Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya

    ၅. စူဠသစ္စကသုတ္တံ

    5. Cūḷasaccakasuttaṃ

    ၃၅၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂာရသာလာယံ။ တေန ခော ပန သမယေန သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဝေသာလိယံ ပဋိဝသတိ ဘသ္သပ္ပဝာဒကော ပဏ္ဍိတဝာဒော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ။ သော ဝေသာလိယံ ပရိသတိ ဧဝံ ဝာစံ ဘာသတိ – ‘‘နာဟံ တံ ပသ္သာမိ သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ, သင္ဃိံ ဂဏိံ ဂဏာစရိယံ, အပိ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပဋိဇာနမာနံ, ယော မယာ ဝာဒေန ဝာဒံ သမာရဒ္ဓော န သင္ကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပဝေဓေယ္ယ, ယသ္သ န ကစ္ဆေဟိ သေဒာ မုစ္စေယ္ယုံ။ ထူဏံ စေပာဟံ အစေတနံ ဝာဒေန ဝာဒံ သမာရဘေယ္ယံ, သာပိ မယာ ဝာဒေန ဝာဒံ သမာရဒ္ဓာ သင္ကမ္ပေယ္ယ သမ္ပကမ္ပေယ္ယ သမ္ပဝေဓေယ္ယ။ ကော ပန ဝာဒော မနုသ္သဘူတသ္သာ’’တိ?

    353. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ paṭivasati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa. So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ. Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ, sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya. Ko pana vādo manussabhūtassā’’ti?

    အထ ခော အာယသ္မာ အသ္သဇိ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဝေသာလိံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဝေသာလိယံ ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော အာယသ္မန္တံ အသ္သဇိံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန ယေနာယသ္မာ အသ္သဇိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ အသ္သဇိနာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အသ္သဇိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကထံ ပန, ဘော အသ္သဇိ, သမဏော ဂောတမော သာဝကေ ဝိနေတိ, ကထံဘာဂာ စ ပန သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဘဂဝာ သာဝကေ ဝိနေတိ, ဧဝံဘာဂာ စ ပန ဘဂဝတော သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတိ – ‘ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စံ, ဝေဒနာ အနိစ္စာ, သညာ အနိစ္စာ, သင္ခာရာ အနိစ္စာ, ဝိညာဏံ အနိစ္စံ။ ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, အနတ္တာ, ဝေဒနာ အနတ္တာ, သညာ အနတ္တာ, သင္ခာရာ အနတ္တာ, ဝိညာဏံ အနတ္တာ။ သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ, သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’တိ။ ဧဝံ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဘဂဝာ သာဝကေ ဝိနေတိ, ဧဝံဘာဂာ စ ပန ဘဂဝတော သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ။ ‘‘ဒုသ္သုတံ ဝတ, ဘော အသ္သဇိ, အသ္သုမ္ဟ ယေ မယံ ဧဝံဝာဒိံ သမဏံ ဂောတမံ အသ္သုမ္ဟ။ အပ္ပေဝ နာမ မယံ ကဒာစိ ကရဟစိ တေန ဘောတာ ဂောတမေန သဒ္ဓိံ သမာဂစ္ဆေယ္ယာမ , အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော, အပ္ပေဝ နာမ တသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေယ္ယာမာ’’တိ။

    Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno āyasmantaṃ assajiṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna yenāyasmā assaji tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā assajinā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho saccako nigaṇṭhaputto āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ pana, bho assaji, samaṇo gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana samaṇassa gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ. Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti. ‘‘Dussutaṃ vata, bho assaji, assumha ye mayaṃ evaṃvādiṃ samaṇaṃ gotamaṃ assumha. Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā gotamena saddhiṃ samāgaccheyyāma , appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo, appeva nāma tasmā pāpakā diṭṭhigatā viveceyyāmā’’ti.

    ၃၅၄. တေန ခော ပန သမယေန ပဉ္စမတ္တာနိ လိစ္ဆဝိသတာနိ သန္ထာဂာရေ 1 သန္နိပတိတာနိ ဟောန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ယေန တေ လိစ္ဆဝီ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ လိစ္ဆဝီ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ, အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ, အဇ္ဇ မေ သမဏေန ဂောတမေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပော ဘဝိသ္သတိ။ သစေ မေ သမဏော ဂောတမော တထာ ပတိဋ္ဌိသ္သတိ ယထာ စ မေ 2 ဉာတညတရေန သာဝကေန အသ္သဇိနာ နာမ ဘိက္ခုနာ ပတိဋ္ဌိတံ, သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော ဒီဃလောမိကံ ဧဠကံ လောမေသု ဂဟေတ္ဝာ အာကဍ္ဎေယ္ယ ပရိကဍ္ဎေယ္ယ သမ္ပရိကဍ္ဎေယ္ယ , ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ အာကဍ္ဎိသ္သာမိ ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ သောဏ္ဍိကာကမ္မကာရော မဟန္တံ သောဏ္ဍိကာကိဠဉ္ဇံ ဂမ္ဘီရေ ဥဒကရဟဒေ ပက္ခိပိတ္ဝာ ကဏ္ဏေ ဂဟေတ္ဝာ အာကဍ္ဎေယ္ယ ပရိကဍ္ဎေယ္ယ သမ္ပရိကဍ္ဎေယ္ယ, ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ အာကဍ္ဎိသ္သာမိ ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ သောဏ္ဍိကာဓုတ္တော ဝာလံ 3 ကဏ္ဏေ ဂဟေတ္ဝာ ဩဓုနေယ္ယ နိဒ္ဓုနေယ္ယ နိပ္ဖောဋေယ္ယ 4 ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ ဩဓုနိသ္သာမိ နိဒ္ဓုနိသ္သာမိ နိပ္ဖောဋေသ္သာမိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ကုဉ္ဇရော သဋ္ဌိဟာယနော ဂမ္ဘီရံ ပောက္ခရဏိံ ဩဂာဟေတ္ဝာ သာဏဓောဝိကံ နာမ ကီဠိတဇာတံ ကီဠတိ, ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ သာဏဓောဝိကံ မညေ ကီဠိတဇာတံ ကီဠိသ္သာမိ။ အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ, အဘိက္ကမန္တု ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ, အဇ္ဇ မေ သမဏေန ဂောတမေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပော ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ တတ္ရေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ သမဏော ဂောတမော သစ္စကသ္သ နိဂဏ္ဌပုတ္တသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သတိ, အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သတီ’’တိ? ဧကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ သော ဘဝမာနော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ယော ဘဂဝတော ဝာဒံ အာရောပေသ္သတိ, အထ ခော ဘဂဝာ သစ္စကသ္သ နိဂဏ္ဌပုတ္တသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သတီ’’တိ? အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ပဉ္စမတ္တေဟိ လိစ္ဆဝိသတေဟိ ပရိဝုတော ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂာရသာလာ တေနုပသင္ကမိ။

    354. Tena kho pana samayena pañcamattāni licchavisatāni santhāgāre 5 sannipatitāni honti kenacideva karaṇīyena. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca – ‘‘abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissati. Sace me samaṇo gotamo tathā patiṭṭhissati yathā ca me 6 ñātaññatarena sāvakena assajinā nāma bhikkhunā patiṭṭhitaṃ, seyyathāpi nāma balavā puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya , evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikākammakāro mahantaṃ soṇḍikākiḷañjaṃ gambhīre udakarahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikādhutto vālaṃ 7 kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nipphoṭeyya 8 evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ odhunissāmi niddhunissāmi nipphoṭessāmi. Seyyathāpi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷati, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sāṇadhovikaṃ maññe kīḷitajātaṃ kīḷissāmi. Abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissatī’’ti. Tatrekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ samaṇo gotamo saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessati, atha kho saccako nigaṇṭhaputto samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessatī’’ti? Ekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ so bhavamāno saccako nigaṇṭhaputto yo bhagavato vādaṃ āropessati, atha kho bhagavā saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessatī’’ti? Atha kho saccako nigaṇṭhaputto pañcamattehi licchavisatehi parivuto yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami.

    ၃၅၅. တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဗ္ဘောကာသေ စင္ကမန္တိ။ အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကဟံ နု ခော, ဘော, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂောတမော ဝိဟရတိ? ဒသ္သနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂောတမ’’န္တိ ။ ‘‘ဧသ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဘဂဝာ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဒိဝာဝိဟာရံ နိသိန္နော’’တိ။ အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော မဟတိယာ လိစ္ဆဝိပရိသာယ သဒ္ဓိံ မဟာဝနံ အဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ တေပိ ခော လိစ္ဆဝီ အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အပ္ပေကစ္စေ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, အပ္ပေကစ္စေ ဘဂဝတော သန္တိကေ နာမဂောတ္တံ သာဝေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, အပ္ပေကစ္စေ တုဏ္ဟီဘူတာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။

    355. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bho, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotama’’nti . ‘‘Esa, aggivessana, bhagavā mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno’’ti. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto mahatiyā licchaviparisāya saddhiṃ mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Tepi kho licchavī appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ၃၅၆. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပုစ္ဆေယ္ယာဟံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ကိဉ္စိဒေဝ ဒေသံ, သစေ မေ ဘဝံ ဂောတမော ဩကာသံ ကရောတိ ပဉ္ဟသ္သ ဝေယ္ယာကရဏာယာ’’တိ။ ‘‘ပုစ္ဆ, အဂ္ဂိဝေသ္သန , ယဒာကင္ခသီ’’တိ ။ ‘‘ကထံ ပန ဘဝံ ဂောတမော သာဝကေ ဝိနေတိ, ကထံဘာဂာ စ ပန ဘောတော ဂောတမသ္သ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ခော အဟံ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, သာဝကေ ဝိနေမိ, ဧဝံဘာဂာ စ ပန မေ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတိ – ‘ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, အနိစ္စံ, ဝေဒနာ အနိစ္စာ, သညာ အနိစ္စာ, သင္ခာရာ အနိစ္စာ, ဝိညာဏံ အနိစ္စံ။ ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, အနတ္တာ, ဝေဒနာ အနတ္တာ, သညာ အနတ္တာ, သင္ခာရာ အနတ္တာ, ဝိညာဏံ အနတ္တာ။ သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ, သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’တိ။ ဧဝံ ခော အဟံ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, သာဝကေ ဝိနေမိ, ဧဝံဘာဂာ စ ပန မေ သာဝကေသု အနုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတ္တတီ’’တိ။

    356. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ kiñcideva desaṃ, sace me bhavaṃ gotamo okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti. ‘‘Puccha, aggivessana , yadākaṅkhasī’’ti . ‘‘Kathaṃ pana bhavaṃ gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana bhoto gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ. Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti.

    ‘‘ဥပမာ မံ, ဘော ဂောတမ, ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ, အဂ္ဂိဝေသ္သနာ’’တိ ဘဂဝာ အဝောစ။

    ‘‘Upamā maṃ, bho gotama, paṭibhātī’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, aggivessanā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘော ဂောတမ, ယေ ကေစိမေ ဗီဇဂာမဘူတဂာမာ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိသ္သာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ။ ဧဝမေတေ ဗီဇဂာမဘူတဂာမာ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ။ သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန, ဘော ဂောတမ, ယေ ကေစိမေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိသ္သာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ။ ဧဝမေတေ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကရီယန္တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘော ဂောတမ, ရူပတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ရူပေ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝာ အပုညံ ဝာ ပသဝတိ, ဝေဒနတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဝေဒနာယံ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝာ အပုညံ ဝာ ပသဝတိ, သညတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော သညာယံ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝာ အပုညံ ဝာ ပသဝတိ, သင္ခာရတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော သင္ခာရေသု ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝာ အပုညံ ဝာ ပသဝတိ, ဝိညာဏတ္တာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ဝိညာဏေ ပတိဋ္ဌာယ ပုညံ ဝာ အပုညံ ဝာ ပသဝတီ’’တိ။

    ‘‘Seyyathāpi, bho gotama, ye kecime bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya. Evamete bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Seyyathāpi vā pana, bho gotama, ye kecime balakaraṇīyā kammantā karīyanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya. Evamete balakaraṇīyā kammantā karīyanti. Evameva kho, bho gotama, rūpattāyaṃ purisapuggalo rūpe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, vedanattāyaṃ purisapuggalo vedanāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saññattāyaṃ purisapuggalo saññāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saṅkhārattāyaṃ purisapuggalo saṅkhāresu patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, viññāṇattāyaṃ purisapuggalo viññāṇe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavatī’’ti.

    ‘‘နနု တ္ဝံ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ, ဝေဒနာ မေ အတ္တာ, သညာ မေ အတ္တာ, သင္ခာရာ မေ အတ္တာ, ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘အဟဉ္ဟိ, ဘော ဂောတမ , ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ, ဝေဒနာ မေ အတ္တာ, သညာ မေ အတ္တာ, သင္ခာရာ မေ အတ္တာ, ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’တိ, အယဉ္စ မဟတီ ဇနတာ’’တိ။

    ‘‘Nanu tvaṃ, aggivessana, evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti? ‘‘Ahañhi, bho gotama , evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’ti, ayañca mahatī janatā’’ti.

    ‘‘ကိဉ္ဟိ တေ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, မဟတီ ဇနတာ ကရိသ္သတိ? ဣင္ဃ တ္ဝံ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, သကညေဝ ဝာဒံ နိဗ္ဗေဌေဟီ’’တိ။ ‘‘အဟဉ္ဟိ, ဘော ဂောတမ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ, ဝေဒနာ မေ အတ္တာ, သညာ မေ အတ္တာ, သင္ခာရာ မေ အတ္တာ, ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’’’တိ။

    ‘‘Kiñhi te, aggivessana, mahatī janatā karissati? Iṅgha tvaṃ, aggivessana, sakaññeva vādaṃ nibbeṭhehī’’ti. ‘‘Ahañhi, bho gotama, evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti.

    ၃၅၇. ‘‘တေန ဟိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမိ, ယထာ တေ ခမေယ္ယ တထာ နံ 9 ဗ္ယာကရေယ္ယာသိ။ တံ ကိံ မညသိ , အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဝတ္တေယ္ယ ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဝသိတ္တသ္သ သကသ္မိံ ဝိဇိတေ ဝသော – ဃာတေတာယံ ဝာ ဃာတေတုံ, ဇာပေတာယံ ဝာ ဇာပေတုံ, ပဗ္ဗာဇေတာယံ ဝာ ပဗ္ဗာဇေတုံ, သေယ္ယထာပိ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ, သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သာ’’တိ? ‘‘ဝတ္တေယ္ယ, ဘော ဂောတမ, ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဝသိတ္တသ္သ သကသ္မိံ ဝိဇိတေ ဝသော – ဃာတေတာယံ ဝာ ဃာတေတုံ, ဇာပေတာယံ ဝာ ဇာပေတုံ, ပဗ္ဗာဇေတာယံ ဝာ ပဗ္ဗာဇေတုံ, သေယ္ယထာပိ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ, သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ။ ဣမေသမ္ပိ ဟိ, ဘော ဂောတမ, သင္ဃာနံ ဂဏာနံ – သေယ္ယထိဒံ, ဝဇ္ဇီနံ မလ္လာနံ – ဝတ္တတိ သကသ္မိံ ဝိဇိတေ ဝသော – ဃာတေတာယံ ဝာ ဃာတေတုံ, ဇာပေတာယံ ဝာ ဇာပေတုံ, ပဗ္ဗာဇေတာယံ ဝာ ပဗ္ဗာဇေတုံ။ ကိံ ပန ရညော ခတ္တိယသ္သ မုဒ္ဓာဝသိတ္တသ္သ, သေယ္ယထာပိ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ , သေယ္ယထာပိ ဝာ ပန ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ? ဝတ္တေယ္ယ, ဘော ဂောတမ, ဝတ္တိတုဉ္စ မရဟတီ’’တိ။

    357. ‘‘Tena hi, aggivessana, taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ 10 byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi , aggivessana, vatteyya rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassā’’ti? ‘‘Vatteyya, bho gotama, rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa. Imesampi hi, bho gotama, saṅghānaṃ gaṇānaṃ – seyyathidaṃ, vajjīnaṃ mallānaṃ – vattati sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ. Kiṃ pana rañño khattiyassa muddhāvasittassa, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa , seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa? Vatteyya, bho gotama, vattituñca marahatī’’ti.

    ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ယံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ’တိ, ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ရူပေ ဝသော – ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ယံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ’တိ, ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ရူပေ ဝသော – ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’’တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဗ္ယာကရောဟိ ဒာနိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, န ဒာနိ တေ တုဏ္ဟီဘာဝသ္သ ကာလော။ ယော ကောစိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန တထာဂတေန ယာဝတတိယံ သဟဓမ္မိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န ဗ္ယာကရောတိ, ဧတ္ထေဝသ္သ သတ္တဓာ မုဒ္ဓာ ဖလတီ’’တိ။

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? Dutiyampi kho saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi. Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘byākarohi dāni, aggivessana, na dāni te tuṇhībhāvassa kālo. Yo koci, aggivessana tathāgatena yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākaroti, etthevassa sattadhā muddhā phalatī’’ti.

    တေန ခော ပန သမယေန ဝဇိရပာဏိ ယက္ခော အာယသံ ဝဇိရံ အာဒာယ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ သစ္စကသ္သ နိဂဏ္ဌပုတ္တသ္သ ဥပရိဝေဟာသံ ဌိတော ဟောတိ – ‘သစာယံ သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတာ ယာဝတတိယံ သဟဓမ္မိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န ဗ္ယာကရိသ္သတိ ဧတ္ထေဝသ္သ သတ္တဓာ မုဒ္ဓံ ဖာလေသ္သာမီ’တိ။ တံ ခော ပန ဝဇိရပာဏိံ ယက္ခံ ဘဂဝာ စေဝ ပသ္သတိ သစ္စကော စ နိဂဏ္ဌပုတ္တော။ အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘီတော သံဝိဂ္ဂော လောမဟဋ္ဌဇာတော ဘဂဝန္တံယေဝ တာဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ လေဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ သရဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပုစ္ဆတု မံ ဘဝံ ဂောတမော, ဗ္ယာကရိသ္သာမီ’’တိ။

    Tena kho pana samayena vajirapāṇi yakkho āyasaṃ vajiraṃ ādāya ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ saccakassa nigaṇṭhaputtassa uparivehāsaṃ ṭhito hoti – ‘sacāyaṃ saccako nigaṇṭhaputto bhagavatā yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākarissati etthevassa sattadhā muddhaṃ phālessāmī’ti. Taṃ kho pana vajirapāṇiṃ yakkhaṃ bhagavā ceva passati saccako ca nigaṇṭhaputto. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto bhagavantaṃyeva tāṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva leṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva saraṇaṃ gavesī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pucchatu maṃ bhavaṃ gotamo, byākarissāmī’’ti.

    ၃၅၈. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ယံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ရူပံ မေ အတ္တာ’တိ, ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ရူပေ ဝသော – ဧဝံ မေ ရူပံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ရူပံ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    358. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘မနသိ ကရောဟိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန; မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ယံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ဝေဒနာ မေ အတ္တာ’တိ, ဝတ္တတိ တေ တိသ္သံ ဝေဒနာယံ 11 ဝသော – ဧဝံ မေ ဝေဒနာ ဟောတု, ဧဝံ မေ ဝေဒနာ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘vedanā me attā’ti, vattati te tissaṃ vedanāyaṃ 12 vaso – evaṃ me vedanā hotu, evaṃ me vedanā mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘မနသိ ကရောဟိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန; မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန , ယံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘သညာ မေ အတ္တာ’တိ, ဝတ္တတိ တေ တိသ္သံ သညာယံ ဝသော – ဧဝံ မေ သညာ ဟောတု, ဧဝံ မေ သညာ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana , yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saññā me attā’ti, vattati te tissaṃ saññāyaṃ vaso – evaṃ me saññā hotu, evaṃ me saññā mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘မနသိ ကရောဟိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန ; မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ယံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘သင္ခာရာ မေ အတ္တာ’တိ, ဝတ္တတိ တေ တေသု သင္ခာရေသု ဝသော – ဧဝံ မေ သင္ခာရာ ဟောန္တု, ဧဝံ မေ သင္ခာရာ မာ အဟေသု’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana ; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saṅkhārā me attā’ti, vattati te tesu saṅkhāresu vaso – evaṃ me saṅkhārā hontu, evaṃ me saṅkhārā mā ahesu’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘မနသိ ကရောဟိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန; မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ယံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ဝိညာဏံ မေ အတ္တာ’တိ, ဝတ္တတိ တေ တသ္မိံ ဝိညာဏေ ဝသော – ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ ဟောတု, ဧဝံ မေ ဝိညာဏံ မာ အဟောသီ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘viññāṇaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ viññāṇe vaso – evaṃ me viññāṇaṃ hotu, evaṃ me viññāṇaṃ mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘မနသိ ကရောဟိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန; မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ရူပံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘော ဂောတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝာ တံ သုခံ ဝာ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘော ဂောတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပသ္သိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti? ‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ပေ.။ သင္ခာရာ။ပေ.။ တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘော ဂောတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝာ တံ သုခံ ဝာ’’တိ? ‘‘ဒုက္ခံ, ဘော ဂောတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပသ္သိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမ’’။

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti? ‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ယော နု ခော ဒုက္ခံ အလ္လီနော ဒုက္ခံ ဥပဂတော ဒုက္ခံ အဇ္ဈောသိတော , ဒုက္ခံ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ, အပိ နု ခော သော သာမံ ဝာ ဒုက္ခံ ပရိဇာနေယ္ယ, ဒုက္ခံ ဝာ ပရိက္ခေပေတ္ဝာ ဝိဟရေယ္ယာ’’တိ? ‘‘ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘော ဂောတမ? နော ဟိဒံ, ဘော ဂောတမာ’’တိ။

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yo nu kho dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito , dukkhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, api nu kho so sāmaṃ vā dukkhaṃ parijāneyya, dukkhaṃ vā parikkhepetvā vihareyyā’’ti? ‘‘Kiñhi siyā, bho gotama? No hidaṃ, bho gotamā’’ti.

    ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, နနု တ္ဝံ ဧဝံ သန္တေ ဒုက္ခံ အလ္လီနော ဒုက္ခံ ဥပဂတော ဒုက္ခံ အဇ္ဈောသိတော, ဒုက္ခံ – ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သသီ’’တိ? ‘‘ကိဉ္ဟိ နော သိယာ, ဘော ဂောတမ? ဧဝမေတံ ဘော ဂောတမာ’’တိ။

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, nanu tvaṃ evaṃ sante dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito, dukkhaṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti? ‘‘Kiñhi no siyā, bho gotama? Evametaṃ bho gotamā’’ti.

    ၃၅၉. ‘‘သေယ္ယထာပိ , အဂ္ဂိဝေသ္သန, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော တိဏ္ဟံ ကုဌာရိံ 13 အာဒာယ ဝနံ ပဝိသေယ္ယ။ သော တတ္ထ ပသ္သေယ္ယ မဟန္တံ ကဒလိက္ခန္ဓံ ဥဇုံ နဝံ အကုက္ကုကဇာတံ 14။ တမေနံ မူလေ ဆိန္ဒေယ္ယ, မူလေ ဆေတ္ဝာ အဂ္ဂေ ဆိန္ဒေယ္ယ, အဂ္ဂေ ဆေတ္ဝာ ပတ္တဝဋ္ဋိံ ဝိနိဗ္ဘုဇေယ္ယ 15။ သော တတ္ထ ပတ္တဝဋ္ဋိံ ဝိနိဗ္ဘုဇန္တော ဖေဂ္ဂုမ္ပိ နာဓိဂစ္ဆေယ္ယ, ကုတော သာရံ? ဧဝမေဝ ခော တ္ဝံ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, မယာ သကသ္မိံ ဝာဒေ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂာဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော ရိတ္တော တုစ္ဆော အပရဒ္ဓော။ ဘာသိတာ ခော ပန တေ ဧသာ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဝေသာလိယံ ပရိသတိ ဝာစာ – ‘နာဟံ တံ ပသ္သာမိ သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ, သင္ဃိံ ဂဏိံ ဂဏာစရိယံ, အပိ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပဋိဇာနမာနံ, ယော မယာ ဝာဒေန ဝာဒံ သမာရဒ္ဓော န သင္ကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပဝေဓေယ္ယ, ယသ္သ န ကစ္ဆေဟိ သေဒာ မုစ္စေယ္ယုံ။ ထူဏံ စေပာဟံ အစေတနံ ဝာဒေန ဝာဒံ သမာရဘေယ္ယံ သာပိ မယာ ဝာဒေန ဝာဒံ သမာရဒ္ဓာ သင္ကမ္ပေယ္ယ သမ္ပကမ္ပေယ္ယ သမ္ပဝေဓေယ္ယ။ ကော ပန ဝာဒော မနုသ္သဘူတသ္သာ’တိ? တုယ္ဟံ ခော ပန, အဂ္ဂိဝေသ္သန, အပ္ပေကစ္စာနိ သေဒဖုသိတာနိ နလာဋာ မုတ္တာနိ, ဥတ္တရာသင္ဂံ ဝိနိဘိန္ဒိတ္ဝာ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌိတာနိ။ မယ္ဟံ ခော ပန, အဂ္ဂိဝေသ္သန, နတ္ထိ ဧတရဟိ ကာယသ္မိံ သေဒော’’တိ။ ဣတိ ဘဂဝာ တသ္မိံ 16 ပရိသတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ကာယံ ဝိဝရိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော တုဏ္ဟီဘူတော မင္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓောမုခော ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။

    359. ‘‘Seyyathāpi , aggivessana, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 17 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ 18. Tamenaṃ mūle chindeyya, mūle chetvā agge chindeyya, agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya 19. So tattha pattavaṭṭiṃ vinibbhujanto pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ? Evameva kho tvaṃ, aggivessana, mayā sakasmiṃ vāde samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno ritto tuccho aparaddho. Bhāsitā kho pana te esā, aggivessana, vesāliyaṃ parisati vācā – ‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ. Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya. Ko pana vādo manussabhūtassā’ti? Tuyhaṃ kho pana, aggivessana, appekaccāni sedaphusitāni nalāṭā muttāni, uttarāsaṅgaṃ vinibhinditvā bhūmiyaṃ patiṭṭhitāni. Mayhaṃ kho pana, aggivessana, natthi etarahi kāyasmiṃ sedo’’ti. Iti bhagavā tasmiṃ 20 parisati suvaṇṇavaṇṇaṃ kāyaṃ vivari. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

    ၃၆၀. အထ ခော ဒုမ္မုခော လိစ္ဆဝိပုတ္တော သစ္စကံ နိဂဏ္ဌပုတ္တံ တုဏ္ဟီဘူတံ မင္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓောမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဥပမာ မံ, ဘဂဝာ, ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ, ဒုမ္မုခာ’’တိ ဘဂဝာ အဝောစ။ ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, ဂာမသ္သ ဝာ နိဂမသ္သ ဝာ အဝိဒူရေ ပောက္ခရဏီ။ တတ္ရာသ္သ ကက္ကဋကော။ အထ ခော, ဘန္တေ, သမ္ဗဟုလာ ကုမာရကာ ဝာ ကုမာရိကာ ဝာ တမ္ဟာ ဂာမာ ဝာ နိဂမာ ဝာ နိက္ခမိတ္ဝာ ယေန သာ ပောက္ခရဏီ တေနုပသင္ကမေယ္ယုံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တံ ပောက္ခရဏိံ ဩဂာဟေတ္ဝာ တံ ကက္ကဋကံ ဥဒကာ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ ထလေ ပတိဋ္ဌာပေယ္ယုံ။ ယညဒေဝ ဟိ သော, ဘန္တေ, ကက္ကဋကော အဠံ အဘိနိန္နာမေယ္ယ တံ တဒေဝ တေ ကုမာရကာ ဝာ ကုမာရိကာ ဝာ ကဋ္ဌေန ဝာ ကထလေန ဝာ သဉ္ဆိန္ဒေယ္ယုံ သမ္ဘဉ္ဇေယ္ယုံ သမ္ပလိဘဉ္ဇေယ္ယုံ။ ဧဝဉ္ဟိ သော, ဘန္တေ, ကက္ကဋကော သဗ္ဗေဟိ အဠေဟိ သဉ္ဆိန္နေဟိ သမ္ဘဂ္ဂေဟိ သမ္ပလိဘဂ္ဂေဟိ အဘဗ္ဗော တံ ပောက္ခရဏိံ ပုန ဩတရိတုံ, သေယ္ယထာပိ ပုဗ္ဗေ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, ယာနိ သစ္စကသ္သ နိဂဏ္ဌပုတ္တသ္သ ဝိသူကာယိတာနိ ဝိသေဝိတာနိ ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ တာနိပိ သဗ္ဗာနိ 21 ဘဂဝတာ သဉ္ဆိန္နာနိ သမ္ဘဂ္ဂာနိ သမ္ပလိဘဂ္ဂာနိ; အဘဗ္ဗော စ ဒာနိ, ဘန္တေ, သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ပုန ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတုံ ယဒိဒံ ဝာဒာဓိပ္ပာယော’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဒုမ္မုခံ လိစ္ဆဝိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာဂမေဟိ တ္ဝံ, ဒုမ္မုခ, အာဂမေဟိ တ္ဝံ, ဒုမ္မုခ ( ) 22 န မယံ တယာ သဒ္ဓိံ မန္တေမ, ဣဓ မယံ ဘောတာ ဂောတမေန သဒ္ဓိံ မန္တေမ။

    360. Atha kho dummukho licchaviputto saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘upamā maṃ, bhagavā, paṭibhātī’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, dummukhā’’ti bhagavā avoca. ‘‘Seyyathāpi, bhante, gāmassa vā nigamassa vā avidūre pokkharaṇī. Tatrāssa kakkaṭako. Atha kho, bhante, sambahulā kumārakā vā kumārikā vā tamhā gāmā vā nigamā vā nikkhamitvā yena sā pokkharaṇī tenupasaṅkameyyuṃ; upasaṅkamitvā taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā taṃ kakkaṭakaṃ udakā uddharitvā thale patiṭṭhāpeyyuṃ. Yaññadeva hi so, bhante, kakkaṭako aḷaṃ abhininnāmeyya taṃ tadeva te kumārakā vā kumārikā vā kaṭṭhena vā kathalena vā sañchindeyyuṃ sambhañjeyyuṃ sampalibhañjeyyuṃ. Evañhi so, bhante, kakkaṭako sabbehi aḷehi sañchinnehi sambhaggehi sampalibhaggehi abhabbo taṃ pokkharaṇiṃ puna otarituṃ, seyyathāpi pubbe. Evameva kho, bhante, yāni saccakassa nigaṇṭhaputtassa visūkāyitāni visevitāni vipphanditāni tānipi sabbāni 23 bhagavatā sañchinnāni sambhaggāni sampalibhaggāni; abhabbo ca dāni, bhante, saccako nigaṇṭhaputto puna bhagavantaṃ upasaṅkamituṃ yadidaṃ vādādhippāyo’’ti. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto dummukhaṃ licchaviputtaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tvaṃ, dummukha, āgamehi tvaṃ, dummukha ( ) 24 na mayaṃ tayā saddhiṃ mantema, idha mayaṃ bhotā gotamena saddhiṃ mantema.

    ၃၆၁. ‘‘တိဋ္ဌတေသာ, ဘော ဂောတမ, အမ္ဟာကဉ္စေဝ အညေသဉ္စ ပုထုသမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝာစာ။ ဝိလာပံ ဝိလပိတံ မညေ။ ကိတ္တာဝတာ စ နု ခော ဘောတော ဂောတမသ္သ သာဝကော သာသနကရော ဟောတိ ဩဝာဒပတိကရော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဝိဟရတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, မမ သာဝကော ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ, သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတိ; ယာ ကာစိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ပေ.။ ယေ ကေစိ သင္ခာရာ။ပေ.။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ, ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, မမ သာဝကော သာသနကရော ဟောတိ ဩဝာဒပတိကရော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဝိဟရတီ’’တိ။

    361. ‘‘Tiṭṭhatesā, bho gotama, amhākañceva aññesañca puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vācā. Vilāpaṃ vilapitaṃ maññe. Kittāvatā ca nu kho bhoto gotamassa sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti? ‘‘Idha, aggivessana, mama sāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Ettāvatā kho, aggivessana, mama sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti.

    ‘‘ကိတ္တာဝတာ ပန, ဘော ဂောတမ, ဘိက္ခု အရဟံ ဟောတိ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော’’တိ? ‘‘ဣဓ, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဘိက္ခု ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသ္ဝာ အနုပာဒာ ဝိမုတ္တော ဟောတိ; ယာ ကာစိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ပေ.။ ယေ ကေစိ သင္ခာရာ။ပေ.။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသ္ဝာ အနုပာဒာ ဝိမုတ္တော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဘိက္ခု အရဟံ ဟောတိ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော။ ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တော ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဘိက္ခု တီဟိ အနုတ္တရိယေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ – ဒသ္သနာနုတ္တရိယေန, ပဋိပဒာနုတ္တရိယေန, ဝိမုတ္တာနုတ္တရိယေန။ ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တော ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဘိက္ခု တထာဂတညေဝ သက္ကရောတိ ဂရုံ ကရောတိ မာနေတိ ပူဇေတိ – ဗုဒ္ဓော သော ဘဂဝာ ဗောဓာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဒန္တော သော ဘဂဝာ ဒမထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, သန္တော သော ဘဂဝာ သမထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တိဏ္ဏော သော ဘဂဝာ တရဏာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ပရိနိဗ္ဗုတော သော ဘဂဝာ ပရိနိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေတီ’’တိ။

    ‘‘Kittāvatā pana, bho gotama, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’ti? ‘‘Idha, aggivessana, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti. Ettāvatā kho, aggivessana, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto. Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tīhi anuttariyehi samannāgato hoti – dassanānuttariyena, paṭipadānuttariyena, vimuttānuttariyena. Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tathāgataññeva sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti – buddho so bhagavā bodhāya dhammaṃ deseti, danto so bhagavā damathāya dhammaṃ deseti, santo so bhagavā samathāya dhammaṃ deseti, tiṇṇo so bhagavā taraṇāya dhammaṃ deseti, parinibbuto so bhagavā parinibbānāya dhammaṃ desetī’’ti.

    ၃၆၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မယမေဝ, ဘော ဂောတမ, ဓံသီ, မယံ ပဂဗ္ဗာ, ယေ မယံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ အာသာဒေတဗ္ဗံ အမညိမ္ဟ။ သိယာ ဟိ, ဘော ဂောတမ, ဟတ္ထိံ ပဘိန္နံ အာသဇ္ဇ ပုရိသသ္သ သောတ္ထိဘာဝော, န တ္ဝေဝ ဘဝန္တံ ဂောတမံ အာသဇ္ဇ သိယာ ပုရိသသ္သ သောတ္ထိဘာဝော။ သိယာ ဟိ, ဘော ဂောတမ, ပဇ္ဇလိတံ 25 အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ အာသဇ္ဇ ပုရိသသ္သ သောတ္ထိဘာဝော , န တ္ဝေဝ ဘဝန္တံ ဂောတမံ အာသဇ္ဇ သိယာ ပုရိသသ္သ သောတ္ထိဘာဝော။ သိယာ ဟိ, ဘော ဂောတမ, အာသီဝိသံ ဃောရဝိသံ အာသဇ္ဇ ပုရိသသ္သ သောတ္ထိဘာဝော, န တ္ဝေဝ ဘဝန္တံ ဂောတမံ အာသဇ္ဇ သိယာ ပုရိသသ္သ သောတ္ထိဘာဝော။ မယမေဝ, ဘော ဂောတမ, ဓံသီ, မယံ ပဂဗ္ဗာ, ယေ မယံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ အာသာဒေတဗ္ဗံ အမညိမ္ဟ။ အဓိဝာသေတု 26 မေ ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။

    362. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha. Siyā hi, bho gotama, hatthiṃ pabhinnaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Siyā hi, bho gotama, pajjalitaṃ 27 aggikkhandhaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo , na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Siyā hi, bho gotama, āsīvisaṃ ghoravisaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha. Adhivāsetu 28 me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

    ၃၆၃. အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ တေ လိစ္ဆဝီ အာမန္တေသိ – ‘‘သုဏန္တု မေ ဘောန္တော လိစ္ဆဝီ, သမဏော မေ ဂောတမော နိမန္တိတော သ္ဝာတနာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန။ တေန မေ အဘိဟရေယ္ယာထ ယမသ္သ ပတိရူပံ မညေယ္ယာထာ’’တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သစ္စကသ္သ နိဂဏ္ဌပုတ္တသ္သ ပဉ္စမတ္တာနိ ထာလိပာကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရံ အဘိဟရိံသု။ အထ ခော နိဂဏ္ဌပုတ္တော သကေ အာရာမေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂောတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန သစ္စကသ္သ နိဂဏ္ဌပုတ္တသ္သ အာရာမော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန။ အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝာရေသိ။ အထ ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သစ္စကော နိဂဏ္ဌပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယမိဒံ, ဘော ဂောတမ, ဒာနေ ပုညဉ္စ ပုညမဟီ စ တံ ဒာယကာနံ သုခာယ ဟောတူ’’တိ။ ‘‘ယံ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, တာဒိသံ ဒက္ခိဏေယ္ယံ အာဂမ္မ အဝီတရာဂံ အဝီတဒောသံ အဝီတမောဟံ, တံ ဒာယကာနံ ဘဝိသ္သတိ။ ယံ ခော, အဂ္ဂိဝေသ္သန, မာဒိသံ ဒက္ခိဏေယ္ယံ အာဂမ္မ ဝီတရာဂံ ဝီတဒောသံ ဝီတမောဟံ, တံ တုယ္ဟံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။

    363. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato adhivāsanaṃ viditvā te licchavī āmantesi – ‘‘suṇantu me bhonto licchavī, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Tena me abhihareyyātha yamassa patirūpaṃ maññeyyāthā’’ti. Atha kho te licchavī tassā rattiyā accayena saccakassa nigaṇṭhaputtassa pañcamattāni thālipākasatāni bhattābhihāraṃ abhihariṃsu. Atha kho nigaṇṭhaputto sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena saccakassa nigaṇṭhaputtassa ārāmo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yamidaṃ, bho gotama, dāne puññañca puññamahī ca taṃ dāyakānaṃ sukhāya hotū’’ti. ‘‘Yaṃ kho, aggivessana, tādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma avītarāgaṃ avītadosaṃ avītamohaṃ, taṃ dāyakānaṃ bhavissati. Yaṃ kho, aggivessana, mādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ, taṃ tuyhaṃ bhavissatī’’ti.

    စူဠသစ္စကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဉ္စမံ။

    Cūḷasaccakasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. သန္ဓာဂာရေ (က.)
    2. ယထာသ္သ မေ (သီ. ပီ.)
    3. ထာလံ (က.)
    4. နိစ္ဆာဒေယ္ယ (သီ. ပီ. က.), နိစ္ဆောဋေယ္ယ (က.), နိပ္ပောဌေယ္ယ (သ္ယာ. ကံ.)
    5. sandhāgāre (ka.)
    6. yathāssa me (sī. pī.)
    7. thālaṃ (ka.)
    8. nicchādeyya (sī. pī. ka.), nicchoṭeyya (ka.), nippoṭheyya (syā. kaṃ.)
    9. တထာ တံ (က.)
    10. tathā taṃ (ka.)
    11. တာယံ ဝေဒနာယံ (သီ. သ္ယာ.)
    12. tāyaṃ vedanāyaṃ (sī. syā.)
    13. ကုဓာရိံ (သ္ယာ. ကံ. က.)
    14. အကုက္ကုဋဇာတံ (သ္ယာ. ကံ.)
    15. ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇေယ္ယ (က.)
    16. တသ္သံ (?)
    17. kudhāriṃ (syā. kaṃ. ka.)
    18. akukkuṭajātaṃ (syā. kaṃ.)
    19. vinibbhujjeyya (ka.)
    20. tassaṃ (?)
    21. ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ တာနိ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    22. (မုခရောသိ တ္ဝံ ဒုမ္မုခ) (သ္ယာ. ကံ.)
    23. vipphanditāni kānici kānici tāni (sī. syā. kaṃ. pī.)
    24. (mukharosi tvaṃ dummukha) (syā. kaṃ.)
    25. ဇလန္တံ (သီ. ပီ.)
    26. အဓိဝာသေတု စ (ပီ. က.)
    27. jalantaṃ (sī. pī.)
    28. adhivāsetu ca (pī. ka.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၅. စူဠသစ္စကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၅. စူဠသစ္စကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact