Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi |
੨੧. ਅਸੀਤਿਨਿਪਾਤੋ
21. Asītinipāto
੫੩੩. ਚੂਲ਼ਹਂਸਜਾਤਕਂ (੧)
533. Cūḷahaṃsajātakaṃ (1)
੧.
1.
‘‘ਸੁਮੁਖ ਅਨੁਪਚਿਨਨ੍ਤਾ, ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ વਿਹਙ੍ਗਮਾ।
‘‘Sumukha anupacinantā, pakkamanti vihaṅgamā;
ਗਚ੍ਛ ਤੁવਮ੍ਪਿ ਮਾ ਕਙ੍ਖਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਬਦ੍ਧੇ 1 ਸਹਾਯਤਾ’’॥
Gaccha tuvampi mā kaṅkhi, natthi baddhe 2 sahāyatā’’.
੨.
2.
‘‘ਗਚ੍ਛੇ વਾਹਂ ਨ વਾ ਗਚ੍ਛੇ, ਨ ਤੇਨ ਅਮਰੋ ਸਿਯਂ।
‘‘Gacche vāhaṃ na vā gacche, na tena amaro siyaṃ;
ਸੁਖਿਤਂ ਤਂ ਉਪਾਸਿਤ੍વਾ, ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਤਂ ਕਥਂ ਜਹੇ॥
Sukhitaṃ taṃ upāsitvā, dukkhitaṃ taṃ kathaṃ jahe.
੩.
3.
‘‘ਮਰਣਂ વਾ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਜੀવਿਤਂ વਾ ਤਯਾ વਿਨਾ।
‘‘Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ, jīvitaṃ vā tayā vinā;
ਤਦੇવ ਮਰਣਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਞ੍ਚੇ ਜੀવੇ ਤਯਾ વਿਨਾ॥
Tadeva maraṇaṃ seyyo, yañce jīve tayā vinā.
੪.
4.
‘‘ਨੇਸ ਧਮ੍ਮੋ ਮਹਾਰਾਜ, ਯਂ ਤਂ ਏવਂ ਗਤਂ ਜਹੇ।
‘‘Nesa dhammo mahārāja, yaṃ taṃ evaṃ gataṃ jahe;
ਯਾ ਗਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਰੁਚ੍ਚਤੇ વਿਹਗਾਧਿਪ॥
Yā gati tuyhaṃ sā mayhaṃ, ruccate vihagādhipa.
੫.
5.
ਸਾ ਕਥਂ ਚੇਤਯਾਨਸ੍ਸ, ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤવ ਰੁਚ੍ਚਤਿ॥
Sā kathaṃ cetayānassa, muttassa tava ruccati.
੬.
6.
‘‘ਕਂ વਾ ਤ੍વਂ ਪਸ੍ਸਸੇ ਅਤ੍ਥਂ, ਮਮ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖਿਮ।
‘‘Kaṃ vā tvaṃ passase atthaṃ, mama tuyhañca pakkhima;
ਞਾਤੀਨਂ વਾવਸਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯੇ॥
Ñātīnaṃ vāvasiṭṭhānaṃ, ubhinnaṃ jīvitakkhaye.
੭.
7.
ਤਾਦਿਸੇ ਸਞ੍ਚਜਂ ਪਾਣਂ, ਕਮਤ੍ਥਮਭਿਜੋਤਯੇ’’॥
Tādise sañcajaṃ pāṇaṃ, kamatthamabhijotaye’’.
੮.
8.
‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਪਤਤਂ ਸੇਟ੍ਠ, ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਬੁਜ੍ਝਸਿ 7।
‘‘Kathaṃ nu patataṃ seṭṭha, dhamme atthaṃ na bujjhasi 8;
ਧਮ੍ਮੋ ਅਪਚਿਤੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪਾਣਿਨਂ॥
Dhammo apacito santo, atthaṃ dasseti pāṇinaṃ.
੯.
9.
‘‘ਸੋਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪੇਕ੍ਖਾਨੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਚਤ੍ਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ।
‘‘Sohaṃ dhammaṃ apekkhāno, dhammā catthaṃ samuṭṭhitaṃ;
ਭਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਤਯਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਂ, ਨਾવਕਙ੍ਖਾਮਿ ਜੀવਿਤਂ’’॥
Bhattiñca tayi sampassaṃ, nāvakaṅkhāmi jīvitaṃ’’.
੧੦.
10.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਏਸੋ ਸਤਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤੋ ਮਿਤ੍ਤਮਾਪਦੇ।
‘‘Addhā eso sataṃ dhammo, yo mitto mittamāpade;
ਨ ਚਜੇ ਜੀવਿਤਸ੍ਸਾਪਿ, ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਮਨੁਸ੍ਸਰਂ॥
Na caje jīvitassāpi, hetudhammamanussaraṃ.
੧੧.
11.
‘‘ਸ੍વਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਤੇ ਚਿਣ੍ਣੋ, ਭਤ੍ਤਿ ਚ વਿਦਿਤਾ ਮਯਿ।
‘‘Svāyaṃ dhammo ca te ciṇṇo, bhatti ca viditā mayi;
ਕਾਮਂ ਕਰਸ੍ਸੁ ਮਯ੍ਹੇਤਂ, ਗਚ੍ਛੇવਾਨੁਮਤੋ ਮਯਾ’’॥
Kāmaṃ karassu mayhetaṃ, gacchevānumato mayā’’.
੧੨.
12.
੧੩.
13.
ਪਚ੍ਚਦਿਸ੍ਸਥ ਨੇਸਾਦੋ, ਆਤੁਰਾਨਮਿવਨ੍ਤਕੋ॥
Paccadissatha nesādo, āturānamivantako.
੧੪.
14.
‘‘ਤੇ ਸਤ੍ਤੁਮਭਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖ, ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾ ਦਿਜਾ।
‘‘Te sattumabhisañcikkha, dīgharattaṃ hitā dijā;
੧੫.
15.
‘‘ਧਤਰਟ੍ਠੇ ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ, ਸਮੁਡ੍ਡੇਨ੍ਤੇ ਤਤੋ ਤਤੋ।
‘‘Dhataraṭṭhe ca disvāna, samuḍḍente tato tato;
ਅਭਿਕ੍ਕਮਥ વੇਗੇਨ, ਦਿਜਸਤ੍ਤੁ ਦਿਜਾਧਿਪੇ॥
Abhikkamatha vegena, dijasattu dijādhipe.
੧੬.
16.
‘‘ਸੋ ਚ વੇਗੇਨਭਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਆਸਜ੍ਜ ਪਰਮੇ ਦਿਜੇ।
‘‘So ca vegenabhikkamma, āsajja parame dije;
੧੭.
17.
‘‘ਏਕਂવ ਬਦ੍ਧਮਾਸੀਨਂ, ਅਬਦ੍ਧਞ੍ਚ ਪੁਨਾਪਰਂ।
‘‘Ekaṃva baddhamāsīnaṃ, abaddhañca punāparaṃ;
ਆਸਜ੍ਜ ਬਦ੍ਧਮਾਸੀਨਂ, ਪੇਕ੍ਖਮਾਨਮਦੀਨવਂ॥
Āsajja baddhamāsīnaṃ, pekkhamānamadīnavaṃ.
੧੮.
18.
‘‘ਤਤੋ ਸੋ વਿਮਤੋਯੇવ, ਪਣ੍ਡਰੇ ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ।
‘‘Tato so vimatoyeva, paṇḍare ajjhabhāsatha;
ਪવਡ੍ਢਕਾਯੇ ਆਸੀਨੇ, ਦਿਜਸਙ੍ਘਗਣਾਧਿਪੇ॥
Pavaḍḍhakāye āsīne, dijasaṅghagaṇādhipe.
੧੯.
19.
‘‘ਯਂ ਨੁ ਪਾਸੇਨ ਮਹਤਾ, ਬਦ੍ਧੋ ਨ ਕੁਰੁਤੇ ਦਿਸਂ।
‘‘Yaṃ nu pāsena mahatā, baddho na kurute disaṃ;
ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਬਦ੍ਧੋ ਤ੍વਂ, ਬਲੀ ਪਕ੍ਖਿ ਨ ਗਚ੍ਛਸਿ॥
Atha kasmā abaddho tvaṃ, balī pakkhi na gacchasi.
੨੦.
20.
‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਤ੍ਯਾਯਂ 19 ਦਿਜੋ ਹੋਤਿ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਬਦ੍ਧਂ ਉਪਾਸਸਿ।
‘‘Kinnu tyāyaṃ 20 dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;
ਓਹਾਯ ਸਕੁਣਾ ਯਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਏਕੋ ਅવਹੀਯਸਿ’’॥
Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.
੨੧.
21.
‘‘ਰਾਜਾ ਮੇ ਸੋ ਦਿਜਾਮਿਤ੍ਤ, ਸਖਾ ਪਾਣਸਮੋ ਚ ਮੇ।
‘‘Rājā me so dijāmitta, sakhā pāṇasamo ca me;
ਨੇવ ਨਂ વਿਜਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾવ ਕਾਲਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਂ॥
Neva naṃ vijahissāmi, yāva kālassa pariyāyaṃ.
੨੨.
22.
‘‘ਕਥਂ ਪਨਾਯਂ વਿਹਙ੍ਗੋ, ਨਾਦ੍ਦਸ ਪਾਸਮੋਡ੍ਡਿਤਂ।
‘‘Kathaṃ panāyaṃ vihaṅgo, nāddasa pāsamoḍḍitaṃ;
ਪਦਞ੍ਹੇਤਂ ਮਹਨ੍ਤਾਨਂ, ਬੋਦ੍ਧੁਮਰਹਨ੍ਤਿ ਆਪਦਂ॥
Padañhetaṃ mahantānaṃ, boddhumarahanti āpadaṃ.
੨੩.
23.
‘‘ਯਦਾ ਪਰਾਭવੋ ਹੋਤਿ, ਪੋਸੋ ਜੀવਿਤਸਙ੍ਖਯੇ।
‘‘Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;
ਅਥ ਜਾਲਞ੍ਚ ਪਾਸਞ੍ਚ, ਆਸਜ੍ਜਾਪਿ ਨ ਬੁਜ੍ਝਤਿ॥
Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhati.
੨੪.
24.
੨੫.
25.
ਅਪਿ ਨੋ ਅਨੁਮਞ੍ਞਾਸਿ, ਅਪਿ ਨੋ ਜੀવਿਤਂ ਦਦੇ’’॥
Api no anumaññāsi, api no jīvitaṃ dade’’.
੨੬.
26.
‘‘ਨ ਚੇવ ਮੇ ਤ੍વਂ ਬਦ੍ਧੋਸਿ, ਨਪਿ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ વਧਂ।
‘‘Na ceva me tvaṃ baddhosi, napi icchāmi te vadhaṃ;
ਕਾਮਂ ਖਿਪ੍ਪਮਿਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਜੀવ ਤ੍વਂ ਅਨਿਘੋ ਚਿਰਂ’’॥
Kāmaṃ khippamito gantvā, jīva tvaṃ anigho ciraṃ’’.
੨੭.
27.
‘‘ਨੇવਾਹਮੇਤਮਿਚ੍ਛਾਮਿ , ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਾ।
‘‘Nevāhametamicchāmi , aññatretassa jīvitā;
ਸਚੇ ਏਕੇਨ ਤੁਟ੍ਠੋਸਿ, ਮੁਞ੍ਚੇਤਂ ਮਞ੍ਚ ਭਕ੍ਖਯ॥
Sace ekena tuṭṭhosi, muñcetaṃ mañca bhakkhaya.
੨੮.
28.
੨੯.
29.
ਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬਨ੍ਧ ਪਾਸੇਨ, ਪਚ੍ਛਾ ਮੁਞ੍ਚ ਦਿਜਾਧਿਪਂ॥
Maṃ pubbe bandha pāsena, pacchā muñca dijādhipaṃ.
੩੦.
30.
ਮਿਤ੍ਤਿ ਚ ਧਤਰਟ੍ਠੇਹਿ, ਯਾવਜੀવਾਯ ਤੇ ਸਿਯਾ’’॥
Mitti ca dhataraṭṭhehi, yāvajīvāya te siyā’’.
੩੧.
31.
‘‘ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ ਨੋ ਮਹਾਸਙ੍ਘਾ, ਤਯਾ ਮੁਤ੍ਤਂ ਇਤੋ ਗਤਂ।
‘‘Passantu no mahāsaṅghā, tayā muttaṃ ito gataṃ;
ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਚ ਭਚ੍ਚਾ ਚ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾ ਚ ਬਨ੍ਧવਾ॥
Mittāmaccā ca bhaccā ca, puttadārā ca bandhavā.
੩੨.
32.
ਯਥਾ ਤ੍વਂ ਧਤਰਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪਾਣਸਾਧਾਰਣੋ ਸਖਾ॥
Yathā tvaṃ dhataraṭṭhassa, pāṇasādhāraṇo sakhā.
੩੩.
33.
‘‘ਸੋ ਤੇ ਸਹਾਯਂ ਮੁਞ੍ਚਾਮਿ, ਹੋਤੁ ਰਾਜਾ ਤવਾਨੁਗੋ।
‘‘So te sahāyaṃ muñcāmi, hotu rājā tavānugo;
ਕਾਮਂ ਖਿਪ੍ਪਮਿਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਞਾਤਿਮਜ੍ਝੇ વਿਰੋਚਥ’’॥
Kāmaṃ khippamito gantvā, ñātimajjhe virocatha’’.
੩੪.
34.
੩੫.
35.
‘‘ਏવਂ ਲੁਦ੍ਦਕ ਨਨ੍ਦਸ੍ਸੁ, ਸਹ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਞਾਤਿਭਿ।
‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;
ਯਥਾਹਮਜ੍ਜ ਨਨ੍ਦਾਮਿ, ਮੁਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਿਜਾਧਿਪਂ’’॥
Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ’’.
੩੬.
36.
‘‘ਏਹਿ ਤਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਯਥਾ ਤ੍વਮਪਿ ਲਚ੍ਛਸੇ।
‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;
੩੭.
37.
‘‘ਖਿਪ੍ਪਮਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਨੇਤ੍વਾ 47, ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਹਿ ਨੋ ਉਭੋ।
‘‘Khippamantepuraṃ netvā 48, rañño dassehi no ubho;
੩੮.
38.
‘‘ਧਤਰਟ੍ਠਾ ਮਹਾਰਾਜ, ਹਂਸਾਧਿਪਤਿਨੋ ਇਮੇ।
‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;
ਅਯਞ੍ਹਿ ਰਾਜਾ ਹਂਸਾਨਂ, ਅਯਂ ਸੇਨਾਪਤੀਤਰੋ॥
Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.
੩੯.
39.
‘‘ਅਸਂਸਯਂ ਇਮਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਹਂਸਰਾਜਂ ਨਰਾਧਿਪੋ।
‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;
੪੦.
40.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਉਪਪਾਦਯਿ।
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, kammunā upapādayi;
ਖਿਪ੍ਪਮਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਰਞ੍ਞੋ ਹਂਸੇ ਅਦਸ੍ਸਯਿ।
Khippamantepuraṃ gantvā, rañño haṃse adassayi;
ਅਬਦ੍ਧੇ ਪਕਤਿਭੂਤੇ, ਕਾਜੇ ਉਭਯਤੋ ਠਿਤੇ॥
Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.
੪੧.
41.
‘‘ਧਤਰਟ੍ਠਾ ਮਹਾਰਾਜ, ਹਂਸਾਧਿਪਤਿਨੋ ਇਮੇ।
‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;
ਅਯਞ੍ਹਿ ਰਾਜਾ ਹਂਸਾਨਂ, ਅਯਂ ਸੇਨਾਪਤੀਤਰੋ’’॥
Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro’’.
੪੨.
42.
ਕਥਂ ਲੁਦ੍ਦੋ ਮਹਨ੍ਤਾਨਂ, ਇਸ੍ਸਰੇ ਇਧ ਅਜ੍ਝਗਾ’’॥
Kathaṃ luddo mahantānaṃ, issare idha ajjhagā’’.
੪੩.
43.
‘‘વਿਹਿਤਾ ਸਨ੍ਤਿਮੇ ਪਾਸਾ, ਪਲ੍ਲਲੇਸੁ ਜਨਾਧਿਪ।
‘‘Vihitā santime pāsā, pallalesu janādhipa;
ਯਂ ਯਦਾਯਤਨਂ ਮਞ੍ਞੇ, ਦਿਜਾਨਂ ਪਾਣਰੋਧਨਂ॥
Yaṃ yadāyatanaṃ maññe, dijānaṃ pāṇarodhanaṃ.
੪੪.
44.
‘‘ਤਾਦਿਸਂ ਪਾਸਮਾਸਜ੍ਜ, ਹਂਸਰਾਜਾ ਅਬਜ੍ਝਥ।
‘‘Tādisaṃ pāsamāsajja, haṃsarājā abajjhatha;
ਤਂ ਅਬਦ੍ਧੋ ਉਪਾਸੀਨੋ, ਮਮਾਯਂ ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ॥
Taṃ abaddho upāsīno, mamāyaṃ ajjhabhāsatha.
੪੫.
45.
‘‘ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਂ ਅਨਰਿਯੇਹਿ, ਦਹਤੇ ਭਾવਮੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Sudukkaraṃ anariyehi, dahate bhāvamuttamaṃ;
੪੬.
46.
ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤੋ ਆਸੀਨੋ, ਭਤ੍ਤੁ ਯਾਚਿਤ੍ਥ ਜੀવਿਤਂ॥
Anutthunanto āsīno, bhattu yācittha jīvitaṃ.
੪੭.
47.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਪਸਾਦਮਹਮਜ੍ਝਗਾ।
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamahamajjhagā;
੪੮.
48.
‘‘‘ਸੋ ਪਤੀਤੋ ਪਮੁਤ੍ਤੇਨ, ਭਤ੍ਤੁਨਾ ਭਤ੍ਤੁਗਾਰવੋ।
‘‘‘So patīto pamuttena, bhattunā bhattugāravo;
ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ વਕ੍ਕਙ੍ਗੋ, વਾਚਂ ਕਣ੍ਣਸੁਖਂ ਭਣਂ॥
Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.
੪੯.
49.
‘‘‘ਏવਂ ਲੁਦ੍ਦਕ ਨਨ੍ਦਸ੍ਸੁ, ਸਹ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਞਾਤਿਭਿ।
‘‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;
ਯਥਾਹਮਜ੍ਜ ਨਨ੍ਦਾਮਿ, ਮੁਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਿਜਾਧਿਪਂ॥
Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ.
੫੦.
50.
‘‘‘ਏਹਿ ਤਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਯਥਾ ਤ੍વਮਪਿ ਲਚ੍ਛਸੇ।
‘‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;
ਲਾਭਂ ਤવਾਯਂ ਧਤਰਟ੍ਠੋ, ਪਾਪਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਦਕ੍ਖਤਿ॥
Lābhaṃ tavāyaṃ dhataraṭṭho, pāpaṃ kiñci na dakkhati.
੫੧.
51.
‘‘‘ਖਿਪ੍ਪਮਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਨੇਤ੍વਾ 63, ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਹਿ ਨੋ ਉਭੋ।
‘‘‘Khippamantepuraṃ netvā 64, rañño dassehi no ubho;
ਅਬਦ੍ਧੇ ਪਕਤਿਭੂਤੇ, ਕਾਜੇ ਉਭਯਤੋ ਠਿਤੇ॥
Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.
੫੨.
52.
‘‘‘ਧਤਰਟ੍ਠਾ ਮਹਾਰਾਜ, ਹਂਸਾਧਿਪਤਿਨੋ ਇਮੇ।
‘‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;
ਅਯਞ੍ਹਿ ਰਾਜਾ ਹਂਸਾਨਂ, ਅਯਂ ਸੇਨਾਪਤੀਤਰੋ॥
Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.
੫੩.
53.
‘‘‘ਅਸਂਸਯਂ ਇਮਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਹਂਸਰਾਜਂ ਨਰਾਧਿਪੋ।
‘‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;
ਪਤੀਤੋ ਸੁਮਨੋ વਿਤ੍ਤੋ, ਬਹੁਂ ਦਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਧਨਂ’॥
Patīto sumano vitto, bahuṃ dassati te dhanaṃ’.
੫੪.
54.
‘‘ਏવਮੇਤਸ੍ਸ વਚਨਾ, ਆਨੀਤਾਮੇ ਉਭੋ ਮਯਾ।
‘‘Evametassa vacanā, ānītāme ubho mayā;
੫੫.
55.
‘‘ਸੋਯਂ ਏવਂ ਗਤੋ ਪਕ੍ਖੀ, ਦਿਜੋ ਪਰਮਧਮ੍ਮਿਕੋ।
‘‘Soyaṃ evaṃ gato pakkhī, dijo paramadhammiko;
ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਜਨਯੇਯ੍ਯਾਥ ਮਦ੍ਦવਂ॥
Mādisassa hi luddassa, janayeyyātha maddavaṃ.
੫੬.
56.
‘‘ਉਪਾਯਨਞ੍ਚ ਤੇ ਦੇવ, ਨਾਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏਦਿਸਂ।
‘‘Upāyanañca te deva, nāññaṃ passāmi edisaṃ;
ਸਬ੍ਬਸਾਕੁਣਿਕਾਗਾਮੇ, ਤਂ ਪਸ੍ਸ ਮਨੁਜਾਧਿਪ’’॥
Sabbasākuṇikāgāme, taṃ passa manujādhipa’’.
੫੭.
57.
‘‘ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਰਾਜਾਨਂ, ਪੀਠੇ ਸੋવਣ੍ਣਯੇ ਸੁਭੇ।
‘‘Disvā nisinnaṃ rājānaṃ, pīṭhe sovaṇṇaye subhe;
ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ વਕ੍ਕਙ੍ਗੋ, વਾਚਂ ਕਣ੍ਣਸੁਖਂ ਭਣਂ॥
Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.
੫੮.
58.
‘‘ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯਂ।
‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
ਕਚ੍ਚਿ ਰਟ੍ਠਮਿਦਂ ਫੀਤਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਮਨੁਸਾਸਸਿ’’॥
Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.
੫੯.
59.
‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਮੇ ਹਂਸ, ਅਥੋ ਹਂਸ ਅਨਾਮਯਂ।
‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;
੬੦.
60.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਮਚ੍ਚੇਸੁ, ਦੋਸੋ ਕੋਚਿ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;
੬੧.
61.
‘‘ਅਥੋਪਿ ਮੇ ਅਮਚ੍ਚੇਸੁ, ਦੋਸੋ ਕੋਚਿ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;
੬੨.
62.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ ਸਾਦਿਸੀ ਭਰਿਯਾ, ਅਸ੍ਸવਾ ਪਿਯਭਾਣਿਨੀ।
‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ਪੁਤ੍ਤਰੂਪਯਸੂਪੇਤਾ, ਤવ ਛਨ੍ਦવਸਾਨੁਗਾ’’॥
Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.
੬੩.
63.
‘‘ਅਥੋ ਮੇ ਸਾਦਿਸੀ ਭਰਿਯਾ, ਅਸ੍ਸવਾ ਪਿਯਭਾਣਿਨੀ।
‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ਪੁਤ੍ਤਰੂਪਯਸੂਪੇਤਾ, ਮਮ ਛਨ੍ਦવਸਾਨੁਗਾ’’॥
Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.
੬੪.
64.
ਦੁਕ੍ਖਮਾਪਜ੍ਜਿ વਿਪੁਲਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਮਾਪਦੇ॥
Dukkhamāpajji vipulaṃ, tasmiṃ paṭhamamāpade.
੬੫.
65.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਯਨ੍ਤਾਪਤਿਤ੍વਾਨ, ਦਣ੍ਡੇਨ ਸਮਪੋਥਯਿ।
‘‘Kacci yantāpatitvāna, daṇḍena samapothayi;
੬੬.
66.
ਨ ਚਾਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰਸ੍ਮਾਸੁ, ਸਤ੍ਤੂવ ਸਮਪਜ੍ਜਥ॥
Na cāyaṃ kiñci rasmāsu, sattūva samapajjatha.
੬੭.
67.
‘‘ਪਚ੍ਚਗਮਿਤ੍ਥ ਨੇਸਾਦੋ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ।
‘‘Paccagamittha nesādo, pubbeva ajjhabhāsatha;
ਤਦਾਯਂ ਸੁਮੁਖੋਯੇવ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਚ੍ਚਭਾਸਥ॥
Tadāyaṃ sumukhoyeva, paṇḍito paccabhāsatha.
੬੮.
68.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਪਸਾਦਮਯਮਜ੍ਝਗਾ।
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamayamajjhagā;
ਤਤੋ ਮਂ ਪਾਮੁਚੀ ਪਾਸਾ, ਅਨੁਞ੍ਞਾਸਿ ਸੁਖੇਨ ਚ॥
Tato maṃ pāmucī pāsā, anuññāsi sukhena ca.
੬੯.
69.
‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਮੁਖੇਨੇવ, ਏਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਿਨ੍ਤਿਤਂ।
‘‘Idañca sumukheneva, etadatthāya cintitaṃ;
੭੦.
70.
‘‘ਸ੍વਾਗਤਞ੍ਚੇવਿਦਂ ਭવਤਂ, ਪਤੀਤੋ ਚਸ੍ਮਿ ਦਸ੍ਸਨਾ।
‘‘Svāgatañcevidaṃ bhavataṃ, patīto casmi dassanā;
੭੧.
71.
‘‘ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਯਿਤ੍વਾ ਨੇਸਾਦਂ, ਭੋਗੇਹਿ ਮਨੁਜਾਧਿਪੋ।
‘‘Santappayitvā nesādaṃ, bhogehi manujādhipo;
ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ વਕ੍ਕਙ੍ਗਂ, વਾਚਂ ਕਣ੍ਣਸੁਖਂ ਭਣਂ’’॥
Ajjhabhāsatha vakkaṅgaṃ, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ’’.
੭੨.
72.
‘‘ਯਂ ਖਲੁ ਧਮ੍ਮਮਾਧੀਨਂ, વਸੋ વਤ੍ਤਤਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ।
‘‘Yaṃ khalu dhammamādhīnaṃ, vaso vattati kiñcanaṃ;
੭੩.
73.
‘‘ਦਾਨਤ੍ਥਂ ਉਪਭੋਤ੍ਤੁਂ વਾ, ਯਂ ਚਞ੍ਞਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ।
‘‘Dānatthaṃ upabhottuṃ vā, yaṃ caññaṃ upakappati;
ਏਤਂ ਦਦਾਮਿ વੋ વਿਤ੍ਤਂ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ 89 વਿਸ੍ਸਜਾਮਿ વੋ’’॥
Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 90 vissajāmi vo’’.
੭੪.
74.
‘‘ਯਥਾ ਚ ਮ੍ਯਾਯਂ ਸੁਮੁਖੋ, ਅਜ੍ਝਭਾਸੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
‘‘Yathā ca myāyaṃ sumukho, ajjhabhāseyya paṇḍito;
ਕਾਮਸਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਮ੍ਯਾਸ੍ਸ ਪਰਮਪ੍ਪਿਯਂ’’॥
Kāmasā buddhisampanno, taṃ myāssa paramappiyaṃ’’.
੭੫.
75.
‘‘ਅਹਂ ਖਲੁ ਮਹਾਰਾਜ, ਨਾਗਰਾਜਾਰਿવਨ੍ਤਰਂ।
‘‘Ahaṃ khalu mahārāja, nāgarājārivantaraṃ;
ਪਟਿવਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਨ ਮੇ ਸੋ વਿਨਯੋ ਸਿਯਾ॥
Paṭivattuṃ na sakkomi, na me so vinayo siyā.
੭੬.
76.
ਭੂਮਿਪਾਲੋ ਮਨੁਸ੍ਸਿਨ੍ਦੋ, ਪੂਜਾ ਬਹੂਹਿ ਹੇਤੁਹਿ॥
Bhūmipālo manussindo, pūjā bahūhi hetuhi.
੭੭.
77.
‘‘ਤੇਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਭਣਤਂ, વਤ੍ਤਮਾਨੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ।
‘‘Tesaṃ ubhinnaṃ bhaṇataṃ, vattamāne vinicchaye;
੭੮.
78.
‘‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਕਿਰ ਨੇਸਾਦੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਅਣ੍ਡਜੋ ਇਤਿ।
‘‘Dhammena kira nesādo, paṇḍito aṇḍajo iti;
ਨ ਹੇવ ਅਕਤਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨਯੋ ਏਤਾਦਿਸੋ ਸਿਯਾ॥
Na heva akatattassa, nayo etādiso siyā.
੭੯.
79.
‘‘ਏવਂ ਅਗ੍ਗਪਕਤਿਮਾ, ਏવਂ ਉਤ੍ਤਮਸਤ੍ਤવੋ।
‘‘Evaṃ aggapakatimā, evaṃ uttamasattavo;
ਯਾવਤਤ੍ਥਿ ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਨਾਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏਦਿਸਂ॥
Yāvatatthi mayā diṭṭhā, nāññaṃ passāmi edisaṃ.
੮੦.
80.
‘‘ਤੁਟ੍ਠੋਸ੍ਮਿ વੋ ਪਕਤਿਯਾ, વਾਕ੍ਯੇਨ ਮਧੁਰੇਨ ਚ।
‘‘Tuṭṭhosmi vo pakatiyā, vākyena madhurena ca;
ਏਸੋ ਚਾਪਿ ਮਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਚਿਰਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ વੋ ਉਭੋ’’॥
Eso cāpi mamacchando, ciraṃ passeyya vo ubho’’.
੮੧.
81.
ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਤ੍ਯਾਮ੍ਹਾ 101, ਭਤ੍ਤਿਰਸ੍ਮਾਸੁ ਯਾ ਤવ॥
Pattā nissaṃsayaṃ tyāmhā 102, bhattirasmāsu yā tava.
੮੨.
82.
‘‘ਅਦੁਞ੍ਚ ਨੂਨ ਸੁਮਹਾ, ਞਾਤਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਨ੍ਤਰਂ।
‘‘Aduñca nūna sumahā, ñātisaṅghassa mantaraṃ;
੮੩.
83.
‘‘ਤੇਸਂ ਸੋਕવਿਘਾਤਾਯ, ਤਯਾ ਅਨੁਮਤਾ ਮਯਂ।
‘‘Tesaṃ sokavighātāya, tayā anumatā mayaṃ;
੮੪.
84.
‘‘ਅਦ੍ਧਾਹਂ વਿਪੁਲਂ ਪੀਤਿਂ, ਭવਤਂ વਿਨ੍ਦਾਮਿ ਦਸ੍ਸਨਾ।
‘‘Addhāhaṃ vipulaṃ pītiṃ, bhavataṃ vindāmi dassanā;
ਏਸੋ ਚਾਪਿ ਮਹਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਞਾਤਿવਿਸ੍ਸਾਸਨਾ ਸਿਯਾ’’॥
Eso cāpi mahā attho, ñātivissāsanā siyā’’.
੮੫.
85.
੮੬.
86.
‘‘ਤੇ ਅਰੋਗੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਪਰਮੇ ਦਿਜੇ।
‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;
ਕੇਕਾਤਿ ਮਕਰੁਂ ਹਂਸਾ, ਪੁਥੁਸਦ੍ਦੋ ਅਜਾਯਥ॥
Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.
੮੭.
87.
‘‘ਤੇ ਪਤੀਤਾ ਪਮੁਤ੍ਤੇਨ, ਭਤ੍ਤੁਨਾ ਭਤ੍ਤੁਗਾਰવਾ।
‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;
੮੮.
88.
‘‘ਏવਂ ਮਿਤ੍ਤવਤਂ ਅਤ੍ਥਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਦਕ੍ਖਿਣਾ।
‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;
ਹਂਸਾ ਯਥਾ ਧਤਰਟ੍ਠਾ, ਞਾਤਿਸਙ੍ਘਂ ਉਪਾਗਮੁ’’ਨ੍ਤਿ॥
Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [੫੩੩] ੧. ਚੂਲ਼ਹਂਸਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ • [533] 1. Cūḷahaṃsajātakavaṇṇanā