Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૭. ચૂળતણ્હાસઙ્ખયસુત્તં
7. Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttaṃ
૩૯૦. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ પુબ્બારામે મિગારમાતુપાસાદે. અથ ખો સક્કો દેવાનમિન્દો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો સક્કો દેવાનમિન્દો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કિત્તાવતા નુ ખો, ભન્તે, ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાન’’ન્તિ?
390. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho sakko devānamindo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti?
‘‘ઇધ, દેવાનમિન્દ, ભિક્ખુનો સુતં હોતિ – ‘સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ. એવઞ્ચેતં, દેવાનમિન્દ, ભિક્ખુનો સુતં હોતિ – ‘સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ. સો સબ્બં ધમ્મં અભિજાનાતિ; સબ્બં ધમ્મં અભિઞ્ઞાય સબ્બં ધમ્મં પરિજાનાતિ; સબ્બં ધમ્મં પરિઞ્ઞાય યં કિઞ્ચિ વેદનં વેદેતિ – સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા, સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરતિ, વિરાગાનુપસ્સી વિહરતિ, નિરોધાનુપસ્સી વિહરતિ, પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરતિ. સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરન્તો, વિરાગાનુપસ્સી વિહરન્તો, નિરોધાનુપસ્સી વિહરન્તો, પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરન્તો ન કિઞ્ચિ લોકે ઉપાદિયતિ. અનુપાદિયં ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં પચ્ચત્તઞ્ઞેવ પરિનિબ્બાયતિ – ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. એત્તાવતા ખો, દેવાનમિન્દ, ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાન’’ન્તિ.
‘‘Idha, devānaminda, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. Evañcetaṃ, devānaminda, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. So sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti; sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti; sabbaṃ dhammaṃ pariññāya yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti – sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto, virāgānupassī viharanto, nirodhānupassī viharanto, paṭinissaggānupassī viharanto na kiñci loke upādiyati. Anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ettāvatā kho, devānaminda, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti.
અથ ખો સક્કો દેવાનમિન્દો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિ.
Atha kho sakko devānamindo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi.
૩૯૧. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ભગવતો અવિદૂરે નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો આયસ્મતો મહામોગ્ગલ્લાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘કિં નુ ખો સો યક્ખો ભગવતો ભાસિતં અભિસમેચ્ચ અનુમોદિ ઉદાહુ નો; યંનૂનાહં તં યક્ખં જાનેય્યં – યદિ વા સો યક્ખો ભગવતો ભાસિતં અભિસમેચ્ચ અનુમોદિ યદિ વા નો’’તિ? અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – પુબ્બારામે મિગારમાતુપાસાદે અન્તરહિતો દેવેસુ તાવતિંસેસુ પાતુરહોસિ. તેન ખો પન સમયેન સક્કો દેવાનમિન્દો એકપુણ્ડરીકે ઉય્યાને દિબ્બેહિ પઞ્ચહિ તૂરિયસતેહિ 1 સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેતિ. અદ્દસા ખો સક્કો દેવાનમિન્દો આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન તાનિ દિબ્બાનિ પઞ્ચ તૂરિયસતાનિ પટિપ્પણામેત્વા યેનાયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં એતદવોચ – ‘‘એહિ ખો, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, સ્વાગતં, મારિસ મોગ્ગલ્લાન! ચિરસ્સં ખો, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, ઇમં પરિયાયં અકાસિ યદિદં ઇધાગમનાય. નિસીદ, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, ઇદમાસનં પઞ્ઞત્ત’’ન્તિ. નિસીદિ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો પઞ્ઞત્તે આસને. સક્કોપિ ખો દેવાનમિન્દો અઞ્ઞતરં નીચં આસનં ગહેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો સક્કં દેવાનમિન્દં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો એતદવોચ – ‘‘યથા કથં પન ખો, કોસિય, ભગવા સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તિં અભાસિ? સાધુ મયમ્પિ એતિસ્સા કથાય ભાગિનો અસ્સામ સવનાયા’’તિ.
391. Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno bhagavato avidūre nisinno hoti. Atha kho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho so yakkho bhagavato bhāsitaṃ abhisamecca anumodi udāhu no; yaṃnūnāhaṃ taṃ yakkhaṃ jāneyyaṃ – yadi vā so yakkho bhagavato bhāsitaṃ abhisamecca anumodi yadi vā no’’ti? Atha kho āyasmā mahāmoggallāno – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – pubbārāme migāramātupāsāde antarahito devesu tāvatiṃsesu pāturahosi. Tena kho pana samayena sakko devānamindo ekapuṇḍarīke uyyāne dibbehi pañcahi tūriyasatehi 2 samappito samaṅgībhūto paricāreti. Addasā kho sakko devānamindo āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna tāni dibbāni pañca tūriyasatāni paṭippaṇāmetvā yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca – ‘‘ehi kho, mārisa moggallāna, svāgataṃ, mārisa moggallāna! Cirassaṃ kho, mārisa moggallāna, imaṃ pariyāyaṃ akāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīda, mārisa moggallāna, idamāsanaṃ paññatta’’nti. Nisīdi kho āyasmā mahāmoggallāno paññatte āsane. Sakkopi kho devānamindo aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca – ‘‘yathā kathaṃ pana kho, kosiya, bhagavā saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ abhāsi? Sādhu mayampi etissā kathāya bhāgino assāma savanāyā’’ti.
૩૯૨. ‘‘મયં ખો, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, બહુકિચ્ચા બહુકરણીયા – અપ્પેવ સકેન કરણીયેન, અપિ ચ દેવાનંયેવ તાવતિંસાનં કરણીયેન. અપિ ચ, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, સુસ્સુતંયેવ હોતિ સુગ્ગહિતં સુમનસિકતં સૂપધારિતં, યં નો ખિપ્પમેવ અન્તરધાયતિ. ભૂતપુબ્બં, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, દેવાસુરસઙ્ગામો સમુપબ્યૂળ્હો 3 અહોસિ. તસ્મિં ખો પન, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, સઙ્ગામે દેવા જિનિંસુ, અસુરા પરાજિનિંસુ. સો ખો અહં, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, તં સઙ્ગામં અભિવિજિનિત્વા વિજિતસઙ્ગામો તતો પટિનિવત્તિત્વા વેજયન્તં નામ પાસાદં માપેસિં. વેજયન્તસ્સ ખો, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, પાસાદસ્સ એકસતં નિય્યૂહં. એકેકસ્મિં નિય્યૂહે સત્ત સત્ત કૂટાગારસતાનિ. એકમેકસ્મિં કૂટાગારે સત્ત સત્ત અચ્છરાયો . એકમેકિસ્સા અચ્છરાય સત્ત સત્ત પરિચારિકાયો. ઇચ્છેય્યાસિ નો ત્વં , મારિસ મોગ્ગલ્લાન, વેજયન્તસ્સ પાસાદસ્સ રામણેય્યકં દટ્ઠુ’’ન્તિ? અધિવાસેસિ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો તુણ્હીભાવેન.
392. ‘‘Mayaṃ kho, mārisa moggallāna, bahukiccā bahukaraṇīyā – appeva sakena karaṇīyena, api ca devānaṃyeva tāvatiṃsānaṃ karaṇīyena. Api ca, mārisa moggallāna, sussutaṃyeva hoti suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ, yaṃ no khippameva antaradhāyati. Bhūtapubbaṃ, mārisa moggallāna, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho 4 ahosi. Tasmiṃ kho pana, mārisa moggallāna, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājiniṃsu. So kho ahaṃ, mārisa moggallāna, taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tato paṭinivattitvā vejayantaṃ nāma pāsādaṃ māpesiṃ. Vejayantassa kho, mārisa moggallāna, pāsādassa ekasataṃ niyyūhaṃ. Ekekasmiṃ niyyūhe satta satta kūṭāgārasatāni. Ekamekasmiṃ kūṭāgāre satta satta accharāyo . Ekamekissā accharāya satta satta paricārikāyo. Iccheyyāsi no tvaṃ , mārisa moggallāna, vejayantassa pāsādassa rāmaṇeyyakaṃ daṭṭhu’’nti? Adhivāsesi kho āyasmā mahāmoggallāno tuṇhībhāvena.
૩૯૩. અથ ખો સક્કો ચ દેવાનમિન્દો વેસ્સવણો ચ મહારાજા આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં પુરક્ખત્વા યેન વેજયન્તો પાસાદો તેનુપસઙ્કમિંસુ. અદ્દસંસુ ખો સક્કસ્સ દેવાનમિન્દસ્સ પરિચારિકાયો આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં દૂરતોવ આગચ્છન્તં; દિસ્વા ઓત્તપ્પમાના હિરીયમાના સકં સકં ઓવરકં પવિસિંસુ. સેય્યથાપિ નામ સુણિસા સસુરં દિસ્વા ઓત્તપ્પતિ હિરીયતિ, એવમેવ સક્કસ્સ દેવાનમિન્દસ્સ પરિચારિકાયો આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં દિસ્વા ઓત્તપ્પમાના હિરીયમાના સકં સકં ઓવરકં પવિસિંસુ. અથ ખો સક્કો ચ દેવાનમિન્દો વેસ્સવણો ચ મહારાજા આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં વેજયન્તે પાસાદે અનુચઙ્કમાપેન્તિ અનુવિચરાપેન્તિ – ‘‘ઇદમ્પિ, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, પસ્સ વેજયન્તસ્સ પાસાદસ્સ રામણેય્યકં; ઇદમ્પિ, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, પસ્સ વેજયન્તસ્સ પાસાદસ્સ રામણેય્યક’’ન્તિ. ‘‘સોભતિ ઇદં આયસ્મતો કોસિયસ્સ, યથા તં પુબ્બે કતપુઞ્ઞસ્સ. મનુસ્સાપિ કિઞ્ચિદેવ રામણેય્યકં દિસ્વા 5 એવમાહંસુ – ‘સોભતિ વત ભો યથા દેવાનં તાવતિંસાન’ન્તિ. તયિદં આયસ્મતો કોસિયસ્સ સોભતિ, યથા તં પુબ્બે કતપુઞ્ઞસ્સા’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો મહામોગ્ગલ્લાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘અતિબાળ્હં ખો અયં યક્ખો પમત્તો વિહરતિ. યંનૂનાહં ઇમં યક્ખં સંવેજેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો તથારૂપં ઇદ્ધાભિસઙ્ખારં અભિસઙ્ખાસિ 6 યથા વેજયન્તં પાસાદં પાદઙ્ગુટ્ઠકેન સઙ્કમ્પેસિ સમ્પકમ્પેસિ સમ્પવેધેસિ . અથ ખો સક્કો ચ દેવાનમિન્દો, વેસ્સવણો ચ મહારાજા, દેવા ચ તાવતિંસા અચ્છરિયબ્ભુતચિત્તજાતા અહેસું – ‘‘અચ્છરિયં વત, ભો, અબ્ભુતં વત, ભો, સમણસ્સ મહિદ્ધિકતા મહાનુભાવતા, યત્ર હિ નામ દિબ્બભવનં પાદઙ્ગુટ્ઠકેન સઙ્કમ્પેસ્સતિ સમ્પકમ્પેસ્સતિ સમ્પવેધેસ્સતી’’તિ! અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો સક્કં દેવાનમિન્દં સંવિગ્ગં લોમહટ્ઠજાતં વિદિત્વા સક્કં દેવાનમિન્દં એતદવોચ – ‘‘યથા કથં પન ખો, કોસિય, ભગવા સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તિં અભાસિ? સાધુ મયમ્પિ એતિસ્સા કથાય ભાગિનો અસ્સામ સવનાયા’’તિ.
393. Atha kho sakko ca devānamindo vessavaṇo ca mahārājā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ purakkhatvā yena vejayanto pāsādo tenupasaṅkamiṃsu. Addasaṃsu kho sakkassa devānamindassa paricārikāyo āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvā ottappamānā hirīyamānā sakaṃ sakaṃ ovarakaṃ pavisiṃsu. Seyyathāpi nāma suṇisā sasuraṃ disvā ottappati hirīyati, evameva sakkassa devānamindassa paricārikāyo āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ disvā ottappamānā hirīyamānā sakaṃ sakaṃ ovarakaṃ pavisiṃsu. Atha kho sakko ca devānamindo vessavaṇo ca mahārājā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ vejayante pāsāde anucaṅkamāpenti anuvicarāpenti – ‘‘idampi, mārisa moggallāna, passa vejayantassa pāsādassa rāmaṇeyyakaṃ; idampi, mārisa moggallāna, passa vejayantassa pāsādassa rāmaṇeyyaka’’nti. ‘‘Sobhati idaṃ āyasmato kosiyassa, yathā taṃ pubbe katapuññassa. Manussāpi kiñcideva rāmaṇeyyakaṃ disvā 7 evamāhaṃsu – ‘sobhati vata bho yathā devānaṃ tāvatiṃsāna’nti. Tayidaṃ āyasmato kosiyassa sobhati, yathā taṃ pubbe katapuññassā’’ti. Atha kho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi – ‘‘atibāḷhaṃ kho ayaṃ yakkho pamatto viharati. Yaṃnūnāhaṃ imaṃ yakkhaṃ saṃvejeyya’’nti. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi 8 yathā vejayantaṃ pāsādaṃ pādaṅguṭṭhakena saṅkampesi sampakampesi sampavedhesi . Atha kho sakko ca devānamindo, vessavaṇo ca mahārājā, devā ca tāvatiṃsā acchariyabbhutacittajātā ahesuṃ – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho, samaṇassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma dibbabhavanaṃ pādaṅguṭṭhakena saṅkampessati sampakampessati sampavedhessatī’’ti! Atha kho āyasmā mahāmoggallāno sakkaṃ devānamindaṃ saṃviggaṃ lomahaṭṭhajātaṃ viditvā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘‘yathā kathaṃ pana kho, kosiya, bhagavā saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ abhāsi? Sādhu mayampi etissā kathāya bhāgino assāma savanāyā’’ti.
૩૯૪. ‘‘ઇધાહં , મારિસ મોગ્ગલ્લાન, યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિં. એકમન્તં ઠિતો ખો અહં, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, ભગવન્તં એતદવોચં – ‘કિત્તાવતા નુ ખો, ભન્તે, ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાન’’’ન્તિ?
394. ‘‘Idhāhaṃ , mārisa moggallāna, yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsiṃ. Ekamantaṃ ṭhito kho ahaṃ, mārisa moggallāna, bhagavantaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’’nti?
‘‘એવં વુત્તે, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, ભગવા મં એતદવોચ – ‘ઇધ, દેવાનમિન્દ, ભિક્ખુનો સુતં હોતિ – સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ. એવં ચેતં દેવાનમિન્દ ભિક્ખુનો સુતં હોતિ ‘સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ. સો સબ્બં ધમ્મં અભિજાનાતિ, સબ્બં ધમ્મં અભિઞ્ઞાય સબ્બં ધમ્મં પરિજાનાતિ, સબ્બં ધમ્મં પરિઞ્ઞાય યં કિઞ્ચિ વેદનં વેદેતિ સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા. સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરતિ, વિરાગાનુપસ્સી વિહરતિ, નિરોધાનુપસ્સી વિહરતિ, પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરતિ. સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરન્તો, વિરાગાનુપસ્સી વિહરન્તો, નિરોધાનુપસ્સી વિહરન્તો, પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરન્તો ન કિઞ્ચિ લોકે ઉપાદિયતિ, અનુપાદિયં ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં પચ્ચત્તઞ્ઞેવ પરિનિબ્બાયતિ – ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. એત્તાવતા ખો, દેવાનમિન્દ, ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાનન્તિ. એવં ખો મે, મારિસ મોગ્ગલ્લાન, ભગવા સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તિં અભાસી’’તિ.
‘‘Evaṃ vutte, mārisa moggallāna, bhagavā maṃ etadavoca – ‘idha, devānaminda, bhikkhuno sutaṃ hoti – sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. Evaṃ cetaṃ devānaminda bhikkhuno sutaṃ hoti ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. So sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti, sabbaṃ dhammaṃ pariññāya yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto, virāgānupassī viharanto, nirodhānupassī viharanto, paṭinissaggānupassī viharanto na kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ettāvatā kho, devānaminda, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānanti. Evaṃ kho me, mārisa moggallāna, bhagavā saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ abhāsī’’ti.
અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો સક્કસ્સ દેવાનમિન્દસ્સ ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય એવમેવ – દેવેસુ તાવતિંસેસુ અન્તરહિતો પુબ્બારામે મિગારમાતુપાસાદે પાતુરહોસિ. અથ ખો સક્કસ્સ દેવાનમિન્દસ્સ પરિચારિકાયો અચિરપક્કન્તે આયસ્મન્તે મહામોગ્ગલ્લાને સક્કં દેવાનમિન્દં એતદવોચું – ‘‘એસો નુ તે, મારિસ, સો ભગવા સત્થા’’તિ? ‘‘ન ખો મે, મારિસ, સો ભગવા સત્થા. સબ્રહ્મચારી મે એસો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો’’તિ. ‘‘લાભા તે, મારિસ, (સુલદ્ધં તે, મારિસ) 9 યસ્સ તે સબ્રહ્મચારી એવંમહિદ્ધિકો એવંમહાનુભાવો! અહો નૂન તે સો ભગવા સત્થા’’તિ.
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno sakkassa devānamindassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya evameva – devesu tāvatiṃsesu antarahito pubbārāme migāramātupāsāde pāturahosi. Atha kho sakkassa devānamindassa paricārikāyo acirapakkante āyasmante mahāmoggallāne sakkaṃ devānamindaṃ etadavocuṃ – ‘‘eso nu te, mārisa, so bhagavā satthā’’ti? ‘‘Na kho me, mārisa, so bhagavā satthā. Sabrahmacārī me eso āyasmā mahāmoggallāno’’ti. ‘‘Lābhā te, mārisa, (suladdhaṃ te, mārisa) 10 yassa te sabrahmacārī evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo! Aho nūna te so bhagavā satthā’’ti.
૩૯૫. અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિજાનાતિ નો, ભન્તે, ભગવા અહુ 11 ઞાતઞ્ઞતરસ્સ મહેસક્ખસ્સ યક્ખસ્સ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તિં ભાસિતા’’તિ 12? ‘‘અભિજાનામહં, મોગ્ગલ્લાન, ઇધ સક્કો દેવાનમિન્દો યેનાહં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો, મોગ્ગલ્લાન, સક્કો દેવાનમિન્દો મં એતદવોચ – ‘કિત્તાવતા નુ ખો, ભન્તે , ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાન’’ન્તિ.
395. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhijānāti no, bhante, bhagavā ahu 13 ñātaññatarassa mahesakkhassa yakkhassa saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ bhāsitā’’ti 14? ‘‘Abhijānāmahaṃ, moggallāna, idha sakko devānamindo yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho, moggallāna, sakko devānamindo maṃ etadavoca – ‘kittāvatā nu kho, bhante , bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti.
એવં વુત્તે અહં, મોગ્ગલ્લાન, સક્કં દેવાનમિન્દં એતદવોચં ‘‘ઇધ દેવાનમિન્દ ભિક્ખુનો સુતં હોતિ ‘સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ. એવં ચેતં દેવાનમિન્દ ભિક્ખુનો સુતં હોતિ ‘સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ. સો સબ્બં ધમ્મં અભિજાનાતિ, સબ્બં ધમ્મં અભિઞ્ઞાય સબ્બં ધમ્મં પરિજાનાતિ , સબ્બં ધમ્મં પરિઞ્ઞાય યં કિઞ્ચિ વેદનં વેદેતિ સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા. સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરતિ, વિરાગાનુપસ્સી વિહરતિ, નિરોધાનુપસ્સી વિહરતિ, પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરતિ. સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરન્તો, વિરાગાનુપસ્સી વિહરન્તો, નિરોધાનુપસ્સી વિહરન્તો, પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરન્તો ન કિઞ્ચિ લોકે ઉપાદિયતિ, અનુપાદિયં ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં પચ્ચત્તઞ્ઞેવ પરિનિબ્બાયતિ – ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં , કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. એત્તાવતા ખો, દેવાનમિન્દ, ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાનન્તિ. એવં ખો અહં, મોગ્ગલ્લાન, અભિજાનામિ સક્કસ્સ દેવાનમિન્દસ્સ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તિં ભાસિતા’’તિ.
Evaṃ vutte ahaṃ, moggallāna, sakkaṃ devānamindaṃ etadavocaṃ ‘‘idha devānaminda bhikkhuno sutaṃ hoti ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. Evaṃ cetaṃ devānaminda bhikkhuno sutaṃ hoti ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. So sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti , sabbaṃ dhammaṃ pariññāya yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto, virāgānupassī viharanto, nirodhānupassī viharanto, paṭinissaggānupassī viharanto na kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ , kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ettāvatā kho, devānaminda, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānanti. Evaṃ kho ahaṃ, moggallāna, abhijānāmi sakkassa devānamindassa saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ bhāsitā’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમનો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દીતિ.
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā mahāmoggallāno bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ચૂળતણ્હાસઙ્ખયસુત્તં નિટ્ઠિતં સત્તમં.
Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. ચૂળતણ્હાસઙ્ખયસુત્તવણ્ણના • 7. Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૭. ચૂળતણ્હાસઙ્ખયસુત્તવણ્ણના • 7. Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā