno, mamāyaṃ ajjhabhāsatha.
೪೫.
45.
‘‘ಸುದುಕ್ಕರಂ ಅನರಿಯೇಹಿ, ದಹತೇ ಭಾವಮುತ್ತಮಂ।
‘‘Sudukkaraṃ anariyehi, dahate bhāvamuttamaṃ;
೪೬.
46.
ಅನುತ್ಥುನನ್ತೋ ಆಸೀನೋ, ಭತ್ತು ಯಾಚಿತ್ಥ ಜೀವಿತಂ॥
Anutthunanto āsīno, bhattu yācittha jīvitaṃ.
೪೭.
47.
‘‘ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಪಸಾದಮಹಮಜ್ಝಗಾ।
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamahamajjhagā;
೪೮.
48.
‘‘‘ಸೋ ಪತೀತೋ ಪಮುತ್ತೇನ, ಭತ್ತುನಾ ಭತ್ತುಗಾರವೋ।
‘‘‘So patīto pamuttena, bhattunā bhattugāravo;
ಅಜ್ಝಭಾಸಥ ವಕ್ಕಙ್ಗೋ, ವಾಚಂ ಕಣ್ಣಸುಖಂ ಭಣಂ॥
Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.
೪೯.
49.
‘‘‘ಏವಂ ಲುದ್ದಕ ನನ್ದಸ್ಸು, ಸಹ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಞಾತಿಭಿ।
‘‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;
ಯಥಾಹಮಜ್ಜ ನನ್ದಾಮಿ, ಮುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ದಿಜಾಧಿಪಂ॥
Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ.
೫೦.
50.
‘‘‘ಏಹಿ ತಂ ಅನುಸಿಕ್ಖಾಮಿ, ಯಥಾ ತ್ವಮಪಿ ಲಚ್ಛಸೇ।
‘‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;
ಲಾಭಂ ತವಾಯಂ ಧತರಟ್ಠೋ, ಪಾಪಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ದಕ್ಖತಿ॥
Lābhaṃ tavāyaṃ dhataraṭṭho, pāpaṃ kiñci na dakkhati.
೫೧.
51.
‘‘‘ಖಿಪ್ಪಮನ್ತೇಪುರಂ ನೇತ್ವಾ 63, ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಹಿ ನೋ ಉಭೋ।
‘‘‘Khippamantepuraṃ netvā 64, rañño dassehi no ubho;
ಅಬದ್ಧೇ ಪಕತಿಭೂತೇ, ಕಾಜೇ ಉಭಯತೋ ಠಿತೇ॥
Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.
೫೨.
52.
‘‘‘ಧತರಟ್ಠಾ ಮಹಾರಾಜ, ಹಂಸಾಧಿಪತಿನೋ ಇಮೇ।
‘‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;
ಅಯಞ್ಹಿ ರಾಜಾ ಹಂಸಾನಂ, ಅಯಂ ಸೇನಾಪತೀತರೋ॥
Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.
೫೩.
53.
‘‘‘ಅಸಂಸಯಂ ಇಮಂ ದಿಸ್ವಾ, ಹಂಸರಾಜಂ ನರಾಧಿಪೋ।
‘‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;
ಪತೀತೋ ಸುಮನೋ ವಿತ್ತೋ, ಬಹುಂ ದಸ್ಸತಿ ತೇ ಧನಂ’॥
Patīto sumano vitto, bahuṃ dassati te dhanaṃ’.
೫೪.
54.
‘‘ಏವಮೇತಸ್ಸ ವಚನಾ, ಆನೀತಾಮೇ ಉಭೋ ಮಯಾ।
‘‘Evametassa vacanā, ānītāme ubho mayā;
೫೫.
55.
‘‘ಸೋಯಂ ಏವಂ ಗತೋ ಪಕ್ಖೀ, ದಿಜೋ ಪರಮಧಮ್ಮಿಕೋ।
‘‘Soyaṃ evaṃ gato pakkhī, dijo paramadhammiko;
ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಹಿ ಲುದ್ದಸ್ಸ, ಜನಯೇಯ್ಯಾಥ ಮದ್ದವಂ॥
Mādisassa hi luddassa, janayeyyātha maddavaṃ.
೫೬.
56.
‘‘ಉಪಾಯನಞ್ಚ ತೇ ದೇವ, ನಾಞ್ಞಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಏದಿಸಂ।
‘‘Upāyanañca te deva, nāññaṃ passāmi edisaṃ;
ಸಬ್ಬಸಾಕುಣಿಕಾಗಾಮೇ, ತಂ ಪಸ್ಸ ಮನುಜಾಧಿಪ’’॥
Sabbasākuṇikāgāme, taṃ passa manujādhipa’’.
೫೭.
57.
‘‘ದಿಸ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಂ ರಾಜಾನಂ, ಪೀಠೇ ಸೋವಣ್ಣಯೇ ಸುಭೇ।
‘‘Disvā nisinnaṃ rājānaṃ, pīṭhe sovaṇṇaye subhe;
ಅಜ್ಝಭಾಸಥ ವಕ್ಕಙ್ಗೋ, ವಾಚಂ ಕಣ್ಣಸುಖಂ ಭಣಂ॥
Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.
೫೮.
58.
‘‘ಕಚ್ಚಿನ್ನು ಭೋತೋ ಕುಸಲಂ, ಕಚ್ಚಿ ಭೋತೋ ಅನಾಮಯಂ।
‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
ಕಚ್ಚಿ ರಟ್ಠಮಿದಂ ಫೀತಂ, ಧಮ್ಮೇನ ಮನುಸಾಸಸಿ’’॥
Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.
೫೯.
59.
‘‘ಕುಸಲಞ್ಚೇವ ಮೇ ಹಂಸ, ಅಥೋ ಹಂಸ ಅನಾಮಯಂ।
‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;
೬೦.
60.
‘‘ಕಚ್ಚಿ ಭೋತೋ ಅಮಚ್ಚೇಸು, ದೋಸೋ ಕೋಚಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;
೬೧.
61.
‘‘ಅಥೋಪಿ ಮೇ ಅಮಚ್ಚೇಸು, ದೋಸೋ ಕೋಚಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;
೬೨.
62.
‘‘ಕಚ್ಚಿ ತೇ ಸಾದಿಸೀ ಭರಿಯಾ, ಅಸ್ಸವಾ ಪಿಯಭಾಣಿನೀ।
‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ಪುತ್ತರೂಪಯಸೂಪೇತಾ, ತವ ಛನ್ದವಸಾನುಗಾ’’॥
Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.
೬೩.
63.
‘‘ಅಥೋ ಮೇ ಸಾದಿಸೀ ಭರಿಯಾ, ಅಸ್ಸವಾ ಪಿಯಭಾಣಿನೀ।
‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ಪುತ್ತರೂಪಯಸೂಪೇತಾ, ಮಮ ಛನ್ದವಸಾನುಗಾ’’॥
Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.
೬೪.
64.
ದುಕ್ಖಮಾಪಜ್ಜಿ ವಿಪುಲಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಠಮಮಾಪದೇ॥
Dukkhamāpajji vipulaṃ, tasmiṃ paṭhamamāpade.
೬೫.
65.
‘‘ಕಚ್ಚಿ ಯನ್ತಾಪತಿತ್ವಾನ, ದಣ್ಡೇನ ಸಮಪೋಥಯಿ।
‘‘Kacci yantāpatitvāna, daṇḍena samapothayi;
೬೬.
66.
ನ ಚಾಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರಸ್ಮಾಸು, ಸತ್ತೂವ ಸಮಪಜ್ಜಥ॥
Na cāyaṃ kiñci rasmāsu, sattūva samapajjatha.
೬೭.
67.
‘‘ಪಚ್ಚಗಮಿತ್ಥ ನೇಸಾದೋ, ಪುಬ್ಬೇವ ಅಜ್ಝಭಾಸಥ।
‘‘Paccagamittha nesādo, pubbeva ajjhabhāsatha;
ತದಾಯಂ ಸುಮುಖೋಯೇವ, ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಚ್ಚಭಾಸಥ॥
Tadāyaṃ sumukhoyeva, paṇḍito paccabhāsatha.
೬೮.
68.
‘‘ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಪಸಾದಮಯಮಜ್ಝಗಾ।
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamayamajjhagā;
ತತೋ ಮಂ ಪಾಮುಚೀ ಪಾಸಾ, ಅನುಞ್ಞಾಸಿ ಸುಖೇನ ಚ॥
Tato maṃ pāmucī pāsā, anuññāsi sukhena ca.
೬೯.
69.
‘‘ಇದಞ್ಚ ಸುಮುಖೇನೇವ, ಏತದತ್ಥಾಯ ಚಿನ್ತಿತಂ।
‘‘Idañca sumukheneva, etadatthāya cintitaṃ;
೭೦.
70.
‘‘ಸ್ವಾಗತಞ್ಚೇವಿದಂ ಭವತಂ, ಪತೀತೋ ಚಸ್ಮಿ ದಸ್ಸನಾ।
‘‘Svāgatañcevidaṃ bhavataṃ, patīto casmi dassanā;
೭೧.
71.
‘‘ಸನ್ತಪ್ಪಯಿತ್ವಾ ನೇಸಾದಂ, ಭೋಗೇಹಿ ಮನುಜಾಧಿಪೋ।
‘‘Santappayitvā nesādaṃ, bhogehi manujādhipo;
ಅಜ್ಝಭಾಸಥ ವಕ್ಕಙ್ಗಂ, ವಾಚಂ ಕಣ್ಣಸುಖಂ ಭಣಂ’’॥
Ajjhabhāsatha vakkaṅgaṃ, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ’’.
೭೨.
72.
‘‘ಯಂ ಖಲು ಧಮ್ಮಮಾಧೀನಂ, ವಸೋ ವತ್ತತಿ ಕಿಞ್ಚನಂ।
‘‘Yaṃ khalu dhammamādhīnaṃ, vaso vattati kiñcanaṃ;
೭೩.
73.
‘‘ದಾನತ್ಥಂ ಉಪಭೋತ್ತುಂ ವಾ, ಯಂ ಚಞ್ಞಂ ಉಪಕಪ್ಪತಿ।
‘‘Dānatthaṃ upabhottuṃ vā, yaṃ caññaṃ upakappati;
ಏತಂ ದದಾಮಿ ವೋ ವಿತ್ತಂ, ಇಸ್ಸರಿಯಂ 89 ವಿಸ್ಸಜಾಮಿ ವೋ’’॥
Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 90 vissajāmi vo’’.
೭೪.
74.
‘‘ಯಥಾ ಚ ಮ್ಯಾಯಂ ಸುಮುಖೋ, ಅಜ್ಝಭಾಸೇಯ್ಯ ಪಣ್ಡಿತೋ।
‘‘Yathā ca myāyaṃ sumukho, ajjhabhāseyya paṇḍito;
ಕಾಮಸಾ ಬುದ್ಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ, ತಂ ಮ್ಯಾಸ್ಸ ಪರಮಪ್ಪಿಯಂ’’॥
Kāmasā buddhisampanno, taṃ myāssa paramappiyaṃ’’.
೭೫.
75.
‘‘ಅಹಂ ಖಲು ಮಹಾರಾಜ, ನಾಗರಾಜಾರಿವನ್ತರಂ।
‘‘Ahaṃ khalu mahārāja, nāgarājārivantaraṃ;
ಪಟಿವತ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ನ ಮೇ ಸೋ ವಿನಯೋ ಸಿಯಾ॥
Paṭivattuṃ na sakkomi, na me so vinayo siyā.
೭೬.
76.
ಭೂಮಿಪಾಲೋ ಮನುಸ್ಸಿನ್ದೋ, ಪೂಜಾ ಬಹೂಹಿ ಹೇತುಹಿ॥
Bhūmipālo manussindo, pūjā bahūhi hetuhi.
೭೭.
77.
‘‘ತೇಸಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಭಣತಂ, ವತ್ತಮಾನೇ ವಿನಿಚ್ಛಯೇ।
‘‘Tesaṃ ubhinnaṃ bhaṇataṃ, vattamāne vinicchaye;
೭೮.
78.
‘‘ಧಮ್ಮೇನ ಕಿರ ನೇಸಾದೋ, ಪಣ್ಡಿತೋ ಅಣ್ಡಜೋ ಇತಿ।
‘‘Dhammena kira nesādo, paṇḍito aṇḍajo iti;
ನ ಹೇವ ಅಕತತ್ತಸ್ಸ, ನಯೋ ಏತಾದಿಸೋ ಸಿಯಾ॥
Na heva akatattassa, nayo etādiso siyā.
೭೯.
79.
‘‘ಏವಂ ಅಗ್ಗಪಕತಿಮಾ, ಏವಂ ಉತ್ತಮಸತ್ತವೋ।
‘‘Evaṃ aggapakatimā, evaṃ uttamasattavo;
ಯಾವತತ್ಥಿ ಮಯಾ ದಿಟ್ಠಾ, ನಾಞ್ಞಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಏದಿಸಂ॥
Yāvatatthi mayā diṭṭhā, nāññaṃ passāmi edisaṃ.
೮೦.
80.
‘‘ತುಟ್ಠೋಸ್ಮಿ ವೋ ಪಕತಿಯಾ, ವಾಕ್ಯೇನ ಮಧುರೇನ ಚ।
‘‘Tuṭṭhosmi vo pakatiyā, vākyena madhurena ca;
ಏಸೋ ಚಾಪಿ ಮಮಚ್ಛನ್ದೋ, ಚಿರಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ವೋ ಉಭೋ’’॥
Eso cāpi mamacchando, ciraṃ passeyya vo ubho’’.
೮೧.
81.
ಪತ್ತಾ ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ತ್ಯಾಮ್ಹಾ 101, ಭತ್ತಿರಸ್ಮಾಸು ಯಾ ತವ॥
Pattā nissaṃsayaṃ tyāmhā 102, bhattirasmāsu yā tava.
೮೨.
82.
‘‘ಅದುಞ್ಚ ನೂನ ಸುಮಹಾ, ಞಾತಿಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮನ್ತರಂ।
‘‘Aduñca nūna sumahā, ñātisaṅghassa mantaraṃ;
೮೩.
83.
‘‘ತೇಸಂ ಸೋಕವಿಘಾತಾಯ, ತಯಾ ಅನುಮತಾ ಮಯಂ।
‘‘Tesaṃ sokavighātāya, tayā anumatā mayaṃ;
೮೪.
84.
‘‘ಅದ್ಧಾಹಂ ವಿಪುಲಂ ಪೀತಿಂ, ಭವತಂ ವಿನ್ದಾಮಿ ದಸ್ಸನಾ।
‘‘Addhāhaṃ vipulaṃ pītiṃ, bhavataṃ vindāmi dassanā;
ಏಸೋ ಚಾಪಿ ಮಹಾ ಅತ್ಥೋ, ಞಾತಿವಿಸ್ಸಾಸನಾ ಸಿಯಾ’’॥
Eso cāpi mahā attho, ñātivissāsanā siyā’’.
೮೫.
85.
೮೬.
86.
‘‘ತೇ ಅರೋಗೇ ಅನುಪ್ಪತ್ತೇ, ದಿಸ್ವಾನ ಪರಮೇ ದಿಜೇ।
‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;
ಕೇಕಾತಿ ಮಕರುಂ ಹಂಸಾ, ಪುಥುಸದ್ದೋ ಅಜಾಯಥ॥
Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.
೮೭.
87.
‘‘ತೇ ಪತೀತಾ ಪಮುತ್ತೇನ, ಭತ್ತುನಾ ಭತ್ತುಗಾರವಾ।
‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;
೮೮.
88.
‘‘ಏವಂ ಮಿತ್ತವತಂ ಅತ್ಥಾ, ಸಬ್ಬೇ ಹೋನ್ತಿ ಪದಕ್ಖಿಣಾ।
‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;
ಹಂಸಾ ಯಥಾ ಧತರಟ್ಠಾ, ಞಾತಿಸಙ್ಘಂ ಉಪಾಗಮು’’ನ್ತಿ॥
Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಜಾತಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [೫೩೩] ೧. ಚೂಳಹಂಸಜಾತಕವಣ್ಣನಾ • [533] 1. Cūḷahaṃsajātakavaṇṇanā