Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൨൨൨] ൨. ചൂളനന്ദിയജാതകവണ്ണനാ
[222] 2. Cūḷanandiyajātakavaṇṇanā
ഇദം തദാചരിയവചോതി ഇദം സത്ഥാ വേളുവനേ വിഹരന്തോ ദേവദത്തം ആരബ്ഭ കഥേസി. ഏകദിവസഞ്ഹി ഭിക്ഖൂ ധമ്മസഭായം കഥം സമുട്ഠാപേസും – ‘‘ആവുസോ, ദേവദത്തോ നാമ കക്ഖളോ ഫരുസോ സാഹസികോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേ അഭിമാരേ പയോജേസി, സിലം പവിജ്ഝി, നാളാഗിരിം പയോജേസി, ഖന്തിമേത്താനുദ്ദയമത്തമ്പിസ്സ തഥാഗതേ നത്ഥീ’’തി. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി ദേവദത്തോ കക്ഖളോ ഫരുസോ നിക്കാരുണികോയേവാ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Idaṃtadācariyavacoti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Ekadivasañhi bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, devadatto nāma kakkhaḷo pharuso sāhasiko sammāsambuddhe abhimāre payojesi, silaṃ pavijjhi, nāḷāgiriṃ payojesi, khantimettānuddayamattampissa tathāgate natthī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi devadatto kakkhaḷo pharuso nikkāruṇikoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ ഹിമവന്തപദേസേ മഹാനന്ദിയോ നാമ വാനരോ അഹോസി, കനിട്ഠഭാതികോ പനസ്സ ചൂളനന്ദിയോ നാമ. തേ ഉഭോപി അസീതിസഹസ്സവാനരപരിവാരാ ഹിമവന്തപദേസേ അന്ധമാതരം പടിജഗ്ഗന്താ വാസം കപ്പേസും. തേ മാതരം സയനഗുമ്ബേ ഠപേത്വാ അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ മധുരാനി ഫലാഫലാനി മാതുയാ പേസേന്തി. ആഹരണകവാനരാ തസ്സാ ന ദേന്തി, സാ ഖുദാപീളിതാ അട്ഠിചമ്മാവസേസാ കിസാ അഹോസി. അഥ നം ബോധിസത്തോ ആഹ – ‘‘മയം, അമ്മ, തുമ്ഹാകം മധുരഫലാഫലാനി പേസേമ, തുമ്ഹേ കസ്മാ മിലായഥാ’’തി. ‘‘താത, നാഹം ലഭാമീ’’തി. ബോധിസത്തോ ചിന്തേസി – ‘‘മയി യൂഥം പരിഹരന്തേ മാതാ മേ നസ്സിസ്സതി, യൂഥം പഹായ മാതരംയേവ പടിജഗ്ഗിസ്സാമീ’’തി. സോ ചൂളനന്ദിയം പക്കോസിത്വാ ‘‘താത, ത്വം യൂഥം പരിഹര, അഹം മാതരം പടിജഗ്ഗിസ്സാമീ’’തി ആഹ. സോപി നം ‘‘ഭാതിക, മയ്ഹം യൂഥപരിഹരണേന കമ്മം നത്ഥി, അഹമ്പി മാതരമേവ പടിജഗ്ഗിസ്സാമീ’’തി ആഹ. ഇതി തേ ഉഭോപി ഏകച്ഛന്ദാ ഹുത്വാ യൂഥം പഹായ മാതരം ഗഹേത്വാ ഹിമവന്താ ഓരുയ്ഹ പച്ചന്തേ നിഗ്രോധരുക്ഖേ വാസം കപ്പേത്വാ മാതരം പടിജഗ്ഗിംസു.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese mahānandiyo nāma vānaro ahosi, kaniṭṭhabhātiko panassa cūḷanandiyo nāma. Te ubhopi asītisahassavānaraparivārā himavantapadese andhamātaraṃ paṭijaggantā vāsaṃ kappesuṃ. Te mātaraṃ sayanagumbe ṭhapetvā araññaṃ pavisitvā madhurāni phalāphalāni mātuyā pesenti. Āharaṇakavānarā tassā na denti, sā khudāpīḷitā aṭṭhicammāvasesā kisā ahosi. Atha naṃ bodhisatto āha – ‘‘mayaṃ, amma, tumhākaṃ madhuraphalāphalāni pesema, tumhe kasmā milāyathā’’ti. ‘‘Tāta, nāhaṃ labhāmī’’ti. Bodhisatto cintesi – ‘‘mayi yūthaṃ pariharante mātā me nassissati, yūthaṃ pahāya mātaraṃyeva paṭijaggissāmī’’ti. So cūḷanandiyaṃ pakkositvā ‘‘tāta, tvaṃ yūthaṃ parihara, ahaṃ mātaraṃ paṭijaggissāmī’’ti āha. Sopi naṃ ‘‘bhātika, mayhaṃ yūthapariharaṇena kammaṃ natthi, ahampi mātarameva paṭijaggissāmī’’ti āha. Iti te ubhopi ekacchandā hutvā yūthaṃ pahāya mātaraṃ gahetvā himavantā oruyha paccante nigrodharukkhe vāsaṃ kappetvā mātaraṃ paṭijaggiṃsu.
അഥേകോ ബാരാണസിവാസീ ബ്രാഹ്മണമാണവോ തക്കസിലായം ദിസാപാമോക്ഖസ്സ ആചരിയസ്സ സന്തികേ സബ്ബസിപ്പാനി ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ ‘‘ഗമിസ്സാമീ’’തി ആചരിയം ആപുച്ഛി. ആചരിയോ അങ്ഗവിജ്ജാനുഭാവേന തസ്സ കക്ഖളഫരുസസാഹസികഭാവം ഞത്വാ ‘‘താത, ത്വം കക്ഖളോ ഫരുസോ സാഹസികോ, ഏവരൂപാനം ന സബ്ബകാലം ഏകസദിസമേവ ഇജ്ഝതി, മഹാവിനാസം മഹാദുക്ഖം പാപുണിസ്സസി, മാ ത്വം കക്ഖളോ ഹോഹി, പച്ഛാനുതാപനകാരണം കമ്മം മാ കരീ’’തി ഓവദിത്വാ ഉയ്യോജേസി. സോ ആചരിയം വന്ദിത്വാ ബാരാണസിം ഗന്ത്വാ ഘരാവാസം ഗഹേത്വാ അഞ്ഞേഹി സിപ്പേഹി ജീവികം കപ്പേതും അസക്കോന്തോ ‘‘ധനുകോടിം നിസ്സായ ജീവിസ്സാമി, ലുദ്ദകമ്മം കത്വാ ജീവികം കപ്പേസ്സാമീ’’തി ബാരാണസിതോ നിക്ഖമിത്വാ പച്ചന്തഗാമകേ വസന്തോ ധനുകലാപസന്നദ്ധോ അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ നാനാമിഗേ മാരേത്വാ മംസവിക്കയേന ജീവികം കപ്പേസി. സോ ഏകദിവസം അരഞ്ഞേ കിഞ്ചി അലഭിത്വാ ആഗച്ഛന്തോ അങ്ഗണപരിയന്തേ ഠിതം നിഗ്രോധരുക്ഖം ദിസ്വാ ‘‘അപി നാമേത്ഥ കിഞ്ചി ഭവേയ്യാ’’തി നിഗ്രോധരുക്ഖാഭിമുഖോ പായാസി.
Atheko bārāṇasivāsī brāhmaṇamāṇavo takkasilāyaṃ disāpāmokkhassa ācariyassa santike sabbasippāni uggaṇhitvā ‘‘gamissāmī’’ti ācariyaṃ āpucchi. Ācariyo aṅgavijjānubhāvena tassa kakkhaḷapharusasāhasikabhāvaṃ ñatvā ‘‘tāta, tvaṃ kakkhaḷo pharuso sāhasiko, evarūpānaṃ na sabbakālaṃ ekasadisameva ijjhati, mahāvināsaṃ mahādukkhaṃ pāpuṇissasi, mā tvaṃ kakkhaḷo hohi, pacchānutāpanakāraṇaṃ kammaṃ mā karī’’ti ovaditvā uyyojesi. So ācariyaṃ vanditvā bārāṇasiṃ gantvā gharāvāsaṃ gahetvā aññehi sippehi jīvikaṃ kappetuṃ asakkonto ‘‘dhanukoṭiṃ nissāya jīvissāmi, luddakammaṃ katvā jīvikaṃ kappessāmī’’ti bārāṇasito nikkhamitvā paccantagāmake vasanto dhanukalāpasannaddho araññaṃ pavisitvā nānāmige māretvā maṃsavikkayena jīvikaṃ kappesi. So ekadivasaṃ araññe kiñci alabhitvā āgacchanto aṅgaṇapariyante ṭhitaṃ nigrodharukkhaṃ disvā ‘‘api nāmettha kiñci bhaveyyā’’ti nigrodharukkhābhimukho pāyāsi.
തസ്മിം ഖണേ ഉഭോപി തേ ഭാതരോ മാതരം ഫലാനി ഖാദാപേത്വാ പുരതോ കത്വാ വിടപബ്ഭന്തരേ നിസിന്നാ തം ആഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ ‘‘കിം നോ മാതരം കരിസ്സതീ’’തി സാഖന്തരേ നിലീയിംസു. സോപി ഖോ സാഹസികപുരിസോ രുക്ഖമൂലം ആഗന്ത്വാ തം തേസം മാതരം ജരാദുബ്ബലം അന്ധം ദിസ്വാ ചിന്തേസി – ‘‘കിം മേ തുച്ഛഹത്ഥഗമനേന ഇമം മക്കടിം വിജ്ഝിത്വാ ഗഹേത്വാ ഗമിസ്സാമീ’’തി. സോ തസ്സാ വിജ്ഝനത്ഥായ ധനും ഗണ്ഹി. തം ദിസ്വാ ബോധിസത്തോ ‘‘താത ചൂളനന്ദിയ, ഏസോ മേ പുരിസോ മാതരം വിജ്ഝിതുകാമോ, അഹമസ്സാ ജീവിതദാനം ദസ്സാമി, ത്വം മമച്ചയേന മാതരം പടിജഗ്ഗേയ്യാസീ’’തി വത്വാ സാഖന്തരാ നിക്ഖമിത്വാ ‘‘ഭോ പുരിസ, മാ മേ മാതരം വിജ്ഝി, ഏസാ അന്ധാ ജരാദുബ്ബലാ, അഹമസ്സാ ജീവിതദാനം ദേമി, ത്വം ഏതം അമാരേത്വാ മം മാരേഹീ’’തി തസ്സ പടിഞ്ഞം ഗഹേത്വാ സരസ്സ ആസന്നട്ഠാനേ നിസീദി. സോ നിക്കരുണോ ബോധിസത്തം വിജ്ഝിത്വാ പാതേത്വാ മാതരമ്പിസ്സ വിജ്ഝിതും പുന ധനും സന്നയ്ഹി. തം ദിസ്വാ ചൂളനന്ദിയോ ‘‘അയം മേ മാതരം വിജ്ഝിതുകാമോ, ഏകദിവസമ്പി ഖോ മേ മാതാ ജീവമാനാ ലദ്ധജീവിതായേവ നാമ ഹോതി, ജീവിതദാനമസ്സാ ദസ്സാമീ’’തി സാഖന്തരാ നിക്ഖമിത്വാ ‘‘ഭോ പുരിസ, മാ മേ മാതരം വിജ്ഝി, അഹമസ്സാ ജീവിതദാനം ദമ്മി, ത്വം മം വിജ്ഝിത്വാ അമ്ഹേ ദ്വേ ഭാതികേ ഗഹേത്വാ അമ്ഹാകം മാതു ജീവിതദാനം ദേഹീ’’തി തസ്സ പടിഞ്ഞം ഗഹേത്വാ സരസ്സ ആസന്നട്ഠാനേ നിസീദി. സോ തമ്പി വിജ്ഝിത്വാ പാതേത്വാ ‘‘അയം മക്കടീ ഘരേ ദാരകാനം ഭവിസ്സതീ’’തി മാതരമ്പി തേസം വിജ്ഝിത്വാ പാതേത്വാ തയോപി കാജേനാദായ ഗേഹാഭിമുഖോ പായാസി.
Tasmiṃ khaṇe ubhopi te bhātaro mātaraṃ phalāni khādāpetvā purato katvā viṭapabbhantare nisinnā taṃ āgacchantaṃ disvā ‘‘kiṃ no mātaraṃ karissatī’’ti sākhantare nilīyiṃsu. Sopi kho sāhasikapuriso rukkhamūlaṃ āgantvā taṃ tesaṃ mātaraṃ jarādubbalaṃ andhaṃ disvā cintesi – ‘‘kiṃ me tucchahatthagamanena imaṃ makkaṭiṃ vijjhitvā gahetvā gamissāmī’’ti. So tassā vijjhanatthāya dhanuṃ gaṇhi. Taṃ disvā bodhisatto ‘‘tāta cūḷanandiya, eso me puriso mātaraṃ vijjhitukāmo, ahamassā jīvitadānaṃ dassāmi, tvaṃ mamaccayena mātaraṃ paṭijaggeyyāsī’’ti vatvā sākhantarā nikkhamitvā ‘‘bho purisa, mā me mātaraṃ vijjhi, esā andhā jarādubbalā, ahamassā jīvitadānaṃ demi, tvaṃ etaṃ amāretvā maṃ mārehī’’ti tassa paṭiññaṃ gahetvā sarassa āsannaṭṭhāne nisīdi. So nikkaruṇo bodhisattaṃ vijjhitvā pātetvā mātarampissa vijjhituṃ puna dhanuṃ sannayhi. Taṃ disvā cūḷanandiyo ‘‘ayaṃ me mātaraṃ vijjhitukāmo, ekadivasampi kho me mātā jīvamānā laddhajīvitāyeva nāma hoti, jīvitadānamassā dassāmī’’ti sākhantarā nikkhamitvā ‘‘bho purisa, mā me mātaraṃ vijjhi, ahamassā jīvitadānaṃ dammi, tvaṃ maṃ vijjhitvā amhe dve bhātike gahetvā amhākaṃ mātu jīvitadānaṃ dehī’’ti tassa paṭiññaṃ gahetvā sarassa āsannaṭṭhāne nisīdi. So tampi vijjhitvā pātetvā ‘‘ayaṃ makkaṭī ghare dārakānaṃ bhavissatī’’ti mātarampi tesaṃ vijjhitvā pātetvā tayopi kājenādāya gehābhimukho pāyāsi.
അഥസ്സ പാപപുരിസസ്സ ഗേഹേ അസനി പതിത്വാ ഭരിയഞ്ച ദ്വേ ദാരകേ ച ഗേഹേനേവ സദ്ധിം ഝാപേസി, പിട്ഠിവംസഥൂണമത്തം അവസിസ്സി. അഥസ്സ നം ഗാമദ്വാരേയേവ ഏകോ പുരിസോ ദിസ്വാ തം പവത്തിം ആരോചേസി. സോ പുത്തദാരസോകേന അഭിഭൂതോ തസ്മിംയേവ ഠാനേ മംസകാജഞ്ജ ധനുഞ്ച ഛഡ്ഡേത്വാ വത്ഥം പഹായ നഗ്ഗോ ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ പരിദേവമാനോ ഗന്ത്വാ ഘരം പാവിസി. അഥസ്സ സാ ഥൂണാ ഭിജ്ജിത്വാ സീസേ പതിത്വാ സീസം ഭിന്ദി, പഥവീ വിവരം അദാസി, അവീചിതോ ജാലാ ഉട്ഠഹി. സോ പഥവിയാ ഗിലിയമാനോ ആചരിയസ്സ ഓവാദം സരിത്വാ ‘‘ഇമം വത കാരണം ദിസ്വാ പാരാസരിയബ്രാഹ്മണോ മയ്ഹം ഓവാദമദാസീ’’തി പരിദേവമാനോ ഇമം ഗാഥാദ്വയമാഹ –
Athassa pāpapurisassa gehe asani patitvā bhariyañca dve dārake ca geheneva saddhiṃ jhāpesi, piṭṭhivaṃsathūṇamattaṃ avasissi. Athassa naṃ gāmadvāreyeva eko puriso disvā taṃ pavattiṃ ārocesi. So puttadārasokena abhibhūto tasmiṃyeva ṭhāne maṃsakājañja dhanuñca chaḍḍetvā vatthaṃ pahāya naggo bāhā paggayha paridevamāno gantvā gharaṃ pāvisi. Athassa sā thūṇā bhijjitvā sīse patitvā sīsaṃ bhindi, pathavī vivaraṃ adāsi, avīcito jālā uṭṭhahi. So pathaviyā giliyamāno ācariyassa ovādaṃ saritvā ‘‘imaṃ vata kāraṇaṃ disvā pārāsariyabrāhmaṇo mayhaṃ ovādamadāsī’’ti paridevamāno imaṃ gāthādvayamāha –
൧൪൩.
143.
‘‘ഇദം തദാചരിയവചോ, പാരാസരിയോ യദബ്രവി;
‘‘Idaṃ tadācariyavaco, pārāsariyo yadabravi;
മാസു ത്വം അകരി പാപം, യം ത്വം പച്ഛാ കതം തപേ.
Māsu tvaṃ akari pāpaṃ, yaṃ tvaṃ pacchā kataṃ tape.
൧൪൪.
144.
‘‘യാനി കരോതി പുരിസോ, താനി അത്തനി പസ്സതി;
‘‘Yāni karoti puriso, tāni attani passati;
കല്യാണകാരീ കല്യാണം, പാപകാരീ ച പാപകം;
Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpakaṃ;
യാദിസം വപതേ ബീജം, താദിസം ഹരതേ ഫല’’ന്തി.
Yādisaṃ vapate bījaṃ, tādisaṃ harate phala’’nti.
തസ്സത്ഥോ – യം പാരാസരിയോ ബ്രാഹ്മണോ അബ്രവി – ‘‘മാസു ത്വം പാപം അകരീ, യം കതം പച്ഛാ ത്വഞ്ഞേവ തപേയ്യാ’’തി, ഇദം തം ആചരിയസ്സ വചനം. യാനി കായവചീമനോദ്വാരേഹി കമ്മാനി പുരിസോ കരോതി, തേസം വിപാകം പടിലഭന്തോ താനിയേവ അത്തനി പസ്സതി. കല്യാണകമ്മകാരീ കല്യാണം ഫലമനുഭോതി, പാപകാരീ ച പാപകമേവ ഹീനം ലാമകം അനിട്ഠഫലം അനുഭോതി. ലോകസ്മിമ്പി ഹി യാദിസം വപതേ ബീജം, താദിസം ഹരതേ ഫലം, ബീജാനുരൂപം ബീജാനുച്ഛവികമേവ ഫലം ഹരതി ഗണ്ഹാതി അനുഭവതീതി. ഇതി സോ പരിദേവന്തോ പഥവിം പവിസിത്വാ അവീചിമഹാനിരയേ നിബ്ബത്തി.
Tassattho – yaṃ pārāsariyo brāhmaṇo abravi – ‘‘māsu tvaṃ pāpaṃ akarī, yaṃ kataṃ pacchā tvaññeva tapeyyā’’ti, idaṃ taṃ ācariyassa vacanaṃ. Yāni kāyavacīmanodvārehi kammāni puriso karoti, tesaṃ vipākaṃ paṭilabhanto tāniyeva attani passati. Kalyāṇakammakārī kalyāṇaṃ phalamanubhoti, pāpakārī ca pāpakameva hīnaṃ lāmakaṃ aniṭṭhaphalaṃ anubhoti. Lokasmimpi hi yādisaṃ vapate bījaṃ, tādisaṃ harate phalaṃ, bījānurūpaṃ bījānucchavikameva phalaṃ harati gaṇhāti anubhavatīti. Iti so paridevanto pathaviṃ pavisitvā avīcimahāniraye nibbatti.
സത്ഥാ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ദേവദത്തോ ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി കക്ഖളോ ഫരുസോ നിക്കാരുണികോയേവാ’’തി വത്വാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ ലുദ്ദകപുരിസോ ദേവദത്തോ അഹോസി, ദിസാപാമോക്ഖോ ആചരിയോ സാരിപുത്തോ, ചൂളനന്ദിയോ ആനന്ദോ, മാതാ മഹാപജാപതിഗോതമീ, മഹാനന്ദിയോ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva, pubbepi kakkhaḷo pharuso nikkāruṇikoyevā’’ti vatvā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā luddakapuriso devadatto ahosi, disāpāmokkho ācariyo sāriputto, cūḷanandiyo ānando, mātā mahāpajāpatigotamī, mahānandiyo pana ahameva ahosi’’nti.
ചൂളനന്ദിയജാതകവണ്ണനാ ദുതിയാ.
Cūḷanandiyajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൨൨൨. ചൂളനന്ദിയജാതകം • 222. Cūḷanandiyajātakaṃ