Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૫. ચૂળકમ્મવિભઙ્ગસુત્તં 1

    5. Cūḷakammavibhaṅgasuttaṃ 2

    ૨૮૯. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને, અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો સુભો માણવો તોદેય્યપુત્તો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સુભો માણવો તોદેય્યપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ –

    289. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane, anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘કો નુ ખો, ભો ગોતમ, હેતુ કો પચ્ચયો યેન મનુસ્સાનંયેવ સતં મનુસ્સભૂતાનં દિસ્સન્તિ હીનપ્પણીતતા? દિસ્સન્તિ હિ, ભો ગોતમ, મનુસ્સા અપ્પાયુકા, દિસ્સન્તિ દીઘાયુકા; દિસ્સન્તિ બવ્હાબાધા 3, દિસ્સન્તિ અપ્પાબાધા; દિસ્સન્તિ દુબ્બણ્ણા, દિસ્સન્તિ વણ્ણવન્તો; દિસ્સન્તિ અપ્પેસક્ખા, દિસ્સન્તિ મહેસક્ખા; દિસ્સન્તિ અપ્પભોગા, દિસ્સન્તિ મહાભોગા; દિસ્સન્તિ નીચકુલીના, દિસ્સન્તિ ઉચ્ચાકુલીના; દિસ્સન્તિ દુપ્પઞ્ઞા, દિસ્સન્તિ પઞ્ઞવન્તો 4 . કો નુ ખો, ભો ગોતમ, હેતુ કો પચ્ચયો યેન મનુસ્સાનંયેવ સતં મનુસ્સભૂતાનં દિસ્સન્તિ હીનપ્પણીતતા’’તિ?

    ‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo yena manussānaṃyeva sataṃ manussabhūtānaṃ dissanti hīnappaṇītatā? Dissanti hi, bho gotama, manussā appāyukā, dissanti dīghāyukā; dissanti bavhābādhā 5, dissanti appābādhā; dissanti dubbaṇṇā, dissanti vaṇṇavanto; dissanti appesakkhā, dissanti mahesakkhā; dissanti appabhogā, dissanti mahābhogā; dissanti nīcakulīnā, dissanti uccākulīnā; dissanti duppaññā, dissanti paññavanto 6. Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo yena manussānaṃyeva sataṃ manussabhūtānaṃ dissanti hīnappaṇītatā’’ti?

    ‘‘કમ્મસ્સકા , માણવ, સત્તા કમ્મદાયાદા કમ્મયોની કમ્મબન્ધૂ 7 કમ્મપ્પટિસરણા. કમ્મં સત્તે વિભજતિ યદિદં – હીનપ્પણીતતાયાતિ. ન ખો અહં ઇમસ્સ ભોતો ગોતમસ્સ સંખિત્તેન ભાસિતસ્સ વિત્થારેન અત્થં અવિભત્તસ્સ વિત્થારેન અત્થં આજાનામિ. સાધુ મે ભવં ગોતમો તથા ધમ્મં દેસેતુ યથા અહં ઇમસ્સ ભોતો ગોતમસ્સ સંખિત્તેન ભાસિતસ્સ વિત્થારેન અત્થં અવિભત્તસ્સ વિત્થારેન અત્થં આજાનેય્ય’’ન્તિ.

    ‘‘Kammassakā , māṇava, sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū 8 kammappaṭisaraṇā. Kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ – hīnappaṇītatāyāti. Na kho ahaṃ imassa bhoto gotamassa saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājānāmi. Sādhu me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetu yathā ahaṃ imassa bhoto gotamassa saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājāneyya’’nti.

    ૨૯૦. ‘‘તેન હિ, માણવ, સુણાહિ, સાધુકં મનસિ કરોહિ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભો’’તિ ખો સુભો માણવો તોદેય્યપુત્તો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. ભગવા એતદવોચ –

    290. ‘‘Tena hi, māṇava, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘ઇધ, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા પાણાતિપાતી હોતિ લુદ્દો લોહિતપાણિ હતપહતે નિવિટ્ઠો અદયાપન્નો પાણભૂતેસુ 9. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન 10 કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ અપ્પાયુકો હોતિ. અપ્પાયુકસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – પાણાતિપાતી હોતિ લુદ્દો લોહિતપાણિ હતપહતે નિવિટ્ઠો અદયાપન્નો પાણભૂતેસુ.

    ‘‘Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu 11. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena 12 kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appāyuko hoti. Appāyukasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu.

    ‘‘ઇધ પન, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા પાણાતિપાતં પહાય પાણાતિપાતા પટિવિરતો હોતિ નિહિતદણ્ડો નિહિતસત્થો, લજ્જી દયાપન્નો સબ્બપાણભૂતહિતાનુકમ્પી વિહરતિ. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ દીઘાયુકો હોતિ. દીઘાયુકસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – પાણાતિપાતં પહાય પાણાતિપાતા પટિવિરતો હોતિ નિહિતદણ્ડો નિહિતસત્થો, લજ્જી દયાપન્નો સબ્બપાણભૂતહિતાનુકમ્પી વિહરતિ.

    ‘‘Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati dīghāyuko hoti. Dīghāyukasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.

    ૨૯૧. ‘‘ઇધ , માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા સત્તાનં વિહેઠકજાતિકો હોતિ, પાણિના વા લેડ્ડુના વા દણ્ડેન વા સત્થેન વા. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ બવ્હાબાધો હોતિ. બવ્હાબાધસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – સત્તાનં વિહેઠકજાતિકો હોતિ પાણિના વા લેડ્ડુના વા દણ્ડેન વા સત્થેન વા.

    291. ‘‘Idha , māṇava, ekacco itthī vā puriso vā sattānaṃ viheṭhakajātiko hoti, pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati bavhābādho hoti. Bavhābādhasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – sattānaṃ viheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā.

    ‘‘ઇધ પન, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા સત્તાનં અવિહેઠકજાતિકો હોતિ પાણિના વા લેડ્ડુના વા દણ્ડેન વા સત્થેન વા. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ અપ્પાબાધો હોતિ. અપ્પાબાધસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – સત્તાનં અવિહેઠકજાતિકો હોતિ પાણિના વા લેડ્ડુના વા દણ્ડેન વા સત્થેન વા.

    ‘‘Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā sattānaṃ aviheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appābādho hoti. Appābādhasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – sattānaṃ aviheṭhakajātiko hoti pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā.

    ૨૯૨. ‘‘ઇધ, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા કોધનો હોતિ ઉપાયાસબહુલો. અપ્પમ્પિ વુત્તો સમાનો અભિસજ્જતિ કુપ્પતિ બ્યાપજ્જતિ પતિટ્ઠીયતિ કોપઞ્ચ દોસઞ્ચ અપ્પચ્ચયઞ્ચ પાતુકરોતિ. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ દુબ્બણ્ણો હોતિ. દુબ્બણ્ણસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – કોધનો હોતિ ઉપાયાસબહુલો; અપ્પમ્પિ વુત્તો સમાનો અભિસજ્જતિ કુપ્પતિ બ્યાપજ્જતિ પતિટ્ઠીયતિ કોપઞ્ચ દોસઞ્ચ અપ્પચ્ચયઞ્ચ પાતુકરોતિ.

    292. ‘‘Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā kodhano hoti upāyāsabahulo. Appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patiṭṭhīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati dubbaṇṇo hoti. Dubbaṇṇasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – kodhano hoti upāyāsabahulo; appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patiṭṭhīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.

    ‘‘ઇધ પન, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા અક્કોધનો હોતિ અનુપાયાસબહુલો; બહુમ્પિ વુત્તો સમાનો નાભિસજ્જતિ ન કુપ્પતિ ન બ્યાપજ્જતિ ન પતિટ્ઠીયતિ ન કોપઞ્ચ દોસઞ્ચ અપ્પચ્ચયઞ્ચ પાતુકરોતિ. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ પાસાદિકો હોતિ. પાસાદિકસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – અક્કોધનો હોતિ અનુપાયાસબહુલો; બહુમ્પિ વુત્તો સમાનો નાભિસજ્જતિ ન કુપ્પતિ ન બ્યાપજ્જતિ ન પતિટ્ઠીયતિ ન કોપઞ્ચ દોસઞ્ચ અપ્પચ્ચયઞ્ચ પાતુકરોતિ.

    ‘‘Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā akkodhano hoti anupāyāsabahulo; bahumpi vutto samāno nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patiṭṭhīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati pāsādiko hoti. Pāsādikasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – akkodhano hoti anupāyāsabahulo; bahumpi vutto samāno nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patiṭṭhīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.

    ૨૯૩. ‘‘ઇધ, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા ઇસ્સામનકો હોતિ; પરલાભસક્કારગરુકારમાનનવન્દનપૂજનાસુ ઇસ્સતિ ઉપદુસ્સતિ ઇસ્સં બન્ધતિ. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ અપ્પેસક્ખો હોતિ. અપ્પેસક્ખસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – ઇસ્સામનકો હોતિ; પરલાભસક્કારગરુકારમાનનવન્દનપૂજનાસુ ઇસ્સતિ ઉપદુસ્સતિ ઇસ્સં બન્ધતિ.

    293. ‘‘Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā issāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati upadussati issaṃ bandhati. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appesakkho hoti. Appesakkhasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – issāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati upadussati issaṃ bandhati.

    ‘‘ઇધ પન, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા અનિસ્સામનકો હોતિ; પરલાભસક્કારગરુકારમાનનવન્દનપૂજનાસુ ન ઇસ્સતિ ન ઉપદુસ્સતિ ન ઇસ્સં બન્ધતિ. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ મહેસક્ખો હોતિ. મહેસક્ખસંવત્તનિકા એસા, માણવ , પટિપદા યદિદં – અનિસ્સામનકો હોતિ; પરલાભસક્કારગરુકારમાનનવન્દનપૂજનાસુ ન ઇસ્સતિ ન ઉપદુસ્સતિ ન ઇસ્સં બન્ધતિ.

    ‘‘Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā anissāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati na upadussati na issaṃ bandhati. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati mahesakkho hoti. Mahesakkhasaṃvattanikā esā, māṇava , paṭipadā yadidaṃ – anissāmanako hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati na upadussati na issaṃ bandhati.

    ૨૯૪. ‘‘ઇધ, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા ન દાતા હોતિ સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા અન્નં પાનં વત્થં યાનં માલાગન્ધવિલેપનં સેય્યાવસથપદીપેય્યં. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ અપ્પભોગો હોતિ. અપ્પભોગસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – ન દાતા હોતિ સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા અન્નં પાનં વત્થં યાનં માલાગન્ધવિલેપનં સેય્યાવસથપદીપેય્યં.

    294. ‘‘Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā na dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati appabhogo hoti. Appabhogasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – na dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.

    ‘‘ઇધ પન, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા દાતા હોતિ સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા અન્નં પાનં વત્થં યાનં માલાગન્ધવિલેપનં સેય્યાવસથપદીપેય્યં. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ મહાભોગો હોતિ. મહાભોગસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – દાતા હોતિ સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા અન્નં પાનં વત્થં યાનં માલાગન્ધવિલેપનં સેય્યાવસથપદીપેય્યં.

    ‘‘Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati mahābhogo hoti. Mahābhogasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.

    ૨૯૫. ‘‘ઇધ, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા થદ્ધો હોતિ અતિમાની – અભિવાદેતબ્બં ન અભિવાદેતિ, પચ્ચુટ્ઠાતબ્બં ન પચ્ચુટ્ઠેતિ, આસનારહસ્સ ન આસનં દેતિ, મગ્ગારહસ્સ ન મગ્ગં દેતિ, સક્કાતબ્બં ન સક્કરોતિ, ગરુકાતબ્બં ન ગરુકરોતિ, માનેતબ્બં ન માનેતિ, પૂજેતબ્બં ન પૂજેતિ. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ નીચકુલીનો હોતિ. નીચકુલીનસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – થદ્ધો હોતિ અતિમાની; અભિવાદેતબ્બં ન અભિવાદેતિ, પચ્ચુટ્ઠાતબ્બં ન પચ્ચુટ્ઠેતિ, આસનારહસ્સ ન આસનં દેતિ, મગ્ગારહસ્સ ન મગ્ગં દેતિ, સક્કાતબ્બં ન સક્કરોતિ, ગરુકાતબ્બં ન ગરુકરોતિ, માનેતબ્બં ન માનેતિ, પૂજેતબ્બં ન પૂજેતિ.

    295. ‘‘Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā thaddho hoti atimānī – abhivādetabbaṃ na abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ na paccuṭṭheti, āsanārahassa na āsanaṃ deti, maggārahassa na maggaṃ deti, sakkātabbaṃ na sakkaroti, garukātabbaṃ na garukaroti, mānetabbaṃ na māneti, pūjetabbaṃ na pūjeti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati nīcakulīno hoti. Nīcakulīnasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – thaddho hoti atimānī; abhivādetabbaṃ na abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ na paccuṭṭheti, āsanārahassa na āsanaṃ deti, maggārahassa na maggaṃ deti, sakkātabbaṃ na sakkaroti, garukātabbaṃ na garukaroti, mānetabbaṃ na māneti, pūjetabbaṃ na pūjeti.

    ‘‘ઇધ પન, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા અત્થદ્ધો હોતિ અનતિમાની; અભિવાદેતબ્બં અભિવાદેતિ, પચ્ચુટ્ઠાતબ્બં પચ્ચુટ્ઠેતિ, આસનારહસ્સ આસનં દેતિ, મગ્ગારહસ્સ મગ્ગં દેતિ, સક્કાતબ્બં સક્કરોતિ, ગરુકાતબ્બં ગરુકરોતિ, માનેતબ્બં માનેતિ, પૂજેતબ્બં પૂજેતિ. સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ ઉચ્ચાકુલીનો હોતિ. ઉચ્ચાકુલીનસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – અત્થદ્ધો હોતિ અનતિમાની; અભિવાદેતબ્બં અભિવાદેતિ, પચ્ચુટ્ઠાતબ્બં પચ્ચુટ્ઠેતિ, આસનારહસ્સ આસનં દેતિ, મગ્ગારહસ્સ મગ્ગં દેતિ, સક્કાતબ્બં સક્કરોતિ, ગરુકાતબ્બં ગરુકરોતિ, માનેતબ્બં માનેતિ, પૂજેતબ્બં પૂજેતિ.

    ‘‘Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā atthaddho hoti anatimānī; abhivādetabbaṃ abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ paccuṭṭheti, āsanārahassa āsanaṃ deti, maggārahassa maggaṃ deti, sakkātabbaṃ sakkaroti, garukātabbaṃ garukaroti, mānetabbaṃ māneti, pūjetabbaṃ pūjeti. So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati uccākulīno hoti. Uccākulīnasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – atthaddho hoti anatimānī; abhivādetabbaṃ abhivādeti, paccuṭṭhātabbaṃ paccuṭṭheti, āsanārahassa āsanaṃ deti, maggārahassa maggaṃ deti, sakkātabbaṃ sakkaroti, garukātabbaṃ garukaroti, mānetabbaṃ māneti, pūjetabbaṃ pūjeti.

    ૨૯૬. ‘‘ઇધ, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા સમણં વા બ્રાહ્મણં વા ઉપસઙ્કમિત્વા ન પરિપુચ્છિતા હોતિ – ‘કિં, ભન્તે, કુસલં, કિં અકુસલં; કિં સાવજ્જં, કિં અનવજ્જં; કિં સેવિતબ્બં, કિં ન સેવિતબ્બં; કિં મે કરીયમાનં દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય હોતિ, કિં વા પન મે કરીયમાનં દીઘરત્તં હિતાય સુખાય હોતી’તિ? સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ દુપ્પઞ્ઞો હોતિ. દુપ્પઞ્ઞસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – સમણં વા બ્રાહ્મણં વા ઉપસઙ્કમિત્વા ન પરિપુચ્છિતા હોતિ – ‘કિં, ભન્તે, કુસલં, કિં અકુસલં; કિં સાવજ્જં, કિં અનવજ્જં; કિં સેવિતબ્બં, કિં ન સેવિતબ્બં ; કિં મે કરીયમાનં દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય હોતિ, કિં વા પન મે કરીયમાનં દીઘરત્તં હિતાય સુખાય હોતી’’’તિ?

    296. ‘‘Idha, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā na paripucchitā hoti – ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ; kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’ti? So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati duppañño hoti. Duppaññasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā na paripucchitā hoti – ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ ; kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’’’ti?

    ‘‘ઇધ પન, માણવ, એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા સમણં વા બ્રાહ્મણં વા ઉપસઙ્કમિત્વા પરિપુચ્છિતા હોતિ – ‘કિં, ભન્તે, કુસલં, કિં અકુસલં; કિં સાવજ્જં, કિં અનવજ્જં; કિં સેવિતબ્બં, કિં ન સેવિતબ્બં; કિં મે કરીયમાનં દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય હોતિ, કિં વા પન મે કરીયમાનં દીઘરત્તં હિતાય સુખાય હોતી’તિ? સો તેન કમ્મેન એવં સમત્તેન એવં સમાદિન્નેન કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. નો ચે કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ, સચે મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ યત્થ યત્થ પચ્ચાજાયતિ મહાપઞ્ઞો હોતિ. મહાપઞ્ઞસંવત્તનિકા એસા, માણવ, પટિપદા યદિદં – સમણં વા બ્રાહ્મણં વા ઉપસઙ્કમિત્વા પરિપુચ્છિતા હોતિ – ‘કિં, ભન્તે, કુસલં, કિં અકુસલં; કિં સાવજ્જં, કિં અનવજ્જં; કિં સેવિતબ્બં , કિં ન સેવિતબ્બં; કિં મે કરીયમાનં દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય હોતિ, કિં વા પન મે કરીયમાનં દીઘરત્તં હિતાય સુખાય હોતી’’’તિ?

    ‘‘Idha pana, māṇava, ekacco itthī vā puriso vā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā paripucchitā hoti – ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ; kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’ti? So tena kammena evaṃ samattena evaṃ samādinnena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. No ce kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, sace manussattaṃ āgacchati yattha yattha paccājāyati mahāpañño hoti. Mahāpaññasaṃvattanikā esā, māṇava, paṭipadā yadidaṃ – samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā paripucchitā hoti – ‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ; kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ; kiṃ sevitabbaṃ , kiṃ na sevitabbaṃ; kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya hoti, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotī’’’ti?

    ૨૯૭. ‘‘ઇતિ ખો, માણવ, અપ્પાયુકસંવત્તનિકા પટિપદા અપ્પાયુકત્તં ઉપનેતિ, દીઘાયુકસંવત્તનિકા પટિપદા દીઘાયુકત્તં ઉપનેતિ; બવ્હાબાધસંવત્તનિકા પટિપદા બવ્હાબાધત્તં ઉપનેતિ, અપ્પાબાધસંવત્તનિકા પટિપદા અપ્પાબાધત્તં ઉપનેતિ; દુબ્બણ્ણસંવત્તનિકા પટિપદા દુબ્બણ્ણત્તં ઉપનેતિ, પાસાદિકસંવત્તનિકા પટિપદા પાસાદિકત્તં ઉપનેતિ; અપ્પેસક્ખસંવત્તનિકા પટિપદા અપ્પેસક્ખત્તં ઉપનેતિ, મહેસક્ખસંવત્તનિકા પટિપદા મહેસક્ખત્તં ઉપનેતિ; અપ્પભોગસંવત્તનિકા પટિપદા અપ્પભોગત્તં ઉપનેતિ, મહાભોગસંવત્તનિકા પટિપદા મહાભોગત્તં ઉપનેતિ; નીચકુલીનસંવત્તનિકા પટિપદા નીચકુલીનત્તં ઉપનેતિ, ઉચ્ચાકુલીનસંવત્તનિકા પટિપદા ઉચ્ચાકુલીનત્તં ઉપનેતિ; દુપ્પઞ્ઞસંવત્તનિકા પટિપદા દુપ્પઞ્ઞત્તં ઉપનેતિ, મહાપઞ્ઞસંવત્તનિકા પટિપદા મહાપઞ્ઞત્તં ઉપનેતિ. કમ્મસ્સકા, માણવ, સત્તા કમ્મદાયાદા કમ્મયોની કમ્મબન્ધૂ કમ્મપ્પટિસરણા. કમ્મં સત્તે વિભજતિ યદિદં – હીનપ્પણીતતાયા’’તિ.

    297. ‘‘Iti kho, māṇava, appāyukasaṃvattanikā paṭipadā appāyukattaṃ upaneti, dīghāyukasaṃvattanikā paṭipadā dīghāyukattaṃ upaneti; bavhābādhasaṃvattanikā paṭipadā bavhābādhattaṃ upaneti, appābādhasaṃvattanikā paṭipadā appābādhattaṃ upaneti; dubbaṇṇasaṃvattanikā paṭipadā dubbaṇṇattaṃ upaneti, pāsādikasaṃvattanikā paṭipadā pāsādikattaṃ upaneti; appesakkhasaṃvattanikā paṭipadā appesakkhattaṃ upaneti, mahesakkhasaṃvattanikā paṭipadā mahesakkhattaṃ upaneti; appabhogasaṃvattanikā paṭipadā appabhogattaṃ upaneti, mahābhogasaṃvattanikā paṭipadā mahābhogattaṃ upaneti; nīcakulīnasaṃvattanikā paṭipadā nīcakulīnattaṃ upaneti, uccākulīnasaṃvattanikā paṭipadā uccākulīnattaṃ upaneti; duppaññasaṃvattanikā paṭipadā duppaññattaṃ upaneti, mahāpaññasaṃvattanikā paṭipadā mahāpaññattaṃ upaneti. Kammassakā, māṇava, sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammappaṭisaraṇā. Kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ – hīnappaṇītatāyā’’ti.

    એવં વુત્તે, સુભો માણવો તોદેય્યપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ, અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ! સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’તિ; એવમેવં ભોતા ગોતમેન અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં ભવન્તં ગોતમં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભવં ગોતમો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.

    Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    ચૂળકમ્મવિભઙ્ગસુત્તં નિટ્ઠિતં પઞ્ચમં.

    Cūḷakammavibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. સુભસુત્તન્તિપિ વુચ્ચતિ
    2. subhasuttantipi vuccati
    3. બહ્વાબાધા (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    4. પઞ્ઞાવન્તો (સી॰ પી॰)
    5. bahvābādhā (syā. kaṃ. ka.)
    6. paññāvanto (sī. pī.)
    7. કમ્મયોનિ કમ્મબન્ધુ (સી॰)
    8. kammayoni kammabandhu (sī.)
    9. સબ્બપાણભૂતેસુ (સી॰ ક॰)
    10. સમાદિણ્ણેન (પી॰ ક॰)
    11. sabbapāṇabhūtesu (sī. ka.)
    12. samādiṇṇena (pī. ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. ચૂળકમ્મવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના • 5. Cūḷakammavibhaṅgasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૫. ચૂળકમ્મવિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના • 5. Cūḷakammavibhaṅgasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact