Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમાનવત્થુપાળિ • Vimānavatthupāḷi

    ૧૩. ચૂળરથવિમાનવત્થુ

    13. Cūḷarathavimānavatthu

    ૯૮૧.

    981.

    ‘‘દળ્હધમ્મા નિસારસ્સ, ધનું ઓલુબ્ભ તિટ્ઠસિ;

    ‘‘Daḷhadhammā nisārassa, dhanuṃ olubbha tiṭṭhasi;

    ખત્તિયો નુસિ રાજઞ્ઞો, અદુ લુદ્દો વનેચરો’’તિ 1.

    Khattiyo nusi rājañño, adu luddo vanecaro’’ti 2.

    ૯૮૨.

    982.

    ‘‘અસ્સકાધિપતિસ્સાહં , ભન્તે પુત્તો વનેચરો;

    ‘‘Assakādhipatissāhaṃ , bhante putto vanecaro;

    નામં મે ભિક્ખુ તે બ્રૂમિ, સુજાતો ઇતિ મં વિદૂ 3.

    Nāmaṃ me bhikkhu te brūmi, sujāto iti maṃ vidū 4.

    ૯૮૩.

    983.

    ‘‘મિગે ગવેસમાનોહં, ઓગાહન્તો બ્રહાવનં;

    ‘‘Mige gavesamānohaṃ, ogāhanto brahāvanaṃ;

    મિગં તઞ્ચેવ 5 નાદ્દક્ખિં, તઞ્ચ દિસ્વા ઠિતો અહ’’ન્તિ.

    Migaṃ tañceva 6 nāddakkhiṃ, tañca disvā ṭhito aha’’nti.

    ૯૮૪.

    984.

    ‘‘સ્વાગતં તે મહાપુઞ્ઞ, અથો તે અદુરાગતં;

    ‘‘Svāgataṃ te mahāpuñña, atho te adurāgataṃ;

    એત્તો ઉદકમાદાય, પાદે પક્ખાલયસ્સુ તે.

    Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu te.

    ૯૮૫.

    985.

    ‘‘ઇદમ્પિ પાનીયં સીતં, આભતં ગિરિગબ્ભરા;

    ‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

    રાજપુત્ત તતો પિત્વા 7, સન્થતસ્મિં ઉપાવિસા’’તિ.

    Rājaputta tato pitvā 8, santhatasmiṃ upāvisā’’ti.

    ૯૮૬.

    986.

    ‘‘કલ્યાણી વત તે વાચા, સવનીયા મહામુનિ;

    ‘‘Kalyāṇī vata te vācā, savanīyā mahāmuni;

    નેલા અત્થવતી 9 વગ્ગુ, મન્ત્વા 10 અત્થઞ્ચ ભાસસિ 11.

    Nelā atthavatī 12 vaggu, mantvā 13 atthañca bhāsasi 14.

    ૯૮૭.

    987.

    ‘‘કા તે રતિ વને વિહરતો, ઇસિનિસભ વદેહિ પુટ્ઠો;

    ‘‘Kā te rati vane viharato, isinisabha vadehi puṭṭho;

    તવ વચનપથં નિસામયિત્વા, અત્થધમ્મપદં સમાચરેમસે’’તિ.

    Tava vacanapathaṃ nisāmayitvā, atthadhammapadaṃ samācaremase’’ti.

    ૯૮૮.

    988.

    ‘‘અહિંસા સબ્બપાણીનં, કુમારમ્હાક રુચ્ચતિ;

    ‘‘Ahiṃsā sabbapāṇīnaṃ, kumāramhāka ruccati;

    થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરતિ.

    Theyyā ca aticārā ca, majjapānā ca ārati.

    ૯૮૯.

    989.

    ‘‘આરતિ સમચરિયા ચ, બાહુસચ્ચં કતઞ્ઞુતા;

    ‘‘Ārati samacariyā ca, bāhusaccaṃ kataññutā;

    દિટ્ઠેવ ધમ્મે પાસંસા, ધમ્મા એતે પસંસિયાતિ.

    Diṭṭheva dhamme pāsaṃsā, dhammā ete pasaṃsiyāti.

    ૯૯૦.

    990.

    ‘‘સન્તિકે મરણં તુય્હં, ઓરં માસેહિ પઞ્ચહિ;

    ‘‘Santike maraṇaṃ tuyhaṃ, oraṃ māsehi pañcahi;

    રાજપુત્ત વિજાનાહિ, અત્તાનં પરિમોચયા’’તિ.

    Rājaputta vijānāhi, attānaṃ parimocayā’’ti.

    ૯૯૧.

    991.

    ‘‘કતમં સ્વાહં જનપદં ગન્ત્વા, કિં કમ્મં કિઞ્ચ પોરિસં;

    ‘‘Katamaṃ svāhaṃ janapadaṃ gantvā, kiṃ kammaṃ kiñca porisaṃ;

    કાય વા પન વિજ્જાય, ભવેય્યં અજરામરો’’તિ.

    Kāya vā pana vijjāya, bhaveyyaṃ ajarāmaro’’ti.

    ૯૯૨.

    992.

    ‘‘ન વિજ્જતે સો પદેસો, કમ્મં વિજ્જા ચ પોરિસં;

    ‘‘Na vijjate so padeso, kammaṃ vijjā ca porisaṃ;

    યત્થ ગન્ત્વા ભવે મચ્ચો, રાજપુત્તાજરામરો.

    Yattha gantvā bhave macco, rājaputtājarāmaro.

    ૯૯૩.

    993.

    ‘‘મહદ્ધના મહાભોગા, રટ્ઠવન્તોપિ ખત્તિયા;

    ‘‘Mahaddhanā mahābhogā, raṭṭhavantopi khattiyā;

    પહૂતધનધઞ્ઞાસે, તેપિ નો 15 અજરામરા.

    Pahūtadhanadhaññāse, tepi no 16 ajarāmarā.

    ૯૯૪.

    994.

    ‘‘યદિ તે સુતા અન્ધકવેણ્ડુપુત્તા 17, સૂરા વીરા વિક્કન્તપ્પહારિનો;

    ‘‘Yadi te sutā andhakaveṇḍuputtā 18, sūrā vīrā vikkantappahārino;

    તેપિ આયુક્ખયં પત્તા, વિદ્ધસ્તા સસ્સતીસમા.

    Tepi āyukkhayaṃ pattā, viddhastā sassatīsamā.

    ૯૯૫.

    995.

    ‘‘ખત્તિયા બ્રાહ્મણા વેસ્સા, સુદ્દા ચણ્ડાલપુક્કુસા;

    ‘‘Khattiyā brāhmaṇā vessā, suddā caṇḍālapukkusā;

    એતે ચઞ્ઞે ચ જાતિયા, તેપિ નો અજરામરા.

    Ete caññe ca jātiyā, tepi no ajarāmarā.

    ૯૯૬.

    996.

    ‘‘યે મન્તં પરિવત્તેન્તિ, છળઙ્ગં બ્રહ્મચિન્તિતં;

    ‘‘Ye mantaṃ parivattenti, chaḷaṅgaṃ brahmacintitaṃ;

    એતે ચઞ્ઞે ચ વિજ્જાય, તેપિ નો અજરામરા.

    Ete caññe ca vijjāya, tepi no ajarāmarā.

    ૯૯૭.

    997.

    ‘‘ઇસયો ચાપિ યે સન્તા, સઞ્ઞતત્તા તપસ્સિનો;

    ‘‘Isayo cāpi ye santā, saññatattā tapassino;

    સરીરં તેપિ કાલેન, વિજહન્તિ તપસ્સિનો.

    Sarīraṃ tepi kālena, vijahanti tapassino.

    ૯૯૮.

    998.

    ‘‘ભાવિતત્તાપિ અરહન્તો, કતકિચ્ચા અનાસવા;

    ‘‘Bhāvitattāpi arahanto, katakiccā anāsavā;

    નિક્ખિપન્તિ ઇમં દેહં, પુઞ્ઞપાપપરિક્ખયા’’તિ.

    Nikkhipanti imaṃ dehaṃ, puññapāpaparikkhayā’’ti.

    ૯૯૯.

    999.

    ‘‘સુભાસિતા અત્થવતી, ગાથાયો તે મહામુનિ;

    ‘‘Subhāsitā atthavatī, gāthāyo te mahāmuni;

    નિજ્ઝત્તોમ્હિ સુભટ્ઠેન, ત્વઞ્ચ મે સરણં ભવા’’તિ.

    Nijjhattomhi subhaṭṭhena, tvañca me saraṇaṃ bhavā’’ti.

    ૧૦૦૦.

    1000.

    ‘‘મા મં ત્વં સરણં ગચ્છ, તમેવ સરણં વજ 19;

    ‘‘Mā maṃ tvaṃ saraṇaṃ gaccha, tameva saraṇaṃ vaja 20;

    સક્યપુત્તં મહાવીરં, યમહં સરણં ગતો’’તિ.

    Sakyaputtaṃ mahāvīraṃ, yamahaṃ saraṇaṃ gato’’ti.

    ૧૦૦૧.

    1001.

    ‘‘કતરસ્મિં સો જનપદે, સત્થા તુમ્હાક મારિસ;

    ‘‘Katarasmiṃ so janapade, satthā tumhāka mārisa;

    અહમ્પિ દટ્ઠું ગચ્છિસ્સં, જિનં અપ્પટિપુગ્ગલ’’ન્તિ.

    Ahampi daṭṭhuṃ gacchissaṃ, jinaṃ appaṭipuggala’’nti.

    ૧૦૦૨.

    1002.

    ‘‘પુરત્થિમસ્મિં જનપદે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;

    ‘‘Puratthimasmiṃ janapade, okkākakulasambhavo;

    તત્થાસિ પુરિસાજઞ્ઞો, સો ચ ખો પરિનિબ્બુતો’’તિ.

    Tatthāsi purisājañño, so ca kho parinibbuto’’ti.

    ૧૦૦૩.

    1003.

    ‘‘સચે હિ બુદ્ધો તિટ્ઠેય્ય, સત્થા તુમ્હાક મારિસ;

    ‘‘Sace hi buddho tiṭṭheyya, satthā tumhāka mārisa;

    યોજનાનિ સહસ્સાનિ, ગચ્છેય્યં 21 પયિરુપાસિતું.

    Yojanāni sahassāni, gaccheyyaṃ 22 payirupāsituṃ.

    ૧૦૦૪.

    1004.

    ‘‘યતો ચ ખો 23 પરિનિબ્બુતો, સત્થા તુમ્હાક મારિસ;

    ‘‘Yato ca kho 24 parinibbuto, satthā tumhāka mārisa;

    નિબ્બુતમ્પિ 25 મહાવીરં, ગચ્છામિ સરણં અહં.

    Nibbutampi 26 mahāvīraṃ, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.

    ૧૦૦૫.

    1005.

    ‘‘ઉપેમિ સરણં બુદ્ધં, ધમ્મઞ્ચાપિ અનુત્તરં;

    ‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammañcāpi anuttaraṃ;

    સઙ્ઘઞ્ચ નરદેવસ્સ, ગચ્છામિ સરણં અહં.

    Saṅghañca naradevassa, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.

    ૧૦૦૬.

    1006.

    ‘‘પાણાતિપાતા વિરમામિ ખિપ્પં, લોકે અદિન્નં પરિવજ્જયામિ;

    ‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;

    અમજ્જપો નો ચ મુસા ભણામિ, સકેન દારેન ચ હોમિ તુટ્ઠો’’તિ.

    Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho’’ti.

    ૧૦૦૭.

    1007.

    ‘‘સહસ્સરંસીવ યથા મહપ્પભો, દિસં યથા ભાતિ નભે અનુક્કમં;

    ‘‘Sahassaraṃsīva yathā mahappabho, disaṃ yathā bhāti nabhe anukkamaṃ;

    તથાપકારો 27 તવાયં 28 મહારથો, સમન્તતો યોજનસત્તમાયતો.

    Tathāpakāro 29 tavāyaṃ 30 mahāratho, samantato yojanasattamāyato.

    ૧૦૦૮.

    1008.

    ‘‘સુવણ્ણપટ્ટેહિ સમન્તમોત્થટો, ઉરસ્સ મુત્તાહિ મણીહિ ચિત્તિતો;

    ‘‘Suvaṇṇapaṭṭehi samantamotthaṭo, urassa muttāhi maṇīhi cittito;

    લેખા સુવણ્ણસ્સ ચ રૂપિયસ્સ ચ, સોભેન્તિ વેળુરિયમયા સુનિમ્મિતા.

    Lekhā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhenti veḷuriyamayā sunimmitā.

    ૧૦૦૯.

    1009.

    ‘‘સીસઞ્ચિદં વેળુરિયસ્સ નિમ્મિતં, યુગઞ્ચિદં લોહિતકાય ચિત્તિતં;

    ‘‘Sīsañcidaṃ veḷuriyassa nimmitaṃ, yugañcidaṃ lohitakāya cittitaṃ;

    યુત્તા સુવણ્ણસ્સ ચ રૂપિયસ્સ ચ, સોભન્તિ અસ્સા ચ ઇમે મનોજવા.

    Yuttā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhanti assā ca ime manojavā.

    ૧૦૧૦.

    1010.

    ‘‘સો તિટ્ઠસિ હેમરથે અધિટ્ઠિતો, દેવાનમિન્દોવ સહસ્સવાહનો;

    ‘‘So tiṭṭhasi hemarathe adhiṭṭhito, devānamindova sahassavāhano;

    પુચ્છામિ તાહં યસવન્ત કોવિદં 31, કથં તયા લદ્ધો અયં ઉળારો’’તિ.

    Pucchāmi tāhaṃ yasavanta kovidaṃ 32, kathaṃ tayā laddho ayaṃ uḷāro’’ti.

    ૧૦૧૧.

    1011.

    ‘‘સુજાતો નામહં ભન્તે, રાજપુત્તો પુરે અહું;

    ‘‘Sujāto nāmahaṃ bhante, rājaputto pure ahuṃ;

    ત્વઞ્ચ મં અનુકમ્પાય, સઞ્ઞમસ્મિં નિવેસયિ.

    Tvañca maṃ anukampāya, saññamasmiṃ nivesayi.

    ૧૦૧૨.

    1012.

    ‘‘ખીણાયુકઞ્ચ મં ઞત્વા, સરીરં પાદાસિ સત્થુનો;

    ‘‘Khīṇāyukañca maṃ ñatvā, sarīraṃ pādāsi satthuno;

    ઇમં સુજાત પૂજેહિ, તં તે અત્થાય હેહિતિ.

    Imaṃ sujāta pūjehi, taṃ te atthāya hehiti.

    ૧૦૧૩.

    1013.

    ‘‘તાહં ગન્ધેહિ માલેહિ, પૂજયિત્વા સમુય્યુતો;

    ‘‘Tāhaṃ gandhehi mālehi, pūjayitvā samuyyuto;

    પહાય માનુસં દેહં, ઉપપન્નોમ્હિ નન્દનં.

    Pahāya mānusaṃ dehaṃ, upapannomhi nandanaṃ.

    ૧૦૧૪.

    1014.

    ‘‘નન્દને ચ વને 33 રમ્મે, નાનાદિજગણાયુતે;

    ‘‘Nandane ca vane 34 ramme, nānādijagaṇāyute;

    રમામિ નચ્ચગીતેહિ, અચ્છરાહિ પુરક્ખતો’’તિ.

    Ramāmi naccagītehi, accharāhi purakkhato’’ti.

    ચૂળરથવિમાનં તેરસમં.

    Cūḷarathavimānaṃ terasamaṃ.







    Footnotes:
    1. વનાચરોતિ (સ્યા॰ ક॰)
    2. vanācaroti (syā. ka.)
    3. વિદું (સી॰)
    4. viduṃ (sī.)
    5. મિગં ગન્ત્વેવ (સ્યા॰), મિગવધઞ્ચ (ક॰)
    6. migaṃ gantveva (syā.), migavadhañca (ka.)
    7. પીત્વા (સી॰ સ્યા॰)
    8. pītvā (sī. syā.)
    9. ચત્થવતી (સી॰)
    10. મન્તા (સ્યા॰ પી॰ ક॰)
    11. ભાસસે (સી॰)
    12. catthavatī (sī.)
    13. mantā (syā. pī. ka.)
    14. bhāsase (sī.)
    15. તેપિ ન (બહૂસુ)
    16. tepi na (bahūsu)
    17. અન્ધકવેણ્હુપુત્તા (સી॰), અણ્ડકવેણ્ડપુત્તા (સ્યા॰ ક॰)
    18. andhakaveṇhuputtā (sī.), aṇḍakaveṇḍaputtā (syā. ka.)
    19. ભજ (ક॰)
    20. bhaja (ka.)
    21. ગચ્છે (સ્યા॰ પી॰ ક॰)
    22. gacche (syā. pī. ka.)
    23. યતા ખો (પી॰ ક॰)
    24. yatā kho (pī. ka.)
    25. પરિનિબ્બુતં (સ્યા॰ ક॰)
    26. parinibbutaṃ (syā. ka.)
    27. તથપ્પકારો (સી॰ સ્યા॰)
    28. તવયં (સી॰ પી॰)
    29. tathappakāro (sī. syā.)
    30. tavayaṃ (sī. pī.)
    31. કોવિદ (ક॰)
    32. kovida (ka.)
    33. નન્દનોપવને (સી॰), નન્દને પવને (સ્યા॰ ક॰)
    34. nandanopavane (sī.), nandane pavane (syā. ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / વિમાનવત્થુ-અટ્ઠકથા • Vimānavatthu-aṭṭhakathā / ૧૩. ચૂળરથવિમાનવણ્ણના • 13. Cūḷarathavimānavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact